στο Νοσοκομείο και στο Σπίτι.

Transcript

1 Φροντίδα Παιδιών με Σ. Δ. Τύπου 1 στο Νοσοκομείο και στο Σπίτι. Θεοφανεία Τσαχαλίνα MSc Φροντίδα στο Σακχαρώδη Διαβήτη MSc Υγεία, Διατροφή και Άσκηση, U.K. Απόφοιτη Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού Πρόεδρος της Ένωσης Γονέων Παιδιών & Νέων με Διαβήτη, Θεσσαλονίκη.

2 ΦΡΟΝΤΙΔΑ = ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Η φροντίδα αποτελεί τη βάση της νοσηλευτικής Η Νοσηλευτική αφορά παροχή νοσηλευτικής φροντίδας σε ανθρώπους με στόχο την προστασία και την προαγωγή της υγείας, την εφαρμογή θεραπευτικών μέσων κατά την ασθένεια και την αποκατάσταση Ως τέχνη η νοσηλευτική εκφράζεται μέσω των ενεργειών του νοσηλευτή, με επίκεντρο την ανθρώπινη επαφή.

3 Η έννοια της φροντίδας είναι πολυδιάστατη Υπάρχει στενή σύνδεση μεταξύ φροντίδας, κουλτούρας και κοινωνικών δομών Η φροντίδα αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο, όμως ο τρόπος και οι διαδικασίες που αυτή εκφράζεται διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό Κάθε νοσηλευτική κατάσταση, περιλαμβάνει ανάγκες και συμπεριφορές φροντίδας οι οποίες είναι πολιτισμικά καθορισμένες Πολιτισμικές διαφορές σε πεποιθήσεις, αξίες και δραστηριότητες φροντίδας, αντικατοπτρίζουν διαφορές στην παροχή νοσηλευτικής φροντίδας

4 Το διαπροσωπικό μοντέλο φροντίδας παιδιού Το οποίο συντίθεται από 4 αλληλοδιαδεχόμενες φάσεις: 1. Προσανατολισμός, η αμοιβαία γνωριμία μεταξύ νοσηλευτή και παιδιού, διαπροσωπική σχέση 2. Ταύτιση 3. Φειδώ και 4. Απόσπαση Ο Νοσηλευτής μαθαίνει σ αυτό το διάστημα τις ατομικές ανάγκες και συνήθειες του παιδιού που πρέπει να φροντίσει και αντιστρόφως μαθαίνουν και οι δύο ποιες πράξεις συμπεριλαμβάνει αυτή η φροντίδα

5 Σκοπός του Παιδιατρικού Νοσηλευτή στο ΣΔ1 είναι: να προστατεύει, προωθεί τα δικαιώματα και την υγεία των παιδιών να παρέχει ειδικές υπηρεσίες υγείας και φροντίδας να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών τους πρέπει να εργάζεται σε συνεργασία με το παιδί και τους γονείς ειδική και ατομική προσέγγιση σε φυσικές, ψυχολογικές, πνευματικές και κοινωνικές ανάγκες του παιδιού χρειάζεται ειδικές γνώσεις και ειδικευμένες δεξιοτεχνίες για να ικανοποιήσει αυτές τις ανάγκες και απαιτήσεις

6 Οι παιδιατρικοί νοσηλευτές ως μέλη της διεπιστημονικής ομάδας με τις κατάλληλες δεξιότητες και γνώσεις λειτουργούν αυτόνομα ως συντονιστές, εκπαιδευτές, σύμβουλοι, ερευνητές στην διαχείριση των προβλημάτων των παιδιών & των οικογενειών τους. Οι ανάγκες των παιδιών & εφήβων διαφέρουν σε δυο σημεία από εκείνες των ενηλίκων: Δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας με το παιδί και την οικογένεια καθώς και παροχή ψυχολογικής υποστήριξης Συμμετοχή των γονέων στη φροντίδα αναπτύσσοντας δεξιότητες εκπαίδευσης και ψυχοσυναισθηματικής υποστήριξης σύμφωνες με το αναπτυξιακό στάδιο και την ηλικία του παιδιού. Royal College of Nursing, 2004

7 Εκπαίδευση Η εκπαίδευση πρέπει να είναι διαρκής και να γίνεται από εξειδικευμένη ομάδα η οποία πρέπει να περιλαμβάνει γιατρό, νοσηλευτή, διαιτολόγο, ψυχολόγο και κοινωνική λειτουργό. Οι στόχοι της εκπαίδευσης είναι: Δημιουργία ενεργού πολίτη Ανάπτυξη και ενδυνάμωση εαυτού Δημιουργία και βελτίωση κοινωνικού εαυτού Ανάπτυξη ασφαλούς υγιεινού τρόπου ζωής

8 1. Ερμηνεία των αιτιών της διάγνωσης και τους λόγους εμφάνισης των συμπτωμάτων 2. Απλή επεξήγηση της αιτίας εμφάνισης του ΣΔ. Κανένας λόγος υπαιτιότητας 3. Η ανάγκη άμεσης έναρξης χορηγήσεως ινσουλίνης και ο τρόπος που δρα στον οργανισμό 4. Τι είναι γλυκόζη- φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και στόχοι επίτευξης 5. Πρακτικές δεξιότητες: ενέσεις ινσουλίνης, χρήση γλυκαγόνης, έλεγχος σακχάρου, λόγοι παρακολούθησης 6. Βασικές συμβουλές για το διαβήτη (πχ διατροφικές συνήθειες), ημερολόγιο αυτοελέγχου Peter GF Swift. Diabetes education in children and adolescents.update of guidelines previously published in Pediatric Diabetes 2007;8:

9 7. Ερμηνεία και αναγνώριση συμπτωμάτων υπογλυκαιμίας 8. Διαβήτης κατά τη διάρκεια μιας ίωσης. Συμβουλές για μη αποφυγή χορηγήσεως ινσουλίνης- πρόληψη Διαβητικής Κετοξέωσης 9. Διαβήτης στο σπίτι, στο σχολείο συμπεριλαμβάνοντας τις ευεργετικές επιπτώσεις της άσκησης 10. Εξοπλισμός διαβήτη και ταυτότητες 11. Μέλος Διαβητολογικής Εταιρείας - Συλλόγου Διαβήτη 12. Ψυχολογική υποστήριξη κατά τη διάγνωση του παιδιού 13. Τηλέφωνα άμεσης βοήθειας

10 Πώς δημιουργείται ο Διαβήτης τύπου 1; Τα β κύτταρα του παγκρέατος, που παράγουν την ινσουλίνη, καταστρέφονται βαθμιαία με ανοσολογικό μηχανισμό. Το ανοσολογικό σύστημα του ανθρώπου που έχει σαν αποστολή την προστασία του οργανισμού από τα μικρόβια, τους ιούς και τη δημιουργία όγκων κάνει λάθος και καταστρέφει τα β κύτταρα. Η καταστροφή των β κυττάρων συμβαίνει σε άτομα με γενετική προδιάθεση με την επίδραση διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων.

11 Στόχος της θεραπείας: Η διατήρηση της γλυκόζης αίματος σε φυσιολογικά επίπεδα για την μείωση των άμεσων (υπόυπεργλυκαιμία ) και άλλων επιπλοκών καθώς και η βελτίωση της ποιότητας της ζωής του παιδιού και της οικογένειας.

12 Πώς επιτυγχάνεται η σωστή φροντίδαρύθμιση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1; Χορήγηση ινσουλίνης Συστηματικό έλεγχο της γλυκόζης αίματος Σωστή διατροφή Άσκηση Εκπαίδευση

13 Τι είναι η γλυκόζη και ποια η σημασία της για τον ανθρώπινο οργανισμό; Η γλυκόζη είναι ένας μονοσακχαρίτης που περιέχεται στις τροφές ή παράγεται κατά τη λειτουργία της πέψης από τη διάσπαση των σύγχρονων υδατανθράκων των τροφών. Ακόμα και οι υπόλοιποι μονοσακχαρίτες όπως η φρουκτόζη και η γαλακτόζη πρέπει να μετατραπούν σε γλυκόζη για να χρησιμοποιηθούν από τον οργανισμό. Η γλυκόζη από την κυκλοφορία του αίματος εισέρχεται στα κύτταρα όπου μεταβολίζεται κι έτσι παράγεται η απαραίτητη ενέργεια για τη λειτουργία τους. Η περίσσεια γλυκόζης αποθηκεύεται στα κύτταρα του ήπατος και των μυών με τη μορφή γλυκογόνου Πόσες μετρήσεις σακχάρου χρειάζεται να πραγματοποιεί ένα παιδί ημερησίως; Το πρωί που ξυπνά, το μεσημέρι πριν το γεύμα, το βράδυ πριν από το δείπνο και μια τελευταία πριν κοιμηθεί. Για τη σωστή παρακολούθηση θα πρέπει να γίνονται και μεταγευματικές μετρήσεις δυο ώρες αφού έχει χορηγηθεί υποδορίως ινσουλίνη.

14 Στόχος της θεραπευτικής αγωγής είναι η επίτευξη προγευματικών επιπέδων γλυκόζης μεταξύ mg/dl και μεταγευματικών μεταξύ mg/dl.

15 Γλυκαιμικοί στόχοι παιδιών και εφήβων με ΣΔ 1, IDF/ISPAD (2014) HbA1C (%) <7,5 Τιμές γλυκόζης νηστείας ή προγευματικές (mg/dl) Μεταγευματικές τιμές (mg/dl) Τιμές προ ύπνου (mg/dl) Κατά τη διάρκεια της νύχτας (mg/dl)

16 Η ινσουλίνη χορηγείται υποδορίως καθώς καταστρέφεται από τα γαστρικά υγρά εάν ληφθεί από το στόμα. Οι ενέσεις γίνονται με ειδικές σύριγγες ινσουλίνης μιας χρήσεως ή με πένες ινσουλίνης. Σχήματα ινσουλινοθεραπείας Θεραπευτικό σχήμα 2 ενέσεων την ημέρα Θεραπευτικό σχήμα 3 ενέσεων ημερησίως Θεραπευτικό σχήμα 4 ενέσεων ημερησίως - πολλαπλό σχήμα Το εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλίνης περιλαμβάνει 3 ενέσεις ινσουλίνης Βραχείας διάρκειας δράσης πριν τα 3 ημερήσια γεύματα και μια 4 η ένεση παρατεταμένης διάρκειας δράσης πριν το βραδινό ύπνο. Με το σχήμα αυτό μπορεί να επιτευχθεί καλύτερη ρύθμιση εφόσον γίνει σωστή εκπαίδευση. Η χορήγηση ινσουλίνης πριν τα γεύματα μιμείται την έκκριση του παγκρέατος. Η ελεύθερη επιλογή ωραρίου στα γεύματα και η χορήγηση της ινσουλίνης με πένα σε οποιοδήποτε χώρο προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής.

17 Η χορήγηση ινσουλίνης με χρήση αντλίας αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς στον παιδιατρικό πληθυσμό χωρίς να υπάρχει κατάλληλη ηλικία για την έναρξη της θεραπείας Η επιλογή της χορήγησης της ινσουλίνης με χρήση αντλίας πρέπει να εξατομικεύεται Ανάγκες ασθενή Οικογένειας Η αντλία ινσουλίνης συνιστάται όταν με πολλές ενέσεις ινσουλίνης δεν επιτυγχάνεται ο έλεγχος της υπεργλυκαιμίας Με την χρήση της αντλίας εγχέεται στην κοιλιακή χώρα με υποδόριο καθετήρα, σταθερή ποσότητα διαλυτής βραχείας ινσουλίνη όλο το 24ωρο Χορηγείται πρόσθετη ινσουλίνη στα γεύματα με το πάτημα ειδικού πλήκτρου της συσκευής Πλεονεκτήματα της χρήσης της αντλίας είναι η μείωση των επεισοδίων σοβαρής υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας και η ευελιξία στο προγραμματισμό των γευμάτων Στα μειονεκτήματα αναφέρεται η εμφάνιση πιθανής οξέωσης όταν δεν τροφοδοτεί για κάποιο λόγο η αντλία το σώμα με ινσουλίνη (αλλαγή θέσεως καθετήρα και έλεγχος για κετόνες)

18 Τα παιδία με διαβήτη παρουσιάζουν τις ίδιες ενεργειακές ανάγκες με τα υγιή παιδιά. Το διαιτολόγιό τους πρέπει να περιέχει την ποσότητα και την αναλογία υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών που συνιστώνται για όλα τα παιδιά Σε ημερήσια βάση το 50-55% των προσλαμβανόμενων θερμίδων πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες (σάκχαρα), το 30% από λίπη και το 15% από πρωτεΐνες. Επιπλέον η μείωση των κορεσμένων λιπών ζωικής προέλευσης καθώς και των πολυακόρεστων λιπών σε λιγότερο από 10% των ημερήσιων θερμίδων έχει αποδειχτεί ότι προφυλάσσει από την αθηροσκλήρωση.

19 Η ισορροπημένη διατροφή που προτείνεται σε ένα παιδί με ΣΔ θα πρέπει να περιέχει ψάρια, πουλερικά και κρέας δίχως λίπος, όσπρια, πολλά λαχανικά, ψωμί ολικής αλέσεως, υδατάνθρακες πλούσιοι σε ίνες, φρούτα και δημητριακά. Μεσογειακή Διατροφή και ΣΔ1 Ο ADA το 2014 εξέδωσε οδηγία ότι η ΜΔ συστήνεται για άτομα με ΣΔ1. Για πρώτη φορά παγκοσμίως έρευνα που διεξήχθη στην πόλη μας σχετικά με τη Μεσογειακή Διατροφή σε παιδιά ηλικίας ετών με ΣΔ1, παρουσίασε θεαματικά αποτελέσματα, αποδεικνύοντας ότι επηρεάζει θετικά τις μεταγευματικές και ημερήσιες συγκεντρώσεις γλυκόζης στο αίμα (ADA Boston 2015).

20 Η ευνοϊκή δράση της φυσικής δραστηριότητας αντιστοιχεί: Μείωση μακροπρόθεσμων επιπλοκών και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Μείωση κινδύνου παχυσαρκίας Αύξηση της ευαισθησίας της ινσουλίνης, εφόσον γίνεται συστηματικά 3-4 φορές την εβδομάδα Η άσκηση δεν θεωρείται αυτοτελώς θεραπευτικό μέσο του ΣΔ, αλλά δρα υποβοηθητικά στη ρύθμιση της ασθένειας. Κατά την έναρξη της αθλητικής δραστηριότητας πρέπει να γίνεται μέτρηση του σακχάρου πριν, στη διάρκεια και μετά την άσκηση. Οι μετρήσεις αυτές αποτελούν την πυξίδα για την ακολουθούμενη πρακτική. Για την αποφυγή υπογλυκαιμιών λαμβάνονται αναλόγως τα εξής μέτρα: 1) Μικρό γεύμα πριν την άσκηση πχ γραμμάρια υδατανθράκων για κάθε ½ ώρα άσκησης μετά την πρώτη ώρα. 2) Ελάττωση της δοσολογίας ινσουλίνης που δρα κατά το χρόνο της άσκησης. 3) Είναι πιθανό να χρειασθεί μείωση της ινσουλίνης που δρα μετά την άσκηση.

21 Φροντίδα παιδιού με ΣΔ1 Η γνωστοποίηση της διάγνωσης του ΣΔτ1, αποτελεί ισχυρό σόκ. Η εκπαίδευση μπορεί να ξεκινήσει μόνο όταν το άτομο είναι σε θέση να ακούσει και να αφομοιώσει αυτά που θέλουμε να το διδάξουμε. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, η ψυχοσυναισθηματική φόρτιση που προκύπτει από την εμφάνιση του διαβήτη και αυτό γιατί η δυνατότητα για προσήλωση και μάθηση μειώνεται σε μεγάλο βαθμό, όταν κάποιος βρίσκεται σε έντονη ψυχολογική φόρτιση.

22 Τις πρώτες ημέρες από την διάγνωση, η εκπαίδευση στοχεύει κυρίως στο να υποστηρίξει τον ασθενή ώστε να μπορέσει με το χρόνο, να αποδεχθεί την ύπαρξη του Βασικοί εκπαιδευτικοί στόχοι: Η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας και σε δεύτερη φάση η πρόληψή της Η τεχνική ένεσης ινσουλίνης και σε δεύτερη φάση η ικανότητα τροποποίησης των δόσεων της ινσουλίνης σε καθημερινή βάση, αλλά και σε οξείες καταστάσεις ή στην άσκηση Ο προσδιορισμός των υδατανθράκων στα γεύματα και σε δεύτερη φάση ο υπολογισμός των μονάδων ταχείας ινσουλίνης ανάλογα με τους υδατάνθρακες του γεύματος

23 Φροντίδα παιδιού με ΣΔ1 στο σπίτι. Η δημιουργία σχεδίου φροντίδας προσαρμοσμένο στις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας από τους επαγγελματίες υγείας Στόχος είναι η οικογένεια και το παιδί να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες για τη σωστή διαχείρισή του ΣΔ1 στο σπίτι. Όπως: - Ασφαλή χορήγηση ινσουλίνης - Επιλογή σωστής δόσης ινσουλίνης - Υιοθέτηση κατάλληλων συνηθειών διατροφής και άσκησης - Τακτικό έλεγχο της γλυκόζης αίματος - Σωστή διαχείριση υπό- υπεργλυκαιμίας - Την αντιμετώπιση του παιδιού σε περίπτωση ασθένειας.

24

25 Επίσκεψη στο Διαβητολογικό Κέντρο Το να μάθει κάποιος κάτι, δεν σημαίνει απλώς να το απομνημονεύσει. Σημαίνει να το συνδέσει με τα γεγονότα και τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει. Αυτό είναι το κύριο ζητούμενο της θεραπευτικής εκπαίδευσης. Κάθε τρείς μήνες πρέπει να γίνεται έλεγχος από την ομάδα του Δ.Κ. και οι απαραίτητες εξετάσεις. Θα παρακολουθεί τη ρύθμιση και θα συζητούν για τυχόν προβλήματα και απορίες.

26 Σας Ευχαριστώ!!!!