Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2015) 495 final.

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 16 Οκτωβρίου 2015 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2013/0403 (COD) 13106/15 JUSTCIV 237 EJUSTICE 125 CODEC 1349 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για το Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 13 Οκτωβρίου 2015 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2015) 495 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1896/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2015) 495 final. συνημμ.: COM(2015) 495 final 13106/15 γομ DG D 2A EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2015) 495 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1896/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής EL EL

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Στόχος και κύρια χαρακτηριστικά της διαδικασίας Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1896/2006, της 12ης Δεκεμβρίου , θέσπισε την πρώτη γνήσια ευρωπαϊκή πολιτική δικονομία, τη διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Εφαρμόζεται από τον Δεκέμβριο του 2008 σε όλα τα κράτη μέλη εκτός από τη Δανία. Πρόκειται για προαιρετική διαδικασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διασυνοριακές υποθέσεις ως εναλλακτική ως προς τις εγχώριες εντολές πληρωμής. Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 32 του κανονισμού, το οποίο προβλέπει ότι η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή λεπτομερή έκθεση για τον απολογισμό της λειτουργίας της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Η ταχεία και αποτελεσματική είσπραξη των μη αμφισβητούμενων εκκρεμών οφειλών είναι ζωτικής σημασίας για τους οικονομικούς παράγοντες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι καθυστερήσεις πληρωμών αποτελούν βασική αιτία της αφερεγγυότητας, ιδίως των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, και καταλήγουν σε πολυάριθμες απώλειες θέσεων απασχόλησης. Αυτό οδήγησε ορισμένα κράτη μέλη να θεσπίσουν απλουστευμένη διαδικασία διαταγής πληρωμής. Μια διαδικασία διαταγής πληρωμής αποσκοπεί στην παροχή ενός ταχέος και οικονομικά αποδοτικού ενδίκου βοηθήματος κατά οφειλέτη για την καταβολή χρηματικού ποσού, υπό την προϋπόθεση ότι η αξίωση αυτή δεν αμφισβητείται από τον οφειλέτη. Ωστόσο, οι εγχώριες διαδικασίες είναι συχνά απαράδεκτες ή ανεφάρμοστες σε διασυνοριακές υποθέσεις και το επίπεδο της επίδοσής τους ποικίλλει σημαντικά. Για τους λόγους αυτούς, θεσπίστηκε η διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Επιτρέπει στους πιστωτές να εισπράττουν τις μη αμφισβητούμενες αστικές και εμπορικές αξιώσεις σύμφωνα με μια ομοιόμορφη διαδικασία που είναι διαθέσιμη σε 27 κράτη μέλη. Πρόκειται για γραπτή διαδικασία που δεν απαιτεί την παρουσία ενώπιον του Δικαστηρίου ούτε τη συνδρομή δικηγόρου. Ο αιτών οφείλει μόνον να υποβάλει την αίτησή του. Δεν απαιτούνται έγγραφα αποδεικτικά στοιχεία προς στήριξη της αίτησης, ούτε περαιτέρω ενέργειες από τον αιτούντα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής εκδίδεται από τα δικαστήρια ή άλλες δικαστικές αρχές. Μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερα σε όλα τα κράτη μέλη χωρίς να απαιτούνται ενδιάμεσες διαδικασίες για την αναγνώριση και την εκτελεστότητα (exequatur) στο κράτος μέλος εκτέλεσης. Αυτό σημαίνει ότι η ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής μπορεί να εκτελεστεί στα υπόλοιπα κράτη μέλη όπως κάθε τοπική διαταγή πληρωμής που έχει εκδοθεί σ αυτά, δηλαδή χωρίς την ανάγκη κήρυξης της εκτελεστότητας. Αυτή η εξορθολογισμένη και αποτελεσματική διαδικασία έχει σχεδιαστεί μόνον για μη αμφισβητούμενες αξιώσεις. Ως εκ τούτου, για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος της υπεράσπισης, ο καθού μπορεί να καταθέσει δήλωση ένστασης εντός 30 ημερών από την έκδοση της διαταγής. Ο καθού πρέπει να δηλώσει μόνον ότι αμφισβητεί την αξίωση, χωρίς να υποχρεούται να προσδιορίζει τους λόγους, και δεν χρειάζεται να εκπροσωπείται από δικηγόρο. Στην περίπτωση αυτή, η διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής περατώνεται. Η αξίωση μπορεί, ωστόσο, να εξακολουθήσει να προβάλλεται 1 ΕΕ L 399 της , σ. 1. 2

4 σύμφωνα με τους κανόνες της τακτικής πολιτικής δικονομίας που επιτρέπουν να λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι ισχυρισμοί του καθού. Ο κανονισμός προβλέπει τυποποιημένα έντυπα στο πλαίσιο της απλουστευμένης διαδικασίας, τα οποία είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο στη διαδικτυακή Ευρωπαϊκή Πύλη για τη Δικαιοσύνη (e-justice) σε όλες τις γλώσσες 2. Τα έντυπα τροποποιήθηκαν με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 936/2012 της Επιτροπής, της 4ης Οκτωβρίου Πληροφορίες σχετικά με τα δικαστήρια τα οποία έχουν τη δικαιοδοσία για την έκδοση ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής είναι διαθέσιμες στον Ευρωπαϊκό Δικαστικό Άτλαντα σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις 4. Το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο δημοσίευσε έναν πρακτικό οδηγό σχετικά με τον κανονισμό το Μεθοδολογία και συλλογή πληροφοριών Η παρούσα έκθεση στηρίζεται σε πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από διάφορες πηγές. Πραγματοποιήθηκε έρευνα του Ευρωβαρομέτρου τον Ιούνιο του 2010 και σ αυτήν συμμετείχαν πολίτες της ΕΕ των 27. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγχρηματοδότησε το σχέδιο «απλούστευση της είσπραξης οφειλών στην ΕΕ», του οποίου τη διαχείριση είχε το πανεπιστήμιο του Maribor, στη Σλοβενία, και στο οποίο συμμετείχαν 14 κράτη μέλη (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Γερμανία, Ισπανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Σουηδία). Το σχέδιο κατέληξε σε δύο εκθέσεις εμπειρογνωμόνων σχετικά με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1896/2006 και σε 14 εθνικές εκθέσεις 6. Για να λάβει πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή της διαδικασίας, η Επιτροπή δρομολόγησε έρευνα τον Απρίλιο του 2013 αποστέλλοντας ερωτηματολόγιο στα κράτη μέλη. Τα στατιστικά δεδομένα για τη χρήση της διαδικασίας επικαιροποιήθηκαν περαιτέρω και ολοκληρώθηκαν τον Ιούνιο του Κατά την 45η συνεδρίαση των σημείων επαφής του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις της 29ης και 30ής Μαΐου 2013, η εφαρμογή των ευρωπαϊκών διαδικασιών, καθώς και της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, συζητήθηκε σε τεχνικό επίπεδο με βάση δύο έγγραφα εργασίας της Επιτροπής ΕΕ L 283 της , σ Βλ. 3

5 Τέλος, τρεις προδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με την ερμηνεία του εν λόγω κανονισμού ελήφθησαν υπόψη κατά την κατάρτιση της παρούσας έκθεσης ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ Συνολικά, επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό ο στόχος του κανονισμού που ήταν η απλούστευση, η επιτάχυνση και η μείωση των εξόδων της εκδίκασης διαφορών για υποθέσεις που αφορούν μη αμφισβητούμενες αξιώσεις και η εξασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των ευρωπαϊκών διαταγών πληρωμής στην ΕΕ χωρίς κήρυξη εκτελεστότητας, αν και στα περισσότερα κράτη μέλη, η διαδικασία αυτή εφαρμόστηκε μόνο σε σχετικά μικρό αριθμό περιπτώσεων. Από τις μελέτες και τις διαβουλεύσεις που πραγματοποιήθηκαν, φαίνεται ότι δεν προέκυψαν σημαντικά νομικά ή πρακτικά προβλήματα κατά τη χρήση της διαδικασίας ή λόγω του ότι έχει καταργηθεί η κήρυξη της εκτελεστότητας για την αναγνώριση και την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων που προκύπτουν από τη διαδικασία Στατιστικά στοιχεία Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, υποβάλλονται στα δικαστήρια των κρατών μελών έως αιτήσεις για την έκδοση ευρωπαϊκών διαταγών πληρωμής ετησίως 8. Ο μεγαλύτερος αριθμός αιτήσεων (άνω των ετησίως) παρατηρείται στην Αυστρία και τη Γερμανία, όπου εκδίδονται οι περισσότερες ευρωπαϊκές διαταγές πληρωμής. Από 300 έως 700 αιτήσεις υποβάλλονται ετησίως στο Βέλγιο, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία και τη Φινλανδία. Στα υπόλοιπα κράτη μέλη, η διαδικασία κινήθηκε σε πιο περιορισμένη έκταση. Λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με την πραγματική χρήση της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής ανά κράτος μέλος παρατίθενται στο παράρτημα Επίγνωση της ύπαρξης και εφαρμογή της διαδικασίας Μια έρευνα Ευρωβαρομέτρου του έδειξε ότι η επίγνωση και η χρήση των ευρωπαϊκών διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, μεταξύ των πολιτών είναι σχετικά χαμηλές: Μόνον 6 % των ερωτηθέντων είχαν ακούσει για τη διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το ότι η διαδικασία κινείται κυρίως από τις επιχειρήσεις και τους δικηγόρους, καθώς και από το ότι σχετικά λίγοι πολίτες εμπλέκονται σε διασυνοριακές διαφορές. 7 Υποθέσεις C-215/11, C-324/12 και συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-119/13 και C-120/13. 8 Βλ. παράρτημα (στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής) για περισσότερες πληροφορίες και πηγές δεδομένων

6 Στις περιπτώσεις που οι πολίτες γνωρίζουν σχετικά με τη διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής την θεωρούν γενικά χρήσιμη για την εκτέλεση διασυνοριακών αστικών χρηματικών αξιώσεων που είναι απίθανο να αμφισβητηθούν από τον καθού. Η Επιτροπή έχει θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο για τη στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο, διευκολύνοντας τη διασυνοριακή είσπραξη οφειλών ούτως ώστε να βελτιωθεί η εφαρμογή, η κατανόηση και η επίγνωση των διαθέσιμων νομικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού ΕΙΔΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 3.1. Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής: «Διασυνοριακές υποθέσεις» Ο κανονισμός εφαρμόζεται μόνον σε διασυνοριακές διαφορές στις οποίες τουλάχιστον ένας διάδικος έχει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του σε κράτος μέλος άλλο από το κράτος μέλος του επιληφθέντος δικαστηρίου. Αυτός ο περιορισμός σε «διασυνοριακές» υποθέσεις αντιστοιχεί στο πεδίο εφαρμογής άλλων μέσων στον τομέα αυτό, όπως η ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών 11. Οι χρήστες της διαδικασίας ενδέχεται να μη γνωρίζουν ή να μην κατανοούν τον εν λόγω περιορισμό του πεδίου εφαρμογής. Πιθανόν να αναμένουν ότι οι περισσότερες από τις υποθέσεις τους θα καλύπτονται από τον κανονισμό. Αυτό επιβεβαιώνεται από το ότι ορισμένες εταιρείες δημιουργούν ένα τεχνητό διασυνοριακό σενάριο, αντιγράφοντας τα προβλεπόμενα στον κανονισμό με σκοπό να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματά του, για παράδειγμα μεταβιβάζοντας την αξίωσή τους σε αλλοδαπή εταιρεία. Αυτό δείχνει την αντίληψη που επικρατεί για την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας αυτής Δικαιοδοσία Πέντε κράτη μέλη συγκέντρωσαν τη δικαιοδοσία για τον χειρισμό των ευρωπαϊκών διαταγών πληρωμής σε ένα μόνον ειδικό δικαστήριο/αρχή 12. Στα άλλα κράτη μέλη, τα τοπικά και περιφερειακά δικαστήρια (ή οι συμβολαιογράφοι, όπως στην Ουγγαρία) έχουν την αρμοδιότητα για την έκδοση ευρωπαϊκών διαταγών πληρωμής. Η εξειδίκευση μπορεί να παρουσιάζει ορισμένα πλεονεκτήματα, όπως η εξασφάλιση εξειδικευμένης γνώσης της διαδικασίας και γλωσσικών δεξιοτήτων. Από την άλλη πλευρά, έστω και αν η διαδικασία έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής είναι γραπτή διαδικασία, οι πολίτες, ιδίως οι καταναλωτές, ενδέχεται να προτιμούν ακόμη να ασκούν αγωγή για τις αξιώσεις τους ενώπιον του τοπικού δικαστηρίου που έχει τη δικαιοδοσία. Κατά πόσον τα Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 861/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2007, για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών, ΕΕ L 199 της , σ Εμποροδικείο του Ζάγκρεμπ, Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο του Βερολίνου (Wedding), Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο του Πόρτο, Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο του Ελσίνκι, Σουηδική Δημόσια Υπηρεσία Αναγκαστικής Είσπραξης (kronofogdemyndighet). 5

7 πλεονεκτήματα της εξειδίκευσης αντισταθμίζουν τα μειονεκτήματα μπορεί επίσης να εξαρτάται από τον γεωγραφικό μέγεθος του εκάστοτε κράτους μέλους. Γενικά, τα δεδομένα τα οποία περιλαμβάνονται στο παράρτημα σχετικά με τη χρήση της διαδικασίας και αφορούν το εάν ένα κεντρικό σύστημα συνεπάγεται πιο συχνή εφαρμογή της διαδικασίας είναι ασαφή. Ωστόσο, λόγω του ότι πρόκειται για γραπτή διαδικασία χωρίς αντιδικία, κατά την οποία δεν λαμβάνει χώρα καμία συζήτηση επί της ουσίας της αξίωσης και είναι επομένως ιδιαίτερα κατάλληλη για ηλεκτρονική επεξεργασία (βλ. κατωτέρω υπό 3.5.), η ευρωπαϊκή διαδικασία διαταγής πληρωμής φαίνεται καταλληλότερη για την κεντρική εκδίκαση των υποθέσεων από τα δικαστήρια από ό,τι άλλες διαδικασίες που απαιτούν συζήτηση επί της ουσίας και επί των αποδεικτικών στοιχείων και, ως εκ τούτου, μπορεί να απαιτούν να ευρίσκεται το δικαστήριο σε τόπο πλησιέστερο προς τους διαδίκους Αίτηση έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής Κεφάλαιο και τόκοι Η αξίωση πρέπει να αφορά ένα ορισμένο ποσό που έχει καταστεί απαιτητό κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για την έκδοση ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Το ποσό της αξίωσης περιλαμβάνει το κεφάλαιο και, κατά περίπτωση, τους τόκους, τις συμβατικές κυρώσεις και το κόστος. Εάν ζητούνται τόκοι επί της αξίωσης, στην αίτηση πρέπει να αναγράφεται το επιτόκιο και το χρονικό διάστημα για το οποίο ζητούνται οι τόκοι. Στην υπόθεση C-215/11 13, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποσαφήνισε ότι, σε μια αίτηση, ο αιτών θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να απαιτήσει τόκους που έχουν τρέξει έως την ημερομηνία καταβολής του κεφαλαίου. Σε μια τέτοια περίπτωση, το εθνικό δικαστήριο έχει την ευχέρεια να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συμπληρωθεί το έντυπο Ε της διαταγής πληρωμής, υπό τον όρο ότι ο καθού έχει πληροφορηθεί σχετικά με τον υπολογισμό των τόκων. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 936/2012 της Επιτροπής, της 4ης Οκτωβρίου , σχετικά με την τροποποίηση των παραρτημάτων του κανονισμού για την ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής εξασφαλίζει ότι ο καθού έχει ενημερωθεί, μέσω του εντύπου Ε στον πίνακα «σημαντικές πληροφορίες για τον καθού», ότι οι τόκοι μπορεί να είναι απαιτητοί, δυνάμει του εθνικού δικαίου, κατά την ημερομηνία εκτέλεσης της διαταγής, οπότε αυξάνεται το συνολικό πληρωτέο ποσό. Ωστόσο, το έντυπο Ε δεν φαίνεται επαρκώς ανεπτυγμένο, ώστε να περιλαμβάνει κατάλληλη περιγραφή των τόκων που πρέπει να εισπραχθούν. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να εξεταστεί κάποια περαιτέρω τροποποίηση των εντύπων Γλώσσα της αίτησης Στα περισσότερα κράτη μέλη, οι αιτήσεις πρέπει να υποβάλλονται στην επίσημη γλώσσα (ή γλώσσες). Ορισμένα κράτη μέλη δέχονται, ωστόσο, επίσης ξένες γλώσσες: η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Κύπρος και η Σουηδία δέχονται την αγγλική γλώσσα η Γαλλία δέχεται την αγγλική, τη γερμανική, την ιταλική και την ισπανική γλώσσα. 13 Υπόθεση Iwona Szyrocka, απόφαση του Δικαστηρίου της 13ης Δεκεμβρίου ΕΕ L 283 της , σ. 1. 6

8 Ενώ η διαδικασία έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής είναι διαδικασία κατά την οποία οι διάδικοι δεν υποχρεούνται να υποβάλουν και να επικαλεσθούν αποδεικτικά στοιχεία, οι απαιτήσεις μετάφρασης έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο κόστος και προξενούν καθυστερήσεις της διαδικασίας. Το έντυπο της αίτησης μπορεί αυτόματα να μεταφραστεί στην επίσημη γλώσσα του κράτους μέλους στο οποίο εδρεύει το δικαστήριο. Καθώς περιέχει τετραγωνίδια προς σημείωση, στις περισσότερες περιπτώσεις η μετάφραση δεν είναι απαραίτητη. Για να επιτευχθεί ο στόχος μιας πραγματικά ευρωπαϊκής διαδικασίας, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να δέχονται τις αιτήσεις ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής σε μία τουλάχιστον άλλη γλώσσα εκτός από την επίσημη εθνική γλώσσα (ή γλώσσες) Ηλεκτρονική υποβολή της αίτησης Πολλά κράτη μέλη επιτρέπουν την ηλεκτρονική υποβολή της αίτησης 15 ή προβλέπουν την ανάπτυξη ηλεκτρονικής επεξεργασίας στο μέλλον σε όλα τα δικαστήρια που είναι αρμόδια να εξετάζουν τη διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής 16. Έπειτα από μια μελέτη της Επιτροπής σχετικά με το εφικτό της ηλεκτρονικής αίτησης για την έκδοση ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα πιλοτικό σχέδιο για το θέμα αυτό. Εννέα κράτη μέλη συμμετέχουν στο πιλοτικό σχέδιο e- CODEX για τη διαδικασία έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής 17. Τα συμμετέχοντα κράτη μέλη δραστηριοποιούνται είτε ως αποστολείς, είτε ως παραλήπτες, είτε και με τις δύο ιδιότητες. Ένα μέρος αποστολέας επιτρέπει στους χρήστες να στέλνουν αιτήσεις έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής (δηλαδή το έντυπο Α) σε ένα μέρος παραλήπτη. Το μέρος παραλήπτης δέχεται τις αιτήσεις και τις διαβιβάζει ηλεκτρονικά στο δικαστήριο που ορίζεται στο υποβληθέν έντυπο A. Το εν λόγω δικαστήριο μπορεί αργότερα να διαβιβάσει ηλεκτρονικές απαντήσεις (π.χ., έντυπο B, έντυπο Ε κ.λπ.) μέσω του ίδιου διαύλου. Στο παρόν στάδιο τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στο πιλοτικό σχέδιο δεν διαθέτουν όλα λειτουργικό σύστημα: ορισμένα από αυτά βρίσκονται ακόμη στο στάδιο των δοκιμών και σχεδιάζουν να θέσουν σε λειτουργία ένα τέτοιο σύστημα το 2015 ή το Τα κράτη μέλη «αποστολείς» επιτρέπουν, κατά κανόνα, την ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων μόνον στους σημαντικότερους χρήστες της δικαιοσύνης, π.χ. δικηγόρους, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και φορείς κοινωνικής ασφάλισης, και όχι απαραίτητα στο ευρύ κοινό. Τέτοια εθνικά συστήματα υποβολής αιτήσεων στα οποία έχουν πρόσβαση οι σημαντικότεροι χρήστες της δικαιοσύνης υπάρχουν ήδη, για παράδειγμα, στη Γερμανία και την Αυστρία. Στο εγγύς μέλλον, η ευρωπαϊκή δικτυακή πύλη e-justice, ως αποστολέας, θα παρέχει στο ευρύ κοινό τη δυνατότητα να υποβάλλει επίσης αιτήσεις ηλεκτρονικά. Οι αιτήσεις θα μπορούν να υποβληθούν μόνον προς κράτη μέλη «παραλήπτες» που ολοκλήρωσαν με επιτυχία τις απαιτούμενες δοκιμές ένταξης στην ευρωπαϊκή δικτυακή πύλη e-justice και έχουν θέσει σε λειτουργία ένα σύστημα e-codex. 15 Τσεχική Δημοκρατία, Γερμανία, Εσθονία, Γαλλία, Λιθουανία, Αυστρία, Σλοβενία, Σλοβακική Δημοκρατία, Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κύπρος. 16 Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία. 17 Η Αυστρία, η Εσθονία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Γαλλία, η Πολωνία και οι Κάτω Χώρες. 7

9 Εξέταση της αίτησης Τρία κράτη μέλη 18 δήλωσαν υψηλό ποσοστό αιτήσεων που επιστρέφονται από τα δικαστήρια για συμπλήρωση ή διόρθωση. Οι λόγοι που αναφέρθηκαν συχνά για την επιστροφή των αιτήσεων είναι η υποβολή ανακριβών ή ελλιπών πληροφοριών για τα μέρη (για παράδειγμα λείπει η διεύθυνση ή η υπογραφή του αιτούντος), οι ελλιπείς αιτήσεις σχετικά με τους τόκους και η μη πληρωμή δικαστικών τελών. Τα δυναμικά έντυπα που διατίθενται στην ευρωπαϊκή δικτυακή πύλη e-justice ήδη βοηθούν τους χρήστες στην ορθή συμπλήρωση των αιτήσεων. Επί του παρόντος, η διαδικτυακή πύλη επιτρέπει επίσης στους χρήστες, μέσω του δικτυακού τόπου του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Άτλαντα, να προσδιορίζουν το αρμόδιο δικαστήριο. Από το δεύτερο εξάμηνο του 2015, μετά τη δρομολόγηση της βάσης δεδομένων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, η διαδικασία για τον προσδιορισμό του αρμόδιου δικαστηρίου στο οποίο πρέπει να διαβιβαστεί η αίτηση θα βελτιωθεί ακόμη περισσότερο. Θα μπορούσε να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίον θα ήταν δυνατόν να παρέχονται περαιτέρω εξηγήσεις από την ευρωπαϊκή δικτυακή πύλη e-justice σχετικά με το πώς συμπληρώνονται τα έντυπα και πώς θα μπορούσαν τα ηλεκτρονικά έντυπα να περιλαμβάνουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους τόκους που απαιτούνται. Τέλος, αν και δεν υπάρχει καμία νομική υποχρέωση για τα κράτη μέλη να παρέχουν βοήθεια για τη συμπλήρωση των εντύπων, όπως εκείνη που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 861/2007 για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν, για το συμφέρον των πολιτών και για την αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης από άποψη χρόνου και κόστους, να επεκτείνουν τη βοήθεια που παρέχεται στους πολίτες στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών επίσης και στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής διαδικασίας έκδοσης διαταγής πληρωμής. Ο κανονισμός προβλέπει ρητά ότι η εξέταση μιας αίτησης για την έκδοση ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής μπορεί να λαμβάνει τη μορφή αυτοματοποιημένης διαδικασίας. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της Αυστρίας και της Γερμανίας. Η διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής γραπτή διαδικασία χωρίς εξέταση αποδεικτικών στοιχείων ή ακροάσεις φαίνεται ιδιαίτερα κατάλληλη για πλήρη ηλεκτρονική επεξεργασία. Θα μπορούσε να αποφέρει θετικά αποτελέσματα όσον αφορά το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τη διεξαγωγή της διαδικασίας (βλ. επίσης σημείο 3.4.). Δεδομένου ότι μπορεί εύκολα να προβληθεί ένσταση κατά εντολής πληρωμής που εκδίδεται με αυτοματοποιημένη διαδικασία και ότι η διαδικασία διασφαλίζει την αποτελεσματική κοινοποίηση εγγράφων, τα δικαιώματα του καθού διασφαλίζονται δεόντως Έκδοση ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής Όπως προκύπτει από τις διαθέσιμες πληροφορίες, η υποχρέωση των δικαστηρίων να εκδίδουν ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής εντός 30 ημερών από την υποβολή της αίτησης τηρείται μόνον σε ορισμένα κράτη μέλη. Από τα κράτη μέλη που υπέβαλαν τα σχετικά δεδομένα, τις προθεσμίες για την έκδοση διαταγής πληρωμής τηρούν η Μάλτα (1 εβδομάδα), το Βέλγιο και η Ιρλανδία (2 εβδομάδες), η Γερμανία (2-3 εβδομάδες), η Βουλγαρία και η Λιθουανία (30 ημέρες). Τα δικαστήρια εκδίδουν την απόφασή τους εντός προθεσμίας 1-2 μηνών στην Ελλάδα και το Λουξεμβούργο, 2 μηνών στη Γαλλία και τη Φινλανδία, 4 μηνών το πολύ στην Αυστρία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Κύπρο, την Εσθονία, την Πολωνία, τις Κάτω Χώρες, 18 Η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία. 8

10 την Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Σλοβενία, 6 μηνών το πολύ στην Ουγγαρία, 8 μηνών στην Ισπανία και 9 μηνών το πολύ στη Σλοβακία. Οι μακροχρόνιες διαδικασίες δύσκολα δικαιολογούνται, καθώς για μια τέτοια διαδικασία δεν απαιτείται εξέταση αποδεικτικών στοιχείων ούτε ακρόαση των μερών. Μια μείωση της διάρκειας των διαδικασιών είναι απολύτως αναγκαία, καθώς η ταχεία είσπραξη των μη αμφισβητούμενων αξιώσεων έχει μεγάλη σημασία για την ταμειακή ροή των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ. Επιπλέον, η συστηματική μη τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται στον κανονισμό μπορεί να θεωρηθεί ως παράβαση του κανονισμού. Περαιτέρω εργασίες για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής επεξεργασίας της διαδικασίας ενδέχεται να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα εξακολουθήσουν να παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς αυτόν τον τομέα για βελτιώσεις Επίδοση και κοινοποίηση ευρωπαϊκών διαταγών πληρωμής και άλλων εγγράφων Κανένα σημαντικό πρόβλημα σχετικά με την επίδοση ή κοινοποίηση εγγράφων δεν έχει αναφερθεί στο ειδικό πλαίσιο της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Οι μόνες καταγγελίες που ελήφθησαν αφορούν το κόστος των διασυνοριακών επιδόσεων και κοινοποιήσεων. Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής, του Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1393/ , οι ευρωπαϊκοί κανόνες συνέβαλαν στην επιτάχυνση της επίδοσης ή κοινοποίησης πράξεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, παρά τον συνεχώς αυξανόμενο φόρτο εργασίας. Οι περίοδοι διαβίβασης των δικαστικών πράξεων μειώθηκαν στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι επίδοσης ή κοινοποίησης στα κράτη μέλη. Για τους σκοπούς της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν μη δαπανηρές μεθόδους επίδοσης ή κοινοποίησης, όπως η ταχυδρομική επίδοση ή κοινοποίηση με απόδειξη παραλαβής. Αν και η ηλεκτρονική επίδοση ή κοινοποίηση εγγράφων προβλέπεται ως πιθανή μέθοδος επίδοσης ή κοινοποίησης στα άρθρα 13 και 14 του κανονισμού, δεν έχει ακόμη καταστεί δικαστική πρακτική στην ΕΕ. Οι υποκείμενοι λόγοι μπορεί να είναι τόσο νομικού όσο και τεχνικού χαρακτήρα. Τα άρθρα 13 και 14 εξαρτούν την επίδοση ή κοινοποίηση με ηλεκτρονικά μέσα από το εθνικό δίκαιο του κράτους στο οποίο πρέπει να πραγματοποιηθεί η επίδοση ή κοινοποίηση. Ως εκ τούτου, η ύπαρξη εθνικών νομοθετικών διατάξεων σχετικά με την ηλεκτρονική επίδοση ή κοινοποίηση εγγράφων θα μπορούσε να αποτελεί προϋπόθεση για την εν λόγω επίδοση ή κοινοποίηση. Επιπλέον, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1393/2007 περί επιδόσεως και κοινοποιήσεως στα κράτη μέλη δικαστικών και εξωδίκων πράξεων 20, που ισχύει για την ηλεκτρονική επίδοση ή κοινοποίηση σύμφωνα με τον κανονισμό για την ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής 21, η άμεση ηλεκτρονική επίδοση ή κοινοποίηση πράξεων από ένα δικαστήριο σε ένα εμπλεκόμενο μέρος σε άλλο κράτος μέλος δεν είναι δυνατή ούτε θεωρητικά. Τέλος, τεχνικοί λόγοι και ασυμβατότητες των εθνικών συστημάτων ηλεκτρονικής 19 Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1393/2007 περί επιδόσεως και κοινοποιήσεως στα κράτη μέλη δικαστικών και εξωδίκων πράξεων σε αστικές ή εμπορικές υποθέσεις, COM(2013) 858 final. 20 ΕΕ L 324 της , σ Βλέπε άρθρο 27. 9

11 επίδοσης ή κοινοποίησης μπορεί να παρεμποδίζουν ακόμη περισσότερο την ανάπτυξη της διασυνοριακής ηλεκτρονικής επίδοσης ή κοινοποίησης Κόστος Σύμφωνα με τον κανονισμό, τα δικαστικά τέλη καθορίζονται σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, σε περίπτωση ένστασης του καθού κατά ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, ο κανονισμός προβλέπει ότι το σύνολο των δικαστικών τελών για την έκδοση ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής και την τακτική διαδικασία δεν δύναται να υπερβαίνει το σύνολο των δικαστικών τελών που απαιτούνται μόνον για την τακτική διαδικασία. Από τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τα δικαστικά τέλη στο πλαίσιο της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής προκύπτει ότι τα τέλη αυτά πρέπει να είναι παρόμοια με τα τέλη που επιβάλλονται για την εκδίκαση μιας διαφοράς από παρεμφερείς εθνικές διαδικασίες και ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με το κράτος μέλος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση. Επίσης, οι μέθοδοι υπολογισμού των δικαστικών τελών διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών (πάγια τέλη ή τέλη που υπολογίζονται ως ποσοστό της αξίας του αντικειμένου της διαφοράς ή συνδυασμός και των δύο). Στην πράξη, οι πολίτες έχουν κατά καιρούς διαμαρτυρηθεί για το ύψος των τελών σε ορισμένα κράτη μέλη. Ωστόσο, το σημαντικότερο πρόβλημα όσον αφορά τα δικαστικά τέλη, όπως πληροφορήθηκε η Επιτροπή, είναι η έλλειψη διαφάνειας των τελών αυτών για τους δυνητικούς αιτούντες. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο για αστικές και εμπορικές υποθέσεις δημοσιεύει τις εν λόγω πληροφορίες στην ευρωπαϊκή δικτυακή πύλη e- Justice Ένσταση κατά ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής Φαίνεται ότι οι καθών προβάλλουν ένσταση κατά ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής μόνον σε περιορισμένο βαθμό, αν και το ποσοστό των ενστάσεων διαφέρει μεταξύ των κρατών μελών. Για παράδειγμα, το ποσοστό των ενστάσεων είναι οριακό στην Αυστρία (4 %), ενώ είναι περίπου 16 % στη Γαλλία και τη Γερμανία και άνω του 50 % στην Ελλάδα. Εν γένει, δεν έχουν αναφερθεί προβλήματα όσον αφορά την ένσταση κατά ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 2, το αποτέλεσμα της ένστασης είναι η παραπομπή της υπόθεσης στην τακτική διαδικασία. Καθώς οι ευρωπαϊκές διαταγές πληρωμής μπορεί να αφορούν μικρές αξιώσεις κατά την έννοια του κανονισμού για την ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών, η Επιτροπή πρότεινε να καταστεί δυνατόν, μετά την ένσταση κατά ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, να παραπέμπεται η υπόθεση επίσης στην ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών, στο βαθμό που η εν λόγω διαδικασία δύναται να εφαρμοστεί Πρόταση κανονισμού για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 861/2007 για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1896/2006 για τη θέσπιση διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, COM(2013) 794 final. 10

12 3.8. Επανεξέταση Το έκτακτο ένδικο μέσο που προβλέπεται στο άρθρο 20 αποσκοπεί στη διόρθωση της κατάστασης, κατά την οποία ο καθού δεν είχε γνώση της διαδικασίας στο κράτος μέλος προέλευσης και δεν ήταν σε θέση να υπερασπισθεί κατάλληλα τον εαυτό του. Αυτό μπορεί να συμβεί εάν, για παράδειγμα, η διεύθυνση στην οποία εστάλη η αίτηση δεν είναι σωστή. Ενώ ο κανονισμός ορίζει τις προϋποθέσεις για τη θεμελίωση του δικαιώματος επανεξέτασης, η ίδια η διαδικασία διέπεται από το εθνικό δίκαιο. Οι πληροφορίες σχετικά με τις διάφορες διαδικασίες επανεξέτασης στα κράτη μέλη δημοσιεύονται στον Ευρωπαϊκό Δικαστικό Άτλαντα. Στην υπόθεση C-324/12 24, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η μη τήρηση της προθεσμίας για την υποβολή ένστασης κατά ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, εξαιτίας αμέλειας του εκπροσώπου του καθού, δεν δικαιολογεί την επανεξέταση της διαταγής πληρωμής σύμφωνα με το άρθρο 20, δεδομένου ότι η μη τήρηση της προθεσμίας δεν αποτελεί έκτακτη ή εξαιρετική περίσταση κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου. Οι εθνικές διαδικασίες για την υλοποίηση της επανεξέτασης είναι πολύ διαφορετικές από το ένα κράτος μέλος στο άλλο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διαφέρουν επίσης ως προς την εφαρμοστέα ευρωπαϊκή πράξη (ευρωπαϊκός εκτελεστός τίτλος, ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής, κανονισμοί περί υποχρεώσεων διατροφής). Επιπλέον, η εφαρμογή της διαδικασίας επανεξέτασης σύμφωνα με τις προαναφερόμενες πράξεις προκάλεσε ερωτήματα και αβεβαιότητες. Οι συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-119/13 και C-120/13 25 αφορούσαν κατάσταση κατά την οποία οι ευρωπαϊκές διαταγές πληρωμής δεν επιδόθηκαν ή κοινοποιήθηκαν αποτελεσματικά ή καθόλου στους καθών, διότι αυτοί είχαν μεταφέρει την κατοικία τους. Το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1896/2006 πρέπει να ερμηνευθεί κατά την έννοια ότι οι διαδικασίες που προβλέπονται στα άρθρα 16 έως 20 του κανονισμού δεν εφαρμόζονται εφόσον προκύπτει ότι η ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής δεν έχει επιδοθεί ή κοινοποιηθεί με τρόπο που συνάδει με τους ελάχιστους κανόνες που θεσπίζονται στα άρθρα 13 έως 15 του κανονισμού. Εάν η παρατυπία αυτή αποκαλυφθεί μόνον αφού μια ευρωπαϊκή διαταγή πληρωμής έχει κηρυχθεί εκτελεστή, ο καθού πρέπει να έχει τη δυνατότητα να καταγγείλει την παρατυπία αυτή βάσει του εθνικού δικαίου και, εάν η παρατυπία αποδεικνύεται δεόντως, να ζητήσει την ακύρωση της κήρυξης της εκτελεστότητας. Το αποτέλεσμα της απόφασης του Δικαστηρίου στις υποθέσεις C-119/13 και C-120/13 είναι ότι ένα θεμελιώδες στοιχείο της προστασίας των δικαιωμάτων της υπεράσπισης στην ενιαία διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, δηλαδή το δικαίωμα του ερημοδικήσαντος καθού να ζητήσει επανάληψη της διαδικασίας, σε περίπτωση μη επίδοσης ή κοινοποίησης διαταγής πληρωμής, δεν θεωρείται ότι ρυθμίζεται από τον κανονισμό, αλλά εξαρτάται από το εθνικό δίκαιο. 24 Novontech-Zala, διάταξη του Δικαστηρίου της 21ης Μαρτίου Eco cosmetics (C-119/13) και Raiffeisenbank St. Georgen (C-120/13), απόφαση του Δικαστηρίου της 4ης Σεπτεμβρίου

13 Για να διασφαλιστεί ότι ο καθού μπορεί να καταγγείλει τέτοιες παρατυπίες σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης, οι προϋποθέσεις για την επανεξέταση δυνάμει του άρθρου 20 θα πρέπει να αποσαφηνιστούν στο μέλλον, σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες διατάξεις του κανονισμού περί υποχρεώσεων διατροφής και της πρότασης αναθεώρησης του κανονισμού περί μικροδιαφορών. Αυτό θα ενισχύσει επίσης τη συνοχή των μέσων στον τομέα της πολιτικής δικονομίας σε κοινοτικό επίπεδο Εκτέλεση Δεν έχουν αναφερθεί ιδιαίτερα προβλήματα όσον αφορά την εκτέλεση των ευρωπαϊκών διαταγής πληρωμής. Ένα εμπόδιο που έχει αναφερθεί είναι η έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, για τους σκοπούς της εκτέλεσης σε διασυνοριακό πλαίσιο. Το ζήτημα αυτό, ωστόσο, έχει οριζόντιο χαρακτήρα και αφορά το σύνολο της διασυνοριακής επιβολής του νόμου στην ΕΕ, και όχι ειδικά την εκτέλεση ευρωπαϊκών διαταγής πληρωμής Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων και τις διαδικασίες για την έκδοση διαταγής πληρωμής Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει κληθεί, στο πλαίσιο της εφαρμογής της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές, να εξετάσει την εφαρμογή των εθνικών διαδικασιών έκδοσης διαταγής πληρωμής και την εκτέλεσή τους υπό το πρίσμα των αρχών της ισοδυναμίας και της αποτελεσματικότητας του δικαίου της ΕΕ. Έχουν τεθεί ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον οι αποφάσεις του Δικαστηρίου έχουν αντίκτυπο στη χρήση των διαδικασιών διαταγής πληρωμής στις καταναλωτικές διαφορές. Πράγματι, η ίδια η φύση των διαδικασιών διαταγής πληρωμής βασίζεται στην ιδέα ότι η βασιμότητα της αξίωσης σε αντίθεση με τις συνήθεις δικαστικές διαδικασίες κατ αρχήν δεν εξετάζεται. Το Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι, ελλείψει εναρμονίσεως των εθνικών μηχανισμών είσπραξης μη αμφισβητούμενων αξιώσεων, ο τρόπος εφαρμογής των εθνικών διαδικασιών εκδόσεως διαταγής πληρωμής εμπίπτει στην εσωτερική έννομη τάξη των κρατών μελών δυνάμει της αρχής της διοικητικής αυτοτέλειας των τελευταίων, υπό τον όρο ωστόσο ότι τούτο δεν συνεπάγεται δυσμενέστερη μεταχείριση από εκείνη που επιφυλάσσει η ρύθμιση που διέπει παρόμοιες καταστάσεις υπαγόμενες στο εσωτερικό δίκαιο (αρχή της ισοδυναμίας) και υπό τον όρο ότι δεν καθιστούν πρακτικά αδύνατη ή υπερβολικά δυσχερή την άσκηση δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από το δίκαιο της Ένωσης (αρχή της αποτελεσματικότητας) 26. Το Δικαστήριο αποφάνθηκε ρητώς στην υπόθεση C-618/10, παραπέμποντας στην υπόθεση C-473/00 27, ότι αντίκειται στην αρχή της αποτελεσματικότητας μια εθνική νομοθεσία που δεν επιτρέπει στο αρμόδιο δικαστήριο, σε περίπτωση που ο καταναλωτής δεν υπέβαλε ένσταση, να εξετάσει με δική του πρωτοβουλία και παρά το γεγονός ότι έχει ήδη τα νομικά και 26 Banco Español, (C-618/10), απόφαση του Δικαστηρίου της 14ης Ιουνίου Cofidis, C-473/00, σκέψη

14 πραγματικά στοιχεία τα αναγκαία προς τούτο στη διάθεσή του, αν μια ρήτρα περί τόκων υπερημερίας που περιλαμβάνεται σε σύμβαση που συνάπτεται μεταξύ ενός πωλητή και ενός καταναλωτή είναι άδικη. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, τα ειδικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ένδικης διαδικασίας η οποία διεξάγεται στο πλαίσιο του εθνικού δικαίου μεταξύ επαγγελματία και καταναλωτή δεν μπορούν να αποτελούν στοιχείο δυνάμενο να θίξει την έννομη προστασία της οποίας πρέπει να απολαύει ο καταναλωτής δυνάμει των διατάξεων της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ 28. Ωστόσο, το Δικαστήριο υπογράμμισε, στο πλαίσιο της επανεξετάσεως των διαιτητικών αποφάσεων με ισχύ δεδικασμένου, ότι η τήρηση της αρχής της αποτελεσματικότητας δεν μπορεί να βαίνει μέχρι του σημείου να απαιτείται από το εθνικό δικαστήριο να επανορθώσει καθ ολοκληρία τις συνέπειες από την πλήρη αδράνεια του καταναλωτή 29. Άλλες αποφάσεις του Δικαστηρίου σχετικά με την αρχή της αποτελεσματικότητας 30 αφορούν τη διαδικασία έκδοσης διαταγής πληρωμής μετά την κατάθεση της ένστασης, αφού η αίτηση έχει παραπεμφθεί στη συνήθη ή άλλες αστικές διαδικασίες. Στην υπόθεση C-618/10, Banco Español, το Δικαστήριο διακρίνει σαφώς τη συγκεκριμένη κατάσταση κατά την οποία δεν έχει ακόμη υποβληθεί ένσταση σε μια διαδικασία έκδοσης διαταγής πληρωμής από τις άλλες περιπτώσεις. Η υπόθεση αυτή αφορούσε τον ορισμό των αρμοδιοτήτων του εθνικού δικαστηρίου σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ, στο πλαίσιο διαδικασίας έκδοσης διαταγής πληρωμής, πριν ο καταναλωτής υποβάλει ένσταση. Το Δικαστήριο τονίζει ότι κάθε περίπτωση στην οποία τίθεται το ερώτημα αν μια εθνική δικονομική διάταξη καθιστά την εφαρμογή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αδύνατη ή υπερβολικά δύσκολη πρέπει να αναλύεται λαμβάνοντας υπόψη τη θέση της διάταξης αυτής στο πλαίσιο της διαδικασίας, την εξέλιξη της διαδικασίας και τις ιδιομορφίες της διαδικασίας στο σύνολό της, ενώπιον των διαφόρων εθνικών φορέων. Το άρθρο 8 του κανονισμού απαιτεί από το Δικαστήριο να εξετάσει αν η αξίωση φαίνεται να είναι βάσιμη, βάσει των πληροφοριών που έχει στη διάθεσή του. Τα δικαστήρια έχουν τη δυνατότητα, εφόσον εκ πρώτης όψεως έχουν ορισμένες αμφιβολίες σχετικά με το βάσιμο της αξίωσης ή μέρους αυτής (π.χ. τόκοι), να προτείνουν, σύμφωνα με το άρθρο 10 του κανονισμού, μια μερική μόνον διαταγή πληρωμής στον αιτούντα 31. Επιπλέον, εξασφαλίζεται μια πλήρης εκτίμηση της ουσίας της αξίωσης μετά την προβολή ένστασης κατά της έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, όταν ασκείται αγωγή κατά συνήθη δικαστική διαδικασία. Ως εκ τούτου, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι τα χαρακτηριστικά της διαδικασίας 28 Banco Español, σκέψη Asturcom Telecomunicaciones, απόφαση του Δικαστηρίου της 6ης Οκτωβρίου 2009, σκέψη Βλ. C-168/05 Mostaza Claro C-40/08 Asturcom Telecomunicaciones C-243/08 Pannon GSM, C-137/08 VB Pénzügyi Lízing, C-453/10 Pereničová και Perenič. 31 Σημειώνεται ότι οι εθνικές διαδικασίες διαταγής πληρωμής επιτρέπουν επίσης επαλήθευση εκ πρώτης όψεως. Δεν είναι ασύνηθες, για παράδειγμα, κατά τη γαλλική injonction de payer, να μειώνει το Δικαστήριο με δική του πρωτοβουλία τις υπερβολικές αξιώσεις τόκων. Επίσης, η γερμανική Mahnverfahren, που είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοματοποιημένη, είναι σχεδιασμένη κατά τέτοιον τρόπο ώστε να εντοπίζονται σε μια αξίωση οι παρατυπίες τις οποίες το δικαστήριο θα μπορούσε ενδεχομένως να αντιμετωπίσει αυτεπαγγέλτως, είτε προτείνοντας στον αιτούντα την έκδοση διαταγής μερικής μόνον πληρωμής (μειώνοντας με τον τρόπο αυτό αυτεπαγγέλτως το αιτούμενο ποσό) είτε αρνούμενο την έκδοση διαταγής πληρωμής. 13

15 ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής εξασφαλίζουν δεόντως τη συμμόρφωση με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η διαδικασία ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής θεσπίστηκε για την απλούστευση, την επιτάχυνση και τη μείωση των εξόδων είσπραξης εκκρεμών οφειλών, καθώς και για την παροχή στους πιστωτές, ιδίως στις ΜΜΕ, ενός ταχέος και αποτελεσματικού δικαστικού εργαλείου, και αυτός ο στόχος πολιτικής εξακολουθεί να ισχύει σήμερα όπως και όταν εκδόθηκε ο κανονισμός. Με βάση την ανωτέρω αξιολόγηση της λειτουργίας της διαδικασίας, φαίνεται ότι γενικά ο κανονισμός λειτουργεί με σωστό και ικανοποιητικό τρόπο. Η εφαρμογή του κανονισμού γενικά βελτίωσε, απλούστευσε και επιτάχυνε τη διεκπεραίωση των μη αμφισβητούμενων χρηματικών αξιώσεων σε διασυνοριακές διαφορές. Βάσει των ανωτέρω, συνεπώς, δεν θεωρείται σκόπιμο επί του παρόντος να αλλάξουν οι θεμελιώδεις παράμετροι της ευρωπαϊκής διαδικασίας. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή διαδικασία δεν είναι επαρκώς γνωστή μεταξύ των επιχειρήσεων, των πολιτών, των ασκούντων συναφή προς τη δικαιοσύνη επαγγέλματα και τα δικαστήρια. Απαιτείται περαιτέρω ευαισθητοποίηση, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κρατών μελών. Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί αποτελεσματική και δραστήρια προώθηση του κανονισμού, με την παροχή στο ευρύ κοινό και στους επαγγελματίες του κλάδου πληροφοριών σχετικά με τη διαδικασία έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής. Επιπλέον, η λειτουργία του κανονισμού μπορεί να βελτιωθεί μέσω μη νομοθετικών και εκτελεστικών μέτρων. Η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει τον μηχανισμό συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις με προδραστικό τρόπο με σκοπό τη βελτίωση της εφαρμογής και την προώθηση της υλοποίησης αυτού του χρήσιμου μέσου. Η λειτουργία της διαδικασίας θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω μέσω της διασφάλισης της ηλεκτρονικής επεξεργασίας της και μέσω της περαιτέρω εξέτασης από τα κράτη μέλη της σκοπιμότητας ενός συγκεντρωτικού χειρισμού των υποθέσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας. 14

16 Παράρτημα Στατιστικά δεδομένα σχετικά με τη χρήση της διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής Τα δεδομένα καλύπτουν την περίοδο Εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στον πίνακα, τα δεδομένα αφορούν το έτος

17 Αριθμό ς αιτήσε ων Διαταγ ές πληρω μής προς εκτέλε ση Αιτήσεις που επιστράφ ηκαν προς συμπλήρ ωση / διόρθωση Τροποποι ήσεις αίτησης Αριθμός ενστάσεω ν Αριθμός διαταγών πληρωμή ς που εκδόθηκα ν Διάρκεια διαδικασι ών Βέλγιο 319 Λίγες Λίγες εβδομάδες Βουλγαρία ημέρες Τσεχική Δημοκρατία (2013) εβδομάδες έως 6 μήνες Γερμανία % 5 % % 2-3 εβδομάδες Εσθονία εβδομάδα έως 5 μήνες Ιρλανδία εβδομάδες Ελλάδα >50 % μήνες Ισπανία 63 72*** 8 μήνες Γαλλία /- 16 % μήνες Κύπρος (2013) εβδομάδες έως 5 μήνες Λιθουανία ημέρες Λουξεμβούργ ο μήνες (2013) Ουγγαρία (2013) *** 0-3 μήνες (350 περιπτώσε ις) μήνες (139 περιπτώσε ις) Μάλτα *** 1 εβδομάδα Κάτω Χώρες % 10 % μήνες

18 Δεν παρασχέθηκαν δεδομένα. * Επισημαίνεται ότι η Κροατία προσχώρησε στην ΕΕ την 1η Ιουλίου * * Δεν υπάρχουν ξεχωριστά στατιστικά δεδομένα για την έκδοση ευρωπαϊκών διαταγών πληρωμής αυτές, από στατιστική άποψη, εξετάζονται από κοινού με τις εθνικές διαταγές πληρωμής. * * * Συμπεριλαμβάνονται οι αιτήσεις από τα προηγούμενα έτη. 17