Διεθνές Συνέδριο για τη Διδασκαλία & την Πιστοποίηση της Ελληνικής ως Ξένης/Δεύτερης Γλώσσας Θεσσαλονίκη, 25 Οκτωβρίου 2014

Transcript

1 Διεθνές Συνέδριο για τη Διδασκαλία & την Πιστοποίηση της Ελληνικής ως Ξένης/Δεύτερης Γλώσσας Θεσσαλονίκη, 25 Οκτωβρίου 2014

2 Στο υποέργο Π2γ: Προσαρμογή υλικού για τη διδασκαλία / εκμάθηση και πιστοποίηση της ελληνικής σε ΑμεΑ (δράση Γ) Στο παραδοτέο Π2α3: Σχεδιασμός και Ανάπτυξη εξεταστικών δοκιμασιών από απόσταση για ΑμεΑ Ομάδα εργασίας: κ. Τριανταφυλλιά Τατσιοπούλου & κ. Χρύσα Ξουβερούδη (διδάσκουσες την ελληνική σε μαθητές με προβλήματα ακοής) 2

3 Στόχοι του έργου μας είναι: Να υποστηρίξουμε τη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης/δεύτερης, αλλά και ως μητρικής γλώσσας (σε κάποια σημεία) σε άτομα με προβλήματα ακοής Να σχεδιάσουμε ειδικές εξεταστικές δοκιμασίες για το συγκεκριμένο κοινό-στόχο Να οργανώσουμε ένα πλαίσιο διδασκαλίας με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κοινού Να προσαρμόσουμε το διδακτικό υλικό με βάση τις ανάγκες των μαθητών μας με προβλήματα ακοής3

4 Παραδοτέο Επεξήγηση της σχετικής ορολογίας (π.χ. κώφωση-βαρηκοΐα), Γλωσσάρι όρων Καταγραφή των εκπαιδευτικών πλαισίων Παρουσίαση κυριότερων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων (προφορική, ολική, δίγλωσση) Αναφορά στη νοηματική γλώσσα και τη σημασία της Μεθόδους αξιολόγησης της γραφής και της ανάγνωσης Καταγραφή των πιο συχνών προβλημάτων σε γραφή και ανάγνωση 4

5 Παραδοτέο Αναφορά βασικών παιδαγωγικών αρχών και οδηγιών διδασκαλίας Παρουσίαση διδακτικών μεθόδων και στρατηγικών Προσαρμογή εγχειριδίων για παιδιά και ενήλικες με προβλήματα ακοής Παραγωγή διδακτικών σεναρίων Παρουσίαση εκπαιδευτικών λογισμικών και ιστοσελίδων 5

6 Χαρακτηριστικά της γραπτής γλώσσας των κωφών παιδιών Το μήκος των προτάσεων είναι πολύ μικρότερο από αυτές των ακουόντων Χρησιμοποιούνται απλές προτάσεις, σπάνια πιο σύνθετες Η γλώσσα είναι αυστηρή και στερεότυπη και σταθερά επαναλαμβανόμενη Χρησιμοποιούνται κυρίως ουσιαστικά και ρήματα, πολύ λιγότερο αντωνυμίες, βοηθητικά ρήματα και παθητική φωνή Παραλείπονται λειτουργικές λέξεις όπως άρθρα, σύνδεσμοι και προθέσεις Προστίθενται λέξεις που δεν χρειάζονται Γίνονται πολύ συχνά συντακτικά λάθη 6

7 Χαρακτηριστικά της γραπτής γλώσσας των κωφών παιδιών (συνέχεια) Δε γίνεται κατανοητή η σχέση δευτερευουσών και κύριων προτάσεων και του νοήματος τους Υπάρχει καθυστέρηση στη μάθηση του λεξιλογίου, διαφορά που μεγαλώνει με την αύξηση της ηλικίας Δε γίνονται κατανοητές μεταφορικές και ιδιωματικές εκφράσεις Υπάρχει πρόβλημα στη σωστή σειρά των λέξεων, στη δημιουργία παράγωγων λέξεων, στη χρήση της παθητικής φωνής, των βοηθητικών ρημάτων και των χρόνων των ρημάτων Ο γραπτός λόγος προσεγγίζεται πρόταση-πρόταση και όχι ως ένα ενιαίο κείμενο Τα κείμενα δεν έχουν συνοχή καθώς λείπουν λειτουργικές λέξεις, απαραίτητες για τη δημιουργία σύνθετων προτάσεων και την παρουσίαση ενός ενιαίου κειμένου 7

8 Ανάγνωση και προβλήματα επιφανειακή γνώση των σημασιών των λέξεων με αποτέλεσμα την κατανόηση μόνο μίας σημασίας μιας λέξης ή την αδυναμία απαραίτητων λογικών συνδέσεων για την κατάληξη σε σωστά συμπεράσματα μεγάλη δυσκολία σε κείμενα όπου οι λέξεις και οι έννοιες είναι θεωρητικές και αφηρημένες 8

9 Ανάγνωση και προβλήματα η νοηματική γλώσσα είναι προφορική, επομένως τους ζητείται να διαβάσουν σε ένα ξένο γλωσσικό σύστημα λιγότερο αποτελεσματικές στρατηγικές μάθησης όπως μικρότερο διάστημα προσοχής, μικρότερη συγκέντρωση, μεγαλύτερη διάσπαση προσοχής, έλλειψη κινήτρων και λιγότερο δημιουργικό στυλ μάθησης θορυβώδες και απαιτητικό σχολικό περιβάλλον 9

10 Οι σοβαρές γλωσσικές δυσκολίες: οφείλονται στην περιορισμένη έκθεση και εμπειρία με τη γλώσσα εξαιτίας: της αδυναμίας να ακούσει κάποιος αυτά που λέγονται προς αυτόν ή γύρω του της ανυπαρξίας εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας όπως η νοηματική γλώσσα της μη έκθεσης σε πλούσια οπτικά γλωσσικά ερεθίσματα της ανυπαρξίας ειδικών προγραμμάτων και ακουστικών βοηθημάτων που τους επιτρέπουν την πρόσβαση στην προφορικό λόγο 10

11 Η Νοηματική γλώσσα: Αποτελεί ολοκληρωμένη φυσική γλώσσα Θεωρείται μητρική γλώσσα των κωφών Εκφράζει την ιστορία και την ταυτότητα τους Είναι το πιο σπουδαίο χαρακτηριστικό της κουλτούρας τους Εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες τους Είναι οπτικοκινητική κι επομένως προσβάσιμη στους κωφούς εξαιτίας της οπτικής της φύσης 11

12 Η Νοηματική γλώσσα: επιτρέπει στους κωφούς να προσλαμβάνουν πληροφορίες και να τις επεξεργάζονται τους επιτρέπει να επικοινωνούν με το περιβάλλον και να αφομοιώνουν γνώσεις αναπτύσσει τη σκέψη και τις γνώσεις των κωφών δίνει τη δυνατότητα να εκφράσουν συναισθήματα, ιδέες, αντιλήψεις, καλλιτεχνικές ανησυχίες διευκολύνει την εκμάθηση του γραπτού λόγου 12

13 Ελληνικό Δακτυλικό Αλφάβητο 13

14 Αξιολόγηση της ανάγνωσης Ικανότητα χειλεανάγνωσης, φωνολογικής επίγνωσης, ακουστικής διάκρισης Φωνολογική ενημερότητα με χρήση εικόνων Κείμενο για φωναχτή ανάγνωση Κείμενο με ερωτήσεις κατανόησης 14

15 Αξιολόγηση της γραφής Κείμενο με ερωτήσεις κατανόησης Θεματική πρόταση για ανάπτυξη παραγράφου Εικόνες κόμικς Θέμα για συγγραφή κειμένου 15

16 Βασικές παιδαγωγικές αρχές η ανάγκη της κατανόησης του παιδιού ως ολότητα προκειμένου να γίνει η καλύτερη δυνατή αντιστοίχιση των κατάλληλων εκπαιδευτικών μεθόδων στα χαρακτηριστικά του μαθητή η ανάγκη για ποικιλία και ευελιξία στη χρήση διδακτικών μεθόδων και εκπαιδευτικών εργαλείων η σημασία τα παιδιά να διδάσκονται σύμφωνα με τις δυνατότητες τους, χτίζοντας πάνω στην ήδη κεκτημένη γνώση 16

17 Βασικές παιδαγωγικές αρχές η πρώιμη πρόσβαση στη γλώσσα η κοινωνική αλληλεπίδραση η ποικιλία στην απόκτηση εμπειριών η επιλογή του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος να γίνεται ανάλογα με τις ανάγκες και τις ικανότητες του παιδιού 17

18 Προσαρμογή υλικού Αφορά τις δεξιότητες: κατανόηση του γραπτού λόγου παραγωγή του γραπτού λόγου Η κατανόηση και η παραγωγή προφορικού λόγου εξαρτώνται από τις ακουστικές δυνατότητες της ομάδας-στόχου 18

19 Προσαρμογή υλικού για παιδιά Για την προσαρμογή εγχειριδίων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας ως δεύτερης για παιδιά ηλικίας 6 13 ετών με προβλήματα ακοής επιλέχθηκαν τα εγχειρίδια της σειράς «Αστερίας» και «Μικρός Αστερίας» της Ευαγγελίας Γεωργαντζή, εκδ. NEOHEL,

20 Προσαρμογή υλικού για ενήλικες Για την προσαρμογή εγχειριδίων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας ως δεύτερης για ενήλικες με προβλήματα ακοής επιλέχθηκε η σειρά «Νέα Ελληνικά για μετανάστες, παλιννοστούντες, πρόσφυγες και ξένους» Α επίπεδο (2002), Β επίπεδο (2002) και Γ επίπεδο (2004), των Δεμίρη- Προδρομίδου, Καμαριανού-Βασιλείου εκδ. Μεταίχμιο 20

21 Προσαρμογή υλικού Οι αλλαγές αφορούν: Την επεξήγηση του υπάρχοντος λεξιλογίου και την προσθήκη νέου με έμφαση στους ιδιωματισμούς Τη μετατροπή των προφορικών ασκήσεων σε γραπτές και την αλλαγή στην εκφώνηση τους Την προσθήκη ερωτήσεων κατανόησης, ασκήσεων και δραστηριοτήτων Την παρουσίαση γραμματικών και συντακτικών φαινομένων 21

22 Προσαρμογή υλικού Οι αλλαγές αφορούν: Τη χρήση πολλών παραδειγμάτων στο λεξιλόγιο και στα φαινόμενα Την αξιοποίηση εποπτικού υλικού, εικόνων, παρουσιάσεων, διαδικτύου Την απόδοση των περισσότερων κειμένων στη νοηματική γλώσσα Τη χρήση της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου και του διαλόγου 22

23 Παραγωγή διδακτικών σεναρίων Παραγωγή διδακτικών σεναρίων σε επιλεγμένες ενότητες τόσο από τη σειρά του Αστερία όσο και από τη σειρά των βιβλίων για ενήλικες Οι διδακτικές προτάσεις είναι ενδεικτικές, ο εκπαιδευτικός τροποποιεί, εμπλουτίζει και προσαρμόζει το μάθημα στις ανάγκες της τάξης του Πιλοτική εφαρμογή των σεναρίων στην τάξη και σε ομάδες ενηλίκων και ανατροφοδότηση 23

24 Βασικές αρχές διδασκαλίας η ανάπτυξη της γλώσσας θα πρέπει να στοχεύει στην ταυτόχρονη κατάκτηση όλων των στοιχείων της η ανάπτυξη του λεξιλογίου θα πρέπει να επεκτείνεται και στη χρήση του έξω από την τάξη στην καθημερινή επικοινωνία των παιδιών η διδασκαλία των κανόνων της γραμματικής και του συντακτικού και η εφαρμογή τους μόνο σε ασκήσεις δεν έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα στην εσωτερίκευση των δομών και των λειτουργιών της γλώσσας 24

25 Βασικές αρχές διδασκαλίας η διδασκαλία του συντακτικού θα πρέπει να αρχίζει από απλές προτάσεις και να προχωρά σε πιο σύνθετες προτείνεται η δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα παρέχει τις κατάλληλες ευκαιρίες στα κωφά παιδιά να αλληλεπιδρούν με άλλους η διδασκαλία της γλώσσας πρέπει να αναφέρεται σε περιστάσεις αυθεντικές και πραγματικές που θα έχουν νόημα για αυτά στόχος είναι οι μαθητές να φθάσουν σε γενικεύσεις κανόνων και στην κατάκτηση των δομών της γλώσσας 25

26 Βασικές αρχές διδασκαλίας θα πρέπει να δημιουργείται ένα οπτικά βοηθητικό περιβάλλον που θα επιτρέπει στα παιδιά να έχουν συνεχή οπτική επαφή με τον εκπαιδευτικό και τους συμμαθητές τους θα πρέπει να δίνεται επαρκής χρόνος στα παιδιά ώστε να μπορούν να παρακολουθούν τόσο τον προφορικό λόγο ή τη νοηματική όσο και όποια οπτικά βοηθήματα αξιοποιούνται οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να είναι συνεχώς σε εγρήγορση καθώς τα κωφά-βαρήκοα παιδιά δείχνουν απροθυμία να αποδεχτούν τα κενά τους 26

27 Οδηγίες για τους εκπαιδευτικούς Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να: γνωρίζουν τα στάδια ανάπτυξης των κωφών παιδιών και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους επιδεικνύουν ευρηματικότητα στις διδακτικές τους προσεγγίσεις ενθαρρύνουν τους μαθητές να ανακαλύπτουν τις δικές τους στρατηγικές ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ευέλικτης και δημιουργικής σκέψης ενισχύουν την αυτοεκτίμηση των μαθητών τους 27

28 Διδακτικές μέθοδοι Διάλογος: εξάσκηση σε κανόνα ή γλωσσική λειτουργία κατανόηση της σωστής χρήσης της γλώσσας Συζήτηση: θέμα οικείο που να εξυπηρετεί συγκεκριμένους γλωσσικούς στόχους κάθε παιδί πρέπει να συνεισφέρει τουλάχιστο μια πρόταση, ένα σχόλιο ή μια ιδέα Παίξιμο ρόλων-προσομείωση Συνεργατική μάθηση 28

29 Διδακτικές μέθοδοι Χρήση λογοτεχνικών κειμένων: χρήση ολόκληρων, πρωτότυπων λογοτεχνικών κειμένων και όχι αποσπασμάτων ή διασκευών τους προτείνεται οι μαθητές να διαβάζουν καθημερινά βιβλία της επιλογής τους και να ακολουθούν συζητήσεις σε ομάδες η επιλογή του υλικού εξαρτάται από τα ενδιαφέροντα, τις ικανότητες και το γνωστικό και πολιτισμικό επίπεδο των παιδιών 29

30 Στρατηγικές διδασκαλίας στην ανάγνωση και τη γραφή οι εκπαιδευτικοί φροντίζουν πριν την ανάγνωση να ενεργοποιήσουν την προϋπάρχουσα γνώση και να την επεκτείνουν η γενικότερη γνώση του κόσμου, οι πληροφορίες και οι εμπειρίες για ένα θέμα επηρεάζουν θετικά την κατανόηση η κατανόηση μπορεί να βελτιωθεί με τη χρήση προοργανωτών και περιλήψεων στη νοηματική γλώσσα ή το γραπτό λόγο πριν την ανάγνωση 30

31 Διαγραμματική αναπαράσταση Το σχήμα της διαγραμματικής αναπαράστασης επιτρέπει στους αναγνώστες να: παρατηρήσουν τα πιο σημαντικά σημεία του θέματος παρατηρήσουν τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται τα συστατικά στοιχεία της ιστορίας και αποκτούν συνοχή προβλέψουν την εξέλιξη της ιστορίας αναπαραστήσουν την ιστορία αφού την έχουν διαβάσει Η διαγραμματική αναπαράσταση προάγει και βελτιώνει την κατανόηση ενός κειμένου 31

32 Κατευθυνόμενη ανάγνωση ο εκπαιδευτικός ενεργοποιεί την προϋπάρχουσα γνώση και παρουσιάζει το νέο λεξιλόγιο οι νέες λέξεις διδάσκονται γραπτά, προφορικά και με το αντίστοιχο νόημα ο εκπαιδευτικός χωρίζει το κείμενο σε μικρότερα αποσπάσματα και για κάθε απόσπασμα θέτει ερωτήσεις για τις απαντήσεις που δίνουν τα παιδιά τους ζητείται να υποδείξουν το σχετικό κομμάτι στη συνέχεια τίθενται πιο γενικές ερωτήσεις και μοιράζονται φύλλα εργασίας 32

33 Λεξιλόγιο - Προτάσεις συζήτηση και διαγραμματική παρουσίαση των διαφορετικών σημασιών των λέξεων αξιοποίηση των σημασιολογικών χαρτών τα παιδιά πρέπει να συναντούν τις λέξεις σε διάφορα κείμενα με δραστηριότητες και όχι σε ασκήσεις τα κείμενα θα πρέπει να είναι σύντομα, ελκυστικά και να ανταποκρίνονται στις δυνατότητες των παιδιών η διδασκαλία να αναφέρεται στη σύνθεση των λέξεων και να παρέχεται ανατροφοδότηση 33

34 Βιωματικό μοντέλο προσέγγισης της γλώσσας ο εκπαιδευτικός δίνει στα παιδιά ένα ερέθισμα το κάθε παιδί αναφέρει μια σχετική σκέψη ή εμπειρία ο εκπαιδευτικός καταγράφει τις σκέψεις των παιδιών τα παιδιά νοηματίζουν το κείμενο που έχει δημιουργηθεί οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο και συζητούν για τη δομή και τη μορφή του ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές μετατρέπουν το πρώτο κείμενο σε ολοκληρωμένο κείμενο του γραπτού λόγου 34

35 Μεταγνώση - Στρατηγικές Οι μαθητές μπορούν να διδαχθούν να: κάνουν προβλέψεις για τη συνέχεια να τις επιβεβαιώνουν ή να τις διαψεύδουν όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση να ξαναδιαβάζουν το συγκεκριμένο σημείο να χρησιμοποιούν την προϋπάρχουσα γνώση να προχωρούν παρακάτω μέχρι να συγκεντρώσουν περισσότερες πληροφορίες να επανέρχονται στο δύσκολο σημείο έχοντας πια εξασφαλίσει την πλήρη κατανόηση του να μάθουν να υιοθετούν εναλλακτικές προσεγγίσεις στην αναζήτηση λύσης ή απάντησης 35

36 Εκπαιδευτικά λογισμικά «Η γλώσσα μου α δημοτικού» προσπάθεια μεταγραφής του παλιού βιβλίου στην ΕΝΓ Δεκαεπτά ιστορίες στην ΕΝΓ Ιστορίες με νόημα Ταξίδι στη φύση με νόημα Ταξίδι στο χρόνο με νόημα Ταξίδι στον κόσμο με νόημα 36

37 Χρήσιμες Ιστοσελίδες gym-ekv-thess.thess.sch.gr

38 Σας Ευχαριστώ 38