ΟΡΤΚΣΑ ΚΑΙ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ. Γηάλλεο Βαβάζεο Γξ Γεσινγίαο

Transcript

1 ΟΡΤΚΣΑ ΚΑΙ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ Γηάλλεο Βαβάζεο Γξ Γεσινγίαο

2 ΟΡΤΚΣΑ Οξπθηά νλνκάδνληαη ηα νκνγελή θπζηθά ζπζηαηηθά απφ ηα νπνία απνηειείηαη ν ζηεξεφο θινηφο ηεο γεο. Σα Οξπθηά απνηεινχλ ηα δνκηθά ζπζηαηηθά ησλ πεηξσκάησλ. Έρνπλ ζπγθεθξηκέλεο θπζηθέο θαη ρεκηθέο ηδηόηεηεο ζε φιε ηνπο ηε κάδα. ρεδφλ νξπθηά είλαη θαηαγεγξακκέλα παγθνζκίσο. Πεξίπνπ ην 75% ηνπ θινηνχ ηεο γεο απνηειείηαη απφ νμπγφλν θαη ππξίηην Απηά ηα ζηνηρεία ζε ζπλδπαζκφ κε νξηζκέλα άιια (αξγίιην, ζίδεξν, αζβέζηην, λάηξην, θάιην θαη καγλήζην) είλαη ππεχζπλα γηα ηε ρεκηθή ζχζηαζε ησλ νξπθηψλ πνπ θαιχπηνπλ ην 95% ηνπ θινηνχ ηεο γεο.

3 ΟΡΤΚΣΑ Μηα ρεκηθή έλσζε ραξαθηεξίδεηαη σο Οξπθηό (mineral) πξέπεη λα έρεη ζρεκαηηζηεί κε θπζηθφ ηξφπν, λα είλαη ζηεξεή θαη γεληθά νξγαληθήο πξνέιεπζεο λα έρεη ζπγθεθξηκέλε ρεκηθή ζχζηαζε ή κεηαβαιιφκελε ζε θαζνξηζκέλα πιαίζηα θαη ηέινο λα έρεη απφιπηα ηαθηνπνηεκέλε εζσηεξηθή νξγάλσζε (θξπζηαιιηθή δνκή) Γελ ραξαθηεξίδνληαη σο νξπθηά ζηεξεέο ρεκηθέο ελψζεηο πνπ παξαζθεπάδνληαη ζε ζπλζήθεο εξγαζηεξίνπ. Δπίζεο δελ λννχληαη αέξηα ή πγξά νξπθηά, εθηφο ηνπ πδξαξγχξνπ πνπ κπνξεί λα απαληά ζηελ θχζε ζε πγξή θαηάζηαζε.

4 ΟΡΤΚΣΑ Χαλαζίας Γύψος

5 ΓΗΔΡΓΑΗΔ ΜΔΣΑΜΟΡΦΧΖ δειαδή κεηαζρεκαηηζκνχ πξνυπάξρνλησλ νξπθηψλ ζε λέα φηαλ νη ζπλζήθεο πίεζεο θαη ζεξκνθξαζίαο ζηα βαζχηεξα ηκήκαηα ηνπ θινηνχ ην επηβάιινπλ (ζπλζήθεο βάζνπο). ΣΡΟΠΟΙ ΧΘΜΑΣΙΜΟΤ ΟΡΤΚΣΩΝ Σα νξπθηά ζρεκαηίδνληαη ζπλήζσο κε 4 ηξφπνπο ΜΑΓΜΑΣΗΚΔ ΓΗΔΡΓΑΗΔ δειαδή ςχμε θαη θξπζηάιισζε κάγκαηνο ζε δηάθνξα βάζε ηνπ θινηνχ. ΓΗΔΡΓΑΗΔ ΗΕΖΜΑΣΟΓΔΝΔΖ δειαδή θαζίδεζε ρεκηθψλ ζπζηαηηθψλ πνπ είλαη δηαιπκέλα ζην λεξφ (ζαιάζζην ή γιπθφ) ζηνπο ππζκέλεο ιεθαλψλ ηδεκαηνγέλεζεο. ΓΗΔΡΓΑΗΔ ΥΖΜΗΚΧΝ ΔΞΑΛΛΟΗΧΔΧΝ πξνυπάξρνλησλ νξπθηψλ επηθαλεηαθψλ πεηξσκάησλ, ππφ ηελ επίδξαζε ησλ αηκνζθαηξηθψλ παξαγφλησλ (επηθαλεηαθέο ζπλζήθεο).

6 ΚΑΣΘΓΟΡΙΕ ΟΡΤΚΣΩΝ Σα νξπθηά πνπ ζηελ ρεκηθή ηνπο ζχζηαζε πεξηιακβάλνπλ ππξίηην θαη νμπγφλν θαη ιέγνληαη ππξηηηθά (αζηξηνη, ραιαδίαο, ζηδεξνκαγλεζηνχρα) Άιιεο νκάδεο ηα νμείδηα (π.ρ ν αηκαηίηεο θαη ν βσμίηεο) ηα αλζξαθηθά (Σν ζεκαληηθφηεξν αλζξαθηθφ νξπθηφ είλαη ν αζβεζηίηεο). ηα ζεηνύρα ( π.ρ ππξίηεο θαη ν ζηδεξνππξίηεο) ηα επγελε ζηνηρεία (π.ρ ν άξγπξνο, ν ραιθφο)

7 ΔΙΑΚΡΙΘ ΟΡΤΚΣΩΝ Σα νξπθηά αλάινγα κε ηελ πεγή ελέξγεηαο πνπ νθείινπλ ηε γέλεζή ηνπο δηαθξίλνληαη ζε: Δλδνγελή: φηαλ ζρεκαηίδνληαη βαζηά ζην θινηφ θαη Δμσγελή: φηαλ ζρεκαηίδνληαη εμνινθιήξνπ ζηελ επηθάλεηα

8 ΙΔΙΟΣΘΣΕ ΟΡΤΚΣΩΝ Σα νξπθηά έρνπλ πνιιέο ηδηφηεηεο Σα πην ζπλεζηζκέλα νξπθηά πξνζδηνξίδνληαη κηαο ή πεξηζζνηέξσλ απφ ηηο ηδηφηεηέο ηνπο. Θα αλαθεξζνχκε ζε νξηζκέλεο απφ απηέο πνπ είλαη εχθνια αλαγλσξίζηκεο θαη παξνπζηάδνληαη πην ζπρλά.

9 ΙΔΙΟΣΘΣΕ ΟΡΤΚΣΩΝ ΥΡΧΜΑ Αλάινγα κε ην ρξψκα ηνπο δηαθξίλνληαη ζε Λεπθά θαη Έγρξσκα. Σν ρξψκα δελ απνηειεί βαζηθή ηδηφηεηα γηαηί κπνξεί θάπνηα πξφζκεημε ζε κηθξή πνζφηεηα λα αιιάμεη ην ρξψκα ηνπ νξπθηνχ. Βαζηθφ θξηηήξην είλαη ε γξακκή ζθφλεο πνπ αθήλεη έλα νξπθηφ φηαλ απηφ ζπξζεί πάλσ ζε κία επηθάλεηα πιαθηδίνπ πνξζειάλεο (θνκκάηη αθαηέξγαζηνπ πιαθηδίνπ πνξζειάλεο). Δάλ ε ζθφλε απηή έρεη θάπνην ρξψκα ηφηε ην νξπθηφ εληάζζεηαη ζηα Απηόρξνα ελψ, φηαλ δελ έρεη ρξψκα ή ε γξακκή είλαη ιεπθή εληάζζνληαη ζηα Δηεξόρξνα.

10 Βιοτίτθσ (ζγχρωμο) και Πλαγιόκλαςτο (άχρωμο)

11 ΙΔΙΟΣΘΣΕ ΟΡΤΚΣΩΝ ΛΑΜΦΖ Η Λάκςε εκθαλίδεηαη ιφγσ αλάθιαζεο ηνπ θσηφο απφ θάπνηα επηθάλεηα ηνπ νξπθηνχ. Η Λάκςε, αλάινγα κε ηελ κνξθή απηήο ηεο επηθάλεηαο δηαθξίλεηαη ζε Μεηαιιηθή θαη Κνηλή ή φρη κεηαιιηθή.

12 ΙΔΙΟΣΘΣΕ ΟΡΤΚΣΩΝ ΚΛΖΡΟΣΖΣΑ Δίλαη ε ηθαλφηεηα ελφο νξπθηνχ λα ραξάζζεη έλα άιιν. Γηα λα εληνπίζνπκε ηελ ζθιεξφηεηα ελφο νξπθηνχ ρξεζηκνπνηνχκε ηελ θιίκαθα Mohs (πίλ. 1), ε νπνία είλαη εκπεηξηθή. Η θιίκαθα βαζίδεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα νξπθηά πνπ ην θαζέλα ραξάζζεη ην πξνεγνχκελν ηνπ θαη ραξάζζεηαη απφ ην επφκελν. Τπάξρνπλ θαη πξαθηηθνί θαλφλεο γηα λα ππνινγίζεη θαλείο ηε ζθιεξφηεηα ελφο νξπθηνχ, π.ρ. ηα νξπθηά ζθιεξφηεηαο 1 θαη 2 ραξάζζνληαη κε ην λχρη, 3 έσο θαη 5.5 κε ζνπγηά, φζα νξπθηά έρνπλ ζθιεξφηεηα 6 δελ ραξάζζνληαη κε ζνπγηά νχηε ραξάδνπλ ην γπαιί θαη >7 ραξάδνπλ ην γπαιί.

13 Πίνακασ 1 Κλίμακα ςκλθρότθτασ ορυκτϊν κατά Mohs

14 ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ Πέηξσκα νλνκάδεηαη κία αλνκνηνγελήο κνλάδα ηνπ θινηνχ ηεο γεο κε θαζνξηζκέλε νξπθηνινγηθή ζχζηαζε. Αλάινγα κε ηνλ ηξόπν ζρεκαηηζκνύ ηνπο, ηεο νξπθηνινγηθήο θαη ρεκηθήο ηνπο ζύζηαζεο θαη ησλ ζπλζεθώλ γέλεζεο δηαθξίλνληαη ζε: Α) Ππξηγελή Β) Ιδεκαηνγελή Γ) Μεηακνξθσκέλα

15 Πίνακασ 2 Πίνακασ 2 Ο ΠΕΣΡΟΛΟΓΙΚΟ ΚΤΚΛΟ είναι θ ακολουκία των διεργαςιϊν που παράγουν τα τρία είδθ των πετρωμάτων

16 Πίνακασ 2 Ο ΠΕΣΡΟΛΟΓΙΚΟ ΚΤΚΛΟ είναι θ ακολουκία των διεργαςιϊν που παράγουν τα τρία είδθ των πετρωμάτων

17 Πίνακασ 2 Ο ΠΕΣΡΟΛΟΓΙΚΟ ΚΤΚΛΟ είναι θ ακολουκία των διεργαςιϊν που παράγουν τα τρία είδθ των πετρωμάτων

18 ΠΤΡΙΓΕΝΘ πλδένληαη γελεηηθά κε ην κάγκα θαη ζρεκαηίδνληαη απφ ηελ ςχμε θαη ηελ ιηζνπνίεζε απηνχ κέζα ζην θινηφ ή ζηελ επηθάλεηα. ηελ πξψηε πεξίπησζε ηα ππξηγελή πεηξψκαηα νλνκάδνληαη Βαθσγενή ή Πλουτώνια (Πινπησλίηεο) και στη δεχηεξε Έκτστα ή Ηυαιστειακά (Ηθαηζηίηεο). Τπάξρεη θαη κία θαηεγνξία πεηξσκάησλ πνπ δεκηνπξγήζεθαλ απφ ηελ πήμε ηνπ κάγκαηνο κέζα ζε ξσγκέο ηεο ιηζφζθαηξαο, θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο αιιά ζε κηθξφ βάζνο, θαη νλνκάδνληαη Φλεβίτες.

19 ΠΤΡΙΓΕΝΘ

20 Πίνακασ 3 Σα ςυνθκζςτερα πυριγενι πετρϊματα με ονοματολογία τεχνικισ γεωλογίασ

21 ΠΤΡΙΓΕΝΘ Σα Πλουτώνια (Πινπησλίηεο) σο πεηξψκαηα βάζνπο ζηεξνχληαη θαηά θαλφλα γεσκεηξηθνηεηα θαη αλαπηχζζνληαη σο άκνξθεο κάδεο πνπ δηαπεξλνχλ ηα θηινμελνχληα πεηξψκαηα. Αληίζεηα ηα Ηυαιστειακά (Ηθαηζηίηεο) σο επηθαλεηαθά πεηξψκαηα ραξαθηεξίδνληαη απφ γεσκεηξηθφηεηα θη εκθαλίδνπλ ζσκαηψδε αλάπηπμε. Η ειηθία ησλ πξψησλ είλαη κεηαγελέζηεξε εθείλεο ησλ ζηξσκάησλ κέζα ζηα νπνία ηνπνζεηεζήθαλ, ελψ γηα ηα δεχηεξα ηζρχεη φηη έρνπλ ειηθία αξραηφηεξε ησλ γεσινγηθψλ ζηξσκάησλ πνπ ηα θαιχπηνπλ. Απφ πιεπξάο ηζηνχ ηα πινπηψληα είλαη νινθξπζηαιιηθά ιφγσ ηεο βξαδείαο ςχμεο ηνπ κάγκαηνο ζην βάζνο. Αληίζεηα ηα εθαηζηεηαθά είλαη θπξίσο εκηθξπζηαιιηθά πεηξψκαηα πνπ ζεκαίλεη φηη ιφγσ ηεο ηαρχηεηαο ςχμεο ησλ ιαβψλ ζηηο επηθαλεηαθέο ζπλζήθεο

22 ΠΤΡΙΓΕΝΘ - ΠΛΟΤΣΩΝΙΑ 1) Γξαλίηεο: Αλήθεη ζηα ιεπθνθξαηηθά (ιεπθά) ππξηγελή πεηξψκαηα, είλαη πνιχ ζθιεξφο θαη αλζεθηηθφο ζηηο θαηξηθέο επηδξάζεηο. Υξεζηκνπνηείηαη ζηελ νδνπνηία αιιά θαη σο δηαθνζκεηηθφ πιηθφ. Δίλαη απφ ηα πην δηαδεδνκέλα πεηξψκαηα ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο. ηελ Διιάδα ππάξρεη ζηελ Υαιθηδηθή, Γξάκα, Καβάια, Ξάλζε θ.α. 2) Γάββξνο: Αλήθεη ζηα κειαλνθξαηηθά (ζθνπξφρξσκα) ππξηγελή πεηξψκαηα. Δίλαη ζθιεξφ πέηξσκα θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ νδνπνηία. ηελ Διιάδα βξίζθνπκε γάββξν ζηελ Αηηηθή, Βνησηία, Πίλδν, Θεζζαινλίθε,

23 ΓΑΒΡΟ

24 ΓΡΑΝΙΣΘ

25 ΠΤΡΙΓΕΝΘ - ΘΦΑΙΣΕΙΑΚΑ 1) Βαζάιηεο: Δίλαη ν πην δηαδεδνκέλνο εθαηζηίηεο ζηελ γε. Δίλαη πνιχ ζθιεξφ νινκειαλνθξαηηθφ (καχξν) πέηξσκα θαη ζε ζπκπαγή κνξθή ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ νδνπνηία θαη ζηελ θαηαζθεπή θπκαηνζξαπζηψλ. Σεξάζηηεο βαζαιηηθέο εθρχζεηο ππάξρνπλ ζηελ Ιλδία θαη Ιζιαλδία ελψ ζηελ Διιάδα είλαη πνιχ κηθξέο ζηε Μπηηιήλε θαη ηε Θήβα 2) Κίζζεξε (ειαθξόπεηξα): Δίλαη πέηξσκα κε κεγάιν πνξψδεο πνπ νθείιεηαη ζηελ χπαξμε κεγάισλ θνηινηήησλ. Οη θνηιφηεηεο απηέο ζρεκαηίζηεθαλ απφ ηελ αζξφα απνβνιή αεξίσλ θαηά ηελ πήμε ηεο ιάβαο. Λφγσ ησλ άξηζησλ κνλσηηθψλ ηδηνηήησλ ηεο ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ κνλσηηθφ θαηά ηνπ ςχρνπο, ηεο ζεξκφηεηαο θαη ηνπ ήρνπ. ηελ Διιάδα βξίζθεηαη ζηε Θήξα θαη ηε Μήιν

26 ΕΛΑΦΡΟΠΕΣΡΑ

27 ΒΑΑΛΣΘ

28 ΟΨΙΔΙΑΝΟ

29 ΚΙΘΡΩΔΘ ΣΟΦΟ (Μιλοσ)

30 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ Γεκηνπξγνχληαη απφ ηελ απφζεζε πιηθψλ πνπ βξίζθνληαη ζε δηάιπζε ή αηψξεζε ζε θάπνην κέζνλ (ζπλήζσο λεξφ ή αέξα). Αξρηθά ηα πιηθά είλαη κε ζπλεθηηθά (ςαζπξά) θαη φζν απνηίζεληαη ηφζν απμάλεηαη ην πάρνο ηνπο κε ηελ πάξνδν ηνπ γεσινγηθνχ ρξφλνπ. Με ηε ζπλδξνκή πίεζεο, ζεξκνθξαζίαο θαη ζπλδεηηθήο χιεο κεηαηξέπνληαη ζε ζπκπαγή πεηξψκαηα. Η φιε δηεξγαζία ηεο κεηαηξνπήο ελφο ςαζπξνχο ηδεκαηνγελνχο πεηξψκαηνο ζε ζπκπαγέο νλνκάδεηαη δηαγέλεζε. Λφγσ ηνπ ηξφπνπ ζρεκαηηζκνχ ηνπο εκθαλίδνληαη ππφ

31 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ Ο ζρεκαηηζκφο ηνπο πεξηιακβάλεη ηέζζεξα ζηάδηα: Σε δηάβξσζε-απνζάζξσζε είηε θπζηθή είηε ρεκηθή πνπ είλαη νη θπζηθνρεκηθέο θαη βηνινγηθέο δηεξγαζίεο πνπ πθίζηαληαη ηα πξνυπάξρνληα πεηξψκαηα κε απνηέιεζκα ηελ θαηαζηξνθή ηνπο. Αλάινγα κε ηνπο παξάγνληεο πνπ πξνθαινχλ ηελ απνζάζξσζε απηή δηαθξίλεηαη ζε, α) θπζηθή ή κεραληθή απνζάζξσζε β) ρεκηθή απνζάζξσζε γ) βηνινγηθή ή νξγαληθή απνζάζξσζε Σε κεηαθνξά ζε δηάιπζε ή αηψξεζε κέζσ ηνπ λεξνχ ησλ πνηακψλ θαη ησλ ζαιαζζψλ ή ηνπ αλέκνπ απνκάθξπλζε ηνπ πιηθνχ απνζάζξσζεο απφ ηνλ ηφπν ζρεκαηηζκνχ ηνπο) θαη ε απφζεζε ηνπ ππφ κνξθή ηδήκαηνο.

32 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ Σελ απφζεζε ησλ πιηθψλ πνπ βξίζθνληαη ζε αηψξεζε ή δηάιπζε. Η απφζεζε γίλεηαη ζε δηαδνρηθά ζηξψκαηα. Αλάινγα κε ην πεξηβάιινλ απφζεζεο ηνπ πιηθνχ απνζάζξσζεο ηα ηδήκαηα δηαθξίλνληαη ζε, α) ρεξζαία ηδήκαηα (απφζεζε ζηελ επηθάλεηα ηεο μεξάο) β) ιηκλαία ηδήκαηα (απφζεζε ζε ιίκλεο) γ) ζαιάζζηα ηδήκαηα (απφζεζε ζε ζάιαζζεο) Σε δηαγέλεζε φπνπ κεηά ηελ απφζεζε ησλ αζχλδεησλ ραιαξψλ πιηθψλ ηδεκάησλ αξρίδεη ε δηαδηθαζία κεηαηξνπήο ηνπο ζε ζπκπαγή πεηξψκαηα (ιηζνπνίεζε) κε ηε βνήζεηα ηεο πίεζεο ησλ ππεξθείκελσλ ζηξσκάησλ θαη ηεο θπζηθήο ζπλδεηηθήο χιεο. Οη δηεξγαζίεο είλαη είηε θπζηθέο, ρεκηθέο είηε βηνινγηθέο. Η έλλνηα ηεο δηαγέλεζεο πεξηιακβάλεη φρη κφλν ηελ ιηζνπνίεζε αιιά θαη δηάθνξεο δηεξγαζίεο ζε ήδε ιηζνπνηεκέλα ηδήκαηα

33 ΔΙΑΒΡΩΘ ΑΠΟΑΘΡΩΘ ΜΕΣΑΦΟΡΑ ΑΠΟΘΕΘ ΔΙΑΓΕΝΕΘ Διαδικαςίεσ ςχθματιςμοφ ιηθματογενϊν πετρωμάτων

34 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ Δίλαη ε θαηεγνξία πεηξσκάησλ κε ηελ κεγαιχηεξε επηθαλεηαθή εμάπισζε ζην θινηφ ηεο Γεο. ρεδφλ ην 75% ησλ πεηξσκάησλ πνπ εθηίζεληαη ζηε ρέξζν είλαη ηδεκαηνγελή. ην ζπλνιηθφ φγθν ηνπ θινηνχ αληηζηνηρνχλ ζε έλα ζρεηηθά αζήκαλην πνζνζηφ ίζν κε 5% Δίλαη θαηεμνρήλ πετρώματα της επιυάνειας, αθνχ φιεο νη δηαδηθαζίεο παξαγσγήο, κεηαθνξάο, απφζεζεο θαη ιηζνπνίεζεο ησλ ηδεκάησλ ζπληεινχληαη ζε επηθαλεηαθέο ζπλζήθεο. Δίλαη θαηεμνρήλ γεωμετρικά πετρώματα, αθνχ αλαπηχζζνληαη πξσηνγελψο κε ηελ κνξθή επάιιεισλ ζηξσκάησλ, αξρηθά νξηδφληησλ. Δίλαη ηα θαηεμνρήλ απνιηζσκαηνθφξα πεηξψκαηα, γεγνλφο πνπ επηηξέπεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ειηθίαο θαη ησλ ζπλζεθψλ ζρεκαηηζκνχ ηνπο απφ ηα απνιηζψκαηα πνπ εγθιείνπλ

35 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ Σα ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα ρσξίδνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηνλ ηξφπν γέλεζήο ηνπο: α) ηα Κιαζηηθά ή κεραληθά, β) ηα Υεκηθά θαη γ) ηα Βηνγελή

36 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ Σα Κιαζηηθά ή κεραληθά πεηξψκαηα ζρεκαηίδνληαη απφ ηα πιηθά πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε κεραληθή απνζάζξσζε δειαδή ηα θιάζκαηα (θνκκάηηα) ηνπ κεηξηθνχ πεηξψκαηνο. Αλάινγα κε ην κέγεζνο ησλ θιαζκάησλ ηαμηλνκνχληαη ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο. ηα Υεκηθά ηα πιηθά ηνπο πξνθχπηνπλ απφ ηε ρεκηθή απνζάζξσζε θαη είλαη ρεκηθά δηαιχκαηα απφ ην κεηξηθφ πέηξσκα. Απηά ηα δηαιχκαηα φηαλ απμεζεί ε ζπγθέληξσζε κέζα ζε ζάιαζζεο θαη ιίκλεο θαηαθάζνληαη θαη ζρεκαηίδνπλ ηα ρεκηθά ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα. Σα Βηνγελή ηα πεηξψκαηα ζρεκαηίδνληαη απφ ηα ππνιείκκαηα ησλ δηαθφξσλ νξγαληζκψλ θαη θπξίσο απφ θειχθε, ζθειεηνχο θαη εθθξίζεηο δσηθψλ κηθξννξγαληζκψλ.

37 Σα ςυνθκζςτερα πυριγενι πετρϊματα με ονοματολογία τεχνικισ γεωλογίασ

38 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ - Κλαςτικά Ιηιματα ρεκαηίζηεθαλ θαηά ηελ κεραληθή ζπγθέληξσζε θνκκαηηψλ πεηξσκάησλ θαη νξπθηψλ πνπ απνθνιιήζεθαλ απφ ηελ αξρηθή ηνπο ζέζε κε θπζηθέο δηαδηθαζίεο. Καηφπηλ ηα πιηθά απηά βξέζεθαλ ζε αηψξεζε κέζα ζε πδάηηλν πεξηβάιινλ ή ζηνλ αέξα θαη ζηαδηαθά απνηέζεθαλ. Σα πιηθά απηά ζπλήζσο είλαη ηα πιένλ αλζεθηηθά ζηελ απνζάζξσζε πιηθά ησλ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ θαη αλάινγα κε ην κέγεζφο ηνπο δηαθξίλνληαη ζε: - θξνθάιεο ιαηύπεο. Γηάκεηξνο θφθθσλ κεγαιχηεξνο ησλ 2 εθ. - Φεθίδεο. Γηάκεηξνο θφθθσλ απφ 2 εθ. έσο 2 ρηι. - Άκκνο. Γηάκεηξνο θφθθσλ απφ 2 ρηι. έσο 0.2 ρηι. θαη - Ηιύο. Γηάκεηξνο θφθθσλ κηθξφηεξε ησλ 0.2 ρηι.

39 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ - Κλαςτικά Ιηιματα Απφ ηηο θξνθάιεο (ηεκάρηα κε ζηξνγγπισκέλα άθξα) θαη ηηο ιαηχπεο (ηεκάρηα κε γσληψδε άθξα) πξνθχπηνπλ κέζσ δηαγέλεζεο ηα Κξνθαινπαγή θαη ηα Λαηππνπαγή, απφ ηηο ςεθίδεο ηα Φεθηδνπαγή, απφ ηελ άκκν νη Φακκίηεο θαη απφ ηελ ηιχ νη Πειίηεο. Ιδηαίηεξε θαηεγνξία απνηεινχλ νη Ζθαηζηεηνγελείο Σόθθνη. Δλψ ηα πιηθά ηνπο είλαη ππξηγελή ν ηξφπνο θαηαζθεπήο ηνπο ηα θαηαηάζζεη ζηα θιαζηηθά ηδήκαηα. Πξνθχπηνπλ απφ ηελ απφζεζε ησλ πιηθψλ πνπ εθηηλάζζνληαη θαηά ηελ έθξεμε ελφο εθαηζηείνπ

40 ΚΡΟΚΑΛΟΠΑΓΕ

41 ΨΑΜΙΣΕ

42 ΨΑΜΙΣΕ

43 ΛΑΣΤΠΟΠΑΓΕ

44 ΛΑΣΤΠΟΠΑΓΕ

45 ΜΑΡΓΑ

46 Οη Αζβεζηόιηζνη απνηεινχλ ην 25% ηνπ ζπλφινπ ησλ ηδεκαηνγελψλ πεηξσκάησλ θαη ηελ πνιππιεζέζηεξε νκάδα κεηαμχ ησλ ρεκηθψλ ηδεκαηνγελψλ πεηξσκάησλ. Ο αζβεζηφιηζνο απνηειείηαη θπξίσο απφ ην νξπθηφ αζβεζηίηε ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ - Χθμικά Ιηιματα ρεκαηίδνληαη απφ ηελ απφζεζε νξπθηψλ πνπ βξίζθνληαη ζε δηάιπζε κέζα ζε πδάηηλν πεξηβάιινλ. Καινχληαη θαη Δβαπνξίηεο γηαηί απνηίζεληαη θαηά ηελ εμάηκηζε ηνπ λεξνχ. Καηά ηελ εμάηκηζε ηνπ λεξνχ θιεηζηψλ ζαιάζζησλ ιεθαλψλ ζε πεξηφδνπο μεξαζίαο παξαηεξείηαη αχμεζε ηεο απφζεζεο αιάησλ. Έηζη, αξρηθά απνηίζεηαη αλζξαθηθφ αζβέζηην θαη καγλήζην (CaCO3 -Αζβεζηόιηζνο, MgCO3 - δνινκίηεο). Αθνινπζνχλ ην ζεηηθφ αζβέζηην θαη ε γύςνο

47 ΔΟΛΟΜΙΣΘ

48 "The Dolomites" είλαη κηα νξνζεηξά ζηε βνξεηναλαηνιηθή Ιηαιία θαη κέξνο ησλ ηηαιηθψλ Άιπεσλ. Δίλαη κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο εθζέζεηο ηνπ δνινκίηε ζηε Γε - απφ ηελ νπνία ιακβάλεηαη ην φλνκα. Οη Γνινκίηεο είλαη κηα παγθφζκηα θιεξνλνκηά ηεο UNESCO.

49 ΑΒΕΣΟΛΙΘΟΙ ΜΕΟ-ΠΑΧΤ ΠΛΑΚΩΔΕΙ (Εν. Παξϊν)

50 ΔΟΛΟΜΚΣΘ ΓΤΨΟ

51 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ - Βιοχθμικά Ιηιματα Πξνέξρνληαη απφ ηελ απφζεζε ησλ ζθιεξψλ κεξψλ ησλ ζαιάζζησλ ή ιηκλαίσλ νξγαληζκψλ (ζθειεηφο, φζηξαθα). Αζβεζηφιηζνη ησλ νπνίσλ ην αλζξαθηθφ αζβέζηην πξνέξρεηαη θπξίσο απφ νξγαληζκνχο νλνκάδνληαη νξγαλνγελείο αζβεζηφιηζνη. ηα βηνγελή ηδήκαηα αλήθνπλ θαη νη Οξπθηνί Άλζξαθεο θαη Τδξνγνλάλζξαθεο.

52 ΑΝΘΡΑΚΑ

53 ΙΗΘΜΑΣΟΓΕΝΘ - Βιοχθμικά Ιηιματα Οξπθηνί Άλζξαθεο Οη νξπθηνί άλζξαθεο είλαη πξντφληα αιινίσζεο θπηηθψλ ιεηςάλσλ ηα νπνία βξίζθνληαη ελδηαζηξσκέλα κέζα ζε άιια ηδήκαηα. Σα "ζακκέλα" θπηά κεηαηξέπνληαη ζε νξπθηνχο άλζξαθεο κε ηε δηαδηθαζία ηεο εμαλζξάθσζεο (απνκάθξπλζε Ο, Η, Ν κε ηε βνήζεηα ηεο πίεζεο, ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηνπ γεσινγηθνχ ρξφλνπ). Αλάινγα κε ην βαζκφ εμαλζξάθσζεο δηαθξίλνληαη νη εμήο ηχπν Tύξθε: Γηαηεξεί αθφκε ην μπιψδε ηζηφ ησλ θπηψλ. Πεξηέρεη 30-60% άλζξαθα. Ληγλίηεο: Δίλαη πην ζπκπαγήο απφ ηελ ηχξθε θαη πεξηέρεη 60-75% άλζξαθα. Ληζάλζξαθαο: Πεξηζζφηεξν ζπκπαγήο, παιαηφηεξνο θαη κε πνζνζηφ άλζξαθα απφ 75-85%. Αλζξαθίηεο: Έρεη ππνζηεί εμαλζξάθσζε πνιχ πςεινχ βαζκνχ θαη πεξηέρεη 85-95% άλζξαθα. ηελ Διιάδα κεγάια θνηηάζκαηα ιηγλίηε ππάξρνπλ ζηηο ιεθάλεο ηεο Πηνιεκαΐδαο, Ακπληαίνπ, Αιηβεξίνπ θαη Μεγαινχπνιεο, θαη ηχξθεο ζηε ιεθάλε ησλ Φηιίππσλ.

54 ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ Πξνήιζαλ απφ ρεκηθέο, ηζηνινγηθέο θαη νξπθηνινγηθέο αιιαγέο πξνυπαξρφλησλ πεηξσκάησλ ιφγσ χπαξμεο πςειψλ ζεξκνθξαζηψλ θαη πηέζεσλ ζε βάζνο ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο. Παξνπζηάδνπλ ηε κεγαιχηεξε πνηθηιία απφ φιεο ηηο θαηεγνξίεο πεηξσκάησλ θαη κπνξνχλ λα πξνέιζνπλ απφ νπνηαδήπνηε άιια πεηξψκαηα. Ολνκάδνληαη κεηακνξθσκέλα επεηδή ην πξνυπάξρνλ πέηξσκα (ππξηγελέο, ηδεκαηνγελέο ή αθφκε θαη κεηακνξθσκέλν) αιιάδεη (κεηακνξθψλεηαη) ζε άιιν πέηξσκα θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο λέεο ζπλζήθεο ζεξκνθξαζίαο θαη πίεζεο. Σν λέν πέηξσκα απνηειείηαη απφ λέα νξπθηά.

55 ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ Παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηε κεηακφξθσζε Πίεζε (P) Θεξκνθξαζία (T) Θεξκά δηαιύκαηα θαη αέξηα

56 ΒΑΘΜΟ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΘ Ο βαζκφο κεηακφξθσζεο είλαη ν φξνο ν νπνίνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δειψζεη ηελ έληαζε ηε δξάζεο ησλ παξαγφλησλ κεηακφξθσζεο. Σξεηο γεληθά ραξαθηεξηζκνχο ρξεζηκνπνηνχκαη γηα ην βαζκφ κεηακφξθσζεο. Υακεινύ βαζκνύ κεηακόξθσζεο φηαλ νη κεηακνξθηθνί παξάγνληεο έρνπλ ρακειέο ηηκέο. Μέζνπ βαζκνύ κεηακόξθσζε φηαλ έρνπκε ελδηάκεζεο ηηκέο. Τςεινύ βαζκνύ κεηακόξθσζε φηαλ νη ηηκέο ησλ παξαγφλησλ είλαη ζε πςειά επίπεδα.

57 ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ Αλάινγα κε ηηο αιιαγέο ε κεηακφξθσζε είλαη: Ηζνθαζηθή: Μεηαβνιή κφλν ηνπ ηζηνχ Αιινθαζηθή: Μεηαβνιή ηνπ ηζηνχ θαη ησλ νξπθηψλ Ηζνρεκηθή: Υεκηθή ζχζηαζε παξακέλεη ίδηα Αιινρεκηθή: Μεηαβνιή ηεο ρεκηθήο ζχζηαζεο

58 ΕΙΔΘ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΘ Γεληθή κεηακόξθσζε ή Καζνιηθή Γπλακηθή κεηακόξθσζε Θεξκηθή κεηακόξθσζε ή επαθήο

59 ΕΙΔΘ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΘ Γεληθή κεηακόξθσζε ή Καζνιηθή Καηά ηελ γεληθή κεηακφξθσζε ην βαζηθφ ξφιν παίδνπλ ε πίεζε (Ρ) θαη ε ζεξκνθξαζία (Σ). Δίλαη ε πην ζπρλή κεηακφξθσζε θαη ηα πξντφληα ηεο είλαη κεγάινπ φγθνπ. ρεηίδεηαη κε ηελ νξνγελεηηθή δξάζε. Η θαζνιηθή κεηακφξθσζε επηηπγράλεηαη ζε Θ= oc Ρ=3-10kbars. θαη

60 ΕΙΔΘ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΘ Γπλακηθή κεηακόξθσζε Καηά ηελ δπλακηθή κεηακφξθσζε ν βαζηθφο παξάγνληαο κεηακφξθσζεο είλαη ε πίεζε (Ρ) θαη επηθξαηνχλ ζρεηηθά ρακειέο ηηκέο ζεξκνθξαζίαο (Σ) θαη ιηζνζηαηηθψλ πηέζεσλ. πρλφ θαηλφκελν ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία είλαη ν ζξπκκαηηζκφο ηνπ πεηξψκαηνο. πλαληάηαη θπξίσο θνληά ζε ξήγκαηα, επσζήζεηο θαη δψλεο νιίζζεζεο. ε κηθξά βάζε εμαηηίαο ησλ ξεγκάησλ δεκηνπξγνχληαη ηεθηνληθά ιαηππνπαγή ελψ ζε κεγάια βάζε (εθεί επηθξαηνχλ κεγαιχηεξεο ζεξκνθξαζίεο) κπνξεί λα ζπκβεί αλαθξπζηαιισζε ή αθφκε θαη αλάηεμε.

61 ΕΙΔΘ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΘ Θεξκηθή κεηακόξθσζε ή επαθήο Καηά ηελ ζεξκηθή κεηακφξθσζε ν βαζηθφο παξάγνληαο κεηακφξθσζεο είλαη ε ζεξκνθξαζία (Σ) θαη ηα ξεπζηά δηαιχκαηα. πλήζσο ζπκβαίλεη κε ηελ επίδξαζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ησλ ξεπζηψλ ζπζηαηηθψλ ελφο ππξηγελνχο πεηξψκαηνο, θπξίσο πινπησλίηε ζηα πεξηβάιινληα πεηξψκαηα. Σν πάρνο ηνπ πεηξψκαηνο πνπ παζαίλεη ζεξκνκεηακφξθσζε θπκαίλεηαη απφ ιίγα εθαηνζηά έσο θαη εθαηνληάδεο κέηξα. Η δψλε κεηακφξθσζεο νλνκάδεηαη άισο κεηακφξθσζεο θαη ην πιάηνο ηεο ζπλδέηαη κε ην κέγεζνο θαη ην είδνο ηεο δηείζδπζεο.

62 Άλωσ ι Ηϊνθ Μεταμόρφωςθσ Άλωσ Μεταμόρφωςθσ

63 ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ Σα αξρηθά πεηξψκαηα απφ ηα νπνία έρνπλ πξνέιζεη ηα κεηακνξθσκέλα ιέγνληαη πξσηόιηζνη. Όηαλ νη πξσηφιηζνη είλαη ππξηγελή πεηξώκαηα ην κεηακνξθσκέλν πέηξσκα παίξλεη ην πξφζεκα νξζν-, Όηαλ νη πξσηφιηζνη είλαη ηδεκαηνγελή πεηξώκαηα ην κεηακνξθσκέλν πέηξσκα παίξλεη ην πξφζεκα παξα- Πρ. νξζνγλεύζηνο, φηαλ πξνέξρεηαη απφ ηε κεηακφξθσζε ελφο γξαλίηε θαη παξαγλεύζηνο φηαλ πξνέξρεηαη απφ αξγηιηθφ ζρηζηφιηζν.

64 Γνωςτά μεταμορφωμζνα πετρϊματα α) Μάξκαξν: ρεκαηίδεηαη απφ ηελ αλαθξπζηάιισζε αζβεζηφιηζσλ ή δνινκηηψλ. Αλάινγα κε ην κέγεζνο ησλ θφθθσλ ηνπο, ηε ζπλεθηηθφηεηα θαη ην ρξψκα δηαθξίλνληαη ζε δηάθνξεο πνηθηιίεο. Σα ιεπηφθνθθα κάξκαξα είλαη ζπλήζσο γαιαθηφρξνα θαη πνηνηηθψο ηα θαιχηεξα. Υξήζε: ζηελ γιππηηθή, ζηε δηαθνζκεηηθή αιιά θαη ζηελ νηθνδνκηθή ιφγσ ηεο κεγάιεο αληνρήο ηνπο ζηε ζεξκφηεηα. ην εκπφξην ζαλ κάξκαξν ραξαθηεξίδεηαη θάζε πέηξσκα θνθθψδεο πνπ επηδέρεηαη ιείαλζε θαη κπνξεί λα απνηειέζεη πιηθφ γηα επίζηξσζε θαη δηαθφζκεζε

65 ΜΑΡΜΑΡΑ

66 Μάρμαρα χιςτόλικοι ΧΙΣΟΛΙΘΟΙ και ΜΑΡΜΑΡΑ

67 Γνωςτά μεταμορφωμζνα πετρϊματα β) Γλεύζηνο: Πξνέξρνληαη απφ κεηακφξθσζε γξαληηψλ αιιά ηδεκαηνγελψλ πεηξσκάησλ. Υξεζηκνπνηνχληαη ζηελ θαηαζθεπή θπβφιηζσλ γηα ηελ επίζηξσζε δξφκσλ. Παξνπζηάδνπλ ην πξφβιεκα φηη απνζαξζξψλνληαη εχθνια. γ) ρηζηόιηζνη: Πξνέξρνληαη απφ κεηακφξθσζε αξγηιηθψλ ζρηζηφιηζσλ (είλαη νη κφλνη ζρηζηφιηζνη πνπ αλήθνπλ ζηα ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα). Υξεζηκνπνηνχληαη σο πιάθεο ζηέγαζεο θαη επίζηξσζεο. δ) κύξηδα: Πνιχ ζθιεξφ πέηξσκα πνπ απνηειείηαη θπξίσο απφ θνξνχλδην. Πξνέξρεηαη απφ ηε κεηακφξθσζε ηνπ βσμίηε. Υξεζηκνπνηείηαη ζηελ νδνπνηία. Η ζκχξηδα ηεο Νάμνπ είλαη απφ ηηο θαιχηεξεο πνηνηηθά ζηνλ θφζκν

68 ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΕΑ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ Ο ςερπεντινίτθσ αποτελείται κυρίωσ από ςερπεντίνθ. Μπορεί να περιζχει επίςθσ λίγο τάλκθ, αμφίβολο και χλωρίτθ. Είναι προϊόν τθσ διαδικαςίασ τθσ ςερπεντινίωςθσ των περιδοτιτϊν Η ςμφριδα αποτελείται από κοροφνδιο, αιματίτθ, μαγνθτίτθ, λίγουσ αςτρίουσ. Προζρχεται από μεταμόρφωςθ υψθλοφ βακμοφ βωξιτϊν και λατεριτϊν

69 ΧΙΣΟΛΙΘΟΙ

70 ΓΝΩΣΆ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΖΝΑ ΠΕΣΡΪΜΑΣΑ Τα ςυνηθέςτερα μεταμορφωμένα πετρώματα με ονοματολογία τεχνικήσ γεωλογίασ

71 ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ Ο χαλαηίτθσ αποτελείται από χαλαηία ςε ποςοςτό >85% και από ςερικίτθ, διςκενι, άςτριο και άλλα. Προζρχεται από ψαμμίτεσ ι από χαλαηιακζσ φλζβεσ. Ο κερατίτθσ είναι πζτρωμα χωρίσ ςχιςτότθτα, ςυνικωσ λεπτόκοκκο και ςτιφρό που ςυνίςταται από ζνα μωςαϊκό ιςομεγζκων κόκκων χωρίσ προτιμθτζο προςανατολιςμό (γρανοβλαςτικόσ ιςτόσ). Είναι προϊόν κερμομεταμόρφωςθσ επαφισ

72 ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ Ο γνεφςιοσ ζχει ωσ κεμελιϊδθ ςυςτατικά αςτρίουσ και χαλαηία. Είναι κατά το πλείςτον μεςόκοκκο και χαρακτθρίηεται από τθ ςχιςτότθτα και τθ γνευςιοειδι υφι. Κφριο ςυςτατικό του είναι κάποιο είδοσ μαρμαρυγία, βιοτίτθσ ι μοςχοβίτθσ, αλλά μποροφν να βρεκοφν πάρα πολλά άλλα ορυκτά, όπωσ κεροςτίλβθ, επίδοτο, γρανάτθσ, κορδιερίτθσ, ςταυρόλικοσ, ςιλλιμανίτθσ, ανδαλουςίτθσ, κυανίτθσ και άλλα. Μπορεί να ζχει ορκο- ι παρα- προζλευςθ.