Εγχειρίδιο και Υλικό κατάρτισης INCREASE ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Transcript

1

2 Εγχειρίδιο και Υλικό κατάρτισης INCREASE ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εσωτερική Συνεργασία και Ομαδική Εργασία Από το Directia Generala de Asistenta Sociala si Protectia Copilului Harghita, RO και Volunteering Matters, UK με την υποστήριξη του INCREASE project partners Σεπτέμβριος 2017 Πρόγραμμα INCREASE Διεπιστημονική ανάπτυξη δεξιοτήτων για εργαζόμενους με νέους σε κέντρα φιλοξενίας και φροντίδας νέων Αριθμός Προγράμματος AT02-KA Δήλωση αποποίησης ευθύνης Το σχέδιο αυτό χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η παρούσα δημοσίευση (ανακοίνωση) δεσμεύει μόνο τον συντάκτη και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.

3 2 Κεφάλαιο 1: Εσωτερική Συνεργασία και Ομαδική Εργασία σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων στο πλαίσιο καταστάσεων κρίσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εσωτερική Συνεργασία και Ομαδική Εργασία Στόχος Περιεχόμενο Ενότητες Να δοθεί στους συμμετέχοντες η ευκαιρία να προετοιμαστούν για την αντιμετώπιση απρόσμενων καταστάσεων. Να υποστηρίξει τους συμμετέχοντες να αποκτήσουν δεξιότητες συνεργασίας, ομαδικής εργασίας, επικοινωνίας και διαχείρισης κρίσεων, αντανακλώντας και ανταλλάσσοντας εμπειρίες. Ενότητα 1: Συνεργασία και Ομαδική εργασία. Σε αυτήν την ενότητα οι συμμετέχοντες βιώνουν και εστιάζουν στα πλεονεκτήματα και τα εμπόδια της αποτελεσματικής ομαδικής εργασίας. Ενότητα 2: Επικοινωνία και Αυτογνωσία. Οι συμμετέχοντες έρχονται σε επαφή με τρόπους δυναμικής επικοινωνίας και επεξεργάζονται τις δικές τους επικοινωνιακές δεξιότητες. Εξετάζουν επίσης τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα διάφορων επικοινωνιακών εργαλείων καθώς και το πώς να χειρίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ευαίσθητες πληροφορίες. Ενότητα 3: Ομαδική εργασία σε καταστάσεις κρίσης. Βασιζόμενοι σε εμπειρίες που αποκτήθηκαν στις προηγούμενες δραστηριότητες, οι συμμετέχοντες μελετούν τρόπους με τους οποίους η ομαδική εργασία και η πραγματική επικοινωνία μπορούν να τους βοηθήσουν ώστε να αποτρέψουν, να επιλύσουν και αναφέρουν καταστάσεις κρίσης. Επίσης, μαθαίνουν να δημιουργούν σχέδια και διαδικασίες διαχείρισης κρίσεων. Ενότητα 1 Συνεργασία και Ομαδική εργασία 135 Ενότητα 2 Επικοινωνία και Αυτογνωσία 275 Ενότητα 3 Ομαδική εργασία σε καταστάσεις κρίσης 445 Σύνολο [ 855 ] 0.75 μονάδα ECVET Μαθησιακές Μέθοδοι Εκπαίδευση με φυσική παρουσία (50 %) και εκπαίδευση εξ αποστάσεως (50 %).

4 3 Αξιολόγηση Βάσει των ακόλουθων ερωτήσεων και αποστολών, οι συμμετέχοντες αναλύουν δύο περιπτώσεις κρίσεων από τη δική τους εργασιακή εμπειρία (μία ατομική και μία ομαδική περίπτωση): 1. Δείτε τις περιπτώσεις μελέτης: Ποιο επικοινωνιακό εργαλείο θα χρησιμοποιούσατε για να ενημερώσετε τα άλλα μέλη του προσωπικού για το ότι δεν νιώθετε άνετα στο σπίτι. Ποια θεωρείτε πως είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας σε αυτήν τη συγκεκριμένη περίπτωση; 2. Περιγράψτε τα διάφορα στάδια της συζήτησης περιπτώσεων Μ1-Α10 και συζητήστε για το πώς σχετίζονται στο να ξεπεραστούν και να αποφευχθούν καταστάσεις κρίσης. 3. Τι ενέργειες κάνατε στις περιπτώσεις σας και τι θα κάνατε διαφορετικά αν συμπεριλάβατε τα διδάγματα που αποκτήσατε σε αυτήν την ενότητα; 4. Ονομάστε ορισμένους από τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις ενέργειές σας σε μια κατάσταση κρίσης με αρνητικό και θετικό τρόπο. 5. Παρουσιάστε το σχέδιο παρέμβασης που αναπτύξατε κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων. Πρακτική βάση για εργασία με τα κεφάλαια/ενότητες Μελέτη Περίπτωσης Περίπτωση A Η περίπτωση Η Claire, 17 ετών, μένει εδώ και 4,5 μήνες σε Κέντρο Προστασίας Νέων. Πριν υποστηριζόταν από τις υπηρεσίες του Κέντρου Αντιμετώπισης Επειγόντων περιστατικών Κρίσεως. Είναι γραμμένη στην 3 η τάξη Επαγγελματικού Γυμνασίου. Είχε κάνει συχνά απόπειρες να φύγει από το Κέντρο Φιλοξενίας απροειδοποίητα και να επιστρέψει μετά. Μία Παρασκευή έφυγε για το σχολείο αλλά δεν γύρισε πίσω. Ενημερώθηκε η αστυνομία για την εξαφάνισή της, ωστόσο η Claire επέστρεψε την επόμενη μέρα. Είπε στους εργαζομένους του Κέντρου πως ήταν με τους συμμαθητές της και διασκέδαζαν πίνοντας αλκοόλ και πως δεν μπορούσε να θυμηθεί τι είχε γίνει. Η αστυνομία ενημερώθηκε για την επιστροφή της. Η αστυνομία πριν φύγει πήρε κατάθεση από την κοπέλα με τα ίδια γεγονότα που είπε και στους εργαζόμενους του Κέντρου. Την επόμενη μέρα (Κυριακή) άρχισε να λέει στα άλλα κορίτσια που διέμεναν στο Κέντρο πως την κακοποίησαν σεξουαλικά και την βίασαν. Τα άλλα παιδιά το είπαν σε κάποιον εργαζόμενο του Κέντρου, ο οποίος τις έκανε σχολαστικές ερωτήσεις, αλλά δεν μπορούσε να δώσει περισσότερες

5 4 πληροφορίες για το περιστατικό, ισχυριζόμενη πως δεν θυμόταν. Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Claire έκανε ψευδείς δηλώσεις για παρόμοια περιστατικά (τα οποία είχαν ερευνηθεί διεξοδικά), οπότε ο εργαζόμενος του Κέντρου δεν ασχολήθηκε περαιτέρω στο περιστατικό. Ωστόσο, η ίδια ενημέρωσε άλλο εργαζόμενο του Κέντρου. Την επόμενη εβδομάδα, ένας διαμεσολαβητής επισκέφθηκε το Κέντρο για τακτική επιθεώρηση. Σε κάποια στιγμή ελεύθερης συζήτησης, η Claire είπε στον διαμεσολαβητή για τον υποτιθέμενο βιασμό της, πράγμα που πυροδότησε μεγάλη κρίση στο Κέντρο, το Ίδρυμα Προστασίας Ανηλίκων και άλλες αρχές. Περίπτωση B Ο Joe είναι ένα αγόρι 17 ετών. Ο Joe οδηγήθηκε σε Κέντρο Προστασίας Νέων λόγω σεξουαλικής κακοποίησης που υφίστατο σε ηλικία 15 ετών από τον πατέρα του. Ο Joe αντιμετωπίζει, επίσης, θέματα ψυχικής υγείας και αριθμεί αρκετές μη υγιείς σχέσεις με μεγαλύτερους άνδρες εκτός του Κέντρου, οι οποίοι, σύμφωνα με υποψίες του Προσωπικού, τον κακοποιούν και τον εκμεταλλεύονται. Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, ένας εθελοντής μπήκε σε ένα δωμάτιο και βρήκε τον Joe να εμπλέκεται σεξουαλικά με δύο αγόρια ηλικίας 16 και 17. Ο εθελοντής υποψιάστηκε πως η πράξη δεν ήταν αμοιβαία, αφού τον Joe τον κρατούσαν κάτω. Η πράξη σταμάτησε όταν ο εθελοντής αμφισβήτησε τον τρόπο, ο Joe επέμενε πως ήταν αμοιβαίο αλλά φαινόταν τρομαγμένος και αναστατωμένος. Ο εθελοντής, ακολουθώντας την τυπική διαδικασία, ανέφερε το περιστατικό σε κάποιον εργαζόμενο του Κέντρου, αλλά πλέον νιώθει άβολα με τον Joe και τα άλλα δύο αγόρια. Ο Διευθυντής του Κέντρου Προστασίας θα διεξάγει έρευνα για την υπόθεση σε συνεργασία με τις αρχές, οι οποίες έχουν την τελική ευθύνη για την ευημερία των παιδιών. ΕΝΟΤΗΤΑ 1.1: Συνεργασία και Ομαδική Εργασία Στόχος Ανάπτυξη μιας γενικής αντίληψης της ομαδικής εργασίας και των ρόλων. Οι συμμετέχοντες θα συνειδητοποιήσουν πως είναι μέρος μιας πολύπλοκης εσωτερικής συνεργασίας στο εσωτερικό μιας οργανωτικής δομής. Μαθησιακά Αποτελέσματα κατά ECVET Γνώσεις Δεξιότητες Ικανότητες

6 5 Ο/Η συμμετέχων θα μπορεί: Να εξηγήσει τις δυνατότητες και τα όρια της συνεργασίας Να περιγράψει τα στάδια ανάπτυξης της ομάδας Ο/Η συμμετέχων θα μπορεί: Να χτίσει μια σχέση συνεργασίας με καινούρια άτομα και να αντιμετωπίσουν με επιτυχία μαζί κάποιες προκλήσεις Ο/Η συμμετέχων θα μπορεί: Να ξεπεράσει πολύπλοκες προκλήσεις στον εργασιακό χώρο με τη συνεργασία στο πλαίσιο της ομάδας Να αξιολογεί τον ρόλο του/της στο πλαίσιο της ομάδας και να παρέχει ανατροφοδότηση σχετικά με τη λειτουργία της ομάδας Υλοποίηση Σχεδίου Με τη συνεργασία μπορούν να ξεπεραστούν κυρίαρχες προκλήσεις και καταστάσεις κρίσης. Ωστόσο, η ομαδική εργασία ενέχει και τις δικές της ιδιαίτερες προκλήσεις. Τα παρακάτω παιχνίδια δείχνουν τη σημασία της ομαδικής εργασίας και τις παγίδες της. Η διαδικτυακή δραστηριότητα ενισχύει την κατανόηση σχετικά με τα στάδια από τα οποία περνάνε οι άνθρωποι πριν να δουλέψουν αποτελεσματικά μαζί ως ομάδα. Προφορική Εισαγωγή / Το παιχνίδι με τα μαξιλάρια: Η άσκηση αυτή αποτελεί μια εισαγωγή στη σημασία της επικοινωνίας στο πλαίσιο της συνεργασίας και στη σημασία του συμβιβασμού. Τοποθετήστε μαξιλάρια στις γωνίες του δωματίου και μοιράστε ένα φύλλο οδηγιών στον κάθε συμμετέχοντα. Το φυλλάδιο αυτό τους λέει να μεταφέρουν τα μαξιλάρια σε μια συγκεκριμένη θέση μέσα στο δωμάτιο. Δώστε τους 15 λεπτά να υλοποιήσουν τις οδηγίες. Μετά από 10 λεπτά ζητήστε τους να σταματήσουν και συζητήστε για να βρείτε μια λύση. Δώστε στους συμμετέχοντες ακόμα 10 λεπτά για να προσπαθήσουν να ολοκληρώσουν την αποστολή τους. Ομαδική άσκηση και Στοχασμός Μαξιλάρια 25. Τονίστε στους συμμετέχοντες πως οι οδηγίες ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από τη συμπεριφορά τους. Κάντε παραλληλισμούς με περιστατικά από την πραγματική ζωή στα οποία οι διαφορετικοί τρόποι συμπεριφοράς των ατόμων καθορίζονται από τα

7 6 διαφορετικά τους ενδιαφέροντα. Συζητήστε το πώς θα μπορούσαν οι συμμετέχοντες να συγκλίνουν σε μια κοινή στρατηγική, εφόσον έχει συζητηθεί ανοιχτά η κινητήρια δύναμη πίσω από την συμπεριφορά τους. Baas, S., Dawn, C., Fleig, A. (2003). Participatory Processes Towards Co-Management of Natural Resources in Pastoral Areas of the Middle East Το παιχνίδι με το λεωφορείο: Το παιχνίδι με το λεωφορείο αποτελεί μια άσκηση ώστε να τεθούν σε εφαρμογή και να συγκριθούν οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Ο συντονιστής λέει την ακόλουθη ιστορία στην ομάδα: Σε μία διαδρομή το λεωφορείο σας χαλάει. Η απόσταση μέχρι το επόμενο σημείο όπου μπορείτε να βρείτε βοήθεια είναι δύο μέρες με τα πόδια. Είστε ο μόνος που μπορεί να το κάνει. Οι υπόλοιποι δεν μπορούν να περπατήσουν τόσο μακριά, αλλά έχουν αρκετό φαγητό και νερό ώστε να μείνουν πίσω και να περιμένουν βοήθεια. Η ζωή σας και οι ζωές των φίλων σας εξαρτώνται από το τι θα επιλέξετε να πάρετε μαζί σας. Μπορείτε να επιλέξετε συνολικά μόνο 14 πράγματα για να πάρετε μαζί σας. Ομαδική άσκηση και στοχασμός M1-A1 50 Αποστολή των συμμετεχόντων τώρα είναι να ετοιμάσουν μια λίστα με τα 14 πράγματα που αναφέρονται παρακάτω, ανάλογα με τη σημασία τους για ένα ταξίδι δύο ημερών στην έρημο. Πρέπει να τοποθετηθούν με τη σειρά, αυτό που θεωρούν πιο σημαντικό πρέπει να μπει στο νούμερο 1, το δεύτερο στο 2 κ.ο.κ. Το αντικείμενο με τη μικρότερη, κατά τη γνώμη τους, σημασία για αυτήν την περίσταση μπαίνει στο νούμερο 14. Ο Συντονιστής ζητά πρώτα από τους συμμετέχοντες να βρουν λύση για αυτό το πρόβλημα μόνοι τους (10 λεπτά). Μετά τους ζητά να σχηματίσουν ομάδες και να επαναλάβουν την άσκηση ομαδικά. Κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή της 30 λεπτά για να καθορίσει τη σωστή σειρά. Ο κανόνας είναι πως η απόφαση του κάθε συμμετέχοντα θα λαμβάνεται υπόψη και θα συζητείται, όμως η τελική κατάταξη θα γίνει με την έγκριση της πλειοψηφίας της ομάδας. Έπειτα, ο κάθε συμμετέχων συγκρίνει τη δική του λίστα με την λύση που δόθηκε τελικά. Η διαφορά μεταξύ της εικασίας τους και της

8 7 σωστής θέσης γράφεται στη στήλη του συμμετέχοντα. (Για παράδειγμα: ένας συμμετέχοντας έβαλε την «κουβέρτα» στη θέση 6 και το «ρολόι» στη θέση 10. Η διαφορά μεταξύ της εικασίας του και της λύσης είναι 7 για την «κουβέρτα» (13) και 2 για το «ρολόι» (8), που κάνουν 9 στο σύνολο. Όσο χαμηλότερος είναι ο αριθμός, τόσο καλύτερο είναι το αποτέλεσμα για τον κάθε συμμετέχοντα. Τώρα η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται για το κάθε μέλος της ομάδας. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται έπειτα με τα αποτελέσματα της κάθε ομάδας. Απολογισμός του παιχνιδιού για σκέψεις για την ενότητα: Η ομάδα και ο συντονιστής συγκρίνουν τα 2 αποτελέσματα. Ενθαρρύνετε τη συζήτηση κάνοντας ερωτήσεις όπως: Πετύχατε καλύτερο αποτέλεσμα ατομικά ή ως ομάδα; Ποιες προκλήσεις έπρεπε να ξεπεράσετε για να συνεργαστείτε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο; Κάνατε κάτι διαφορετικό σε αυτήν την δραστηριότητα σε σχέση με το παιχνίδι με τα μαξιλάρια; Συζητήστε το γεγονός ότι, συχνά, τα αποτελέσματα των ομαδικών αποφάσεων είναι καλύτερα από τα ατομικά. Ωστόσο, εάν υπάρχουν άτομα στην ομάδα που είναι ειδικοί στο αντίστοιχο θέμα, θα είναι πλεονέκτημα να χρησιμοποιηθούν ως πηγή πληροφοριών και, δεδομένου πως η ομάδα συμφωνεί, να υιοθετήσουν τις προτάσεις του ειδικού. Συζητήστε το θέμα της δυναμικής της ομάδας ως προς τη λήψη κοινών αποφάσεων. Ακόμα και αν κάποια απόφαση που πήρε η ομάδα αποδειχθεί λανθασμένη, όλα τα μέλη της θα αναγνωρίσουν πως έπαιξαν κάποιο ρόλο σε αυτήν. Έτσι, ο κίνδυνος σύγκρουσης είναι χαμηλός και η ομάδα μπορεί να συνεχίσει να αναζητά μια εποικοδομητική λύση. Αντίθετα, αν ένα άτομα πάρει μια λανθασμένη απόφαση χωρίς την εντολή της ομάδας, η πιθανότητα συγκρούσεων αυξάνει. Το παιχνίδι με το λεωφορείο μπορεί να έχει πολύ διαφορετικά αποτελέσματα. a. Το ατομικό ενάντια στο ομαδικό αποτέλεσμα. Μερικές φορές, το ατομικό μπορεί να είναι καλύτερο από το ομαδικό. Οι ομάδες πρέπει να αναθέτουν εργασίες σε αυτούς που είναι ειδικοί. b. Ο τρόπος που οι ομάδες συνεργάζονται. Μέσα σε μια ομάδα πρέπει να αντιμετωπίζονται το θέμα κυριαρχίας ενός ατόμου στους άλλους και το θέμα του συμβιβασμού.

9 8 c. Η συνεργασία των διακριτών ρόλων στην ομάδα. Ο σαφής ορισμός ενός αρχηγού, κάποιου που θα κρατάει τον χρόνο και ενός γραμματέα έχει μεγάλη σημασία και συντελεί σαφώς στην παραγωγή σωστών αποτελεσμάτων Οδηγίες για την εκπαίδευση εξ αποστάσεως όσον αφορά τα στάδια της ομάδας: Η ομαδική εργασία μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση ενός πολύπλοκου ζητήματος. Παρόλα αυτά, η συνεργασία δεν είναι εύκολη και μπορεί να απαιτείται χρόνος ώστε να διευκολυνθεί η συνεργασία αυτή. Στην πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για τα διάφορα στάδια της ομάδας πριν την αποτελεσματική συνεργασία Η ανάπτυξη μιας ομάδας μέσα από τα στάδια του σχηματισμού, της καταιγιστικής δράσης, της ομαλοποίησης και της εφαρμογής: Βλέπε M1-A1 στην ηλεκτρονική πλατφόρμα μάθησης Source: Baas, S., Dawn, C., Fleig, A. (2003). Participatory Processes Towards Co-Management of Natural Resources in Pastoral Areas of the Middle East Προφορική Εισαγωγή / 5 Κείμενο από το διαδίκτυο M1-A2 50

10 9 ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2: Επικοινωνία και Αυτογνωσία Στόχος Οι συμμετέχοντες θα ενημερωθούν για την ανάγκη σαφούς επικοινωνίας εντός του Κέντρου Προστασίας Νέων Οι συμμετέχοντες θα κατανοήσουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία των επικοινωνιακών εργαλείων Οι συμμετέχοντες θα αντιληφθούν πόσο η προσωπικότητά τους επηρεάζει την επικοινωνία τους Μαθησιακά Αποτελέσματα κατά ECVET Γνώσεις Δεξιότητες Ικανότητες Ο συμμετέχων μπορεί: Να περιγράψει μια αποτελεσματική επικοινωνία Να αναγνωρίζει το ηθικό πλαίσιο για την επικοινωνία εντός του Κέντρου Προστασίας Νέων Ο συμμετέχων μπορεί: Χρησιμοποιεί Να επικοινωνήσει αποτελεσματικά ως μέρος μιας ομάδας Να εφαρμόζει διάφορες επικοινωνιακές μεθόδους Ο συμμετέχων: τα κατάλληλα επικοινωνιακά εργαλεία ανάλογα με την περίσταση, το κοινό-στόχο και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα Αντιλαμβάνεται τα προσωπικά του δυνατά και αδύναμα σημεία ως επικοινωνητής Υλοποίηση Σχεδίου Σε αυτήν την ενότητα θα εστιάσουμε στους πιο αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας. Θα αναλυθεί το ζήτημα της καλής επικοινωνίας. Έπειτα, οι συμμετέχοντες θα έχουν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία διάφορων επικοινωνιακών μεθόδων Αποτελεσματική επικοινωνία: Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε ομάδες και μοιράστε τους αυτοκόλλητα χαρτάκια. Ζητήστε τους να γράψουν στα πράσινα χαρτάκια τον δικό τους ορισμό για την αποτελεσματικότητα ή αυτό Προφορική Εισαγωγή / 5 Ομαδική άσκηση και συζήτηση μεταξύ όλων των συμμετεχόντων

11 10 που τους έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτονται την αποτελεσματικότητα. Ό,τι θεωρούν πως δεν είναι χαρακτηριστικό της αποτελεσματικής επικοινωνίας το σημειώνουν στα κόκκινα χαρτάκια. Συγκεντρώστε τα πράσινα και κόκκινα χαρτάκια σε δύο διαφορετικές ομάδες στον πίνακα ανακοινώσεων. Κάποια παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι: 1. Το να εκφράζεις τις ανάγκες σου με σαφήνεια και αμεσότητα 2. Το να εκφράζεις τις ιδέες σου χωρίς να φοβάσαι 3. Το να συνεργάζεσαι με παρόχους υπηρεσιών και να τους αντιμετωπίζεις ως συνεργάτες 4. Το να αναλύεις ένα πρόβλημα και να εντοπίσεις το πεδίο ευθύνης πριν να ενεργήσεις 5. Το να έχεις πάντα θετική συμπεριφορά Πίνακας ανακοινώσεων, χρωματιστά αυτοκόλλητα χαρτάκια 25 Δεν είναι αποτελεσματικότητα: 1. Το να υπεκφεύγεις πριν να δηλώσεις τις ανάγκες σου 2. Το να νιώθεις ενοχές ή να φοβάσαι να εκφράσεις τις ανάγκες σου 3. Το να συμφωνείς με τους επαγγελματίες άσχετα με το πώς νιώθεις επειδή «αυτοί ξέρουν καλύτερα» 4. Το να αφήνεις τα πάντα στους άλλους επειδή «αυτοί ξέρουν πώς να τα κάνουν» 5. Το να δέχεσαι να κάνεις ακατάλληλες ή ανεπαρκείς εργασίες επειδή είναι πιο εύκολο να αφήσεις τους επαγγελματίες να χειριστούν την κατάσταση 6. Η μη αποτελεσματική επικοινωνία 7. Το να βασίζεται και να εξαρτάσαι από άλλους 8. Το να τα παρατάς μόλις πέσεις πάνω σε γραφειοκρατία 9. Το να ενεργείς σπασμωδικά πριν συγκεντρώσεις όλα τα γεγονότα 10. Το να ενεργείς «μόνο» για λογαριασμό σου Αφού συλλέξετε και το τελευταίο παράδειγμα, παρακινήστε τους συμμετέχοντες να σκεφτούν έναν ορισμό για την αποτελεσματική επικοινωνία στο πλαίσιο μιας συζήτησης μεταξύ όλων των συμμετεχόντων. Για παράδειγμα «Το να είναι αποτελεσματική η επικοινωνία σημαίνει να γνωρίζεις πού βρίσκεται η λεπτή γραμμή μεταξύ δυναμικότητας και επιθετικότητας. Σημαίνει να στέκεσαι όρθιος, ακόμα στις πιο δύσκολες καταστάσεις».

12 11 Mind tools (2016). Assertiveness Εισαγωγή σε δραστηριότητες ηλεκτρονικής μάθησης: Υπάρχουν δύο μαθησιακές δραστηριότητες σχετικά με την αποτελεσματική επικοινωνία. Η πρώτη εστιάζει στο πώς η γλώσσα του σώματος επηρεάζει την επικοινωνία. Έπειτα, οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους ως επικοινωνητές Γλώσσα του σώματος: Βλέπε M1-A3 στην ηλεκτρονική πλατφόρμα διδασκαλίας Mind Tools (2015). Body Language Κατάλογος Αυτοαξιολόγησης Επικοινωνιακών Δεξιοτήτων: Βλέπε M1-A4 στην ηλεκτρονική πλατφόρμα διδασκαλίας Communication Skills Self-Assessment Inventory consult.com/new/wp-content/uploads/communication-skills-self- Assessment-Inventory.pdf last accessed on 27/09/ Αυτεπίγνωση: Η επίγνωση των δυνατών και αδύνατων σημείων σου είναι πολύ σημαντική στο να αντιδράς αποτελεσματικά σε πολύπλοκες καταστάσεις. Σκοπός της δραστηριότητας είναι να ευαισθητοποιήσει τους εργαζόμενους σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων όσον αφορά τη σημασία της αυτεπίγνωσης και της επαγγελματικής ταυτότητας. Προφορική Εισαγωγή / 5 Ηλεκτρονική μάθηση M1-A3 25 Αυτοαξιολόγηση M1-A4 40 Εργασία σε ζευγάρια M1-A5 50 Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να χωριστούν σε ζευγάρια και έπειτα μοιράστε τα φύλλα εργασίας M1-A5. Ζητήστε από τα ζευγάρια να κάνουν μεταξύ τους ερωτήσεις. Αφού απαντήσει σε μία ερώτηση ο ένας από τους δύο, ο άλλος πρέπει να επαναλάβει την απάντηση με δικά του λόγια για να βεβαιωθεί πως κατάλαβε αυτό που ήθελε να πει ο συνεργάτης του. Εάν αυτός που απάντησε δεν συμφωνεί με την αναδιατύπωση της απάντησής του, τότε

13 12 καλείται να την συμπληρώσει ή να την διευκρινίσει. Αφού συμφωνήσουν στην απάντηση, μπορούν να προχωρήσουν στην επόμενη ερώτηση. Τα ζευγάρια έχουν 20 λεπτά για να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα. Όταν τελειώσει ο χρόνος, πρέπει να αξιολογηθεί η εμπειρία. Αυτό μπορεί να γίνει συζητώντας με τους συμμετέχοντες τα ακόλουθα θέματα: Ποιες ερωτήσεις ήταν δύσκολο να απαντηθούν και γιατι; Μάθανε κάτι καινούριο για τον εαυτό τους; Γιατί μπορεί η επαγγελματική ταυτότητα να είναι σημαντική στη δουλειά τους; Interview guide adapted based on Nunno, M (ed.), (2006): Therapeutic Crisis Intervention Αυτεπίγνωση (αυτοστοχασμός και αυτοπαρακολούθηση): Στόχος είναι η παρουσίαση των κεντρικών ιδεών του μαθησιακού υλικού που βρίσκεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα. Η ηλεκτρονική μάθηση γίνεται μετά την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων αυτής της ενότητας με φυσική παρουσία. Παρουσίαση M1-A6 10 Οι εργαζόμενοι στα Κέντρα Φιλοξενίας Νέων έρχονται συχνά αντιμέτωποι με προκλητικά και πολύπλοκα συναισθήματα των νέων που φροντίζουν. Η αυτεπίγνωση του προσωπικότητας τους είναι από τα πιο σημαντικά εργαλεία στο εργασιακό πεδίο των εργαζομένων στα Κέντρα Φιλοξενίας Νέων Η σημασία της ανάπτυξης αυτεπίγνωσης: Βλέπε παράρτημα M1-A6 Szivák Judit (2010): A reflektív gondolkodás fejlesztése Εισαγωγή στις δραστηριότητες μάθησης σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα διάφορων επικοινωνιακών εργαλείων: Καθένα από τα επικοινωνιακά εργαλεία έχει τα πλεονεκτήματα και Ηλεκτρονική μάθηση M1-A6 25 Προφορική εισαγωγή /

14 13 τα μειονεκτήματά του ανάλογα με την περίσταση. Στις διαδικτυακές δραστηριότητες μάθησης, οι συμμετέχοντες θα ενημερωθούν για τρία διαφορετικά επικοινωνιακά εργαλεία: Διαπροσωπική Επικοινωνία Γραπτή Επικοινωνία Μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου 5 Ατομικά, σκέφτονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα για κάθε ένα από τα εργαλεία, προσπαθώντας να βρουν τουλάχιστον ένα θετικό και ένα αρνητικό στοιχείο για αυτά από την προτεινόμενη φόρμα. Μπορούν επίσης να κοιτάξουν στις καταχωρίσεις των άλλων συμμετεχόντων προκειμένου να ενημερώσουν τη δική τους Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ορισμένων τύπων επικοινωνιακών εργαλείων: Οι συμμετέχοντες θα συμπληρώσουν τη φόρμα M1-A7a στη διαδικτυακή πλατφόρμα διδασκαλίας Οι συντονιστές μπορούν να παρέχουν την καταχώριση που παρέχεται στο έγγραφο M1-A7b του παραρτήματος. Ατομικός στοχασμός M1-A7a και M1- A7b 30 : Εισαγωγή σε ηλεκτρονική δραστηριότητα: Κατά την εργασία σας σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων είναι πιθανόν να σας εμπιστευθούν ευαίσθητες και εμπιστευτικές πληροφορίες. Διαβάστε προσεκτικά το έντυπο που αφορά τη διαδικτυακή πλατφόρμα διδασκαλίας για να μάθετε πώς να χειρίζεστε εμπιστευτικές πληροφορίες Χειρισμός ευαίσθητων πληροφοριών. Η ενότητα αυτή διαφέρει από χώρα σε χώρα: Βλέπε το υλικό στο παράρτημα M1-A8 της διαδικτυακής πλατφόρμας διδασκαλίας Institute of Leadership & Management and QMD (2006) Handling confidential information. Προφορική εισαγωγή / 5 Ηλεκτρονική μάθηση M1-A8 50

15 14 ΕΝΟΤΗΤΑ 1.3: Ομαδική Εργασία σε καταστάσεις κρίσης Στόχος Η απόκτηση από τους εργαζόμενους σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων της κατανόησης της σημασίας της καλής συνεργασίας, η καλύτερη γνώση του εαυτού τους και η ανάπτυξη λειτουργικών σχεδίων δράσης προκειμένου να προλαμβάνουν ή να χειρίζονται μια κατάσταση κρίσης σε ένα Κέντρο Φιλοξενίας Νέων. Μαθησιακά Αποτελέσματα κατά ECVET Γνώση Δεξιότητες Ικανότητες Ο συμμετέχων μπορεί: Ο συμμετέχων μπορεί: Ο συμμετέχων μπορεί: Να περιγράψει τις βασικές συνιστώσες και τη σημασία ενός σχεδίου δράσης Να εξηγήσει τις διαφορές μεταξύ σχεδίου δράσης και διαδικασιών Να εφαρμόσει μοντέλα εσωτερικής συνεργασίας Να διαμορφώνει και να καθοδηγεί με επαγγελματισμό δύσκολες εσωτερικές συζητήσεις Να αξιολογήσει την κατάσταση κρίσης Να κατανοήσει τον ρόλο του και τη συμβολή του στην κατάσταση κρίσης Να αναπτύξει και να εφαρμόσει σχέδια δράσης για μελλοντικές περιπτώσεις κρίσης. Να αναθεωρήσει και να προσαρμόσει την εφαρμογή του σχεδίου Υλοποίηση Σχεδίου Να παρέχει εποικοδομητική ανατροφοδότηση στους εργαζομένους του Κέντρου Φιλοξενίας Νέων Προετοιμασία Συζήτηση (Προαιρετικά): Κάντε μια συζήτηση με τους συμμετέχοντες σχετικά με τις παρακάτω ερωτήσεις: Τι είναι κρίση; Τι μπορεί να προκαλέσει μια κρίση; Ομαδική συζήτηση / 15

16 15 Πώς μπορεί να εκδηλωθεί μια κρίση στην περίπτωση των νέων που διαμένουν σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων Τι είναι η παρέμβαση σε περίπτωση κρίσης και ποιο είναι οι στόχοι/σκοποί της; Αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης: Παροχή βοήθειας στους Εργαζομένους σε Κέντρα Φιλοξενίας Εφήβων μέσω της εποπτείας Δομημένη συζήτηση περίπτωσης: Εξηγήσεις Συντονιστή: Οι Εργαζόμενοι σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων χρησιμοποιούν την προσωπικότητά τους ως εργαλείο στη δουλειά τους και είναι εκτεθειμένοι σε ψυχολογικές και επαγγελματικές πιέσεις, επομένως η επαγγελματική εποπτεία είναι ζωτικής σημασίας. Παρουσίαση/Άσκηση προσομοίωσης M1-A9 και Vignette A 30 Αποτελείται από τρία στοιχεία: 1. Διοικητική εποπτεία 2. Εκπαιδευτική εποπτεία 3. Υποστηρικτική εποπτεία Άσκηση Τονίστε τις βασικές αρχές της δομημένης συζήτησης περίπτωσης χρησιμοποιώντας την Παρουσίαση M1-09. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να μοιραστούν μια περίπτωση κρίσης για να εφαρμόσουν δοκιμαστικά τη δομημένη συζήτηση περίπτωσης. Εναλλακτικά, χρησιμοποιήστε μία από τις περιγραφές περίπτωσης και τις σημειώσεις για την δομημένη συζήτηση περίπτωσης. Συνοψίστε να αποτελέσματα και καλέστε τους συμμετέχοντες να διαβάσουν την τεκμηρίωση που παρέχει βαθύτερη κατανόηση για την εφαρμογή της μεθόδου. Περαιτέρω ανάγνωση Smith, M. K. ( ) The functions of supervision Πηγή: Smith ; Szivak,1990

17 Δομημένες συζητήσεις περίπτωσης: Βλέπε M1-A10 στη διαδικτυακή πλατφόρμα διδασκαλίας Ανάπτυξη προσωπικών σχεδίων δράσης για καταστάσεις κρίσης: Η προετοιμασία ενός σχεδίου δράσης είναι ένας καλός τρόπος που θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε καλύτερα δύσκολες καταστάσεις, όπως η κατάσταση κρίσης, στην επαγγελματική σας πορεία ως Εργαζόμενος σε Κέντρο Φιλοξενίας Νέων. Διαδικτυακό κείμενο M1-A10 50 Παρουσίαση M1-A11 40 Ένα σχέδιο δράσης για περιπτώσεις κρίσης μπορεί να σας στηρίξει σε προσωπικό επίπεδο και σε μια πιο τυποποιημένη μορφή μπορεί να παρουσιάζει διαδικασίες για σχέδια επέμβασης σε περίπτωση επείγοντος περιστατικού. Εφαρμογή: Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να παρουσιάσουν δικές τους ιστορίες από περιπτώσεις κρίσης ή την περίπτωση που περιγράφεται στο Vignettes A και/ή B. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να αναγνωρίσουν και να ορίσουν τα βήματα για την ανάπτυξη ενός προσωπικού σχεδίου εφαρμογής και να τα δουν βήμα βήμα. Εάν οι συμμετέχοντες δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τα βήματα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την ακόλουθη στρατηγική: παρουσίαση της περίπτωσης ατομική δραστηριότητα συζήτηση συναισθημάτων δραστηριότητα σε ζευγάρια αξιολόγηση ομαδική εργασία συμπεράσματα μαζί ανάπτυξη ενός προσωπικού σχεδίου δράσης ατομική δραστηριότητα. Παρακάτω παρουσιάζονται τα βασικά βήματα προετοιμασίας ενός σχεδίου δράσης, καθώς και κάποιες συμβουλές: 1. Παρουσίαση της περίπτωσης: Τι συνέβη; Είναι σημαντικό να μην κρίνουμε και να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε να βγάλουμε συμπεράσματα ή να κάνουμε συσχετισμούς, να παρουσιάσουμε την περίπτωση απλώς ως γεγονός. 2. Συναισθήματα: Πώς νιώσατε; Φυσικά, η περιγραφή

18 17 των συναισθημάτων είναι πολύ υποκειμενική. Είναι σημαντικό να μην κρίνουμε το πρόσωπο που προκάλεσε την κατάσταση κρίσης και να αποφύγουμε την ανάλυση της κατάστασης στην παρούσα φάση. Η κατανόηση των συναισθημάτων μας μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε τεχνικές αυτοελέγχου. Θα έχετε ενδεχομένως παρατηρήσει πως η αντικειμενικότητα διακυβεύεται όταν κάποιος είναι θυμωμένος, καθώς ο θυμός μπλοκάρει τις γνωστικές δεξιότητες. Στρατηγικές εξουδετέρωσης, όπως το να πιούμε ένα ποτήρι νερό, να βγούμε έξω για λίγο, μας βοηθούν να έχουμε καθαρό μυαλό. 3. Αξιολόγηση: Ποια ήταν τα θετικά ή αρνητικά σημεία αυτής της εμπειρίας; Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως μια προβληματική κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε πολλές επιλογές. Μαθαίνουμε νέα πράγματα, όχι μόνο για τον εαυτό μας και το περιβάλλον μας, αλλά για τους νέους που φροντίζουμε. 4. Ανάλυση: Ποιο μπορεί να ήταν το νόημα αυτής της κατάστασης; Τι συνέβη πραγματικά; Τι ένιωσε ο νέος σε αυτήν την περίπτωση; Τι προσπάθησε να πετύχει με αυτήν τη συμπεριφορά; Προσπαθήστε να συλλέξετε χρήσιμες ιδέες και από άλλες πηγές. Μιλήστε για την περίπτωση με άλλους εργαζομένους σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων για να δείτε εάν αντιμετώπισαν παρόμοιες περιπτώσεις και εμπειρίες. Συμπεράσματα (γενικά) Τι συμπέρασμα μπορεί να βγει γενικά από αυτήν την εμπειρία και από την ανάλυση που κάνατε για την περίσταση; Συμπεράσματα (ειδικά) Τι συμπέρασμα μπορεί να βγει συγκεκριμένα για την περίστασή σας και για τον τρόπο που κάνετε τη δουλειά σας; Περαιτέρω ανάγνωση Gibbs G. (1988): Learning by Doing Εισαγωγή για διαδικτυακή δραστηριότητα:

19 Άσκηση: Βάσει της θεωρίας που παρουσιάστηκε στην προηγούμενη δραστηριότητα, οι συμμετέχοντες συμπληρώνουν το σχέδιο δράσης τους. Μπορούν να το βασίζουν στην προσωπική τους εμπειρία ή στην περίπτωση A ή B που παρουσιάστηκε. Βλέπε M1-A12 στη διαδικτυακή πλατφόρμα διδασκαλίας Συνεργασία σε περιπτώσεις κρίσης Στον τομέα της επαγγελματικής φροντίδας, είναι συνηθισμένο να προετοιμάζονται οι εργαζόμενοι σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων για διάφορους τύπους διαδικασιών παρέμβασης σε περιπτώσεις κρίσεις. Αυτές μπορεί να ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, αλλά ένα κοινό σημείο είναι πως οι διαδικασίες για κάθε πάροχο υπηρεσιών πρέπει να ακολουθούνται σε καταστάσεις κρίσης. Αλλά πώς μπορούμε να αναπτύξουμε ένα λειτουργικό και αποτελεσματικό σχέδιο δράσης/παρέμβασης; Στη συνέχεια θα συζητήσουμε το θέμα αυτό με περισσότερες λεπτομέρειες. Προφορική εισαγωγή Vignette A ή B 5 Ατομική δραστηριότητα M1-A12 50 Ομαδική εργασία Μετροταινία Για κάθε ομάδα: 1 πακέτο αντιγραφικό χαρτί, 1 ψαλίδι, 1 ρολό ταινία γενικής χρήσης, 1 κόλλα σε στικ 50 Άσκηση: Σκοπός αυτής της άσκησης είναι να αναλυθεί και να βιωθεί η ομαδική εργασία, οι δυναμικές της ομάδας, κατανομή ρόλων και συνεργασία υπό πίεση. Η άσκηση αυτή μας βοηθάει να καταλάβουμε έννοιες όπως η διαχείριση χρόνου, η επικοινωνία, η διαχείριση, το σχέδιο δράσης και η ανάπτυξή του. Ταυτόχρονα, μας βοηθά να καταλάβουμε τις διαδικασίες παρέμβασης σε περίπτωση κρίσης (π.χ. ευθύνη αρχηγίας σε καταστάσεις κρίσης, η λήψη ομαδικών αποφάσεων, η ανάλυση της κρίσης και το σχέδιο δράσης κλπ). Περιγραφή της άσκησης: Οργανώστε μικρές ομάδες που θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Παρουσιάστε τους κανόνες: κάθε ομάδα πρέπει να σχεδιάσει και να φτιάξει ένα χάρτινο πύργο με τα υλικά που δόθηκαν μέσα σε 30 λεπτά. Οι συμμετέχοντες πρέπει να

20 19 προσπαθήσουν να φτιάξουν τον ψηλότερο, τον πιο σταθερό και τον πιο όμορφο πύργο. Οι πύργοι δεν μπορούν να φτιαχτούν στο πάτωμα ή το ταβάνι. Η ομάδα που έφτιαξε τον ψηλότερο πύργο νικά. Εξετάστε πώς η δυναμική της ομάδας επηρεάζει τη συνεργασία στα Κέντρα Φιλοξενίας Νέων. Χρήσιμες ερωτήσεις: Γιατί πετύχατε ή αποτύχατε; Θα είχατε εργαστεί πιο αποτελεσματικά εάν είχατε συζητήσει και συμφωνήσει σε μια στρατηγική εξ αρχής; Τι μάθατε από αυτό το παιχνίδι που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στην εργασία σας; Ποια στάδια της διαδικασίας παρέμβασης σε περίπτωση κρίσης μπορείτε να αναγνωρίσετε με βάση το παιχνίδι; (π.χ. κατανόηση της κατάστασης, ανάλυση, προετοιμασία του σχεδίου δράσης, εφαρμογή, αξιολόγηση, δημιουργία νέου σχεδίου σε περίπτωση που πέσει ο πύργος κλπ) Πηγή: Activity adapted based Semler,2013 Διαχείριση Μέσων σε περίπτωση Κρίσης Κάντε μια σύντομη παρουσίαση για τη Διαχείριση Μέσων σε περίπτωση Κρίσης: Σε περίπτωση κρίσης χρειάζεται αποτελεσματική παρέμβαση, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι παράγοντες κινδύνου. Για παράδειγμα, η αποτελεσματική επικοινωνία είναι πολύ σημαντική κατά τη σε μια κατάσταση κρίσης καθώς ενισχύει την αποτελεσματική συνεργασία. Η επικοινωνία μπορεί να αποτύχει από πολλές απόψεις. Συμβαίνει συχνά, ο υπεύθυνος των εργαζομένων σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων ή ο επί κεφαλής της ομάδας να μην ενημερώνει τους συνεργάτες του για αυτά που σκοπεύει να κάνει. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνικές ώστε να Κείμενο/Καταιγισμός ιδεών Πίνακας, μαρκαδόρος 15

21 20 ξεπεραστούν τέτοιου είδους δυσκολίες. Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε τα εργαλεία Διαχείρισης Μέσων σε περίπτωση Κρίσης μαζί με κάποιες καλές πρακτικές και συστάσεις. Η Διαχείριση Μέσων σε περίπτωση Κρίσης έχει τις ρίζες της στο τομέα των αεροπορικών μεταφορών και της παρέμβασης σε περιπτώσεις κρίσης. Είχε βρεθεί πως το 70% των αεροπορικών ατυχημάτων ήταν συνέπεια ανθρώπινου λάθους και έλλειψης συνεργασίας. Η Διαχείριση Μέσων σε περίπτωση Κρίσης αναφέρεται στις δεξιότητες που διευκολύνουν την αποτελεσματική ομαδική εργασία και συνεργασία σε καταστάσεις κρίσης στο επίπεδο ολόκληρης της ομάδας. Εστιάζει κυρίως στη γνώση και κατανόηση του πλαισίου και στην πρόληψη και επίλυση των προβλημάτων. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων σε περίπτωση κρίσης. Ομαδική δραστηριότητα: Μετά από την εισαγωγή ζητήστε από τους συμμετέχοντες να αναγνωρίσουν τους παράγοντες που καθορίζουν τις πράξεις των εργαζομένων σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων σε περίπτωση παρέμβασης στο πλαίσιο κρίσης. Ζητήστε τους να δώσουν κάποια σύντομα παραδείγματα. Έπειτα κατηγοριοποιήστε τους παράγοντες σύμφωνα με τα ακόλουθα κριτήρια: Παράγοντες επιρροής Σχετικοί με την περίπτωση/κατάσταση: πολυπλοκότητα οι παράγοντες κινδύνου της κατάστασης (σε ποιο βαθμό επηρεάζει την ασφάλεια του νέου, του εργαζομένου σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων ή άλλων) ακρίβεια και ολοκλήρωση των διαθέσιμων πληροφοριών διαθέσιμος χρόνος Σχετικά με το άτομο (Εργαζόμενο σε Κέντρο Φιλοξενίας Νέων): ψυχολογική κατάσταση

22 21 υγεία, σωματική κατάσταση εμπειρία/έλλειψη εμπειρίας τεχνογνωσία Σχετικά με την ομάδα: σύγχυση ρόλων αναποτελεσματικές τεχνικές επικοινωνίας δυσλειτουργικές σχέσεις εξάρτηση από την αρχή λήψης αποφάσεων Σχετικά με το πλαίσιο/περιβάλλον: Προσδοκίες (ποσοτικές και ποιοτικές) Άγνωστο περιβάλλον, παιδιά, σπίτι Πηγή: Nichson, Αρχές και Συστάσεις για τη Διαχείριση Μέσων σε περίπτωση Κρίσης: Σύντομη παρουσίαση στους συμμετέχοντες του περιεχομένου του διαδικτυακού υλικού που περιγράφει τις αρχές της Διαχείρισης Μέσων σε περίπτωση Κρίσης και πρακτικές συμβουλές για την εφαρμογή τους. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σημειώσουν χρήσιμες ιδέες και να τις μοιραστούν με τους υπόλοιπους στην επόμενη συνάντηση του προγράμματος Οι αρχές της Διαχείρισης Μέσων σε περίπτωση Κρίσης: Βλέπε M1-A13 στη διαδικτυακή πλατφόρμα διδασκαλίας Κείμενο / 5 Διαδικτυακή εκπαίδευση M1-A Επικοινωνία σε καταστάσεις κρίσης: Οι επικοινωνιακές δεξιότητες είναι σημαντικές καθορίζουν τον τρόπο που μεταδίδουμε και δεχόμαστε τις πληροφορίες και εκφράζουμε την άποψή μας στους ανθρώπους γύρω μας. Είναι σημαντικό να αναπτύξουμε διάφορες δεξιότητες τόσο για να εκφράζουμε ΣΤΟΥΣ άλλους όσο και για να μάθουμε να ερμηνεύουμε τις πληροφορίες που δεχόμαστε ΑΠΟ άλλους. Ομαδική συζήτηση με παρουσίαση Πίνακας, PowerPoint 15

23 22 Όπως είδαμε και προηγουμένως, είναι διάφοροι οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την αντίδρασή μας σε καταστάσεις κρίσεις. Ο όγκος των πληροφοριών, καθώς και η αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας παίζουν σημαντικό ρόλο. Δραστηριότητα: Κάντε μια συζήτηση με τους συμμετέχοντες με βάσει τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Ποιο είναι το πρώτο και πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να γίνει σε μια κατάσταση κρίσης; 2. Πώς μπορεί να επηρεάσει η οργανωτική δομή και η κουλτούρα την επικοινωνία; 3. Γιατί είναι σημαντικό να αντιμετωπίζεται το κάθε πρόβλημα και να συζητείται στο πλαίσιο της ομάδας; Συζητήστε το ζήτημα της δομημένης συζήτησης περίπτωσης. 4. Ποια εμπόδια δυσχεραίνουν την αποτελεσματική επικοινωνία; 5. Ποια επικοινωνιακή αλυσίδα χρησιμοποιείτε σε περίπτωση κρίσης; Για τον καλύτερο χειρισμό περιπτώσεων κρίσης ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές: 1. Οι επικοινωνιακές στρατηγικές μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη της κλιμάκωσης μιας κρίσης και στον μετριασμό του άγχους και της αταξίας. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της επικοινωνιακής στρατηγικές είναι η καταγραφή των συμβάντων αμέσως μετά την κρίση. Όσο πιο πολύ αργεί να γίνει η καταγραφή των γεγονότων, τόσο πιο δύσκολο είναι να δοθούν σωστά όλες οι λεπτομέρειες. Η επικοινωνία θα πρέπει να είναι μέρος ενός σχεδίου παρέμβασης, ειδικά όταν κάποιος εργαζόμενος σε Κέντρο Φιλοξενίας Νέων έχει την αποκλειστική ευθύνη επίβλεψης και φροντίδας. Σε περιπτώσεις κρίσης να προσέχετε να παρουσιάζετε την κατάσταση με απλό και ξεκάθαρο τρόπο. 2. Η τεχνολογία της πληροφορίας ενέχει τόσο προκλήσεις όσο και πλεονεκτήματα όσον αφορά τη

24 23 διαχείριση μιας κρίσης επειδή η ταχύτητα και το πεδίο εφαρμογής της μετάδοσης και διάχυσης πληροφοριών είναι πρωτοφανής. Η πιο σημαντική πρόκληση είναι η διαχείριση της μεγάλης ταχύτητας και εύρους των διαθέσιμων πληροφοριών. Επομένως, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε με ποιον και πώς να επικοινωνούμε και να μείνει η πληροφορία σύντομη και ξεκάθαρη. 3. Ο διευθυντής δίνει πληροφορίες για τα άτομα, όχι για τις λειτουργικές λεπτομέρειες, τις οποίες είναι καλύτερα να αναλάβει ο προϊστάμενος, ο οποίος είναι πιο εξοικειωμένος με το πλαίσιο στο οποίο έλαβε χώρα το περιστατικό κρίσης. Μαζί φροντίζουν ώστε η παρούσα καλά συντονισμένη επικοινωνία να περάσει σε όλους. Παρακάτω δίνονται κάποιες συμβουλές προς το προσωπικό που είναι υπεύθυνο για άλλους εργαζόμενους σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων: Δώστε προσοχή στο πλαίσιο/περιβάλλον. Σε κάποια Κέντρα Φιλοξενίας Νέων, που χαρακτηρίζονται από ισχυρή νοοτροπία εταιρικής ιεραρχίας, είναι συχνό φαινόμενο αυτοί που βρίσκονται ψηλά στην ιεραρχία να πιστεύουν πως όλα πηγαίνουν καλά, πως υπάρχει ένα εργασιακό περιβάλλον συνεργασίας και επαρκούς επικοινωνίας. Ωστόσο, οι άνθρωποι που βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα της ιεραρχίας μπορεί να έχουν μια τελείως διαφορετική εμπειρία! Μοιραστείτε τις απαραίτητες πληροφορίες με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας Να είστε αποφασιστικοί, όχι επιθετικοί Υποστηρίξτε τη συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας προκειμένου να πετύχετε έναν κοινό στόχο Αποφύγετε περιττές εκφράσεις Σε κρίσιμες καταστάσεις ζητήστε ανατροφοδότηση, ώστε να βεβαιωθείτε πως ο συνάδελφός σας κατανόησε τις οδηγίες σας Πηγή: Nichson, 2016; O Daniel, M & Alan H.,2008; Σχέδια διαχείρισης κρίσης (σχέδια δράσης) και διαδικασίες Κείμενο

25 24 Παρουσίαση συντονιστή: Κάντε μια παρουσίαση ή μια ομιλία σχετικά με την ανάγκη ύπαρξης σχεδίων και διαδικασιών δράσης για τον καλύτερο χειρισμό των καταστάσεων κρίσης και παρουσιάστε τις κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των διαδικασιών. Μοιράστε στον κάθε συμμετέχοντα τα φυλλάδια M1-A14. Για τη δραστηριότητα αυτή μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε τις εμπειρίες από το παιχνίδι με το λεωφορείο (ενότητα 1.2) M1-A14 20 Οι κοινωνικές υπηρεσίες λειτουργούν σύμφωνα με διαφορετικούς νόμους, διαδικαστικούς κανόνες και αρχές. Ο ρόλος αυτών των κανονισμών είναι από τη μία, να διασφαλίσει την παρόμοια λειτουργία παρόχων υπηρεσιών, και από την άλλη, με την απαίτηση ελάχιστων ποιοτικών κριτηρίων, να φροντίσει για τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ίσης μεταχείρισης. Σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν οριστεί τα ελάχιστα υποχρεωτικά πρότυπα για τη λειτουργία των Κέντρων Φιλοξενίας Νέων. Οι κανονισμοί αυτοί ορίζουν τη λειτουργία των Κέντρων Φιλοξενίας Νέων και τις αρμοδιότητες των εργαζομένων. Συνήθως, ο κάθε φορέας και το κάθε κέντρο αναπτύσσει τις δικές του διαδικασίες που περικλείουν την επιχειρηματική νοοτροπία και περιλαμβάνουν τις ρυθμιστικές διαδικασίες, τους στόχους και τις κατευθυντήριες γραμμές του φορέα. Αυτές οι ρυθμιστικές διαδικασίες μπορούν να υπάρχουν σε διάφορα θεσμικά επίπεδα: στο οργανωτικό επίπεδο, στο επίπεδο υποομάδας, διαδικασίες που αφορούν συγκεκριμένες καταστάσεις αλλά, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, μπορούν να ισχύουν και σε ατομικό επίπεδο. Σε κάποιες χώρες, οι ρυθμιστικές αυτές διαδικασίες κάνουν λόγο λεπτομερώς για τη διαχείριση σε περιπτώσεις κρίσης, ενώ σε άλλες χώρες διατυπώνουν απλώς γενικές οδηγίες. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό κάθε ίδρυμα να συνειδητοποιήσει και να επιβεβαιώσει τη σημασία της εκτίμησης κινδύνου και την ανάγκη ύπαρξης διαδικασιών για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων κινδύνων. Οι διαδικασίες σε οργανωτικό επίπεδο αναπτύσσονται κυρίως από τον επικεφαλής, ενώ οι εργαζόμενοι σε Κέντρα

26 25 Φιλοξενίας Νέων συμβάλλουν στις συγκεκριμένες διαδικασίες ανά υποομάδα και περίσταση. Ένα πλεονέκτημα είναι πως οι εργαζόμενοι σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων εμπλέκονται ενεργά και έχουν κίνητρο να ακολουθούν και να αναπτύσσουν περαιτέρω τις διαδικασίες αυτές. Οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τη θεσμική διαχείριση εμπλέκονται σε μια αντιπαράθεση για το αν ωφελεί η λεπτομερής τυποποίηση των δραστηριοτήτων και των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών προστασίας νέων. Λόγω ορισμένων περιορισμών, δεν θα αναφερθούμε στο ζήτημα αυτό, αλλά αντ αυτού θα παρουσιάσουμε σχέδια δράσης για τη διαχείριση κρίσεων. Οδηγίες για την ανάπτυξη σχεδίων διαχείρισης κρίσεων (παρέμβασης): Παρουσίαση Συντονιστή: Τα σχέδια παρέμβασης περιέχουν έγγραφα με κατάλληλες στρατηγικές που σκοπό έχουν να μας βοηθήσουν να αποτρέψουμε και να χειριστούμε με ασφάλεια καταστάσεις κρίσης. Οι διαδικασίες παρέμβασης αναπτύσσονται βάσει προγούμενης ανάλυσης και σχεδιασμού. Ένα από τα βασικά προτερήματά τους είναι ότι οι εργαζόμενοι που έρχονται αντιμέτωποι με μια κατάσταση κρίσης δεν έχουν να αποφασίσουν ως προς τα βήματα παρέμβασης εκείνη τη στιγμή και δεν τους βαραίνει η απόφαση, αλλά, αντίθετα, έχουν μια στρατηγική να ακολουθήσουν που τους διευκολύνει στο να παρέχουν βοήθεια με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Η ομαδική εργασία, η γνωμάτευση εμπειρογνωμόνων και των εμπλεκόμενων μερών είναι πολύ σημαντική στην διαδικασία ανάπτυξης σχεδίων δράσης. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να σιγουρευτούμε πως μια στρατηγική παρέμβασης είναι έγκυρη και μπορεί να εφαρμοστεί. Συστήνεται να ληφθεί υπόψη το εργασιακό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τους διαθέσιμους πόρους και όχι μόνο τα μέσα που οι εργαζόμενοι επιθυμούν να έχουν στη διάθεσή τους. Το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη σχεδίου παρέμβασης είναι να σχηματισθεί μια ομάδα από ειδικούς που γνωρίζουν τη νομοθεσία που ισχύει για τα Κέντρα Φιλοξενίας Νέων καθώς και τη δομή και τους κανονισμούς του συγκεκριμένου

27 26 φορέα, διότι τα σχέδια παρέμβασης πρέπει να συντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο. Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων θα μπορέσει να αναγνωρίσει τις ενδεχόμενες καταστάσεις κρίσης και τους παράγοντες κινδύνου. Αυτό επιτυγχάνεται με τον καθορισμό των στόχων και των σκοπών. Υπάρχουν διαδικαστικοί κανονισμοί που στοχεύουν στην πρόληψη καταστάσεων κρίσης ενώ άλλοι εστιάζουν στη διαχείριση προβληματικών καταστάσεων. Για παράδειγμα, οι διαδικασίες έκτακτης ανάγκης μπορούν να ενημερώσουν τους εργαζόμενους για τις διαδικασίες που απαιτούνται ώστε να κρατήσουν τα παιδιά και το προσωπικό ασφαλείς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από ένα κρίσιμο περιστατικό, όπως φωτιά ή σοβαρός κίνδυνος ζημίας ή τραυματισμού, αυτοτραυματισμού ή απόπειρας αυτοκτονίας, επίθεσης, σοβαρής υλικής ζημίας, ισχυρισμός σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης, κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ κλπ. Τα κρίσιμα περιστατικά αναγνωρίζονται πρώτα από την ομάδα των εμπειρογνωμόνων. Από την άλλη, οι εσωτερικές διαδικασίες μπορεί να βοηθήσουν την οργανωτική ασφάλεια, τη διαφάνεια και την ατομική ασφάλεια σε ένα Κέντρο Φιλοξενίας Νέων. Οι διαδικασίες αυτές αναφέρονται στα καθημερινά προβλήματα, όπως τη διαχείριση των προσωπικών ειδών του νέου, τη χρήση κινητών τηλεφώνων, διαδικτύου, τηλεόρασης, μουσικής και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών, το νοικοκυριό, τα γεύματα, τη σωματική επαφή, τον εκφοβισμό, την απουσία χωρίς άδεια, την επαφή με τους βιολογικούς γονείς κλπ. Αφού οριστούν οι στόχοι, το επόμενο βήμα είναι η ανάπτυξη κατευθυντηρίων γραμμών, καθώς και των διαδικασιών και συστάσεων που περιγράφουν τα συγκεκριμένα βήματα για την επίλυση μιας προβληματικής κατάστασης. Αυτό περιέχει τα εξής: Ορισμός των καταστάσεων κρίσης στις οποίες θα εφαρμοστούν τα σχέδια παρέμβασης Ανθρώπινο δυναμικό Οδηγίες έκτακτης ανάγκης, που βοηθούν ώστε να αποτραπούν οι άμεσοι παράγοντες κινδύνου Συγκεκριμένα βήματα για την επίλυση καταστάσεων

28 27 κρίσης που περιλαμβάνουν: 1. Τα συγκεκριμένα βήματα 2. Τους ρόλους 3. Τα καθήκοντα Περαιτέρω ανάγνωση: Roberts. R.A, Ottens, A.J (2005): The Seven-Stage Crisis Intervention Model Σχέδιο διαχείρισης κρίσης για ομάδα Άσκηση: Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν κάποιες καταστάσεις κρίσης και να τις γράψουν στον πίνακα. Οι συμμετέχοντες μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν τα παραδείγματα περιπτώσεων που ετοιμάστηκαν για το πρόγραμμα κατάρτισης. Σχηματίζοντας ομάδες των 5 ατόμων πρέπει να επιλέξουν μια περίπτωση από τον πίνακα. Ενημερώστε τους συμμετέχοντες πως δουλεύουν τώρα ως «ειδικοί» και πρέπει να αναπτύξουν ένα σχέδιο παρέμβασης για την κατάσταση κρίσης βάσει των πτυχών που παρουσιάστηκαν στα φυλλάδια. Αφού ετοιμάσει η κάθε ομάδα ένα σχέδιο παρέμβασης, ζητήστε από ένα μέλος της ομάδας να παρουσιάσει το σχέδιο δράσης. Ομαδική εργασία M1-A14 50 Ποιοι είναι οι σκοποί των σχεδίων παρέμβασης; Π.χ. πρόληψη, καθορισμός αποτελεσματικών διαδικασιών παρέμβασης, επίλυση προβλημάτων κλπ. Πεδίο εφαρμογής (Σε ποιες καταστάσεις μπορεί να εφαρμοστεί το σχέδιο δράσης; Π.χ. Ορισμός της κατάστασης κρίσης, παρουσίαση μοντέλων συμπεριφοράς κλπ. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει κοινά αντιληπτό το τι είναι μια κατάσταση κρίσης, ποια είναι αυτά τα μοντέλα συμπεριφοράς των νέων που μπορούν να προκαλέσουν μια κατάσταση κρίσης και σε ποιο σημείο/επίπεδο της κρίσης είναι απαραίτητη η παρέμβαση) Ανθρώπινο δυναμικό (ποιοι είναι αυτοί που μπορούν να παρέχουν βοήθεια σε καταστάσεις κρίσης;)

29 28 Διαδικασία ασφάλειας-έκτακτης ανάγκης (ποια είναι τα πρώτα βήματα που πρέπει να γίνουν προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφάλεια του παιδιού και του περιβάλλοντός του; Μπορείτε να ετοιμάσετε λίστες με τι ΠΡΕΠΕΙ και τι ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να γίνει). Είναι ιδιαίτερα σημαντική σε περιπτώσεις διαδικασιών έκτακτης ανάγκης σε καταστάσεις που μπορεί να βλάψουν την ασφάλεια των εργαζομένων σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων ή των ίδιων των νέων. Προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί οι εργαζόμενοι, είναι καλό να εξασκούν τις διαδικασίες αυτές τακτικά, ώστε να γίνει μια καλοδουλεμένη συνήθεια. Διαδικασία παρέμβασης (περιέχει τα βήματα της παρέμβασης, τους ρόλους και τις αρμοδιότητες: Ποιος είναι υπεύθυνος για τι; Καθορισμός της αλυσίδας επικοινωνίας Ποιος πρέπει να ενημερωθεί; Τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης Σημαντικό! Η ανάπτυξη των σχεδίων δράσης είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται συνεχώς. Οι αρμόδιοι (εργαζόμενοι σε Κέντρα Φιλοξενίας Νέων, επόπτης) πρέπει να παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα αυτών των σχεδίων και να προσαρμόσουν όπως απαιτείται. Πηγή: Gibbs, 1988; Nichkson, 2016; Nunno,2006; Αξιολόγηση Ερωτήσεις και εργασίες υπάρχουν στη σύνοψη στην αρχή αυτής της ενότητας. Καλή επιτυχία! Ατομική εργασία M1-A15 50'

30 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παραρτήματα και αναφορές M1-A01 Handout for the bus game M1-A02 distant learning material / The development of a group via the forming, storming, norming and performing phases M1-A03 distant learning material / Body language M1-A04 distant learning material / Communication Skills Self-Assessment Inventory M1-A05 Handout / Self-awareness interview guide M1-A06 distant learning material / The importance of developing self-awareness: M1-A07 distant learning material / Advantages and disadvantages of several types of communication tools M1-A08 distant learning material / Dealing with confidential information M1-A09 Presentation/Overcoming crises situation by means of supervision M1-A10 distant learning material / Structured case discussion M1-A11 presentation: Development of personal action plan M1-A12 distant learning material / Development of personal action plans M1-A13 distant learning material/ The principles of CRM M1-A14 Handout / development of a crises intervention plan M1-A15 Αξιολόγηση Βιβλιογραφία Baas, S., Dawn, C., Fleig, A. (2003). Participatory Processes Towards Co-Management of Natural Resources in Pastoral Areas of the Middle East: A Training of Trainers Source Book Based on the Principles of Participatory Methods and Approaches Module III: Working together, Rome and Palmyra. Retrieved from last accessed on 14/09/2016. Communication Skills Self-Assessment Inventory retrieved from last accessed on 27/09/2016. Dudás, M. (2013): Konfliktuskezelési tréning tanulási segédlet a tréningen résztvevők számára, PTE BTK Neveléstudományi intézet, Pécs, 2013, retrieved from nevtud.btk.pte.hu/index.php?mid=42&did=514 last accessed on 29/07/2016. Gibbs, G. (1988): Learning by Doing: A Guide to Teaching and Learning Methods. Oxford Further Education Unit, Oxford Polytechnic, Retrieved from last accessed on 18/07/2016. Institute of Leadership & Management and QMD (2006 ) Handling confidential information. Retrieved from

31 30 Last accessed on 08/09/2016. Mind tools (2016). Assertiveness. Working WITH People, Not Against Them. Retrieved from Last accessed on 20/09/2016. Mind Tools (2015). Body Language: Understanding Non-Verbal. Retrieved from Last accessed on 27/09/2016. Nickson, Ch (2016, May 27): Crisis Resource Management (CRM),. Retrieved from Last accessed on 07/07/2016. Nunno, M (ed.), (2006): Therapeutic Crisis Intervention - Student Workbook, Sixth Edition, Residential Child Care Project, Cornell University. Retrieved from Last accessed on 13/07/2016. O Daniel, M & Alan H.(2008): Communication and Team Collaboration. In: Hughes RG, editor. Patient Safety and Quality: An Evidence-Based Handbook for Nurses. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (US); Chapter 33. Retrieved from Last accessed on 13/07/2016. Roberts. R.A & Ottens, A.J (2005): The Seven-Stage Crisis Intervention Model: A Road Map to Goal Attainment, Problem Solving, and Crisis Resolution, Brief Treatment and Crisis Intervention (4): Retrieved from Last accessed on 13/07/2016. Semler G. A. (2013) Tréneri forgatókönyv - Személyes és szervezeti fejlodesi program, Budapesti Kommunikációs és Üzleti Főiskola, Budapest. Retrieved from Last accessed on 14/07/2016. STIR (2016). Speak Up! Guide- Chapter 2: Communication/Assertiveness. Retrieved from Last accessed on 08/09/2016. Smith, Mark. K. ( ) The functions of supervision, The Encyclopedia of Informal Education. Retrieved from Last accessed on 01/12/2016. Szivák J. (2010): A reflektív gondolkodás fejlesztése, Magyar Tehetségsegítő Szervezetek Szövetsége, 2010.

32 31 INCREASE Project Partnership Coordinator Jugend am Werk Steiermark GmbH, Austria Partners FormAzione Co&So Network, Italy ARSIS Association for the Social Support of Youth, Greece Universitätsklinikum Ulm, Germany Directia Generala de Asistenta Sociala si Protectia Copilului Harghita, Romania Volunteering Matters, UK E.N.T.E.R. GmbH, Austria