ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Transcript

1 ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Άννα Ιµπρισίµη, ΤΕ Νοσηλεύτρια, Δ Παθολογική κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Δάφνη Μαυροπούλου, ΤΕ Νοσηλεύτρια, Δ Παθολογική κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Ελένη Καλαϊτζή, Προϊσταµένη, Δ Παθολογική κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο»

2 ΚΑΡΚΙΝΟΣ Ο όρος αναφέρεται στην υπερβολική, χωρίς προγραµµατισµό, ανάπτυξη κυττάρων του οργανισµού, που ήταν φυσιολογικά, µέχρι τη στιγµή της έναρξης της διαδικασίας καρκινογένεσης Οργανικά, ο καρκίνος είναι µία ασθένεια των κυττάρων

3 ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ

4 Estimated number of deaths, both sexes, worldwide (top 10 cancer sites) in 2012 Data source: GLOBOCAN 2012 Graph production: Cancer Today( International Agency for Research on Cancer 2016

5 Globocan Project Διεθνής Υπηρεσία για την Έρευνα στον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer IARC) του Παγκοσµίου Οργανισµού Υγείας (ΠΟΥ) Ο στόχος του Globocan Project είναι να παρέχει σύγχρονες εκτιµήσεις της επίπτωσης, της θνησιµότητας και της επικράτησης των βασικών τύπων καρκίνου, σε εθνικό επίπεδο, για 184 χώρες στον κόσµο

6 Globocan Project

7 ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ H χηµειοθεραπεία είναι ένας τρόπος καταπολέµησης των νεοπλασιών, µέσω της οποίας χορηγούνται είτε από το στόµα είτε ενδοφλέβια, φάρµακα που µπορούν να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα, όπου και εάν βρίσκονται αυτά

8 ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ αρρυθµίες µυοκαρδίτιδες περικαρδίτιδες ισχαιµία του µυοκαρδίου σοβαρή µυοκαρδιακή βλάβη µε βαριά καρδιακή ανεπάρκεια

9 ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Oξεία τοξικότητα µε συµπτώµατα Αρρυθµίες µυοκαρδιακή δυσλειτουργία περικαρδιακή συλλογή υγρού Mετά από δεκαετίες µετά την τελευταία δόση τους µπορεί να προκαλέσουν συµφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ταχυκαρδία κόπωση Δύσπνοια πνευµονικό οίδηµα καρδιακή διαστολή

10 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Οι υποκείµενοι παθολογικοί µηχανισµοί που είναι υπεύθυνοι για την πρόκληση αυτών των ανεπιθύµητων παρενεργειών είναι εξίσου πολλαπλοί και δεν είναι επαρκώς διευκρινισµένοι Η δυσκολία αναγνώρισής τους οφείλεται στο γεγονός ότι η πλειονότητα των ασθενών λαµβάνει συνδυασµό φαρµάκων και ενίοτε υποβάλλεται και σε πιθανώς εξίσου καρδιοτοξική ακτινοβολία

11 ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΕΙΝΑΙ: - Ανθρακυκλίνες (dannobicin, doxorubicin κ.α.) - 5-Φθοριουρακίλη (5-Fu) - Πλατίνα (Cisplastin) - Κυκλοφωσφαµίδη (CTX) - Vinblastine - Vincristine - Νεότερες ταξάνες (Rxol)

12 ΑΝΘΡΑΚΥΚΛΙΝΕΣ οι ανθρακυκλίνες χρησιµοποιούνται ευρέως για τη θεραπευτική αντιµετώπιση της οξείας λευχαιµίας της νόσου του Hodgkin του λεµφώµατος non-hodgkin των σαρκωµάτων των µαλακών µορίων και των οστών του καρκίνου του µαστού και άλλων συµπαγών όγκων

13 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΝΘΡΑΚΥΚΛΙΝΩΝ Παραγωγή ελευθέρων ριζών οξυγόνου και υδροξυλίου Επίδραση στο σαρκοπλασµατικό δίκτυο Διαταραχή στην οµοιόσταση του ασβεστίου Ενεργοποίηση του µηχανισµού απόπτωσης λόγω βλαβών στο DNA

14 ΠΡΟΚΑΛΟΥΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΘΡΑΚΥΚΛΙΝΕΣ ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ Οξεία µορφή µη ειδικές ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις διαταραχές του καρδιακού ρυθµού σοβαρά καρδιακά προβλήµατα ή αιφνίδιο θάνατο Χρόνια προσβολή του καρδιακού µυός τον πρώτο χρόνο από τη χορήγηση του φαρµάκου, αν και µπορεί να υπάρξει λανθάνουσα ασυµπτωµατική περίοδος αρκετών ετών

15 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΑΝΘΡΑΚΥΚΛΙΝΕΣ συνολική δόση του φαρµάκου µεγάλη ηλικία ύπαρξη υποκείµενης καρδιακής νόσου ταυτόχρονη ή προηγηθείσα ακτινοβόληση του µεσοθωρακίου

16 5 ΦΘΟΡΙΟΥΡΑΚΙΛΗ Η συχνότητα εµφάνισης καρδιοτοξικότητας αγγίζει το 8%. Ο αγγειόσπασµος των στεφανιαίων θεωρείται υπεύθυνος για την καρδιοτοξικότητα της φθοριοουρακίλης που µπορεί να εκδηλωθεί ως: ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις (69%) στηθάγχη (48%) έµφραγµα µυοκαρδίου (23%) οξύ πνευµονικό οίδηµα (17%) αρρυθµίες (16%) αύξηση καρδιακών ενζύµων (14%) καρδιακή ανακοπή και περικαρδίτιδα (2%)

17 ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΑΛΛΩΝ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Η κυκλοφωσφαµίδη προκαλεί οξεία καρδιοτοξικότητα µετά από υψηλές ενδοφλέβιες δόσεις µε καρδιακή ανεπάρκεια, µυοκαρδίτιδα και οξεία περικαρδίτιδα Τα παράγωγα της πλατίνας δρουν βλαπτικά στο DNA του κυττάρου και µπορεί να προκαλέσουν άµεσα Οξέα Στεφανιαία Σύνδροµα

18 EΡΓΑΛΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΥΠΟ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ µυοκαρδιακή βιοψία υπερηχογράφηµα καρδιάς ηλεκτροκαρδιογράφηµα µέτρηση ειδικών δεικτών στο αίµα, όπως είναι η τροπονίνη και τα νατριουρητικά πεπτίδια Η πρόληψη της καρδιοτοξικότητας ξεκινά πριν από την έναρξη της θεραπείας του καρκίνου, µε την συνεργασία του ογκολόγου και του καρδιολόγου

19 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η σύγχρονη αντινεοπλασµατική θεραπευτική έχει επιφέρει αύξηση του προσδόκιµου επιβίωσης, περιπλέκεται όµως, συχνά µε την ανάπτυξη καρδιοτοξικότητας που αµβλύνει το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσµα και υποθηκεύει την πρόγνωση των ασθενών µε νεοπλασίες

20 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι παρενέργειες από το καρδιαγγειακό σύστηµα είναι σηµαντικές, δεδοµένου ότι µπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια και προοδευτικώς επιδεινούµενα καρδιακά νοσήµατα, τα οποία έχουν δυσµενή επίδραση στην επιβίωση των υπό χηµειοθεραπεία ασθενών

21 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ κάθε συστηµατική επιπλοκή της χηµειοθεραπείας έχει ως αποτέλεσµα κάποια άλλη δυσλειτουργία και όλα αυτά αποτελούν προβλήµατα για τον άρρωστο τα οποία είναι αναγκαίο να αντιµετωπιστούν. Οι νοσηλευτές βρίσκονται περισσότερο από κάθε άλλον επαγγελµατία υγείας δίπλα στον καρκινοπαθή. Συνεπώς, για την αντιµετώπιση αυτών των προβληµάτων απαιτείται η ανάλογη νοσηλευτική επαγρύπνηση

22 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ