ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΠΟΝΟΥ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΠΟΝΟ

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΠΟΝΟΥ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΠΟΝΟ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΠΟΝΟΥ Α.Ν.Θ.ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ

2 Ως πόνο αντιλαμβανόμαστε κάθε δυσάρεστη αίσθηση αλλά και συναισθηματική εμπειρία που προκύπτει όταν οπουδήποτε στο σώμα υφίσταται κάποιου είδους βλάβη.

3 Πόνος είναι, ότι λέει ο ασθενής ότι υπάρχει

4 Ο πόνος είναι ο πιο σημαντικός μηχανισμός άμυνας του οργανισμού

5 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΠΟΝΟ ΚΑΘΕ ΠΟΝΟ ΠΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ 2-6 ΜΗΝΕΣ

6 Ο ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ ΚΑΤΑΤΑΣΕΤΑΙ ΕΞ ΟΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΧΡΟΝΙΟ ΠΟΝΟ

7 Κάθε μέρα υποφέρουν από καρκινικό πόνο περισσότεροι από άνθρωποι Το 70% των καρκινοπαθών πονά. Το 46% αυτών που πονούν παίρνουν ανεπαρκείς δόσεις αναλγητικών Το 25% των καρκινοπαθών πεθαίνει με πόνο καρκινικός πόνος

8 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ Ο καρκινικός πόνος ακoλουθεί το ίδιο νευροφυσιολογικο μονοπάτι με τον μη καρκινικό πόνο και περιλαμβάνει τέσσερις διαδικασίες α) Μετατροπή β) Μεταβίβαση γ) Τροποποίηση δ) Αντίληψη

9 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ Είναι η διαδικασία κατά την οποία τα επώδυνα ερεθίσματα μετατρέπονται σε ηλεκτρική δραστηριότητα στα άκρα των αισθητικών νευρώνων.

10 ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ Είναι η διαδικασία της διαβίβασης των ώσεων διάμεσου του αισθητικού νευρικού συστήματος.

11 ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ Είναι η διαδικασία κατά την οποία η μεταβίβαση των αλγαισθητικών ώσεων τροποποιείται διάμεσου νευρικών επιδράσεων.

12 ΑΝΤΙΛΗΨΗ Είναι η τελική διαδικασία κατά την οποία η μετατροπή, η μεταβίβαση, και η τροποποίηση αλληλεπιδρούν με την ψυχολογία, την μνήμη και την συναισθηματική κατάσταση του ατόμου έτσι ώστε να δημιουργήσουν την τελική υποκειμενική εμπειρία που αναλαμβανόμαστε σαν πόνο.

13 Προέλευση του πόνου σε ασθενείς με καρκίνο του ουροποιητικου Υποκείμενη νόσος ( οστικές μεταστάσεις, διηθήσεις σπλάχνων- νεύρων- μαλακών μορίων Θεραπείες -Χημειοθεραπεία: π.χ. βλεννογονίτιδα, νευροπάθεια, μετά την χημειοθεραπεία -Ακτινοθεραπεία -Χειρουργική επέμβαση Καμία σχέση μεταξύ τους) μεθερπητική νευραλγία, φλεγμονώδεις ή εκφυλιστικές αρθροπάθειες, διαβητική νευροπάθεια

14 Οι ουρολογικοί ογκολογικοί ασθενείς βιώνουν ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΟ- ΠΑΡΟΞΥΣΜΙΚΟ - ΑΛΓΑΙΣΘΗΤΙΚΟ πόνο

15 ΑΛΓΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ Ονομάζουμε τον πόνο που προκαλείται από καταστροφή η βλάβη των ιστών, από τραυματισμό, φλεγμονή κ.α.

16 Τι είναι ο νευροπαθητικός πόνος Ο Διεθνής Οργανισμός Μελέτης του Πόνου (IASP) ορίζει το νευροπαθητικό πόνο ως πόνο που προκαλείται από βλάβη ή νόσο του σωματοαισθητικού νευρικού συστήματος.

17 Συχνότητα Νευροπαθητικού καρκινικού πόνου 0.5-8% για αμιγή νευροπαθητικό καρκινικό πόνο 30-40% των ασθενών με καρκίνο υποφέρουν από μικτής Αιτιολογίας (αλγαισθητικό- νευροπαθητικό πόνο).

18 Συμπτώματα του νευροπαθητικού πόνου διαφέρουν από αυτά του φυσιολογικού, γι αυτό και έχει ονομαστεί παθολογικός πόνος. Οι ασθενείς αναφέρουν περίεργες αισθήσεις, όπως κάψιμο, μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, κνησμό, αίσθημα ηλεκτρικής εκκένωσης συχνά, δε μπορούν να ανεχθούν ούτε τα ρούχα τους, γιατί η παραμικρή επαφή με το πάσχον μέρος προκαλεί αφόρητο πόνο.

19 Νευροπαθητικός πόνος Με σοβαρές επιπτώσεις Σημαντική επίδραση στις καθημερινές δραστηριότητες (ντύσιμο, μπάνιο, ύπνο) Αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής Άγχος Κατάθλιψη Διαταραχές ύπνου Δυσλειτουργικότητα (disability) Αρνητικές επιπτώσεις στο κοινωνικοοικονομικό «καλώς έχειν» VE15150

20 Νευροπαθητικά σύνδρομα πόνου που σχετίζονται με την θεραπεία σε ασθενείς με καρκίνο Μετεγχειρητικά σύνδρομα πόνου Σύνδρομο μετά μαστεκτομή Σύνδρομο μετά θωρακοτομή Σύνδρομο μετά νεφρεκτομή Πόνος κολοβώματος και πόνος μέλους φαντάσματος Σύνδρομο μετά λεμφαδενικό καθαρισμό τραχήλου

21 περιφερική νευροπάθεια προκαλούμενη από τη χημειοθεραπεία είναι η πιο συχνά αναφερόμενη από τους ασθενείς η πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει φάρμακο που να έχει λάβει έγκριση ειδικά για την αντιμετώπιση της Από τα οπιοειδή προτείνονται η τραμαδόλη, η μορφίνη, η οξυκωδόνη και, λιγότερο, η μεθαδόνη, από τα αντικαταθλιπτικά η βενλαφαξίνη, τα αντιεπιληπτικά έχουν περισσότερο αμφίβολα αποτελέσματα

22 Σύνδρομα μετά την ακτινοθεραπεία Ακτινική μυελοπάθεια Προκαλούμενο από την ακτινοθεραπεία νεόπλασμα Μετακτινική ίνωση αυχενικού, βραχιονίου, οσφυοϊερού πλέγματος

23 Ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι το 50% του δύσκολα αντιμετωπίσιμου καρκινικού πόνου είναι νευροπαθητικός.

24 Breakthrough πόνος Παροδική έξαρση πόνου, που εμφανίζεται σε ασθενή που υποφέρει από σταθερό και καλά ελεγχόμενο βασικό χρόνιο πόνο Υποδιαγνώσκεται, υποθεραπεύεται Επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής

25 Συχνότητα εμφάνισης παροξυσμικου -μεταξύ των ασθενών με πόνο, 40-80% -η αντιμετώπιση του παροξυσμικού πόνου επιτυγχάνεται μόνο στο 1/3 των ασθενών πονου

26 Αιτιολογία του παροξυσμικού πόνου ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Άμεση επίδραση της νεοπλασίας Έμμεση επίδραση της νεοπλασίας Λόγω της αντικαρκινικής θεραπείας Συνοσηρότητα Υλικό αποκλειστικά για εσωτερική χρήση Bennett et al. P&T 2005:30(5):296

27 χαρακτηριστικα παροξυσμικου Επεισόδια (μέση τιμή) 4/ημέρα (εύρος 1-6/ημέρα) Ταχεία έναρξη από 3-5 λεπτά Μέση διάρκεια 30 λεπτά Ένταση 6> NRS>10 πονου

28 Κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις του παροξυσμικου πόνου Οι ασθενείς με παροξυσμικό πόνο αναγκάζονται συχνά να χρησιμοποιούν περισσότερους πόρους υγειονομικής περίθαλψης έναντι των ασθενών που δεν εμφανίζουν τη συγκεκριμένη παθολογία: Περισσότερες νοσηλείες λόγω του πόνου Περισσότερες εισαγωγές στο τμήμα επειγόντων περιστατικών λόγω του πόνου Αύξηση των άμεσων και έμμεσων δαπανών για τη θεραπεία

29 Φαρμακευτική αντιμετώπιση του πόνου ( Κλίμακα ανακούφισης πόνου, κατά WHO) Μη οποιοειδή +Επικουρικά φάρμακα Ασθενή οποιοειδή +Μη οποιοειδή +Επικουρικά φάρμακα Ισχυρά οποιοειδή +Μη οποιοειδή +Επικουρικά φάρμακα

30 Μη οποιοειδή Είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ), η παρακεταμόλη, η ασπιρίνη

31 Οποιοειδή-the gold standard Ταξινομούνται 1.ανάλογα με τη δράση ( ισχυρή, ήπια ) 2.ανάλογα με τη σύνθεση 3.ανάλογα με τη δράση στους υποδοχείς ( αγωνιστές, μερικοί αγωνιστές, μικτοί )

32 Ταξινόμηση οπιοειδών ανάλογα με τη δραστικότητα ΑΣΘΕΝΗ Ή ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΠΙΟΕΙΔΗ ΚΩΔΕΙΝΗ- ΔΙΥΔΡΟΚΩΔΕΙΝΗ- ΤΡΑΜΑΔΟΛΗ ΙΣΧΥΡΑ Ή ΜΕΙΖΟΝΑ ΟΠΙΟΕΙΔΗ ΜΟΡΦΙΝΗ, ΦΑΙΝΤΑΝΥΛΗ, ΣΟΥΦΕΝΤΑΝΙΛΗ, ΒΟΥΠΡΕΝΟΡΦΙΝΗ, ΟΞΥΚΩΔΟΝΗ, ΟΞΥΜΟΡΦΟΝΗ ΤΑΠΕΝΤΑΔΟΛΗ

33 Ταξινόμηση οπιοειδών ανάλογα με τη διάρκεια δράσης: Οπιοειδή μακράς διάρκειας δράσης: μορφίνη, υδρομορφόνη, φαιντανύλη, βουπρενορφίνη, οξυκωδόνη, ταπενταδόλη. Διάρκεια δράσης: ώρες Χρησιμοποιούνται ως θεραπεία συντήρησης κατόπιν τιτλοποίησης (μόνο σε χρόνιο πόνο) Οπιοειδή βραχείας διάρκειας δράσης: μορφίνη, οξυκωδόνη + παρακεταμολη Οπιοειδή ταχείας έναρξης δράσης φαιντανύλη.

34 Οι ανεπιθύμητες ενέργειές τους είναι από το Γαστρεντερικό ( ναυτία, έμετος δυσκοιλιότητα ), από το ΚΝΣ ( καταστολή αναπνευστικού παραισθήσεις οπτικές/ακουστικές, υπνηλία, σύγχυση, κνησμός), από το αυτόνομο νευρικό (ξηροστομία ορθοστατική υπόταση, αδυναμία ούρησης).

35 Στην περίπτωση εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών διαφορική διάγνωση από εγκεφαλικές μεταστάσεις, μεταβολικές διαταραχές (αφυδάτωση υπερασβεσταιμία υπονατριαιμία) ηπατική/νεφρική ανεπάρκεια, σήψη, απόφραξη εντέρου, κορτικοθεραπεία.

36 Επικουρικά φάρμακα: Αντικαταθλιπτικά (Τρικυκλικά, SSRI, MAO ) Αντιεπιληπτικά, ( γκαμπαπεντίνη πρεγκαμπαλίνη, καρβαμαζεπίνη) Κορτικοστεροειδή ((dexamethasone ) (βενζοδιαζεπίνες), Καλσιτονίνη, Διφωσφονικά σε οστικές μεταστάσεις.

37 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΠΟΝΟΥ-ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΛΗΨΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΛΓΟΥΝΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΑΛΓΟΥΝΤΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

38

39

40

41 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ- ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ Λεκτικές περιγραφικές, ήπιος, ενοχλητικός, ανησυχητικός, τρομερός, βασανιστικός Αριθμητικής βαθμονόμησης NRS 0 μέχρι10 Οπτική αναλογική VAS ο ασθενής σημειώνει Με προσωπεία για παιδιά

42

43 Για την εκτίμηση της έντασης του πόνου: -προσδιορισμός του περιορισμού των δραστηριοτήτων -διάρκεια ήρεμου ύπνου -βαθμός ανακούφισης που επιτεύχθηκε από προηγούμενη φαρμακευτική αγωγή

44 Ο ρόλος του νοσηλευτή μέσα στην ομάδα αναπτύσσεται και διαμορφώνεται με αυτοτέλεια και εκδηλώνεται μέσα σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων όπως

45 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σωστή χορήγηση αναλγητικών: (Eπαρκείς δόσεις, σταθερά διαστήματα χορήγησης) Σωστή τοποθέτηση διαδερμικών οπιοειδών αυτοκόλλητων και επιθεμάτων λιδοκαΐνης Επιλογή εντερικής διατροφής (καχεξία, ανορεξία, δυσφαγία) Περιποίηση επισκληριδίου καθετήρα κ εκπαίδευση στη χορήγηση των φαρμάκων

46

47 ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΟΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΚΑΛΑ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ

48 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Εκτίμηση της πορείας του ασθενούς σε τακτά χρονικά διαστήματα Τηλεφωνική επικοινωνία. Καθημερινά από τις 8.30 έως 10.30

49 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΩΝ OΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΟΥ ΦΕΡΟΥΝ ΕΠΙΣΚΛΗΡΙΔΙΟ ΚΑΘΕΤΗΡΑ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΚΑΙ Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ

50 Οι εργαζόμενοι νοσηλευτές στο χώρο της ογκολογίας πρέπει να αναγνωρίζουν την ανακούφιση του πόνου σαν κύρια προτεραιότητα. Το νοσηλευτικό έργο ανακούφισης είναι υπεύθυνο πολύπλευρο και απαιτητικό.πρεπει να κατανοήσουν την ανάγκη για εξειδίκευση στην αντιμετώπιση του πόνου.

51 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Άγχος, κατάθλιψη, άρνηση, φόβος για επικείμενο θάνατο Ασθενή με δικό του χαρακτήρα, δικά του βιώματα, ανάγκες, παιδεία, συναισθήματα, στάση απέναντι στη ζωή και στον θάνατο. Ανάγκη στελέχωσης και άλλων ειδικοτήτων (ψυχολόγοι, φυσιοθεραπευτές, κοινωνικοί λειτουργοί κ.ά.)

52 Ο πόνος στους καρκινοπαθείς αυξάνεται η μειώνεται εάν συνυπάρχουν οι παρακάτω συνθήκες:κοινωνική εγκατάλειψη, κόπωση, άγχος, αϋπνία, κατάθλιψη και εσωστρέφεια προκαλούν αύξηση του.συμπτωματική θεραπεία,ξεκούραση, συμπάθεια, κατανόηση, ενασχολήσεις,αναλγητικά προκαλούν μείωση στην αντίληψη του πόνου.

53 Όσοι δεν πονούν, σπάνια πιστεύουν ότι κάποιος μπορεί να πονάει dr Samuel Johnson

54 Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΦΘΕΙΡΕΤΑΙ ΌΤΑΝ ΥΠΟΦΕΡΕΙ.ΦΘΕΙΡΕΤΑΙ ΌΤΑΝ ΥΠΟΦΕΡΕΙ ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΟ. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΑΝ ΝΑ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΜΙΑ ΖΩΗ ΑΠ ΑΥΤΟ

55 ΜΗΝ ΑΓΝΟΕΙΤΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΥΠΟΦΕΡΟΥΝ

56 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ