ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΦΟΛΗ : ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑ ΣΜΗΜΑ: ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΗ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΕΠΙΦΕΙΡΗΕΩΝ

Transcript

1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΦΟΛΗ : ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑ ΣΜΗΜΑ: ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΗ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΕΠΙΦΕΙΡΗΕΩΝ ΠΣΤΦΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΣΗ ΥΟΙΣΗΣΡΙΑ: ΑΓΟΡΙΣΑ ΜΠΑΝΣΑΒΑΝΗ ΕΙΗΓΗΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΜΕΝΕΛΑΟ ΖΙΩΓΑΝΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ 2010

2 ΠΡΟΛΟΓΟ ηελ παξνχζα πηπρηαθά εξγαζέα γέλεηαη κηα πξνζπϊζεηα λα αλαιπζεέ θαη λα παξνπζηαζηεέ φζν ην δπλαηφλ πιεξϋζηεξα ην ζϋκα «ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΜΔ ΔΜΦΑΖ ΣΟΝ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟ ΚΑΗ ΣΟΝ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟ» Οη πεγϋο πνπ ρξεζηκνπνηάζεθαλ πξνϋξρνληαη θαηϊ θχξην ιφγν απφ βηβιέα πνπ ππϊξρνπλ ζηελ Βηβιηνζάθε ηνπ ΣΔΗ Θεζζαινλέθεο, ηνπ ΑξηζηνηΫιεηνπ Παλεπηζηεκένπ Θεζζαινλέθεο. Υξεζηκνπνηάζεθαλ επέζεο θαη πιεξνθνξέεο πνπ πξνϋξρνληαη κεηϊ απφ αλαδάηεζε ζην δηαδέθηπν κε ιϋμεηοθιεηδέ : ηνπξηζκφο, ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο, νηθνηνπξηζκφο, αγξνηνπξηζκφο. ηελ φιε απηά ηε ζπγγξαθηθά πξνζπϊζεηα θαζνξηζηηθφ ξφιν δηαδξακϊηηζε ν εηζεγεηάο θαη επηβιϋπσλ θαζεγεηάο ηνπ ΣΔΗ Θεζζαινλέθεο ΜελΫιανο ΕησγΪλαο, ρσξέο ηνπ νπνένπ ηηο πνιχηηκεο ζπκβνπιϋο θαη πιεξνθνξέεο δελ ζα κπνξνχζαλ λα ζπληαρζνχλ θαη λα παξνπζηαζζνχλ νη πιεξνθνξέεο πνπ ζπιιϋρζεθαλ.

3 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟ 1 ΔΗΑΓΧΓΖ 6 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΟΡΗΜΟ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΟΤ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΣΧΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΖΜΑΗΑ ΣΧΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΟΤΡΗΜΟΤ) 12 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟ ΔΗΑΓΧΓΖ ΟΡΗΜΟ ΣΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΟΤ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΠΡΟΦΗΛ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΣΑ ΟΗ ΔΜΠΛΔΚΟΜΔΝΔ ΟΜΑΓΔ ΚΑΗ ΠΗΘΑΝΑ ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΚΑΗ ΑΓΤΝΑΜΗΔ ΓΗΑ ΣΖΝ ΟΡΘΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟΤ Οη επηρεηξεκαηέεο ηνπ ηνπξηζκνχ ( ηαμηδησηηθϊ γξαθεέα, ηδηνθηάηεο μελνδνρεέσλ θαη θαηαιπκϊησλ θ.ι.π.) Οη ηνπξέζηεο Οη αλεμϊξηεηνη θνξεέο πνπ αζρνινχληαη κε ηε δηαρεέξηζε ηνπ πεξηβϊιινληνο( θϋληξα πιεξνθφξεζεο, ΜΚΟ θ.ι.π.) 24 2

4 2.5.4 Σν θξϊηνο θαη δηαθξαηηθνέ θνξεέο, φπσο ε Δ.Δ Ζ ηνπηθά θνηλσλέα ( ηνπηθϋο αξρϋο, εζεινληηθϋο νξγαλψζεηο, φινη φζνη Ϋρνπλ εηζφδεκα απφ ηνλ ηνπξηζκφ, ην ζχλνιν ησλ θαηνέθσλ ηεο πεξηνράο ) ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟ ΚΑΗ ΠΡΟΤΠΟΘΔΔΗ ΟΦΔΛΖ ΣΟΤ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΔ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΔ ΔΠΗΓΡΑΔΗ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΚΗΝΓΤΝΟΗ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟ ΚΑΗ ΔΝΓΤΝΑΜΧΖ ΣΟΠΗΚΧΝ ΚΟΗΝΟΣΖΣΧΝ Οηθνλνκηθά ελδπλϊκσζε Φπρνινγηθά ελδπλϊκσζε Κνηλσληθά ελδπλϊκσζε Πνιηηηθά ελδπλϊκσζε Ο ΟΗΚΟΣΟΤΡΗΜΟ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 39 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3ν: ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟ ΔΗΑΓΧΓΖ ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΣΖ ΔΝΝΟΗΑ ΣΟΤ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΟΗ ΓΤΟ ΟΠΣΗΚΔ ΓΧΝΗΔ ΣΟΤ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΣΟ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΣΗΚΟ ΠΡΟΨΟΝ Ζ θχζε ηνπ αγξνηνπξηζηηθνχ πξντφληνο Ζ πξφζθνξα θαη ε δάηεζε. 50 3

5 3.4.3 Ζ ηηκά ηνπ αγξνηνπξηζηηθνχ πξντφληνο Δέδε αγξνηνπξηζηηθψλ θαηαιπκϊησλ ΣΗ ΔΗΝΑΗ ΚΑΗ ΣΗ ΓΔΝ ΔΗΝΑΗ Ο ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟ Γηα ηελ χπαηζξν Γηα ηελ αγξνηηθά νηθνγϋλεηα Γηα ηνλ ηαμηδηψηε ΣΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΟΤ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΣΑ ΟΗ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ ΣΟΝ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟ Ο ΑΝΘΡΧΠΗΝΟ ΠΑΡΑΓΟΝΣΑ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΠΡΟΩΠΟΘΔΔΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟΤ Ο ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟ ΑΝ ΠΑΡΑΓΟΝΣΑ ΣΖ ΑΓΡΟΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Ζ ζχλδεζε ηνπ ηνπξηζκνχ κε ηε αγξνηηθά αλϊπηπμε Ζ ζρϋζε ηνπ αγξνηνπξηζκνχ κε ηε Βηνινγηθά Γεσξγέα Ζ ζχλδεζε ηνπ αγξνηνπξηζκνχ κε ηελ αγξνηνβηνηερλέα Ζ ΤΜΒΟΛΖ ΣΟΤ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟΤ ΣΖΝ ΣΟΠΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Ο ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟ ΑΝ ΠΑΡΑΓΟΝΣΑ ΤΜΠΛΖΡΧΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΑΗ ΣΟΤ ΔΗΟΓΖΜΑΣΟ Ζ πκπιεξσκαηηθφηεηα ηεο απαζρφιεζεο Ζ πκπιεξσκαηηθφηεηα ηνπ εηζνδάκαηνο ΓΔΝΗΚΑ ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟΤ 69 4

6 3.14 ΟΗ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΣΗΚΟΗ ΤΝΔΣΑΗΡΗΜΟΗ Οη γπλαηθεένη αγξνηνπξηζηηθνέ ζπλεηαηξηζκνέ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ Δ ΜΗΚΡΔ ΜΟΝΑΓΔ ΟΗΚΟΓΔΝΔΗΑΚΖ ΔΗΣΔ ΤΝΔΣΑΗΡΗΣΗΚΖ ΜΟΡΦΖ Ο ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΜΟ ΑΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΜΔΗΟΝΔΚΣΗΚΧΝ ΠΔΡΗΟΥΧΝ ΦΟΡΔΗ ΣΖ ΑΓΡΟΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ 75 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 79 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 83 5

7 ΔΙΑΓΧΓΗ Χο κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο βηνκεραλέεο ηνπ θφζκνπ, ν ηνπξηζκφο ζρεηέδεηαη κε πνιινχο απφ ηνπο θχξηνπο ηνκεέο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκέαο. Δέλαη δχζθνιν λα δψζνπκε Ϋλαλ απιφ νξηζκφ γηα Ϋλα θαηλφκελν, πνπ εέλαη ηφζν ζηελϊ ζπλπθαζκϋλν κε ηε δσά, νηθνλνκηθϊ, θνηλσληθϊ, πνιηηηζηηθϊ θαη πεξηβαιινληηθϊ θαη ην νπνέν ζηεξέδεηαη ζε πξσηνγελά, δεπηεξνγελά θαη ηξηηνγελά ζηνηρεέα ηεο παξαγσγάο θαη ηεο παξνράο ππεξεζηψλ. Γελ ππϊξρεη θαλϋλαο απνδεθηφο νξηζκφο πνπ λα πξνζδηνξέδεη γηα ην πνηα ζηνηρεέα ζπλζϋηνπλ ηελ ηνπξηζηηθά βηνκεραλέα. Ο νπνηνζδάπνηε νξηζκφο ξηζθϊξεη εέηε λα ππεξηηκάζεη εέηε λα ππνηηκάζεη ηελ νηθνλνκηθά ηνπ δξαζηεξηφηεηα. ηελ απινχζηεξε ηεο κνξθά, ε βηνκεραλέα απηά κεηαθϋξεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ην ζπέηη ηνπο θϊπνπ αιινχ, θαη ηνπο πξνζθϋξεη θαηϊιπκα θαη θαγεηφ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο απνπζέαο ηνπο. Απηφ φκσο απνηειεέ ππεξαπινχζηεπζε ηνπ φξνπ. Γηα παξϊδεηγκα, αλ ζεσξάζνπκε φιεο ηηο πσιάζεηο ελφο εζηηαηφξηνπ σο ηνπξηζηηθϋο, ηφηε ην κϋγεζνο απηφ ζα δηνγθψλεηαη κε ηηο πσιάζεηο ππϋξ ησλ ληφπησλ θαηνέθσλ. Απφ ηελ Ϊιιε πιεπξϊ φκσο, ην λα απνθιεέζνπκε φιεο ηηο πσιάζεηο εζηηαηφξησλ απφ ηα ηνπξηζηηθϊ Ϋζνδα ζα άηαλ εμέζνπ παξαπιαλεηηθφ. χκθσλα κε ηνπο Clawson θαη Knetsch (1966) θαη ηνλ Mitchel (1984), εέλαη απηφ αθξηβψο ην πνιπζχλζεην κεέγκα ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ εέλαη εληεηαγκϋλν ζην θνηλσληθφ - νηθνλνκηθφ ζχζηεκα, πνπ δπζρεξαέλεη ηηο πξνζπϊζεηεο πξνζδηνξηζκνχ ηνπ φξνπ. ΤπΪξρεη κηα πιεζψξα νξηζκψλ ηνπ ηνπξηζκνχ, πνπ ν θαζϋλαο δηαζϋηεη ζεσξεηηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ, θαη αληαλαθινχλ εξεπλεηηθϋο πξσηνβνπιέεο δηαθνξεηηθψλ εξεπλεηηθψλ ηνκϋσλ. Γηα παξϊδεηγκα, ν ηνπξηζκφο Ϋρεη πνιιϊ θνηλϊ ζεσξεηηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ θαη αξρϋο κε ηνλ ηνκϋα ηεο αλαςπράο θαη ειεπζϋξνπ ρξφλνπ. χκθσλα κε ηνπο Jansen Verbeke θαη Dietvorst (1987), νη φξνη: αλαςπρά, ειεχζεξνο ρξφλνο θαη ηνπξηζκφο αληηπξνζσπεχνπλ ηνλ ηχπν κηαο ραιαξάο θαη αξκνληθάο νκϊδαο, πνπ εζηηϊδεηαη ζηα εκπεηξηθϊ θαη ελεξγεηηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ θαη πνπ ηππνπνηνχλ απηνχο ηνπο φξνπο. Απφ ηελ Ϊιιε πιεπξϊ, νη νηθνλνκηθνέ θαη ηερληθνέ - ζηαηηζηηθνέ φξνη παξαγθσλέδνπλ ην ζηνηρεέν ηεο αλζξψπηλεο εκπεηξέαο, πνπ ζπλππϊξρεη ζηελ ηνπξηζηηθά δξαζηεξηφηεηα, δέλνληαο κεγαιχηεξε ζεκαζέα ζηε 6

8 κεηαθέλεζε ησλ αλζξψπσλ πϊλσ απφ ζχλνξα θξαηψλ θαη ζηα πνζϊ πνπ θαηαβϊιινληαη θαηϊ ηε κεηαθέλεζε απηά. Έηζη ν ηνπξηζκφο απνηειεέ πιϋνλ Ϋλαλ απφ ηνπο θπξηφηεξνπο κνρινχο αλϊπηπμεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκέαο. Οη εληππσζηαθνέ ξπζκνέ αχμεζεο ησλ εζφδσλ ηνπ θαη ηνπ αξηζκνχ ησλ ηαμηδηψλ δηεζλνχο θαη εκεδαπνχ ηνπξηζκνχ θαέλεηαη φηη ζα ζπλερηζηνχλ θαη ζηηο πξψηεο δεθαεηέεο ηνπ 21νπ αηψλα. ΔπηπιΫνλ ε ρσξηθά θαη γεσγξαθηθά επϋθηαζε ηνπ ηνπξηζκνχ, ιφγσ θαη ησλ ζπλερψλ ηερλνινγηθψλ εμειέμεσλ ζηα κϋζα κεηαθνξϊο, θηϊλεη θαη ζηηο πιϋνλ απνκαθξπζκϋλεο πεξηνρϋο ηνπ πιαλάηε. ΠαξΪιιεια, πεξηνρϋο νη νπνέεο δελ ζεσξεέην φηη δηαζϋηνπλ ηθαλνπνηεηηθνχο ηνπξηζηηθνχο πφξνπο εκπιϋθνληαη πιϋνλ ζηηο δηαδηθαζέεο ηεο ηνπξηζηηθάο αλϊπηπμεο δηφηη κπνξνχλ λα θαηαζθεπϊζνπλ πιϋνλ ηϋηνηνπο πφξνπο ηερλεηϊ. Ζ ζπλεράο εμεηδέθεπζε δε ηεο δάηεζεο, εληϊζζεη ζηνλ άδε ηεξϊζηην αξηζκφ ησλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ φιν θαη πεξηζζφηεξεο γεσγξαθηθϊ απνκνλσκϋλεο πεξηνρϋο κε κηθξάο θιέκαθαο αιιϊ πινχζηνπο πεξηβαιινληηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο πφξνπο, νη νπνένη κπνξνχλ λα πξνζειθχζνπλ ηνπξέζηεο δηϊθνξσλ θαηεγφξησλ. Με ηηο εμειέμεηο απηϋο βϋβαηα, δελ ζεκαέλεη φηη επηηεχρζεθε Ϋλαο βαζηθφο ζηφρνο πνπ εέρε ηεζεέ ζηε δεθαεηέα ηνπ 70 «ν ηνπξηζκφο δηθαέσκα γηα φινπο». Αληέζεηα παξϊ ηηο θϊπνηεο βειηηψζεηο ζηα κεγϋζε, ν ηνπξηζκφο παξακϋλεη πξψηηζηα κηα δπλαηφηεηα πνπ αθνξϊ ηε δηεπξπκϋλε κεζαέα ηϊμε ησλ αλαπηπγκϋλσλ ρσξψλ. Δέλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζ απηϋο ηηο ρψξεο ζπγθεληξψλεηαη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ( 80% - 90% ζηε δηϊξθεηα ηεο κεηαπνιεκηθάο πεξηφδνπ ) ηεο ηνπξηζηηθάο δαπϊλεο, εέηε ππφ ηε κνξθά ηνπξηζηηθάο εέζπξαμεο, εέηε ππφ ηε κνξθά ηνπξηζηηθάο θαηαλϊισζεο. 7

9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΔΝΑΛΛΑΚΣΙΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΟΤΡΙΜΟΤ 1.1 ΟΡΙΜΟ ΕΝΑΛΛΑΚΣΙΚΟΤ ΣΟΤΡΙΜΟΤ Με ηελ Ϋλλνηα ΔλαιιαθηηθΫο κνξθϋο ελλννχκε αθξηβψο ηηο κνξθϋο εθεέλεο πνπ πξϋπεη θαη επηβϊιιεηαη λα ιακβϊλεη ππφςε ε ηνπξηζηηθά δξαζηεξηφηεηα, νη νπνέεο, πξψηα απφ φια ζα ζϋβνληαη, ζα δηαηεξνχλ, ζα πξνζηαηεχνπλ θαη ζα αλαδεηθλχνπλ ην θπζηθφ θαη ην πνιηηηζηηθφ πεξηβϊιινλ θϊζε πεξηνράο. Ζ πνζνηηθά πξνζϋγγηζε ηνπ ηνπξηζκνχ απνηειεέ νπσζδάπνηε κηα αλαγθαέα θϊζε γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο ζπλνιηθάο θπζηνγλσκέαο ηνπ θαη ησλ επηπηψζεσλ ηνπ θαη εέλαη γεγνλφο πσο απνηειεέ παξϊγνληα αλαδηαλνκάο πφξσλ ζε εζληθά θαη δηεζλά θιέκαθα. ΔλλνηνινγηθΪ νη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ζεσξνχληαη ηκάκα ά κϋξνο κηαο επξχηεξεο νκϊδαο ηχπσλ ηνπξηζκνχ, πνπ νλνκϊδνληαη εηδηθϋο ά λϋεο κνξθϋο ηνπξηζκνχ θαη αλαπηχρζεθαλ νη πεξηζζφηεξεο ηα ηειεπηαέα 20 ρξφληα, ελψ πνιιϋο απφ απηϋο πξνυπάξραλ ηζηνξηθϊ θαη ηνπ καδηθνχ νξγαλσκϋλνπ ηνπξηζκνχ, αιιϊ ε δάηεζε ηνπο Ϋρεη κεγαιψζεη ηδηαέηεξα ηα ηειεπηαέα ρξφληα αθξηβψο γηαηέ εθθξϊδνπλ λϋν ηξφπν λα θϊλεη θϊπνηνο δηαθνπϋο. ηα πιαέζηα κηαο νηθνινγηθάο θνηλσλέαο φκσο, πνπ πηζηεχνπκε πσο αλαπφθεπθηα απνηειεέ ηε κνλαδηθά δηϋμνδν ηεο ησξηλάο πεξηβαιινληηθάο, πνιηηηζηηθάο, θνηλσληθάο θξέζεο, απαξαέηεηε πξνυπφζεζε θαη βϊζε εέλαη, φρη κφλν ε απφξξηςε ηνπ θπξέαξρνπ αλαπηπμηαθνχ κνληϋινπ αιιϊ θαη ν επαλαπξνζδηνξηζκφο ηεο αλϊπηπμεο. ΘεκειηαθΪ ζηνηρεέα ελφο λϋνπ νξηζκνχ, πνπ πξϋπεη λα βησζεέ ζαλ θνηλσληθά-νηθνινγηθά ζπλεέδεζε, εέλαη ε Ϋκθαζε ζηελ πνηφηεηα αληέ γηα ηελ πνζφηεηα. κσο ζηνλ φξν πνηφηεηα δελ δέλνπκε αλαγθαζηηθϊ ηε δηϊζηαζε ηνπ θαιχηεξνπ, ηνπ εθζπγρξνληζκϋλνπ, ηνπ κεηακνληϋξλνπ θαη ηφζσλ Ϊιισλ ελλνηψλ θαη φξσλ πνπ Ϋρνπλ πνιχ ζπδεηεζεέ θαη παξεξκελεπζεέ ζε δηϊθνξεο επηζηεκνληθϋο αλαδεηάζεηο. Με ηνλ φξν ' πνηφηεηα' ελλννχκε ηηο πνιηηηζηηθϋο δξαζηεξηφηεηεο, ηελ πνιηηηζκηθά θπζηνγλσκέα, ηνλ νηθεέν ηξφπν δσάο θϊζε θνηλσληθάο νκϊδαο. Ο φξνο 'πνηφηεηα δσάο' δελ κπνξεέ λα πξνζδηνξηζηεέ πνζνηηθϊ, δειαδά δελ κπνξεέ λα κεηξεζεέ. Ζ επεκεξέα απαηηεέ αλακθηζβάηεηα Ϋλα βαζκφ νηθνλνκηθάο αζθϊιεηαο θαη επέζεο Ϋλα βαζκφ αλϊπηπμεο. 8

10 κσο ηη εέδνπο αλϊπηπμε θαη γηαηέ. Ζ επεκεξέα ζηεξέδεηαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζε κηα αέζζεζε θνηλσληθφ- πνιηηηζηηθάο αζθϊιεηαο πνπ εγγπϊηαη ηελ θαηαγσγά ηελ ηαπηφηεηα θαη ηε ζπλερεέα ησλ κειψλ θϊζε θνηλσληθάο νκϊδαο. Ζ ζπλνρά ηεο θνηλσληθάο νκϊδαο εμαζθαιέδεηαη κφλν κε ηελ απαξαέηεηε θαη βαζηθά πξνυπφζεζε ηεο ζπκκεηνράο ησλ αηφκσλ-κειψλ ηεο. Πξσηαξρηθά γλψκε, ζηα πιαέζηα ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζηηθάο αλϊπηπμεο, γηα ηελ αλϊπηπμε θϊζε πεξηνράο πξϋπεη λα Ϋρνπλ νη θϊηνηθνη ηεο πεξηνράο απηάο. Καη πϋξα απφ ηελ πξσηαξρηθά γλψκε πξϋπεη λα Ϋρνπλ θαη ηελ ηειηθά απφθαζε θαζψο θαη ηε δηαρεέξηζε ηεο ηνπξηζηηθάο δξαζηεξηφηεηαο. 1.2 ΓΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΣΧΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΙΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΟΤΡΙΜΟΤ Οη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ δελ εέλαη απιά επηλφεζε θϊπνησλ ζπγγξαθϋσλ νχηε απιά πξνζπϊζεηα γηα ηνλ εκπινπηηζκφ ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Κπξέσο θαη πξνπϊλησλ απνηεινχλ απϊληεζε ζηελ θξέζε ηνπ ππαξθηνχ ηνπξηζκνχ. Σν ζϋκα ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ ζπλδϋεηαη Ϊκεζα κε ην δάηεκα ησλ επηπηψζεσλ (θνηλσληθψλ, πνιηηηζηηθψλ, νηθνλνκηθψλ, πεξηβαιινληηθψλ) ηεο ηνπξηζηηθάο αλϊπηπμεο ζηηο ρψξεο ππνδνράο, επηπηψζεσλ πνπ ζεσξάζεθαλ αξλεηηθϋο ηφζν γηα ηνπο ληφπηνπο, φζν θαη γηα ηνπο ηνπξέζηεο πνπ ζπλδϋζεθαλ κε ηε θαζηϋξσζε ζηε κεηαπνιεκηθά πεξένδν ηνπ νξγαλσκϋλνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ δηαθνπψλ, ζαλ θπξέαξρν ηχπν θαη πξφηππν ηνπξηζκνχ, νπζηαζηηθϊ, ε Ϋλλνηα «ελαιιαθηηθφο» εμϋθξαζε κηα αληέζεζε ζ' απηφλ αθξηβψο ηνλ ηνπξηζκφ θαη ζηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηνπ. Σα ζηνηρεέα πνπ πηζηνπνηνχλ απηά ηελ θξέζε γέλνληαη αληηιεπηϊ απφ ηελ επξχηεξε θνηλσλέα, Ϋζησ θαη κε αηειεέο ά απνζπαζκαηηθϋο κνξθϋο. ε αληέζεζε κε ηνλ πεξηεγεηηζκφ πξνεγνχκελσλ επνρψλ, ν θαηεζηεκϋλνο ηνπξηζκφο απνζηαζηνπνηεέηαη απφ ηηο ηνπηθϋο θνηλσλέεο, εγθισβέδεηαη ζε ζχιαθεο «νινθιεξσκϋλεο αλϊπηπμεο», απνκαθξχλεηαη απφ γλσζηηθϋο δηαδηθαζέεο θαη πεξηνξέδεηαη ζε επηπφιαηεο πξνζιάςεηο ζεϊκαηνο θαη πιεξνθνξηψλ. Ζ ηνπξηζηηθά βηνκεραλέα επηρεηξεέ λα κεγηζηνπνηάζεη ηηο πξνζιάςεηο ζεϊκαηνο κϋζα ζηε κνλϊδα ηνπ ρξφλνπ, φκσο Ϋηζη νδεγεέ ζηελ ππϋξβαζε ηεο «θϋξνπζαο ηθαλφηεηαο ηνπ ηνπξέζηα» θαη ζηελ απνδπλϊκσζε ησλ ζπγθηλεζηαθψλ θαη 9

11 βησκαηηθψλ ηνπ δεζκψλ κε ην ρψξν. Ζ δηεθδέθεζε ηεο αζθϊιεηαο θαη ηεο αδηαηϊξαθηεο ρξάζεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ρξφλνπ, ε θνβηθά ζηϊζε Ϋλαληη ηνπ ηπραένπ θαη ηνπ απξφνπηνπ, «αλεπαηζζάησο» πεξηνξέδεη ηνλ ηνπξέζηα ζε εηδηθϊ νξγαλσκϋλα δέθηπα, καθξηϊ απφ ηελ απζεληηθά πξαγκαηηθφηεηα... Απηά ε θαηϊζηαζε κε ηε ζεηξϊ ηεο ηξνθνδνηεέ ην ξεχκα ηνπ «εηθνληθνχ ηνπξηζκνχ», πνπ δεκηνπξγεέ βνιηθϊ ςεπδφ-πεξηβϊιινληα θνληϊ ζηηο κεηξνπφιεηο ηνπ Α' θφζκνπ. Ζ «θαηαλϊισζε» ησλ ηνπξηζηνεηδψλ ζπλζεηηθψλ ζθεληθψλ νδεγεέ ζηελ πιάξε κεηϊιιαμε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ζηελ αλαέξεζε ησλ ειπέδσλ γηα κηα δηεζλά πεξηθεξεηαθά αλϊπηπμε κϋζσ ηεο ηαμηδησηηθάο πξαθηηθάο... Οη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ εηζϊγνπλ ηε κνξθσηηθά εκπεηξέα ζηε ζϋζε ηεο επηδεξκηθάο επαθάο κε ην «μϋλν» ζηνηρεέν, ιακβϊλνπλ ππφςε ηε «θϋξνπζα ηθαλφηεηα» ηνπ επηζθϋπηε εμαηνκηθεχνληαο ηηο ηαμηδησηηθϋο πξνηϊζεηο, αξλνχληαη ηε δεκηνπξγέα κεραληζκψλ πεξηθξνχξεζεο ηνπ ηνπξέζηα κϋζσ ηεο δηακφξθσζεο γπϊιηλσλ πχξγσλ. Ο πεξηβαιινληηθφο, αγξνηηθφο, αζιεηηθφο, ζξεζθεπηηθφο, πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο κε κνξθϋο εζεινληηζκνχ, επηρεηξεέ ηελ επαλαπξνζϋγγηζε θαη δεχμε ηεο ηνπξηζηηθάο εκπεηξέαο κε Ϊιιεο, παξαγσγηθϋο ά πνιηηηζηηθϋο δξαζηεξηφηεηεο. Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο δελ κεηαηξϋπεη ηνλ ρξφλν αλαςπράο ζε ρξφλν ζεκηλαξέσλ, φκσο αξλεέηαη ηελ θαηϊζηαζε ηεο «ππλνβαζέαο» ζηελ νπνέα θαηαδηθϊδεηαη ν ζπκβαηηθφο ηνπξέζηαο (ΔληγθΪξ ΜνξΫλ). Γελ ππνηϊζζεηαη ζε ζηελϊ πειαηεηαθϋο ινγηθϋο αιιϊ πξνηϊζζεη ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ ηνπηθνχ ρψξνπ θαη κϋζσ απηάο ηεο ηδηαηηεξφηεηαο δηαθνξνπνηεέ ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ θαη ην θϊλεη κνλαδηθφ θαη ειθπζηηθφ. Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο ζϋιεη λα θϊλεη ηνλ θαζϋλα λα «αηζζϊλεηαη ζαλ ζην ζπέηη ηνπ», «νηθεηψλνληϊο» ηνλ κε ηηο ηνπηθϋο αξεηϋο, ηα ηνπέα, ηηο ηξνθϋο, ηα ηξαγνχδηα, ην ρνξφ, ηε δσγξαθηθά, ηελ πεδνπνξέα θ.η.ι. Ζ ζπδάηεζε πνπ Ϋρεη μεθηλάζεη αλϊκεζα ζηνπο κειεηεηϋο γηα ην ζϋκα ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, εκπεξηϋρεη θαη πνιιϋο δηαθσλέεο αλϊκεζα ηνπο, γηα ην εχξνο θαη ηηο δπλαηφηεηεο εθαξκνγάο. ηφρνο καο εέλαη λα θαηαγξϊςνπκε θαηαξρϊο ηηο αηηέεο πνπ νδάγεζαλ ζηηο ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ, ηηο πξνυπνζϋζεηο εθαξκνγάο ηνπο θαη ηηο κνξθϋο απαζρφιεζεο ζε απηϋο. Οη ιφγνη πνπ αλαπηχρζεθαλ νη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ άηαλ νη εμάο: Ο νξγαλσκϋλνο καδηθφο ηνπξηζκφο νδεγεέ ζε Ϋλαλ παζεηηθφ ηχπν δηαθνπψλ, φπνπ ν ηνπξέζηαο εέλαη παξαηεξεηάο θαη φρη ζπκκϋηνρνο. 10

12 ΠαξΪιιεια ν έδηνο ηχπνο ηνπξηζκνχ ζεσξεέηαη ππφινγνο γηα ην ζχλνιν ησλ αξλεηηθψλ θνηλσληθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ζηε ρψξα - ππνδνράο. Αλαδεηνχληαη λϋα κνληϋια πνπ λα επηηξϋπνπλ κηα ηζφξξνπε αλϊπηπμε αιιϊ θαη λα δέλνπλ ζηνλ ηνπξέζηα ηε δπλαηφηεηα πεξηζζφηεξν ελεξγεηηθψλ δηαθνπψλ. Απηφ ζπλδϋεηαη θαη κε ηελ αιιαγά ζηα θέλεηξα ησλ ηνπξηζηψλ, πνπ ελψ ζηελ αξρά ελδηαθεξφληνπζαλ κφλν γηα ηελ ηηκά, ηψξα δεηνχλ δηαθνπϋο πνπ ζα ηνπο γλσξέζνπλ αιεζηλϊ ηνλ ηχπν ππνδνράο αιιϊ θαη ζα αληαπνθξηζνχλ ζηα εηδηθϊ ελδηαθϋξνληα θαη ρφκπη ηνπο. Σν πεξηβϊιινλ θαη ν ηνπηθφο πνιηηηζκφο αλαδεηθλχνληαη ζηνπο θπξηφηεξνπο ηνπξηζηηθνχο πφξνπο θαη απηφ ηνλέδεηαη θαη ζε πνιιϋο κειϋηεο θαη επέζεκα θεέκελα ππεξεζληθψλ νξγαληζκψλ. Οη ηνπξέζηεο πξνεξρφκελνη θπξέσο απφ ηηο αλαπηπγκϋλεο ρψξεο, απαηηνχλ θαζαξφ πεξηβϊιινλ θαη άπηνπο ξπζκνχο θαζεκεξηλάο δσάο, επηδεηθλχνληαο κϋζα απφ ηηο δηαθνπϋο ηελ αλαδσνγφλεζε θαη ηελ εξεκέα. Ζ ζπλεηδεηνπνέεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκϊησλ αθνξϊ Ϊιισζηε φιν θαη πεξηζζφηεξν κϋξνο ηνπ πιεζπζκνχ ζηηο ρψξεο -απνζηνιάο ηνπξηζηψλ. Ζ αλϊπηπμε ηνπ νηθνινγηθνχ θηλάκαηνο ηϋινο, ζπκβϊιιεη επέζεο ζηελ θαζηϋξσζε νξηζκϋλσλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Οη θπξηφηεξεο ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ εέλαη : νηθνηνπξηζκφο ηνπξηζκφο ζηελ χπαηζξν κνξθϋο αγξνηνπξηζκνχ ζε νηθηζκνχο αγξνηηθνχο αζιεηηθφο ζαιϊζζηνο εθπαηδεπηηθφο - πνιηηηζηηθφο θπζηνιαηξηθφο πεξηεγεηηθφο - πεξηπαηεηηθφο ΤπΪξρνπλ θϊπνηνη Ϊμνλεο πνπ ραξαθηεξέδνπλ φιεο ηηο παξαπϊλσ κνξθϋο: ε θπζηθά δσά ζηελ χπαηζξν, ηα νηθνινγηθϊ ελδηαθϋξνληα, ε πξνζπϊζεηα γηα γλσξηκέα κε ηνλ ηνπηθφ πνιηηηζκφ θαη ηελ ηζηνξέα, ηα εηδηθϊ ρφκπη πνπ νδεγνχλ ζε ελεξγεηηθϋο δηαθνπϋο. Οη πξνυπνζϋζεηο γηα λα αλαπηπρζνχλ απηϋο νη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο, εέλαη νη αθφινπζεο: 11

13 γλψζε ηεο δηεζλνχο ηερλνγλσζέαο αιιϊ θαη ηεο εκπεηξέαο απφ πξνγξϊκκαηα εθαξκνγάο ηϋηνησλ κνξθψλ. Τπνδνκά ηδηαέηεξα ζηα εμάο ζϋκαηα: κειϋηεο ηνπηθψλ αλαπηπμηαθψλ δπλαηνηάησλ, θφζηνο επϋλδπζεο πνπ πνηθέιε ( π.ρ. ζηνλ αγξνηνπξηζκφ θαη ηνλ αζιεηηθφ αξθεηϊ πςειφ ελψ ζην θπζηνιαηξηθφ θαη ηνλ νηθνηνπξηζκφ ρακειφ), εμεηδηθεπκϋλν πξνζσπηθφ. ΜειΫηε ηεο αιινδαπάο θαη εκεδαπάο δάηεζεο γηα ηϋηνηεο κνξθϋο ηνπξηζκνχ. Δηδηθά λνκνζεζέα γηα φζεο κνξθϋο δελ θαιχπηνληαη απφ ηελ ππϊξρνπζα. Πξνβνιά θαη δηαθάκηζε ησλ ηνπηθψλ πξνγξακκϊησλ αλϊπηπμεο ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Αλάπηπμε ηωλ ελαιιαθηηθώλ κνξθώλ ηνπξηζκνύ ζηε βάζε ηεο έλλνηαο ηνπ «πιέγκαηνο» πνπ ηνλίδεη ηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ηωλ δηαθνξεηηθώλ κνξθώλ, πξνηείλνληαο ηε ζπλδπαζκέλε αλάπηπμε ηνπο, ώζηε λα αληαπνθξηζνύλ ζηε βαζηθή αλάγθε ηνπ ηνπξίζηα λα έρεη πνιιέο επηινγέο όηαλ θάλεη ηέηνηνπ ηύπνπ δηαθνπέο. Έηζη έλα πιέγκα ζα κπνξνύζε π.ρ. λα πεξηιακβάλεη ηνλ νηθνηνπξηζκό, ην ζαιάζζην θαη ηνλ εθπαηδεπηηθό ΗΜΑΙΑ ΣΧΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΙΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΟΤΡΙΜΟΤ ε απηφ ην ζεκεέν πξϋπεη λα ηνλέζνπκε φηη ε ζεκαζέα ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ εέλαη κεγϊιε γηα ην παξφλ θαη ην κϋιινλ ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Σα θνηλϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ εέλαη : Ζ πνιηηηζκηθά δηϊζηαζε πνπ δέλεηαη ζηνλ ηνπξηζκφ - αλαςπρά. Ζ δπλαηφηεηα αξκνληθάο Ϋληαμεο ηνπο ζην πεξηβϊιινλ, ζε αληέζεζε κε ην καδηθφ ηνπξηζκφ, θαη Ζ Ϋκθαζε ηνπο ζηνλ αλζξψπηλν παξϊγνληα, σο επηζθϋπηε θαη ακθηηξχσλα. Ζ εμεηδέθεπζε ζηνλ ηνπξηζκφ καδέ κε ηελ πνηφηεηα, απνηεινχλ δπν φξνπο -θιεηδηϊ ζηε κειινληηθά αλϊπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ. Έιιελεο θαη μϋλνη εκπεηξνγλψκνλεο εθηηκνχλ φηη νη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ εέλαη εθεέλεο πνπ ζα αλαλεψζνπλ θαη ζα αλακνξθψζνπλ ην ηνπξηζηηθφ παθϋην θαη ζεσξνχλ φηη ε πεξαηηϋξσ εμϋιημε ηεο ηνπξηζηηθάο βηνκεραλέαο πεξλϊ αλαγθαζηηθϊ απφ 12

14 ηελ εμεηδέθεπζε. Οη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ δελ απνηεινχλ θαηλνχξγην θαηλφκελν, Ϋζησ θαη εϊλ θϊπνηνη επηκϋλνπλ λα ηηο απνθαινχλ λϋεο. ΟξηζκΫλεο κϊιηζηα απφ απηϋο, φπσο ν επηρεηξεκαηηθφο ά ν ηακαηηθφο ηνπξηζκφο αλαπηχρζεθαλ παξϊιιεια κε ηνλ παξαζεξηζηηθφ. Σα ηειεπηαέα ρξφληα φκσο, ιφγσ δηεζλνπνέεζεο ηεο νηθνλνκέαο, αλϊπηπμεο ησλ κεηαθνξψλ θαη ηεο ηερλνινγέαο, ηεο βειηέσζεο ηνπ βηνηηθνχ επηπϋδνπ αιιϊ θαη ηεο δηαθνξνπνέεζεο ησλ αλαγθψλ ησλ αηφκσλ, θεξδέδνπλ φιν θαη κεγαιχηεξν κεξέδην ζηε δηεζλά κεηαθέλεζε θαη παξνπζηϊδνπλ ξπζκνχο αχμεζεο ππεξπνιιαπιϊζηνπο ηνπ θιαζζηθνχ ηνπξηζκνχ ηεο αλαςπράο θαη ησλ δηαθνπψλ. Ζ ζεκεξηλά ηνπξηζηηθά πξαγκαηηθφηεηα Ϋρεη ηα εμάο ραξαθηεξηζηηθϊ: Σα Ϊηνκα ηαμηδεχνπλ πεξηζζφηεξν. Ζ δηϊξθεηα ησλ θπξέσλ δηαθνπψλ ηνπο βαέλεη θζέλνπζα πξνο φθεινο πεξηζζφηεξσλ δηαθνπψλ κϋζα ζηνλ έδην ρξφλν. Οη αλϊγθεο Ϋρνπλ κεηαβιεζεέ καδηθϊ εμαηηέαο, αθ' ελφο ηεο ηνπξηζηηθάο σξέκαλζεο θαη αθ 'εηϋξνπ ηεο αιιαγάο ηνπ ηξφπνπ δσάο. Καη ηϋινο ν αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ππνδνράο ηνπξηζηψλ γέλεηαη νινϋλα κεγαιχηεξνο. ΜΫζα ζηηο ζπλζάθεο απηϋο, κπνξνχλ λα δψζνπλ ηελ απϊληεζε ζε κεξηθϊ απφ ηα πξνβιάκαηα ηεο ηνπξηζηηθάο βηνκεραλέαο. Γηφηη, νη πεξηζζφηεξεο κνξθϋο, πϋξαλ ηεο δπλεηηθάο απηφλνκεο ιεηηνπξγέαο ηνπο, κπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ θϊιιηζηα κε ην θιαζζηθφ ηνπξηζηηθφ παθϋην ζπκπιεξψλνληαο, δηεπξχλνληαο θαη αλαλεψλνληαο ηελ εηθφλα ηνπ, θαζηζηψληαο Ϋλα ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ πην ειθπζηηθφ. Οη απαξαέηεηεο πξνυπνζϋζεηο αλϊπηπμεο θαη πξνψζεζεο ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ εέλαη : Σα Ϋξγα ππνδνκάο θαη ηνπξηζηηθάο αλσδνκάο. Ζ ζσζηά νξγϊλσζε θαη ζρεδηαζκφο θαη εηδηθφ marketing γηα ηελ επέηεπμε ηεο δηεέζδπζεο καο ζηηο αγνξϋο ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Οη βαζηθϋο ζεηηθϋο επηπηψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλϊπηπμε ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ εέλαη : Ζ απμεκϋλε επαηζζεηνπνέεζε φισλ ζε πεξηβαιινληηθϊ ζϋκαηα. Οη πεξηζζφηεξεο εέλαη ζπλαιιαγκαηηθϊ απνδνηηθϋο. Αλαδεηθλχνπλ λϋεο ηνπξηζηηθϋο πεξηνρϋο. 13

15 Γηαθνξνπνηνχλ θαη αλαβαζκέδνπλ ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ. Καη ζπκβϊιινπλ ζηελ επηκάθπλζε ηεο ηνπξηζηηθάο πεξηφδνπ. Ζ πνηθηιέα ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ εέλαη πξαθηηθψο αλεμϊληιεηε. ΑλΪγεηαη ζηνλ επηρεηξεκαηέα ηνπ ηνπξηζκνχ λα ρξεζηκνπνηάζεη ηε θαληαζέα, ηε γλψζε θαη ηελ πεέξα ηνπ γηα ηε δεκηνπξγέα εηδηθψλ πξνγξακκϊησλ δηαθνπψλ, θαηϊιιεισλ γηα δηαθνξεηηθϋο θαηεγφξηεο επηζθεπηψλ. Γηφηη δέπια ζε θϊζε αλαγλσξηζκϋλε κνξθά ηνπξηζκνχ, αλαπηχζζνληαη νη παξαιιαγϋο θαη νη ππνθαηεγνξέεο ηεο, νη νπνέεο κπνξνχλ λα δηαλζέζνπλ ην πξφγξακκα δηαθνπψλ θαη λα δψζνπλ ην θέλεηξν γηα μερσξηζηϋο δηαθνπϋο. 14

16 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΜΟ 2.1 ΔΙΑΓΧΓΗ πσο άδε αλαθϋξζεθε, ε θχξηα αηηέα δεκηνπξγέαο ησλ δπζκελψλ επηδξϊζεσλ ηνπ ηνπξηζκνχ, ηδηαέηεξα, φζνλ αθνξϊ ζην πεξηβϊιινλ, εέλαη ε απξνγξακκϊηηζηε, κε ειεγρφκελε θαη βεβηαζκϋλε ηνπξηζηηθά αλϊπηπμε. ΚΪησ απφ απηϋο ηηο ζπλζάθεο παξαηεξάζεθαλ κεγϊιεο ζπγθεληξψζεηο ηνπξηζηψλ ζε νξηζκϋλνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο, νη δηαρεηξηζηϋο ησλ νπνέσλ, γηα λα ηθαλνπνηάζνπλ ηηο απμεκϋλεο ηνπξηζηηθϋο αλϊγθεο, πάξαλ ηα αλϊινγα κϋηξα, πνιιϊ απφ ηα νπνέα άηαλ επηβιαβά πξνο ην πεξηβϊιινλ. Έηζη, εκθαλέζηεθε ε πξψηε κε θηιηθά πξνο ην πεξηβϊιινλ κνξθά ηνπξηζκνχ, ν καδηθφο ηνπξηζκφο. Αληέζεηα πξνο απηά ηε κνξθά ηνπξηζκνχ, Ϋξρνληαη λα πξνζηεζνχλ νη ελαιιαθηηθϋο κνξθϋο ηνπξηζκνχ, νη νπνέεο δελ βιϊπηνπλ ην πεξηβϊιινλ θαη ζπληεινχλ ζηε ιεγφκελε αεηθνξηθάο ηνπξηζηηθά αλϊπηπμε. Μηα κνξθά ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ, εέλαη θαη ν νηθνηνπξηζκφο. Ο νηθνηνπξηζκφο εέλαη κηα εμεηδηθεπκϋλε αγνξϊ ηνπ βηψζηκνπ ηνπξηζκνχ. Μπνξεέ λα νξηζηεέ σο ην ηαμέδη πνπ εέλαη βαζηζκϋλν ζηε θχζε ά ζην πνιηηηζκφ θαη (1) ζπληεξεέ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο, (2) σθειεέ ηελ ηνπηθά θνηλφηεηα, θαη (3) εθπαηδεχεη ηνλ επηζθϋπηε. Οη πην θνηλϋο δξαζηεξηφηεηεο νηθνηνπξηζκνχ γέλνληαη ζηελ Ϊγξηα θχζε θαη εέλαη π.ρ. επηζθϋςεηο ζηα θαηαθχγηα Ϊγξηαο θχζεο θαη ζηνπο κνλαδηθνχο θπζηθνχο γεσινγηθνχο ζρεκαηηζκνχο, πεδνπνξέα, νδνηπνξέα, θαη γεληθϊ πεξπϊηεκα ζηε θχζε. Σν απμαλφκελν ελδηαθϋξνλ γηα απηϋο ηηο δξαζηεξηφηεηεο Ϋρεη νδεγάζεη ζε κηα αχμεζε ζηα ηαμέδηα πνπ εέλαη ζηξακκϋλα ζηνλ νηθνηνπξηζκφ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ησλ ηειεπηαέσλ δχν δεθαεηηψλ. Σν πεξηβαιινληηθφ πξφγξακκα ησλ Ζ.Δ, ν Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ, ην πξφγξακκα βηφζθαηξαο, ην πξφγξακκα αλϊπηπμεο ησλ Ζ.Δ, ε Δπηηξνπά ησλ Ζ.Δ ζηε βηψζηκε αλϊπηπμε, θαη ε πλζάθε ζρεηηθϊ κε ηε βηνινγηθά πνηθηινκνξθέα εέλαη φια ηα παξαδεέγκαηα ησλ πξνγξακκϊησλ πνπ εζηηϊδνπλ ζηνλ νηθνηνπξηζκφ ά ην βηψζηκν ηνπξηζκφ σο κϋζν αλαθνχθηζεο απφ ηε θηψρεηα θαη ηε ζπληάξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. 15

17 2.2 ΟΡΙΜΟ Οη Laarman θαη Durst, ζηηο αξρηθϋο αλαθνξϋο πνπ Ϋγηλαλ γηα ηνλ νηθνηνπξηζκφ, ηνλ φξηδαλ σο θπζηθφ ηνπξηζκφ, φπνπ ν ηαμηδηψηεο πξνζειθχεηαη ζε Ϋλαλ πξννξηζκφ, ρϊξε ζην ελδηαθϋξνλ ηνπ λα γλσξέζεη Ϋλα ά πεξηζζφηεξα ζηνηρεέα ηεο θπζηθάο ηζηνξέαο ηνπ πξννξηζκνχ απηνχ. Ζ επέζθεςε ζπλδπϊδεη ηε κφξθσζε, ηελ αλαςπρά θαη πνιιϋο θνξϋο ηελ πεξηπϋηεηα. ΔπηπιΫνλ, άηαλ πηζαλφηαηα νη πξψηνη, πνπ αλαθϋξζεθαλ ζηελ άπηα θαη ηελ Ϋληνλε δηϊζηαζε ηνπ θπζηθνχ ηνπξηζκνχ, αλϊινγα κε ηε θπζηθά θαηαπφλεζε, πνπ πξνθαιεέ ε εκπεηξέα θαη ην επέπεδν ηνπ ελδηαθϋξνληνο γηα ηε θπζηθά ηζηνξέα θαη ην πεξηβϊιινλ. Οη Laarman θαη Durst ππνζηεξέδνπλ φηη θϊπνηνη επηζηάκνλεο ζα εέλαη πηζαλφηαηα πεξηζζφηεξν αθνζησκϋλνη θαη ιηγφηεξν ραιαξνέ ζηελ εξεπλϊ ηνπ νηθνηνπξηζκνχ θαη φηη νξηζκϋλνη ηχπνη νηθνηνπξηζηψλ ζα εέλαη πεξηζζφηεξν πξφζπκνη απφ θϊπνηνπο Ϊιινπο λα ππνκεέλνπλ θϊπνηεο δπζθνιέεο, πξνθεέκελνπ λα βηψζνπλ ηελ εκπεηξέα ηνπο. Ο επφκελνο νξηζκφο πνπ Ϋδσζαλ νη έδηνη ζπγγξαθεέο πξνζδηνξέδεη κηα ζεσξεηηθά δηϊθνξα κεηαμχ νηθνηνπξηζκνχ θαη θπζηθνχ ηνπξηζκνχ. Αλαγλσξέδνληαο ηηο δπζθνιέεο πνπ ππϊξρνπλ ζηνλ νξηζκφ ηνπ θπζηθνχ ηνπξηζκνχ, πξνζδέδνπλ κηα επξεέα θαη ηαπηφρξνλα ζηελά Ϋλλνηα ζηνλ νξηζκφ ηνπ. χκθσλα κε απηνχο, ηα ζηελϊ πιαέζηα ηνπ νξηζκνχ αλαθϋξνληαη ζηνπο ππεχζπλνπο πνπ δηνξγαλψλνπλ πεξηεγάζεηο θπζηθνχ ηνπξηζκνχ. ΔπξΫσο, αθνξϊ ηε ρξάζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ, φπσο νη παξαιέεο θαη ηα θπζηθϊ ηνπέα γηα ηνπξηζηηθνχο ζθνπνχο. ηε κειϋηε ηνπο νξέδνπλ ην θπζηθφ ηνπξηζκφ σο ηνπξηζκφ πνπ πξνζαλαηνιέδεηαη θπξέσο ζηνπο θπζηθνχο πφξνπο, φπσο ηα ζρεηηθϊ αδηαηϊξαθηα πϊξθα θαη θπζηθϋο πεξηνρϋο, πδϊηηλεο εθηϊζεηο, πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνέ ηφπνη, θαη Ϊιιεο πεξηνρϋο πξνζηαηεπφκελεο ρισξέδαο θαη παλέδαο. ΓεδνκΫλεο απηάο ηεο νπηηθάο γσλέαο, παξαηεξνχκε κηα ζπκθσλέα, φπνπ ν νηθνηνπξηζκφο πεξηγξϊθεηαη σο κϋξνο ελφο επξχηεξνπ θπζηθνχ ηνπξηζκνχ. Απηφ γέλεηαη ηδηαέηεξα θαλεξφ ζηελ αλϊιπζε ηνπ Goodwin, ν νπνένο γξϊθεη φηη ν θπζηθφο ηνπξηζκφο πεξηιακβϊλεη φιεο ηηο κνξθϋο ηνπ ηνπξηζκνχ - καδηθφ ηνπξηζκφ, ηνπξηζκφ πεξηπϋηεηαο, ηνπξηζκφ άπησλ επηδξϊζεσλ, νηθνηνπξηζκφ -πνπ ρξεζηκνπνηεέ θπζηθνχο πφξνπο ζε Ϊγξηα ά κε αλεπηπγκϋλε κνξθά, φπνπ πεξηιακβϊλνληαη εέδε δψσλ, βηφηνπνη, θπζηθϊ ηνπέα, ζϊιαζζεο θαη ιέκλεο. Ο θπζηθφο ηνπξηζκφο εέλαη Ϋλα ηαμέδη κε ζηφρν ηελ απφιαπζε ησλ κε -αλεπηπγκϋλσλ θπζηθψλ πεξηνρψλ ά ηεο θχζεο. Δλψ 16

18 αληέζεηα ν νηθνηνπξηζκφο εέλαη θπζηθφο ηνπξηζκφο ιέγσλ επηπηψζεσλ πνπ ζπκβϊιιεη ζηε δηαηάξεζε ησλ βηφηνπσλ θαη ησλ εηδψλ ηεο ρισξέδαο θαη ηεο παλέδαο εέηε Ϊκεζα κϋζα απφ ηε ζπκβνιά ζηε δηαηάξεζε ηνπ πεξηβϊιινληνο εέηε Ϋκκεζα κϋζα απφ ηελ εμαζθϊιηζε εζφδσλ ζηε ηνπηθά θνηλφηεηα αξθεηψλ γηα ηνπο θϊηνηθνπο ηεο, πξνζηαηεχνληαο, Ϋηζη ηε θπζηθά ηνπο θιεξνλνκηϊ σο πεγά εζφδσλ. Έηζη, νηθνηνπξηζκφο νξέδεηαη σο κηα κνξθά ηνπξηζκνχ πνπ εκπλϋεηαη θαηϊ θχξην ιφγν απφ ηε θπζηθά ηζηνξέα κηαο πεξηνράο, ζπκπεξηιακβαλνκϋλεο θαη ηεο ηνπηθάο θνπιηνχξαο. Ο νηθνηνπξέζηαο επηζθϋπηεηαη κε αλεπηπγκϋλεο πεξηνρϋο κε Ϋλα πλεχκα εθηέκεζεο, ζπκκεηνράο θαη επαηζζεζέαο. Ο νηθνηνπξέζηαο δε ρξεζηκνπνηεέ κε θαηαλαισηηθφ ηξφπν ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θαη ηελ αγξέα θχζε, ελψ ζπκβϊιιεη αθφκα ζηε δσά ηεο πεξηνράο πνπ επηζθϋπηεηαη κϋζα απφ ηελ πξνζσπηθά ηνπ εξγαζέα ά ηελ νηθνλνκηθά ηνπ βνάζεηα γηα ηε δηαηάξεζε ηεο πεξηνράο θαη ηελ νηθνλνκηθά επεκεξέα ησλ θαηνέθσλ ηεο. Δέλαη Ϋλα ηαμέδη, πνπ αζρνιεέηαη κε ηε ρισξέδα, ηελ παλέδα, ηε γεσινγέα, θαη ηα νηθνζπζηάκαηα κηαο πεξηνράο θαζψο θαη κε ηνπο αλζξψπνπο, πνπ δνπλ ζε απηάλ, ηηο αλϊγθεο ηνπο, ηελ θνπιηνχξα ηνπο θαη ηε ζρϋζε ηνπο κε ηε γε. Αληηκεησπέδεη ηηο θπζηθϋο πεξηνρϋο σο «ζπέηη γηα φινπο» αιιϊ θαη εηδηθφηεξα σο ζπέηη γηα ηνπο ληφπηνπο θϊηνηθνπο. Οη Wallace θαη Pierce ππνζηεξέδνπλ φηη απηφο ν ηνπξηζκφο κπνξεέ λα ζεσξεζεέ σο απζεληηθφο νηθνηνπξηζκφο, εθφζνλ θαιχπηεη ηηο εμάο αξρϋο: ΑθνξΪ Ϋλαλ ηχπν ρξάζεο, πνπ ειαρηζηνπνηεέ ηηο αξλεηηθϋο ζπλϋπεηεο γηα ην πεξηβϊιινλ θαη ηνπο ληφπηνπο θϊηνηθνπο. ΑπμΪλεη ηελ ελεκϋξσζε θαη ηελ θαηαλφεζε γηα ηα θπζηθϊ θαη πνιηηηζηηθϊ ζπζηάκαηα κηαο πεξηνράο θαζψο θαη ηελ επαθφινπζε ελαζρφιεζε ησλ επηζθεπηψλ ζε ζϋκαηα πνπ επεξεϊδνπλ ηα ζπζηάκαηα απηϊ. πκβϊιεη ζηελ πξνζηαζέα θαη ηε δηαρεέξηζε ησλ λνκηθϊ πξνζηαηεπνκϋλσλ θαη Ϊιισλ θπζηθψλ πεξηνρψλ. Μεγηζηνπνηεέ ηελ αξρηθά θαη καθξνπξφζεζκε ζπκκεηνρά ησλ ληφπησλ θαηνέθσλ ζηε δηαδηθαζέα ιάςεο απνθϊζεσλ, ε νπνέα θαζνξέδεη θαη ηνλ ηχπν θαη φγθν ηνπ ηνπξηζηηθνχ ξεχκαηνο πνπ ζα ππνδερζεέ. Καηεπζχλεη ηα νηθνλνκηθϊ θαη αιιϊ νθϋιε πξνο ηνπο ληφπηνπο θϊηνηθνπο, νη νπνένη ζπκπιεξψλνπλ αληέ λα αληηθαζηζηνχλ ά λα εμαιεέθνπλ παξαδνζηαθϋο δξαζηεξηφηεηεο ( γεσξγέα, αιηεέα θ.ι.π.) ΠξνζθΫξεη εηδηθϋο επθαηξέεο ζηνπο ληφπηνπο θϊηνηθνπο θαη ζηνπο 17

19 αλζξψπνπο πνπ αζρνινχληαη κε ην θπζηθφ ηνπξηζκφ λα επηζθϋπηνληαη θπζηθϋο πεξηνρϋο θαη λα καζαέλνπλ πεξηζζφηεξα γηα ηα ζαχκαηα ηεο θχζεο πνπ επηζπκνχλ λα δνπλ νη επηζθϋπηεο. κσο κε ην πϋξαζκα ηνπ ρξφλνπ, νη νξηζκνέ ηνπ νηθνηνπξηζκνχ δέλνπλ Ϋκθαζε ζε δηαθνξεηηθϊ ζηνηρεέα ηεο θχζεο, ησλ ζρϋζεσλ κε ηνπο ληφπηνπο θϊηνηθνπο, ηεο πξνζηαζέαο θαη ηεο ζπληάξεζεο ηνπ πεξηβϊιινληνο θαη πνιιϊ αιιϊ. Σν θπξηφηεξν πξφβιεκα πνπ αληηκεησπέδνπλ νη κειεηεηϋο πνπ επηρεηξνχλ λα δψζνπλ Ϋλαλ νξηζκφ ζην θαηλφκελν απηφ, εέλαη αλ πξϋπεη λα ζπκπεξηιϊβνπλ κηα νιφθιεξε ζεηξϊ αξρψλ θαη κεηαβιεηψλ ζρεηηθψλ κε ηελ Ϋλλνηα, ά αλ πξϋπεη λα πξνζπαζάζνπλ λα απνκνλψζνπλ ζπγθεθξηκϋλεο κεηαβιεηϋο, νη νπνέεο αληηπξνζσπεχνπλ θαιχηεξα ηελ φιε Ϋλλνηα. Σν ζϋκα εέλαη φηη, εέηε γεληθϊ θαη αφξηζηα εέηε ξεηϊ θαη κε ζαθάλεηα, νη κεηαβιεηϋο απηϋο πξϋπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απνηειεζκαηηθφηεξα γηα ηελ παξαηάξεζε, ηε κϋηξεζε θαη ηελ αμηνιφγεζε απηνχ πνπ εέλαη θαη απηνχ πνπ δελ εέλαη νηθνηνπξηζκφο. ε γεληθϋο γξακκϋο, ν νηθνηνπξηζκφο ζαλ φξνο δειψλεη ζεηηθϊ θαη Ϊκεζα κηαλ Ϊιιε, ζπκβησηηθά ζρϋζε αλϊκεζα ζηελ αλζξψπηλε θαη ζηελ πεξηβϊιινπζα θχζε θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ρσξηθάο κεηαθέλεζεο. Ο νηθνηνπξηζκφο ζαλ φξνο πιενλεθηεέ, παξϊ ην γεγνλφο φηη απνπλϋεη σο Ϋλα βαζκφ ηε πιενλεμέα ελφο λϋνπ θηλάκαηνο, ηνπ θηλάκαηνο ηεο πνιηηηθάο νηθνινγέαο, πνπ ζϋηεη πνιχ ζπρλϊ θαη θϊπνηε θαηαρξεζηηθϊ ηελ εηηθϋηα «νηθνινγηθφο» κπξνζηϊ απφ πξαθηηθϋο θαη ζεσξεηηθϋο θαηεπζχλζεηο. Ο έδηνο ν φξνο αθφκα πιενλεθηεέ, παξϊ ην γεγνλφο φηη ζπγρϋεηαη κε ηνλ νκψλπκν ηνπ «νηθνινγηθφ ηνπξηζκφ», πνπ πεξηνξέδεηαη ζηελ επνπηεέα ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο ρσξέο γεληθφηεξεο, πνιηηηζηηθϋο, θνηλσληνςπρνινγηθϋο θαη πνιηηηζηηθϋο πξνεθηϊζεηο. Απφ ηελ Ϊιιε, ην ςπρηθφ εθθξεκϋο ηνπ ζπκβαηηθνχ ηνπξέζηα θηλεέηαη αλϊκεζα ζην Ϊγρνο πνπ δεκηνπξγεέ ε πιενλεμέα ηνπ ζεϊκαηνο θαη ησλ θαηαλαισηηθψλ πξνζθνξψλ, θαη ζηελ αλέα πνπ πξνϋξρεηαη απφ ηελ ειαθξφηεηα θαη αδηαθνξέα ηνπ γηα ηνλ θφζκν. ΦπζηθΪ, δελ ζα κπνξνχζε λα ηζρπξηζηεέ θαλεέο φηη κηα νηθνηνπξηζηηθά εκπεηξέα ζηνλ ππϊξρνληα θφζκν ζα ζάκαηλε ηελ απφιπηε Ϊξλεζε θϊζε ππνινγηζκνχ γηα ηελ επηδησθφκελε σθϋιεηα κε ην κηθξφηεξν δπλαηφ, ρξεκαηηθφ θαη ρξνληθφ θφζηνο. ΜΫζα ζε Ϋλα θφζκν πνιιψλ, νηθνλνκηθψλ, ηερλνινγηθψλ θαη πιεξνθνξηθψλ ηαρπηάησλ, ν ζπκβαηηθφο ηνπξηζκφο δελ εηζϊγεη κηα λϋα, κηθξφηεξε ηαρχηεηα, αιιϊ ζπρλϊ πιεηνδνηεέ θαη δηεθδηθεέ θνξπθαέεο 18

20 επηηαρχλζεηο. Αληέζεηα, ν νηθνηνπξηζκφο εέλαη εκπεηξέα ζπκθηιέσζεο κε ηνπο πξνζσπηθνχο ξπζκνχο, απνδνράο ηεο πξνζσπηθάο «ρσξεηηθφηεηαο» ηνπ πξνζσπηθνχ ρξφλνπ, Ϊληιεζεο ησλ επηζπκεηψλ αιιϊ ηαπηφρξνλα θαη εθηθηψλ θαηαζηϊζεσλ. 2.3 ΣΑ ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΣΟΤ ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΜΟΤ 1. Ο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο, πνπ εέλαη πϊληνηε ε θχζε ά ν νέθνο ηνπ αλζξψπνπ ( απφ φπνπ πάξε θαη ην φλνκα ηνπ ), δειαδά ην θπζηθφ πεξηβϊιινλ κε φια ηα νηθνζπζηάκαηα ηνπ, ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θαη ηελ αγξέα δσά πνπ δηαζϋηεη. Καη πξϋπεη λα ηνληζηεέ φηη απηφ ην πεξηβϊιινλ εέλαη ην αθαηϋξγαζην, ην απζεληηθφ, ην ακφιπλην θαη ην αλφζεπην πεξηβϊιινλ. Σν θπζηθφ πεξηβϊιινλ ζηελ πξσηνγελά 'θπζηθά' κνξθά ηνπ νπνένπ νη πεξηνρϋο δελ αιινηψζεθαλ απφ ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. ΑπηΫο εέλαη π. ρ. ηνπέα ηδηαέηεξνπ θπζηθνχ θϊιινπο, βνπλϊ, πνηϊκηα, νξνπϋδηα, δϊζε, ζπάιαηα, θαξϊγγηα, πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο, ηφπνη κε ζπϊληα ρισξέδα θαη παλέδα, πδξνβηφηνπνη, δϋιηα πνηακψλ, ιηκλνζϊιαζζεο, θ. η. ι. 2. Σν ελδηαθϋξνλ γηα ην πεξηβϊιινλ ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Σν θπξηφηεξν θέλεηξν ηνπ νηθνηνπξηζκνχ εέλαη ε γλσξηκέα, ε γλψζε θαη ε απφιαπζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο ησλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ. Αλ απηφ ην πεξηβϊιινλ αιινησζεέ ά ππνβαζκηζηεέ ά θαηαζηξαθεέ ζα πϊςεη πιϋνλ λα ειθχεη ηνπο νηθνηνπξέζηεο αιιϊ πξν παληφο ζα ρϊζεη ηελ ηαπηφηεηα ηνπ. Καη θχξηνο ζθνπφο ηνπ νηθνηνπξηζκνχ εέλαη λα δηαθπιαρζεέ απηφ ην πεξηβϊιινλ φπσο θαη κηθξνπεξηβϊιινληα πνπ βξέζθνληαη κϋζα ζε απηφ ( θνηλσληθφ, πνιηηηζηηθφ, νηθνλνκηθφ). Καη ε δηαθχιαμε ηνπ πεξηβϊιινληνο επηηπγρϊλεηαη πξψην κε ηε δηαηεξεζηκφηεηϊ ηνπ θαη ηε ζπληάξεζε ηνπ. Γηαηεξεζηκφηεηα ελφο πεξηβϊιινληνο ζεκαέλεη ηε δηαηάξεζε ηνπ ζε ηϋηνηα θαηϊζηαζε ψζηε λα κπνξεέ λα ρξεζηκνπνηεέηαη απφ ηηο παξνχζεο θαη ηηο κειινληηθϋο γελεϋο κε ηνλ έδην ηξφπν. Να δηαηεξεέηαη δειαδά αεηθνξηθφ. πληάξεζε ελφο πεξηβϊιινληνο ζεκαέλεη λα ζπληεξεέηαη κεηϊ απφ θϊζε ρξάζε γηα λα εέλαη Ϋηνηκν λα επαλαρξεζηκνπνηεζεέ. 3. Σν ελδηαθϋξνλ γηα ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ. Ο νηθνηνπξηζκφο πξϋπεη πϊληα λα Ϋρεη ηνπηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Να δηαρεηξέδεηαη απφ ηνλ ληφπην πιεζπζκφ. Να αλαπηχζζεηαη ζε ηνπηθά θιέκαθα. Να βαζέδεηαη ζηελ ηνπηθά ππνδνκά. Σα θϋξδε 19

21 ηνπ λα πεξλνχλ ζηνλ ληφπην πιεζπζκφ γηα λα απμάζνπλ ην ρακειφ πξϊγκαηη εηζφδεκα ηνπο θαη Ϋκκεζα λα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ζπληάξεζε ηεο ηνπηθάο θνηλσλέαο θαη ηνπ ηνπηθνχ πεξηβϊιινληνο. Αλ ν νηθνηνπξηζκφο πεξϊζεη ζηα ρϋξηα ηνπξηζηηθψλ επηρεηξεκαηηψλ, ηφηε ζα εκπνξεπκαηνπνηεζεέ, ζα κεγεζπλζεέ, ζα γέλεη θαηαλαισηηθφο θαη ηα θϋξδε ηνπ ζα δηαθεχγνπλ. Ο ηνπηθφο πιεζπζκφο ηφηε, αλ θαη βξαρπρξφληα κπνξεέ λα απνθηάζεη νθϋιε, καθξνρξφληα ζα δεκησζεέ θαη ν έδηνο ν νηθνηνπξηζκφο ζα κεηαηξαπεέ ζε κηα Ϊιιε κνξθά ηνπξηζκνχ. 4. Ζ αεηθνξέα, ε επηφηεηα θαη ην κηθξφ κϋγεζνο. Δμ νξηζκνχ ν νηθνηνπξηζκφο εέλαη αεηθνξηθφ. Αθνινπζεέ φιεο ηηο αξρϋο ηεο αεηθνξηθάο αλϊπηπμεο θαη ην δφγκα ηνπ ζπκπέπηεη κε ην δφγκα ηνπ αεηθφξνπ ηνπξηζκνχ. Καη ζαλ κνξθά ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ εέλαη επέζεο άπηνο, καιαθφο θαη αληηκαδηθφο. Γελ απαηηεέ ηδηαέηεξεο ά πξνζζεηϋο εγθαηαζηϊζεηο, ρξεζηκνπνηεέ ηελ ππϊξρνπζα ππνδνκά, δελ δηαηαξϊζζεη ηελ ηνπηθά ηζνξξνπέα θαη ηελ αξκνλέα ηνπ ηνπένπ θαη δελ ρξεζηκνπνηεέ θαηαρξεζηηθϊ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο. 5. Η γλωξηκία κε ηε θύζε, ε απόθηεζε γλώζεωλ γηα ηε θύζε θαη ε απαίηεζε εκπεηξηώλ. Οη νηθνηνπξίζηεο είλαη άλζξωπνη πνπ αγαπνύλ ηε θύζε, γη απηό θαη ν νηθνηνπξηζκόο νλνκάδεηαη θαη θπζηνιαηξηθόο ηνπξηζκόο. Θέινπλ λα γλωξηζηνύλ κε ηε θύζε, αλ ν ηξόπνο δωήο ηνπο θαη ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν βξέζεθαλ λα δνπλ, ηνπο ηελ απνζηεξεί. Θέινπλ λα κάζνπλ ηε θύζε. Να γλωξίζνπλ ηνπο λόκνπο ηεο. Θέινπλ λα απνθηήζνπλ εκπεηξίεο από ηε πξνζωξηλή ζπκβίωζε ηνπο κε ηε θύζε. Δπζηπρώο ν ζεκεξηλόο ηξόπνο δωήο ηωλ αλζξώπωλ κέζα ζηα αζηηθά θέληξα, ηνπο έρεη απνκαθξύλεη από ηε θύζε πνπ είλαη ην ζπίηη όιωλ ηωλ αλζξώπωλ. Οη λέεο θπξίωο γεληέο έρνπλ γελλεζεί θαη αλαηξαθεί κέζα ζην ηερλεηό πεξηβάιινλ ηωλ κεγαινππόιεωλ θαη έρνπλ ειάρηζηεο γλώζεηο γηα ην θπζηθό πεξηβάιινλ. Ο νηθνηνπξηζκόο γηα απηέο ηηο γεληέο απνηειεί θπγή πξνο ηε θύζε, απόδξαζε από ην ηερληθό αλζξωπνγελέο αζθπθηηθό θαη θνπξαζηηθό πεξηβάιινλ θαη επηζηξνθή ζηηο ξίδεο ηνπ. 2.4 ΠΡΟΦΙΛ ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΣΑ ΟξηζκΫλεο απφ ηηο πξψηεο Ϋξεπλεο ηνπ νηθνηνπξηζκνχ επηρεέξεζαλ λα ηαμηλνκάζνπλ ηνπο νηθνηνπξέζηεο βϊζεη πεξηβϊιινληνο, εκπεηξέαο θαη δπλακηθάο ηεο νκϊδαο. Γηα παξϊδεηγκα, ν Kusler θαηεγνξηνπνέεζε ηνπο νηθνηνπξέζηεο ζε ηξεηο βαζηθϋο νκϊδεο: Οηθνηνπξέζηεο " do - it - yourself". ΠαξΪ ηε ζρεηηθά ηνπο αλσλπκέα, ε 20

22 νκϊδα απηά ζπκπεξηιακβϊλεη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ νηθνηνπξηζηψλ. Οη Ϊλζξσπνη απηνέ κϋλνπλ ζε κηα πνηθηιέα ηχπσλ θαηαιπκϊησλ θαη Ϋρνπλ ηε δπλαηφηεηα κεηαθέλεζεο, ψζηε λα κπνξνχλ λα επηζθϋπηνληαη πνιιϊ κϋξε. Ζ εκπεηξέα ηνπο, ζπλεπψο, ραξαθηεξέδεηαη απφ Ϋλα πςειφ επέπεδν ειαζηηθφηεηαο. Οηθνηνπξέζηεο ζε γθξνππ. Ζ νκϊδα απηά αλακϋλεη Ϋλαλ πςειφ βαζκφ νξγϊλσζεο ζηελ πεξηάγεζε ηεο, θαη ηαμηδεχεη ζε εμσηηθνχο πξννξηζκνχο. ρνιηθϋο νκϊδεο ά επηζηεκνληθϊ γθξνππ. Ζ νκϊδα απηά αζρνιεέηαη ζπλάζσο κε ηελ επηζηεκνληθά εξεπλϊ εθ κϋξνπο κηαο νξγαλσκϋλεο νκϊδαο ά κεκνλσκϋλα, παξακϋλεη ζηελ έδηα πεξηνρά γηα κεγϊια ρξνληθϊ δηαζηάκαηα θαη εέλαη πξφζπκε λα ππνκϋλεη ηηο ρεηξφηεξεο ζπλζάθεο ζε ζρϋζε κε ηηο Ϊιιεο δπν νκϊδεο. ΠαξΪιιεια κε ηελ αχμεζε ζηηο επθαηξέεο γηα νηθνηνπξηζηηθϋο εκπεηξέεο θαη ζηηο ζρεηηθϋο ηππνινγέεο ησλ ηνπξηζηψλ, πνπ πξαγκαηνπνηνχλ απηϊ ηα ηαμέδηα, ζεκεηψζεθε θαη κηα αχμεζε ζηε δηαζϋζηκε βηβιηνγξαθέα γηα ηνλ νηθνηνπξηζκφ, φπνπ Ϋλα κεγϊιν κϋξνο ηεο αθνξνχζε ηελ παξνπζέαζε ελφο πξνθέι απηψλ ησλ ηνπξηζηψλ. Οη πξψηεο Ϋξεπλεο θαηεπζχλνληαλ πξνο ην γεγνλφο φηη ν νηθνηνπξέζηαο εέλαη θπξέσο Ϊληξαο, θαιϊ κνξθσκϋλνο, επθαηϊζηαηνο, κε ηϊζε λα παξακϋλεη γηα αξθεηφ ρξνληθφ δηϊζηεκα ζηνλ πξννξηζκφ ηνπ. 2.5 ΟΙ ΔΜΠΛΔΚΟΜΔΝΔ ΟΜΑΓΔ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΑ ΠΛΔΟΝΔΚΣΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΑΓΤΝΑΜΙΔ ΓΙΑ ΣΗΝ ΟΡΘΗ ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΟΤ ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΜΟΤ Οη επηρεηξεκαηίεο ηνπ ηνπξηζκνύ ( ηαμηδηωηηθά γξαθεία, ηδηνθηήηεο μελνδνρείωλ θαη θαηαιπκάηωλ θ.ι.π.) Α)Σαμηδηωηηθά γξαθεία γεληθνύ ηνπξηζκνύ: Πιενλεθηάκαηα: Ζ νξγαλσκϋλε κνξθά ηαμηδηνχ ζε γθξνππ δηεπθνιχλεη ηε δηαρεέξηζε επηζθεπηψλ ζηνλ βηφηνπν, εθφζνλ ηεζεέ σο πξνυπφζεζε ηεο επέζθεςεο ην θιεέζηκν ξαληεβνχ. 21

23 Αδπλακέεο- Μεηνλεθηάκαηα Αλεπαξθάο ελεκϋξσζε ησλ επηζθεπηψλ γηα ηηο αμέεο θαη ηελ νξζά ζπκπεξηθνξϊ ζηνλ βηφηνπν. Έιιεηςε πνιηηηθάο γηα ηελ ελέζρπζε ηεο πξνζηαζέαο κϋζσ εζεινληηθάο νηθνλνκηθάο πξνζθνξϊο. Έιιεηςε πνιηηηθάο γηα ηελ ελέζρπζε ηεο ηνπηθάο θνηλσλέαο θαη νηθνλνκέαο ( κϋζσ επηινγάο ληφπησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ θ.ι.π.) Β)Σαμηδηωηηθά γξαθεία ηνπξηζκνύ πεξηπέηεηαο - γξαθεία νηθνμελαγήζεωλ ζε πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο : Πιενλεθηάκαηα: Απεπζχλνληαη ζε Ϋλα θνηλφ πνπ Ϋρεη ηζρπξφ θέλεηξν λα ραξεέ ηε θχζε θαη θαιχπηνπλ κε ηθαλνπνηεηηθφ ηξφπν απηά ηελ αλϊγθε. Δέλαη, επνκϋλσο, ηζρπξνέ ελ δπλϊκεη ζχκκαρνη ζηελ πξνψζεζε ηνπ νξζνχ νηθνηνπξηζκνχ. Αδπλακέεο- Μεηνλεθηάκαηα Αλππαξμέα ζπλεξγαζέαο κε αξκφδηνπο θνξεέο γηα ηε δηακφξθσζε ζπλζεθψλ αζθαινχο ( γηα ηνλ βηφηνπν ) δηεμαγσγάο ησλ ζπνξ. Αλεπαξθάο ελεκϋξσζε ησλ επηζθεπηψλ γηα ηηο Ϊμηεο θαη ηελ νξζά ζπκπεξηθνξϊ ζηνλ βηφηνπν. Έιιεηςε πνιηηηθάο γηα ηελ ελέζρπζε ηεο πξνζηαζέαο κϋζσ εζεινληηθάο νηθνλνκηθάο πξνζθνξϊο. Έιιεηςε πνιηηηθάο γηα ηελ ελέζρπζε ηεο ηνπηθάο θνηλσλέαο θαη νηθνλνκέαο ( κϋζσ επηινγάο ληφπησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ θ.ι.π). Γ) Ιδηνθηήηεο θαη δηαρεηξηζηέο ππνδνκώλ θηινμελίαο θαη εζηίαζεο : Πιενλεθηάκαηα: ΠνιιΫο θνξϋο επηιϋγνπλ ηελ επαλαρξεζηκνπνέεζε παξαδνζηαθψλ θηηξέσλ, ιακβϊλνπλ κϋηξα πξνζηαζέαο ηνπ πεξηβϊιινληνο θαη πξνβϊιινπλ ηνλ ηνπηθφ πνιηηηζκφ θαη ηα πξντφληα. πρλϊ, επεηδά απηϋο νη πξαθηηθϋο θνζηέδνπλ, αθνξνχλ ζε ππνδνκϋο πνπ απεπζχλνληαη ζε πςειφηεξα εηζνδάκαηα. Αδπλακέεο- Μεηνλεθηάκαηα Πξνβιάκαηα αηζζεηηθάο θαη αξκνληθάο Ϋληαμεο ζην ηνπέν. Αλεπαξθά κϋηξα «πξαζηλέζκαηνο» ηνπ θαηαιχκαηνο ( εμνηθνλφκεζε 22

24 λεξνχ θαη ελϋξγεηαο, αλαθχθισζε θ.ι.π.) Με ρξάζε θαη πξνβνιά ηνπηθψλ πξντφλησλ. Αλεπαξθάο πιεξνθφξεζε ηνπ θνηλνχ γηα ηηο Ϊμηεο θαη ηελ πξνζηαζέα ηνπ βηφηνπνπ. Έιιεηςε πνιηηηθάο ηελ ελέζρπζε ηεο πξνζηαζέαο κϋζσ εζεινληηθάο νηθνλνκηθάο πξνζθνξϊο. Αλεπαξθάο ελέζρπζε ηεο ηνπηθάο νηθνλνκέαο ( κϋζσ ζϋζεσλ εξγαζέαο, επηινγάο ληφπησλ πξντφλησλ θ.ι.π.) Οη ηνπξίζηεο Γηαθνξνπνηνχληαη, απφ ηνπο εμεηδηθεπκϋλνπο νηθνηνπξέζηεο ( ζην Ϋλα Ϊθξν ) σο ην επξχ ηνπξηζηηθφ θνηλφ κε πηζαλά πιεκκειά ηάξεζε θαλφλσλ νξζάο ζπκπεξηθνξϊο ζηνλ βηφηνπν ( ζην Ϊιιν Ϊθξν ). Ζ εξκελεέα θαη αλϊδεημε θαλνληθϊ πξϋπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο αλϊγθεο ηεο θϊζε νκϊδαο. Οη ζπλεηδεηνπνηεκϋλνη νηθνηνπξέζηεο, εηδηθϊ νη αιινδαπνέ, Ϋρνπλ πςειϋο απαηηάζεηο απφ ηελ πνηφηεηα ηεο νηθνηνπξηζηηθάο εκπεηξέαο, φρη ηφζν σο πξνο ηελ πνιπηϋιεηα ησλ ππνδνκψλ θαη ηηο αλϋζεηο, φζν σο πξνο ηελ θαιαηζζεζέα ηνπο θαη ηηο πξνδηαγξαθϋο πξνζηαζέαο πεξηβϊιινληνο, πνπ αθνινπζνχλ θαη ηελ πνηφηεηα εξκελεέαο θαη αλϊδεημεο ηνπ ππϊξρνληνο ηνπηθνχ πεξηβϊιινληνο, θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ. Οη νηθνηνπξηζηηθνέ πξννξηζκνέ ζηελ επεηξσηηθά ΔιιΪδα απεπζχλνληαη, θαηϊ θχξην ιφγν, ζηνλ εζσηεξηθφ ηνπξηζκφ θαη ραξαθηεξέδνληαη απφ επνρηθφηεηα ( πςειά δάηεζε, ζπλάζσο θαηϊ ηελ Ϊλνημε, ηηο επέζεκεο αξγέεο θαη ηηο δηαθνπϋο ηνπ θαινθαηξηνχ). Ζ δηϊρπζε ζην ρξφλν εέλαη ζπλάζσο Ϋλα δεηνχκελν. Σα θέλεηξα επέζθεςεο ηνπ εγρσξένπ ηνπξηζκνχ εέλαη, ζπλάζσο, πνηθέια θαη ζπλδπϊδνπλ ζηνηρεέα πνιηηηζηηθνχ θαη νηθνινγηθνχ ηνπξηζκνχ. ΚαηΪ ζπλϋπεηα, ε παξϊηαζε ηεο δηακνλάο ησλ επηζθεπηψλ ζα επηηεπρζεέ ζην βαζκφ πνπ πξνζθϋξεηαη δηαθνξνπνηεκϋλν «πξντφλ», πνιχπιεπξε εκπεηξέα θαη επαθά κε ηνλ ηφπν. Γελ Ϋρεη δηεξεπλεζεέ ζπζηεκαηηθϊ ε πξφζεζε ησλ ηνπξηζηψλ γηα νηθνλνκηθά ελέζρπζε ηεο πξνζηαζέαο κϋζσ εζεινληηθψλ ά κε εηζθνξψλ, κε εμαέξεζε ηελ ελέζρπζε πεξηβαιινληηθψλ νξγαλψζεσλ. Οη ζπλεξγαζέεο κε 23

25 μελνδνρεέα, θαηαιχκαηα θαη ηνπξηζηηθϊ γξαθεέα, θαζψο θαη νη εζεινληηθϋο εηζθνξϋο ζηα ΚΫληξα ΔλεκΫξσζεο θαη χζηεξα απφ μελαγάζεηο, απνηεινχλ πεδέα δηεξεχλεζεο απηάο ηεο πξφζεζεο. ΠξΫπεη φκσο λα θαζέζηαηαη ζαθϋο ζε πνηνλ πεγαέλεη ε εηζθνξϊ θαη πσο αμηνπνηεέηαη. Αο ζεκεησζεέ φηη ζην εμσηεξηθφ δελ λνεέηαη επέζθεςε ζε εζληθφ πϊξθν ά Ϊιιε πξνζηαηεπφκελε πεξηνρά ρσξέο εηζηηάξην ά αληέζηνηρν θφξν. Δηδηθφ «νηθνηνπξηζηηθφ θνηλφ» απνηεινχλ νη εζεινληϋο θαη ηα ζρνιεέα πνπ επηζθϋπηνληαη ηνλ ηφπν, κε ζηφρν ηελ παξνρά εζεινληηθάο εξγαζέαο γηα ην πεξηβϊιινλ θαη ηελ πεξηβαιινληηθά εθπαέδεπζε. ΔηδηθΪ ν εζεινληηθφο ηνπξηζκφο απνηειεέ ηελ θαηεμνράλ κνξθά νηθνηνπξηζκνχ, κηα θαη ζπκβϊιιεη ελεξγϊ ζηελ πξνζηαζέα θαη επηδξϊ ζεηηθϊ ζηελ ηνπηθά θνηλσλέα θαη νηθνλνκέα. Δπέζεο, επηηπγρϊλεη πςειφ βαζκφ επαηζζεηνπνέεζεο ησλ εζεινληψλ, φπσο Ϋρνπλ δεέμεη ζρεηηθϋο Ϋξεπλεο Οη αλεμάξηεηνη θνξείο πνπ αζρνινύληαη κε ηε δηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο( θέληξα πιεξνθόξεζεο, ΜΚΟ θ.ι.π.) Πιενλεθηάκαηα Δέλαη πηζαλνέ ζχκκαρνη ζηελ πξνζπϊζεηα πξνψζεζεο ηνπ νηθνηνπξηζκνχ κε ηηο ζσζηϋο πξνδηαγξαθϋο, κπνξνχλ λα αλαιϊβνπλ νπζηαζηηθφ ξφιν ζηνλ Ϋιεγρν ηεο ηνπξηζηηθάο βηνκεραλέαο θαη ζηελ αλϊινγε Ϊζθεζε επηξξνάο, ζηελ ελεκϋξσζε θαη επαηζζεηνπνέεζε θαη ζηε δηαρεέξηζε επηζθεπηψλ. Αδπλακέεο- Μεηνλεθηάκαηα Γελ Ϋρνπλ πϊληα ηελ ππνζηάξημε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ νχηε ηελ αξκνδηφηεηα δηαρεέξηζεο ησλ πεξηνρψλ Σν θξάηνο θαη δηαθξαηηθνί θνξείο, όπωο ε Δ.Δ. Πιενλεθηάκαηα πκβϊιινπλ κε ηε ρϊξαμε πνιηηηθάο ζηελ πξνψζεζε ηνπ νηθνηνπξηζκνχ, θπξέσο κϋζσ θεηκϋλσλ αξρψλ θαη ζπζηϊζεσλ ( φπσο ην European Charter for Sustainable Tourism in Protected Areas θαη ηα πξαθηηθϊ πνιπϊξηζκσλ ζπλεδξέσλ ), θαζψο θαη ησλ νδεγηψλ ( ην Δπξσπατθφ ζπκβνχιην Ϋρεη εθδψζεη 24

26 νδεγέεο γηα ηνλ άπην ηνπξηζκφ.) Σα δηεζλά ζπζηάκαηα πηζηνπνέεζεο κπνξεέ επέζεο λα ζεσξεζεέ φηη ζπκβϊιινπλ πξνο απηά ηελ θαηεχζπλζε, αλ θαη ν πνιιαπιαζηαζκφο ηνπο Ϋρεη επηθϋξεη θϊπνηα ζχγρπζε, ζηε ζπλεέδεζε ηφζν ηνπ θνηλνχ φζν θαη ησλ επηρεηξάζεσλ ( θαζψο δελ ππϊξρεη εληαέα απνδεθηφ ζχζηεκα πηζηνπνέεζεο ζε παλεπξσπατθφ επέπεδν). ΔηδηθΪ ν ΔΟΣ, Ϋρεη ζπκβϊιιεη ζεκαληηθϊ ζηελ πξνψζεζε ηνπ άπηνπ ηνπξηζκνχ σο κνρινχ αλαδσνγφλεζεο ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Ζ πνιηηηθά πνπ εθϊξκνζε άδε απφ ηε δεθαεηέα ηνπ 1970 ζε πεξηνρϋο φπσο ηα Εαγνξνρψξηα ππάξμε πξσηνπνξηαθά θαη απνηειεέ παξϊδεηγκα ηεο ζπκβνιάο ηνπ θξαηηθνχ ηνκϋα ζηελ αλϊπηπμε ησλ άπησλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Ζ πνιηηηθά ηεο πξνζηαζέαο νηθηζκψλ, ηεο αξρηθάο επϋλδπζεο γηα ηελ απνθαηϊζηαζε θαη ιεηηνπξγέα μελψλσλ θαη ηεο κεηϋπεηηα παξϊδνζεο ηνπο ζηνπο ληφπηνπο ηδηνθηάηεο καο δεέρλεη πνηνο κπνξεέ λα εέλαη ν ξφινο ηνπ θξϊηνπο θαη ζηνλ ηνκϋα ηνπ νηθνηνπξηζκνχ. Αδπλακέεο- Μεηνλεθηάκαηα Με ηελ πνιπδηϊζπαζε αξκνδηνηάησλ δπζρεξαέλεηαη ε ρϊξαμε εληαέαο πνιηηηθάο ζε θξαηηθφ επέπεδν ζηνλ ηνκϋα ηνπ ηνπξηζκνχ, γεληθϊ, θαη ηνπ νηθνηνπξηζκνχ, εηδηθφηεξα. ΑπνθΪζεηο δηαθνξεηηθψλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ κπνξεέ λα εέλαη αληηθαηηθϋο σο πξνο ηελ αθνινπζνχκελε ζηξαηεγηθά. Ζ αδεηνδφηεζε γηα ηα θαηαιχκαηα, π.ρ. δελ ππφθεηηαη πϊληα ζε κηα εληαέα ζηξαηεγηθά πξνζηαζέαο θαη άπηαο αλϊπηπμεο κε εθινγηθεπκϋλεο ρσξνζεηάζεηο θαη πξνδηαγξαθϋο πνηφηεηαο. Ο ζπληνληζκφο ζε επέπεδν πξνζηαηεπφκελεο πεξηνράο εέλαη πηζαλφ λα απνδεηρζεέ επρεξϋζηεξνο Η ηνπηθή θνηλωλία ( ηνπηθέο αξρέο, εζεινληηθέο νξγαλώζεηο, όινη όζνη έρνπλ εηζόδεκα από ηνλ ηνπξηζκό, ην ζύλνιν ηωλ θαηνίθωλ ηεο πεξηνρήο ). Πιενλεθηάκαηα Ζ ζπκκεηνρά ηεο ηνπηθάο θνηλσλέαο ζηνλ νηθνηνπξηζκφ εέλαη αζθαιάο δξφκνο πξνο ηελ απνδνρά ηνπ θαζεζηψηνο πξνζηαζέαο. Ζ ζπκκεηνρά ηεο ηνπηθάο θνηλσλέαο ζηε δηαρεέξηζε ππνδνκψλ ηνπ νηθνηνπξηζκνχ εμαζθαιέδεη εηζφδεκα γηα ηνλ ηφπν. 25

27 Ζ ζπκκεηνρά ηεο ηνπηθάο θνηλσλέαο ζηηο νηθνηνπξηζηηθϋο επηρεηξάζεηο εέλαη Ϋλα ζηνηρεέν πνπ δηαθνξνπνηεέ ηνλ νηθνηνπξηζκφ απφ ην καδηθφ ηνπξηζκφ, φπνπ ζπλάζσο ηα Ϋζνδα απφ ηηο επηρεηξάζεηο δηαθεχγνπλ εθηφο πεξηνράο. Πνιχ πηζαλφ εέλαη λα ρξεηαζηεέ θαηϊξηηζε ζπγθεθξηκϋλσλ νκϊδσλ ηεο ηνπηθάο θνηλσλέαο γηα λα επηηεπρζεέ ε ζπκκεηνρά απηά. Οη θνξεέο δηαρεέξηζεο κπνξνχλ λα ηελ πξνζθϋξνπλ ά λα ηελ ππνζηεξέμνπλ. Οη ηνπηθϋο αξρϋο κπνξνχλ λα παέμνπλ θαηαιπηηθφ ξφιν ζηε ρϊξαμε εληαέαο πνιηηηθάο γηα ηνλ ηνπξηζκφ ζε επέπεδν δάκνπ, λνκαξρέαο θαη πεξηθϋξεηαο. ζν πην θαιϊ εέλαη ζπληνληζκϋλε ε πνιηηηθά ζε απηϊ ηα επέπεδα θαη φζν πεξηζζφηεξν ιεηηνπξγνχλ δέθηπα πξννξηζκψλ θαη αμηνζϋαησλ, ηφζν πην επηηπρεκϋλν απνηϋιεζκα ζα πξνθχςεη. 2.6 ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΜΟ ΚΑΙ ΠΡΟΤΠΟΘΔΔΙ Ο Οηθνηνπξηζκφο απνηειεέ κηα εηδηθά θαηεγνξέα ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ, πνπ αλαπηχρζεθε ζηηο αξρϋο ηηο 10εηέαο ηνπ Λφγσ ηνπ «λεαξνχ» ηεο ειηθέαο αιιϊ θαη ηεο θχζεο ηνπ δελ Ϋρεη αθφκε δηακνξθσζεέ Ϋλαο θνηλϊ απνδεθηφο νξηζκφο, ζε αληέζεζε κε ηα γεληθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηνπ, ηα νπνέα ζα κπνξνχζαλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηα εμάο: 1. ΠεξηιακβΪλεη φιεο ηηο κνξθϋο ηνπξηζκνχ πνπ βαζέδνληαη ζηε θχζε, ζηηο νπνέεο ην θχξην θέλεηξν ησλ ηνπξηζηψλ εέλαη ε παξαηάξεζε θαη ε εθηέκεζε ηεο θχζεο, θαζψο επέζεο θαη νη παξαδνζηαθνέ πνιηηηζκνέ πνπ θπξηαξρνχλ ζηηο θπζηθϋο πεξηνρϋο. 2. ΠεξηΫρεη επηζηεκνληθϊ, εθπαηδεπηηθϊ θαη δηεξεπλεηηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ 3. Δέλαη ζπλάζσο νξγαλσκϋλνο ζε κηθξϋο νκϊδεο απφ εμεηδηθεπκϋλεο θαη κηθξϋο ηνπηθϋο επηρεηξάζεηο. 4. Διαρηζηνπνηεέ ηηο αξλεηηθϋο επηδξϊζεηο πϊλσ ζην θπζηθφ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθφ πεξηβϊιινλ. 5. Τπνζηεξέδεη ηελ πξνζηαζέα ησλ θπζηθψλ πεξηνρψλ παξϊγνληαο νηθνλνκηθϊ νθϋιε γηα ηηο ηνπηθϋο θνηλσλέεο, ηνπο νξγαληζκνχο θαη ηνπο θνξεέο δηαρεέξηζεο θπζηθψλ πεξηνρψλ πνπ απνζθνπνχλ ζηε δηαηάξεζε θαη πξνζηαζέα. ΠαξΫρνληαο ελαιιαθηηθά απαζρφιεζε θαη επθαηξέεο εηζνδάκαηνο γηα ηηο ηνπηθϋο θνηλφηεηεο θαη απμϊλνληαο ηελ επαηζζεζέα ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη ησλ ηνπξηζηψλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ζηνηρεέσλ. 26

28 Απφ ηα ραξαθηεξηζηηθϊ απηϊ γέλεηαη ζαθϋο φηη ν νηθνηνπξηζκφο εκθαλέδεηαη κελ σο ηνπξηζκφο θχζεο αιιϊ κε ζηνηρεέα ξπζκηζηηθϊ ά αεηθνξηθφηεηαο. Γηφηη ζα πξϋπεη λα ηνληζηεέ φηη νηθνηνπξηζκφο θαη ηνπξηζκφο θχζεο δελ εέλαη θαη' αλϊγθελ φξνη ηαπηφζεκνη. Ο ηνπξηζκφο θχζεο, ζα κπνξνχζε λα εμηζσζεέ κε ηνλ νηθνηνπξηζκφ, κφλν εϊλ παξάγαγε θαιχηεξε πξνζηαζέα. Δηδηθφηεξα κηα δξαζηεξηφηεηα γηα λα αμηνινγεζεέ ζαλ νηθνηνπξηζηηθά πξϋπεη: Να πξνϊγεη ζεηηθϋο πεξηβαιινληηθϋο εζηθϋο θαη λα θαιιηεξγεέ ηελ ελδεηθλπφκελε ζπκπεξηθνξϊ ζηνπο ζπκκεηϋρνληεο Να κελ ππνβαζκέδεη ην θπζηθφ πφξν Να επηθεληξψλεηαη πεξηζζφηεξν ζηηο εγγελεέο παξϊ ζηηο επέθηεηεο αμέεο Να πξνζαλαηνιέδεηαη γχξσ απφ ην πεξηβϊιινλ θαη φρη γχξσ απφ ηνλ Ϊλζξσπν Να σθειεέ ηελ Ϊγξηα δσά θαη ην πεξηβϊιινλ Να παξϋρεη Ϊκεζε επαθά κε ην θπζηθφ πεξηβϊιινλ Να ζπκπεξηιακβϊλεη ελεξγϊ ηελ ηνπηθά θνηλσλέα ζηελ ηνπξηζηηθά δηαδηθαζέα Σν επέπεδν ηθαλνπνέεζεο λα κεηξϊηαη ζε θιέκαθεο εθπαέδεπζεο θαη / ά εθηέκεζεο Να ζπλεπϊγεηαη ζεκαληηθά πξνεηνηκαζέα θαη απαηηάζεηο γλψζεσλ ζε βϊζνο απφ κϋξνπο ησλ μελαγψλ θαη ζπκκεηερφλησλ. 2.7 ΟΦΔΛΗ ΣΟΤ ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΜΟΤ Ο νηθνηνπξηζκφο Ϋρεη πεξηγξαθεέ σο Ϋλα απφ ηα πην ηζρπξϊ εξγαιεέα ζην νπινζηϊζην ησλ καρφκελσλ γηα ηε δηαηάξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο. ΠαξνπζηΪδεη κηα πεξηβαιινληηθϊ πην θηιηθά θαη ελδερνκϋλσο πεξηζζφηεξε βηψζηκε ελαιιαθηηθά ιχζε ζηηο εμαγσγηθϋο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ε θαιιηϋξγεηα, ε θαηαγξαθά, θαη ε εμαγσγά ηεο ζπγθνκηδάο ηεο Ϊγξηαο θχζεο. ΠξνζθΫξεη ζηνπο ηνπηθνχο αλζξψπνπο ηελ πηζαλφηεηα λα δξαπεηεχζνπλ θαη 27

29 λα κεηαδψζνπλ ηηο γλψζεηο ηεο νηθνινγέαο ζηνπο επηζθϋπηεο, λα αλαπηχμνπλ κηα ηζρπξφηεξε αέζζεζε ηεο θνηλνηηθάο ππεξεθϊλεηαο θαη κηαο επξχηεξεο, πην ζθαηξηθάο πξννπηηθάο πνπ αλαγλσξέδεη ηελ αμέα ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζε φινπο ηνπο αλζξψπνπο. Οη επηρεηξάζεηο πνπ αξρέδνπλ λα αζρνινχληαη κε ηνλ νηθνηνπξηζκφ κπνξνχλ λα γέλνπλ απηϊξθεηο κϋζα ζε Ϋλαλ ζχληνκν ρξφλν θαη κπνξνχλ λα εληζρχζνπλ ηηο καθξνπξφζεζκεο νηθνλνκηθϋο πξννπηηθϋο κηαο θνηλφηεηαο. Ο νηθνηνπξηζκφο ελζαξξχλεη επέζεο ηελ αλϊπηπμε ησλ αγνξψλ ζηηο εγγελεέο βηνηερλέεο θαη ησλ Ϋξγσλ ηϋρλεο, (γηα ηα αλακλεζηηθϊ), θαη ζπκβϊιιεη Ϋηζη ζηε ζπληάξεζε ηεο πνιηηηζηηθάο θιεξνλνκηϊο Γηα ηνπο μϋλνπο επηζθϋπηεο, ν ηνπξηζκφο παξϋρεη κηα εθπαηδεπηηθά αλαιακπά ελφο θφζκνπ θπζηθάο νκνξθηϊο θαη πινχζηαο πνιηηηζηηθάο θιεξνλνκηϊο. Δθπαηδεπηηθφο θαη πλεπκαηηθϊ ηθαλνπνηεηηθφο, ν νηθνηνπξηζκφο απεπζχλεηαη ζηελ επηζπκέα "λα επηζηξϋςνπκε ζηε θχζε." Έλα ιεπηφηεξν φθεινο απηψλ πνπ αζρνινχληαη κε ηνλ νηθνηνπξηζκφ, εέλαη ε επθαηξέα λα ζπκκεηϋρνπλ ζε Ϋλαλ δηεζλά δηϊινγν κε ηνπο αλζξψπνπο απφ δηαθνξεηηθϊ ππφβαζξα. Απηά ε δηαπνιηηηζκηθά αληαιιαγά κπνξεέ λα δηακνξθψζεη κηα πγηά γϋθπξα κεηαμχ ησλ βηνκεραληθψλ θαη αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ. Γηα ηνπο νηθνιφγνπο, ν νηθνηνπξηζκφο παξϋρεη κηα επθαηξέα γηα ηε καθξνπξφζεζκε πξνζηαζέα ηνπ εδϊθνπο θαη ησλ πφξσλ ηνπ. Απηφ εέλαη ηδηαέηεξα πνιχηηκν ζεσξψληαο φηη ηα θαπηϊ ζεκεέα ηεο βηνινγηθάο πνηθηινκνξθέαο εέλαη γεληθϊ νη θησρφηεξεο πεξηνρϋο ηνπ θφζκνπ, φπνπ ε νηθνλνκηθά αλϊγθε εέλαη πιϋνλ πηζαλά λα νδεγάζεη ηνπο αλζξψπνπο λα αθνινπζάζνπλ ηηο πεξηβαιινληηθϊ θαηαζηξεπηηθϋο επηινγϋο. Ο νηθνηνπξηζκφο εέλαη κηα επθαηξέα λα ζπληεξεζνχλ ηα νηθνζπζηάκαηα θαη ε βηνινγηθά πνηθηινκνξθέα πνπ εηδϊιισο ζα ρϊλνληαλ. Δέλαη επέζεο κηα πηζαλφηεηα λα παξαρζεέ ην εηζφδεκα πνπ ζα ππνζηεξέμεη ηηο εξεπλεηηθϋο πξνζπϊζεηεο. Οη ακνηβϋο εηζφδσλ απφ κηα Ϋιμε νηθνηνπξηζκνχ κπνξνχλ λα δηνρεηεπζνχλ ζηα πξνγξϊκκαηα πνπ πξνϊγνπλ ηελ επηζηεκνληθά γλψζε γηα ηελ νηθνινγέα ηεο πεξηνράο, ηελ αλαπαξαγσγά, απνθαηϊζηαζε, ά αλαδϊζσζε. Ζ δηϊβαζε πεδψλ ζην πϊξθν Kakum Kakum, ζηε ΓθΪλα, παξαδεέγκαηνο ρϊξηλ, εέλαη κηα δηϊβαζε πεδψλ αλϊκεζα ζε ηξνπηθϊ δϊζε πνπ ζρεδηϊδεηαη θαη ρηέδεηαη απφ δηεζλά ζπληάξεζε. Ζ δηϊβαζε πεδψλ ρξεζηκνπνηεέηαη θαη απφ ηνπο ηνπξέζηεο θαη απφ ηνπο επηζηάκνλεο θαη εέλαη κηα πεγά εηζνδάκαηνο γηα ηηο πξνζπϊζεηεο 28

30 ζπληάξεζεο ζην πϊξθν. 2.8 ΓΤΝΑΣΟΣΗΣΔ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ Αλ νη ζθηαγξαθεζεέο πξνυπνζϋζεηο απνηεινχλ ην Ϋλα ζθϋινο ηνπ νηθνηνπξηζηηθνχ πξνβιάκαηνο, ην Ϊιιν αλαθϋξεηαη ζηηο δπλαηφηεηεο πνπ ππϊξρνπλ γηα κηα ηϋηνηα δξαζηεξηφηεηα, δειαδά ζηε δηαζεζηκφηεηα θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πφξσλ, νη νπνένη ζα απνηειϋζνπλ αληηθεέκελν ηεο ελ ιφγσ δξαζηεξηφηεηαο. Αλαθεξφκελνη ζηνπο πνιηηηζηηθνχο πφξνπο πεξηνξηδφκαζηε ζπλάζσο ζηα θιαζηθϊ κλεκεέα, πϊλσ ζηα νπνέα ζηεξέρζεθε θαη ε ηνπξηζηηθά αλϊπηπμε ηεο ρψξαο ζηα πξψηα ηεο βάκαηα, φηαλ ν αξραηνινγηθφο ηνπξηζκφο άηαλ ζηηο Ϊκεζεο πξνηεξαηφηεηεο ηεο δάηεζεο. κσο δελ εέλαη κφλν απηϊ. Δέλαη ηα κλεκεέα ησλ λεψηεξσλ ρξφλσλ, νη παξαδνζηαθνέ νηθηζκνέ, ηα γξαθηθϊ ρσξηϊ ησλ νξεηλψλ θπξέσο πεξηνρψλ, ηα άζε θαη Ϋζηκα ηνπ ηφπνπ καο, νη παξαδνζηαθϋο ελαζρνιάζεηο, ν πιεζπζκφο ηεο ππαέζξνπ κε ηηο ηδηνκνξθέεο ηνπ, ηελ αγλφηεηα θαη ην Ϊδνιν ηνπ ραξαθηάξα ηνπ, ηελ θηινμελέα θαη ηελ ακεζφηεηϊ ηνπ. Δέλαη φια απηϊ, φπσο δηακνξθψζεθαλ ζηελ πνξεέα ηεο ειιεληθάο θπιάο κϋζα ζην ρξφλν θαη καο ραξαθηεξέδνπλ. Δέλαη απηϊ ηα νπνέα γηα Ϋλα κεγϊιν δηϊζηεκα ζην παξειζφλ ηα απαξλεζάθακε ά ηα ππνηηκάζακε γηα λα «ζενπνηάζνπκε» θαη λα νηθεηνπνηεζνχκε αιιφηξηα πξφηππα ζηελ πξνζπϊζεηϊ καο λα «εθζπγρξνληζηνχκε». Σα αλαθαιχςακε φκσο θαη ηα πξνβϊιινπκε δεηιϊ-δεηιϊ ηα ηειεπηαέα ρξφληα επηδηψθνληαο λα αλαδεέμνπκε, λα δηαηεξάζνπκε θαη λα πξνβϊιινπκε ηνλ πνιηηηζκφ καο, ηελ ηδηαηηεξφηεηα θαη κνλαδηθφηεηϊ καο, λα δεέμνπκε απηφ πνπ εέκαζηε, ρσξέο αηζζάκαηα θαησηεξφηεηαο. Δέλαη Ϊιισζηε απηφ πνπ απνδεηϊ ν ζχγρξνλνο ηνπξέζηαο θαη εηδηθφηεξα ν νηθνηνπξέζηαο, ηε γλσξηκέα θαη επαθά κε ηελ παξϊδνζε, ην αγλφ θαη Ϊδνιν, ηελ εκπεηξέα ηεο γφληκεο φζκσζεο ηνπ μϋλνπ κε ην εγρψξην ζηνηρεέν ζηελ θπζηθά ηνπ θαηϊζηαζε, ρσξέο εμσξατζκνχο θαη πξνζπνηάζεηο, ηελ εκπεηξέα λα αλαθαιχπηεη λϋεο αμέεο θαη λα επηβεβαηψλεη παιηϋο. Αλ νη πνιηηηζηηθνέ πφξνη θαη εηδηθφηεξα νη αξραηνινγηθνέ ζεζαπξνέ αλαδεέρζεθαλ θαη αμηνπνηάζεθαλ, ιηγφηεξν ά πεξηζζφηεξν, ζε φιε ηελ Ϋθηαζε ηεο ρψξαο, νη θπζηθνέ πφξνη αληέζεηα αγλνάζεθαλ, δελ αμηνπνηάζεθαλ ηζφηηκα, επηβεβαηψλνληαο Ϋηζη ην αληζφξξνπν» ηεο ηνπξηζηηθάο αλϊπηπμεο. Ζ ζπζζψξεπζε ησλ ηνπξηζηψλ ζηηο παξϊθηηεο πεξηνρϋο θαη ε απνθιεηζηηθά 29

31 αμηνπνέεζε ησλ θπζηθψλ ηνπο πφξσλ, Ϊθεζαλ θαηϊ κϋξνο ηνπο αληέζηνηρνπο ηεο ελδνρψξαο. Ζ εμϋιημε απηά εέρε θαη ηε ζεηηθά ηεο πιεπξϊ, αθνχ παξακϋλνληαο αλεθκεηϊιιεπηνη δελ ππνβαζκέζηεθαλ, φπσο ζε Ϊιιεο πεξηπηψζεηο. 2.9 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΔ ΔΠΙΓΡΑΔΙ ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΜΟΤ ΤπΪξρνπλ δχν ζρεηηθϊ, αιιϊ επδηϊθξηηεο, νηθνλνκηθϋο Ϋλλνηεο ζηνλ νηθνηνπξηζκφ: νηθνλνκηθφο αληέθηππνο θαη νηθνλνκηθά αμέα. Απηφ ην Ϋγγξαθν δεηεκϊησλ εζηηϊδεη ζηνλ νηθνλνκηθφ αληέθηππν, ν νπνένο αλαθϋξεηαη ζηελ αιιαγά ζηηο πσιάζεηο, ην εηζφδεκα, ηηο εξγαζέεο, ά Ϊιιε παξϊκεηξν πνπ παξϊγεηαη απφ ηνλ νηθνηνπξηζκφ. Έλαο θνηλφο ζηφρνο νηθνηνπξηζκνχ εέλαη ε παξαγσγά ησλ νηθνλνκηθψλ νθειψλ, εϊλ εέλαη θϋξδε γηα ηηο επηρεηξάζεηο, εξγαζέεο γηα ηηο θνηλφηεηεο, ά εηζνδάκαηα γηα ηα πϊξθα. Ο νηθνηνπξηζκφο δηαδξακαηέδεη Ϋλαλ ηδηαέηεξα ζεκαληηθφ ξφιν επεηδά κπνξεέ λα δεκηνπξγάζεη ηηο εξγαζέεο ζηηο καθξηλϋο πεξηνρϋο πνπ ηζηνξηθϊ Ϋρνπλ σθειεζεέ ιηγφηεξνη απφ ηα πξνγξϊκκαηα νηθνλνκηθάο αλϊπηπμεο απφ Ϋρεη ηηο πην ππθλνθαηνηθεκϋλεο πεξηνρϋο. Αθφκε θαη Ϋλαο κηθξφο αξηζκφο εξγαζηψλ κπνξεέ λα εέλαη ζεκαληηθφο ζηηο θνηλφηεηεο φπνπ νη πιεζπζκνέ εέλαη ρακεινέ θαη νη ελαιιαθηηθϋο ιχζεηο εέλαη ιέγεο. Απηφο ν νηθνλνκηθφο αληέθηππνο κπνξεέ λα απμάζεη ηελ πνιηηηθά θαη νηθνλνκηθά ελέζρπζε γηα ηε ζπληάξεζε. Οη πξνζηαηεπφκελεο δψλεο, θαη ε ζπληάξεζε θχζεο γεληθϊ, παξϋρνπλ πνιιϊ νθϋιε ζηελ θνηλσλέα, ζπκπεξηιακβαλνκϋλεο ηεο ζπληάξεζεο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ζπληάξεζε ησλ πδξνθξηηψλ, θαη ηα ινηπϊ. Γπζηπρψο, πνιιϊ απφ απηϊ ηα νθϋιε εέλαη Ϊπια. Δληνχηνηο, ηα νθϋιε πνπ ζπλδϋνληαη κε ηελ αλαςπρά θαη ηνλ ηνπξηζκφ ζηηο πξνζηαηεπφκελεο δψλεο ηεέλνπλ λα εέλαη απηϊ. Παξαδεέγκαηνο ρϊξηλ, νη δχηεο ζε Ϋλα ζαιϊζζην πϊξθν μνδεχνπλ ηα ρξάκαηα ζηελ θαηνηθέα, ηα ηξφθηκα, θαη ζε Ϊιια αγαζϊ θαη ππεξεζέεο, κε απηφλ ηνλ ηξφπν παξϋρνληαο ηελ απαζρφιεζε γηα ηνπο ηνπηθνχο θαη κε-ηνπηθνχο θαηνέθνπο. ΑπηΫο νη ζεηηθϋο νηθνλνκηθϋο επηδξϊζεηο κπνξνχλ λα νδεγάζνπλ ζηελ απμαλφκελε ππνζηάξημε γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο δψλεο κε ηηο νπνέεο ζπλδϋνληαη. ΓηΪθνξεο κειϋηεο ζηελ Απζηξαιέα θαη αιινχ Ϋρνπλ αμηνινγάζεη ηηο νηθνλνκηθϋο επηδξϊζεηο ηνπ νηθνηνπξηζκνχ. ΠξνβιΫςηκα, ην επέπεδν σθειεηψλ 30