ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΝΟΜΗΣ

Transcript

1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΝΟΜΗΣ ΣΥΝΤΑΞΑΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

2 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΝΟΜΗΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: Κωνσταντινίδης Σταύρος Συγκοινωνιολόγος - Πολιτικός Μηχανικός Αθανασόπουλος Κωνσταντίνος Δρ. Συγκοινωνιολόγος Πολιτικός Μηχανικός Μπρισίμης Γιώργος Συγκοινωνιολόγος Πολεοδόμος Πολιτικός Μηχανικός Τσακιροπούλου Ανθή Συγκοινωνιολόγος Τοπογράφος Μηχανικός Νοέμβριος 2015

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείμενο της Μελέτης Περιοχή Μελέτης Ομάδα Μελέτης ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Παλαιότερες μελέτες για τον οικισμό σχετικές με την κυκλοφορία Βασικά συμπεράσματα και προτάσεις Βαθμός εφαρμογής ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Υλοποίηση πολεοδομικής μελέτης Ιεράρχιση οδικού δικτύου Κυκλοφορία οχημάτων Στάθμευση Δημόσια συγκοινωνία Κίνηση πεζών-ποδηλάτων ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Γεωμετρία και Λειτουργία του οδικού δικτύου Προβληματικά οδικά τμήματα και σημεία Προβληματικοί κόμβοι Στάθμευση Δημόσια Συγκοινωνία Κίνηση πεζών - ποδηλατών Οριζόντια και Κατακόρυφη Σήμανση ΣΤΟΧΟΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Πρόταση Ιεράρχησης οδικού δικτύου Πρόταση Κυκλοφοριακής Οργάνωσης Παρεμβάσεις στους προβληματικούς κόμβους Λοιπές προτεινόμενες παρεμβάσεις Διαχείριση λειτουργίας της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας Κυκλοφορία Οχημάτων Στάθμευση Τροφοδοσία Καταστημάτων ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΚΑΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΗΜΑΝΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Καταγραφή κυκλοφοριακών φόρτων... ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. Μέθοδος υπολογισμού επιπέδου εξυπηρέτησης μη σηματοδοτούμενου κόμβου... ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3. Αποτελέσματα υπολογισμού επιπέδου εξυπηρέτησης μη σηματοδοτούμενων κόμβων... 1

4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα κυκλοφοριακή μελέτη συντάσσεται για λογαριασμό του Δήμου Θερμαϊκού και αντικείμενό της είναι η μελέτη και αντιμετώπιση των κυκλοφοριακών προβλημάτων του οικισμού της Επανομής. Η Μελέτη ανατέθηκε βάσει της υπ αριθ. 135/2015 Απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Θερμαϊκού στον Συγκοινωνιολόγο-Πολιτικό Μηχανικό Σταύρο Κωνσταντινίδη, μελετητή τάξης Β στην κατηγορία μελετών 10 (συγκοινωνιακά). Η σχετική σύμβαση μεταξύ του Μελετητή και του Δήμου, υπογράφηκε στις 22 Ιουλίου 2015 και έλαβε Α.Π / Αντικείμενο της Μελέτης Περιοχή Μελέτης Αντικείμενο της μελέτης είναι η διερεύνηση των απαραίτητων κυκλοφοριακών ρυθμίσεων στον οικισμό της Επανομής με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την κυκλοφορία, την αύξηση του επιπέδου της οδικής ασφάλειας και τη βελτίωση της λειτουργικότητας του δικτύου. Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη περιλαμβάνει: Καταγραφή και έλεγχο υφιστάμενης κατάστασης του οικισμού της Επανομής, ήτοι: λειτουργική ιεράρχηση του οδικού δικτύου, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις (μονόδρομοι αμφίδρομοι απαγορεύσεις στρεφουσών κινήσεων), καταγραφή σήμανσης υπάρχουσας κατάστασης (συμπεριλαμβανομένης και της σχετικής με τη στάθμευση). Εντοπισμό διασταυρώσεων που παρουσιάζουν στοιχεία δυσλειτουργίας και διενέργεια μετρήσεων κυκλοφοριακών φόρτων σε κόμβους για τους οποίους κρίνεται απαραίτητη η ποσοτικοποίηση των κυκλοφοριακών 2

5 μεγεθών με στόχο τον εντοπισμό δυσλειτουργικών κόμβων, με κριτήρια οδικής ασφάλειας, ιεράρχησης οδικού δικτύου, ελλειμματικής κυκλοφοριακής ρύθμισης (σήμανση, γεωμετρία, λειτουργικά χαρακτηριστικά). Εντοπισμό προβληματικών σημείων κυκλοφοριακής ροής και ρύθμισης (οδοί, φωτεινή σηματοδότηση, κατακόρυφη & οριζόντια σήμανση, στάθμευση, πεδία κυκλοφορίας ευάλωτων χρηστών), με κριτήρια οδικής ασφάλειας (συσσώρευση αυξημένου αριθμού τροχαίων ατυχημάτων black spots, επικίνδυνων διαδρόμων κυκλοφορίας πεζών, απουσία επαρκούς ορατότητας, έλλειψη ή ανεπάρκεια οριζόντιας & κατακόρυφης σήμανσης) και δυσλειτουργικής κυκλοφοριακής οργάνωσης (ανεπάρκεια γεωμετρικών χαρακτηριστικών, κατευθύνσεις οδών, κατάχρηση στάθμευσης παρά την οδό). Κατάρτιση κυκλοφοριακών παρεμβάσεων και ρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης πρότασης νέας ιεράρχησης του οδικού δικτύου του οικισμού εάν και όπου αυτή απαιτείται, με έμφαση στη βελτίωση της κυκλοφοριακής λειτουργίας των δυσλειτουργικών κόμβων και των οδικών στοιχείων που εντοπίστηκαν ως προβληματικά : μονοδρομήσεις - αντιδρομήσεις, απαγορεύσεις στρεφουσών κινήσεων και καθορισμός προτεραιότητας. Προτάσεις σήμανσης, οι οποίες συνάδουν με το παραπάνω προτεινόμενο πλαίσιο παρεμβάσεων, που αφορούν: - την κατακόρυφη σήμανση (επισήμανση υφιστάμενης σήμανσης που παραμένει, επισήμανση υφιστάμενης σήμανσης που απομακρύνεται, επισήμανση νέας απαιτούμενης σήμανσης) και - την οριζόντια σήμανση (συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης στάθμευσης). Προτάσεις πεζοδρομήσεων και διαχειριστικά μέτρα κεντρικής περιοχής Επανομής. Επισημαίνεται πως, επειδή ο Δήμος δεν διαθέτει υπόβαθρο όπου να περιέχονται οι επίσημες ονομασίες όλων των οδών, χρησιμοποιούνται αυτές 3

6 που εντοπίστηκαν από διαδικτυακούς τόπους (googlemaps, bingmaps, Κτηματολόγιο Α.Ε.) σε συνδυασμό με αυτές που υποδείχθηκαν από την Τεχνική Υπηρεσία Ομάδα Μελέτης Στην εκπόνηση και σύνταξη της παρούσας κυκλοφοριακής μελέτης συνεργάστηκαν οι παρακάτω μηχανικοί: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ Msc Συγκοινωνιολόγος - Πολιτικός Μηχανικός ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Δρ Συγκοινωνιολόγος Πολιτικός Μηχανικός ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΡΙΣΙΜΗΣ Msc Συγκοινωνιολόγος Πολεοδόμος/Χωροτάκτης - Πολιτικός Μηχανικός ΑΝΘΗ ΤΣΑΚΙΡΟΠΟΥΛΟΥ Msc Συγκοινωνιολόγος Τοπογράφος Μηχανικός 4

7 2. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 2.1. Παλαιότερες μελέτες για τον οικισμό σχετικές με την κυκλοφορία. Η τελευταία κυκλοφοριακή μελέτη που εκπονήθηκε για τη δημοτική κοινότητα Επανομής παραδόθηκε τον Αύγουστο του 2013 και είχε τίτλο «Μελέτη Εφικτότητας και Κυκλοφοριακή Διερεύνηση Επιπτώσεων από την Κατάργηση του Πεζόδρομου Επανομής» από τον συγκοινωνιολόγο κ. Ιωάννη Πολίτη. Η μελέτη διερεύνησε τη δυνατότητα και την τεχνική εφικτότητα μερικής κατάργησης του πεζόδρομου επί των οδών 28 ης Οκτωβρίου και 25 ης Μαρτίου στο κεντρικό πυρήνα του οικισμού της Επανομής και πρότεινε τη λειτουργία του ως δρόμου ήπιας κυκλοφορίας για ορισμένες ώρες μέσα στην ημέρα, αλλά απέκλεισε την τεχνική εφικτότητα κίνησης λεωφορείων του ΟΑΣΘ επί του πεζοδρόμου. Ως αντιστάθμισμα στη μερική κατάργηση του κεντρικού πεζόδρομου του οικισμού, η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του δήμου Θερμαϊκού με τις υπ. αρ. 11/2015 και 19/2015 αποφάσεις πρότεινε την πιλοτική πεζοδρόμηση στο Πάρκο Αργυρίων (οδό Νέου Πάρκου) στην Επανομή. Πιο συγκεκριμένα με την υπ. αρ. 11/2015 προτάθηκε η πιλοτική πεζοδρόμηση το απόγευμα και βράδυ της Κυριακής των Βαΐων, της Κυριακής του Πάσχα και του Σαββάτου της Διακαινησίμου Εβδομάδας, ενώ με την υπ. αρ. 19/2015 απόφαση επεκτάθηκε η πρόταση για τα απογεύματα και βράδια του Σαββατοκύριακου των θερινών μηνών. Η πρόταση αυτή εγκρίθηκε με την υπ. αρ. 241/2015 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Εκτός από τις παραπάνω κυκλοφοριακές μελέτες και ρυθμίσεις για τη Δημοτική Ενότητα Επανομής έχει εγκριθεί Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) με 5

8 την υπ. αρ. 9486/ απόφαση Υπουργού ΠΕ.Κ.Α. (ΦΕΚ 101/ΑΑΠΘ/ ) που δίνει τις γενικές κατευθύνσεις που αφορούν τη μελλοντική ανάπτυξη της πόλης και του συγκοινωνιακού της συστήματος. Το ΓΠΣ του 2010 τροποποίησε το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Δημοτικό Διαμέρισμα Επανομής, που είχε εγκριθεί με την 60583/4257/ (Δ 590) απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ, όπως αναδημοσιεύθηκε με την 67192/3436/ (Δ 998) και τροποποιήθηκε με την 65761/3391/ (Δ 633) απόφαση Βασικά συμπεράσματα και προτάσεις Στο αρχικό ΓΠΣ είχε προβλεφθεί η διάνοιξη παρακαμπτήριας γύρω από τον οικισμό της Επανομής. Στο αναθεωρημένο ΓΠΣ (εικ. 1) προβλέπεται η διάνοιξη νέων οδικών αξόνων στην αγροτική περιοχή βόρεια του οικισμού που θα συλλέγουν την κυκλοφορία προς την οδό Θεσσαλονίκης Νέων Μουδανιών στον κόμβο Καρδίας από τον περιφερειακό (δακτύλιο) της Επανομής, ενώ προβλέπεται και η διάνοιξη τριών νέων παρακαμπτήριων δρόμων για την αποσυμφόρηση μελλοντικά του μη διανοιγμένου ακόμα πρώτου εσωτερικού δακτυλίου. Ο πρώτος νέος δακτύλιος θα βρίσκεται στο όριο των νέων οικιστικών επεκτάσεων που προβλέπονται περιμετρικά της σημερινής περιοχής που είναι ενταγμένη στο σχέδιο πόλης, ενώ ο δεύτερος και ο τρίτος παρακαμπτήριος βρίσκονται αντίστοιχα ανατολικότερα και δυτικότερα του δεύτερου (εξωτερικού) δακτυλίου. Τέλος στο αναθεωρημένο ΓΠΣ προβλέπεται η διαπλάτυνση και η βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών του επαρχιακού και κοινοτικού οδικού δικτύου του δήμου. Στο αναθεωρημένο ΓΠΣ προβλέπεται και η δημιουργία ποδηλατοδρόμου στον πρώτο εσωτερικό παρακαμπτήριο, στο δυτικό, νότιο και ανατολικό τμήμα του. Από αυτόν εκκινούν ακτινικοί ποδηλατόδρομοι προς τις γύρω παραλίες. Πιο συγκεκριμένα προβλέπεται η δημιουργία ποδηλατοδρόμου στην οδό Επανομής Ν. Μηχανιώνας, στην επαρχιακή οδό 28 προς την παραλία της Επανομής, 6

9 στην οδό προς τη θέση «Ποταμός» της παραλίας της Επανομής και στην Κοινοτική Οδό 57 προς Ν. Ηράκλεια. Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ΓΠΣ προτείνει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων που θα συνδέει τον οικισμό της Επανομής με τους γειτονικούς παραλιακούς οικισμούς, ώστε να αποτελέσει η κίνηση με το ποδήλατο μία ισοδύναμη ασφαλής εναλλακτική για τους κατοίκους του οικισμού για ενδοδημοτικές μετακινήσεις. Το ΓΠΣ εστιάζει στον εξωαστικό χώρο θεωρώντας ότι εντός του οικισμού της Επανομής η κίνηση με το ποδήλατο είναι πιο ασφαλής λόγω των μειωμένων ταχυτήτων. εικ.1. ΓΠΣ Επανομής 7

10 Από την κυκλοφοριακή μελέτη του 2013 που είχε ως αντικείμενο την κατάργηση του πεζοδρόμου της Επανομής προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Το άθροισμα της αναλογίας φορτηγών και λεωφορείων στη σύνθεση της κυκλοφορίας στην οδό Ιπποκράτους είναι γύρω στο 10 %. Η οδός Καβαρτίνα έχει μικρότερο κυκλοφοριακό φόρτο από την οδό Ιπποκράτους που σημαίνει ότι τα αυτοκίνητα που κινούνται διαμπερώς προς την παραλία της Επανομής χρησιμοποιούν και την περιμετρική πορεία μέσω της οδού Αγίου Σπυρίδωνος, όπως περιγράφεται στην πληροφοριακή σήμανση. Η αναλογία φορτηγών είναι η ίδια με την οδό Ιπποκράτους (γύρω στο 5%). Η κίνηση στον προτεινόμενο πεζόδρομο στο Πάρκο Αργυρίων (οδό Νέου Πάρκου) είναι πολύ μικρή το μήνα Οκτώβριο (γύρω στα 50 ΜΕΑ/ώρα ανά κατεύθυνση). Ο φόρτος από την οδό 28 ης Οκτωβρίου προς την οδό Βασ. Κωνσταντίνου είναι πολύ μικρός το μήνα Οκτώβριο (γύρω στα 80 ΜΕΑ/ώρα) με αύξηση της αναλογίας φορτηγών τις μεσημβρινές ώρες (στο 10-15%). Επί της οδού Βασ. Γεωργίου κινούνται αρκετά οχήματα που παρακάμπτουν την περιμετρική πορεία από τις οδούς Αγίου Σπυρίδωνα και 28 ης Οκτωβρίου. Τα φτωχά γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κόμβου 25 ης Μαρτίου με την κάθετη αυτής στο ύψος της Δημοτικής Αγοράς (οδός Εμπορίου), όσο και οι παρακείμενες ιδιοκτησίες που μειώνουν τα διατιθέμενα μήκη ορατότητας καθιστούν την λειτουργία του συγκεκριμένου κόμβου προβληματική για να απορροφήσει κινήσεις αυτοκινήτων επί του πεζοδρόμου, τόσο από άποψης κυκλοφοριακής συμφόρησης όσο και από άποψη επιπέδου ασφαλείας. Τονίζεται ότι η διέλευση των Ι.Χ. οχημάτων μέσα από τον πεζόδρομο, θα αυξήσει το επίπεδο πρόκλησης ατυχήματος με τους ευάλωτους χρήστες της συγκεκριμένους οδού (πεζούς, ηλικιωμένους, ποδηλάτες κ.τ.λ.). Ο κίνδυνος αυτός είναι ιδιαίτερα αυξημένος λόγω του γεγονότος ότι επί της 8

11 οδού, χωροθετούνται χρήσεις γης που έλκουν σημαντικό αριθμό μετακινήσεων πεζή και με ποδήλατο (π.χ. δημοτικά κτήρια και καταστήματα). Ο πεζόδρομος εξυπηρετεί τη σύνδεση του κέντρου του οικισμού με τη στάση «Εκκλησία» που αποτελεί την κύρια στάση αποβίβασης των μετακινούμενων προς την Επανομή με τη δημόσια συγκοινωνία (15 % των επιβατών). Οι χρήστες του πεζοδρόμου δηλώνουν ελάχιστα ικανοποιημένοι από την ασφάλεια που αυτός προσφέρει αλλά και από τις συνθήκες κίνησης προφανώς λόγω της χρήσης του από τα Ι.Χ. Το 50% των χρηστών ΙΧ δήλωσε πως σταθμεύει ιδιαιτέρως συχνά μέσα στην εβδομάδα στον πεζόδρομο. Από τη διερεύνηση της γεωμετρικής εφικτότητας ένταξης ενός Δημοσίου Μέσου Μεταφοράς στον πεζόδρομο της Επανομής, διαφαίνεται ότι δεν είναι εφικτή η διέλευση του λεωφορείου του ΟΑΣΘ μέσα από τον πεζόδρομο. Ο μελετητής καταλήγει τελικά στη βασική του πρόταση, που είναι η άρση της απαγόρευσης κυκλοφορίας οχημάτων στον πεζόδρομο από τις το πρωί έως της και η τοποθέτηση προστατευτικών διατάξεων (κολονακίων) κατά μήκος του δρόμου για την παρεμπόδιση της παράνομης στάθμευσης και η παράλληλη δημιουργία μέχρι 10 θέσεων για τους μόνιμους κατοίκους με ειδική σήμανση. Στην περιοχή του δημοτικού καταστήματος, προτείνεται η πρόβλεψη 2 οχημάτων για βραχυχρόνια στάθμευση, ένα εκ των οποίο θα προορίζεται για ΑΜΕΑ και μέχρι 4 θέσεις για στάση για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων. Αν δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί η στάθμευση προτείνεται η χρέωσή της. Δεν προτάθηκε από τη μελέτη η δημιουργία ποδηλατόδρομου με βάση τη σχετικά χαμηλότερη υποστήριξη που συγκέντρωσε η προοπτική αυτή από τους ερωτώμενους στα ερωτηματολόγια. 9

12 2.3. Βαθμός εφαρμογής Το αναθεωρημένο ΓΠΣ εγκρίθηκε σχετικά πρόσφατα (2010) και ακόμα δεν έχει εγκριθεί καμία επέκταση του σχεδίου πόλεως. Προς το παρόν εκκρεμεί η εφαρμογή του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως του πρώτου ΓΠΣ (1989), καθώς ένα σημαντικό ποσοστό των οδών είναι αδιάνοικτο, ειδικά αυτές που απέχουν από τον παλαιό οικισμό. Ιδιαίτερα, κυκλοφοριακά ενδιαφέρει η διάνοιξη του περιμετρικού δακτυλίου για τη διοχέτευση της διαμπερούς κυκλοφορίας εκτός πόλης. Ελλείψει διανοιγμένου κυκλοφοριακού δακτυλίου η παρούσα μελέτη δεν μπορεί να προτείνει την εκτροπή της διαμπερούς κυκλοφορίας εκτός κέντρου, καθώς καμία οδός περιμετρικά δεν έχει τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά να παραλάβει επιπρόσθετο φόρτο. Αντίθετα, οι κύριοι δρόμοι που χρησιμοποιούνται σήμερα εντός του κέντρου και περιμετρικά έχουν ελάχιστα πλάτη για την κίνηση των οχημάτων και προβληματικές ή ανύπαρκτες υποδομές για πεζούς, παρ όλο που έχουν παρόδιες χρήσεις. Στον πεζόδρομο της Επανομής που έχει μετατραπεί σε οδό ήπιας κυκλοφορίας οι προτάσεις του μελετητή δεν έχουν εφαρμοστεί με αποτέλεσμα να υπάρχει: 1. Ανεξέλεγκτη στάθμευση οχημάτων (πλην μικρών τμημάτων στα οποία υπάρχουν προστατευτικά κολονάκια), 2. Ανεξέλεγκτη κίνηση οχημάτων, καθώς η υφιστάμενη σήμανση εξαιρεί την κίνηση ΙΧ οχημάτων από την απαγόρευση κυκλοφορίας. Το παράδοξο στη σήμανση αυτή είναι ότι για παράδειγμα ο χρήστης ποδηλάτου ή μηχανοκίνητου δικύκλου δεν εξαιρείται με αποτέλεσμα να μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος τον «πεζόδρομο» (ο οποίος ουσιαστικά είναι οδός ήπιας κυκλοφορίας) μόνο σε ΙΧ ή πεζός. Πλησίον της κεντρικής πλατείας έχουν τοποθετηθεί ωστόσο πινακίδες που οριοθετούν τη μέγιστη χρονική διάρκεια στάθμευσης στα 20 λεπτά. 10

13 3. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 3.1. Υλοποίηση πολεοδομικής μελέτης Τα διανοιγμένα και αδιάνοικτα τμήματα του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως αποτυπώνονται στο Σχέδιο 1 αλλά έχουν συμπεριληφθεί και στα υπόλοιπα σχέδια της μελέτης. Οι ρυθμοί ανάπτυξης που προβλέπουν τα πολεοδομικά σχέδια δεν φαίνεται να επαληθεύονται με αποτέλεσμα στο οδικό δίκτυο να μην έχει πραγματοποιηθεί ένας μεγάλος ρυθμός διανοίξεων και αυτές να έχουν υλοποιηθεί μόνο κοντά στα όρια του παλαιού οικισμού, όπως προαναφέρθηκε. Στο οδικό δίκτυο έχουν χαραχθεί κυρίως ακτινικές πορείες που υπάρχουν στον οικισμό από παλιά. Περιμετρικές κινήσεις εμποδίζονται στο μεγαλύτερο μέρος τους από αδιάνοικτα τμήματα και είναι δυνατόν να γίνουν μόνο τοπικά. 3.1 Ιεράρχιση οδικού δικτύου Η υφιστάμενη ιεράρχιση του οδικού δικτύου παρουσιάζεται στο σχέδιο 1. Για την καταγραφή της υφιστάμενης ιεράρχησης ελήφθη υπ όψη: Ο χαρακτηρισμός του οδικού δικτύου (επαρχιακή, κοινοτική οδός). Ο τρόπος που κατευθύνει η πληροφοριακή σήμανση τη διαμπερή κυκλοφορία. Διαμπερείς κινήσεις που είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν με βάση τους διανοιγμένους οδικούς άξονες. Πιο συγκεκριμένα στο οδικό δίκτυο ως κύρια υπεραστική αρτηρία είναι χαρακτηρισμένη η οδός που συνδέει την παραλία της Επανομής με τη 11

14 Θεσσαλονίκη και διέρχεται από τον κέντρο του οικισμού της Επανομής μέσω των οδών 25 ης Μαρτίου, Ιπποκράτους και Παπανικολάου, δηλαδή τμήμα της Επαρχιακής Οδού 28. Αυτή η οδός έχει, επομένως, περιφερειακό χαρακτήρα συνδέοντας το κύριο περιφερειακό κέντρο (Θεσσαλονίκη) με την παραλία της Επανομής. Συγκεντρώνει παράλληλα το μεγαλύτερο φόρτο από όλους τους ακτινικούς άξονες που διέρχονται από τον οικισμό της Επανομής. Καθώς όμως η οδός Παπανικολάου είναι μονοδρομημένη προς Θεσσαλονίκη μέσω της πληροφοριακής σήμανσης εντοπίστηκε η πορεία που ακολουθούν τα οχήματα που κινούνται διαμπερώς προς την αντίθετη κατεύθυνση (προς παραλία). Η πορεία αυτή εκτελείται μέσω των οδών Βασ. Κωνσταντίνου, 28 ης Οκτωβρίου, Αγίου Σπυρίδωνος, Αγίων Θεοδώρων και καταλήγει στο νότιο μέρος του οικισμού στην οδό 25 ης Μαρτίου. Όλες οι παραπάνω οδοί χαρακτηρίζονται ως κύριες υπεραστικές αρτηρίες. Επιπλέον, ως δευτερεύουσες υπερτοπικές αρτηρίες είναι χαρακτηρισμένες όλες οι άλλες ακτινικές οδοί που συνδέουν με τους υπόλοιπους οικισμούς (Ν. Μηχανιώνα, Μεσημέρι - Ν. Ηράκλεια). Όλες οι πορείες μέσα στον οικισμό που μέσω της πληροφοριακής σήμανσης χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση των υπερτοπικών αυτών κινήσεων συμπεριλήφθηκαν ως τέτοιες. Τέλος ως συλλεκτήριες οδοί χαρακτηρίστηκαν όλες οι άλλες οδοί που έχουν διαμπερότητα, αλλά δεν εξυπηρετούν υπερτοπικές κινήσεις. 3.2 Κυκλοφορία οχημάτων Στάθμευση Οι μετρήσεις φόρτων επί των κύριων κόμβων του οικισμού παρουσιάζονται στα στο Παράρτημα 1. Οι κόμβοι στους οποίους έγινε καταγραφή των κυκλοφοριακών τους φόρτων φαίνονται στην παρακάτω εικ.2. Όλοι οι κόμβοι λειτουργούν με αποδεκτό επίπεδο εξυπηρέτησης και, βάσει των μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν δεν παρουσιάζονται καθυστερήσεις, 12

15 ούτε υφίστανται οι προϋποθέσεις για τη σηματοδότησή τους, όπως φαίνεται από την ανάλυση που ακολουθεί (Κεφ ). εικ.2. κόμβοι στους οποίους καταγράφηκαν οι κυκλοφοριακοί φόρτοι Σήματα απαγόρευσης στάσης και στάθμευσης υπάρχουν στην οδό Ιπποκράτους που παραβιάζονται όμως εξαιτίας των άνετων γεωμετρικών της χαρακτηριστικών και της μονόδρομης κατεύθυνσής της (στο τμήμα της από τη συμβολή με την οδό Εμπορίου ως τη συμβολή με την οδό Παπανικολάου). Σήμερα, η στάθμευση στην οδό αυτή γίνεται υπό γωνία ακόμα και στις δύο πλευρές του δρόμου, οπότε αυτή λειτουργεί ως ένας μεγάλος χώρος στάθμευσης. Ο χώρος αυτός περιμετρικά της κεντρικής πλατείας συμπληρώνεται με το μεγάλο χώρο στάθμευσης εκτός οδού, χωρητικότητας περίπου 60 θέσεων που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Π. Μελά και 13

16 Ιπποκράτους και ο οποίος δεν είναι κορεσμένος παρ όλο που βρίσκεται μόλις 150 μέτρα από την κεντρική πλατεία. Επί του «πεζόδρομου» της 28 ης Οκτωβρίου και 25 ης Μαρτίου που βρίσκονται επί της κεντρικής πλατείας επιτρέπεται η βραχυχρόνια στάθμευση. Ένας άτυπος χώρος στάθμευσης χωρητικότητας 20 θέσεων που καλύπτει τη ζήτηση της δημοτικής αγοράς έχει αναπτυχθεί στη συμβολή της οδών Καβαρτίνα και Εμπορίου. Περιφερειακά της πόλης υπάρχουν χώροι στάθμευσης εκτός οδού που όμως δε χρησιμοποιούνται λόγω της ευκολίας στάθμευσης στο κέντρο της πόλης και της μεγάλης απόστασής τους (περίπου 800 μέτρα από την κεντρική πλατεία). Τέτοιοι χώροι υπάρχουν νοτιοανατολικά και νοτιοδυτικά του οικισμού στις περιοχές πλησίον αθλητικών εγκαταστάσεων. Όλοι οι παραπάνω χώροι στάθμευσης εκτός οδού έχουν αποτυπωθεί στο Σχέδιο Δημόσια συγκοινωνία Ο οικισμός της Επανομής εξυπηρετείται από τις λεωφορειακές γραμμές με τον αριθμό 69 και 77 του ΟΑΣΘ και πιο συγκεκριμένα: 69 Α : ΙΚΕΑ Επανομή Παραλία Επανομής 69 Τ : ΙΚΕΑ Επανομή Ι.Ε.Κ. Παραλία και 69 Κ : ΙΚΕΑ Επανομή Παραλία Ι.Ε.Κ. Οι 3 γραμμές αυτές έχουν στο μεγαλύτερο τμήμα τους κοινή πορεία (οι γραμμές Τ και Κ κάνουν μία παράκαμψη για να παραλάβουν μαθητές και σπουδαστές από το ΙΕΚ Επανομής στον νοτιοανατολικό άκρο της πόλης χρησιμοποιώντας τους νότιους περιμετρικούς δρόμους του οικισμού). Η κοινή 14

17 πορεία βρίσκεται πάνω στις κύριες υπεραστικές αρτηρίες από Παραλία Επανομής προς Θεσσαλονίκη (Επαρχιακή Οδός 28) μέσω του κέντρου της Επανομής. Οι πορείες που εκτελούνται επί των αξόνων αυτών εντός του οικισμού της Επανομής περιγράφηκαν στην ιεράρχιση του οδικού δικτύου. Η μέση περίοδος δρομολόγησης λεωφορείων είναι 35 λεπτά. 69 Β : ΙΚΕΑ Επανομή Πάλιουρα Η γραμμή αυτή έχει κοινή πορεία με τις προηγούμενες μέχρι τον οικισμό της Επανομής και στη συνέχεια εκτρέπεται προς το βόρειο τμήμα της παραλίας της Επανομής (θέση Πάλιουρα) στην οδό που οδηγεί προς Ν. Μηχανιώνα. Η μέση περίοδος δρομολόγησης λεωφορείων για τη γραμμή αυτή είναι 55 λεπτά. 69 Ν : ΙΚΕΑ Επανομή Ντουράκι 69 Ρ : ΙΚΕΑ Επανομή Ι.Ε.Κ. - Ντουράκι Οι γραμμές αυτές έχουν κοινή πορεία με τη βασική γραμμή (69 Α ) μέχρι τη νότια έξοδο του οικισμού της Επανομή και στη συνέχεια ακολουθούν την νότια περιμετρική οδό (όπως οι γραμμές 69 Τ και 69 Κ ) και κατευθύνονται προς τη νοτιοανατολική έξοδο (ΚΟ 57) της πόλης με κατεύθυνση προς Ν. Ηράκλεια. Η μία εξ αυτών κάνει μικρή παράκαμψη για να περάσει και από το ΙΕΚ της Επανομής που βρίσκεται εκεί κοντά. Δρομολογούνται μόλις 3 δρομολόγια/ημέρα. Όλες οι παραπάνω γραμμές 69 εξασφαλίζουν σύνδεση του οικισμού της Επανομής με τη Θεσσαλονίκη (στο ΙΚΕΑ απαιτείται μετεπιβίβαση) με μέση δρομολόγηση λεωφορείων 20 λεπτά. 77: Ν. Μηχανιώνα (Κερασιά) Επανομή 77 Ε : Ν. Μηχανιώνα Επανομή Γυμνάσιο - Λύκειο 77 Κ : Ν. Μηχανιώνα Επανομή μέσω ΙΕΚ 15

18 Οι λεωφορειακές αυτές γραμμές ενώνουν τη Νέα Μηχανιώνα με όλη την παραλιακή ζώνη δυτικά και νότια της Επανομής και στη συνέχεια ακολουθούν κοινή πορεία με τη γραμμή 69 από την παραλία της Επανομής μέχρι την Επανομή. Δρομολογούνται περίπου κάθε 80 λεπτά (οι δύο τελευταίες γραμμές δρομολογούνται για την εξυπηρέτηση των μαθητών του Γυμνασίου-Λυκείου και του ΙΕΚ τις ώρες άφιξης/αναχώρησης). Η γραμμή 77 σε συνδυασμό με τη γραμμή 69 εξασφαλίζει για τη σύνδεση Επανομής-παραλίας Επανομής μέση περίοδο δρομολόγησης λεωφορείων περίπου 30 λεπτών. Από τον οικισμό της Επανομής διέρχονται και οι γραμμές: 88E: ΙΚΕΑ Μεσημέρι Επανομή μέσω ΧΥΤΑ 88H: ΙΚΕΑ - Μεσημέρι Επανομή από Δυτική Παράπλευρη Οι γραμμές αυτές εξασφαλίζουν σύνδεση του οικισμού της Επανομής με τους οικισμούς Μεσημέρι, Κάτω Σχολάρι και Καρδία με 7 δρομολόγια/ημέρα. Τέλος από την Επανομή διέρχεται και το δρομολόγιο: 76 Β : Α.Σ. ΙΚΕΑ Αγγελοχώρι Τ.Ε.Λ. Ι.Ε.Κ. με 1 δρομολόγιο/ημέρα (σχολικό) Η συχνότητα κίνησης λεωφορείων που εξασφαλίζεται από τον παραπάνω σχεδιασμό του ΟΑΣΘ, οι θέσεις των στάσεων και η γεωγραφική κάλυψη του οικισμού φαίνονται στο Σχέδιο 3. Ως περιοχή κάλυψης έχει θεωρηθεί απόσταση 200 μέτρων από τις στάσεις της δημόσιας συγκοινωνίας. Καθώς οι κύριοι διαμπερείς άξονες που συγκεντρώνουν και τα δρομολόγια υψηλής συχνότητας βρίσκονται στο δυτικό μέρος της Επανομής, παρατηρείται ότι η γεωγραφική κάλυψη της δημόσιας συγκοινωνίας δεν είναι ισόρρροπή. Μεγάλες περιοχές κυρίως στο ανατολικό τμήμα του οικισμού δεν καλύπτονται 16

19 από συγκοινωνιακά μέσα και η χρήση τους από τους κατοίκους των περιοχών αυτών απαιτεί την κατανάλωση μεγάλου χρόνου για περπάτημα. Στην πραγματικότητα η κάλυψη της δημόσιας συγκοινωνίας είναι ακόμα μικρότερη, καθώς η περιοχή περίπου 200 μέτρων εκατέρωθεν της οδού 25 ης Μαρτίου στο κεντρικό τμήμα του οικισμού καλύπτεται μόνο από λεωφορεία που κινούνται προς Θεσσαλονίκη, ενώ και οι περιοχές που καλύπτονται από περιμετρικές πορείες των λεωφορείων στα ανατολικά έχουν αραιή δρομολόγηση και ουσιαστικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο από καθημερινούς χρήστες που γνωρίζουν τα δρομολόγια και όχι από επιβάτες που στήνονται στη στάση χωρίς να έχουν προγραμματίσει τη διαδρομή τους. Ο ΟΑΣΘ προσφέρει πάντως σημαντικές υπηρεσίες που διευκολύνουν τον προγραμματισμό της πορείας των επιβατών (πληροφόρηση μέσω διαδικτύου για όλες τις στάσεις δυναμικά για το χρόνο άφιξης των λεωφορείων στη στάση και στην στάση της κεντρικής πλατείας του οικισμού με ειδική πινακίδα που τροφοδοτείται με δυναμικά στοιχεία μέσω τηλεματικής). 3.4 Κίνηση πεζών-ποδηλάτων Από τον οικισμό της Επανομής απουσιάζει οποιαδήποτε σήμανση ή υποδομή για τους ποδηλάτες. Εκτός από την περιοχή περιμετρικά της κεντρικής πλατείας και την κεντρική οδό ήπιας κυκλοφορίας, σε όλο τον υπόλοιπο οικισμό απουσιάζουν πεζοδρόμια αποδεκτού πλάτους, πολλές φορές δε, δεν υπάρχουν καθόλου πεζοδρόμια (π.χ. οδός Αγίου Σπυρίδωνα), παρ όλο που υπάρχουν παρόδιες χρήσεις (κατοικία). Η έλλειψή τους είναι ιδιαίτερα εμφανής στους άξονες που εξυπηρετούν της κύριες υπερτοπικές ροές (Βασ. Κωνσταντίνου, 28 ης Οκτωβρίου, Αγίου Σπυρίδωνα, Αγίων Θεοδώρων, 25 ης Μαρτίου). Η κίνηση πεζών επί του οδοστρώματος στους άξονες αυτούς δημιουργεί σοβαρά 17

20 ζητήματα ασφάλειας και υποβαθμίζει την κίνηση των καταστημάτων που έχουν πρόσωπο στους δρόμους αυτούς. Ικανοποιητική υποδομή για τους πεζούς υπάρχει μόνο στην περιοχή που έχει εφαρμοστεί πολιτική ανάπλασης του αστικού περιβάλλοντος και πιο συγκεκριμένα στην οδό 28 ης Οκτωβρίου από τη Βασιλέως Κωνσταντίνου μέχρι την κεντρική πλατεία και στην οδό 25 ης Μαρτίου από την κεντρική πλατεία μέχρι την οδό Εμπορίου. Ο χώρος αυτός σε συνδυασμό με την κεντρική πλατεία δημιουργεί έναν ελκυστικό αστικό πυρήνα που συμβάλλει στις κοινωνικές και εμπορικές λειτουργίες του οικισμού και χρήζει προστασίας. Η πιλοτική λειτουργία του Νέου Πάρκου ως χώρου περιπάτου επεκτείνει τις ασφαλείς πορείες των πεζών και δημιουργεί έναν νέο κοινωνικό χώρο σε πολύ κοντινή απόσταση. Μεταξύ των δύο αυτών χώρων παρεμβάλλεται η Δημοτική Αγορά που επίσης συγκεντρώνει κατοίκους. Η πεζοδρόμηση του Νέου Πάρκου και η ενοποίησή του με τη Δημοτική Αγορά και την κεντρική πλατεία θα δημιουργήσει έναν ελκυστικό οικιστικό πυρήνα που μπορεί να τροφοδοτήσει την προσέλκυση επενδύσεων και την αστική ανάπτυξη, όπως φυσικά και να αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων. εικ. 3,4. τυπικές διαμορφώσεις οδών χωρίς ή χωρίς επαρκή πεζοδρόμια 18

21 4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ 4.1. Γεωμετρία και Λειτουργία του οδικού δικτύου Προβληματικά οδικά τμήματα και σημεία Από άποψη γεωμετρίας ο χώρος που διατίθεται στο ΙΧ είναι επαρκής στους κύριους άξονες κυκλοφορίας. Τα σημεία που είναι προβληματικά συγκεντρώνονται στις περιοχές πλησίον του κέντρου του οικισμού, όπου λόγω της ύπαρξης παρόδιων καταστημάτων υπάρχει βραχυχρόνια στάθμευση που μειώνει σημαντικά το χώρο κίνησης των αυτοκινήτων. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί σοβαρά ζητήματα ασφάλειας σε αμφίδρομες οδούς, καθώς τα αυτοκίνητα κινούνται στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας προκειμένου να αποφύγουν τα σταθμευμένα αυτοκίνητα συχνά σε σημεία που δεν υπάρχει επαρκής ορατότητα. Τέτοια οδικά τμήματα είναι η Βασιλέως Κωνσταντίνου (ιδιαίτερα στο νότιο τμήμα της πλησίον της εκκλησίας) και η 25 ης Μαρτίου στο βόρειο τμήμα της πλησίον της Δημοτικής Αγοράς. Στις οδούς αυτές μάλιστα δεν υπάρχει σήμανση απαγόρευσης στάθμευσης με αποτέλεσμα η στάθμευση να γίνεται νόμιμα, παρ όλο που οι δρόμοι αυτοί δεν έχουν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά να την υποδεχθούν παράλληλα με την εξυπηρέτηση αμφίδρομης κυκλοφορίας. Ζήτημα οδικής ασφάλειας υπάρχει και στην οδό Αναπαύσεως στο τελευταίο της τμήμα πριν την έξοδο στην οδό Ιπποκράτους. Η οδός έχει οριακά γεωμετρικά χαρακτηριστικά για αμφίδρομη κίνηση, μειωμένη ορατότητα λόγω στροφής, ενώ στην οδό κινούνται λεωφορεία (9 δρομολόγια/ημέρα) που λόγω του χώρου που χρειάζονται για καμπύλη κίνηση διέρχονται αναγκαστικά από 19

22 το αντίθετο ρεύμα. Εκατέρωθεν της οδού υπάρχουν κατοικίες, δεν υπάρχουν όμως πεζοδρόμια Προβληματικοί κόμβοι Παρ όλο που λόγω των μειωμένων φόρτων οι περισσότεροι κόμβοι λειτουργούν με ικανοποιητικό επίπεδο εξυπηρέτησης, ως προβληματικοί κόμβοι από άποψης οδικής ασφάλειας χαρακτηρίζονται δύο βασικοί κόμβοι: 1. Ο κόμβος Βασιλέως Κωνσταντίνου Παπανικολάου και Αγίου Αργυρίου και 2. Ο κόμβος 28 ης Οκτωβρίου Βασιλέως Κωνσταντίνου Καβαρτίνα Βασιλέως Γεωργίου. Ζητήματα ασφάλειας παρουσιάζονται και στον κόμβο: ης Μαρτίου - Εμπορίου Στον πρώτο κόμβο (εικ. 5 και 6) συμβάλλουν 5 προσβάσεις εκ των οποίων οι 2 είναι αμφίδρομες και μάλιστα πλην των 2 προσβάσεων της Αγίου Αργυρίου οι υπόλοιπες 3 αποτελούν τους κύριους άξονες του οικισμού (Επαρχιακή Οδός, Βασιλέως Κωνσταντίνου, Παπανικολάου). Οι πιθανές κινήσεις στον κόμβο είναι 13 (3 κινήσεις από την Αγίου Αργυρίου ανατολικά, 3 κινήσεις από την επαρχιακή οδό, 4 κινήσεις από την οδό Παπανικολάου και τέλος 3 κινήσεις από την οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου). Οπότε πολλαπλάσια είναι τα σημεία εμπλοκής που δημιουργούν σοβαρά ζητήματα οδικής ασφάλειας και καθυστερήσεις. Η φόρτιση του κόμβου αυτού και η πλήρης του λειτουργική αξιολόγηση φαίνεται στο παράρτημα. 20

23 εικ. 5/6. Άποψη κόμβου Βασ. Κων/νου Παπανικολάου από Παπανικολάου / Βασ. Κων/νου (προς βορρά, στο βάθος η συμβολή με Αγ. Αργυρίου) Ομοίως, στο δεύτερο κόμβο (πλησίον του Ι.Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου, εικ. 7, 8) συμβάλλουν 5 προσβάσεις (αν δεν ήταν πεζοδρομημένη η 28 ης Οκτωβρίου θα ήταν 6), εκ των οποίων 3 είναι αμφίδρομες και 3 αποτελούν κύριους οδικούς άξονες του οικισμού. Οι πιθανές κινήσεις στον κόμβο είναι 13 (3 κινήσεις από την οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου, 3 κινήσεις από την οδό 28 ης Οκτωβρίου, 4 κινήσεις από την οδό Βασιλέως Γεωργίου και 3 κινήσεις από την τοπική οδό έναντι της Βασιλέως Γεωργίου). Παράλληλα απουσιάζει οποιαδήποτε οριοθέτηση των κινήσεων στον κόμβο και είναι πολύ μεγάλη η περιοχή σύγκρουσης των οχημάτων. Η μεγάλη έκταση ασφάλτου που έχουν στη διάθεσή τους τα οχήματα ευνοεί επιπρόσθετα την ανάπτυξη ταχύτητας. Η άναρχη κίνηση των οχημάτων στον κόμβο σε συνδυασμό με τις υψηλές ταχύτητες δημιουργεί σοβαρά ζητήματα ασφάλειας για όλα τα οχήματα που εμπλέκονται στον κόμβο. Η φόρτιση του κόμβου αυτού και η πλήρης του λειτουργική αξιολόγηση φαίνονται, επίσης, στο παράρτημα. 21

24 εικ. 7/8. Άποψη κόμβου 28 ης Οκτωβρίου Βασ. Κωνσταντίνου Καβαρτίνα Βασ. Γεωργίου από 28 ης Οκτωβρίου προς ανατολικά/δυτικά. Τα ζητήματα ασφάλειας που εντοπίζονται και στον κόμβο 25 ης Μαρτίου Εμπορίου (εικ. 9, 10), προκύπτουν λόγω της στάθμευσης υπό γωνία ακόμα και δίπλα στον κόμβο. Τα οχήματα που εξέρχονται της οδού ήπιας κυκλοφορίας (25 ης Μαρτίου) αναγκαστικά κινούνται στην ίδια περιοχή με τα οχήματα που έρχονται από την οδό 25 ης Μαρτίου (νότια ασφαλτοστρωμένη πρόσβαση) και κινούνται προς την οδό Εμπορίου. Η φόρτιση του κόμβου αυτού και η πλήρης του λειτουργική αξιολόγηση φαίνεται στο παράρτημα. εικ. 9/10. κατάσταση στάθμευσης επί της οδού Εμπορίου. 22

25 Αξιολόγηση σκοπιμότητας σηματοδότησης κόμβων Είναι σημαντικό στα πλαίσια της αξιολόγησης της λειτουργικότητας των κυκλοφοριακών κόμβων για τους οποίους έχει εντοπιστεί ότι υπάρχει προβληματική λειτουργία να εξεταστεί το κατά πόσο συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη σηματοδότησής τους. Με τη σηματοδότηση των κόμβων εξασφαλίζεται η ασφαλής είσοδος των οχημάτων σε αυτούς και η κατανομή των καθυστερήσεων στις διάφορες προσβάσεις, ανάλογα με τους φόρτους που εξυπηρετεί η κάθε μία. Παρ όλα αυτά, αν δεν πληρούνται κάποια ελάχιστα κριτήρια, η σηματοδότηση ενός κόμβου προσθέτει ανεπιθύμητες καθυστερήσεις στο οδικό δίκτυο. Για το λόγο αυτό προχωράμε στην παρακάτω αξιολόγηση. Προϋποθέσεις σηματοδότησης Γενικές Προϋποθέσεις Σαν προϋποθέσεις (warrants) σηματοδότησης νοούνται οι γενικές κυκλοφοριακές συνθήκες που πρέπει να επικρατούν σε ένα κόμβο για να δικαιολογηθεί η εγκατάσταση ενός ορισμένου συστήματος σηματοδότησης. Σύμφωνα με την εμπειρία των ΗΠΑ, έχουν διατυπωθεί οι παρακάτω οκτώ προϋποθέσεις σηματοδότησης. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 1. ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΦΟΡΤΟΣ. Η προϋπόθεση αυτή εφαρμόζεται όταν ο κύριος λόγος για τον οποίο εξετάζεται η εγκατάσταση μιας φωτεινής σηματοδότησης είναι οι υψηλοί φόρτοι κυκλοφορίας των διασταυρούμενων ρευμάτων. Η προϋπόθεση ικανοποιείται όταν για κάθε μία από οποιεσδήποτε οκτώ ώρες μιας μέσης ημέρας παρουσιάζονται, στην κύρια οδό και στην πρόσβαση της δευτερεύουσας οδού που παρουσιάζει τους μεγαλύτερους φόρτους (για το ίδιο οκτάωρο), οι ελάχιστες τιμές ωριαίων κυκλοφοριακών φόρτων που δίνονται στον πίνακα 6. Όταν η ταχύτητα που δεν υπερβαίνεται στα 85% των περιπτώσεων είναι μεγαλύτερη από 48 χλμ/ώρα για την κύρια οδό μέσα ή έξω από μια πόλη, ή 23

26 όταν ο κόσμος βρίσκεται στην κτισμένη περιοχή μιας απομονωμένης κοινότητας με πληθυσμό μικρότερο από , η προϋπόθεση του ελάχιστου κυκλοφοριακού φόρτου μειώνεται στο 70% των παραπάνω απαιτήσεων. Λωρίδες ανά πρόσβαση Αριθμός οχημάτων ανά ώρα Κύρια οδός Δευτερεύου σα οδός Κύρια οδός (Σύνολο και των δύο προσβάσεων) Δευτερεύουσα οδός (Πρόσβαση μεγαλύτερης κυκλοφορίας) και άνω και άνω 2 και άνω και άνω Πίνακας 1. Ελάχιστοι κυκλοφοριακοί φόρτοι για την 1 η προϋπόθεση σηματοδότησης ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 2. ΔΙΑΚΟΠΗ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ. Η προϋπόθεση αυτή οδηγεί στη σηματοδότηση ενός κόμβου όπου υπάρχουν υψηλοί κυκλοφοριακοί φόρτοι στην κύρια οδό, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σημαντικές καθυστερήσεις και επικίνδυνες συνθήκες για τα οχήματα των δευτερευουσών οδών που εισέρχονται ή διασταυρώνουν την κύρια οδό. Η σηματοδότηση ενός κόμβου στην περίπτωση αυτή θεωρείται αναγκαία όταν οι κυκλοφοριακοί φόρτοι για κάθε μία από οποιεσδήποτε 8 ώρες μιας μέσης ημέρας υπερβαίνουν τόσο για την κύρια όσο και για την πρόσβαση από τη δευτερεύουσα οδό με το μεγαλύτερο κυκλοφοριακό φόρτο, τις τιμές του Πίνακα 7 και η εγκατάσταση της φωτεινής σηματοδότησης δεν πρόκειται να επηρεάσει σημαντικά την προοδευτική κίνηση των οχημάτων στην κύρια και τη δευτερεύουσα οδό. Ισχύει και εδώ η μείωση των απαιτήσεων στο 70% για τις συνθήκες που αναφέρθηκαν στην προϋπόθεση 1. 24

27 Λωρίδες ανά πρόσβαση Αριθμός οχημάτων ανά ώρα Κύρια οδός Δευτερεύουσα οδός Κύρια οδός (Σύνολο και των δύο προσβάσεων) Δευτερεύουσα οδός (Πρόσβαση μεγαλύτερης κυκλοφορίας) και άνω και άνω 2 και άνω και άνω Πίνακας 2. Ελάχιστοι κυκλοφοριακοί φόρτοι για την 2 η προϋπόθεση σηματοδότησης ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 3. ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΦΟΡΤΩΝ ΠΕΖΩΝ. Η προϋπόθεση αυτή ικανοποιείται όταν, για κάθε μία από οποιεσδήποτε οκτώ ώρες μιας μέσης ημέρας παρουσιάζονται οι παρακάτω κυκλοφοριακές συνθήκες: 1. Τουλάχιστον 600 οχήματα ανά ώρα εισέρχονται στον κόμβο και από τις δύο προσβάσεις της κύριας οδού, ή 1000 οχήματα αν υπάρχει υπερυψωμένη μεσαία νησίδα με πλάτος μεγαλύτερο από 1.20 μ. 2. Κατά τις ίδιες οκτώ ώρες υπάρχουν τουλάχιστον 150 πεζοί ανά ώρα στη διάβαση επί της κύριας οδού με το μεγαλύτερο φόρτο πεζών. Ισχύει και εδώ η μείωση των απαιτήσεων στο 70% για τις συνθήκες που αναφέρθηκαν στην προϋπόθεση 1. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 4. ΣΧΟΛΙΚΗ ΔΙΑΒΑΣΗ. Η σηματοδότηση δικαιολογείται όταν μία κυκλοφοριακή μελέτη της συχνότητας και της επάρκειας των κενών στο κυκλοφοριακό ρεύμα σε σχέση με τον αριθμό και το μέγεθος των ομάδων των μαθητών στη διάβαση, δείχνει ότι ο αριθμός των επαρκών κενών στο κυκλοφοριακό ρεύμα κατά τη χρονική περίοδο που οι μαθητές χρησιμοποιούν τη διάβαση είναι μικρότερος από τον αριθμό των πρώτων λεπτών στην ίδια χρονική περίοδο. Π.Χ. ο αριθμός των επαρκών κενών σε μια χρονική περίοδο 15 λεπτών πρέπει να είναι τουλάχιστον 15. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 5. ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ. Ο έλεγχος της προοδευτικής κίνησης των οχημάτων απαιτεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, την εγκατάσταση 25

28 σηματοδότησης και αυτό για να διατηρηθεί ο κατάλληλος σχηματισμός των οχημάτων σε ομάδες και να ρυθμιστεί αποτελεσματικά η ταχύτητά τους. Η σηματοδότηση σύμφωνα με την προϋπόθεση αυτή δεν πρέπει να γίνεται όταν προκύπτει απόσταση σηματοδοτών μικρότερη από 300 μ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 6. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ. Η προϋπόθεση σηματοδότησης βάσει ατυχημάτων υπάρχει όταν: 1. Η δοκιμή άλλων, λιγότερο περιοριστικών, μέτρων (π.χ. διοχετευτική διαρρύθμιση κόμβου, απαγόρευση στροφών κλπ) δεν μείωσε τη συχνότητα των ατυχημάτων. 2. Αναφέρθηκαν σε μια περίοδο 12 μηνών πέντε ή περισσότερα ατυχήματα με σωματικές βλάβες ή υλικές ζημιές. Υπολογίζονται μόνο τα ατυχήματα που είναι δυνατό να εξαλειφθούν με τη σηματοδότηση, δηλαδή ατυχήματα με συγκρούσεις σε γωνία, από αριστερές στροφές, από μεγάλη ταχύτητα, σε διαβάσεις πεζών κλπ. 3. Η κυκλοφορία οχημάτων και πεζών υπερβαίνει το 80% εκείνης που καθορίζεται από τις προϋποθέσεις 1, 2 και Η εγκατάσταση σηματοδότησης δεν πρόκειται να προκαλέσει δυσχέρειες στην προοδευτική κίνηση των οχημάτων. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 7. ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΔΩΝ. Η σηματοδότηση σε ορισμένους κόμβους μπορεί να δικαιολογείται για να ενθαρρύνει τη συγκέντρωση και οργάνωση δικτύων κυκλοφοριακών ροών. Η προϋπόθεση αυτή εφαρμόζεται όταν κοινή διασταύρωση δύο ή περισσότερων κύριων οδών παρουσιάζει συνολικό εισερχόμενο φόρτο τουλάχιστον 800 οχημάτων/ώρα κατά την ώρα αιχμής μιας τυπικής καθημερινής ή για κάθε μία από οποιεσδήποτε πέντε ώρες ενός Σαββάτου και Κυριακής ή μόνο Κυριακής. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 8. ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΩΝ. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η σηματοδότηση μπορεί να δικαιολογηθεί σε κόμβους όπου δεν υπάρχει καμία από τις παραπάνω προϋποθέσεις αλλά δύο ή περισσότερες από τις προϋποθέσεις αυτές ικανοποιούνται κατά 80% ή περισσότερο. 26

29 Σάββατο, 3/10/2015 Πέμπτη, 8/10/2015 Τρίτη, 6/10/2015 Κυκλοφοριακή Μελέτη Δημοτικής Κοινότητας Επανομής Οι παραπάνω προϋποθέσεις θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή και μόνο σαν γενικοί ενδεικτικοί κανόνες. Κάθε κόμβος θα πρέπει να εξετάζεται λεπτομερέστερα με βάση τις ειδικές τοπικές συνθήκες, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις κόμβων σε διασταυρώσεις μονόδρομων ή σε κόμβους ειδικής μορφής. Στους παρακάτω πίνακες συγκεντρώνονται οι φόρτοι ανά ώρα αιχμής στον κάθε κόμβο του οποίου έχει καταγραφεί ο φόρτος. Οι φόρτοι που εμφανίζονται παρακάτω αντιστοιχούν στο σύνολο των οχημάτων (ΜΕΑ/ώρα) που εισέρχονται από την κάθε ξεχωριστή οδό στον κόμβο. Όταν η οδός είναι διπλής κατεύθυνσης λαμβάνεται υπόψη ο συνολικός φόρτος που εισέρχεται στον κόμβο και από τις δύο κατευθύνσεις της οδού. Στους πίνακες έχει σκιαστεί η στήλη με τους φόρτους της οδού που σε κάθε περίπτωση λαμβάνεται ως κύρια. Βασιλέως Κωνσταντίνου Παπανικολάου Αγίου Αργυρίου ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΧΜΗΣ Βασιλέως Αγίου Κωνσταντίνου Αργυρίου Παπανικολάου 7:30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :00-10: :00-11: :00-20: :00-21: Πίνακας 3. Φόρτοι ανά ώρα αιχμής κόμβου Βασιλέως Κωνσταντίνου Παπανικολάου Αγίου Αργυρίου (Κ1) 27

30 Σάββατο, 3/10/2015 Πέμπτη, 8/10/2015 Τρίτη, 6/10/2015 Σάββατο, 3/10/2015 Πέμπτη, 8/10/2015 Τρίτη, 6/10/2015 Κυκλοφοριακή Μελέτη Δημοτικής Κοινότητας Επανομής Βασ. Κωνσταντίνου/28 ης Οκτωβρίου Βασ. Γεωργίου Καβαρτίνα ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΧΜΗΣ Βασ. Κωνσταντίνου /28 ης Οκτωβρίου Βασ. Γεωργίου Καβαρτίνα 7:30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :00-10: :00-11: :00-20: :00-21: Πίνακας 4. Φόρτοι ανά ώρα αιχμής κόμβου 28 ης Οκτωβρίου Βασιλέως Κωνσταντίνου Καβαρτίνα Βασιλέως Γεωργίου (Κ2) 25 ης Μαρτίου Εμπορίου ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΧΜΗΣ 25 ης Μαρτίου (βόρεια πρόσβαση) Εμπορίου 25 ης Μαρτίου (νότια πρόσβαση) 7:30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :00-10: :00-11: :00-20: :00-21: Πίνακας 5. Φόρτοι ανά ώρα αιχμής κόμβου 25 ης Μαρτίου Εμπορίου (Κ3) 28

31 Σάββατο, 3/10/2015 Πέμπτη, 8/10/2015 Τρίτη, 6/10/2015 Κυκλοφοριακή Μελέτη Δημοτικής Κοινότητας Επανομής Ιπποκράτους Εμπορίου Αθ. Διάκου ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΧΜΗΣ Εμπορίου Ιπποκράτους 7:30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :30-8: :30-9: :30-14: :30-15: :00-10: :00-11: :00-20: :00-21: Πίνακας 6. Φόρτοι ανά ώρα αιχμής κόμβου Ιπποκράτους Εμπορίου Αθανασίου Διάκου (Κ4) Από τη σύγκριση των πινάκων 3-6 με τις προϋποθέσεις σηματοδότησης που αναλύονται παραπάνω (και σχηματοποιούνται στον πίνακα 7 προκύπτει ο παρακάτω πίνακας 8 πλήρωσης ή μη των κριτηρίων σηματοδότησης. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ Φόρτοι Κύριας Φόρτοι δευτ/σας Φόρτοι Κύριας Φόρτοι δευτ/σας Φόρτοι Κύριας Φόρτοι δευτ/σας 100% 80% 70% ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ (πεζοί) (πεζοί) (πεζοί) ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 4 Ύπαρξη Σχολικής Διάβασης ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 5 Ρύθμιση Προοδευτικής Κίνησης Οχημάτων ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 6 Ύπαρξη πολλών ατυχημάτων / εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ (σύνολο 640 (σύνολο κόμβου) συμβολή κόμβου) συμβολή - 29

32 κύριων οδών κύριων οδών ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ 8 Συνδυασμός Προϋποθέσεων 1-7 (80%) Πίνακας 7. Κωδικοποίηση Προϋποθέσεων Σηματοδότησης Κόμβου ΚΟΜΒΟΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΣΗΜ/ΣΗ Κ1 ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ (80%) Κ2 ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ Κ3 ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ Κ4 ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ Πίνακας 8. Αξιολόγηση προϋποθέσεων σηματοδότησης κόμβων Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, σε κανέναν από τους κόμβους που εξετάστηκαν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για σηματοδότηση. Συνεπώς, τα διάφορα προβλήματα που εντοπίστηκαν θα αντιμετωπιστούν με τα διαχειριστικά μέτρα που προτείνονται στα επόμενα κεφάλαια της μελέτης (μονοδρομήσεις οδών, αλλαγές προτεραιοτήτων, φυσικές διαμορφώσεις κόμβων κλπ) Στάθμευση Μεγάλο πρόβλημα προκαλεί η στάθμευση νόμιμη και παράνομη, η οποία μειώνει το διατιθέμενο πλάτος των οδών, και προκαλεί σημαντικές καθυστερήσεις κατά την είσοδο και έξοδο των οχημάτων. Με τον τρόπο αυτό επιδρά σημαντικά στην κυκλοφοριακή ικανότητα των οδών. Ιδιαιτέρως προβληματική κρίνεται η στάθμευση υπό γωνία περιμετρικά της κεντρικής πλατείας, δηλαδή επί της οδού ήπιας κυκλοφορίας της 25 ης Μαρτίου και της οδού Ιπποκράτους (εικ. 11). Στην περιοχή αυτή εκτός από θέματα οδικής ασφάλειας δημιουργείται και σοβαρή αισθητική υποβάθμιση στο πιο κεντρικό κομμάτι του οικισμού. Στο ευαίσθητο αυτό σημείο παρουσιάζεται μία μη φιλική στον πεζό και στον επισκέπτη εικόνα που υποβαθμίζει τη συνολική 30

33 εικόνα για την περιοχή, αποθαρρύνει την προσέλκυση τουριστών και επηρεάζει αρνητικά την κίνηση των καταστημάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάποιοι καταστηματάρχες έχουν περιφρουρήσει το χώρο έξω από τα καταστήματά τους με γλάστρες, τραπεζοκαθίσματα κοκ στον «πεζόδρομο» των οδών 28 ης Οκτωβρίου και 25 ης Μαρτίου (που λειτουργεί ουσιαστικά ως ήπιας κυκλοφορίας, εικ. 12). εικ.11/12. συγκέντρωση στάθμευσης επί των οδών Ιπποκράτους/25 ης Μαρτίου (οδός ήπιας κυκλοφορίας). Προβλήματα δημιουργεί και η παράλληλη στάθμευση επί κεντρικών αμφίδρομων αξόνων που δεν έχουν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά να την υποδεχθούν, όπως η οδός Βασ. Κωνσταντίνου, η οδός 28 ης Οκτωβρίου (από Βασ. Κωνσταντίνου έως Αγίου Σπυρίδωνος), η οδός 25 ης Μαρτίου νότια του κόμβου με την οδό Εμπορίου Δημόσια Συγκοινωνία Όπως φαίνεται από την ανάλυση του επιπέδου εξυπηρέτησης της δημόσιας συγκοινωνίας που έγινε στο κεφάλαιο 3 αυτή λειτουργεί σε ικανοποιητικά επίπεδα, ιδιαίτερα για τη σύνδεση προς ΙΚΕΑ (όπου γίνεται μετεπιβίβαση για Θεσσαλονίκη με λεωφορεία υψηλών συχνοτήτων). 31

34 Η σύνδεση με τους γειτονικούς οικισμούς ανατολικά (Μεσημέρι, Νέα Ηράκλεια) και δυτικά (Ν. Μηχανιώνα) δεν είναι ικανοποιητική (ελάχιστα δρομολόγια την ημέρα). Όμως αυτό δικαιολογείται από τη χαμηλή ζήτηση που υπάρχει για τις περιφερειακές συνδέσεις αυτές. Διεθνώς είναι παραδεκτό ότι η δημόσια συγκοινωνία δε μπορεί να ανταγωνιστεί το ΙΧ για τέτοιου τύπου περιφερειακές συνδέσεις και μόνο η δρομολόγηση μιας πιο ευέλικτης συγκοινωνίας τύπου taxi-bus με δρομολόγια προσαρμοσμένα στη ζήτηση όπως διαμορφώνονται δυναμικά μέσα στην ημέρα θα μπορούσε να έχει βιώσιμο χαρακτήρα. Τέτοιου τύπου συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση θα μπορούσε να δρομολογήσει ο Δήμος σε συνεργασία με τον ΟΑΣΘ ή και με το σωματείο αυτοκινητιστών. Ικανοποιητική είναι και η συχνότητα δρομολόγησης λεωφορείων προς την παραλία της Επανομής. Απώλεια στο επίπεδο εξυπηρέτησης των επιβατών που κατευθύνονται προς την παραλία παρατηρείται στις στάσεις «Μητάδικα» (επί της Βασιλέως Κωνσταντίνου), «Εκκλησία» (απέναντι από τον Ι.Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου) και «28 ης Οκτωβρίου» επί της «28 ης Οκτωβρίου», καθώς οι γραμμές 77 που κατευθύνονται και αυτές προς την παραλία και συμπληρώνουν τις γραμμές 69 διέρχονται μέσω της οδού Αγίου Αργυρίου και παρακάμπτουν τις στάσεις αυτές. Απαιτείται συνεργασία του δήμου με τον ΟΑΣΘ, ώστε να τροποποιηθεί η χάραξη των γραμμών 77 (και αν απαιτούνται γεωμετρικές παρεμβάσεις στον κόμβο Παπανικολάου και Βασιλέως Κωνσταντίνου πρέπει να δρομολογηθούν) και να έχουν οι γραμμές 69 και 77 κοινή πορεία. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί ο χρόνος αναμονής των επιβατών που θέλουν να μετακινηθούν προς την παραλία και εκκινούν από το κέντρο ή τις βόρειες γειτονιές του οικισμού της Επανομής. Η τροποποίηση αυτή δεν έχει επίπτωση στη γεωγραφική κάλυψη, καθώς η στάση «Αγίου Αργυρίου» επί της ομώνυμης οδού βρίσκεται στη ζώνη εμβέλειας της στάσης «28ης Οκτωβρίου», ενώ βορείως της Αγίου Αργυρίου βρίσκονται ελάχιστες κατοικίες. 32

35 Το πρόβλημα της μειωμένης γεωγραφικής κάλυψης από τη δημόσια συγκοινωνία ιδίως των ανατολικών περιοχών του οικισμού δε μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς υποβάθμιση των υπαρχουσών γραμμών και ήδη ο ΟΑΣΘ έχει καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες μέσω δρομολόγησης ειδικών γραμμών τουλάχιστον για την κάλυψη των αιχμών ζήτησης σε περιοχές που δεν καλύπτονται από τις κύριες γραμμές. Μία ενδιαφέρουσα πολιτική για την αύξηση της περιοχής κάλυψης των υπαρχουσών γραμμών που εφαρμόζεται στο εξωτερικό είναι η εφαρμογή πολιτικής bike & ride, δηλαδή η δημιουργία στις στάσεις χώρων για την ασφαλή στάθμευση ποδηλάτων, ώστε η δημόσια συγκοινωνία να τροφοδοτείται με επιβάτες που έρχονται με ποδήλατα στη στάση. Ενώ ο πεζός χρειάζεται περίπου 3 λεπτά να διανύσει 200 μέτρα, στον ίδιο χρόνο ο ποδηλάτης διανύει 600 μέτρα, οπότε τριπλασιάζεται η εμβέλεια των στάσεων. Μία παρόμοια πολιτική που εφαρμόζεται ιδίως στη Γερμανία είναι η δυνατότητα να εισέρχονται εντός του λεωφορείου ποδήλατα, οπότε αυτό αυξάνει και την εμβέλεια του ποδηλάτου ως μέσου μεταφοράς και της δημόσιας συγκοινωνίας. Θα μπορούσε ο δήμος να συνεργαστεί και με τον ΟΑΣΘ στον τομέα αυτό, δηλαδή τις ώρες και σε τμήματα των διαδρομών που παρατηρούνται χαμηλές πληρότητες θα μπορούσε να εφαρμοστεί η πολιτική αυτή. Η εφαρμογή των παραπάνω πολιτικών προϋποθέτει τη βελτίωση των συνθηκών κίνησης των ποδηλάτων εντός του οικισμού Κίνηση πεζών - ποδηλατών Στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο χαράσσεται ως στρατηγική η σύνδεση του οικισμού της Επανομής με όλους τους γύρω παραλιακούς οικισμούς με δίκτυα ποδηλατόδρομων. 33

36 Η στρατηγική αυτή μπορεί να προσδώσει σημαντικά αναπτυξιακά οφέλη στον οικισμό, καθώς το ποδήλατο αποτελεί ιδανικό μέσο αναψυχής, ιδιαίτερα τις απογευματινές ώρες των θερινών μηνών που η κίνηση των επισκεπτών είναι αυξημένη. Θα μπορούσε να υιοθετηθεί και για καθημερινές κινήσεις προς/από τους γειτονικούς παραλιακούς οικισμούς (Ν. Μηχανιώνα/ Ν. Ηράκλεια), στους οποίους, όπως αναλύθηκε, η δημόσια συγκοινωνία δεν προσφέρει ανταγωνιστική εξυπηρέτηση. Το ποδήλατο είναι ένα το μοναδικό εναλλακτικό του ΙΧ μέσο για τέτοιου τύπου μεσαίου μήκους περιφερειακές μετακινήσεις που δεν είναι βιώσιμες με δημόσια συγκοινωνία. Σήμερα απουσιάζει οποιαδήποτε υποδομή ή σήμανση που να παροτρύνει ή να προστατεύει τους ποδηλάτες και δεν είναι τυχαίο που η χρήση ποδηλάτου είναι μικρή στον οικισμό. Και οι πεζοί, ωστόσο, αντιμετωπίζουν προβλήματα παρ όλο που είναι μία πιο αναγνωρίσιμη ευάλωτη ομάδα μετακινούμενων. Σε ένα σημαντικό τμήμα του οδικού δικτύου απουσιάζουν τα πεζοδρόμια. Στους τοπικού χαρακτήρα δρόμους αυτό δεν δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα (καθώς οι πεζοί μπορούν να κινούνται με ασφάλεια πάνω στην άσφαλτο), ωστόσο απουσιάζουν τα πεζοδρόμια ακόμα και σε κεντρικές αρτηρίες του οικισμού ή δεν έχουν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά εκείνα που θα επέτρεπαν την ασφαλή κίνηση πεζών σε αυτά. Η εικόνα που παρουσιάζει ο οικισμός δεν είναι εφάμιλλος μίας κοινότητας που περιβάλλεται από παραλίες και φιλοδοξεί να αναπτυχθεί από την προσέλκυση επενδυτών και επισκεπτών Οριζόντια και Κατακόρυφη Σήμανση Το σημαντικότερο ζήτημα που αφορά την κατακόρυφη σήμανση εντοπίζεται στους κύριους μονόδρομους άξονες της Επανομής. Η σήμανση είναι τόσο ελλιπής, ώστε κάποιος επισκέπτης του οικισμού θα μπορούσε να κινηθεί με 34

37 αντίρροπη φορά σε αυτούς, χωρίς να παραβιάζει κάποιο σήμα. Απαιτείται η τοποθέτηση πινακίδων Ρ-7 (απαγόρευση εισόδου οχημάτων) σε όλες τις εισόδους των μονόδρομων αξόνων και η τοποθέτηση πινακίδων Ρ-27 ή Ρ-28 (απαγόρευση αριστερής ή δεξιάς στροφής αντίστοιχα) σε όλες τις κάθετες οδούς. Ένα από τα παραδείγματα τέτοιων οδών, αποτελεί η οδός Εμπορίου νότια της δημοτικής αγοράς. Η οδός πρακτικά είναι μονόδρομη, καθώς δεν μπορούν να κινηθούν οχήματα αντίθετα στην κύρια κατεύθυνση κυκλοφορίας λόγω έλλειψης επαρκούς διατομής. Παρ όλο που δεν υπάρχει δυνατότητα, ούτε ορατότητα για την αντίθετη κίνηση, η οδός τυπικά είναι αμφίδρομη, καθώς δεν υπάρχει κανένα σήμα απαγόρευσης εισόδου οχημάτων. Το ίδιο συμβαίνει και στην οδό Αθανασίου Διάκου. Παρ όλο που στο μεγαλύτερο μήκος της είναι μονοδρομημένη και υπάρχει απαγόρευση εισόδου σε όσους προσεγγίζουν τον οικισμό από νοτιοανατολικά, στο τελευταίο της τμήμα, πλησίον της κεντρικής πλατείας δεν υπάρχει κανένα σήμα απαγόρευσης εισόδου οχημάτων. Λόγω της πυκνής εκατέρωθεν στάθμευσης και της έλλειψης ορατότητας η κίνηση οχημάτων προς την αντίθετη κατεύθυνση στο τμήμα αυτό της οδού είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Ανάλογες συμπληρώσεις στη σήμανση είναι απαραίτητες στον πρώτο παράλληλο της Αθανασίου Διάκου προς βορρά (οδό Αγν. Στρατιώτη) στην οποία υφίσταται απαγόρευση εισόδου μόνο στη διασταύρωσή της με την οδό Ιπποκράτους. Επίσης, η οδός Σουλίου, παρ όλο που δεν έχει τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και την ορατότητα για αμφίδρομη κίνηση οχημάτων, έχει σήματα απαγόρευσης εισόδου μόνο στην κύρια είσοδό της από την περιμετρική οδό και όχι σε όλες τις κάθετες τοπικές προσβάσεις. Η τμηματική μόνο μονοδρόμηση των οδών λόγω ανεπαρκούς σήμανσης στις παραπάνω περιπτώσεις ενέχει σοβαρούς κινδύνους, διότι ένας οδηγός που κινείται σε μονόδρομη οδό έχει εντελώς διαφορετική συμπεριφορά από έναν 35

38 οδηγό που κινείται σε αμφίδρομη οδό. Οπότε σε οδούς που λειτουργούν μονόδρομα στο μεγαλύτερο μέρος τους πλην μικρών τμημάτων που δεν είναι διακριτά μέσω της σήμανσης (π.χ. μέσω της τοποθέτησης σήματος Κ-24, προαναγγελία διπλής κυκλοφορίας) δημιουργούνται σοβαρά ζητήματα οδικής ασφάλειας. Ο πλήρης χάρτης με τη καταγεγραμμένη κατακόρυφη σήμανση παρουσιάζεται στο Σχέδιο 2. Οι ελλείψεις που παρατηρούνται σε ζητήματα οριζόντιας σήμανσης αφορούν κυρίως την οριοθέτηση των κινήσεων στους κόμβους, της στάθμευσης πλησίον των κόμβων και σε οδούς που παρατηρείται άναρχη στάθμευση (π.χ. οδός Ιπποκράτους). Ζητήματα οδικής ασφάλειας που σχετίζονται με την οριζόντια σήμανση υπάρχουν στις κύριες και δευτερεύουσες αρτηρίες, ώστε να είναι ορατός ο διαθέσιμος χώρος για την πορεία των οχημάτων και κατά τις νυκτερινές ώρες. 36

39 5. ΣΤΟΧΟΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Οι προτάσεις που αναπτύσσονται παρακάτω έχουν ως στόχο: Την προστασία και την ποιοτική αναβάθμιση της λειτουργίας της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας του οικισμού. Τη μείωση των εμπλοκών στους κόμβους που χαρακτηρίστηκαν ως προβληματικοί στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης. Την ορθολογικότερη ιεράρχιση του οδικού δικτύου με στόχο την εξυπηρέτηση πολεοδομικών και κυκλοφοριακών στόχων. Την αντιμετώπιση ζητημάτων οδικής ασφάλειας και τη συμπλήρωση της κατακόρυφης και οριζόντιας σήμανσης στα σημεία που κρίθηκαν ως προβληματικά. Την οργάνωση της κίνησης και στάθμευσης στον οικισμό για τη βελτίωση της εικόνας του στους κατοίκους και επισκέπτες. Την επέκταση του δικτύου πεζοδρόμων του οικισμού με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και την δημιουργία φιλικών συνθηκών για τους επισκέπτες. Τη βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας πεζών και ποδηλατών και την αύξηση του επιπέδου εξυπηρέτησης της δημόσιας συγκοινωνίας, ώστε να προωθηθούν φιλικά στο περιβάλλον μέσα μεταφοράς για την κίνηση εντός του οικισμού, αλλά και από/προς τους γύρω οικισμούς και την παραλία. 37

40 6. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 6.1. Πρόταση Ιεράρχησης οδικού δικτύου Μία επανιεράρχηση του οδικού δικτύου, ώστε να παρακάμπτουν οι κύριες υπερτοπικές ροές το κέντρο της πόλης, δεν είναι δυνατή, καθώς από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης προέκυψε ότι δεν υπάρχει κάποιος περιμετρικός άξονας με ικανά γεωμετρικά χαρακτηριστικά που να μπορεί να παραλάβει το φόρτο της κυκλοφορίας που διασχίζει το κέντρο. Σήμερα, η ροή προς Θεσσαλονίκη διέρχεται από την κεντρική πλατεία και μόνο η ροή προς την παραλία διέρχεται λίγο πιο έκκεντρα (περνάει μπροστά από τον Ι.Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου) και μέσω της οδού Αγίου Σπυρίδωνος συναντά την οδό 25 ης Μαρτίου στο νότιο άκρο του οικισμού. Δεδομένου ότι η έκκεντρη αυτή πορεία των αυτοκινήτων είναι σε όλο της το μήκος αμφίδρομη θα μπορούσε να διοχετευθεί η κίνηση των οχημάτων και προς τις δύο κατευθύνσεις από τους δρόμους αυτούς. Όμως, η ανάλυση των χαρακτηριστικών της οδού Αγίου Σπυρίδωνος (αμφίδρομη οδός με πλάτος τοπικά 6 μέτρων χωρίς πεζοδρόμια) και της Βασιλέως Κωνσταντίνου (οδός αμφίδρομη με πλάτος τοπικά 8.5 μέτρων μεταξύ ιδιοκτησιών με ανεπαρκή πεζοδρόμια και έντονη παρουσία καταστημάτων) δεν επιτρέπει την υλοποίηση της λύσης αυτής, οπότε αναγκαστικά ο κεντρικός πυρήνας του οικισμού θα συνεχίσει να δέχεται υπερτοπικές ροές. Στο εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο η οδός Αγίου Σπυρίδωνος προβλέπεται με ελάχιστο πλάτος μέτρα και η Βασιλέως Κωνσταντίνου με ελάχιστο πλάτος 10 μέτρα και προβλέπεται η δημιουργία περιμετρικής οδού που θα παρακάμπτει το σύνολο του εντός σχεδίου σήμερα οικισμού. Η υλοποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μία ριζική αλλαγή στην ιεράρχηση του οδικού δικτύου. Οι προτεινόμενες αλλαγές στην ιεράρχηση αφορούν: 38

41 Την κυκλοφοριακή υποβάθμιση της οδού Αγίου Αργυρίου για την προστασία της κατοικίας που υπάρχει εκατέρωθεν της οδού. Δεν υπάρχει κανένας λόγος κυκλοφοριακά να παραλαμβάνει υπερτοπικές ροές, όπως συμβαίνει σήμερα στην κατεύθυνση προς Πάλιουρα-Νέα Μηχανιώνα, αφού οι οδοί Βασιλέως Κωνσταντίνου και 28 ης Οκτωβρίου έχουν πιο καλά γεωμετρικά χαρακτηριστικά και η κυκλοφορία προκαλεί λιγότερη όχληση πολεοδομικά, αφού ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό των ισογείων είναι καταστήματα. Την κυκλοφοριακή υποβάθμιση της οδού Παύλου Μελά για τους ίδιους λόγους. Πιο συγκεκριμένα η οδός Αγν. Στρατιώτη στα νότια έχει καλύτερα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και λιγότερες κατοικίες πλησίον της οδού, ενώ έχει πρανή εκατέρωθεν που μειώνουν τις επιπτώσεις από την κυκλοφορία. Δεν υπάρχει λόγος να κατευθύνεται υπερτοπική ροή προς την οδό Παύλου Μελά. Τη δημιουργία τοπικών συλλεκτήριων κυκλωμάτων στο κέντρο του οικισμού για την προσέγγιση των παρόδιων χρήσεων που θα αποθαρρύνει τη χρήση τους από διαμπερείς κινήσεις. Την δημιουργία πράσινης διαδρομής κατά μήκος του Νέου Πάρκου. Κυκλοφοριακά η οδός δεν επιτελεί ιδιαίτερο ρόλο, ενώ οι ήπιες κλίσεις και οι δραστηριότητες αναψυχής που έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος της ευνοούν το περπάτημα και τη χρήση ποδηλάτου. Το ίδιο προτείνεται και για την οδό Εμπορίου βόρεια της Δημοτικής Αγοράς, καθώς μετά την απαγόρευση κυκλοφορίας στο Νέο Πάρκο δε θα έχει κάποια κυκλοφοριακή σημασία. Τη δημιουργία χώρων στάθμευσης περιμετρικά του οικισμού, ώστε οι επισκέπτες να σταθμεύουν τα αυτοκίνητά τους μακριά από το κέντρο και τις περιοχές κατοικίας, όπου δημιουργούν όχληση. Πιο συγκεκριμένα προτείνεται η δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης πλησίον των αθλητικών εγκαταστάσεων νοτιοδυτικά και νοτιοανατολικά του οικισμού, καθώς και στην αρχή του προτεινόμενης διαδρομής κατά μήκος του Νέου Πάρκου σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στους περιμετρικούς άξονες και από τις οποίες είναι προσβάσιμο το κέντρο πεζή ή με ποδήλατο. 39

42 Συγκεκριμένα, προτείνεται η εκμετάλλευση υφιστάμενου χώρου στάθμευσης επί του ΟΤ Γ278 ο οποίος καθώς δεν προβλέπεται από το ΓΠΣ θα λειτουργήσει ως προσωρινός χώρος στάθμευσης. Επίσης, η εκμετάλλευση χώρου στάθμευσης επί του ΟΤ Γ236. Τέλος, η δημιουργία του χώρου στάθμευσης που προβλέπεται από το ΓΠΣ μεταξύ των ΟΤ Γ194 και Γ192. Τη δημιουργία δικτύου ποδηλάτου και περιπατητικών διαδρομών, που θα ενώνουν τους περιμετρικούς χώρους στάθμευσης με το κέντρο του οικισμού και με τα κύρια εκπαιδευτικά ιδρύματα (Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσιο-Λύκειο, ΙΕΚ) Ο χάρτης της προτεινόμενης ιεράρχησης του οδικού δικτύου φαίνεται στα Σχέδια 4 και 6 για τα δύο βασικά σενάρια κυκλοφοριακής οργάνωσης Πρόταση Κυκλοφοριακής Οργάνωσης Για την επίτευξη της προτεινόμενης κυκλοφοριακής ιεράρχησης προτείνονται οι ακόλουθες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις. Προτείνονται δύο σενάρια βάσει των οποίων μπορεί να κινηθεί ο Δήμος, με το πρώτο να συγκεντρώνει τα περισσότερα πλεονεκτήματα από όλες τις απόψεις της κυκλοφοριακής λειτουργίας και το δεύτερο να φέρνει τις μικρότερες δυνατές αλλαγές στην κυκλοφοριακή λειτουργία του οικισμού (με βασικότερη διαφοροποίηση τη φορά λειτουργίας της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας). Σενάριο Κυκλοφοριακής Λειτουργίας Αντιδρόμηση της οδού Αγίου Αργυρίου από 28 ης Οκτωβρίου μέχρι Αγίου Σπυρίδωνος. Με τον τρόπο αυτό διασπάται η διαμπερότητα της Αγίου Αργυρίου, ώστε να μην εξυπηρετεί υπερτοπικές ροές και να προστατεύεται η ποιότητα ζωής των κατοικιών εκατέρωθεν της οδού. Η πρόταση αυτή επηρεάζει τη λεωφορειακή γραμμή 76 Β : Α.Σ. ΙΚΕΑ Αγγελοχώρι Τ.Ε.Λ. Ι.Ε.Κ., η οποία μπορεί να 40

43 κινηθεί είτε μέσω των οδών Βασιλέως Κωνσταντίνου και 28 ης Οκτωβρίου (όπως προτείνεται και για τις λεωφορειακές γραμμές 77) είτε μέσω των οδών Αγίου Αργυρίου και Αγίου Σπυρίδωνος να καταλήξει στην οδό 28 ης Οκτωβρίου. Η γραμμή αυτή είναι σχολική και έχει μόνο ένα δρομολόγιο την ημέρα, οπότε η επίδραση στη λειτουργία των Μαζικών Μεταφορών δεν είναι σημαντική. 2. Μονοδρόμηση της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου με κατεύθυνση προς 28 ης Οκτωβρίου (προς νότο) και δημιουργία ποδηλατόδρομου. Η οδός Βασιλέως Κωνσταντίνου ελλείψει άλλων εναλλακτικών επιλογών θα συνεχίσει να εξυπηρετεί υπερτοπικές ροές από την επαρχιακή οδό Επανομής σύμφωνα και με τη νέα ιεράρχηση του οδικού δικτύου. Αυτό είναι ασυμβίβαστο με τον αστικό χαρακτήρα της, με την πυκνή παρουσία καταστημάτων, την προβληματική υποδομή για τους πεζούς, την εγγύτητα του Δημοτικού σχολείου. Η μονοδρόμηση και η δημιουργία ποδηλατόδρομου με λωρίδα αντίθετης ροής στην ανατολική πλευρά της οδού (από τη μεριά του σχολείου) θα έχει τα παρακάτω οφέλη: Δυνατότητα για βραχυχρόνια στάθμευση αυτοκινήτων για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων χωρίς να προκαλούνται κυκλοφοριακά προβλήματα, όπως συμβαίνει σήμερα. Αυτό μπορεί να γίνει στα σημεία που υπάρχουν τουλάχιστον 7 μέτρα πλάτος οδοστρώματος (2 μέτρα για τη στάθμευση, 3.5 για την κίνηση αυτοκινήτων-λεωφορείων και 1.5 μέτρα για τη λωρίδα ποδηλάτου αντίθετης ροής). Απομάκρυνση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων από το ανατολικό πεζοδρόμιο που βρίσκεται εγγύτερα στο κέντρο της πόλης, έχει προβληματικά γεωμετρικά χαρακτηριστικά και εξυπηρετεί και τους μαθητές που κατευθύνονται προς το σχολείο. Η παροχή θέσεων στάθμευσης επί του οδοστρώματος θα μειώσει και το πρόβλημα της παράνομης στάθμευσης επί των πεζοδρομίων που δημιουργεί σοβαρά ζητήματα ασφάλειας για τους πεζούς. Μελλοντικά, η διάνοιξη της οδού στο πλάτος που προβλέπει το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και η ανάπλασή της θα δώσει μία πιο ουσιαστική λύση για 41

44 την ασφαλή κίνηση πεζών, ποδηλάτων, ΙΧ, φορτηγών και λεωφορείων σε αυτή. Μειονέκτημα της μονοδρόμησης αποτελεί η περαιτέρω φόρτιση του δακτυλίου γύρω από την κεντρική πλατεία της Επανομής (Καβαρτίνα, Εμπορίου, Ιπποκράτους, Παπανικολάου) που θα αποτελέσει την κύρια εναλλακτική λύση για τη σύνδεση της οδού 28 ης Οκτωβρίου με την επαρχιακή οδό προς Θεσσαλονίκη μετά τη μονοδρόμηση της οδoύ Βασιλέως Κωνσταντίνου. Ο φόρτος αυτός που θα προστεθεί στην οδό Καβαρτίνα μετρήθηκε σε περίπου 360 ΜΕΑ/ώρα κατά τη διάρκεια της δυσμενέστερης πρωινής αιχμής, ενώ σε περίπου 300 ΜΕΑ/ώρα είναι ο φόρτος που τελικά θα προστεθεί στην οδό Παπανικολάου θεωρώντας επί το δυσμενέστερο ότι όλες οι κινήσεις που κινούνταν επί της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου θα κινούνται επί του δακτυλίου. Η φόρτιση της οδού Παπανικολάου δε θα επηρεάσει το επίπεδο εξυπηρέτησης του κόμβου Παπανικολάου Βασιλέως Κωνσταντίνου, καθώς η οδός Παπανικολάου θα έχει πλέον προτεραιότητα μετά τη μονοδρόμηση της Βασιλέως Κωνσταντίνου. 3. Μονοδρόμηση της οδού 25 ης Μαρτίου με κατεύθυνση προς κεντρική πλατεία από οδό Ιπποκράτους (ΟΤ Γ144) μέχρι κεντρική πλατεία Η οδός 25 ης Μαρτίου ελλείψει άλλων εναλλακτικών επιλογών θα συνεχίσει να εξυπηρετεί υπερτοπικές ροές προς την επαρχιακή οδό Επανομής σύμφωνα και με τη νέα ιεράρχηση του οδικού δικτύου. Αυτό είναι ασυμβίβαστο με τον αστικό χαρακτήρα της, με την πυκνή παρουσία καταστημάτων, την προβληματική υποδομή για τους πεζούς, την αμφίδρομη εξυπηρέτηση κινήσεων, τα φτωχά γεωμετρικά χαρακτηριστικά της και την έντονη κλίση της οδού στο τελευταίο τμήμα της από το ΟΤ Γ144 μέχρι την οδό Εμπορίου. Η μονοδρόμηση θα έχει τα παρακάτω οφέλη: Δυνατότητα για βραχυχρόνια στάθμευση αυτοκινήτων για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων χωρίς να προκαλούνται κυκλοφοριακά προβλήματα, όπως συμβαίνει σήμερα. 42

45 Βελτίωση της οδικής ασφάλειας, ευχερέστερη διάσχιση της οδού από καταναλωτές. Βελτίωση του οδικού περιβάλλοντος και της εικόνας των καταστημάτων. Παρεμπόδιση διέλευσης υπερτοπικών ροών προς την παραλία της Επανομής μέσα από το κέντρο του οικισμού και την οδό 25 ης Μαρτίου και εκτροπή τους προς τον περιμετρικό άξονα (Αγίου Σπυρίδωνος). Μειονέκτημα της μονοδρόμησης είναι ότι ενδεχομένως κάποιες κινήσεις που εκκινούν από το κέντρο της Επανομής και κατευθύνονται προς την παραλία θα χρησιμοποιούν πλέον την οδό Ιπποκράτους, οπότε αναμένεται μικρή αύξηση των φόρτων της οδού αυτής νότια της κεντρικής πλατείας. Πιο συγκεκριμένα θεωρώντας επί το δυσμενέστερο ότι όλα τα οχήματα που κινούνταν στην οδό 25 ης Μαρτίου θα κινούνται επί της Ιπποκράτους προκύπτει μία αύξηση φόρτου στην τελευταία κατά 125 ΜΕΑ/ώρα κατά τη διάρκεια της δυσμενέστερης απογευματινής αιχμής. Η φόρτιση αυτή θα επηρεάσει το επίπεδο εξυπηρέτησης στον κόμβο Ιπποκράτους και Εμπορίου και απαιτείται η απομάκρυνση της παράνομης στάθμευσης στον κόμβο αυτό, διαφορετικά η οδός Ιπποκράτους δε θα έχει αποδεκτό επίπεδο εξυπηρέτησης. 4. Αντιδρόμηση της οδού 25 ης Μαρτίου (πλακοστρωμένο τμήμα επί της κεντρικής πλατείας) και 28 ης Οκτωβρίου (τμήμα από 25 ης Μαρτίου μέχρι Αγίας Κυριακής). Οι δρόμοι αυτοί αποτελούσαν τον πρώτο πεζόδρομο της Επανομής. Ωστόσο, η σήμανση σήμερα επιτρέπει την κίνηση και τη στάθμευση ΙΧ επί του «πεζοδρόμου», οπότε ουσιαστικά έχει αναβαθμιστεί σε οδό ήπιας κυκλοφορίας (με προτεραιότητα των πεζών). Προτείνεται η σήμανση της οδού ήπιας κυκλοφορίας που εξαιρεί την κίνηση των ΙΧ να αντικατασταθεί με σήμανση απαγόρευσης εισόδου προς την οδό Αγίας Κυριακής από την οδό Καβαρτίνα και τα σήματα απαγόρευσης εισόδου στη διασταύρωση των οδών 25 ης Μαρτίου και Εμπορίου να αντικατασταθούν με σήμανση για μικτή παρουσία πεζών, ποδηλάτων με εξαίρεση της κίνησης ΙΧ τις πρωινές ώρες της ημέρας. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η αντιδρόμηση των κινήσεων επί της οδού ήπιας κυκλοφορίας και δημιουργείται ένα κλειστό κύκλωμα 43

46 κυκλοφορίας επί αυτής (loop) διότι τα αυτοκίνητα που εισέρχονται εκεί θα καταλήγουν στην οδό Καβαρτίνα και αναγκαστικά θα οδηγούνται πίσω στην οδό Εμπορίου απ όπου ξεκίνησαν. Η οδός ήπιας κυκλοφορίας με τον τρόπο αυτό θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τα οχήματα που θέλουν να προσεγγίσουν παρόδιες χρήσεις και θα αποκλειστούν όλες οι διαμπερείς κινήσεις. Αναμένεται ότι θα μειωθεί η κυκλοφορία οχημάτων σε αυτόν προς όφελος της ασφάλειας πεζών και ποδηλατών. Η ομόρροπή μονοδρόμηση της οδού 25 ης Μαρτίου νότια της οδού Εμπορίου σε συνδυασμό με την πρόταση αυτή θα απλοποιήσει τον κόμβο της 25 ης Μαρτίου με την οδό Εμπορίου που σήμερα παρουσιάζει προβλήματα. 5. Τοπικές μονοδρομήσεις στις τοπικές οδούς ανατολικά του βόρειου άκρου του πεζόδρομου Νέου Πάρκου. Ένα αντίστοιχο κλειστό κύκλωμα με αυτό της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας της Επανομής δημιουργείται νότια της οδού Εμπορίου. Σκοπός του είναι να εξυπηρετεί τις παρόδιες χρήσεις, χωρίς να συλλέγει διαμπερείς κινήσεις. Προς το σκοπό αυτό: Μονοδρομείται η ανώνυμη δημοτική οδός μεταξύ των ΟΤ Γ150 και Γ152 προς νότο. Μονοδρομείται η ίδια ανώνυμη δημοτική οδός μεταξύ των ΟΤ Γ151 και Γ201 προς βορρά. Μονοδρομείται η ανώνυμη δημοτική οδός μεταξύ των ΟΤ Γ152 και Γ201 με κατεύθυνση προς το Νέο Πάρκο, ώστε να συλλέγει τις κινήσεις από την προαναφερόμενη δημοτική οδό και να τις μεταφέρει στο χώρο στάθμευσης που προτείνεται έξω από τη δημοτική αγορά. 6. Πεζοδρόμηση της οδού Νέου Πάρκου και της βόρειας πλευράς της οδού Εμπορίου Όπως προαναφέρθηκε η οδός αυτή ήδη έχει κλείσει πιλοτικά τις απογευματινές και βραδινές ώρες των αργιών και η πιλοτική αυτή εφαρμογή δεν συνοδεύτηκε από κυκλοφοριακά προβλήματα. Η οδός κυκλοφοριακά δεν εξυπηρετεί σημαντικές κινήσεις και οι ήπιες κλίσεις της και οι χρήσεις 44

47 αναψυχής που έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος της ευνοούν την παρουσία πεζών. Συμπληρωματικά των παραπάνω χαρακτηριστικών η οδός σύμφωνα με το προτεινόμενο σχέδιο κυκλοφοριακής οργάνωσης εξυπηρετεί τη σύνδεση του κέντρου του οικισμού με το χώρο στάθμευσης που προτείνεται να κατασκευαστεί για τους επισκέπτες στο ΟΤ Γ194 (αρχή της οδού Νέου Πάρκου). Δηλαδή η πληροφοριακή σήμανση μπορεί να κατευθύνει τους επισκέπτες στο ΟΤ Γ194 για στάθμευση ώστε στη συνέχεια να περπατήσουν κατά μήκος του Νέου Πάρκου προς την κεντρική πλατεία της Επανομής (απόσταση περίπου 400 μέτρα, λιγότερο από 5 λεπτά βαδίσματος). Η πεζοδρόμηση της οδού Εμπορίου βορείως της Δημοτικής Αγοράς κρίνεται απαραίτητη για τη σύνδεση του προτεινόμενου πεζοδρόμου του Νέου Πάρκου με την κεντρική πλατεία δεδομένου ότι η οδός Εμπορίου νότια της Δημοτικής Αγοράς δε διαθέτει πεζοδρόμια και επιτελεί σημαντική κυκλοφοριακή λειτουργία (αποτελεί τμήμα του δακτυλίου του κέντρου της Επανομής). 7. Μονοδρόμηση της οδού Μυλωνά στο νότιο άκρο του Νέου Πάρκου Η πεζοδρόμηση της οδού Νέου Πάρκου αναμένεται να φορτίσει την οδό Μυλωνά που συνδέει την οδό Σφαγείων με την οδό 25 ης Μαρτίου. Για το λόγο αυτό προτείνεται η μονοδρόμησή της με κατεύθυνση προς την οδό 25 ης Μαρτίου. Η οδός θα λειτουργεί ως ζεύγος μονοδρόμων σε συνδυασμό με την προέκταση της οδού Σφαγείων από την οδό Νέου Πάρκου ως την οδό 25 ης Μαρτίου, η οποία είναι ήδη μονοδρομημένη με κατεύθυνση προς την οδό Νέου Πάρκου. 8. Μονοδρόμηση του ζεύγους οδών Αγίου Γεωργίου και Ιπποκράτους (νότια της συμβολής της με την οδό 25 ης Μαρτίου). Η οδός Ιπποκράτους μονοδρομείται για τη δημιουργία ποδηλατόδρομου κατά μήκος της, καθώς τα ήπια χαρακτηριστικά της οδού από πλευράς κλίσεων και φόρτου οχημάτων ευνοούν την επιλογή της για τη σύνδεση του Γυμνασίου- Λυκείου της Επανομής με τις γύρω περιοχές κατοικίας. Επειδή η μονοδρόμηση αυτή αναμένεται να αυξήσει ελαφρώς τους φόρτους της οδού Αγίου Γεωργίου 45

48 προς τη μία κατεύθυνση, προτείνεται η μονοδρόμηση και της Αγίου Γεωργίου για τη δημιουργία ζεύγους μονόδρομων. Η οδός Ιπποκράτους προτείνεται να μονοδρομηθεί από 25 ης Μαρτίου μέχρι Χρήστου Αλευρά με κατεύθυνση τη Χρήστου Αλευρά (προς νότο), ενώ η οδός Αγίου Γεωργίου με κατεύθυνση το κέντρο της Επανομής (προς βορρά). 9. Μονοδρόμηση της οδού Αναπαύσεως στο τμήμα της από Ιπποκράτους μέχρι Νεκροταφείο. Λόγω της κίνησης λεωφορείων, των έντονων κλίσεων της οδού, των έντονων καμπυλών και της έλλειψης ορατότητας προτείνεται η μονοδρόμηση της οδού Αναπαύσεως στο τμήμα της που συγκεντρώνει τα παραπάνω αρνητικά χαρακτηριστικά, δηλαδή από την οδό Ιπποκράτους μέχρι το νεκροταφείο. Η φορά μονοδρόμησης προτείνεται κατά τη φορά κίνησης του λεωφορείου (από Ιπποκράτους προς νεκροταφείο). Η αντίθετη φορά κίνησης που κατευθύνεται προς την οδό Ιπποκράτους θα γίνεται μέσω της οδού Παύλου Μελά, ενώ αυτή που κατευθύνεται προς τις παρόδιες κατοικίες μέχρι και το νεκροταφείο θα μπορεί να γίνεται κανονικά (καθώς η μονοδρόμηση θα γίνει μόνο κατάντη του νεκροταφείου). Για να εφαρμοστεί σωστά η συγκεκριμένη παρέμβαση θα πρέπει να διαστρωθούν με άσφαλτο οι τοπικές οδοί που ενώνουν την οδό Αναπαύσεως με την οδό Παύλου Μελά, δυτικά του νεκροταφείου. Οι οδοί αυτές είναι σήμερα μερικώς διανοιγμένες (ως προς το τελικό τους πλάτος, όπως προβλέπεται από το Πολεοδομικό Σχέδιο) και είτε είναι χωματόδρομοι, είτε η άσφαλτός τους χρήζει ανανέωσης. Σενάριο Κυκλοφοριακής Λειτουργίας 2. Το δεύτερο κυκλοφοριακό σενάριο δε διαφοροποιείται με το πρώτο παρά μόνο στο ότι η φορά κίνησης των αυτοκινήτων στην οδό ήπιας κυκλοφορίας διατηρείται ως έχει σήμερα. Πλεονέκτημα του σεναρίου αυτού είναι ότι επέρχονται αρκετές κυκλοφοριακές αλλαγές, χωρίς να αλλάζει ο τρόπος κίνησης στο κέντρο της πόλης, οπότε 46

49 μειώνεται το διάστημα προσαρμογής των πολιτών και οι αντιδράσεις στη νέα κυκλοφοριακή πολιτική. Ωστόσο η ανάλυση της κυκλοφοριακής ικανότητας του κόμβου 25 ης Μαρτίου και Εμπορίου αποδεικνύει ότι αν δεν αλλάξει φορά ο μονόδρομος, ούτε αλλάξουν οι προτεραιότητες στον κόμβο 25 ης Μαρτίου και Εμπορίου, τότε οι πιέσεις στην οδό ήπιας κυκλοφορίας θα είναι σημαντικές λόγω της μονοδρόμησης της Βασιλέως Κωνσταντίνου. Πιο συγκεκριμένα η κυκλοφοριακή ικανότητα της οδού Εμπορίου στον κόμβο αυτόν λόγω της ύπαρξης σήματος υποχρεωτικής διακοπής πορείας και της αύξησης του φόρτου στον πεζόδρομο θα είναι μόλις 381 ΜΕΑ/ώρα (βλέπε Παράρτημα 3). Οπότε όλος ο υπόλοιπος φόρτος θα κατευθυνθεί στην οδό ήπιας κυκλοφορίας, η οποία αναμένεται να τετραπλασιάσει την κίνησή του σε σχέση με σήμερα (από περίπου 100 ΜΕΑ/ώρα θα έχει περίπου 380 ΜΕΑ/ώρα). Οπότε και σε αυτό το σενάριο η αλλαγή προτεραιοτήτων στον κόμβο Εμπορίου 25 ης Μαρτίου είναι επιτακτική. Αν εφαρμοστεί το σενάριο 2 και αλλάξουν οι προτεραιότητες στον κόμβο Εμπορίου 25 ης Μαρτίου, ώστε να έχει προτεραιότητα η οδός Εμπορίου, τότε - θεωρώντας ότι ο καταμερισμός στους φόρτους θα διατηρηθεί ως έχει σήμερα (δηλαδή θα διατηρηθεί το ποσοστό των οδηγών που προτιμούν να διέρχονται από την οδό ήπιας κυκλοφορίας, αντί να ακολουθήσουν την οδό Καβαρτίνα και μετά την οδό Εμπορίου) - προκύπτει ότι η αύξηση της φόρτισης της οδού ήπιας κυκλοφορίας θα είναι 60%. Πάλι είναι μία ανεπιθύμητη αύξηση για έναν δρόμο που η κυκλοφοριακή πολιτική θα έπρεπε να στοχεύει αν όχι στη μείωση τουλάχιστον στη διατήρηση του φόρτου των οχημάτων που διέρχονται σε αυτόν. Για τους παραπάνω λόγους προκρίνεται το σενάριο 1 σε σχέση με το σενάριο 2. 47

50 Σενάριο Κυκλοφοριακής Λειτουργίας 3. Εξετάστηκε και ένα τρίτο σενάριο κυκλοφορίας, το οποίο περιλαμβάνει τη μονοδρόμηση της Βασιλέως Κωνσταντίνου σε συνδυασμό με πλήρη διάνοιξη της οδού ήπιας κυκλοφορίας, στο τμήμα της που σήμερα είναι πεζοδρομημένο, στον κόμβο 28 ης Οκτωβρίου με Βασιλέως Κωνσταντίνου, ώστε τα οχήματα να μη χρειάζεται να ακολουθούν την περιμετρική κίνηση γύρω από τον Ι.Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου. Αν εφαρμοστεί το σενάριο αυτό χωρίς να αλλάξουν οι προτεραιότητες στον κόμβο Εμπορίου με 25 ης Μαρτίου και επειδή η οδός ήπιας κυκλοφορίας θα είναι ελκυστικότερη επιλογή, θα παρατηρηθεί αύξηση της κίνησης οχημάτων σε αυτή κατά 700% (βλέπε Παράρτημα 3). Στην περίπτωση που θα αλλάξει η κατακόρυφη σήμανση στον κόμβο, ώστε να δοθεί προτεραιότητα στην οδό Εμπορίου η κίνηση οχημάτων στην οδό ήπιας κυκλοφορίας θα υπερδιπλασιαστεί (βλέπε Παράρτημα 3). Το σενάριο αυτό είναι λοιπόν σαφώς δυσμενέστερο και έρχεται σε πλήρη ρήξη με τους κυκλοφοριακούς στόχους, όπως διατυπώθηκαν στο κεφάλαιο 5. Θα είναι μία οπισθοδρόμηση για τον οικισμό, ο οποίος θα χάσει το μοναδικό ελκυστικό σημείο που υπάρχει σήμερα για τους επισκέπτες, ενώ θα υποβαθμιστεί μία από τις λίγες περιοχές όπου οι πεζοί κινούνται με ασφάλεια Παρεμβάσεις στους προβληματικούς κόμβους Η μονοδρόμηση της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου αποτελεί μία σημαντική παρέμβαση στους προβληματικούς κόμβους: Βασιλέως Κωνσταντίνου Παπανικολάου Αγίου Αργυρίου και Βασ. Κωνσταντίνου 28 ης Οκτωβρίου Καβαρτίνα Βασ. Γεωργίου. Παράλληλα στον πρώτο κόμβο επιδρά και η υποβάθμιση της κυκλοφοριακής σημασίας της Αγίου Αργυρίου μέσω της προτεινόμενης αντιδρόμησής της. 48

51 Πιο συγκεκριμένα στον πρώτο κόμβο μειώνονται οι κινήσεις μέσα στον κόμβο από 13 σε 10 καθώς η μία πρόσβαση (Βασιλέως Κωνσταντίνου) καταργείται. Αυτό μειώνει τις κυκλοφοριακές εμπλοκές και αυξάνει την ασφάλεια στον κόμβο (βλ. εικ. 13α και 13β). εικ.13. Κινήσεις στον κόμβο Βασ. Κων/νου Παπανικολάου Αγίου Αργυρίου πριν (α) και μετά (β) την παρέμβαση Η οδός Παπανικολάου που είχε σήμα υποχρεωτικής διακοπής πορείας (Ρ-2) για όλες τις κινήσεις πλέον το διατηρεί μόνο για τη μία κίνηση (αριστερόστροφη προς Βασ. Κωνσταντίνου), καθώς δε θα υπάρχει πλέον εμπλοκή με τις κινήσεις που έρχονται από Βασιλέως Κωνσταντίνου. Αυτό οδηγεί σε κατάργηση των καθυστερήσεων των κινήσεων από Παπανικολάου προς επαρχιακή οδό που έχει σημαντικό φόρτο, το μεγαλύτερο στον κόμβο τις πρωινές ώρες (300 ΜΕΑ/ώρα), όπως μετρήθηκε από την παρούσα μελέτη και η σήμανση έχρηζε ούτως ή άλλως αναθεώρησης. Μειώνεται παράλληλα και η καθυστέρηση για την αριστερόστροφη κίνηση από Παπανικολάου προς Βασιλέως Κωνσταντίνου. Η αύξηση της φόρτισης της οδού Παπανικολάου λόγω της μονοδρόμησης της Βασιλέως Κωνσταντίνου δε θα έχει καμία επίπτωση στον κόμβο, επειδή η επιπλέον φόρτιση διοχετεύεται σε οδό που έχει προτεραιότητα. 49

52 Μείωση των καθυστερήσεων στον κόμβο αναμένεται και από την κυκλοφοριακή υποβάθμιση της οδού Αγίου Αργυρίου. Αναμένεται ότι θα μειωθούν οι αριστερόστροφες κινήσεις από Παπανικολάου προς Αγίου Αργυρίου που προκαλούν σημαντικές επιπτώσεις στην κυκλοφοριακή ικανότητα της Επαρχιακής Οδού 28 στο ρεύμα προς Θεσσαλονίκη. Αναλυτικά τα αποτελέσματα της κυκλοφοριακής ανάλυσης για τη λειτουργία του κόμβου μετά την εφαρμογή των προτεινόμενων παρεμβάσεων φαίνεται στο παράρτημα. Στο δεύτερο κόμβο (28 ης Οκτωβρίου Βασιλέως Κωνσταντίνου Καβαρτίνα Βασιλέως Γεωργίου) έχουμε εξαιτίας της μονοδρόμησης της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου μείωση των εμπλεκόμενων κινήσεων στον κόμβο από 13 σε 10. Αυτό μειώνει τις κυκλοφοριακές εμπλοκές και αυξάνει την ασφάλεια στον κόμβο (βλ. εικ. 14α και 14β). Δεν αναμένεται αύξηση του φόρτου των αριστερόστροφων κινήσεων (που προκαλούν καθυστερήσεις) από τη μονοδρόμηση της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου κατά συνέπεια η επίδραση στον κόμβο θα είναι θετική. εικ.14. Κινήσεις στον κόμβο Βασ. Κων/νου 28 ης Γεωργίου πριν (α) και μετά (β) την παρέμβαση Οκτωβρίου Καβαρτίνα Βασ. 50

53 Ο κόμβος αυτός χρήζει επαναδιαμόρφωσης (με οριζόντια σήμανση βραχυπρόθεσμα και με έργο αναδιαμόρφωσης κόμβου με νέα κράσπεδα, πεζοδρόμια κλπ. μεσοπρόθεσμα) με βάση το καινούριο δεδομένο της μονόδρομης κίνησης της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου, ώστε να οριοθετηθεί η κίνηση των οχημάτων, να μειωθούν περαιτέρω οι εμπλοκές και η ταχύτητα κίνησης των οχημάτων και να αυξηθεί ο χώρος που διατίθεται στους πεζούς στην κεντρική αυτή περιοχή του οικισμού, απαραίτητα στοιχεία για την αύξηση της οδικής ασφάλειας. Από την άλλη, στον κόμβο 25 ης Μαρτίου με Εμπορίου, θα υπάρξουν οι ακόλουθες συνέπειες ανάλογα με το σενάριο κυκλοφοριακής οργάνωσης που θα επιλεγεί από το Δήμο: Βάσει του Σεναρίου Κυκλοφοριακής Οργάνωσης 1. η προτεινόμενη μονοδρόμηση της οδού 25 ης Μαρτίου με κατεύθυνση προς την κεντρική πλατεία, αυξάνει την κυκλοφοριακή ικανότητα και εξασφαλίζει θέσεις παρόδιας στάθμευσης. η αντιδρόμηση της οδού 25 ης Μαρτίου βόρεια του κόμβου, εξασφαλίζει το να έχουν τα οχήματα την ίδια φορά κίνησης στην 25 ης Μαρτίου ανάντη και κατάντη του κόμβου και η πεζοδρόμηση της οδού Εμπορίου βόρεια της Δημοτικής Αγοράς απλοποιεί σημαντικά τις κινήσεις διότι τις μειώνει από 7 σε 4 και παράλληλα μειώνει και την περιοχή σύγκρουσης των οχημάτων (βλ. εικ. 15α και 15β). 51

54 εικ.15. Κινήσεις στον κόμβο 25 ης παρέμβαση (Σενάριο 1) Μαρτίου - Εμπορίου πριν (α) και μετά (β) την Ωστόσο, η αύξηση του φόρτου της οδού Εμπορίου κατά 350 ΜΕΑ/ώρα (αν θεωρήσουμε επί το δυσμενέστερο ότι όλα τα οχήματα που κινούνταν στην οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου θα κινούνται πλέον στην οδό Εμπορίου) και η κατάργηση των δεξιόστροφων κινήσεων από την οδό Εμπορίου προς την οδό 25ης Μαρτίου, οι οποίες θα διασχίζουν ευθύγραμμα τον κόμβο και θα κατευθύνονται προς τον κόμβο Ιπποκράτους και Εμπορίου, θα προκαλέσει ωστόσο σημαντικές καθυστερήσεις και για το λόγο αυτό πρέπει να αναθεωρηθεί η προτεραιότητα στον κόμβο αυτό. Ήδη σήμερα, όπως προέκυψε από τις μετρήσεις που διενεργήθηκαν, ο φόρτος της οδού Εμπορίου είναι καθ όλη τη διάρκεια της τυπικής ημέρας μεγαλύτερος από αυτόν της οδού 25 ης Μαρτίου, οπότε επιβάλλεται η αλλαγή της προτεραιότητας στον κόμβο αυτό με υποχρεωτική διακοπή πορείας των οχημάτων της οδού 25 ης Μαρτίου, αν εφαρμοστεί η μονοδρόμηση της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου. Μόνο σε αυτήν την περίπτωση οι επιπτώσεις στον κόμβο 25 ης Μαρτίου και Εμπορίου θα είναι μικρές (βλ. Υπολογισμός Στάθμης Εξυπηρέτησης Προσβάσεων Κόμβου 25 ης Μαρτίου και Εμπορίου στο Παράρτημα). Και ο κόμβος αυτός χρήζει αναδιαμόρφωσης με βάση τα καινούρια κυκλοφοριακά δεδομένα, ώστε να απομακρυνθεί η παράνομη στάθμευση που υποβαθμίζει το αστικό περιβάλλον στην ευαίσθητη αυτή περιοχή του κέντρου 52

55 του οικισμού και να μεγαλώσει ο χώρος που διατίθεται στους πεζούς και τα ποδήλατα βελτιώνοντας τις συνθήκες κίνησής τους και αυξάνοντας την προσβασιμότητα των καταστημάτων επί της 25 ης Μαρτίου ανάντη και κατάντη του κόμβου. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις για την αναδιαμόρφωση των κόμβων θα απαιτηθούν ειδικές μελέτες εφαρμογής επί υποβάθρων που θα προκύψουν από λεπτομερείς τοπογραφικές αποτυπώσεις. Οι γενικές αρχές που πρέπει να ακολουθηθούν κατά την αναδιαμόρφωση των κόμβων είναι οι εξής: διαπλάτυνση των πεζοδρομίων στις γωνίες των οικοδομικών τετραγώνων ώστε να μειωθεί η απόσταση που πρέπει να διανύσουν οι πεζοί όταν διασχίζουν το οδόστρωμα και να απομακρυνθεί η παρόδια στάθμευση. τοποθέτηση διαβάσεων πεζών στα σημεία των τοπικών διαπλατύνσεων στις γωνίες. διεύρυνση των πεζοδρομίων ώστε να απομακρυνθεί η παρόδια στάθμευση εκεί που υποβαθμίζει το αστικό περιβάλλον και ταυτόχρονα μειώνει την κυκλοφοριακή ικανότητα των οδών λόγω των ελιγμών στάθμευσης. Η παρόδια στάθμευση που θα παραμείνει θα πρέπει να νομιμοποιηθεί και να οριοθετηθεί εντός εσοχών που θα προκύψουν από τις τοπικές διαπλατύνσεις στις γωνίες των Ο.Τ. εξασφάλιση χώρου για τους ποδηλατόδρομους όπου αυτοί προβλέπονται, σε βάρος της παρόδιας στάθμευσης, εκεί που το πλάτος των οδών είναι περιορισμένο και δεν μπορεί να παραλάβει και τις δύο λειτουργίες. οι λωρίδες κυκλοφορίας που θα διαμορφωθούν (καθώς πρόκειται για κεντρικές αρτηρίες του οικισμού) θα πρέπει να είναι μεταξύ 3,50 4,00μ. ώστε να μπορούν να κυκλοφορούν με άνεση όλα τα οχήματα. οι γραμμές στάσης στις οδούς που δεν έχουν προτεραιότητα, καθώς και ο αστικός εξοπλισμός θα πρέπει να τοποθετούνται με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ορατότητα των οχημάτων στων κόμβο. Άλλωστε η ορατότητες και η τοποθέτηση των οχημάτων θα βελτιωθούν σημαντικά με τη σωστή εφαρμογή της διεύρυνσης των πεζοδρομίων. 53

56 ο υπόλοιπος χώρος, μετά την εξασφάλιση του παραπάνω πλάτους κυκλοφορίας αποδίδεται στους πεζούς και τους ποδηλάτες (όπου προβλέπεται). Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να αποδίδεται στην κυκλοφορία πλάτος οδού μεγαλύτερο από το άκρως απαραίτητο για τη διεξαγωγή της, καθώς το επιπλέον πλάτος τείνει να καταλαμβάνεται από παράνομα σταθμευμένα οχήματα, τα οποία δημιουργούν σημαντικά κυκλοφορικά προβλήματα. όπου είναι απαραίτητο, αλλά και εφικτό, προβλέπονται εσοχές για τη στάση των λεωφορείων του ΟΑΣΘ. Ενδεικτικά, για την καλύτερη κατανόηση των παραπάνω, παρατίθενται στις επόμενες σελίδες (εικ ) με σκαριφηματικό τρόπο προτεινόμενες διαμορφώσεις των κόμβων Βασ. Κωνσταντίνου Παπανικολάου Αγίου Αργυρίου, Βασ. Κωνσταντίνου 28 ης Οκτωβρίου Καβαρτίνα Βασ. Γεωργίου και 25 ης Μαρτίου Εμπορίου. Τα σκαριφήματα διαμορφώθηκαν επί αποσπασμάτων του ρυμοτομικού, συνεπώς είναι ενδεικτικές και αποτυπώνουν μόνο τις γενικές αρχές που αναλύθηκαν παραπάνω. 54

57 εικ.16. Ενδεικτική διαμόρφωση κόμβου Βασ. Κωνσταντίνου Παπανικολάου Αγίου Αργυρίου. 55

58 εικ.17. Ενδεικτική διαμόρφωση κόμβου Βασ. Κωνσταντίνου Βασ. Γεωργίου 28 ης Οκτωβρίου Καβαρτίνα 56

59 εικ.18. Ενδεικτική διαμόρφωση κόμβου Εμπορίου 25 ης Μαρτίου. Βάσει του Σεναρίου Κυκλοφοριακής Οργάνωσης 2. η προτεινόμενη μονοδρόμηση της οδού 25 ης Μαρτίου με κατεύθυνση προς την κεντρική πλατεία, αυξάνει την κυκλοφοριακή ικανότητα στο οδικό αυτό τμήμα και εξασφαλίζει θέσεις παρόδιας στάθμευσης. η διατήρηση της φοράς κίνησης της 25 ης Μαρτίου βόρεια του κόμβου (στην οδό ήπιας κυκλοφορίας), έχει συνέπεια τα οχήματα να έχουν αντίρροπη φορά κίνησης επί της 25 ης Μαρτίου ανάντη και κατάντη του κόμβου και η πεζοδρόμηση της οδού Εμπορίου βόρεια της Δημοτικής Αγοράς, απλοποιεί σημαντικά τις κινήσεις διότι τις μειώνει από 7 σε 3 και 57

60 παράλληλα μειώνει και την περιοχή σύγκρουσης των οχημάτων (βλ. εικ. 19α και 19β). Θα υπάρχουν 3 μονόδρομες προσβάσεις στον κόμβο και μόνο μία έξοδος. Οπότε τα αυτοκίνητα που προσεγγίζουν τον κόμβο θα έχουν μόνο μία δυνατότητα κίνησης. εικ.19. Κινήσεις στον κόμβο 25 ης παρέμβαση (Σενάριο 2) Μαρτίου - Εμπορίου πριν (α) και μετά (β) την Και σε αυτήν την περίπτωση η ανάλυση της κυκλοφοριακής ικανότητας του κόμβου 25 ης Μαρτίου και Εμπορίου (βλ. Παράρτημα 3) αποδεικνύει ότι πρέπει να αλλάξει η παροχή προτεραιότητας στον κόμβο προς όφελος της οδού Εμπορίου αν μονοδρομηθεί η οδός Βασιλέως Κωνσταντίνου. Πιο συγκεκριμένα, πρέπει να τοποθετηθούν σήματα υποχρεωτικής διακοπής πορείας (STOP) στις προσβάσεις της 25 ης Μαρτίου και να βγει το σήμα αυτό από την οδό Εμπορίου. Σε αντίθετη περίπτωση, ο κόμβος ναι μεν θα λειτουργεί με αποδεκτό επίπεδο εξυπηρέτησης, θα επιβαρυνθεί όμως υπέρμετρα κυκλοφοριακά η οδός ήπιας κυκλοφορίας, καθώς θα γίνει ελκυστικότερη επιλογή από την οδό Εμπορίου. Η εξέλιξη αυτή είναι ανεπιθύμητη, διότι κυκλοφοριακός στόχος είναι να διατηρήσει η οδός αυτή τα ήπια χαρακτηριστικά της. Όπως φαίνεται από την ανάλυση της κυκλοφοριακής ικανότητας η πρόσβαση της οδού Εμπορίου αναμένεται να κορεστεί (επίπεδο εξυπηρέτησης Ε και F), οπότε όλος ο υπερβάλλων φόρτος αναμένεται να 58

61 διοχετευθεί στην οδό ήπιας κυκλοφορίας, που θα αποκτήσει φόρτο περίπου 380 ΜΕΑ/ώρα σε σχέση με τα περίπου 100 ΜΕΑ/ώρα που εξυπηρετεί σήμερα. Από την άλλη, και στην περίπτωση της αλλαγής προτεραιοτήτων υπέρ της οδού Εμπορίου θα υπάρξει μία αύξηση της τάξης του 60% στη φόρτιση της οδού ήπιας κυκλοφορίας αν θεωρήσουμε ότι το ίδιο ποσοστό οχημάτων με σήμερα θα προτιμήσει να κινηθεί μέσω αυτής από το να ακολουθήσει το δακτύλιο μέσω των οδών Καβαρτίνα και Εμπορίου. Το επίπεδο εξυπηρέτησης στις προσβάσεις θα είναι D για την οδό ήπιας κυκλοφορίας (μέση καθυστέρηση περίπου 30 δευτερολέπτων) και C για την οδό 25 ης Μαρτίου (μέση καθυστέρηση περίπου 17 δευτερολέπτων), το οποίο είναι πιο ευνοϊκό από το σενάριο 1 (εκεί η 25 ης Μαρτίου είχε μέση καθυστέρηση περίπου 24 δευτερόλεπτα επίπεδο εξυπηρέτησης C). Επειδή όμως η διατήρηση χαμηλής κυκλοφοριακής ροής στην οδό ήπιας κυκλοφορίας προκρίνεται ως πιο σημαντική από τη μικρή υποβάθμιση της κυκλοφοριακής ικανότητας της 25 ης Μαρτίου προτείνεται το κυκλοφοριακό σενάριο 1. Τέλος, και στον κόμβο των οδών Ιπποκράτους Εμπορίου Αθ. Διάκου θα υπάρξουν επιπτώσεις λόγω: α) της μονοδρόμησης της Βασ. Κωνσταντίνου, καθώς και β) της αύξησης του φόρτου που κινείται δεξιόστροφα στον κόμβο από την οδό Εμπορίου προς την οδό Ιπποκράτους (λόγω της μονοδρόμησης της 25ης Μαρτίου). Πιο συγκεκριμένα θα μειωθεί η κυκλοφοριακή ικανότητα της οδού Ιπποκράτους λόγω της αύξησης του φόρτου στην κύρια οδό. Η απομάκρυνση, ωστόσο, της παράνομης στάθμευσης και η κίνηση των αυτοκινήτων σε δύο στοίχους στην περιοχή του κόμβου θα απορροφούσε την αύξηση της κυκλοφορίας (βλ. Υπολογισμός Στάθμης Εξυπηρέτησης Προσβάσεων Κόμβου Ιπποκράτους και Εμπορίου στο Παράρτημα). Όλες οι παραπάνω κινήσεις που επιβαρύνουν τον κόμβο λήφθηκαν υπόψη στους σχετικούς υπολογισμούς. 59

62 6.4. Λοιπές προτεινόμενες παρεμβάσεις 1. Κυκλοφοριακή υποβάθμιση οδού Παύλου Μελά μέσω πληροφοριακής σήμανσης και αλλαγής της θέσης της λαϊκής αγοράς. Η οδός Παύλου Μελά χρησιμοποιείται σήμερα για υπερτοπικές ροές λόγω έλλειψης τοποθέτησης πληροφοριακών πινακίδων που θα κατευθύνουν τα οχήματα που εισέρχονται στον οικισμό από νοτιοανατολικά στην οδό Αγν. Στρατιώτη. Προτείνεται λοιπόν η τοποθέτηση σχετικών πληροφοριακών σημάτων στη διασταύρωση των οδών Σαρβάνη και Αγν. Στρατιώτη και από την πλευρά της Αγν. Στρατιώτη και από την πλευρά της οδού Σαρβάνη. Η οδός Παύλου Μελά χρησιμοποιείται από υπερτοπικές ροές λόγω και της χρήσης της οδού Αγν. Στρατιώτη για λαϊκή αγορά. Προτείνεται η αλλαγή της θέσης της σε συνεννόηση με τους αρμόδιους φορείς (μία πιθανή θέση θα μπορούσε να είναι στον προτεινόμενο πεζόδρομο του Νέου Πάρκου). 2. Πλήρης μονοδρόμησης των οδών που είναι μονοδρομημένες μόνο τοπικά ή είναι πρακτικά μονόδρομοι χωρίς να υπάρχει σήμανση (Αγίων Αναργύρων, Αγν. Στρατιώτη, Σουλίου, οδός Εμπορίου νότια της Δημοτικής Αγοράς, Αθανασίου Διάκου). Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει πιθανότητα να υφίσταται απόφαση δημοτικού συμβουλίου και το πρόβλημα να υπάρχει μόνο στην ορθή τοποθέτηση των πινακίδων. Πρέπει ωστόσο να γίνει έρευνα και στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει ρητή απόφαση δημοτικού συμβουλίου να γίνουν οι αναγκαίες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, διότι η κατάσταση, όπως έχει σήμερα, δημιουργεί σοβαρά ζητήματα οδικής ασφάλειας, όπως αναλύθηκε κατά την περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης. 3. Αλλαγή χάραξης λεωφορειακών γραμμών 77 και 76Β - κατάργηση στάσεων επί της Αγίου Αργυρίου. Όπως προαναφέρθηκε θα μειωθεί σημαντικά ο χρόνος αναμονής των επιβατών της δημόσιας συγκοινωνίας που θέλουν να μετακινηθούν προς 60

63 παραλία από το κέντρο της Επανομής και από τις βορειοδυτικές συνοικίες του οικισμού, εάν οι λεωφορειακές γραμμές 69 και 77 είχαν κοινή χάραξη εντός του οικισμού. Προτείνεται η χρήση των οδών Βασιλέως Κωνσταντίνου και 28 ης Οκτωβρίου, αντί της Αγίου Αργυρίου από τις γραμμές 77 και 76Β και η εφαρμογή των τυχόν αναγκαίων παρεμβάσεων στον κόμβο Παπανικολάου με Βασιλέως Κωνσταντίνου, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα από τη στροφή των λεωφορείων Η τροποποίηση αυτή θα αύξανε την κυκλοφοριακή ικανότητα στον κόμβο Παπανικολάου-Βασιλέως Κωνσταντίνου και Αγίου Αργυρίου, καθώς οι αριστερόστροφες κινήσεις των λεωφορείων προς Αγίου Αργυρίου προκαλούν σημαντικές καθυστερήσεις στην Επαρχιακή Οδό 28 στο ρεύμα προς Θεσσαλονίκη. Τέλος, θα μειωθούν οι οχλήσεις των κατοίκων επί της Αγίου Αργυρίου εξαιτίας της κίνησης των λεωφορείων και θα αυξηθεί η οδική ασφάλεια στην οδό αυτή, που έχει πολύ φτωχά γεωμετρικά χαρακτηριστικά. 4. Δημιουργία δικτύου ποδηλατόδρομων Προτείνεται η δημιουργία ποδηλατόδρομων που θα κατευθύνει τους ποδηλάτες μέσω κατακόρυφης και οριζόντιας σήμανσης κυρίως σε ασφαλείς και αποδεκτές από πλευράς κλίσεων διαδρομές στον οικισμό, ώστε να ενθαρρυνθεί η χρήση του ποδηλάτου. Κύριοι στόχοι του προτεινόμενου δικτύου είναι: Η σύνδεση των προτεινόμενων περιμετρικών χώρων στάθμευσης με το κέντρο του οικισμού, ώστε να ενισχυθεί μία πολιτική park & bike (σταθμεύω το αυτοκίνητο και ποδηλατώ) για την επίσκεψη στην Επανομή. Η πολιτική αυτή προϋποθέτει την τοποθέτηση σχετικής πληροφοριακής σήμανσης και τη δημιουργία μίας υποδομής για την ενοικίαση ποδηλάτων από τους περιμετρικούς χώρους στάθμευσης με τη χρηματοδότηση ιδιωτών που θα ήθελαν να διαφημιστούν μέσω αυτής ή με τη χρηματοδότηση του Δήμου. Μία τέτοια πολιτική αναμένεται να δώσει μία 61

64 διαφορετική εικόνα σε επισκέπτες για τον οικισμό ωθώντας την τουριστική ανάπτυξή του. Η σύνδεση των σχολικών μονάδων (Δημοτικά-Γυμνάσιο-Λύκειο-ΙΕΚ) με τις γύρω περιοχές κατοικίας και το κέντρο του οικισμού. Η σύνδεση της Επανομής με τη γύρω ύπαιθρο, ώστε να δημιουργηθούν οι αναμονές για την ποδηλατική σύνδεση Επανομής με όλες τις γύρω παραλίες, όπως προβλέπει το ΓΠΣ. Πιο συγκεκριμένα οι διαδρομές που προτείνονται είναι: Α) Γήπεδο χώρος στάθμευσης Νέου Πάρκου (προτεινόμενος) πεζόδρομος Νέου Πάρκου πεζόδρομος Δημοτικής Αγοράς (προτεινόμενος) Ιπποκράτους χώρος στάθμευσης μπροστά από Αστυνομικό Τμήμα. Β) Τεχνική Σχολή Αγν. Στρατιώτη οδός ήπιας κυκλοφορίας/πεζόδρομος 28 ης Οκτωβρίου Βασιλέως Κωνσταντίνου ως το Δημοτικό Σχολείο. Γ) Γυμνάσιο Λύκειο οδός Ιπποκράτους πεζόδρομος Νέου Πάρκου. Καθώς όλες οι προτεινόμενες χαράξεις ποδηλατόδρομων συνδέουν σημαντικούς πόλους (χώροι εκπαίδευσης, κέντρο οικισμού, περιμετρικοί χώροι στάθμευσης, γύρω ύπαιθρος) η λειτουργία τους πρέπει να είναι αμφίδρομη. Σε περίπτωση μη επάρκειας, γεωμετρικά, χώρου για αμφίδρομη κίνηση, προτείνεται η συνύπαρξη ποδηλάτων οχημάτων προς τη φορά κίνησης των οχημάτων και η δημιουργία λωρίδας αντίθετης ροής (contra-flow) για τους ποδηλάτες που κινούνται αντίρροπα. Στους πίνακες τις επόμενης σελίδας παρατίθενται τα ελάχιστα και μέγιστα πλάτη για τις υποδομές του ποδηλάτου και τα ανάλογα απαιτούμενα πλάτη για τις οδούς στις οποίες εντάσσονται ανάλογα με τη λειτουργία τους. Για τον ακριβή καθορισμό των γεωμετρικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών των προτεινόμενων ποδηλατοδρόμων θα πρέπει να εκπονηθούν μελέτες εφαρμογής οι οποίες θα μπορούν να αποτελούν μέρος των μελετών που θα 62

65 απαιτηθούν για τις οδικές αναπλάσεις που προτείνονται σε άλλο σημείο της μελέτης. Α1 Α2 Β1 Β2 Γ1 Γ2 Δ1 Δ2 Ε1 Ε2 Ε3 Διαπλάτυνση πεζοδρομίου για αμφίδρομη κίνηση Διαπλάτυνση πεζοδρομίου για μονόδρομη κίνηση Φυσικός διαχωρισμός με νησίδα για μονόδρομη κίνηση Φυσικός διαχωρισμός με νησίδα για αμφίδρομη κίνηση Υποχρεωτική λωρίδα επί του οδοστρώματος για αμφίδρομη κίνηση Υποχρεωτική λωρίδα επί του οδοστρώματος για αμφίδρομη κίνηση Συνιστώμενη λωρίδα επί του οδοστρώματος για μονόδρομη κίνηση Συνιστώμενη λωρίδα επί του οδοστρώματος για αμφίδρομη κίνηση Συνύπαρξη ποδηλάτου με τα αυτοκίνητα που κινούνται ομόρροπα και διαπλάτυνση πεζοδρομίου για την αντίρροπη κίνηση Συνύπαρξη ποδηλάτου με τα αυτοκίνητα που κινούνται ομόρροπα και φυσικός διαχωρισμός με νησίδα για την αντίρροπη κίνηση Συνύπαρξη ποδηλάτου με τα αυτοκίνητα που κινούνται ομόρροπα και συνιστώμενη λωρίδα για την αντίρροπη κίνηση Πίνακας 9. Πλάτη των τύπων υποδομής ποδηλάτου σε συνάρτηση με τα πλάτη των δρόμων και τη λειτουργία τους και τύποι υποδομής 5. Διαχείριση παρόδιας στάθμευσης Η διαχείριση της παρόδιας στάθμευσης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής κυκλοφοριακής διαχείρισης του οικισμού. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα τα οποία ξεκινώντας από τις 63

66 ιεραρχικά ανώτερες οδούς του δικτύου να επεκτείνονται σταδιακά στις τοπικές οδούς και σε ολόκληρο τον οικισμό. Συγκεκριμένα: Θα πρέπει να υλοποιηθούν οδικές αναπλάσεις οι οποίες θα οριοθετούν με φυσικό τρόπο επί των οδών τις νόμιμες θέσεις στάθμευσης. Η οριοθέτηση μπορεί να εξασφαλιστεί με τη δημιουργία εσοχών για στάθμευση (και αντίστοιχων διαπλατύνσεων των πεζοδρομίων στις περιοχές των διασταυρώσεων, βλ. και παρακάτω το σημείο 6). Στις οδούς όπου δεν είναι δυνατή η στάθμευση και στις δύο πλευρές λόγω στενότητας των γεωμετρικών χαρακτηριστικών, η πλευρά όπου θα χωροθετούνται οι θέσεις στάθμευσης θα επιλέγεται βάσει της μεγαλύτερης προσφοράς (π.χ. στην πλευρά όπου υπάρχει μικρότερος αριθμός εισόδων σε χώρους στάθμευσης εκτός οδού, μικρότερος αριθμός διασταυρώσεων, δεν υπάρχουν σχολεία και άλλες ευαίσθητες χρήσεις μπροστά από τις οποίες πρέπει να υπάρχουν διαπλατύνσεις πεζοδρομίων κλπ). Ειδικά για τις οδούς που παραλαμβάνουν τις ακτινικές διαμπερείς ροές και στον εσωτερικό δακτύλιο η παρόδια στάθμευση θα πρέπει να περιοριστεί και σε κάθε περίπτωση που απομειώνει την απαιτούμενη επιφάνεια κυκλοφορίας (ιδίως για τις οδούς όπου η κυκλοφορία διεξάγεται σε διπλή κατεύθυνση) να απαγορευτεί. Οι οδοί αυτές πρέπει κατά προτεραιότητα να αναπλαστούν και να οριοθετηθούν στο έδαφος οι νόμιμες θέσεις στάθμευσης και η διάταξή τους. Στις οδούς στις οποίες προτείνεται μονοδρόμηση, ο χώρος ο οποίος εξοικονομείται από την κατάργηση του ενός ρεύματος κυκλοφορίας θα πρέπει να αποδίδεται σε νόμιμες θέσεις στάθμευσης, αφού εξασφαλιστούν οι υποδομές για τους πεζούς και τους ποδηλάτες (όπου προβλέπονται). Στις περιοχές των διασταυρώσεων, των διαβάσεων πεζών, των στάσεων της δημόσιας συγκοινωνίας, εντός των κυκλοφοριακών κόμβων οι οποίοι είναι σήμερα αδιαμόρφωτοι και σε σημεία μειωμένης ορατότητας η παρόδια στάθμευση θα πρέπει να απαγορευτεί σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΟΚ (άρθρο 34). 64

67 Στα σημεία τμήματα του οδικού δακτυλίου όπου υπάρχει σήμερα κατακόρυφη σήμανση απαγόρευσης στάθμευσης (τμήμα των οδών Εμπορίου και Ιπποκράτους), αυτή διατηρείται έως ότου οι οδοί αναπλαστούν και οριοθετηθούν με κράσπεδα και εσοχές οι θέσεις στάθμευσης που δεν δημιουργούν πρόβλημα στην κυκλοφορία. 6. Παρεμβάσεις για την ασφάλεια των πεζών Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι υποδομές για τους πεζούς (πέραν της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας και του προτεινόμενου πεζόδρομου στην οδό Νέου Πάρκου ο οποίος προτείνεται να υλοποιηθεί σε βραχυπρόθεσμο χρόνο) θα συνεχίσουν να είναι εντελώς ανεπαρκείς στον οικισμό της Επανομής. Για την αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας κίνησης των πεζών προτείνονται οι παρακάτω παρεμβάσεις οι οποίες διακρίνονται σε βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες. i. Ως βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις (μικρού κόστους) ορίζονται οι εξής: τοποθέτηση διαβάσεων πεζών σε όλες τις διασταυρώσεις των οδών που παραλαμβάνουν διαμπερείς ροές στον οικισμό (ακτινικές και τοπικές), όπως και στις εισόδους της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας και των προτεινόμενων νέων πεζοδρόμων. απομάκρυνση της παρόδιας στάθμευσης επί των διαβάσεων πεζών με την τοποθέτηση πλαστικών κώνων. Με τον τρόπο αυτό αναβαθμίζεται το επίπεδο ασφάλειας για την εγκάρσια διέλευση των πεζών στο βασικό οδικό δίκτυο, το οποίο αποτελεί και το πιο επικίνδυνο γι αυτούς, καθώς στο τοπικό δίκτυο οι ταχύτητες και οι φόρτοι είναι κατά βάση χαμηλοί, οπότε και η κίνηση των πεζών είναι πιο ασφαλής. ii. Ως μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις (σημαντικού κόστους) ορίζονται οι παρακάτω, οι οποίες παρατίθενται με σειρά προτεραιότητας: Μέτρα ασφαλείας γύρω από τα σχολικά συγκροτήματα. Στα πέντε σημεία του οικισμού όπου έχουν χωροθετηθεί σχολεία θα πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα ήπιας κυκλοφορίας όπως αυτά προβλέπονται στην Απόφαση Αριθμ. ΔΜΕΟ/Ο/3050 «Έγκριση Τεχνικών Οδηγιών κυκλοφοριακών παρεμβάσεων στο αστικό περιβάλλον για την εφαρμογή τους σε περιοχές σχολικών 65

68 συγκροτημάτων και περιοχές με αυξημένη κίνηση στα πλαίσια βελτίωσης της οδικής ασφάλειας» του Υπουργού ΥΠΟΜΕΔΙ (ΦΕΚ 2302/Β/ ). Η οδική ανάπλαση των οδών του δικτύου ξεκινώντας από τις ιεραρχικές ανώτερες και καταλήγοντας στις τοπικές οδούς και η κατασκευή πεζοδρομίων σύμφωνα με τα πρότυπα (βλ. Οδηγίες στον τόμο «Σχεδιάζοντας για όλους», ΥΠΕΧΩΔΕ, 1997). Συγκεκριμένα, ανάλογα με το πλάτος της κάθε οδού τα ελάχιστά πλάτη νέων πεζοδρομίων θα πρέπει να είναι τα εξής: για δρόμους πλάτους άνω των 12,00 μ, ελάχιστο πλάτος πεζοδρομίου 2,05 μ. για δρόμους πλάτους από 9,00-12,00 μ., υποχρεωτικό πλάτος πεζοδρομίου 2,05 μ. για δρόμους πλάτους από 6,00-9,00 μ., ελάχιστο πλάτος 1,50 μ. (όσο η ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών) και επιθυμητό κατά το δυνατόν 2,05 μ. για δρόμους πλάτους μικρότερου των 6.00 μ., πεζοδρόμηση. Στις περιοχές των διασταυρώσεων, αλλά και των διαβάσεων πεζών και των εισόδων των πεζοδρόμων πρέπει να διαμορφώνονται διαπλατύνσεις των πεζοδρομίων ώστε να μειώνεται το πλάτος οδοστρώματος που πρέπει να διασχίσουν οι πεζοί όταν περνούν από τη μία πλευρά της οδού στην απέναντι. Οι διαπλατύνσεις αυτές δημιουργούν (όπου επιτρέπεται από το συνολικό πλάτος της οδού) και τις εσοχές για την παρόδια στάθμευση. Στις διαπλατύνσεις θα πρέπει να διαμορφώνονται και ράμπες για ΑμεΑ σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές. Για την εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων παρεμβάσεων για την ασφάλεια των πεζών θα απαιτηθεί η εκπόνηση μελετών εφαρμογής που θα καθορίσει τη συγκεκριμένη τους μορφή ανάλογα με την περιοχή και τους οδικούς άξονες στους οποίους θα υλοποιηθούν. Λόγω της παραπλήσιας φύσης τους (αφορούν πεζούς είτε αυτοί είναι μαθητές είτε όχι) οι δύο δράσεις μπορούν να εξελίσσονται παράλληλα. Για παράδειγμα μια πιθανή ανάπλαση της οδού Βασ. Κωνσταντίνου θα πρέπει στο τμήμα μπροστά από το 2 ο Δημοτικό Σχολείο να 66

69 ενσωματώσει τις προδιαγραφές που προβλέπονται από στην αντίστοιχη Οδηγία της ΔΜΕΟ για τα μέτρα ήπιας κυκλοφορίας γύρω από τα σχολεία. Με τη σταδιακή υλοποίηση των παραπάνω παρεμβάσεων για τους πεζούς θα δημιουργείται ένα συνεχώς πιο ευρύ και όλο και πιο αναβαθμισμένο δίκτυο για την ασφαλή κυκλοφορία τους στον οικισμό. Κάθε σχεδιαζόμενη οδική ανάπλαση θα πρέπει να ακολουθεί τις γενικές αρχές που τίθενται παραπάνω ώστε να συνάδουν με τον συνολικό κυκλοφοριακό σχεδιασμό για τον οικισμό. Επιπλέον, κρίνεται πως τα έργα οδικών αναπλάσεων θα πρέπει κατά προτεραιότητα να αφορούν τις ανώτερες ιεραρχικά οδούς και τους πεζόδρομους και σταδιακά να επεκτείνονται στις κατώτερες ιεραρχικά οδούς του δικτύου, έως ότου καλυφθεί ολόκληρος ο οικισμός. Σε αυτή τη βάση, η προγραμματιζόμενη ανάπλαση της βόρειας εισόδου του οικισμού (οδός Βασ. Κωνσταντίνου από την αρχή του ΟΤ Γ5 ως και τη συμβολή με την Αγίου Αργυρίου) είναι απόλυτα συμβατή με τον κυκλοφοριακό σχεδιασμό που τίθεται στα πλαίσια της κυκλοφοριακής μελέτης, αλλά και αναγκαία. Κατά το σχεδιασμό της ανάπλασης θα πρέπει να ακολουθηθούν συνδυασμένες όλες οι σχετικές αρχές που αναφέρονται παραπάνω και συγκεκριμένα: Επειδή η οδός έχει πλάτος μεγαλύτερο από 12,00μ. (το προβλεπόμενο πλάτος της από το ρυμοτομικό είναι 16,00μ.) θα πρέπει να ακολουθηθούν οι παρακάτω αρχές: θα πρέπει, καθώς πρόκειται για τμήμα της ΕΠΟ 28 να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη κυκλοφορία των οχημάτων. Συνεπώς πρέπει να εξασφαλιστεί πλάτος οδοστρώματος κυκλοφορίας 7,00-8,00μ. (3,50 4,00μ. ανά κατεύθυνση). ο υπόλοιπος χώρος (πλάτος οδοστρώματος) θα πρέπει να κατανεμηθεί ως εξής: 67

70 o εκατέρωθεν πεζοδρόμια πλάτους 2,05μ. τουλάχιστον. o εφόσον μετά την απόδοση χώρου στην κυκλοφορία και τους πεζούς περισσεύει πλάτος οδοστρώματος πάνω από 2,00μ. χωροθετούνται παρόδιες θέσεις στάθμευσης στη μία πλευρά της οδού (εκεί που εξασφαλίζεται η μικρότερη προσφορά, καθώς όπως αναφέρεται στη μελέτη πρέπει να περιοριστούν οι ελιγμοί στάθμευσης προς όφελος της ομαλής διεξαγωγής της κυκλοφορίας). o εφόσον περισσεύει πλάτος οδοστρώματος πάνω από 4,00μ. χωροθετούνται παρόδιες θέσεις στάθμευσης και στις δύο πλευρές της οδού. στις διασταυρώσεις με κάθετες οδούς διαμορφώνονται τοπικές διαπλατύνσεις οι οποίες οριοθετούν και τις εσοχές εντός των οποίων γίνεται η παρόδια στάθμευση. Στη διασταύρωση της Βασιλέως Κωνσταντίνου με την οδό Αγίου Αργυρίου, επειδή συναντιούνται σημαντικές ροές του οικισμού θα πρέπει να εφαρμοστούν διαβάσεις πεζών επί του οδοστρώματος, στα σημεία των διαπλατύνσεων. Επί των διαπλατύνσεων όπου διαμορφώνονται διαβάσεις πεζών πρέπει να κατασκευαστούν και ράμπες για ΑμεΑ Διαχείριση λειτουργίας της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας Κυκλοφορία Οχημάτων Σενάριο Κυκλοφοριακής Οργάνωσης 1. Για τη βελτίωση της εικόνας της κεντρικής οδού ήπιας κυκλοφορίας (25 ης Μαρτίου επί της κεντρικής πλατείας και 28 ης Οκτωβρίου από 25 ης Μαρτίου μέχρι Αγίας Κυριακής) προτείνεται η κυκλοφορία των οχημάτων μόνο τις πρωινές ώρες (από 7.00 π.μ. έως 13.30), στις οποίες η κίνηση των πεζών ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες αναμένεται να είναι μικρότερη. Προς το σκοπό αυτό προτείνεται η δημιουργία σχετικής υποδομής στην νέα είσοδο της οδού (στον κόμβο 25 ης Μαρτίου και Εμπορίου), η οποία θα κλείνει τις ώρες 68

71 που δεν θα επιτρέπεται η διέλευση οχημάτων. Μία φθηνή σχετική λύση είναι η τοποθέτηση αναδιπλούμενων μπαρών από γαλβανισμένο χαλυβδοσωλήνα διαμορφωμένο σε σχήμα U ή C. Οι κινήσεις των οχημάτων στην κεντρική οδό ήπιας κυκλοφορίας πρέπει να οριοθετούν πλήρως με την τοποθέτηση κατακόρυφων στοιχείων (κολονάκια), ώστε οι πεζοί να αισθάνονται ασφάλεια όταν κινούνται εκτός του διαδρόμου κίνησης οχημάτων. Μία εναλλακτική και όμορφη για το αστικό περιβάλλον λύση είναι η τοποθέτηση, αντί για κολωνάκια, αστικού εξοπλισμού για την οριοθέτηση των κινήσεων ΙΧ. Σενάριο Κυκλοφοριακής Οργάνωσης 2. Σε περίπτωση που η δημοτική αρχή προκρίνει τη διατήρηση της φοράς της οδού ήπιας κυκλοφορίας, θα αλλάξει η θέση τοποθέτησης της υποδομής εισόδου, η οποία πλέον θα τοποθετηθεί στον κόμβο Αγίας Κυριακής και Καβαρτίνα. Κατά τα άλλα, ο τρόπος διαχείρισης της οδού παραμένει ο ίδιος και στα δύο σενάρια Στάθμευση Η στάθμευση οχημάτων επί της οδού ήπιας κυκλοφορίας θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο όταν επιτρέπεται η κυκλοφορία οχημάτων. Οι θέσεις στάθμευσης πρέπει να είναι οριοθετημένες με κατακόρυφα στοιχεία (κολονάκια) και να τοποθετούνται ανά 50 μέτρα με σκοπό την τροφοδοσία/προσπέλαση των καταστημάτων. Κατά μήκος του προσώπου του δημαρχείου ή απέναντι θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για θέση ΑΜΕΑ και ενός υπηρεσιακού οχήματος (παράλληλα στην κυκλοφορία και όχι υπό γωνία όπως συμβαίνει σήμερα). Στις οριοθετημένες θέσεις στάθμευσης θα πρέπει να υπάρχει σήμανση απαγόρευσης στάθμευσης (Ρ-39) που θα επιτρέπει μόνο την ολιγόχρονη στάση στα σημεία αυτά. Θα πρέπει να υπάρχει σήμανση που θα απαγορεύει την κατάληψη θέσης στάθμευσης για διάστημα μεγαλύτερο των 69

72 20 λεπτών. Επίσης είναι σημαντικό να αστυνομεύεται από την Τροχαία και το Α.Τ. Θέρμης όχι μόνο η περιοχή της οδού ήπιας κυκλοφορίας, αλλά ολόκληρη η περιοχή περιμετρικά της κεντρικής πλατείας, η οποία δεν εμφανίζει σήμερα εικόνα ενός σύγχρονου οικισμού και το αστικό περιβάλλον είναι υποβαθμισμένο με επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη του οικισμού Τροφοδοσία Καταστημάτων Η πολιτική για την τροφοδοσία των καταστημάτων πρέπει να είναι συμβατή με την γενική πολιτική για την κυκλοφορία οχημάτων, δηλαδή η τροφοδοσία των καταστημάτων θα πρέπει να γίνεται μόνο τις ώρες στις οποίες επιτρέπεται η κυκλοφορία των οχημάτων. Η στάθμευση των οχημάτων τροφοδοσίας θα πρέπει να γίνεται στις οριοθετημένες θέσεις στάθμευσης. Αν αυτές είναι κατειλημμένες προσωρινά το όχημα θα μπορεί να κλείνει για μικρό διάστημα το διάδρομο μόνο εάν ο οδηγός βρίσκεται πλησίον του οχήματος, ώστε να διακόψει προσωρινά την τροφοδοσία εάν ένα άλλο όχημα πρέπει να διασχίσει την οδό ήπιας κυκλοφορίας. Και σε αυτή την περίπτωση, ο τρόπος διαχείρισης της τροφοδοσίας επί της οδού, ισχύει και για τα δύο σενάρια λειτουργίας της. 70

73 7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΚΑΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΗΜΑΝΣΗ Στα Σχέδια 5 και 7 φαίνεται η προτεινόμενη κατακόρυφη σήμανση για το σύνολο του οικισμού, με σκοπό να εφαρμοστεί όλη η κυκλοφοριακή πολιτική όπως περιγράφηκε παραπάνω, ανάλογα με το σενάριο κυκλοφοριακής οργάνωσης που θα ακολουθηθεί. Στην παρακάτω εικ. 20 δίνονται ένα ενδεικτικό σχήμα για την εφαρμογή της οριζόντιας σήμανσης στα σημεία που δημιουργείται λωρίδα ποδηλατόδρομου (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2002 Γενικές Οδηγίες για ποδηλατόδρομους). εικ. 20. Οριζόντια σήμανση ποδηλατόδρομου (σε περίπτωση που δεν οριοθετούνται θέσεις στάθμευσης δεν απαιτούνται δύο συνεχείς γραμμές πάχους 0,20 μέτρων, αλλά μόνο μία, η οποία απέχει τουλάχιστον 1,5 μέτρα από το κράσπεδο). Στα σημεία των κόμβων σύμφωνα με τον ΚΟΚ (Άρθρο 5, 4) η διάβαση ποδηλατών σημειώνεται με εγκάρσια διαγράμμιση αποτελούμενη από τετράγωνα ή παραλληλόγραμμα σχήματα. 71