Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα

Transcript

1 Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα

2 φυσική ή μη ειδική ανοσία δεν απαιτεί προηγούμενη έκθεση στο παθογόνο και δεν διαθέτει μνήμη. σε επίκτητη ή ειδική ανοσία χυμική ανοσία με παραγωγή αντισωμάτων από τα Β-λεμφοκύτταρα και κυτταρική ανοσία μεταδιδόμενη μέσω κυττάρων ανοσία στην οποία τα Τ-λεμφοκύτταρα διαδραματίζουν βασικό ρόλο Ανοσία δύο μηχανισμοί επικαλύπτονται, αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους για την επιτυχή έκβαση της άμυνας και της ανοσορρύθμισης.

3 Μη ειδική και ειδική ανοσία (innate and adaptive immunity) Η αρμονική συνεργασία φυσικής και επίκτητης ανοσίας διαμορφώνει τις συνθήκες βιολογικής υπεράσπισης του οργανισμού έναντι της λοίμωξης και της ασθένειας. Οι αποκρίσεις της εγγενούς ανοσίας προκαλούν την έκφραση μορίων που, μαζί με τα αντιγόνα, δρουν σαν «δεύτερα σήματα» ώστε να ενεργοποιήσουν τα Β και τα Τα λεμφοκύτταρα

4 Ειδική ανοσία ή επίκτητη ανοσιακή απάντηση (adaptive immunity) a) ενεργοποιείται όψιμα (96 ώρες μετά την επαφή με το παθογόνο) b) αναγνωρίζει τα ξένα αντιγόνα μέσω των αντιγονικών υποδοχέων, BCRs, TCRs, που εκφράζονται στην επιφάνεια των Β και Τ κυττάρων (ειδική αναγνώριση) c) παράγει αντιγονοειδικά Τ-λεμφοκύτταρα και ειδικών αντισωμάτων. d) εμφανίζει μνήμη e) απαντάται αποκλειστικά στα σπονδυλωτά ζώα

5 Τα κύτταρα που συμμετέχουν στην ειδική ανοσιακή απάντηση είναι : 1. Β,Τ- λεμφοκύτταρα 2. τα συνοδά κύτταρα : a) Κύτταρα που αναγνωρίζουν το αντιγόνο και το παρουσιάζουν ( APC). Οποιδήποτε κύτταρο εκφράζει στην επιφάνειά του προιόντα MHC τάξης ΙΙ μπορεί να λειτουργήσει σαν ( APC) ( μακροφάγα, Βλεμφ. ενδοθηλιακά κυτ. κλπ.) b) Κύτταρα που αναγνωρίζουν το ξένο αντιγόνο και ρυθμίζουν την ανοσολογική απάντηση ( Τ4,Τ8, Β) c) Κύτταρα δραστικά κατά του ξένου αντιγόνου. ( κυτταροτοξικά,νκ.)

6 Τα στάδια της επίκτητης ανοσιακής απάντησης Είσοδος του αντιγόνου στον οργανισμό Πρόσληψη του αντιγόνου από τα αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα στους λεμφαδένες ή στους ιστούς Παρουσίαση του αντιγόνου στα λεμφοκύτταρα Αναγνώριση του αντιγόνου Ενεργοποίηση των λεμφοκυττάρων Εκκίνηση των δραστικών μηχανισμών Προοδευτική έκπτωση της ανοσολογικής απόκρισης Εγκατάσταση μνήμης.

7 Κύτταρα ανοσιακού συστήματος Όλα τα κύτταρα του ανοσιακού συστήματος προέρχονται από το πολυδύναμο αρχέγονο κύτταρο (stem cell) του μυελού των οστών που διαφοροποιείται σε δύο προγενήτορες: 1) τον λεμφοειδή από τον προέρχονται 3 σειρές λεμφοκυττάρων, Τ, Β, ΝΚ. 2) την μυελοειδή από τον προέρχονται τα κοκκιοκύτταρα, τα μονοπύρηνα και άλλα κύτταρα.

8 Β - λεμφοκύτταρα Τα Β- κύτταρα παράγονται στον μυελό των οστών και διαφοροποιούνται στο εμβρυϊκό ήπαρ και σπλήνα και στον ενήλικα μυελό των οστών ενώ τα Τ-κύτταρα διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στον θύμο αδένα. είναι τα μόνα κύτταρα που μπορούν να παράγουν αντισώματα (έναντι των αντιγόνων τα B: οποία bursa αναγνωρίζουν). αναγνωρίζουνθύλακος διαλυτά του αντιγόνα αλλά και αντιγόνα στην επιφάνεια των μικροβιακών Fabricius ή άλλων κυττάρων. ενεργοποιούνται και μετατρέπονται σε πλασματοκύτταρα που παράγουν αντισώματα. υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να είναι και αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα. antigen Β-λεμφοκύτταρο Πλασματοκύτταρο

9 Η ωρίμανση του Β κυττάρου Στην πρώτη φάση ανάπτυξης, τα προγονικά Β-κύτταρα ρυθμίζουν εκ νέου τα γονίδια ανοσοσφαιρινών τους. Αυτή η φάση είναι ανεξάρτητη από το ξένο αντιγόνο, αλλά εξαρτάται από τις αλληλεπιδράσεις με τα στρωματικά κύτταρα του μυελού των οστών. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι ένα ανώριμο Β-κύτταρο που φέρει υποδοχείς αντιγόνων υπό μορφή μονοσθενών IgM 2 3 ανοσοσφαιρινών στην επιφάνειά του και που 1 μπορεί τώρα να αλληλεπιδράσει με τα αντιγόνα του περιβάλλοντός του για να τα αναγνωρίζει. Ανώριμα Β-κύτταρα που ενεργοποιούνται έντονα από τα ίδια αντιγόνα σε αυτή τη φάση είτε καταστρέφονται είτε αδρανοποιούνται με τη διαδικασία της αρνητικής επιλογής. Με τον τρόπο αυτό δεν μεταφέρονται στην κυκλοφορία αυτοδραστικά Β-κύτταρα για την πρόκληση αυτοανοσίας.

10 Η ωρίμανση του Β κυττάρου Στην τρίτη φάση ανάπτυξης, τα επιζώντα ανώριμα Β-κύτταρα μεταφέρονται στα περιφερικά λεμφικά όργανα όπου ωριμάζουν εκφράζοντας στην επιφάνειά τους IgD και IgM (μονοσθενείς) ανοσοσφαιρίνες ως υποδοχείς (BCR reseptors). Τα ώριμα Β-κύτταρα τώρα μπορούν να ενεργοποιηθούν μετά τη σύνδεσή τους με ένα ξένο αντιγόνο με αποτέλεσμα τον πολ/σμό και τη διαφοροποίησή τους, σε πλασματοκύτταρα που παράγουν ειδικά αντισώματα, καθώς και σε κύτταρα μνήμης

11 Διαφοροποίηση και ωρίμανση Β - λεμφοκυττάρων Stages of B-cell maturation are indicated by their anatomical site and the expression of cellsurface markers, CD20: (target for rituximab-ra), GC: germinal centre.

12 Υποδοχείς Β-κυττάρων ( BcR, Β cell receptor) Τα Β κύτταρα παράγουν ανοσοσφαιρίνες, ως μεμβρανικές πρωτεΐνες που μαζί με ένα ετεροδιμερές μόριο με αλυσίδες Iga/Ιgβ και λειτουργούν ως υποδοχείς του Β κυττάρου (BCR- B cell receptor) για την αναγνώριση αντιγόνων. Οι αλυσίδες της επιφανειακής ανοσοσφαιρίνης είναι μεταβλητές, ενώ οι δύο αλυσίδες (α, β) του ετεροδιμερούς είναι σταθερές και κοινές για κάθε Β-λεμφοκύτταρο. Στη μεταβλητή περιοχή των αλυσίδων των ανοσοσφαιρινών, γίνεται η σύνδεση του αντιγόνου, ενώ οι σταθερές αλυσίδες του ετεροδιμερούς διαβιβάζουν ενδοκυττάρια σήματα για την ενεργοποίηση του Β κυττάρου και την παραγωγή αντισωμάτων.

13 Υποδοχείς Β-κυττάρων ( BcR, Β cell receptor) Ag Οι BCRs υποδοχείς επιτρέπουν την άμεση αντίδραση των Β με θυμοανεξάρτητα αντιγόνα, πρωτεΐνες, και πολυσακχαρίτες (1ο σήμα). Τα Β έχουν και ΤLRs υποδοχείς που αναγνωρίζουν το Ag και δίνουν το 2ο σήμα για την ενεργοποίηση. Σε πολλές όμως περιπτώσεις, όταν το αντιγόνο είναι θυμοεξαρτώμενα τα Β κύτταρα, το παρουσιάζουν σε σύμπλεγμα με MHC II στα Τ (συνεργασία) και ακολούθως ενεργοποιούνται για την παραγωγή Abs.

14 Αναγνώριση του αντιγόνου από τα Β λεμφοκύτταρα Τα Β-λεμφοκύτταρα με τους BCRs μπορούν να αναγνωρίζουν και άμεσα φυσικά αντιγόνα. Ενώ τα Τ-λεμφοκύτταρα με τους TCRs, αναγνωρίζουν μόνο τα επεξεργασμένα πεπτίδια του αντιγόνου και μάλιστα όταν αυτά τους τα παρουσιάζουν άλλα κύτταρα (σε σύμπλεγμα με μόρια του MHC.

15 Δείκτες Β- Λεμφοκυττάρων

16 Λειτουργική δράση Β - λεμφοκυττάρων Τα Β κύτταρα είναι λεμφοκύτταρα που διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στη χυμική ανοσιακή απάντηση Οι κύριες λειτουργίες των κυττάρων Β είναι να αναγνωρίζουν άμεσα ξένα αντιγόνα και να παράγουν αντισώματα, να εκτελούν επίσης ρόλο αντιγοπαρουσιαστικού κυττάρου στα Τ κύτταρα υπό την επίδραση των οποίων (IL4) παράγουν ειδικά του αντιγόνου αντισώματα και Β- κύτταρα μνήμης

17 Λειτουργική δράση Β - λεμφοκυττάρων Β κύτταρα αναγνωρίζουν άμεσα τα ξένα αντιγόνα μέσω των Toll like receptors και BCRs

18 Λειτουργική δράση Β - λεμφοκυττάρων

19 Αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα Ετερογενής πληθυσμός κυττάρων με την ικανότητα να παρουσιάζουν εξωγενή πρωτεϊνικά αντιγόνα υπό μορφή πεπτιδίων πάνω σε μόρια MHC τάξεως ΙΙ και να διεγείρουν τα Τ λεμφοκύτταρα. Υπάρχουν στο δέρμα, τους λεμφαδένες, το σπλήνα και στα επιθήλια. Η έκφραση μορίων MHC τάξεως ΙΙ είναι απαραίτητη ώστε ένα κύτταρο να χαρακτηρισθεί επαγγελματικό αντιγονοπαρουσιαστικό κύτταρο. Τα APCs του δέρματος και των επιθηλίων μεταναστεύουν μέσω των προσαγωγών λεμφαγγείων στους λεμφαδένες, μεταφέροντας έτσι αντιγόνα ώστε να αναγνωριστούν από τα Τ κύτταρα.

20 Αναγνώριση θυμοανεξάρτητου αντιγόνου από τα Β-κύτταρα Όταν το Β- κύτταρο αναγνωρίσει ένα φυσικό θυμοανεξάρτητο αντιγόνο (πολυσακχαρίτες) το προσροφά, ενεργοποιείται σε κλωνική επέκταση και σε διαφοροποίηση από την οποία προκύπτουν πλασματοκύτταρα που παράγουν αντισώματα (κυρίως IgG2) και κύτταρα μνήμης.

21