Τι θα µάθουµε σήµερα. Έκφραση κλινικών παρατηρήσεων

Transcript

1 Τι θα µάθουµε σήµερα Με ποιους τρόπους ξεχωρίζουµε το φυσιολογικό από το παθολογικό Βιολογικές παρατηρήσεις Πως µετρώνται Πως εκφράζονται Πως κατανέµονται σε ένα τυχαίο φυσιολογικό πληθυσµό Πως επιλέγονται τα όρια παθολογικού - φυσιολογικού σε µια εργαστηριακή δοκιµασία η σε µία κλινική παρατήρηση Έκφραση κλινικών παρατηρήσεων ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ (qualitative) ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ (quantitative) (continuous) Κατηγορικές (ordinal) Ονοµαστικές (nominal) ALP Glucose Urea FEV1 ύσπνοια Ι, ΙΙ, ΙΙΙ βαθµού Φύσηµα Ι,ΙΙ,ΙΙΙ,ΙV Σάκχαρο 1+, 2+ Απών/Παρών Παθολογικό/Φυσιολογικό Ναι/Όχι Γυναίκα/Άνδρας mg,ml,cm dl,ng,pg 1

2 Ποιότητα κλινικών παρατηρήσεων Εγκυρότητα (Validity)( Αξιοπιστία (Reliability)( ΙΑΚΥΜΑΝΣΗ (Variation) Κλινικές µετρήσεις του ίδιου φαινοµένου µπορεί να πάρουν διαφορετικές τιµές λόγω των καταστάσεων κάτω από τις οποίες πραγµατοποιούνται Ο καθορισµός της πιθανότητας η µέτρηση ή εκτίµηση µιας κατάστασης να µη είναι σωστή για τυχαίους λόγους είναι απαραίτητος. ΠΗΓΕΣ ΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΥΧΑΙΑ ΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΛΟΓΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΚΑΛΙΜΠΡΑΡΙΣΜΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΟ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΩΤΟΚΟΛΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΣ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (within individuals) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΑΦΟΡΕΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ (among individuals) Αθροιστική συνέργια όλων (cumulative variation) 2

3 ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΙΑΚΥΜΑΝΣΗ Κατάσταση 1 ασθενής, 1 εξεταστής ιαδοχικές µετρήσεις Ίδιος χρόνος 1 ασθενής Πολλοί εξεταστές Ίδιος χρόνος Κατανοµή µετρήσεων Αιτίες διακύµανσης ΜΕΤΡΗΣΗΣ Ένας ασθενής Πολλοί εξεταστές Πολλές φορές Πολλοί ασθενείς Πολλοί εξεταστές Πολλές φορές ιαστολική αρτηριακή πίεση (mm( Hg) ΜΕΤΡΗΣΗ + ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ Τρόποι παρουσίασης δεδοµένων κλινικών παρατηρήσεων Κατανοµή συχνοτήτων Μέτρα κεντρικής τάσης Μέτρα διασποράς Μελέτη επιπέδων µολύβδου σε παιδιά Σε παιδιατρικό τµήµα µετρήθηκαν τα επίπεδα µολύβδου στον ορό 1 παιδιών. Οι τιµές είναι οι παρακάτω (mmol mmol/ml) /ml): 0.6, 2.6, 0.1, 1.1, 0.4, 2.0, 0.8, 1.3, 1.2, 1., 3.2, 1.7, 1.9, 1.9, 2.2 Ερώτηµα: Να παρουσιαστούν τα δεδοµένα µε την µορφή κατανοµής συχνοτήτων 3

4 Stem and Leaf plots , 2.6, 0.1, 1.1, 0.4, 2.0, 0.8, 1.3, 1.2, 1., 3.2, 1.7, 1.9, 1.9, Stem Leaf Stem and Leaf plots , 2.6, 0.1, 1.1, 0.4, 2.0, 0.8, 1.3, 1.2, 1., 3.2, 1.7, 1.9, 1.9, Stem Leaf Stem and Leaf plots Χονδροειδής κατανοµή , 2.6, 0.1, 1.1, 0.4, 2.0, 0.8, 1.3, 1.2, 1., 3.2, 1.7, 1.9, 1.9, Stem Leaf 4

5 Κατανοµή συχνοτήτων 0.6, 2.6, 0.1, 1.1, 0.4, 2.0, 0.8, 1.3, 1.2, 1., 3.2, 1.7, 1.9, 1.9, 2.2 Pb 0, 0,40 0,60 0,80 1, 1,20 1,30 1,0 1,70 1,90 1,90 2,00 2,20 2,60 3,20 > Κατανοµή συχνοτήτων Pb 0, 0,40 0,60 0,80 1, 1,20 1,30 1,0 1,70 1,90 1,90 2,00 2,20 2,60 3, Histogram for Pb 0,0 0,6 1,2 1,8 2,4 3,0 Mid-points for Pb Κατανοµές συχνοτήτων εργαστηριακών εξετάσεων Κ + ALP GLU 60 Hb

6 Κατανοµές συχνοτήτων - Επίδραση ηλικίας χρ. >80 χρ. Freq BUN ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ % ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ Central Tendency 6

7 ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ % ασθενών ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ % ασθενών Central Tendency Εκφράσεις κεντρικής τάσης Μέσος: Sum(x)/n - Χρήση σε µαθηµατικούς χειρισµούς - Εξάρτηση από ακραίες τιµές : (n+1)/2 th value. Η µεσαία - Μη χρήσιµη η σε µαθηµατικούς χειρισµούς - Ανεξάρτητη από ακραίες τιµές : Η πιο συχνή - Συχνά δεν υπάρχει ή είναι πολύ συχνή. 7

8 ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ Central Tendency ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ Central Tendency min max Εκφράσεις διασποράς Όρια: Οι ακραίες τιµές - Περιλαµβάνει όλες τις τιµές - Απόλυτη εξάρτηση από ακραίες τιµές Σταθερή απόκλιση: Πολύ χρήσιµη η σε µαθηµατικούς χειρισµούς - Μη χρήσιµη σε µη κανονικές κατανοµές Percentile/quartile κ.λ.π:. Σ(x χ) n 1 8

9 ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ (Gaussian distribution) x % ασθενών 68% SD ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ % ασθενών x±sd -90th Percentile range Dispersion ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ % ασθενών x±sd -90th Percentile range Central Tendency Dispersion 9

10 Παρουσίαση δεδοµένων Κανονική κατανοµή Mean±SD Μη κανονική κατανοµή Median (min-max) Κριτήρια διαχωρισµού φυσιολογικού από το παθολογικό Freq παθολογικό φυσιολογικό Γλουταθειόνη (mg/0 ml ερυθρά) Κριτήρια διαχωρισµού φυσιολογικού από το παθολογικό Freq Normal Normal Υπερπαρυθεροειδισµός Ca ορρού (mg/0 ml) 11

11 Κριτήρια διαχωρισµού φυσιολογικού από το παθολογικό Παθολογικό είναι το ασύνηθες (being unusual) Παθολογικό είναι η ύπαρξη νόσου (being sick) Παθολογικό είναι η ανάγκη θεραπείας (being treatable) Παθολογικό είναι το ασύνηθες (being unusual) % ασθενών 68% SD Παθολογικό είναι το ασύνηθες (being unusual) Όλα τα νοσήµατα έχουν συχνότητα %? Σχέση στατιστικού ορίου (γιατί όχι το 99th percentile) Μερικές ακραίες τιµές είναι απόλυτα φυσιολογικές Πολλές φορές η νόσος υπάρχει παρά τις φυσιολογικές εξετάσεις Μη ύπαρξη ορίων ασφαλείας (π.χ χοληστερόλη) 11

12 Παθολογικό είναι η ύπαρξη νόσου (being sick) Κλινικές παρατηρήσεις ή εργαστηριακές τιµές που σίγουρα σχετίζονται µε νόσο 0 % ουρική αρθρίτις <6.0 >9 Ουρικό mg/0 ml Παθολογικό είναι η ανάγκη θεραπείας (being treatable) Κλινικές παρατηρήσεις ή εργαστηριακές τιµές που εάν θεραπευτούν οδηγούν σε µειωµένη νοσηρότητα ιαστολική π;ίεση (mmhg) VA Trial I VA Trial II HDFP III Years 12