ΚΤ 2008 ΠΟΝΟΣ. Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας

Transcript

1 ΠΟΝΟΣ Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας

2 Τι είναι πόνος; Πόνος Πένοµαι: µοχθώ, κοπιάζω Πόνος-πονώ: σκληρή εργασία, µόχθος - ταύτιση µε θλίψη, στεναχώρια, συµπόνια, τιµωρία (ποινή) Poena: τιµωρία, εκδίκηση (Ρωµαίοι) Paine: βασανιστήρια των ιεροµαρτύρων (γαλλικά) Pain: πόνος (αποτέλεσµα πόνων από βασανιστήρια και τιµωρίες, αγγλικά) Άλγος: σωµατικός ή ψυχικός πόνος, δοκιµασία Αλέγω: µεριµνώ, φροντίζω λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γ. Μπαµπινιώτη σ. 117 και 1468 (1998)

3 Τι είναι πόνος; Πόνος υσάρεστη αισθητική και συναισθηµατική εµπειρία, που συνδέεται µε πραγµατική ή δυνητική βλάβη των ιστών ή περιγράφεται µε όρουςπου σηµαίνουν βλάβη International Association for the Study of Pain, 1979 Επηρεάζεται από: Μόρφωση-πολιτισµός (κουλτούρα) Προηγούµενη εµπειρία Συναισθηµατικούς παράγοντες Γνωσιακούς παράγοντες Ηλικία

4 Τι είναι πόνος; Πόνος οτιδήποτε χαρακτηρίζεται ως «πόνος» από το πρόσωπο που έχει ή είχε την εµπειρία του Υπάρχει όποτε ο πάσχων αναφέρει ότι υπάρχει Είναι υποκειµενικός Ότι υποβαθµίζει τη ζωή αυτού που πονάει Το κάθε άτοµο µαθαίνει να χρησιµοποιεί τη λέξη «πόνος» δια µέσου εµπειριών που σχετίζονται µε κάκωσησε πρώιµη ηλικία (International Association of Study of Pain ΙΑSP Pain/1979

5 ΟΞΥΣ vs ΧΡΟΝΙΟΣ πόνος Οξύς πόνος προκαλείται από επώδυνο ερέθισµα οφειλόµενο σε βλάβη, στην πορεία µιας νόσου, ή σεανώµαλη λειτουργία των µυών ή των σπλάχνων Χρόνιος πόνος επιµένει πέρα από τη συνήθη διαδροµή µιας οξείας νόσου ή µετά από ένα εύλογο χρονικό διάστηµα γιατηνεπούλωση Αλλοδυνία Πόνος που συνδέεται µε µη αλγογόνο ερέθισµα Υπεραλγησία αντίληψη του πόνου

6 Αλγαισθησία (nociception) Αλγαισθησία: διαδικασία πρόκλησης & αντίληψης του πόνου

7 Αλγαισθησία (nociception) Μετατροπή (transduction): επώδυνα ερεθίσµατα µεταφράζονται σε ηλεκτρική δραστηριότητα στα άκρα των αισθητικών νευρώνων Μεταγωγή (conduction): δυναµικά ενεργείας περνούν στους νευρώνες Μεταβίβαση (transmission): µετάδοση ερεθισµάτων δια µέσου του νευρικού συστήµατος Ρύθµιση (modulation): ενίσχυση ή εξασθένηση αλγεινών ερεθισµάτων (νωτιαίο κέρας) Αντίληψη (perception): τελική, υποκειµενική, συναισθηµατική εµπειρία που αντιλαµβανόµαστε σαν πόνο (θάλαµος, αισθητικός φλοιός, µεταιχµιακό σύστηµα, δικτυωτός σχηµατισµός)

8 Ηδιαδροµή τουπόνου Φλοιός Θαλαµοφλοιώδεις συνδέσεις Θάλαµος Έσχατος - Μέσος εγκέφαλος Νωτιαίος Μυελός Κεντρικοί κλάδοι πρωτογενών νευρώνων Πρωτογενείς νευρώνες στα γάγγλια οπισθίων ριζών Πρωτογενείς αισθητικές ίνες Περιφερικός υποδοχέας (αλγοϋποδοχείς)

9 Αλγεινά ερεθίσµατα Θερµικά ερεθίσµατα Χηµικά ερεθίσµατα (ενδογενή ή εξωγενή) Μηχανικά ερεθίσµατα Ψυχρά ερεθίσµατα

10 Θεωρία της Πύλης Γιαναφτάσειέναεπώδυνοερέθισµα στον εγκέφαλο πρέπει να περάσει µία «πύλη» Ενεργοποίηση Αβ ινών µπορεί να µειώσει τη µεταβίβαση ερεθισµάτων από τις C και Αδ ίνες Αδ (12-30 m/sec) C (0.5-2 m/sec) Aβ (30-70 m/sec) Melzack R, Wall PD (1965) Pain mechanisms: a new theory. Science 150,

11 Ανασταλτικοί µεταβιβαστές του πόνου γ-αµινοβουτυρικό οξύ GABA A -GABA B Γλυκίνη GABA A Σεροτονίνη 5-ΗΤ 3 Κανναβιδοειδή Οπιοειδή

12 Παράγοντες που επηρεάζουν το χρόνιο πόνο Συµπεριφορά πόνου «υστυχία» Συναίσθηµα Σκέψεις Αίσθηση πόνου Ιστική βλάβη

13 PQRST Χαρακτηριστικά του πόνου Provocation/Palliative factors Τι προκαλεί τον πόνο; Τι τον βελτιώνει; Τι τον επιδεινώνει; Quality Πως είναι ο πόνος; Οξύς; Ήπιος; (αφήστε τον ασθενή να περιγράψει) Region/Radiation Είναι εντοπισµένος; Είναι διάχυτος; Εντοπίζεται σε άλλο σηµείο από αυτό που ξεκίνησε; Severity (η κλίµακα διαφέρει µεταξύ των ασθενών) Σύγκριση µε άλλους πόνους Temporal factors/time Πότε ξεκίνησε; Ποια είναι η διάρκεια;

14 Φαρµακολογική αντιµετώπιση του πόνου Ισχυρό οπιοειδές ± συµπληρωµατική θεραπεία + µη οπιοειδές Ασθενές οπιοειδές Πόνος ± συµπληρωµατική θεραπεία + µη οπιοειδές ± Μη οπιοειδές Πόνος ± συµπληρωµατική θεραπεία

15 Αναλγητικά φάρµακα Οπιοειδή Μη στεροειδή αντιφλεγµονώδη (ΜΣΑΦ)

16 Οπιοειδή Ναρκωτικά αναλγητικά Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας

17 Οπιοειδή (ναρκωτικά αναλγητικά) Όπιο: οπός παπαρούνας Papaver somniferum 20 αλκαλοειδή: µορφίνη (10%), κωδεΐνη, θηβαΐνη, παπαβερίνη... Οπιούχα - Οπιοειδή

18 Οπιοειδή (ναρκωτικά αναλγητικά) Μορφίνη Μορφίνη Μορφέας: θεός των ονείρων (µορφές) γιός του Ύπνου & της Νυκτός

19 Οπιοειδή (ναρκωτικά αναλγητικά) Μορφίνη Μορφίνη FM Basic Field Manual First Aid for Soldiers April 7th 1943

20 Ενδογενή οπιοπεπτίδια Οπιοπεπτίδια: ενδογενείς ουσίες µε δράσηόµοια µε τηςµορφίνης Ενδορφίνες Εγκεφαλίνες υνορφίνες (Hughes, Simantov, Snyder 1976)

21 Ενδογενή οπιοπεπτίδια Ενδορφίνες Προ-οπιοµελανοκορτίνη (POMC) Αµινοτελικό τµήµα ACTH β-λιποτροπίνη γ-msh α-msh CLIP γ-λιποτροπίνη β-ενδορφίνη β-msh Met-Ενκεφαλίνη

22 Ενδογενή οπιοπεπτίδια Εγκεφαλίνες Proenkephalin SignalNH Met-enk (Arg6 Gly7 Leu8) Met-enk (Arg6 Phe7) COOH υνορφίνες Prodynorphin SignalNH2 Dyn ADyn B β-neoendorphin α-neoendorphin COOH

23 Υποδοχείς οπιοειδών Υποδοχείς οπιοειδών: δ (ΟΡ 1, DOR) κ (ΟΡ 2, KOR) µ (ΟΡ 3, MOR)

24 Υποδοχείς οπιοειδών Υποδοχείς οπιοειδών: δ (ΟΡ 1, DOR) κ (ΟΡ 2, KOR) µ (ΟΡ 3, MOR) µ 1 : Υπερνωτιαία αναλγησία, Βραδυκαρδία, Καταστολή µ 2 : Νωτιαία αναλγησία, Αναπνευστική καταστολή, Φυσική εξάρτηση, Ευφορία κ: Νωτιαία αναλγησία, Αναπνευστική καταστολή, υσφορία, Ψυχοµιµητικές εκδηλώσεις δ : Νωτιαία αναλγησία, Αναπνευστική καταστολή

25 Οπιοειδή αναλγητικά & ανταγωνιστές Οπιοειδή Μορφίνη Κωδεϊνη Πεθιδίνη (µεπεριδίνη) Φαιντανύλη Προποξυφαίνη Μεθαδόνη Ηρωίνη Ναλβουφίνη Πενταζοκίνη Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλοξόνη Ναλτρεξόνη φυσικά αλκαλοειδή συνθετικά παράγωγα µεικτής δράσης

26 Οπιοειδή έντονο άλγος ποικίλης αιτιολογίας µη αντιµετωπίσιµο µε µη οπιοειδήαναλγητικά οξύς έντονος πόνος από τυχαίο/ή χειρουργικό τραύµα ή απόφραξη αγγείων χρόνιος πόνος από κακοήθεια µε µικρό προσδόκιµο επιβιώσεως χρόνιος πόνος από καλοήθεις ανίατες βλάβες (όταν άλλα φάρµακα ή µέθοδοι απέτυχαν ή η χρήση τους αντενδείκνυται)

27 Οπιοειδή: φαρµακολογικές ενέργειες Αναλγησία, ευαισθησίας & συγκινησιακής αντίδρασης στον πόνο (µεταιχµιακό σύστηµα) µορφίνη>οξυµορφόνη>µεπεριδίνη>κωδεϊνη>προποξυφαίνη Καταστολή αντανακλαστικού του βήχα: Κωδεϊνη, δεξτροµεθορφάνη ΓΕΣ: ισχυρή αντιδιαρροϊκή δράση (διφαινοξυλάτη), δυσκοιλιότητα ( εκκρίσεων, κινητικότητας εντέρου, τόνου ΓΕΣ)

28 Οπιοειδή: φαρµακολογικές ενέργειες Αναπνευστική καταστολή ( δόση - ευαισθησία αναπνευστικών κέντρων εγκεφαλικού στελέχους σε CO 2 : Όχι χορήγηση O 2 ) Έκλυση ισταµίνης (βρογχόσπασµος), δερµατικές αντιδράσεις) Ορθοστατική υπόταση Μύση Τ ο (αρχικά) - Τ ο (χρονίως) κινητικότητα ( δόσεις), καταληψία ( δόσεις) ACTH προλακτίνη GH - LH TRH

29 Οπιοειδή: φαρµακολογικές ενέργειες Ευφορία 1 η χορήγηση δυσάρεστη (αιθουσαία διέγερση, ερεθισµός χηµειουποδοχέων εµέτου) Αυτοχορήγηση - ιέγερση συστήµατος ανταµοιβής Αντοχή - Εξάρτηση (ευφορία, αναλγησία, έµετος, καταστολή αναπνοής) - όχι στη µύση -10πλασιαµός δόσης - ιασταυρούµενη αντοχή µε όλα τα οπιοειδή Σύνδροµο στέρησης48-72h µετά τη τελευταία χορήγηση ιάρκεια: wk-m (ισχυροί σωµατικοί πόνοι, συµπτώµατα προσβολής γρίπης)

30 Οπιοειδή Οδός χορήγησης: per os εξαρτάται από την ένδειξη υπογλώσσια (προσαρµογή δόσεων σε χρόνιο πόνο) διαδερµική (TTS, καρκίνος) p.e. s.c. έγχυση (οξύς πόνος) i.v. (επείγουσες περιπτώσεις) Απορρόφηση: ποικίλει ιάρκεια δράσης: 20 min 2h (µορφίνη: t½ 3-6h) Μεταβολισµός: ήπαρ Απέκκριση: νεφροί (µορφίνη: ούρα, ιδρώτα, σίελο, γάλα)

31 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη Έντονος, επίµονος πόνος, ποικίλης αιτιολογίας Oξεία κάµψη αριστεράς κοιλίας Οξύ πνευµονικό οίδηµα - έµφραγµα του µυοκαρδίου i.v. (βραδέως 5-10 mg) Πόνος καρκίνου per os ( mg/d, p.e mg/70 kg, max 200 mg/d) νωτιαία χορήγηση: max 10mg/d, παιδιά mg/kg, ΙΦΕΤ)

32 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

33 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη αναπνευστική ανεπάρκεια αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

34 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

35 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη οξεία κοιλία άγνωστης αιτιολογίας παραλυτικός ειλεός αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

36 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη παιδιά < 2.5 y Εγκυµοσύνη Θηλασµός αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

37 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη Υποθυρεοειδισµός Επινεφριδική ανεπάρκεια αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

38 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη Υπόταση Βρογχικό άσθµα αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

39 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη Υποθυρεοειδισµός Ηπατική ανεπάρκεια (κώµα) Νεφρική ανεπάρκεια Ηλικιωµένα άτοµα ( δόσης) Επινεφριδική ανεπάρκεια αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

40 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη Αλληλεπιδράσεις κατασταλτικά του KNΣ γενικά αναισθητικά, αγχολυτικά, νευροληπτικά, οινόπνευµα, αντιισταµινικά Σιµετιδίνη αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

41 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Μορφίνη Μερικοί αγωνιστέςανταγωνιστές σύνδροµο στέρησης αναπνευστική καταστολή άπνοια ναυτία έµετος δυσκοιλιότητα κατακράτηση ούρων (χρόνια χορήγηση) σπασµός ουροφόρων & χοληφόρων οδών ενδοκρανιακής πίεσης αντανακλαστικού της κόρης ορθοστατική υπόταση βραδυκαρδία ζάλη διανοητική σύγχυση διαταραχές συµπεριφοράς ευφορία ή δυσφορία σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας σοβαρή φυσική & ψυχολογική εξάρτηση (χρόνια χορήγηση)

42 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Φαιντανύλη - Σουλφαιντανύλη i.d. ( µg) 24h πριν την επέµβαση max δράση: 18h vs µορφίνη x100 ισχυρότερη λιποδιαλυτότητα άµεση δράση αναπνευστική καταστολή καρδιαγγειακή επιβάρυνση έκλυση ισταµίνης

43 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Πεθιδίνη (µεπεριδίνη) Οξύς πόνος per os (50mg/3-4h) i.m. ( mg/4-6h) Προνάρκωση i.m. (25-100mg/1h πριν) Μετεγχειρητικός πόνος i.m. (25-100mg/3-4h)

44 Οπιοειδή αναλγητικά Οπιοειδή Πεθιδίνη (µεπεριδίνη) vs µορφίνη αναλγητικό (1/10) δράση ατροπίνης: χάλαση σφιγκτήρα Οddi δυσκοιλιότητα, κατακράτηση ούρων, σπασµό χοληφόρων & ουροφόρων ΤΟΚΕΤΟΣ διάρκεια δράσης (2-4h, t½ 2.5-3h) δραστικός µεταβολίτης (νεφρική ανεπάρκεια) ταχυκαρδία τρόµος, αντανακλαστικών, µυδρίαση, σπασµοί, απώλεια συνειδήσεως, καταπληξία, καρδιακή ανακοπή ( δόσεις) έκλυση ισταµίνης

45 Οπιοειδή αναλγητικά & ανταγωνιστές Οπιοειδή Μορφίνη Κωδεϊνη Πεθιδίνη (µεπεριδίνη) Φαιντανύλη Προποξυφαίνη Μεθαδόνη Ηρωίνη Ναλβουφίνη Πενταζοκίνη Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλοξόνη Ναλτρεξόνη Απεξάρτηση από τα οπιοειδή Θεραπεία υποκατάστασης + Ψυχοκοινωνικές µέθοδοι ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ

46 Οπιοειδή Οπιοειδή Μεθαδόνη Ηπιότερη - ασφαλέστερη δράση Ηπιότερο σύνδροµο στέρησης t½ 24 h (1 φορά/d per os) Χορηγείται από εξουσιοδοτηµένα άτοµα

47 Ανταγωνιστές Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλοξόνη Aντιµετώπιση αναπνευστικής καταστολής από οπιοειδή ή άλλα ναρκωτικά ιάγνωση, διαφορική διάγνωση, συµπτωµατική θεραπεία δηλητηρίασης µε οπιοειδή Aναστροφή αναπνευστικής καταστολής σε νεογέννητα

48 Ανταγωνιστές Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλοξόνη Aντιµετώπιση αναπνευστικής καταστολής από οπιοειδή ή άλλα ναρκωτικά Εγκυµοσύνη ιάγνωση, διαφορική διάγνωση, συµπτωµατική θεραπεία δηλητηρίασης µε οπιοειδή Aναστροφή αναπνευστικής καταστολής σε νεογέννητα

49 Ανταγωνιστές Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλοξόνη Tαχεία αναστροφή δράσης οπιοειδών: διέγερση (ναυτία, έµετος, ταχυκαρδία, υπέρταση) Αιφνίδιος θάνατος Σοβαρό σύνδροµο στέρησης σε εξαρτηµένα στα οπιοειδή άτοµα

50 Ανταγωνιστές Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλοξόνη ανεπάρκεια στεφανιαίων ελαττωµένες καρδιακές εφεδρείες Tαχεία αναστροφή δράσης οπιοειδών: διέγερση (ναυτία, έµετος, ταχυκαρδία, υπέρταση) Αιφνίδιος θάνατος Σοβαρό σύνδροµο στέρησης σε εξαρτηµένα στα οπιοειδή άτοµα

51 Ανταγωνιστές Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλοξόνη Tαχεία αναστροφή δράσης οπιοειδών: διέγερση (ναυτία, έµετος, ταχυκαρδία, υπέρταση) Αιφνίδιος θάνατος Σοβαρό σύνδροµο στέρησης εξαρτηµένα άτοµα στα οπιοειδή σε εξαρτηµένα στα οπιοειδή άτοµα

52 Ανταγωνιστές Aνταγωνιστές οπιοειδών Ναλτρεξόνη per os, t½ 48h Αποκλείει δράση ηρωίνης Απεξάρτηση από αλκοόλ ιευκόλυνση απεξάρτησης πρώην εξαρτηµένων στα οπιοειδή ατόµων Αποφυγή υποτροπών

53 Οπιοειδή αναλγητικά Επιθυµητές ενέργειες Αναλγησία Αγχόλυση Ευφορία Α.Ε. Ναυτία-εµετός υσκοιλιότητα Καταστολή αναπνοής Απελευθέρωση ισταµίνης (κνησµός, βρογχόσπασµος, υπόταση) Αντοχή - εξάρτηση σε χρόνια χορήγηση

54 Οπιοειδή αναλγητικά & ανταγωνιστές έλεγχος έντονου άλγους ποικίλης αιτιολογίας µη αντιµετωπίσιµος µε µη οπιοειδή αναλγητικά (οξύς έντονος µετατραυµατικός πόνος, χρόνιος πόνος κακοήθειας) οδός χορήγησης - είδος φαρµάκου εξαρτάται από την ένδειξη συχνές ΑΕ: έντονος κνησµός, κατακράτηση ούρων, ναυτία, έµετος, δυσκοιλιότητα, ζάλη συνεχής παρακολούθηση (όψιµη αναπνευστικήκαταστολή, υπόταση) ΤΟΚΕΤΟΣ: βραχείας διάρκειας δράσης οπιοειδή: π.χ. ΠΕΘΙ ΙΝΗ σπανίως αντοχή & εξάρτηση σε βραχεία χορήγηση σε αντικατάσταση αγωνιστού µε οπιοειδέςµεικτής δράσης: λανθάνουσα περίοδος (σύνδροµο στέρησης) ΜΟΡΦΙΝΗ: συχνότητα ναυτίας - εµέτου ΑΛΛΑ παραµένει το πλέον εν χρήσει οπιοειδές για την αντιµετώπιση του έντονου πόνου (per os οπιοειδές εκλογής στο χρόνιο πόνο κακοήθους αιτιολογίας στα τελικά στάδια) Πρότυπη ουσία σύγκριση η αναλγητικής ισχύος άλλων οπιοειδών ΚΩ ΕΪΝΗ: ήπιος-µέτριος πόνος (έντονη δυσκοιλιότητα) ΜΕΘΑ ΟΝΗ - ΒΟΥΠΡΕΝΟΡΦΙΝΗ: θεραπεία απεξάρτησης από ναρκωτικά