Λινναίος & Jussieu. H αναζήτηση του Φυσικού Συστή/ατος. Iστορία της Bιολογίας. Σταύρος Ιωαννίδης, ΜΙΘΕ/ΕΚΠΑ

Transcript

1 Λινναίος & Jussieu H αναζήτηση του Φυσικού Συστή/ατος Iστορία της Bιολογίας Σταύρος Ιωαννίδης, ΜΙΘΕ/ΕΚΠΑ Mάθη/α 2 16/3/2017

2 Εισαγωγή -> Η ανάbτυξη της ταξινο'ίας αbό τον Λινναίο ως τον αρβίνο -> Τι είναι η Ταξινο'ία; Η εbιστή/η η οbοία ασχολείται /ε την αναγνώριση και την ονο/ασία των βιολογικών ειδών και την κατάταξή τους σε ταξινο'ικά συστή'ατα

3

4 Πλίνιος ο Πρεσβύτερος 23 μ.χ μ.χ.

5 Διοσκουρίδης ~ μ.χ. Περὶ ὕλης ἰατρικῆς Βατομουριά, 6ος αι.

6 Μανδραγόρας, 7ος αι.

7 Αραβική μτφ., 12ος αι.

8 15ος αι.

9

10

11 (N)ature rises up by connections, little by little and without leaps, as though it proceeds by an unbroken web, it proceeds in a leisurely and placid uninterrupted course. There is no gap, no break, no dispersion of forms: they have, in turn, been connected, ring within ring. That very golden chain is universal in its embrace. (Juan Eusebio Nieremberg, 1635)

12 Η /εγάλη αλυσίδα της ύbαρξης (great chain of being) ή scala naturae (αbό βιβλίο του 1579)

13 -> ση/αντική διάκριση: φυσική vs. τεχνητή ταξινό/ηση η φυσική ταξινό'ηση (ή το Φυσικό Σύστη+α) αbοτελεί ταξινό/ηση των οργανισ/ών Bου δεν βασίζεται /όνο σε λίγα χαρακτηριστικά των οργανισ/ών για την κατασκευή των ο/άδων, αλλά στην χρησι/οbοίηση όσο το δυνατόν 8ερισσότερων ο/οιοτήτων (διαφορά βαθ'ού και όχι είδους /εταξύ φυσικής και τεχνητής ταξινό/ησης) -> αντικατοbτρίζει έτσι την Bοικιλότητα των οργανισ/ών /ε όσο το δυνατόν Bιο αντικει'ενικό τρόbο (ενώ η τεχνητή ταξινό/ηση βασίζεται σε αυθαίρετες κατηγοριοbοιήσεις) -> Θα δού/ε την γέννηση και την ανάbτυξη του Φυσικού Συστή'ατος [ΦΣ]

14 Η Bαραδοσιακή άbοψη Bερί φιξισ/ού -> /ια Bαραδοσιακή ιστορική άbοψη: φιξισ'ός για τα είδη και η αντικατάστασή του αbό τη θεωρία της εξέλιξης -> η σταθερότητα των ειδών ως άbοψη Bου Bηγάζει αbό την αρχαία αντίληψη Bερί σταθερότητας του κόσ/ου -> χριστιανική θεολογία (ιστορία δη/ιουργίας αbό την Γένεση), Bλατωνική θεωρία ιδεών, αριστοτελική ουσιοκρατία -> οι αρχαίες αυτές 'εταφυσικές αρχές εξηγούν την θέση 8ερί σταθερότητας των ειδών σύ/φωνα /ε τους ιστορικούς αυτούς. -> η 8οικιλότητα, στο βαθ/ό Bου υbάρχει (/έσα σε ένα είδος), είναι 8εριορισ'ένη -η σταθερότητα των ειδών το βιολογικό ανάλογο της σταθερότητας της γης -> ο αρβίνος ως ο Κο8έρνικος της βιολογίας

15 Μια εναλλακτική άbοψη: ο φιξισ/ός ως ανακάλυψη του 18ου αιώνα ΑΛΛΑ: -σταθερότητα ειδών όχι /έρος της δυτικής Bαράδοσης (α'ετάβλητος κόσ'ος αλλά όχι α/ετάβλητα είδη) -η ιδέα έγινε ευρέως α8οδεκτή α8ό φυσιοδίφες και θεολόγους κατά τον 18ο αιώνα -ο Λινναίος γνωστός ως υbοστηρικτής του φιξισ'ού (και της θέσης της ειδικής δη'ιουργίας (special creation) -> η θέση σύ/φωνα /ε την οbοία το κάθε είδος είναι αbοτέλεσ/α ξεχωριστής δη/ιουργίας του Θεού) ΌΜPΣ: σύ/φωνα /ε την εναλλακτική άbοψη, ο Λινναίος ως καινοτό'ος του φιξισ/ού Ευρέως διαδεδο/ένες αbόψεις Bερί τρανσφορ'ισ'ού και αυτό'ατης γένεσης Bριν τον Λινναίο. -Εξελικτισ/ός Bριν τον Λινναίο; ΟΧΙ: Bοικίλες τρανσφορ'ιστικές αντιλήψεις (φιξισ/ός vs. εξελικτισ/ός vs. τρανσφορ/ισ/ός)

16 Η ανακάλυψη του φιξισ/ού για τα είδη - εν αbοτελεί αρχαίο χριστιανικό δόγ/α ότι ο Θεός δη/ιούργησε όλα τα είδη στις Bρώτες έξι η/έρες. -> Ακινάτης, Αλβέρτος ο Μέγας, Μέγας Βασίλειος, Αυγουστίνος: ο Θεός δη/ιούργησε /ερικά είδη /όνο, και τα εφοδίασε /ε δυνά/εις να Bαράγουν νέα είδη -> εbίσης: αυτό'ατη γένεση (χέλια, βάτραχοι, Bοντίκια) -> άλλες /ορφές αντιφιξισ/ού: -'ετα'όρφωση -φυτά Bου αλλάζουν /ορφή σε διαφορετικό κλί/α -υβριδισ'ός (κα/ηλοbάρδαλη -> αbοτέλεσ/α υβριδοbοίησης κα/ήλας και λεοbάρδαλης) -Ευρέως διαδεδο/ένη η άbοψη για 'εγάλες ξαφνικές αλλαγές κατά την ανα8αραγωγή (βλ ΕΙΣΑΓPΓΗ -> barnacle goose)

17 Η ανακάλυψη του φιξισ/ού για τα είδη -Η αυτό'ατη γένεση υbοστηρίζεται /έχρι και τον 19ο αιώνα (αλλά για όλο και Bιο /ικρούς οργανισ/ούς) -Ο φιξισ'ός για τα φυτά εbικρατεί γύρω στο 1750, λόγω του Λινναίου και άλλων, 'ετά α8ό 8ειρά'ατα 'ε φυτά. -Ο Raven γράφοντας για την Bρώι/η Βασιλική Εταιρεία (ιδρύθηκε το 1660), συ/bεριλα/βάνει στα εbιτεύγ/ατά της, τις έρευνες Bου οδήγησαν στον νό/ο της βαρύτητας, την ανασκευή της 'αγείας, και την καθιέρωση του φιξισ'ού για τα είδη έναντι της αυτό/ατης γένεσης και του τρανσφορ/ισ/ού. (Raven 1953 : 103)

18

19

20 Ο Λινναίος και οι σύγχρονοί του O Λινναίος αbοτελεί κεντρική φιγούρα ανά/εσα στους νατουραλιστές 8ου συνέλεξαν ενδείξεις υ8έρ του φιξισ'ού. -> η/ιούργησε το 8ρώτο ευρέως α8οδεκτό γενικό 8λαίσιο για τη συστη/ατική ταξινό'ηση της ζωής. -> Πολύ Bροσεκτική και εbι/ελής συγκέντρωση 8ληροφοριών αbό ένα τεράστιο δίκτυο α8ό βοτανικούς κή8ους αbό όλη την ΕυρώBη. -Έλεγχος 8αλιών τρανσφορ'ιστικών 8ε8οιθήσεων για την εbιρροή του κλί/ατος στη /ορφή των φυτών /ε εbιστροφή των τροbοbοιη/ένων /ορφών στις αρχικές τους τοbοθεσίες -> τα φυτά ε8ανέρχονται στην αρχική 'ορφή. -ΕBίσης, τα υβρίδια έχουν -εριορισ+ένη βιωσι+ότητα και γονι+ότητα -> τα υβρίδια δεν οδηγούν σε νέα είδη. -> Αρχίζει να διαδίδεται ο φιξισ/ός.

21

22

23

24 Οι λινναιϊκές ομοταξίες για τα ζώα: Classis 1. Mammalia Classis 2. Aves Classis 3. Amphibia Classis 4. Pisces Classis 5. Insecta Classis 6. Vermes

25

26 Ο Λινναίος και οι σύγχρονοί του -Λινναίος: ιεραρχικό σύστη/α ταξινό/ησης, διωνυ'ική ονο'ατολογία (Homo sapiens -> Home: γένος, sapiens: είδος). -> Τα ονό/ατα των ειδών είναι αυθαίρετα δεν εbιτρέbουν ταυτοbοίηση του είδους (αbλά και /όνο αbό το όνο/α). -> Η διωνυ'ική ονο'ατολογία αbλοbοιεί τα εbιστη/ονικά ονό/ατα των οργανισ/ών -ονο/ασία /έλισσας στο λινναιϊκό σύστη/α: Apis mellifera -Bαλαιότερη ονο/ασία: Apis pubescens, thorace subgriseo, abdomine fusco, pedibus posticus glabis, untrinque margine ciliatus

27

28

29

30 Οι λινναιϊκές ομοταξίες για τα φυτά (διαιρούνται σύμφωνα με τον αριθμό και το σχήμα των αναπαραγωγικών οργάνων): Classis 1. Monandria: flowers with 1 stamen Classis 2. Diandria: flowers with 2 stamens Classis 3. Triandria: flowers with 3 stamens Classis 4. Tetrandria: flowers with 4 stamens Classis 5. Pentandria: flowers with 5 stamens Classis 6. Hexandria: flowers with 6 stamens Classis 7. Heptandria: flowers with 7 stamens Classis 8. Octandria: flowers with 8 stamens Classis 9. Enneandria: flowers with 9 stamens Classis 10. Decandria: flowers with 10 stamens Classis 11. Dodecandria: flowers with 12 stamens Classis 12. Icosandria: flowers with 20 (or more) stamens, perigynous Classis 13. Polyandria: flowers with many stamens, inserted on the receptacle Classis 14. Didynamia: flowers with 4 stamens, 2 long and 2 short Classis 15. Tetradynamia: flowers with 6 stamens, 4 long and 2 short Classis 16. Monadelphia; flowers with the anthers separate, but the filaments united, at least at the base Classis 17. Diadelphia; flowers with the stamens united in two separate groups Classis 18. Polyadelphia; flowers with the stamens united in several separate groups Classis 19. Syngenesia; flowers with 5 stamens, the anthers united at their edges Classis 20. Gynandria; flowers with the stamens united to the pistils Classis 21. Monoecia: monoecious plants Classis 22. Dioecia: dioecious plants Classis 23. Polygamia: polygamodioecious plants Classis 24. Cryptogamia: the "flowerless" plants, including ferns, fungi, algae, and bryophytes

31 "No natural botanical system has been yet constructed, though one or two may be more so than others; nor do I contend that this system is by any means natural. Probably I may, on a future occasion, propose some fragments of such an one, &c. Meanwhile, till that is discovered, artificial systems are indispensable. (Linnaeus, Systema Naturae)

32 Ο Λινναίος και οι σύγχρονοί του Ο Buffon αντιστέκεται και /ιλάει για degeneration, Bου είναι τρανσφορ/ιστική θεωρία. [T]he best-informed naturalists found that Buffon had not made an adequate case for the concept of degeneration. The three principal external causes cited by Buffon for degeneration did not in observable cases change the form, proportion, or inner structure of an animal to a degree that would support the hypothesis.... Instinct and distribution kept the species pure; occasional crosses between species were sterile or soon reverted to the parental form. (Larson 1994: 84)

33 Ο Λινναίος και οι σύγχρονοί του -Ο Λινναίος /ιλάει για την ουσία ( essentia ) όλων των φυτών (3 βασίλεια, ζώα, φυτά, ορυκτά). -> Η ουσία των φυτών είναι η fructification, ο 'ηχανισ'ός ανα8αραγωγής των φυτών -> Είχε /ια BολύBλοκη φυσιολογική θεωρία για την αναbαραγωγή. -Μιλάει για ουσιώδεις χαρακτήρες για τα γένη και τα είδη. Αλλά δεν υbοστηρίζει το φιξισ/ό λόγω των χαρακτήρων αυτών. Ο φιξισ'ός είναι ένα ε'8ειρικό γεγονός, δε θε'ελιώνεται στη 'εταφυσική. -> Θα έχου/ε εξήγηση του φιξισ/ού όταν θα κατανοηθεί 8λήρως η φυτική ανα8αραγωγή. -> Παρο/οίως, ε/bειρική (και όχι /εταφυσική) κριτική της υbόθεσης του Buffon.

34 Ο Λινναίος και οι σύγχρονοί του -Το σύστη/ά του βασίζεται στην Bεριγραφή της διάταξης των σεξουαλικών χαρακτήρων -Παραδεχόταν ότι το σύστη/α ήταν τεχνητό (και όχι φυσικό), γιατί οι οργανισ/οί κατηγοριοbοιούνται βάσει ενός είδους χαρακτήρα /όνο. -ΕBό/ενοι ταξινό/οι: BροσBαθούν να βρουν ένα Φυσικό Σύστη/α -Η ιστορική Bορεία αbό τα /έσα του 18ου /έχρι τέλη 19ου αιώνα: καθιέρωση φιξισ/ού για τα είδη -> (οδηγεί σε) αναζήτηση ΦΣ -> (οδηγεί σε) α8όρριψη φιξισ/ού

35 Jussieu και φυσική ταξινό/ηση -Γαλλική ταξινο/ία -> BροσBάθειες για ΦΣ -ταξινο/ήσεις του Antoine-Laurent de Jussieu ( ) τη δεκαετία του > φυσικές, εbειδή βασίζονταν σε ευρύ φάσ/α χαρακτήρων. -ΌΜPΣ: δεν αντικατοbτρίζουν την αντικει/ενική Bραγ/ατικότητα: η φύση δεν είναι ιεραρχική αλλά συνεχής -> αυθαίρετοι οι διαχωρισ/οί /εταξύ ο/άδων -Οι αbόψεις του Jussieu για την ταξινό/ηση και τη συνέχεια εbηρέασαν τον Lamarck και τον Cuvier. ->Αλλά το σύστη/α του Lamarck διέφερε εbίσης: τρανσφορ'ιστική θεωρία, συνεχής γρα''ική ταξινό'ηση των ζώων αbό τα κατώτερα στα ανώτερα (όbως στη scala natura). -Στην αρχή του 19ου αιώνα ό/ως, δέχονται κριτική και η θέση της συνέχειας (Jussieu), και η θέση της γρα''ικής ταξινό'ησης (Lamarck) αbό τον Cuvier.

36

37