Φυσική εξέταση & ψηλάφηση της σπονδυλικής στήλης και των άκρων

Transcript

1 Σπονδυλοθεραπεία (NMT) Επαγγελματική Εκπαίδευση 1ου Έτους Σεμινάριο Ανατομικής Ψηλάφησης Φυσική εξέταση & ψηλάφηση της σπονδυλικής στήλης και των άκρων Σύλλογος Σπονδυλοθεραπείας & Συναισθηματικής Υποστήριξης Αγάπης Κοκκινάκης Δημήτρης

2 2

3 Οργάνωση Σεμιναρίων Σπονδυλοθεραπείας από τον Σύλλογο Σπονδυλοθεραπείας & Συναισθηματικής Υποστήριξης Αγάπης Σπονδυλοθεραπεία Φυσική εξέταση & ψηλάφηση της σπονδυλικής στήλης και των άκρων Πνευματικά δικαιώματα και Copyright Όλο το υλικό που περιλαμβάνεται στο εγχειρίδιο αποτελεί κατοχυρωμένη πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα. Παρακαλείσθε να μην το αντιγράφετε με οποιοδήποτε τρόπο χωρίς την γραπτή άδεια του Κοκκινάκη Δημήτρη. Αν το δώσετε στους φίλους σας για να «μάθουν μόνοι τους» μπορεί να χρησιμοποιηθεί με λανθασμένο τρόπο, οδηγώντας σε επικίνδυνες καταστάσεις αλλά και δημιουργώντας κακή φήμη για τη μέθοδο της Σπονδυλοθεραπείας. η 4 Έκδοση: Αύγουστος

4 4

5 Σπονδυλοθεραπεία NMT (SpineWorks) Σεμινάριο Ανατομικής Ψηλάφησης Φυσική εξέταση & ψηλάφηση της σπονδυλικής στήλης και των άκρων Κοκκινάκης Δημήτρης Σπονδυλοθεραπευτής Πρόλογος Η Σπονδυλοθεραπεία είναι μια νέα εναλλακτική μέθοδος θεραπείας των μυοσκελετικών παθήσεων που τόσο πολύ ταλαιπωρούν την πλειοψηφία των ανθρώπων. Από τις πρώτες συνεδρίες μου και ενώ ήμουν ακόμα φοιτητής, μπόρεσα να ευφρανθώ τα άμεσα αποτελέσματα της μεθόδου καθώς οι πελάτες μου ανακουφίζονταν άμεσα από τις χρόνιες μυοσκελετικές παθήσεις τους. Η απλότητα και η απαλότητα του αγγίγματος της Σπονδυλοθεραπείας, τους επέτρεπε να επανασυνδεθούν με το σώμα τους και να βιώσουν την ευτυχία να μην πονούν πλέον. Επιπλέον, μάθαιναν χωρίς να το επιδιώκω, να αγαπούν ξανά το σώμα τους και να το ακούν σε κάθε έκφραση του. Και αυτό τελικά είναι ένα μεγάλο επίτευγμα της μεθόδου. Η νευρομυϊκή προσέγγιση της Σπονδυλοθεραπείας δεν αγγίζει μονάχα το μυϊκό σύστημα αλλά επηρεάζει έμμεσα και το συναισθηματικό Είναι του ατόμου, καθώς αφυπνίζει τραυματικές σωματικές και συναισθηματικές μνήμες που έχουν εγκλωβιστεί στους μαλακούς ιστούς. Η σπονδυλοθεραπεία δεν το επιζητεί αυτό, απλά συμβαίνει ως φυσικό αποτέλεσμα της. Ο ρόλος του θεραπευτεί σε αυτή την διαδικασία δεν είναι τόσο να θεραπεύσει το άτομο από τα συμπτώματα του όσο να είναι παρών, συνταξιδιώτης, υπηρέτης και ακροατής του Σώματος. Ως θεραπευτές Σπονδυλοθεραπείας, δεν δίνουμε συμβουλές διατροφής, φαρμακευτικής ή συναισθηματική αγωγής κάθε είδους, αλλά μέσω του αγγίγματος, της ευαισθησίας και της γνώσης μας στοχεύουμε να δώσουμε κίνηση στα υποκινητικά μέλη και να αφυπνίσουμε τον μηχανισμό αυτοϊασης του ατόμου. Για αυτό, μελλοντικοί θεραπευτές της Σπονδυλοθεραπείας μην ξεχνάτε, ότι δεν είστε υπεύθυνοι για το αποτέλεσμα της θεραπείας αλλά μονάχα για την Ποιότητα του αγγίγματος σας. Η ανάγκη των φοιτητών να έχουν στα χέρια τους ένα μικρό εγχειρίδιο με τους μύες που αναφέρονται συχνά κατά την διάρκεια των μαθημάτων και η σημασία της αναγνώρισης τους μέσω της ψηλάφησης, με ώθησε στην συγγραφή αυτού του βοηθήματος. Σας εύχομαι καλό ταξίδι στον υπέροχο κόσμο του Ανθρώπινου Σώματος. Ευχαριστώ, Κοκκινάκης Δημήτρης 5

6

7 7

8 Αυχένας Η αυχενική μοίρα (ΑΜ) είναι το πιο ευκίνητο τμήμα της Σ.Σ. Οι Βασικές της λειτουργίες είναι Εξασφαλίζει υποστήριγμα και σταθερότητα στη κεφαλή Προστατεύει τον νωτιαίο μυελό Επιτρέπει κίνηση στην κεφαλή Οι αυχενικοί σπόνδυλοι είναι επτά και επιτρέπουν κινήσεις κάμψης, έκτασης, πλάγιας κάμψης & στροφής. Ο πρώτος σπόνδυλος ονομάζεται και άτλας και βρίσκεται ακριβώς κάτω από το ινιακό οστό (βάση του κρανίου). Ο δεύτερος ονομάζεται επίσης άξονας ή επιστροφέας. Ο 7ος αυχενικός προεξέχει λόγω της μεγάλης ακανθώδους απόφυσης του και έτσι μπορεί να ψηλαφηθεί πολύ εύκολα. Επισκόπηση του Αυχένα Η επισκόπηση αρχίζει καθώς ο πελάτης σας περνά στο δωμάτιο θεραπείας. Προσέξτε την θέση της κεφαλής, την ευκινησία της ή την ακαμψία της. Παρατηρήστε πως ο πελάτης περπατά και πως κινείται το σώμα του. Παρατηρήστε ιδιαίτερα την κίνηση των άνω άκρων και της κεφαλής. Ο αυχένας πρέπει να ψηλαφιέται με τον πελάτη ξαπλωμένο σε ύπτια θέση διότι έτσι οι μύες του τραχήλου χαλαρώνουν και μπορείτε με κατάλληλους χειρισμούς να εκτιμήσετε το εύρος κίνησης της αυχενικής μοίρας. Φροντίστε ο πελάτης σας να αισθάνεται άνετα. Οι κινήσεις σας να είναι απαλές και αργές. Ζητήστε του να σας αναφέρει κάθε ενόχληση που μπορεί να αισθανθεί καθώς του κινείτε το κεφάλι. Περάστε τα χέρια σας κάτω από τον αυχένα και αφήστε το κεφάλι να ξεκουραστεί πάνω στις παλάμες σας. Να θυμάστε, η σταθερή υποστήριξη του αυχένα και οι αργές κινήσεις 8

9 κάνουν τον πελάτη σας να αισθάνεται πιο σίγουρος και συμβάλει στην εμπιστοσύνη που θα αποκτήσει μαζί σας. Όσο περισσότερο χαλαρώνει τόσο πιο αποτελεσματική είναι η θεραπεία. Ψηλάφηση των οστών του Αυχένα Οπίσθια ψηλάφηση Αρχίστε την ψηλάφηση από την βάση του αυχένα. Χρησιμοποιείστε τον μέσο δάχτυλο και τον δύο σας χεριών γιατί σε αυτή τη θέση αυτός έχει την μεγαλύτερη ευαισθησία. Τοποθετήστε τους δάχτυλους στην ακανθώδη απόφυση του Α7 και λίγο στα πλάγια και εξασκήστε μια εγκάρσια ελαφριά πίεση. Οι μαλακοί ιστοί που βρίσκονται στα πλάγια είναι οι εν τω βάθει παρασπονδυλικοί μύες και ο επιπολής τραπεζοειδής μυς. Η Α7 & Θ1 ακανθώδεις αποφύσεις είναι μεγαλύτερες και έτσι αποτελούν ένα σταθερό σημείο εκκίνησης. Σιγά αλλά σταθερά μετακινηθείτε προς το ινίο και σε όλη την διαδρομή σημειώστε την θέση των εντάσεων που θα συναντήσετε. Επειδή οι Α3,4,5,6 είναι δύσκολο να ψηλαφηθούν λόγω της αυχενικής λόρδωσης, χρησιμοποιούμε οδηγά σημεία που μας βοηθούν να καθορίσουμε την θέση του σπονδύλου πάνω στον οποίο βρισκόμαστε. Οδηγά σημεία: Ο Α6 βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον πρώτο κρικοειδή δακτύλιο. Ο Α4 & Α5 κάτω από τον θυρεοειδή χόνδρο (μήλο του Αδάμ) Ο Α3 κάτω από το υοειδές οστό. Ο Α2 έχει επίσης μεγάλη ακανθώδη απόφυση και έτσι ψηλαφιέται εύκολα όμως τον Α1 είναι σχεδόν αδύνατον να τον αισθανθείτε. Οι ακανθώδεις αποφύσεις φυσιολογικά βρίσκονται σε γραμμική σχέση μεταξύ τους. Μια αλλαγή στην ευθυγράμμιση μπορεί να οφείλεται σε μονόπλευρη ή οριζόντια μετατόπιση των σπονδύλων. Τα σημεία αυτά είναι συνήθως επώδυνα και πρέπει να είστε προσεκτικοί με την ποιότητα της ψηλάφησης σας. Σημειώστε την παρέκκλιση και την κατεύθυνση της. Ψηλάφηση των πλάγιων σπονδυλικών αρθρώσεων Με σημείο αναφοράς την ακανθώδη απόφυση του Α2 μετακινήστε τα δάχτυλα σας προς τα πλάγια περίπου 2cm από την μέση γραμμή. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον δείκτη αν και ο μέσος δίνει περισσότερες αισθητικές πληροφορίες και επιτρέπει στο χέρι σας να διατηρεί μια ξεκούραστη θέση. Στη γραμμή αυτή ψηλαφίζονται οι γληνοειδής αρθρώσεις. Οι αρθρώσεις αυτές είναι σημείο τριβής των σπονδύλων και συχνά είναι πολύ ευαίσθητες και διογκωμένες. Επίσης πολύ συχνά μια ακινησία του αυχένα οφείλεται στην παρουσία οστεοαρθρίτιδας που προσβάλει τις αρθρώσεις αυτές. Σημειώστε κάθε ευαισθησία που θα παρατηρήσετε και από τις δύο πλευρές μέχρις ότου φθάσετε στον Α7. 9

10 Χρησιμοποιείστε τα παραπάνω οδηγά σημεία για να προσανατολιστείτε. Ψηλάφηση των εγκάρσιων αποφύσεων Στις ακανθώδεις αποφύσεις προσφύονται σημαντικοί μύες που λόγω των εντάσεων των προσδίδουν ευαισθησία στη περιοχή (π.χ. σκαληνοί μύες). Είναι συχνά και σημείο εκκίνησης της Σπονδυλοθεραπείας. Με σημείο αναφοράς την εγκάρσια απόφυση του Α2 μετακινηθείτε προς τον Α7. Στο ύψος του κρικοειδή χόνδρου, δηλαδή στον Α6 βρίσκεται το καρωτιδικό φύμα. Σε αυτό το σημείο η ψηλάφηση πρέπει να γίνεται μόνο από την μια πλευρά, γιατί σύγχρονη πίεση και από τις δυο πλευρές μπορεί να προκαλέσει μύωση της ροής του αίματος και στις δυο καρωτίδες που περνούν δίπλα από τα φύματα και να προκαλέσουν καρωτιδικό αντανακλαστικό. Ψηλάφηση των μαλακών ιστών Με τον πελάτη σας πάντα σε ύπτια θέση μπορείτε να ψηλαφήσετε τους πρόσθιους και πλάγιους μύες του λαιμού. Η θέση αυτή είναι ιδανική γιατί επιτρέπει στους μύες να είναι περισσότερο χαλαροί. Στερνοκλειδομαστοειδής μύες (ΣΚΜ) Εκτείνονται από την στερνοκλειδική άρθρωση μέχρι τη μαστοειδή απόφυση και την άνω αυχενική γραμμή όπου συνενώνεται με την έκφυση του τραπεζοειδούς. Ενεργοποιούμενοι κινούν την κεφαλή και τον αυχένα. Όταν ενεργοποιείται ο ένας προκαλεί πλάγια κάμψη της αυχενικής μοίρας και στροφή της κεφαλής στην αντίθετη πλευρά. Η ταυτόχρονη ενεργοποίηση τους προκαλεί κάμψη της κεφαλής ως προς την ατλαντοϊνιακή άρθρωση. Για την ψηλάφηση του, γυρίστε το κεφάλι του πελάτη σας στην αντίθετη πλευρά του μυός που επιθυμείτε να εξετάσετε. Ο μυς είναι μακρύς και σωληνοειδής και ψηλαφάτε σε όλο του το μήκος. Αρχίστε από την μαστοειδή απόφυση με κατεύθυνση τη λαβή του στέρνου και μέχρι τα 2/3 της κλείδας. Σημειώστε τις εντάσεις του, διαφορές στο μέγεθος, το σχήμα και τον μυϊκό του τόνο. Άλλοι γειτνιάζοντες ιστοί που μπορούν να ψηλαφηθούν είναι: Η αλυσίδα των λεμφαδένων που βρίσκεται πρόσθια και στο έσω χείλος του ΣΚΜ μυ, ο θυρεοειδής αδένας που είναι μπροστά από τον κρικοειδή χόνδρο και την τραχεία, και η καρωτιδική αρτηρία. Σκαληνοί μύες Είναι τρείς: Ο πρόσθιος, μέσος και ο οπίσθιος. Και οι τρείς εκφύονται από τις εγκάρσιες αποφύσεις της ΑΜ και έτσι συμβάλουν στην κάμψη και στην πλάγια κάμψη του αυχένα. Όπως επίσης καταφύονται στα δυο πρώτα πλευρά συμβάλουν στην αρχή της αναπνοής και έτσι θεωρούνται και αναπνευστικοί μύες. 10

11 Πρόσθιος σκαληνός Εκφύεται από τα πρόσθια φύματα του 3ου, 4ου, 5ου και 6ου αυχενικού σπονδύλου. Καταφύεται στην πάνω επιφάνεια της 1ης πλευράς. Μέσος σκαληνός Εκφύεται από τις εγκάρσιες αποφύσεις των 6 τελευταίων αυχενικών σπονδύλων. Καταφύεται στην πάνω επιφάνεια της 1ης πλευράς. 11

12 Σημείωση: Το βραχιόνιο πλέγμα (Σελ:21) και η υποκλείδιος αρτηρία, περνούν μεταξύ του πρόσθιου και μέσου σκαληνού. Σύσπαση των σκαληνών μπορεί να συμπιέσει το βραχιόνιο πλέγμα και να προκαλέσει αντανακλαστικό πόνο στο άνω άκρο. Οπίσθιος σκαληνός Εκφύεται από τα οπίσθια φύματα των εγκάρσιων αποφύσεων του 5ου, 6ου και 7ου αυχενικού σπονδύλου. Καταφύεται στο πάνω χείλος και στην έξω επιφάνεια της 2 ης πλευράς. Στην σπονδυλοθεραπεία δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στη χαλάρωση των σκαληνών καθώς συχνά εμφανίζονται ευαίσθητοι. Περιορίζουν την κινητικότητα του αυχένα, επηρεάζουν την εισπνοή και προκαλούν αντανακλαστικό πόνο ή και μουδιάσματα στον βραχίονα. 12

13 Χρήσιμη αναφορά Η υποκλείδια αρτηρία μπορεί να συμπιέζεται από συσπασμένο πρόσθιο και μέσο σκαληνό μυ μέσα από τους οποίους περνά στην πορεία της προς το άνω άκρο. Αν πιάσουμε τον σφυγμό της κερκιδικής αρτηρίας στον καρπό και φέρουμε σε απαγωγή τον βραχίονα θα παρατηρήσουμε μείωση του παλμού αν οι σκαληνοί είναι σε ένταση. Το τεστ αυτό είναι γνωστό ως δοκιμασία του Adson. Επίσης οι μύες αυτοί μπορεί να συμπιέζουν τις νευρικές ρίζες του Α5 και Α6 και να προκαλούν συμπτώματα στο αντίστοιχο νευροτόμιο. Ανελκτήρας της ωμοπλάτης μυς (ΑΩΜ) Εκφύεται από τα οπίσθια φύματα των εγκάρσιων αποφύσεων των 4ων πρώτων αυχενικών σπονδύλων και καταφύεται στην άνω έσω γωνία της ωμοπλάτης. Η πρωταγωνιστική ενέργεια του μυ είναι η ανάσπαση της ωμοπλάτης. Όταν ενεργούν και οι δύο μαζί σταθεροποιούν την ΑΜ. Όταν ενεργεί ο ένας προκαλεί πλάγια κάμψη στην ΑΜ. Είναι ένας πολύ ενδιαφέρον μυς για την σωστή στάση του ατόμου. Αυτός κρατά την ωμοπλάτη σε μια σωστή θέση με την βοήθεια του τραπεζοειδή μυ. Σπληνιοειδής Κεφαλικός Εκφύεται από τις ακανθώδεις αποφύσεις του 7ου αυχενικού σπονδύλου και των τριών ή τεσσάρων πρώτων θωρακικών σπονδύλων. Καταφύεται στη μαστοειδή απόφυση του κροταφικού οστού και έξω μοίρα της άνω αυχενικής γραμμής. Σε αμφίπλευρη ενέργεια εκτείνουν και υπερεκτείνουν την κεφαλή και το λαιμό. Σε ετερόπλευρη ενέργεια κάμπτουν πλαγίως και στρέφουν την κεφαλή και το λαιμό. 13

14 Σπληνιοειδής Αυχενικός Εκφύεται από τις ακανθώδεις αποφύσεις του 3ου 6ου θωρακικού σπονδύλου και καταφύεται στις εγκάρσιες αποφύσεις των δύο ή τριών ανώτερων αυχενικών σπονδύλων. Όπως και ο σπληνιοειδής κεφαλικός, σε αμφίπλευρη ενέργεια εκτείνουν και υπερεκτείνουν την κεφαλή και το λαιμό. Σε ετερόπλευρη ενέργεια κάμπτουν πλαγίως και στρέφουν την κεφαλή και το λαιμό Κινήσεις του Αυχένα Το φυσιολογικό πλάτος κίνησης του λαιμού προσφέρει ένα ευρύ πεδίο ορατότητας και μια οξεία αίσθηση ισορροπίας και χώρου. Ολόκληρη η ΑΜ μετέχει στη κίνηση της κεφαλής και του λαιμού. Ένας περιορισμός σε μια συγκεκριμένη κίνηση μπορεί να οφείλεται σε δυσκολία της άρθρωσης ή μυϊκή ανισορροπία. Οι μύες που ενεργούν είναι: Κάμψη Στερνοκλειδομαστοειδείς Σκαληνοί Παρασπονδυλικοί Υοειδές Έκταση Σπληνιοειδής Ημιακανθώδεις Τραπεζοειδής (1ο τμήμα) Ινιοαυχενικοί Μεσακάνθιοι Μεσεγκάρσιοι Μήκιστος ραχιαίος Πολυσχιδής Πλάγια κάμψη Σκαληνοί Στερνοκλειδομαστοειδής Σπληνιοειδής Μήκιστος ραχιαίος Μεσεγκάρσιοι Ανελκτήρας της ωμοπλάτης Στροφή Στερνοκλειδομαστοειδής Σπληνιοειδής Μήκιστος ραχιαίος Ημιακανθώδεις Τραπεζοειδής (1ο τμήμα) Ακτινογραφίες του Αυχένα Αυχενική μοίρα όπως εμφανίζεται σε ακτινογραφία. Ο εικονιζόμενος ασθενής πάσχει από αυχενικό σύνδρομο. Το πόρισμα υπολογιστικής τομογραφίας αναφέρει, οπίσθια κεντρική κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου Α5-Α6 και Α6Α7. Οπίσθια ολίσθηση των Α2,Α3,Α4 και Α5 της αυχενικής μοίρας. Αξονική τομογραφία ΟΜΣΣ & ακτινογραφία του ίδιου ασθενή. Παρατηρήστε τον ευθειασμό της αυχενικής μοίρας. 14

15 Ράχη & Ωμοπλάτη Κοιτάζοντας την ράχη του πελάτη σας σε όρθια θέση μπορείτε να αντλήσετε πολύτιμες πληροφορίες για τη γενική του ανατομική μορφολογία. Μια μέθοδος κλειδί για την καλή φυσική εξέταση και την ψηλάφηση είναι να κάνετε αμφοτερόπλευρη σύγκριση του κορμού και των συμμετρικών μυϊκών ομάδων. Και αυτό γιατί η ασυμμετρία είναι σχεδόν πάντα πολύ φανερή. Ο έλεγχος του εύρους κίνησης και οι πληροφορίες πόνου θα σας δώσουν επιπλέον χρήσιμες πληροφορίες για τις κακώσεις και την υποκινητικότητα της περιοχής. Επισκόπηση της ράχης Παρατηρήστε αν η σπονδυλική στήλη είναι ευθεία και ανιχνεύστε παρουσία σκολίωσης ή κύφωσης. Σύγκρινε τους ώμους και παρατήρησε το περίγραμμα τους, το ύψος τους και το μήκος των άνω άκρων. Μια πλάγια καμπή της σπονδυλικής στήλης δείχνει τον ένα ώμο να φαίνεται χαμηλότερα από τον άλλο και με την προέχουσα πλευρά περισσότερο μυώδη. Παρατηρήστε την συμμετρία της ωμοπλάτης με τον θώρακα και σημειώστε τις προεξοχές της. Ψηλαφήστε για μυϊκές εντάσεις κατά μήκος της ράχης, στο πάνω μέρος του τραπεζοειδή και του δελτοειδή, στους ώμους και οπίσθια του αυχένα. Τοποθετήστε τα χέρια σας στα πλάγια της μέσης, στο επίπεδο της λαγονίου ακρολοφίας και σημειώστε τις διαφορές ύψους. Σημειώστε επίσης αν οι ωμοπλάτες είναι στην ίδια οριζόντιο γραμμή ως προς την κάτω ή την άνω γωνία τους. Ψηλαφήστε το έξω χείλος της ωμοπλάτης και αναζητήστε εντάσεις και ευαίσθητες περιοχές. Ζητήστε από τον πελάτη σας να συμπλησιάσει τις ωμοπλάτες του και παρατηρήστε την τονικότητα των ρομβοειδών. Η ωμοπλάτη σε θέση ηρεμίας καλύπτει τις πλευρές 2 με 7. Η άκανθα της ωμοπλάτης βρίσκεται απέναντι από την ακανθώδη απόφυση του 3 ου θωρακικού σπονδύλου. 15

16 Μυϊκές ομάδες της ράχης Τραπεζοειδής μυς Το πάνω μέρος του μυός είναι συχνά πολύ επώδυνο καθώς επηρεάζεται από τραυματισμούς του αυχένα και υπερκόπωση. Επιβάλλεται η ψηλάφηση του να γίνεται με προσοχή και σεβασμό. Ο μυς εκφύεται με τέσσερις μοίρες (τμήματα). Έκφυση από το έσω τριτημόριο της άνω αυχενικής γραμμής, έξω ινιακό όγκωμα, αυχενικός σύνδεσμος, ακανθώδεις αποφύσεις και επακάνθιος σύνδεσμος του 7ου αυχενικού και όλων των θωρακικών σπονδύλων. Κατάφυση, 1ο και 2ο τμήμα στο έξω τριτημόριο της κλείδας και στο ακρώμιο, 3ο τμήμα στο άνω χείλος της ωμοπλατιαίας άκανθας και το 4ο τμήμα στην ωμοπλατιαία άκανθα. Η άνω μοίρα ανέλκει την ωμοπλάτη, η μέση μοίρα την προσάγει και η κάτω μοίρα την καθέλκει. Η άνω και κάτω μοίρα στρέφουν την ωμοπλάτη. Ο τραπεζοειδής μυς ενώνεται με τον δελτοειδή κατά το μεγαλύτερο μέρος της κατάφυσης του στην κλείδα, το ακρώμιο και την άκανθα της ωμοπλάτης, γι αυτό και η διάκριση μεταξύ των δύο αυτών μυών στην περιοχή αυτή είναι δύσκολη. Πλατύς ραχιαίος Επιφανειακός μυς που καλύπτει μεγάλο μέρος της ράχης. Εκφύεται από τον 7ο θωρακικό σπόνδυλο, όλους τους οσφυϊκούς και ιερούς και από το οπίσθιο τμήμα της λαγόνιας ακρολοφίας. Καταφύεται στην ακρολοφία του ελάσσονος ογκώματος του βραχίονα και το έδαφος της αύλακας του δικεφάλου. Ο μυς εκτείνει, προσάγει και στρέφει προς τα έσω το βραχίονα, φέρει τον ώμο προς τα κάτω και πίσω και τέλος συγκρατεί την κάτω γωνία της ωμοπλάτης επί του θώρακος. Η κατάφυση του ψηλαφάτε καλύτερα όταν ο βραχίονας είναι σε απαγωγή καθώς ο μυς προβάλει κατά μήκος της πλευρικής πτυχής της μασχάλης. Ψηλαφήστε και συγκρίνετε ταυτόχρονα και τους δυο μύες. Ορθωτήρες μύες του κορμού Ομάδες μυών που διακρίνονται σε : Λαγονοπλευρικούς, μήκιστους, ακανθώδεις και πολυσχιδείς. Κατά την διάρκεια της συνεδρίας είμαστε σε άμεση επαφή με τις ομάδες αυτές και συχνά μεγάλο μέρος της αφιερώνεται στην απελευθέρωση των εντάσεων τους. Κοινή ενέργεια τους είναι η έκταση της σπονδυλικής στήλης. Επίσης εκτός του ακανθώδους και του πολυσχιδούς, συμμετέχουν στην πλάγια κάμψη και στη συστροφή των πλευρών στη βίαιη εισπνοή. Για ανατομικές λεπτομέρειες συμβουλευθείτε τα εγχειρίδια ανατομίας. Βιβλιογραφίες θα βρείτε στην τελευταία σελίδα. 16

17 Μυϊκές ομάδες της ωμικής ζώνης και του βραχίονα Η ανατομική κατασκευή της κλείδας, της ωμοπλάτης και του βραχίονα είναι μια αρχιτεκτονική κατασκευή, η οποία επιτρέπει μια μεγάλη λειτουργικότητας και μια μεγάλη κλίμακα κίνησης στην ωμική ζώνη και στο άνω άκρο. Η κλείδα είναι το μόνο οστό που μέσου της στερνοκλειδικής άρθρωσης συνδέει την ωμοπλάτη με το υπόλοιπο σώμα. Κατά τη διάρκεια των ενεργειών του άνω άκρου παρουσιάζονται αρχιτεκτονικές αρμονικές κινήσεις μεταξύ της κλείδας και του στέρνου, της ωμοπλάτης και της κλείδας, του βραχίονα και της ωμοπλάτης και της ωμοπλάτης και του θωρακικού τοιχώματος. Αυτό πολλαπλασιάζει την ενέργεια των αρθρώσεων, με αποτέλεσμα να επιτρέπονται μεγάλα εύρη κινήσεων και να τοποθετείται η υπευθυνότητα για σταθεροποίηση στους μυς και στους συνδέσμους. Η μοναδική ένωσης της ωμικής ζώνης και του άνω άκρου με το υπόλοιπο σώμα απαιτεί από τα μυϊκό σύστημα της ωμοπλάτης (15 μύες), να λειτουργεί αρμονικά με σκοπό να διατηρήσει την ομάδα κοντά στον κορμό και να επιτρέψει την κίνηση. Ηλεκτρομυογραφικές μελέτες των άνω άκρων σε σωματική άσκηση έδειξαν ότι η ωμική ζώνη και οι μυς των άνω άκρων λειτουργούν για να υποστηρίζουν το σώμα κατά την διάρκεια της κίνησης της λεκάνης και ενισχύουν την σταθερότητα και την ισορροπία του κορμού. Στο Spineworks δίνουμε μεγάλη σημασία στην απελευθέρωση της ωμικής ζώνης καθώς όπως είδαμε συμβάλει στην σταθερότητα και την ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης. Οι πιο κάτω έξι μυς είναι αυτοί οι οποίοι επιτρέπουν την κίνηση στην ωμική ζώνη, την ενώνουν με τον υπόλοιπο σκελετό και την κρατούν στη σωστή θέση Τραπεζοειδής Ρομβοειδής Πρόσθιος οδοντωτός Ελάσσων θωρακικός Υποκλείδιος Ανελκτήρας της ωμοπλάτης Οι στροφείς μυες του ώμου είναι: Υποπλάτιος Μείζων & ελάσσων στρογγύλος Πλατύς ραχιαίος Μείζων θωρακικός Υπακάνθιος Δελτοειδής Οι τέσσερις στροφείς μύες του στροφικού πετάλου (rotator cuff) είναι οι : Υπερακάνθιος, Υπακάνθιος, Ελάσσων Στρογγύλος και Υποπλάτιος. Παρατηρήστε ότι όλοι αυτοί οι μύες στρέφουν την κεφαλή του βραχιονίου και παράλληλα ισχυροποιούν τη γληνοβραχιόνια άρθρωση. Οι μύες της ομάδας αυτής, έχουν μεγάλη σημασία γιατί εκφύλιση και επακόλουθη ρήξη στα σημεία πρόσφυσης τους είναι μια μάλλον συχνή πάθηση που προκαλεί περιορισμό των κινήσεων του ώμου, κυρίως της απαγωγής. 17

18 Ρομβοειδής Εκφύεται από τις ακανθώδεις αποφύσεις του 7ου έως του 1ου θωρακικού σπονδύλου, εκτείνεται λοξά και προς τα κάτω και καταφύεται, στο έσω χείλος της ωμοπλάτης. Ο μυς επαναφέρει προς τη μέση γραμμή και σταθεροποιεί την ωμοπλάτη, ανυψώνει το έσω χείλος της και συμβάλει στη προσαγωγή του βραχίονα. Επειδή ο μυς βρίσκεται κάτω από τον τραπεζοειδή, για να τον ψηλαφήσουμε πρέπει πρώτα να χαλαρώσει ο τραπεζοειδής. Για να τον χαλαρώσουμε τοποθετούμε το χέρι του ασθενή πίσω από την πλάτη του στο ύψος της οσφυϊκής μοίρας. Για να τον ενεργοποιήσουμε, ζητάμε από τον ασθενή να κινήσει το χέρι του προς τα πάνω καθώς εφαρμόζουμε ελαφριά αντίσταση. Τότε ο ρομβοειδής συσπάται πολύ δυνατά γιατί τη στιγμή αυτή παρουσιάζεται στροφή της ωμοπλάτης προς τα κάτω και η ενέργεια του ρομβοειδή θα σπρώξει το χέρι μας προς τα έξω από τη μέσα πλευρά της ωμοπλάτης. Ο ρομβοειδής είναι συχνά σε ένταση και παρουσιάζει μεγάλη ευαισθησία στις εκφύσεις του. Συχνά μετά από θεραπεία spineworks στον ρομβοειδή, οι πελάτες αναφέρουν ότι `άνοιξαν` οι πλάτες τους και παρατηρούν αύξηση της ωμικής κίνησης. Ένας ισορροπημένος ρομβοειδής συμβάλει άμεσα στη σταθερότητα του κορμού καθώς συγκρατεί οπίσθια την ωμοπλάτη και κρατά τους ώμους χαλαρούς. Σημείωση: Πρόσθια του ρομβοειδή υπάρχει ο εν τω βάθει οπίσθιος άνω οδοντωτός που ανέλκει τις πλευρές κατά την εισπνοή. Η θεραπεία του ρομβοειδή ωφελεί παράλληλα και τον οπίσθιο άνω οδοντωτό ο οποίος συμβάλει στη μυϊκή απεμπλοκή του αναπνευστικού. Πρόσθιος οδοντωτός Εκφύεται με οδοντώματα από την έξω επιφάνεια των εννέα πρώτων πλευρών και καταφύεται στο έσω χείλος της ωμοπλάτης. Ο μυς στρέφει την ωμοπλάτη στην απαγωγή και κάμψη του βραχίονα. Ο πρόσθιος οδοντωτός και οι ρομβοειδείς καταφύονται στο έσω χείλος της ωμοπλάτης και ανταγωνίζονται στην πρόταξη και την οπισθόταξη της ωμοπλάτης. Σε αδυναμία του μυ, ο βραχίονας δεν μπορεί να σηκωθεί πάνω από το κεφάλι και τότε η έσω επιφάνεια της ωμοπλάτης έρχεται προς τα πίσω. Αυτό ονομάζεται πτερυγοειδής ωμοπλάτη. Ο μυς ψηλαφιέται στη περιοχή του έσω θωρακικού τοιχώματος της μασχάλης. Σε γυμνασμένα άτομα είναι εμφανείς οι οδοντώσεις του. 18

19 Υποπλάτιος Εκφύεται από τον υποπλάτιο βόθρο της πρόσθιας επιφάνειας της ωμοπλάτης και καταφύεται στο ελάσσων βραχιόνιο όγκωμα. Συμβάλει στην έσω στροφή και προσαγωγή του βραχίονα. Ο μυς λόγω της θέσης του δεν ψηλαφιέται εύκολα, αναφέρεται όμως εδώ διότι είναι σημαντικός στροφέας του βραχίονα και σταθεροποιητής της γληνοβραχιόνιας διάρθρωσης (του ώμου). Μπορούμε να αισθανθούμε την ενέργεια του μυ αν το άτομο είναι σε πρηνή θέση με τον βραχίονα να κρέμεται έξω από το κρεβάτι. Στη θέση αυτή η ωμοπλάτη κινείται προς τα εμπρός από το βάρος του βραχίονα. Τοποθετούμε τα δάχτυλα μας πρόσθια του έξω χείλους της ωμοπλάτης και ζητούμε από τον ασθενή να κάνει έσω στροφή του βραχίονα οπότε και θα αισθανθούμε την σύσπαση του μυός. Υπερακάνθιος Εκφύεται από τον υπερακάνθιο βόθρο και καταφύεται στο μείζων βραχιόνιο όγκωμα. Ενεργεί με τον δελτοειδή μυ στην έναρξη της απαγωγής του βραχίονα και είναι και έξω στροφέας του. Ψηλαφιέται σε πρηνή ή όρθια θέση σε όλη του την επιφάνεια μέχρι το ακρώμιο. Συχνά ο μυς είναι σε ένταση και επώδυνος. Υπακάνθιος Εκφύεται από τον υπακάνθιο βόθρο της ωμοπλάτης και καταφύεται στην έσω επιφάνεια του μείζονος βραχιονίου ογκώματος, αρθρικός θύλακος του ώμου. Ο μυς στρέφει προς τα έξω και απάγει τον βραχίονα και είναι συνεργός του ελάσσων στρογγύλου. Ψηλαφιέται εύκολα σε όλη του την επιφάνεια. Ελάσσων στρογγύλος Εκφύεται από το έξω (μασχαλιαίο) χείλος της ωμοπλάτης και καταφύεται στη κάτω επιφάνεια του μείζονος βραχιονίου ογκώματος. Όπως ο υπακάνθιος, ενεργεί ως πρωταγωνιστής στην έξω στροφή και στην οριζόντια απαγωγή στη άρθρωση του ώμου. Σε αδυναμία και των δύο μυών, το βραχιόνιο παίρνει μια θέση έσω στροφής. 19

20 Επειδή η ομάδα αυτή βρίσκεται αμέσως κάτω από το ακρώμιο, για να μπορέσει να ψηλαφηθεί, ο ώμος πρέπει να στραφεί από κάτω προς τα έξω. Οι τρεις μύες της ομάδας δεν είναι δυνατόν να διαχωριστούν μεταξύ τους και έτσι ψηλαφιούνται στην κατάφυση τους, στο μείζον όγκωμα του βραχιονίου οστού. Κάθε ευαισθησία που διαπιστώνεται κατά την ψηλάφηση μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ή ρήξη ή και απόσπαση της κατάφυσης του τένοντα από το μείζον όγκωμα. Από την ομάδα αυτή ο υπερακάνθιος είναι εκείνος που παθαίνει συχνότερα ρήξη, κυρίως κοντά στη κατάφυση του. Μείζων στρογγύλος Εκφύεται από τη ραχιαία επιφάνεια της κάτω γωνίας της ωμοπλάτης και καταφύεται στην ακρολοφία του ελάσσονος βραχιονίου ογκώματος. Ο μυς είναι πρωταγωνιστής στην έσω στροφή του βραχίονα και συμβάλει στην προσαγωγή και στην έκταση του. Ο μυς ψηλαφιέται στην οπίσθια επιφάνεια, διαγώνια με φορά προς τα πάνω στην κάτω γωνία της ωμοπλάτης. Συχνά ο ελάσσων και ο μείζων στρογγύλος είναι σε ένταση και τότε είναι αρκετά επώδυνοι ιδιαίτερα όταν ψηλαφιούνται κατά μήκος του έξω χείλους της ωμοπλάτης. Παράδειγμα ορατών εντάσεων στον μείζων στρογγύλο και μέγα θωρακικό μετά από εξάρθρωση του ώμου. Παρατηρήστε πως προεξέχει η ωμοπλάτη. Ο αγκώνας δεν ακουμπά στο κρεβάτι καθώς ο υπερακάνθιος και μείζων θωρακικός είναι σε βράχυνση. Επίσης, πλήρης απαγωγή είναι αδύνατη διότι εκτός των συσπασμένων μυών η υπακρωμιακή θυλακίτιδα προκαλεί μεγάλη ευαισθησία και περιορισμό των κινήσεων του ώμου. 20

21 Δελτοειδής Εκφύεται από το έξω τριτημόριο του πρόσθιου χείλους της κλείδας, από το κάτω χείλος της ωμοπλατιαίας άκανθας και από το έξω χείλος του ακρώμιου. Καταφύεται στο δελτοειδές φύμα στο μέσο της έξω επιφάνειας του βραχιονίου οστού. Ενέργεια ως προς τα τμήματα του: Πρόσθιο, κάμπτει και στρέφει προς τα έσω το βραχίονα. Μέσο, απάγει το βραχίονα Οπίσθιο, εκτείνει και στρέφει προς τα έξω το βραχίονα. Ο μυς ψηλαφιέται πολύ εύκολα και στα τρία του τμήματα. Το πλάγιο χείλος πρέπει να ψηλαφιέται με προσοχή διότι η ύπαρξη θυλακίτιδας ευαισθητοποιεί την περιοχή. Ελάσσων θωρακικός Εκφύεται από την έξω επιφάνεια της 3ης, 4ης και 5ης πλευράς. Καταφύεται με τένοντα στην κορακοειδή απόφυση της ωμοπλάτης. Φέρνει την ωμοπλάτη μπροστά και κάτω, ανέλκει τις πλευρές στη βίαιη εισπνοή. Ο μυς ψηλαφιέται όταν το άτομο βάλει το χέρι του οπίσθια στην οσφυϊκή μοίρα, ενέργεια που χαλαρώνει τον μέγα θωρακικό. Με τα δάχτυλα ακριβώς κάτω από την κορακοειδή απόφυση αισθανόμαστε τον μυ να συσπάται δυνατά όταν το άτομο προσπαθήσει να σηκώσει το χέρι του προς τα πάνω νε αντίσταση. Μείζων θωρακικός Εκφύεται από το έσω ήμισυ της κλείδας, το στέρνο και από την απονεύρωση του έξω λοξού κοιλιακού μυός. Καταφύεται στη ακρολοφία του μείζονος βραχιονίου ογκώματος, έξω χείλος της αύλακας του δικεφάλου βραχιονίου. Ο μυς προσάγει, εκτείνει, κάμπτει και προκαλεί έσω στροφή του βραχίονα. Με τον βραχίονα σε ελαφριά απαγωγή ο τένοντας του ψηλαφιέται στο πρόσθιο τοίχωμα της μασχάλης. Προσοχή κατά την κάθετη πίεση του μυός διότι, οι πλευροστερνικές ενώσεις μπορεί να είναι ευαίσθητες. Δικέφαλος βραχιόνιος Εκφύεται με την μακρά κεφαλή από το υπεργλήνιο φύμα της ωμοπλάτης και με την βραχεία κεφαλή από την κορακοειδή απόφυση. Καταφύεται στο δικεφαλικό όγκωμα της κερκίδας. Ο μυς κάμπτει ελαφρά τον βραχίονα, κάμπτει και υπτιάζει τον πήχη και το χέρι. Ο μυς ψηλαφιέται ευκολότερα όταν ο αγκώνας είναι ακίνητος. Τα άκρα του δικεφάλου συχνά επηρεάζονται από τενοντοθυλακίτιδα και μετατόπιση του τένοντα της μακράς κεφαλής από την αύλακα του δικεφάλου. 21

22 Τρικέφαλος βραχιόνιος Εκφύεται με την μακρά κεφαλή από το μασχαλιαίο χείλος της ωμοπλάτης. Η έσω και έξω κεφαλή από την οπίσθια επιφάνεια του βραχιονίου οστού. Καταφύεται με κοινό τένοντα, στην οπίσθια επιφάνεια του ωλέκρανου. Ο μυς εκτείνει και προσάγει τον πήχη. Ψηλαφιέται πολύ εύκολα στη γαστέρα του, στην οπίσθια επιφάνεια του βραχίονα. Κινήσεις της ωμικής ζώνης Κάμψη Πρ. τμ. δελτοειδούς Κορακοβραχιόνιος Μείζων θωρακικός Δικέφαλος Έκταση Πλατύς ραχιαίος Μείζων στρογγύλος Οπ. τμ. δελτοειδούς Ελάσσων στρογγύλος Τρικέφαλος Απαγωγή Μέσο τμ. δελτοειδούς Υπερακάνθιος Πρόσθιος οδοντωτός Προσαγωγή Μείζων θωρακικός Πλατύς ραχιαίος Μείζων στρογγύλος Πρ. τμ. δελτοειδούς Εξωτερική στροφή Υπακάνθιος Ελάσσων στρογγύλος Οπ. τμ. δελτοειδούς Εσωτερική στροφή Υποπλάτιος Μείζων θωρακικός Πλατύς ραχιαίος Μείζων στρογγύλος Πρ. τμ. δελτοειδούς Ανάσπαση Τραπεζοειδής Ανελκτήρας Μείζων ρομβοειδής Ελάσσων ρομβοειδής Κατάσπαση Μείζων ρομβοειδής Ελάσσων ρομβοειδής Τραπεζοειδής Έκταση Πρόσθιος οδοντωτός Σημειώσεις Ο ώμος είναι μια περιοχή που συχνά πονά. Συμπτώματα από τον ώμο μπορεί επίσης να σχετίζονται με ερεθισμό του διαφράγματος το οποίο μοιράζεται την ίδια νεύρωση (Α4, Α5). Προβλήματα στον αυχένα όπως μια δισκοπάθεια στην αυχενική μοίρα της ΣΣ (Α5,Α6), μπορούν να προκαλούν αντανακλαστικό πόνο στον ώμο ή την ωμοπλάτη. Ο τύπος αυτός του αντανακλαστικού πόνου από την περιοχή του αυχένα, γίνεται αισθητός στη άνω έσω γωνία της ωμοπλάτης στη κατάφυση του ανελκτήρα μυ. 22

23 Βραχιόνιο πλέγμα Δισκοπάθεια στην αυχενική μοίρα, συχνά αντανακλά στο άνω άκρο μέσω του βραχιονίου πλέγματος (Α5, Θ1) που νευρώνει ολόκληρο το άκρο. Γι αυτό στην σπονδυλοθεραπεία όταν ασθενείς αναφέρουν πόνους στο άνω άκρο και ιδιαίτερα στη περιοχή πρόσθια της κεφαλής της κερκίδας (κερκιδικό νεύρο), δέχονται θεραπεία με ιδιαίτερη έμφαση στον αυχένα και στην άνω περιοχή της ωμοπλάτης. Το βραχιόνιο πλέγμα αποτελείται από νεύρα που βγαίνουν από τα κατώτερα τέσσερα αυχενικά και το πρώτο αυχενικό νευροτόμιο (Α5 με Θ1). Αμέσως μόλις βγουν από τα σπονδυλικά σώματα και περάσουν μεταξύ του πρόσθιου και μέσου σκαληνού μυός, οι νευρικές ρίζες του Α5 και Α6 ενώνονται και σχηματίζουν το άνω στέλεχος, ενώ οι νευρικές ρίζες του Α8 και Θ1 ενώνονται και σχηματίζουν το κάτω στέλεχος. Το Α7 δεν ενώνεται με καμία άλλη νευρική ρίζα και σχηματίζει το μέσο στέλεχος. 23

24 Οσφυϊκή μοίρα (ΟΜ) Η οσφυϊκή μοίρα της ΣΣ αποτελείται από 5 σπονδύλους. Περιέχει και μεταφέρει την ιππούριδα προς τα κάτω άκρα και δίνει κινητικότητα στην οσφύ. Προσφέρει στήριγμα για τον κορμό και μεταφέρει το βάρος στη λεκάνη και τα κάτω άκρα. Επειδή δεν υπάρχουν πλευρές, η οσφυϊκή μοίρα έχει ένα σχετικά ευρύ πλάτος κίνησης. Η οσφυϊκή μοίρα παρουσιάζει φυσιολογική λόρδωση η οποία εξαρτάται από την κλίση της επιφάνειας του ιερού οστού και από την έγκλιση της λεκάνης (ιερολαγόνιες αρθρώσεις)1. Τα οσφυϊκά σπονδυλικά σώματα είναι μεγαλύτερα από τα σώματα των άλλων σπονδύλων της ΣΣ και παρουσιάζουν μια κλιμακωτή αύξηση από τον Ο1 προς τον Ο5 σπόνδυλο. Οι Ο1 και Ο2 σπόνδυλοι κλείνουν προς τα πίσω, ενώ οι Ο4 και Ο5 κλίνουν προς τα εμπρός. Για να μην ολισθαίνουν συγκρατούνται από τον μεσοσπονδύλιο δίσκο και από την συνοχή των οπίσθιων αρθρώσεων και των συνδέσμων. Οι κινήσεις που γίνονται από την ΟΜ είναι: κάμψη, έκταση, στροφή και πλάγια κάμψη. 1. Έγκλιση ονομάζουμε την γωνία που σχηματίζει η λεκάνη με το οριζόντιο επίπεδο. Επισκόπηση της ΟΜ Παρατηρήστε στον πελάτη σας την ομαλότητα των κινήσεων του καθώς γδύνεται. Κάποιος με πρόβλημα στην ΟΜ, μπορεί να κρατά ίσια τη μέση του κατά το γδύσιμο για να αποφύγει το σκύψιμο ή το στρίψιμο που θα μπορούσαν να του προκαλέσουν πόνο. Η επισκόπηση ξεκινά με την οπίσθια παρατήρηση. Κοιτάξτε την συνολική στάση του κορμού. Όταν το άτομο είναι όρθιο, οι ώμοι και η λεκάνη πρέπει να μην γέρνουν προς τη μια ή την άλλη πλευρά και το σύνολο να είναι συμμετρικό ως προς τη μέση γραμμή. Μια φανερή κλίση ή σκύψιμο προς τη μια πλευρά, είναι σημείο σκολίωσης, προφανώς εξαιτίας μιας δισκοπάθειας. Από την πλάγια όψη, μια μικρή λόρδωση της οσφυϊκής μοίρας είναι φυσιολογική. Όμως δεν είναι σπάνιο η φυσιολογική αυτή λόρδωση να λείπει τελείως (λόγω ίσως σπασμού των παρασπονδυλικών μυών). Αντίθετα μια μεγάλη παθολογική λόρδωση είναι ένα συνηθισμένο χαρακτηριστικό ενός αδύνατου πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος. Ζητήστε από τον πελάτη σας να εκτελέσει τις κινήσεις που επιτρέπει η ΟΜ και σημειώστε τις δυσκολίες του καθώς και το πλάτος κίνησης της κάθε προσπάθειας. Ψηλάφηση των οστών της ΟΜ Βάλτε τα δάκτυλα σας πάνω στις λαγόνιες ακρολοφίες και τους αντίχειρες στη μέση γραμμή. Η οριζόντια γραμμή που ενώνει τις λαγόνιες ακρολοφίες περνά από το μεσοδιάστημα των Ο4 και Ο5 σπονδύλων που μπορείτε να αισθανθείτε με τους αντίχειρες σας. Επειδή οι ακανθώδεις αποφύσεις των 24