Η μελέτη των Β λεμφοκυττάρων για τη Διάγνωση και Ταξινόμηση των Πρωτοπαθών Ανοσοανεπαρκειών

Transcript

1 Η μελέτη των Β λεμφοκυττάρων για τη Διάγνωση και Ταξινόμηση των Πρωτοπαθών Ανοσοανεπαρκειών Μαριάννα Τζανουδάκη Τμήμα Ανοσολογίας & Ιστοσυμβατότητας, Κέντρο Αναφοράς Πρωτοπαθών Ανοσοανεπαρκειών- Παιδιατρική Ανοσολογία, Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Η Αγία Σοφία»

2 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών Σπλήνας Βλαστικό Κέντρο

3 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών Σπλήνας pre- pro- Βλαστικό Κέντρο

4 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών Σπλήνας pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Βλαστικό Κέντρο IgM

5 Β

6 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών Σπλήνας pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Βλαστικό Κέντρο Βραχύβιο Πλασματοκύττα Th Germinal Center Ισοτυπική μεταστροφή Ωρίμανσης Συγγένειας (Σωματικές Υπερμεταλλάξεις) IgM

7 Λεμφαδένες/ Σπλήνας/ MALT Naive

8 Naive Λεμφαδένες/ Σπλήνας/ MALT

9 Λεμφαδένες/ Σπλήνας/ MALT Naive Th

10 Λεμφαδένες/ Σπλήνας/ MALT Th

11 Th Λεμφαδένες/ Σπλήνας/ MALT Κεντροκύτταρα Έλεγχος συγγένειας σύνδεσης Ag Σήματα επιβίωσης μεσω lys Κεντροβλάστες (πολλαπλασιασμός, Ισοτυπική μεταστροφή Σωματικές Υπερμεταλλάξεις)

12 Th sm Λεμφαδένες/ Σπλήνας/ MALT Κεντροβλάστες (πολλαπλασιασμός, Ισοτυπική μεταστροφή Σωματικές Υπερμεταλλάξεις) CD10+, CD23+ (survival) Κεντροκύτταρα Έλεγχος συγγένειας σύνδεσης Ag Σήματα επιβίωσης μεσω lys CD27+ IgD-IgM- Β

13 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών Σπλήνας pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Μακρόβιο Πλασματοκύτταρο Βλαστικό Κέντρο Th Βραχύβιο Πλασματοκύττα IgG, IgA ή IgE Memory Germinal Center Ισοτυπική μεταστροφή Ωρίμανσης Συγγένειας (Σωματικές Υπερμεταλλάξεις) IgM

14 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών Σπλήνας pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Μακρόβιο Πλασματοκύτταρο Βλαστικό Κέντρο Βραχύβιο Πλασματοκύττα Th IgG, IgA or IgE Memory Germinal Center Ισοτυπική μεταστροφή Ωρίμανσης Συγγένειας (Σωματικές Υπερμεταλλάξεις) IgM

15 Ποιοι είναι οι χρήσιμοι δείκτες;;;

16 Δείκτης CD19 CD21 CD27 CD23 CD24 Βασικοί δείκτες για τον ανοσοφαινότυπο των Β λεμφοκυττάρων Ρόλος Παρθένα Transitional (μεταβατικά) Παρθένα Follicular (λεμφοζιδίων) Υποπληθυσμός Β Μνημονικά με Μεταστροφή Εξαντλη μένα Πλασμα βλάστες Τύπου οριακής ζώνης Marginal Zone like Σε σύμπλεγμα με CD21 και CD81- Για συνδιέγερση low + Υποδοχές Συμπληρώματος Συνδιέγερση med + + low med ++ ΟικογένειαTNF-R - Συνδιέγερση FcεR- Σύνδεση με καλυμμένα με IgE Ag σε βλ. κέντρα GPI anchored- Κυτταρική προσκόλληση IgM ++ low/ IgD low low CD38 Ρόλος σε σχέση με κυκλικό ADP;;; C

17 Βασικός τρόπος αναγνώρισης CD19+ πληθυσμών (Ι) Παρθένα Τύπου οριακής Ζώνης (μνημονικά ΧΩΡΙΣ μεταστροφή Εξαντλημένα Πλασμαβλάστες Μνημονικά ΜΕ μεταστροφή Από: Warnatz K. Schlesier M., Cytometry Part 2008; 74:

18 Βασικός τρόπος αναγνώρισης CD19+ πληθυσμών (ΙΙ) Μεταβατικά\Transitional C CD21lo CD38lo Πλασμαβλάστες Από: Warnatz K. Schlesier M., Cytometry Part 2008; 74:

19 Βασικός τρόπος αναγνώρισης CD19+ πληθυσμών (ΙΙΙ) Από: Vlkova M. et al, J of Immunology 2010; 185:

20 Ποια μόρια είναι σημαντικά στην ωρίμανση των Β λεμφοκυττάρων;;

21 pro- Key molecules and signals in cell development Μυελός των Οστών pre- RAG, CR (tk, LNK etc) Transitional Μακρόβιο Πλασματοκύτταρο IgG, IgA or IgE Memory?? AFFR (alt.nfκ) Classic NFκ Βλαστικό Κέντρο Th Germinal Center Naïve Follicular Σπλήνας Marginal Zone Βοήθεια από Τ! CD40, CD40L ICOS/ICOSL NFκ AID, UNG, ATM DNA ανασυνδυασμός/ διόρθωση TACI TLRs Βραχύβιο Πλασματοκύττα IgM

22 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων one Marrow Spleen pro- pre- Germinal Center

23 V D J

24 V D J

25 V D J VDJ Ανασυνδυασμός RAG!!! Artemis, DNAligase IV, DNA PKcs

26 Βασικοί υποδοχείς και οδοί μετάδοσης σήματος στα Β λεμφοκύτταρα AFF-R ή TACI CD21 CD19 CD81 Iga (CD79a) Igb (CD79b) Lyn Syk NFκ LNK tk CADR11 Επιβίωση P38 MAPK Πολλαπλασιασμός Ρύθμιση μεταγραφής NFκ Ρύθμιση απόπτωσης/επιβίωσης Φλεγμονή

27 Key molecules and signals in cell development Μυελός των Οστών pro- pre- Transitional RAG, CR (tk, LNK etc) AFFR (alt.nfκ) Classic NFκ Βλαστικό Κέντρο Naïve Follicular Σπλήνας Marginal Zone

28 Βασικοί υποδοχείς και οδοί μετάδοσης σήματος στα Β λεμφοκύτταρα AFF-R ή TACI CD21 CD19 CD81 Iga (CD79a) Igb (CD79b) Lyn Syk NFκ LNK tk CADR11 Επιβίωση P38 MAPK Πολλαπλασιασμός Ρύθμιση μεταγραφής NFκ Ρύθμιση απόπτωσης/επιβίωσης Φλεγμονή

29 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών pro- pre- Transitional Naïve Follicular Σπλήνας Marginal Zone TACI TLRs Βλαστικό Κέντρο Βραχύβιο Πλασματοκύττα IgM

30 Βασική πορεία ωρίμανσης των Β λεμφοκυττάρων Μυελός των Οστών pro- pre- Transitional Naïve Follicular Σπλήνας Marginal Zone Βλαστικό Κέντρο Th Βοήθεια από Τ! CD40, CD40L ICOS/ICOSL NFκ Βραχύβιο Πλασματοκύττα Germinal Center AID, UNG, ATM DNA ανασυνδυασμός/ διόρθωση IgM

31 VDJ Cμ Cδ Cγ3 Cγ1 Cγ2b Cγ2a Cε Cα

32 Cμ Cδ Cγ3 Cγ1 Cγ2b Cγ2a VDJ Cε Cα IgE

33 Cμ Cδ Cγ3 Cγ1 Cγ2b Cγ2a VDJ Cε Cα Ανασυνδυασμός AID!!! UNG, ATM,

34 pro- Key molecules and signals in cell development Μυελός των Οστών pre- RAG, CR (tk, LNK etc) Transitional Μακρόβιο Πλασματοκύτταρο IgG, IgA or IgE Memory?? AFFR (alt.nfκ) Classic NFκ Βλαστικό Κέντρο Th Germinal Center Naïve Follicular Σπλήνας Marginal Zone Βοήθεια από Τ! CD40, CD40L ICOS/ICOSL NFκ AID, UNG, ATM DNA ανασυνδυασμός/ διόρθωση TACI TLRs Βραχύβιο Πλασματοκύττα IgM

35 Πώς μπορούμε να εντοπίσουμε τη βλάβη;;;

36 Καθόλου λεμφοκύτταρα στο Περ.Αίμα lock σε VDJ ανασυνδυαμό (RAG1/RAG2) NHEJ (Artemis Cernunnos, LIG4, DNA-PKcs) AFF-R or TACI CR σήματα Igb (CD79b) Iga (CD79a) CD21 CD19 CD81 Lyn Syk Survival LNK tk CADR11 P38 MAPK Proliferation Transcription regulation NFκ Apoptosis Inflammation Φαινότυπος SCID Αγαμμασφαιριναιμία

37 Ανιχνεύσιμα λεμφοκύτταρα στο Περ. Αίμα με αντισωματική ανεπάρκεια Τα Β λεμφοκύτταρα μπορούν να δώσουν πληροφορίες για τους υποκείμενους μηχανισμούς Έχουν προταθεί 5 συνδυασμοί (Driessen GJ et al., lood 2011; 118 (26): ) one Marrow Spleen pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Lomg lived plasma cell Germinal Center Th Short lived plasma cell IgG, IgA or IgE Memory Germinal Center Isotype switch Affinity maturation (Somatic Hypermutations) IgM

38 Λίγα Μεταβατικά (transitional) Χαμηλή παραγωγή από ΜΟ one Marrow Συνδυασμός 1 (από Driessen GJ et al., lood 2011; 118 (26): ) Spleen Λίγα Μνημονικά Β με Μεταστροφή Έλλειμμα σε βλαστικό κέντρο pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Lomg lived plasma cell Germinal Center Th Short lived plasma cell IgG, IgA or IgE Memory Germinal Center Isotype switch Affinity maturation (Somatic Hypermutations) Κοινός μηχανισμός: διόρθωση DNA (πχ. σ.nijmengen) IgM

39 Χαμηλό % Β λεμφοκυττάρων μετά τα μεταβατικά (συμπεριλαμβανομένων και των παρθένων) Συνδυασμός 2 (από Driessen GJ et al., lood 2011; 118 (26): ) Χαμηλά μνημονικά Β one Marrow Spleen pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Lomg lived plasma cell Germinal Center Th Short lived plasma cell IgG, IgA or IgE Memory Germinal Center Isotype switch Affinity maturation (Somatic Hypermutations) Πιθανός μηχανισμός: ανεπάρκεια σημάτων επιβίωσης (π.χ. ανεπάρκεια AFFR ή CARD11) IgM

40 Φυσιολογική ωρίμανση από τα transitional Συνδυασμός 3 Λίγα μνημονικά συνολικά (ΜΕ και ΧΩΡΙΣ μεταστροφή) (από Driessen GJ et al., lood 2011; 118 (26): ) one Marrow Spleen pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Lomg lived plasma cell Germinal Center Th Short lived plasma cell IgG, IgA or IgE Memory Germinal Center Isotype switch Affinity maturation (Somatic Hypermutations) Πιθανός μηχανισμός : Πλημμελής απάντηση στονag: έλλειμμα σε συνδιεγερτικά σήματα (π.χ. ανεπάρκεια CD19, CD81, TLR σημάτων) IgM

41 Βασικοί υποδοχείς και οδοί μετάδοσης σήματος στα Β λεμφοκύτταρα AFF-R or TACI CD21 CD19 CD81 Iga (CD79a) Igb (CD79b) Lyn Syk NFκ LNK tk CADR11 Επιβίωση P38 MAPK Πολλαπλασιασμός Ρύθμιση μεταγραφής NFκ Ρύθμιση απόπτωσης/επιβίωσης Φλεγμονή

42 Φυσιολογικά Μνημονικά ΧΩΡΙΣ μεταστροφή (MZ) Συνδυασμός 4 (από Driessen GJ et al., lood 2011; 118 (26): ) Λίγα μνημονικά Β ΜΕ μεταστροφή one Marrow Spleen pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Lomg lived plasma cell Germinal Center Th Short lived plasma cell IgG, IgA or IgE Memory Germinal Center Isotype switch Affinity maturation (Somatic Hypermutations) Πιθανός μηχανισμός : Δυσλειτουργία βλαστικού κέντρου (Ανεπάρκεια Τ λεμφοκυττάρων, CD40/CD40L, έλλειμμα σε ανασυνδυαμό DNA (AID, UNG,NEMO), PIK3δ GOF ) IgM

43 Συνδυασμός 5 Φυσιολογικοί υποπληθυσμοί Β λεμφοκυττάρων (από Driessen GJ et al., lood 2011; 118 (26): ) one Marrow Spleen pro- pre- Transitional Naïve Follicular Marginal Zone Lomg lived plasma cell Germinal Center Th Short lived plasma cell IgG, IgA or IgE Memory Germinal Center Isotype switch Affinity maturation (Somatic Hypermutations) IgM Πιθανός μηχανισμός : ;;; Πρόβλημα σε επιβίωση μετά το βλαστικό κέντρο;;

44 Ευρωπαϊκή Ταξινόμηση της Κοινής Ποικίλης Ανοσοανεπάρκειας (CVID πρωτοπαθώς χαμηλές ανοσοσφαιρίνες, χαμηλή ειδική αντισωματική απάντηση)(euroclass) 2008 >1% cells = ομάδα + >2% Μνηνονικά Β ΜΕ μεταστροφή = ομάδα sm+ 2% Μνηνονικά Β ΜΕ μεταστροφή = ομάδα sm- 10% CD21lo (εξαντλημένα) = ομάδα sm+21 lo <10% CD21lo (εξαντλημένα) = ομάδα sm+21norm 10% CD21lo (εξαντλημένα) = ομάδα sm-21 lo <10% CD21lo (εξαντλημένα) = ομάδα sm- 21norm 9 Transitional (μεταβατικά)= ομάδα sm-trhi <9% CD21lo (μεταβατικά) = ομάδα sm- Trnorm

45

46 Κάποιες άλλες Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες (εκτός της CVID) που σχετίζονται με παθολογικούς Β λεμφοκυτταρικούς υποπληθυσμούς σ. Wiskott Aldrich Χαμηλά ανεπ.dock 8 Χαμηλά μνημονικά Ανεπάρκεια πολυμερισμού/αναδιοργάνωσης της ακτίνης. Προβληματική μετακίνηση Β και αλληλεπίδραση με Τinteraction with T cells σ. Hyper IgE Χαμηλά μνημονικά Χρήσιμο για διάκριση από αλλεργία XLP (φυλοσύνδετο λεμφοϋπερπλαστικό σ.) σ. Comel-Netherton Χαμηλά μνημονικά ΜΕ μεταστροφή Χαμηλά μνημονικά ΧΩΡΙΣ μεταστροφή Προβληματικός σχηματισμός βλαστικού κέντρου

47

48

49

50

51 Ευχαριστώ!

52 Βιβλιογραφία Al-Herz, W., A. ousfiha, et al. (2014). "Primary immunodeficiency diseases: an update on the classification από the international union of immunological societies expert committee for primary immunodeficiency." Front Immunol 5: 162. ousfiha, A., L. Jeddane, et al. (2015). "The 2015 IUIS Phenotypic Classification for Primary Immunodeficiencies." J Clin Immunol. Driessen, G. J., M. C. van Zelm, et al. (2011). "-cell replication history and somatic hypermutation status identify distinct pathophysiologic backgrounds in common variable immunodeficiency." lood 118(26): Duchamp, M., D. Sterlin, et al. (2014). "-cell subpopulations in children: National reference values." Immun Inflamm Dis 2(3): Durandy, A. and S. Kracker (2012). "Immunoglobulin class-switch recombination deficiencies." Arthritis Res Ther 14(4): 218. Pieper, K.,. Grimbacher, et al. (2013). "-cell biology and development." J Allergy Clin Immunol 131(4): Vlkova, M., E. Fronkova, et al. (2010). "Characterization of lymphocyte subsets in patients with common variable immunodeficiency reveals subsets of naive human cells marked by CD24 expression." J Immunol 185(11): Warnatz, K. and M. Schlesier (2008). "Flowcytometric phenotyping of common variable immunodeficiency." Cytometry Clin Cytom 74(5): Wehr, C., T. Kivioja, et al. (2008). "The EUROclass trial: defining subομάδαs in common variable immunodeficiency." lood 111(1):