ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΕ ΑΣΤΙΚΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΕ ΑΣΤΙΚΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΝΕΝΤΟΥΔΗ Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2007

2 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΕ ΑΣΤΙΚΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΝΕΝΤΟΥΔΗ Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2007 Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

3 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ~ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ~ Ευχαριστώ θερμά τον Καθηγητή του τμήματος Πολιτικών μηχανικών ΑΠΘ κ. Παναγιώτη Παπαϊωάννου, που είχε την εποπτεία της διπλωματικής μου εργασίας, για τη συνεργασία και την καθοδήγησή του κατά την προσέγγιση του θέματος καθώς και για την λεπτομερή εξέταση της εργασίας, ώστε αυτή να παραδοθεί εν τέλει στην καλύτερη δυνατή μορφή της. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τα υπόλοιπα μέλη της εξεταστικής επιτροπής τις κ.κ. Δρ. Γ.Αϋφαντοπούλου και Λέκτορα Ε.Ναθαναήλ. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

4 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στα πλαίσια του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Σχεδιασμός, Οργάνωση και Διαχείριση Συστημάτων Μεταφορών» των τμημάτων Πολιτικών Μηχανικών και Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εκπονήθηκε η παρούσα Διπλωματική Εργασία με τίτλο «Διαχείριση Κυκλοφορίας και αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης» Επιβλέπων της εργασίας ήταν ο Καθηγητής του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ. κ. Παναγιώτης Παπαϊωάννου. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το επίκαιρο θέμα των εφαρμογών Έξυπνων Συστημάτων Μεταφορών (ITS). Στην εργασία αυτή εξετάζεται η διαχείριση κυκλοφορίας σε αστικούς αυτοκινητόδρομους με χρήση ευφυών συστημάτων μεταφοράς καθώς και η αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών. Τα ευφυή συστήματα μεταφορών ITS ενσωματώνουν υπάρχουσες και νέες τεχνολογίες στην περιοχή των τηλεπικοινωνιών, των υπολογιστών, των αισθητήρων και της ηλεκτρονικής ώστε παρέχουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες που αφορούν τις μεταφορές. Η ανάπτυξη τεχνολογιών ITS παρέχουν πληροφορίες για τη διαχείριση των μεταφορών και την αντιμετώπιση περιστατικών, με συνέπεια την αυξανόμενη αποδοτικότητα και την ασφάλεια του συστήματος μεταφορών και εντυπωσιακή βελτίωσης των επιλογών ταξιδιού και της εμπειρίας των αυτοκινητιστών. Επίσης γίνεται παρουσίαση της μεθόδου σχεδιασμού και της δομής ενός συστήματος διαχείρισης κυκλοφορίας και αντιμετώπισης περιστατικών. Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη εφαρμογής ευφυών συστημάτων μεταφοράς για τη δημιουργία συνθηκών άνετης, ομαλής, ταχείας και ασφαλούς κυκλοφορίας, κατά τις οδικές μετακινήσεις όλων των χρηστών του αυτοκινητόδρομου. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

5 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΙΝΑΚΩΝ / ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ, ΧΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ABSTRACT Κεφάλαιο 1 ο : Εισαγωγή 1.1 Πρόλογος Ευφυή Συστήματα Μεταφορών (I.T.S.) Ορισμός διαχείρισης κυκλοφορίας Ορισμός διαχείρισης εκτάκτων περιστατικών Ορισμός διαχείρισης καιρικών συνθηκών Περιγραφή του προβλήματος Κυκλοφοριακή Συμφόρηση Ενεργειακή Απόδοση και Εκπομπές Καυσαερίων Οδική Ασφάλεια Σκοπός της μελέτης Δομή εργασίας Κεφάλαιο 2 ο : Τα ευφυή συστήματα μεταφορών 2.1 Γενικά Ορισμός Ευφυών Συστημάτων Μεταφοράς Τα ευφυή συστήματα μεταφορών (ITS) στο χώρο της οδικής κυκλοφορίας Έξυπνα Συστήματα Μεταφορών Κατηγοριοποίηση Συστημάτων Τηλεματικής Αρχιτεκτονική ITS Κεφάλαιο 3 ο : Σχεδιασμός ευφυών συστημάτων μεταφορών 3.1 Παράμετροι και φάσεις σχεδιασμού ευφυών συστημάτων μεταφορών Καθορισμός στόχων Προσδιορισμός χρηστών και αναγκών τους Καθορισμός παρεχόμενων υπηρεσιών τηλεματικής και λειτουργιών Καθορισμός υπηρεσιών χρηστών Πακέτα υπηρεσιών και λειτουργίες τηλεματικής Αντιστοιχία των πακέτων υπηρεσιών στις υπηρεσίες χρηστών Ανάπτυξη αρχιτεκτονικής συστήματος τηλεματικής Λογική αρχιτεκτονική Φυσική αρχιτεκτονική Προσδιορισμός εξοπλισμού Κεντρικά υποσυστήματα Υποσυστήματα παρά της οδού Υποσυστήματα οχημάτων Υποσυστήματα επικοινωνιών Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

6 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. 3.7 Μοντέλα Εθνικής Αρχιτεκτονικής Συστημάτων Τηλεματικής Βασικά στοιχεία αρχιτεκτονικής συστημάτων Οφέλη ως αποτέλεσμα της αρχιτεκτονικής εφαρμογών ITS Εθνική Αρχιτεκτονική Η εθνική αρχιτεκτονική της Ευρώπης Η εθνική αρχιτεκτονική των Η.Π.Α Διαχείριση μετακινήσεων και κυκλοφορίας Διαχείριση δημόσιων μεταφορών Ηλεκτρονική πληρωμή Δραστηριότητες εμπορικών και δημόσιων οχημάτων Διαχείριση εκτάκτων αναγκών Προηγμένα συστήματα ασφάλειας οχημάτων Διαχείριση πληροφοριών Διαχείριση συντήρησης και κατασκευής Εθνική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα Εθνική Αρχιτεκτονική της Ελλάδας ITS Hellas Η σημασία του ITS HELLAS ITS HELLAS στόχοι και περιεχόμενο δραστηριοτήτων Μελλοντική εξέλιξη συστημάτων τηλεματικής Κεφάλαιο 4 ο : Σύστημα Διαχείρισης Αυτοκινητόδρομου 4.1 Γενικά Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός συστημάτων τηλεματικής ITS Καθορισμός αναγκών και στόχων Προσδιορισμός παρεχόμενων υπηρεσιών χρηστών Προσδιορισμός πακέτων υπηρεσιών Προσδιορισμός απαιτήσεων υποσυστημάτων Κεντρικά υποσυστήματα Υποσυστήματα παρά την οδό Υποσυστήματα οχημάτων Υποσυστήματα επικοινωνιών Προσδιορισμός πακέτων εξοπλισμού Κεφάλαιο 5 ο : Διαχείριση Εκτάκτων Περιστατικών 5.1 Διαχείριση εκτάκτων περιστατικών Ανακοίνωση συμβάντος έκτακτης ανάγκης-υπηρεσία προσωπικής ασφάλειας Οχήματα Έκτακτης Ανάγκης Ανακοίνωση συμβάντος έκτακτης ανάγκης & υπηρεσία προσωπικής ασφάλειας Γενικά Ανάγκες Περιγραφή υπηρεσιών Το σύστημα οδηγός και προσωπικό ασφάλειας Το αυτοματοποιημένο σύστημα ανακοίνωσης σύγκρουσης Το σύστημα ελέγχου έκτακτης ανάγκης και ασφάλειας από απόσταση Το σύστημα ευρείας παρακολούθησης περιοχής Το σύστημα προστασίας προσωπικών δεδομένων μετακινούμενων Λειτουργία Το σύστημα οδηγός και προσωπικό ασφάλειας Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

7 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. Το αυτοματοποιημένο σύστημα ανακοίνωσης σύγκρουσης Το υποσύστημα ελέγχου έκτακτης ανάγκης και ασφάλειας από απόσταση Το υποσύστημα ευρείας παρακολούθησης περιοχής: Το υποσύστημα προστασίας προσωπικών δεδομένων μετακινούμενων: Διαχείριση οχημάτων έκτακτης ανάγκης Γενικά Ανάγκες Περιγραφή υπηρεσιών Διαχείριση κυκλοφορίας οχημάτων έκτακτης ανάγκης Καθοδήγηση διαδρομής Προτεραιότητα σηματοδότησης Λειτουργικές έννοιες Καλές πρακτικές από πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες e-call E-safety forum Κεφαλαίο 6ο : Εφαρμογή Συστήματος Τηλεματικής στην Εσωτερική Περιφερειακή Οδό της Θεσσαλονίκης 6.1 Παρουσίαση Περιφερειακής Οδού Χαρακτηριστικά της Εσωτερικής Περιφερειακής οδού της Θεσσαλονίκης Σκοπιμότητα Εφαρμογής Ευφυών Συστημάτων Μεταφοράς στην Περιφερειακή οδό Στόχοι έργου εφαρμογής ευφυών συστημάτων μεταφοράς στην περιφερειακή οδό Περιγραφή συστήματος Τηλεματικής Παρουσίαση της λειτουργίας του Συστήματος Τηλεματικής Παρακολούθηση δικτύου Πληροφόρηση χρηστών Ανιχνευτές υπέρυψων οχημάτων Πληροφόρηση οδηγών για καιρικές συνθήκες οδού Τοποθέτηση Χωροθέτηση παρόδιου εξοπλισμού επί της Εσωτερικής Περιφερειακής οδού Θεσσαλονίκης Ανατολική Περιφερειακή οδός Κόμβοι Κ13 ΦΟΙΝΙΚΑΣ - Κ12 ΝΕΑ ΕΓΝΑΤΙΑ Κόμβος Κ13 ΦΟΙΝΙΚΑΣ Κόμβος Κ12 ΝΕΑ ΕΓΝΑΤΙΑ Κόμβος Κ11 ΠΑΝΟΡΑΜΑ Κόμβος Κ10 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΙΚΑ Κόμβος Κ9 ΔΙΑΓΟΡΑ- Κόμβος Κ8 ΚΑΤΣΙΜΙΔΗ (ΚΑΥΤΑΝΤΖΟΓΛΟΥ) Ενδιάμεσος Κόμβος μεταξύ των Κ8 ΚΑΤΣΙΜΙΔΟΥ και Κ7 ΦΙΛΙΠΠΙΕΙΟ Κόμβος Κ7 ΦΙΛΙΠΠΙΕΙΟ Κόμβος Κ6 ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ Κόμβος Κ5 ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ (ένωση εσωτερικής-εξωτερικής περιφ. οδού) Δυτική Περιφερειακή οδός Κόμβοι :Κ2 ΠΑΘΕ, Κ3 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ, Κ4 ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Χάρτης Εξοπλισμού Καμερών Εποπτείας και παρακολούθησης Χάρτης Εξοπλισμού Πληροφόρησης Πινακίδων Μεταβλητών Μηνυμάτων (VMS) Χάρτης Εξοπλισμού Ανίχνευσης Υπέρυψων Οχημάτων OHVD Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

8 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. Κεφάλαιο 7 ο : Εξοπλισμός Συστήματος Τηλεματικής 7.1 Γενικά Εξοπλισμός κέντρων ελέγχου Εξοπλισμός τηλεματικής παρά την οδό Συστήματα εποπτείας, ανίχνευσης και συλλογής κυκλοφοριακών δεδομένων Συστήματα πληροφόρησης παρά την οδό Εξοπλισμός εντός του οχήματος Υπηρεσίες Εκτάκτων Αναγκών εντός του οχήματος Κεφάλαιο 8ο : Συμπεράσματα Προτάσεις Επόμενα βήματα 8.1 Συμπεράσματα Προτάσεις - Επόμενα Βήματα Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

9 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΙΝΑΚΩΝ / ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Κεφάλαιο 3 ο : Σχεδιασμός ευφυών συστημάτων μεταφορών Διάγραμμα 3.1: Απλοποιημένο διάγραμμα ροής δεδομένων Διάγραμμα 3.2: Εθνική Αρχιτεκτονική των ΗΠΑ για τα ευφυή συστήματα μεταφορών ITS, Διάγραμμα αλληλοσυνδεόμενων υποσυστημάτων αρχιτεκτονικής Διάγραμμα 3.3: Παραδείγματα Εθνικών Αρχιτεκτονικών Διάγραμμα 3.4: Μεθοδολογία ανάπτυξης της Εθνικής Αρχιτεκτονικής Πίνακας 3.1 Επίπεδα δημιουργίας Αρχιτεκτονικής Πίνακας 3.2: Προβλεπόμενες υπηρεσίες από την αρχιτεκτονική ITS της Ευρώπης (KAREN) Πίνακας 3.3: Προβλεπόμενες υπηρεσίες από την αρχιτεκτονική ITS των Η.Π.Α Πίνακας 3.4: Σημαντικά παραδείγματα υφιστάμενων εγκαταστάσεων συστημάτων τηλεματικής στην Ελλάδα ανά κατηγορία ΣΕΜ Κεφάλαιο 4 ο : Σύστημα Διαχείρισης Αυτοκινητόδρομου Πίνακας 4.1: Κατηγοριοποίηση υπηρεσιών τηλεματικής για διάφορα τμήματα του οδικού δικτύου Πίνακας 4.2: Αντιστοίχιση Πακέτων Υπηρεσιών, Υποσυστημάτων & Πακέτων Εξοπλισμών Κεφάλαιο 7ο : Εξοπλισμός Συστήματος Τηλεματικής Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

10 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ, ΧΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΩΝ Κεφάλαιο 5 ο : Διαχείριση Εκτάκτων Περιστατικών Σχήμα 5.1: Αρχιτεκτονική e-call, Κεφαλαίο 6 ο : Εφαρμογή Συστήματος Τηλεματικής στην Εσωτερική Περιφερειακή Οδό της Θεσσαλονίκης Χάρτης 6. 1 Η Εσωτερική Περιφερειακή Οδός της Θεσσαλονίκης (Εσ.Π.Ο.Θ.) Χάρτης 6. 2 Κόμβος Κ13 Φοίνικας, Κόμβος Κ12 Νέα Εγνατία Χάρτης 6. 3 Κόμβος Κ11 Πανόραμα Χάρτης 6. 4 Κόμβος Κ10 Κωνσταντινοπολίτικα Χάρτης 6.5 Κόμβος Κ9 Διαγόρα, Κ8 Κατσιμίδη Χάρτης 6.6 Ενδιάμεσος Κόμβος μεταξύ των Κ8 Κατσιμίδη Κ7 Φιλίππειο Χάρτης 6.7 Κόμβος Κ7 Φιλίππειο Χάρτης 6.8 Κόμβος Κ6 Νεαπόλεως Χάρτης 6.9 Κόμβος Κ6 Ευκαρπίας Κεφάλαιο 7ο : Εξοπλισμός Συστήματος Τηλεματικής Φωτογραφία 7.1 κέντρου ελέγχου Φωτογραφία 7.2 Κάμερα βιντεοσκόπησης - Βιντεοσκόπηση Φωτογραφία 7.3 Ανιχνευτής Υπερύθρων Φωτογραφία 7.4 Ανιχνευτής Υπέρηχων Φωτογραφία 7.5 Πινακίδα VDS Φωτογραφία 7.6 Πινακίδα ΒΟS Φωτογραφία 7.7 Ραδιόφωνο εντός του οχήματος Φωτογραφία 7.8 Σύστημα R.D.S. εντός του οχήματος Φωτογραφία 7.9 Στατικό σύστημα πλοήγησης εντός του οχήματος Φωτογραφία 7.10 Δυναμικό σύστημα πλοήγησης εντός του οχήματος Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

11 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών (ITS) έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν σημαντικά το οδικό σύστημα των αυτοκινητόδρομων έτσι ώστε αυτό να καταστεί πιο αποδοτικό, ασφαλές, παραγωγικό και φιλικό προς το περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια, η ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας έχει οδηγήσει στην αύξηση των αναγκών μετακίνησης και ιδιοκτησίας αυτοκινήτων με συνεπακόλουθο την σημαντική αύξηση της συμφόρησης του οδικού δικτύου. Η συμφόρηση, εκτός από την αύξηση του χρόνου μεταφοράς έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, την ασφάλεια, τη ποιότητα ζωής και το περιβάλλον. Για τον μετριασμό το προβλήματος της συμφόρησης έχει προταθεί η επέκταση της εξωτερικής περιφερειακής οδού. Εντούτοις στην περιοχή της εσωτερικής περιφερειακής οδού η επέκταση του υπάρχοντος οδικού δικτύου με κατασκευή νέων τμημάτων είναι δύσκολη λόγο του πολύ υψηλού κόστους της γης, της έλλειψης χώρου και της προστασίας του περιβάλλοντος. Σε τέτοιες περιοχές, ο μόνος τρόπος για αύξηση της χωρητικότητας είναι μέσω της χρήσης ευφυούς τεχνολογίας. Η έννοια της διαχείρισης της κυκλοφορίας, αποτελεί κύριο στοιχείο για τη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας του οδικού δικτύου με όρους κινητικότητας, ασφάλειας, άνεσης και οικονομίας, συμβάλλοντας παράλληλα στην προστασία του περιβάλλοντος και την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Τα Προηγμένα Συστήματα Μεταφορών (Έξυπνα Συστήματα Μεταφορών) μπορούν να βοηθήσουν σε αυτήν την προσπάθεια μέσω της εφαρμογής σύγχρονων τεχνικών της κοινωνίας της πληροφορίας και της επικοινωνίας στο χώρο των μεταφορών. Ο κύριος στόχος της εργασίας αυτής είναι η παρουσίαση των ευφυών συστημάτων μεταφορών. Επιχειρείται η σκιαγράφηση της πορείας σχεδιασμού και εφαρμογής ενός συστήματος διαχείρισης και ελέγχου κυκλοφορίας αυτοκινητοδρόμων και αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών. Στα πλαίσια της αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών μελετώνται συστήματα υπηρεσιών ανακοίνωσης συμβάντων έκτακτης ανάγκης σε συνεργασία με την υπηρεσία προσωπικής ασφάλειας που περιλαμβάνουν το σύστημα οδηγός και προσωπικό ασφάλειας, το αυτοματοποιημένο σύστημα ανακοίνωσης σύγκρουσης, το σύστημα ελέγχου έκτακτης ανάγκης και ασφάλειας από απόσταση, το σύστημα ευρείας παρακολούθησης περιοχής και το σύστημα προστασίας προσωπικών δεδομένων μετακινούμενων. Επίσης εξετάζονται οι υπηρεσιών οχήματα έκτακτης ανάγκης που περιλαμβάνουν το σύστημα διαχείρισης κυκλοφορίας οχημάτων έκτακτης ανάγκης, το σύστημα καθοδήγησης διαδρομής και το σύστημα προτεραιότητας σηματοδότησης. Η εφαρμογή του συστήματος διαχείριση της κυκλοφορίας με τη βοήθεια της τηλεματικής στην εσωτερική περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης γίνεται μια ομάδα καμερών κλειστού κυκλώματος για τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων και σύνολο πινακίδων μεταβλητών μηνυμάτων για την πληροφόρηση των χρηστών του δικτύου. Η προτάσεις για τοποθέτηση του εξοπλισμού στους κόμβους της περιφερειακής παρουσιάζονται σε χάρτες που δημιουργήθηκαν σε περιβάλλον AutoCAD με εικόνες από δορυφόρο με τη βοήθεια του προγράμματος Google Earth. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

12 Διαχείριση της Κυκλοφορίας και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών σε αστικούς αυτοκινητόδρομους. ABSTRACT Intelligent Transport Systems (ITS) have the ability of improving considerably the road system of motorways so this is rendered more efficient, sure, productive and friendly to the environment. The last years, the rapid growth of economy has led to the increase of needs of locomotion and property of cars with consequence the important increase of congestion of road network. The congestion, apart from the increase of time of transport has serious repercussions in the health, the safety, the quality of life and the environment. In order to fight mitigation of problem of congestion has been proposed the extension of exterior regional road. Nevertheless in the region of internal regional road the extension of existing road network with manufacture of new departments is difficult reason of very high cost of ground, lack of space and protection of environment. In such regions, the alone way for increase of capacity is via the use of brilliant technology. The significance of traffic management system constitutes as main element for the optimisation of effectiveness and efficiency of road network with terms of mobility, safety, comfort and economy, contributing at the same time in the protection of environment and the achievement of viable growth. The Advanced Systems of Transportation (Intelligent Systems of Transportation) can help in this effort through the application of modern techniques of society of information and communication in the space of transports. The main objective of this work is the presentation of Intelligent Transport Systems. It is attempted the presentation of the planning process and the application of traffic management system and control of circulation of motorways and incidents management systems. In the frames of confrontation of incidents management systems are studied systems of services of statement of incidents of emergency in collaboration with the service of personal safety where the system driver and personnel of safety is included, the automated system of statement of conflict, the system of emergency control and safety from distance, the system of wide follow-up of region. There is also examined services of emergency vehicles that include the system of incidents management, the route guidance and the system of priority of indication. The application of traffic management with the help of telematics in the internal regional road of Thessalonica is realised as a team of closed circuit cameras system for the collection and treatment of data and a total of variable messages sings for the information of travellers. Proposals for the placement of equipment in the nodes of regional are presented in maps that were created in environment AutoCAD with pictures from satellite with the help of program Google Earth. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός

13 Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή Κεφάλαιο 1 ο : Εισαγωγή 1.1 Πρόλογος Η ταχεία πρόοδος στην τεχνολογία έχει δημιουργήσει πολλές νέες ευκαιρίες για τους επαγγελματίες μεταφορείς στην πραγματοποίηση ασφαλέστερων και αποδοτικότερων υπηρεσιών μεταφορών, αλλά και στην ικανοποίηση της αυξανόμενης ζήτησης για τις υπηρεσίες μεταφορών σε πολλές περιοχές. Εντούτοις, πολλές από αυτές τις νέες ευκαιρίες επιτυγχάνονται χάρη στον αποτελεσματικό συντονισμό μεταξύ των οργανισμών τόσο σε θεσμικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο. Για την ενθάρρυνση αυτού του συντονισμού αναπτύσσονται ευφυή συστήματα μεταφορών, τα οποία βοηθούν στον προσδιορισμό και την εκμετάλλευση ευκαιριών που οδηγούν σε οικονομικά αποδοτική συνεργασία. Η εφαρμογή ενός συστήματος τηλεματικής είναι ο ακρογωνιαίος λίθος προγραμματισμού για τον αποτελεσματικό συντονισμό οργανισμών διαμεσολάβησης κατά τη διάρκεια επέκτασης και λειτουργίας των προγραμμάτων που βασίζονται στην τεχνολογία. 1.2 Ευφυή Συστήματα Μεταφορών (I.T.S.) Τα ευφυή συστήματα μεταφορών ITS είναι ένας συνδυασμός τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνιών εφαρμοσμένων στον τομέα των μεταφορών Τα (Ι.Τ.S.) βασίζονται στις πιο σύγχρονες ασύρματες, ηλεκτρονικές και αυτοματοποιημένες τεχνολογίες. Έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν συνολικά όλα τα επιμέρους τμήματα του μεταφορικού κλάδου όπως τα οχήματα, τους χρήστες και των υποδομών. Βρίσκουν εφαρμογή σε πολλούς τομείς όπως η βελτιστοποίηση του χρόνου και της απόστασης μιας διαδρομής, η αποφυγή κυκλοφοριακής συμφόρησης, η συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο για οτιδήποτε συμβαίνει στο οδικό δίκτυο κ.α. Η πρώτη εφαρμογή τέτοιων συστημάτων διαχείρισης κυκλοφορίας έγινε το 1991 όταν επιχειρήθηκε η σύνδεση των ηλεκτρονικών τεχνολογιών με τον κλάδο των επίγειων μεταφορών στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Από τότε αυξήθηκε εντυπωσιακά η χρήση υπολογιστών, τηλεπικοινωνιών και δεκτών στην παρακολούθηση της κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο σε παγκόσμια κλίμακα. 1.3 Ορισμός διαχείρισης κυκλοφορίας Η διαχείριση κυκλοφορίας αυτοκινητόδρομων είναι ένα σύνολο συστημάτων και προγραμμάτων για την παρακολούθηση, έλεγχο και διαχείριση της κυκλοφορία των αστικών, περιαστικών και υπεραστικών αυτοκινητοδρόμων και των ελεύθερων λεωφόρων, με τη χρησιμοποίηση ανιχνευτών κυκλοφορίας, αισθητήρων μηχανικής όρασης και άλλων μέσων παρακολούθησης της κυκλοφοριακής ροής. Οι κύριες λειτουργίες τους είναι η επιτήρηση της κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδρομο, ο έλεγχος της κυκλοφορίας στις ράμπες εισόδου του αυτοκινητοδρόμου, η διαχείριση των λωρίδων κυκλοφορίας του αυτοκινητοδρόμου, η διαχείριση της κυκλοφορίας σε Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 1.1

14 Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή περιπτώσεις έκτακτων γεγονότων που προγραμματίζονται, η παροχή πληροφόρησης στους ταξιδιώτες και η αστυνόμευση των μέτρων ελέγχου της κυκλοφορίας. Η διαχείριση της κυκλοφορίας των αυτοκινητοδρόμων επιφέρει, κυρίως, την αύξηση της κυκλοφοριακής ικανότητας του δικτύου, τη μείωση των χρόνων διαδρομής των οχημάτων και τη βελτίωση της ασφάλειας. 1.4 Ορισμός διαχείρισης εκτάκτων περιστατικών Η διαχείριση εκτάκτων περιστατικών είναι ένα συντονισμένο και οργανωμένο πρόγραμμα που ελέγχει, οδηγεί, και προειδοποιεί τους αυτοκινητιστές για τα κυκλοφοριακά προβλήματα προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η ασφαλής και αποδοτική κυκλοφορία προσώπων και εμπορευμάτων. Τα προγράμματα εκτάκτων περιστατικών στοχεύουν στη αντιμετώπιση των προβλημάτων συμφόρησης που προκαλούνται από συμβάντα έκτακτα ή μη στο οδικό δίκτυο και προσπαθούν να αποκαταστήσουν την κυκλοφορία στην κανονική λειτουργία όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Τα συστήματα διαχείρισης των οδικών συμβάντων μειώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις της κυκλοφοριακής συμφόρησης που σχετίζεται με τα συμβάντα. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μείωση του χρόνου εντοπισμού του συμβάντος, του χρόνου ανταπόκρισης στο συμβάν και του χρόνου που απαιτείται για την αποκατάσταση της κυκλοφορίας της οδού μετά το πέρας του συμβάντος. Οι λειτουργίες τους περιλαμβάνουν την παρακολούθηση της κυκλοφορίας και τον εντοπισμό των συμβάντων, την ειδοποίηση του κέντρου, την ανταπόκριση στο συμβάν, την απομάκρυνση των εμπλεκόμενων οχημάτων και των αντικειμένων από την οδό, την αποκατάσταση της ομαλής κυκλοφορίας και την πληροφόρηση των οδηγών. Η εφαρμογή των συστημάτων έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των καθυστερήσεων διαδρομής των οχημάτων που κινούνται στο οδικό δίκτυο, τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης του οδικού δικτύου και τη βελτίωση της ασφάλειας. 1.5 Ορισμός διαχείρισης καιρικών συνθηκών Η διαχείριση των καιρικών συνθηκών περιλαμβάνει δραστηριότητες που σχετίζονται με την παρακολούθηση της κατάστασης της επιφάνειας της οδού, την πρόβλεψη των καιρικών συνθηκών της ατμόσφαιρας, τον έλεγχο της κυκλοφορίας σε περιπτώσεις δυσμενών καιρικών συνθηκών, την αντιμετώπιση και την ανταπόκριση στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, καθώς και την παροχή μετεωρολογικών πληροφοριών στους ταξιδιώτες. Τα συστήματα αυτά μειώνουν το χρόνο αποκατάστασης της καταλληλότητας της οδού, τις ταχύτητες των οχημάτων, καθώς και το λειτουργικό κόστος των οχημάτων και των μηχανημάτων χειμερινών εργασιών (π.χ. εκχιονισμού). 1.6 Περιγραφή του προβλήματος Οι σύγχρονες κοινωνίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κινητικότητα, οι μεταφορές όμως συνεπάγονται σοβαρά προβλήματα, όπως Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 1.2

15 Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή η συμφόρηση στα οδικά δίκτυα και στις αστικές περιοχές, επιβλαβή αποτελέσματα για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, σπατάλη ενέργειας και, πάνω απ' όλα, ατυχήματα στα οποία προκαλούνται απώλειες ζωής, τραυματισμοί και υλικές ζημιές Κυκλοφοριακή Συμφόρηση Στην ΕΕ, το κόστος της κυκλοφοριακής συμφόρησης ανέρχεται σε 50 δισεκατομμύρια ετησίως ή 0,5% του κοινοτικού ΑΕΠ, με πιθανότητα ο αριθμός αυτός να ανέλθει σε 1% του κοινοτικού ΑΕΠ έως το Ο αριθμός των οχημάτων ανά 1000 άτομα αυξήθηκε, από 232 το 1975, σε 460 το Η συνολική διανυθείσα απόσταση από οδικά οχήματα τριπλασιάστηκε κατά την τελευταία 30ετία, ενώ ο όγκος του φορτίου στις οδικές μεταφορές αυξήθηκε κατά 35% στα τελευταία δέκα χρόνια, συμβάλλοντας ώστε 7500 χλμ.ή 10% του δικτύου να επηρεάζεται καθημερινά από κυκλοφοριακή συμφόρηση Ενεργειακή Απόδοση και Εκπομπές Καυσαερίων Όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση και τις εκπομπές, το 2002 ο τομέας των μεταφορών κατανάλωσε 338 εκατ. τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (MToe) που αντιστοιχούν σε ποσοστό 31% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης στην ΕΕ. Στις οδικές μεταφορές καταναλώθηκαν 281 MToe, ή ποσοστό 83% της ενέργειας που καταναλώθηκε στο σύνολο του τομέα των μεταφορών. Οι εκπομπές CO 2 στις οδικές μεταφορές ανέρχονται σε 835 εκατομμύρια τόνους ετησίως και αντιστοιχούν σε ποσοστό 85% του συνόλου των εκπομπών στις μεταφορές. Όπως προκύπτει από έρευνες, ποσοστό έως και 50% της κατανάλωσης καυσίμων οφείλεται σε περιπτώσεις κυκλοφοριακής συμφόρησης και μη βέλτιστης συμπεριφοράς κατά την οδήγηση Οδική Ασφάλεια Μεταξύ όλων των προβλημάτων των μεταφορών, η ασφάλεια έχει τον σημαντικότερο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στους περισσότερους κοινωνικοοικονομικούς δείκτες. Στη «λευκή βίβλο» του Σεπτεμβρίου 2001, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όρισε ως στόχο τον υποδιπλασιασμό των θανάτων από οδικά ατυχήματα έως το Μολονότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί χάρη στα προγράμματα δράσης για την οδική ασφάλεια, η Ελλάδα κάθε χρόνο συνεχίζει να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις σε μετρήσεις δεικτών ατυχημάτων στην Ευρώπης των 27, με 1,4 εκατ. ατυχήματα και κόστος που ανέρχεται σε 200 δισ. ευρώ ετησίως, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 2% του ΑΕΠ της ΕΕ. Όσον αφορά τα αίτια των ατυχημάτων, από πρόσφατες έρευνες προκύπτει ότι σε περίπου 93% των ατυχημάτων υπάρχει ανθρώπινο λάθος και ότι είναι το αποκλειστικό αίτιο σε σχεδόν τρία τέταρτα των περιπτώσεων. Απώτερος στόχος των ευφυών συστημάτων μεταφορών είναι ιδίως η καταπολέμηση της συμφόρησης και η βελτίωση της ασφάλειας στο διευρωπαϊκό δίκτυο οδικών μεταφορών. Το ποσό της προτεινόμενης χρηματοδοτικής στήριξης ανέρχεται σε 192 εκατομμύρια ευρώ περίπου, ενώ το ύψος της συνολικής επένδυσης σε 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Έχουν επιλεγεί έξι ευρωπεριφερειακά έργα ή προγράμματα ανάπτυξης τα οποία καλύπτουν δεκατέσσερα κράτη μέλη με τη συμμετοχή των κυριότερων εθνικών και περιφερειακών μεταφορικών αρχών και λειτουργικών φορέων εκμετάλλευσης. Τα έργα αυτά αφορούν την κατασκευή υποδομών παρακολούθησης υψηλής ποιότητας για την παροχή περισσότερο αξιόπιστων υπηρεσιών ITS, την εγκατάσταση ενός ευρωπαϊκού δικτύου μεταφορικών κέντρων, την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης με τη διαχείριση του μεταφορικού όγκου και τη λήψη μέτρων ελέγχου την Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 1.3

16 Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή ανάπτυξη υπηρεσιών πληροφόρησης των ταξιδιωτών υψηλής ποιότητας, την ενίσχυση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας κατά τη μεταφορά φορτίων, την ανάπτυξη διαλειτουργικών, εύχρηστων και αποτελεσματικών συστημάτων ηλεκτρονικής είσπραξης τελών και διοδίων και την προώθηση της οδικής ασφάλειας και αποτελεσματικότητας με την αντιμετώπιση των συμβάντων και των κατεπειγόντων περιστατικών. Στην έρευνα και ανάπτυξη των τεχνολογιών τηλεματικής απαιτείται ανάληψη περαιτέρω δράσεων. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες πραγματοποιήθηκαν μείζονες επενδύσεις στην Ευρώπη για τη χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) σε τεχνολογίες για ευφυή οχήματα, μεταξύ άλλων, χάρις στα ευρωπαϊκά προγράμματα πλαίσιο. Με τα προγράμματα αυτά αναπτύχθηκαν και δοκιμάστηκαν διάφορες τεχνολογίες που συμβάλλουν σε υψηλότερη ασφάλεια οδών και οχημάτων, περιορισμό της συμφόρησης και ορθολογικότερη κατανάλωση ενέργειας. Απαιτούνται συμπληρωματικές προσπάθειες για την παρακολούθηση των κατάλληλων δραστηριοτήτων και ερευνητικών προτεραιοτήτων που έχουν έως τώρα αναπτυχθεί, εστιάζοντας σε προγράμματα αξιολόγησης και εξειδίκευση τεχνολογιών και συστημάτων ώστε να γίνουν ευφυέστερα, φτηνότερα και περισσότερο αξιόπιστα. Είναι επίσης σημαντικό να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας απέναντι στην Ιαπωνία και της ΗΠΑ, όπου υφίστανται ανάλογα ερευνητικά προγράμματα. 1.7 Σκοπός της μελέτης Στην εργασία αυτή εξετάζεται η διαχείριση κυκλοφορίας σε αστικούς αυτοκινητόδρομους με χρήση ευφυών συστημάτων μεταφοράς καθώς και η αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών. Τα ευφυή συστήματα μεταφορών ITS ενσωματώνουν υπάρχουσες και νέες τεχνολογίες στην περιοχή των τηλεπικοινωνιών, των υπολογιστών, των αισθητήρων και της ηλεκτρονικής ώστε παρέχουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες που αφορούν τις μεταφορές. Η ανάπτυξη τεχνολογιών ITS παρέχουν πληροφορίες για τη διαχείριση των μεταφορών και την αντιμετώπιση περιστατικών, με συνέπεια την αυξανόμενη αποδοτικότητα και την ασφάλεια του συστήματος μεταφορών και εντυπωσιακή βελτίωσης των επιλογών ταξιδιού και της εμπειρίας των αυτοκινητιστών. 1.8 Δομή εργασίας Η παρούσα διπλωματική περιλαμβάνει εννέα κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο συστήνονται τα σύγχρονα συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας (I.T.S.) δίνονται οι ορισμοί της διαχείρισης της κυκλοφορίας, της διαχείρισης εκτάκτων περιστατικών, της διαχείρισης καιρικών συνθηκών και περιγράφεται συνοπτικά το πρόβλημα της κυκλοφοριακής συμφόρησης, της ενεργειακής απόδοσης και εκπομπών καυσαερίων και της οδικής ασφάλειας. Τέλος παρουσιάζεται ο σκοπός της διπλωματικής, καθώς και η διάρθρωση των κεφαλαίων της Στο δεύτερο κεφάλαιο δίνεται ο ορισμός των ευφυών συστημάτων μεταφοράς, αναφέρονται τα συστήματα των ευφυών συστημάτων μεταφορών (ITS) στο χώρο της οδικής κυκλοφορίας (συστήματα διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων, συστήματα διαχείρισης οδικών συμβάντων, συστήματα πληροφόρησης, συστήματα ηλεκτρονικής πληρωμής, συστήματα διαχείρισης Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 1.4

17 Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, συστήματα ασφάλειας και πρόληψης ατυχημάτων, συστήματα διαχείρισης λειτουργίας και συντήρησης οδικού δικτύου, συστήματα διαχείρισης καιρικών συνθηκών), παρουσιάζεται η κατηγοριοποίηση των συστημάτων τηλεματικής (συστήματα τηλεματικής για Ι.Χ., συστήματα τηλεματικής για δημόσια μέσα μεταφοράς, συστήματα τηλεματικής για εμπορικά οχήματα, συστήματα τηλεματικής για την υποδομή, διατροπικά συστήματα, συνεργατικά συστήματα (ΣΣ), συστήματα ασφαλείας, λοιπά συστήματα τηλεματικής ITS). Τέλος γίνεται γενική αναφορά στην ανάγκη και τον σκοπό της αρχιτεκτονική ITS στο χώρο της οδικής κυκλοφορίας. Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφεται ο σχεδιασμός ευφυών συστημάτων μεταφορών, παράμετροι και φάσεις σχεδιασμού αυτών, ο καθορισμός στόχων, ο προσδιορισμός χρηστών και αναγκών τους, ο καθορισμός των παρεχόμενων υπηρεσιών τηλεματικής και λειτουργιών. Επίσης αναλύεται η ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής συστήματος τηλεματικής περιγραφή της λογική και φυσικής αρχιτεκτονικής. Στη συνέχεια ακολουθεί ένας συνοπτικός προσδιορισμός του εξοπλισμού με απλή αναφορά στα κεντρικά υποσυστήματα, στα υποσυστήματα παρά της οδού, στα υποσυστήματα των οχημάτων και στα υποσυστήματα επικοινωνιών καθώς η ανάπτυξη αυτών των θεμάτων ακολουθεί στο τέταρτο κεφάλαιο. Τέλος παρουσιάζονται στοιχεία και κατευθυντήριες γραμμές για την εθνική αρχιτεκτονική της Ευρώπης, των Η.Π.Α. και της Ελλάδας κλείνοντας το κεφάλαιο με την μελλοντική εξέλιξη συστημάτων τηλεματικής Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το σύστημα διαχείρισης αυτοκινητόδρομου. Αναλύονται τα βήματα σύμφωνα με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των συστημάτων τηλεματικής ITS στον αυτοκινητόδρομο της περιφερειακής. Προσδιορίζονται οι απαιτήσεις του συστήματος και των υποσυστημάτων, δηλαδή των κεντρικών υποσυστημάτων, των υποσυστημάτων παρά την οδό, των υποσυστημάτων των οχημάτων και των υποσυστημάτων επικοινωνιών. Τέλος καθορίζονται τα πακέτα εξοπλισμού των υποσυστημάτων. Στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το σύστημα διαχείρισης εκτάκτων περιστατικών του αυτοκινητόδρομου. Αντιμετωπίζεται το θέμα των υπηρεσιών ανακοίνωσης συμβάντων έκτακτης ανάγκης σε συνεργασία με την υπηρεσία προσωπικής ασφάλειας που περιλαμβάνει το σύστημα οδηγός και προσωπικό ασφάλειας, το αυτοματοποιημένο σύστημα ανακοίνωσης σύγκρουσης, το σύστημα ελέγχου έκτακτης ανάγκης και ασφάλειας από απόσταση, το σύστημα ευρείας παρακολούθησης περιοχής και το σύστημα προστασίας προσωπικών δεδομένων μετακινούμενων. Στη συνέχεια εξετάζεται το θέμα των υπηρεσιών οχήματα έκτακτης ανάγκης που περιλαμβάνει το σύστημα διαχείρισης κυκλοφορίας οχημάτων έκτακτης ανάγκης, το σύστημα καθοδήγησης διαδρομής και το σύστημα προτεραιότητας σηματοδότησης. Κλείνοντας το κεφάλαιο παρατίθενται καλές πρακτικές από πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες όπως το e-call και το e-safety forum. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η εφαρμογή του συστήματος τηλεματικής στην εσωτερική περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης. Γίνεται μια σύντομη περιγραφή του αυτοκινητόδρομου και παρουσίαση των χαρακτηριστικών του και στη συνέχεια του συστήματος τηλεματικής και των λειτουργιών αυτού. Ακολουθεί χωροθέτηση του εξοπλισμού επί της οδού με σχολιασμό της επιλεχθείσας προς τοποθέτηση θέσης Παρουσιάζονται σε χάρτες εικόνες που λήφθηκαν από δορυφόρο οι κόμβοι και ο εξοπλισμός τηλεματικής. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 1.5

18 Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή Στο έβδομο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο εξοπλισμός των συστημάτων τηλεματικής όπως αυτός κατηγοριοποιείται σε εξοπλισμό κέντρου ελέγχου, σε εξοπλισμό παρά της οδού και σε εξοπλισμό εντός του οχήματος. Παρατίθενται τεχνικές προδιαγραφές του εξοπλισμού. Στο όγδοο κεφάλαιο μία σύνοψη των αποτελεσμάτων και των συμπερασμάτων που εξήχθησαν από την παρούσα μελέτη κα παρουσιάζονται τα επόμενα βήματα στον τομέα εφαρμογής συστημάτων τηλεματικής. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 1.6

19 Κεφάλαιο 2 ο Τα ευφυή συστήματα μεταφορών Κεφάλαιο 2 ο : Τα ευφυή συστήματα μεταφορών 2.1 Γενικά Η κυκλοφοριακή συμφόρηση σε αστικούς αυτοκινητόδρομους είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που έχει αρνητική επίδραση στην οικονομία, το περιβάλλον και την ποιότητα της ζωής. Παρόλο που αποτελούν μικρό ποσοστό του συνολικού οδικού δικτύου, εμφανίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό οχηματοχιλιομέτρων ταξιδιού, το οποίο συνεχώς αυξάνεται, με συνέπεια την αύξηση της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Αυτή η αύξηση έχει τις ακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις: Απώλεια παραγωγικότητας και προσωπικού χρόνου με την οικογένεια, τα ενδιαφέροντα, κ.λπ. Αυξημένα επίπεδα ρύπανσης και σπάταλη κατανάλωσης καυσίμων εξαιτίας οχημάτων που κινούνται πολύ αργά και σε συνθήκες σταμάτα-ξεκίνα λόγω συμφόρησης. Θέματα ασφάλειας που αφορούν αύξηση ατυχημάτων λόγω απροσεξίας, κούρασης, εκνευρισμού των οδηγών, επιθετικής οδήγησης, επικίνδυνων ελιγμών, κ.λ.π. Σημαντικά γεγονότα, όπως σοβαρά τροχαία ατυχήματα, μηχανικές βλάβες οχημάτων / μεγάλων φορτηγών, άσχημες καιρικές συνθήκες, ιδιαίτερα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά της υποδομής, διάχυση επικίνδυνων υλικών, μπορούν να προκαλέσουν τις σημαντικές αλλοιώσεις και διασπάσεις στη φυσιολογική ροή της κυκλοφορίας. Παρόλα αυτά μικρότερα συμβάντα όπως μικροατυχήματα, βλάβη οχημάτων αποτελούν τα δευτερεύοντα γεγονότα ενός αρχικού και σημαντικότερου και είναι αρμόδια για την πλειοψηφία της συνολικής καθυστέρησης που προκαλείται. Μια μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από το FHWA (Federal Highway Administration of United States), δήλωσε ότι τα δευτερεύοντα γεγονότα αποτέλεσαν το 65% της συνολικής καθυστέρησης, που προκλήθηκε από τα γεγονότα, ενώ σημαντικά γεγονότα αποτέλεσαν το υπόλοιπο 35% (Reiss και Dunn, 1991). Μια δεύτερη μελέτη που διεξήχθη από το ερευνητικό ίδρυμα Trucking Research Institute διατύπωσε ότι 80% της συμφόρησης αστικών αυτοκινητόδρομων προκαλούνται από μηχανικές βλάβες οχημάτων, ακινητοποιημένα οχήματα, από αυτοκίνητα που έπαθαν λάστιχο ή τους τελείωσε η βενζίνη, κ.λ.π. (Κέιμπριτζ, 1990). Η ασφάλεια οδηγών είναι επίσης ένα σημαντικό ζήτημα της μη περιοδικής συμφόρησης. Εκτός από τα άτομα που συμμετέχουν άμεσα στο γεγονός, η έκτακτη ομάδα επέμβασης έκτακτης ανάγκης / το ιατρικό προσωπικό, και οι διερχόμενοι οδηγοί διατρέχουν κίνδυνο. Είκοσι τοις εκατό όλων των ατυχημάτων εμφανίζονται μετά από ένα γεγονός (Walters, 1999). 2.2 Ορισμός Ευφυών Συστημάτων Μεταφοράς Με τον όρο Ευφυή Συστήματα Μεταφορών (Intelligent Transport Systems ITS) νοούνται όλα τα συστήματα και οι υπηρεσίες που κάνουν τη μετακίνηση των ατόμων ή αγαθών πιο αποδοτική, οικονομική και ασφαλή, και επομένως πιο «έξυπνη». Τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών (ΕΣΜ) συναντώνται στη βιβλιογραφία και με τον όρο Τηλεματική (telematics), που χρησιμοποιείται κυρίως στην Ευρώπη. Η τηλεματική ή τα ΕΣΜ είναι ένας συνδυασμός σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνιών, που εφαρμόζονται στον τομέα των μεταφορών. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 2.1

20 Κεφάλαιο 2 ο Τα ευφυή συστήματα μεταφορών Για να εφαρμοσθούν οι υπηρεσίες που προσφέρουν αυτές οι τεχνολογίες με τον πιο αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο, θα πρέπει να γίνουν αντιληπτά τα οφέλη, αλλά και οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις τους. Τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών αποτελούν τεχνολογικά εργαλεία που αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση στόχων πολιτικής των μεταφορών: 1. Μείωση κυκλοφοριακής συμφόρησης. 2. Αύξηση ασφάλειας μεταφορών. 3. Μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. 4. Απλοποίηση και βελτιστοποίηση μεταφορικών διαδικασιών. Η εφαρμογή των ΣΕΜ αφορά μια σειρά από ενδιαφερόμενα μέρη, όπως: 1. Κεντρική διοίκηση και τοπική αυτοδιοίκηση. 2. Φορείς διαχείρισης μεταφορικών υποδομών και εκτέλεσης μεταφορικού έργου. 3. Φορείς διαχείρισης στόλων. 4. Βιομηχανία και εμπόριο. 5. Επιβάτες και οδηγούς. Τα προηγμένα συστήματα των οδικών μεταφορών διακρίνονται σε εκείνα που σχετίζονται με την υποδομή του οδικού δικτύου και συνθέτουν την Έξυπνη Υποδομή και σε εκείνα που χρησιμοποιούνται στα οχήματα που κυκλοφορούν επί της οδικής υποδομής και αποτελούν τα Έξυπνα Οχήματα. Το αντικείμενο της παρούσας εργασίας αφορά περισσότερο την οδική υποδομή και κυκλοφορία. Ωστόσο, γίνεται σύντομη αναφορά και στα «Έξυπνα» Οχήματα. Η «Έξυπνη» Υποδομή περιλαμβάνει τα συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας, διαχείρισης υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, ασφάλειας ταξιδιωτών και πρόληψης ατυχημάτων, διαχείρισης της λειτουργίας και της συντήρησης της οδού, διαχείρισης των οδικών καιρικών συνθηκών, διαχείρισης των λειτουργιών των επαγγελματικών οχημάτων, διαχείρισης της αλυσίδας των συνδυασμένων εμπορευματικών μεταφορών και συστήματα για ειδικές κατηγορίες μετακινουμένων (Άτομα με Αναπηρίες Α.με.Α.). Με τη διαχείριση της κυκλοφορίας σχετίζονται άμεσα τα συστήματα διαχείρισης αρτηριών, διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων, διαχείρισης των μέσων μαζικής μεταφοράς, διαχείρισης των οδικών συμβάντων, ηλεκτρονικής πληρωμής και πληροφόρησης Τα ευφυή συστήματα μεταφορών (ITS) στο χώρο της οδικής κυκλοφορίας Η ταχεία πρόοδος στην τεχνολογία έχει δημιουργήσει πολλές νέες ευκαιρίες για πραγματοποίηση ασφαλέστερων και αποδοτικότερων υπηρεσιών μεταφορών, αλλά και στην ικανοποίηση της αυξανόμενης ζήτησης για τις υπηρεσίες μεταφορών σε πολλές περιοχές. Εντούτοις, πολλές από αυτές τις νέες ευκαιρίες επιτυγχάνονται χάρη στον αποτελεσματικό συντονισμό μεταξύ των υπηρεσιών τόσο σε θεσμικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο. Για την ενθάρρυνση αυτού του συντονισμού αναπτύσσονται ευφυή συστήματα μεταφορών, τα οποία βοηθούν στον προσδιορισμό και την εκμετάλλευση ευκαιριών που οδηγούν σε οικονομικά αποδοτική συνεργασία. Η εφαρμογή ενός συστήματος τηλεματικής είναι ο ακρογωνιαίος λίθος προγραμματισμού για τον αποτελεσματικό συντονισμό οργανισμών διαμεσολάβησης κατά τη διάρκεια επέκτασης και λειτουργίας των προγραμμάτων που βασίζονται στην τεχνολογία. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 2.2

21 Κεφάλαιο 2 ο Τα ευφυή συστήματα μεταφορών Αντικειμενικός στόχος εφαρμογής ευφυών συστημάτων μεταφορών, μέσω της τόνωσης της εναρμονισμένης και συγχρονισμένης ανάπτυξης των συστημάτων και υπηρεσιών ITS, είναι ιδίως η καταπολέμηση της συμφόρησης και η βελτίωση της ασφάλειας στο δίκτυο οδικών μεταφορών. Αυτό επιτυγχάνεται με την κατασκευή υποδομών παρακολούθησης υψηλής ποιότητας για την παροχή περισσότερο αξιόπιστων υπηρεσιών ITS, την εγκατάσταση ενός δικτύου μεταφορικών κέντρων, την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης με τη διαχείριση του μεταφορικού όγκου και τη λήψη μέτρων ελέγχου την ανάπτυξη υπηρεσιών πληροφόρησης των ταξιδιωτών υψηλής ποιότητας, την ενίσχυση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας κατά τη μεταφορά φορτίων, την ανάπτυξη διαλειτουργικών, εύχρηστων και αποτελεσματικών συστημάτων ηλεκτρονικής είσπραξης τελών και διοδίων και την προώθηση της οδικής ασφάλειας και αποτελεσματικότητας με την αντιμετώπιση των συμβάντων και των κατεπειγόντων περιστατικών. Στόχοι των ITS στο χώρο της οδικής κυκλοφορίας Ασφάλεια συστήματος μεταφορών. Αύξηση μεταφορικής αποδοτικότητας συστήματος. Διαχείριση ζήτησης των μετακινήσεων, μείωση συμφόρησης. Βελτίωση ποιότητας της ατμόσφαιρας Έξυπνα Συστήματα Μεταφορών Συστήματα Διαχείρισης Αυτοκινητοδρόμων Τα συστήματα διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων διαχειρίζονται την κυκλοφορία των αστικών, περιαστικών και υπεραστικών αυτοκινητοδρόμων και των ελεύθερων λεωφόρων, με τη χρησιμοποίηση ανιχνευτών κυκλοφορίας, αισθητήρων μηχανικής όρασης και άλλων μέσων παρακολούθησης της κυκλοφοριακής ροής. Οι κύριες λειτουργίες τους είναι η επιτήρηση της κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδρομο, ο έλεγχος της κυκλοφορίας στις ράμπες εισόδου του αυτοκινητοδρόμου, η διαχείριση των λωρίδων κυκλοφορίας του αυτοκινητοδρόμου, η διαχείριση της κυκλοφορίας σε περιπτώσεις έκτακτων γεγονότων που προγραμματίζονται, η παροχή πληροφόρησης στους ταξιδιώτες και η αστυνόμευση των μέτρων ελέγχου της κυκλοφορίας. Η διαχείριση της κυκλοφορίας των αυτοκινητοδρόμων επιφέρει, κυρίως, την αύξηση της κυκλοφοριακής ικανότητας του δικτύου, τη μείωση των χρόνων διαδρομής των οχημάτων και τη βελτίωση της ασφάλειας. Συστήματα Διαχείρισης Οδικών Συμβάντων Τα συστήματα διαχείρισης των οδικών συμβάντων μειώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις της κυκλοφοριακής συμφόρησης που σχετίζεται με τα συμβάντα. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μείωση του χρόνου εντοπισμού του συμβάντος, του χρόνου ανταπόκρισης στο συμβάν και του χρόνου που απαιτείται για την αποκατάσταση της κυκλοφορίας της οδού μετά το πέρας του συμβάντος. Οι λειτουργίες τους περιλαμβάνουν την παρακολούθηση της κυκλοφορίας και τον εντοπισμό των συμβάντων, την ειδοποίηση του κέντρου, την ανταπόκριση στο συμβάν, την απομάκρυνση των εμπλεκόμενων οχημάτων και των αντικειμένων από την οδό, την αποκατάσταση της ομαλής κυκλοφορίας και την πληροφόρηση των οδηγών. Η εφαρμογή των συστημάτων έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των καθυστερήσεων διαδρομής των οχημάτων που κινούνται στο οδικό δίκτυο, τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης του οδικού δικτύου και τη βελτίωση της ασφάλειας. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 2.3

22 Κεφάλαιο 2 ο Τα ευφυή συστήματα μεταφορών Συστήματα Πληροφόρησης Τα συστήματα πληροφόρησης χρησιμοποιούνται για την πληροφόρηση των χρηστών του οδικού δικτύου πριν την εκτέλεση της διαδρομής, κατά τη διάρκεια της διαδρομής, καθώς και για την πληροφόρηση των τουριστών. Σκοπός τους είναι να διευκολύνουν τους χρήστες στη λήψη συνετών αποφάσεων σχετικά με τις ώρες αναχώρησης, τις διαδρομές που θα ακολουθήσουν και το μέσο μεταφοράς που θα επιλέξουν, ώστε να συμβάλλουν στη βελτίωση της οδικής κυκλοφορίας. Συστήματα Ηλεκτρονικής Πληρωμής Τα συστήματα ηλεκτρονικής πληρωμής χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνολογίες επικοινωνιών και ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων για τη διευκόλυνση των οικονομικών συναλλαγών μεταξύ των ταξιδιωτών και των φορέων παροχής μεταφορικών υπηρεσιών. Εφαρμόζονται κυρίως για την πληρωμή των διοδίων και των κομίστρων στα μέσα μαζικής μεταφοράς και βοηθούν στη βελτίωση της κυκλοφορίας και στη μείωση του κόστους λειτουργίας των φορέων. Συστήματα Διαχείρισης Υπηρεσιών Έκτακτης Ανάγκης Οι εφαρμογές της τηλεματικής στη διαχείριση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης περιλαμβάνουν τη διαχείριση των μεταφορών επικίνδυνων εμπορευμάτων, τη διαχείριση της ανταπόκρισης στα έκτακτα περιστατικά και της επαναφοράς της κυκλοφορίας της οδού με την απομάκρυνση των εμποδίων από το οδόστρωμα, τη διαχείριση των ιατρικών υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και την καθοδήγηση των κινητών μονάδων παροχής άμεσης βοήθειας. Τα συστήματα αυτά μειώνουν το χρόνο ειδοποίησης και ανάδρασης στο έκτακτο περιστατικό και αυξάνουν την αποτελεσματικότητα του αρμόδιου φορέα. Συστήματα Ασφάλειας και Πρόληψης Ατυχημάτων Τα συστήματα ασφάλειας και πρόληψης ατυχημάτων χρησιμοποιούν προηγμένες τεχνολογίες τηλεματικής για να προειδοποιήσουν τους οδηγούς για την ύπαρξη επικίνδυνων συνθηκών στο οδικό δίκτυο. Οι κύριες λειτουργίες τους περιλαμβάνουν την παρακολούθηση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών των οχημάτων ώστε να διαπιστωθεί η επικινδυνότητά τους, την προειδοποίηση των οδηγών για την ύπαρξη κινδύνων λόγω της γεωμετρίας της οδού, τη διαχείριση των ισόπεδων σιδηροδρομικών διαβάσεων, την αποφυγή συγκρούσεων στις διασταυρώσεις, την προστασία των ευάλωτων χρηστών της οδού και την προειδοποίηση για την ύπαρξη ζώων στο οδόστρωμα. Συστήματα Διαχείρισης Λειτουργίας και Συντήρησης Οδικού Δικτύου Οι εφαρμογές των προηγμένων συστημάτων μεταφοράς για τη διαχείριση της λειτουργίας και της συντήρησης του οδικού δικτύου επικεντρώνουν στην προσωρινή διαχείριση της κυκλοφορίας σε περιοχές εκτελούμενων έργων, στη διαχείριση της συντήρησης της οδικής υποδομής, στη διαχείριση του στόλου των οχημάτων συντήρησης και στην παροχή πληροφόρησης στους ταξιδιώτες σχετικά με την εκτέλεση έργων και εργασιών συντήρησης. Οι σημαντικότερες επιπτώσεις που επιφέρουν είναι η βελτίωση των συνθηκών κυκλοφορίας, η μείωση των καθυστερήσεων διαδρομής των οχημάτων και η βελτίωση της οδικής ασφάλειας στις περιοχές εκτέλεσης έργων. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 2.4

23 Κεφάλαιο 2 ο Τα ευφυή συστήματα μεταφορών Συστήματα Διαχείρισης Καιρικών Συνθηκών Η διαχείριση των καιρικών συνθηκών περιλαμβάνει δραστηριότητες που σχετίζονται με την παρακολούθηση της κατάστασης της επιφάνειας της οδού, την πρόβλεψη των καιρικών συνθηκών της ατμόσφαιρας, τον έλεγχο της κυκλοφορίας σε περιπτώσεις δυσμενών καιρικών συνθηκών, την αντιμετώπιση και την ανταπόκριση στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, καθώς και την παροχή μετεωρολογικών πληροφοριών στους ταξιδιώτες. Τα συστήματα αυτά μειώνουν το χρόνο αποκατάστασης της καταλληλότητας της οδού, τις ταχύτητες των οχημάτων, καθώς και το λειτουργικό κόστος των οχημάτων και των μηχανημάτων χειμερινών εργασιών (π.χ. εκχιονισμού). Τα 3 λειτουργικά και διοικητικά επίπεδα που συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης της κυκλοφορίας Τηλεματική Συστήματα Μεταφορών Λύσεις Φορείς, Κρατικοί Οργανισμοί Στόχοι και απαιτήσεις Κατηγοριοποίηση Συστημάτων Τηλεματικής Τα συστήματα τηλεματικής καλύπτουν όλα τα μέσα μεταφοράς καθώς και όλων των ειδών τους κινδύνους, τις υπηρεσίες, και γενικά τις παραμέτρους που έχουν σχέση με την οδήγηση, τον οδηγό και το όχημα. Ενότητες συστημάτων ITS 1. Διαχείριση της κυκλοφορίας 2. Παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής πληρωμής 3. Διαχείριση εκτάκτων περιστατικών 4. Υπηρεσίες Άμεσης Επέμβασης και Πρώτων Βοηθειών 5. Διαχείριση του Συστήματος των Δημοσίων Συγκοινωνιών 6. Αυτόματα συστήματα υποβοήθησης της οδήγησης 7. Πληροφόρηση 8. Υποστήριξη για την επιβολή του Κ.Ο.Κ. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 2.5

24 Κεφάλαιο 2 ο Τα ευφυή συστήματα μεταφορών 9. Διαχείριση στόλου εμπορικών οχημάτων Μια αναλυτική κατηγοριοποίηση των συστημάτων τηλεματικης επιχειρείται παρακάτω: Συστήματα τηλεματικής για Ι.Χ. Σύγχρονα Συστήματα Υποστήριξης Οδηγού (ΣΣΥΟ) Αποφυγής διαμήκους κινδύνου Αποφυγής εγκαρσίου κινδύνου Παρακολούθησης κατάστασης οδηγού Αποφυγής κινδύνων σε διασταυρώσεις Προστασίας ευπαθών χρηστών της οδού Βελτίωσης ορατότητας Διαχείρισης ταχύτητας Προετοιμασίας για σύγκρουση Ολοκληρωμένα Συστήματα Συστήματα Αυτόνομης οδήγησης Πληροφοριακά Συστήματα εντός Οχήματος (ΠΣΟ) Πληροφοριακά συστήματα πλοήγησης, κυκλοφορίας, καιρού και στάθμευσης Πληροφοριακά συστήματα διαχείρισης επικοινωνιών (τηλεφώνου, υπηρεσιών διαδικτύου, κλπ.) Πληροφοριακά συστήματα επί κινητής συσκευής Λοιπά πληροφοριακά συστήματα και υπηρεσίες Υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης Συστήματα τηλεματικής για δημόσια μέσα μεταφοράς Υπηρεσίες πληροφόρησης ταξιδιώτη Αυτόματος εντοπισμός οχήματος Προσωπικές Υπηρεσίες Μεταφοράς ("πόρτα-πόρτα") Εφαρμογές κράτησης θέσης Ηλεκτρονικό εισιτήριο Συστήματα για άτομα με προβλήματα κινητικότητας Συστήματα τηλεματικής για εμπορικά οχήματα Διαχείριση στόλου Διαχείριση φορτίου Παρακολούθηση επικινδύνων υλικών Έλεγχος ταχύτητας Έλεγχος οδήγησης και ωραρίων Έλεγχος φορτίου Σιδηροδρομικά συστήματα Ναυτιλιακά συστήματα Συστήματα τηλεματικής για την υποδομή Πληροφοριακά Συστήματα Μετακινουμένων (ΠΣΜ) Συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας (ΣΔΚ) Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 2.6

25 Κεφάλαιο 2 ο Τα ευφυή συστήματα μεταφορών Συστήματα διαχείρισης οδικών συμβάντων & εκτάκτων περιστατικών Συστήματα διαχείρισης σηράγγων (ΣΔΣ) Ηλεκτρονικά διόδια και χρέωση χρηστών οδού Συστήματα αστυνόμευσης Συστήματα ελέγχου πρόσβασης & στάθμευσης Συστήματα διαχείρισης τερματικών σταθμών Διατροπικά συστήματα Συστήματα διατροπικού σχεδιασμού ταξιδιού και δρομολόγησης για επιβατικά και εμπορευματικά Διαχείριση οδικής/σιδηροδρομικής πρόσβασης σε λιμένες Συνεργατικά συστήματα (ΣΣ) Τα συνεργατικά συστήματα βασίζονται σε επικοινωνίες Οχήματος προς Όχημα και Οχήματος προς Υποδομή για την μετάδοση πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο. Τηρούν την υπόσχεση να επιφέρουν μείζονες βελτιώσεις στην αποδοτικότητα του συστήματος μεταφορών, στην ασφάλεια όλων των οδικών χρηστών και στη συμβολή προς ανετότερη κινητικότητα. Συστήματα ασφαλείας Τα συστήματα ασφαλείας χρησιμοποιούν προηγμένες τεχνολογίες τηλεματικής για να προειδοποιήσουν τους οδηγούς για την ύπαρξη επικίνδυνων συνθηκών στο οδικό δίκτυο. Οι κύριες λειτουργίες τους περιλαμβάνουν την παρακολούθηση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών των οχημάτων ώστε να διαπιστωθεί η επικινδυνότητά τους, την προειδοποίηση των οδηγών για την ύπαρξη κινδύνων λόγω της γεωμετρίας της οδού, τη διαχείριση των ισόπεδων σιδηροδρομικών διαβάσεων, την αποφυγή συγκρούσεων στις διασταυρώσεις, την προστασία των ευάλωτων χρηστών της οδού και την προειδοποίηση για την ύπαρξη ζώων στο οδόστρωμα. - Κάμερες ανίχνευσης συμβάντων σε αυτοκινητόδρομους - Πληροφοριακές πινακίδες - Στηθαία ασφαλείας αυτοκινητοδρόμων - Οριζόντια και κατακόρυφη σήμανση αυτοκινητοδρόμων - Μηχανήματα διαγράμμισης αυτοκινητοδρόμων - Ιστούς φωτισμού Λοιπά συστήματα τηλεματικής ITS Αρχιτεκτονική ITS Τα ευφυή συστήματα μεταφορών εφαρμόζουν προηγμένες τεχνολογίες και ολοκληρωμένα συστήματα για την κάλυψη αναγκών και απαιτήσεων των οδικών μεταφορών. Οι ανάγκες και απαιτήσεις όμως του οδικού δικτύου μεταβάλλονται ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής όπως η γεωγραφία, ο πληθυσμός, η οικονομία, οι υποδομές κ.λ.π. Με τη δημιουργία και εξάπλωση της χρήσης των συστημάτων αυτών αναδείχθηκε η ανάγκη κοινής προσέγγισης των τεχνολογικών λύσεων και εφαρμογής τους, ώστε να είναι δυνατή η επικοινωνία των συστημάτων μεταξύ τους. Με σκοπό την ανάπτυξη και συνεργασίας των ITS οι εμπλεκόμενοι φορείς αρχικά στις Η.Π.Α. και στην συνέχεια στην Ευρώπη ενεργοποιήθηκαν προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μιας κοινής προσέγγισης σχεδιασμού αρχιτεκτονικής ITS. Βασιλική Νεντούδη, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός 2.7