تدوین و ارزیابی اثربخشی برنامە شناختی رفتاری بر پذیرش تصویر بدنی کودکان سرطانی ** Original Article

Transcript

1 ٣ * سنا رجبی ١ ژانتهاشم ٢ شهلا پزش مقاله پژوهش تدوین و ارزیابی اثربخشی برنامە ی رفتاری بر پذیرش تصویر بدنی کودکان سرطانی ** Original Article Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th 2018 Accepted: 15/3/2014 Received: 18/2/2014 Developing and Assessing the Effectiveness of Cognitive-Behavioral Programs on Body Image in Children with Cancer Abstract Objective: We aimed to determine the effectiveness of cognitive-behavioral educational programs for body image in children with cancer. Methods & Materials: A Quasi-Experimental study of pretest-posttest design was conducted. The statistical sample consisted of seven year-old children hospitalized in Mofid Children's Hospital and Tehran's Shohada Hospital. Convenience sampling was used to select the subjects. The Body Image Concern Inventory (BICI) was used to collect data. Dependent t-test was used to analyze data. Results: In our study the t value was not significant. Hence, we concluded that cognitive-behavioral educational programs for body image were not effective in children with cancer. Conclusion: In this study we investigated the effect of educational cognitive-behavioral programs for body image. However, our data indicated that educational cognitivebehavioral programs for body image were not effective in children with cancer. It seems that our results were due to limitations and problems at the time of implementation of the study. Moreover, the raw data indicated that this method was effective on some children. Probably, this discrepancy resulted from social and familial circumstances and other issues. Keywords: Cognitive-Behavioral Programs, Body Image, Children With Cancer. Sana Rajabi 1, Janet Hashemi 2, Shahla Pezeshk 3 دریافت: ١٣٩٢/١١/٢٩ پذیرش: ١٣٩٢/١٢/٢۴ چکیده هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخش برنامە آموزش مبتن بر روش رفتاری بر تصویر بدن کودکان سرطان است. ر شو بررس : روش تحقیق این مطالعه شبهآزمایش با ساختار ی گروه آزمایش با پیشآزمون و پسآزمون بود. نمونە آماری پژوهش ٧ نفر از کودکان ١٠ تا ١۵ سالهای بودند که در بیمارستان فوق تخصص کودکان مفید و بیمارستان شهدای شهر تهران بستری بودند. نمونهگیری بهصورت در دسترس انجام شد. ابزار استفادهشده در این پژوهش پرسشنامە نگران دربارۀ تصویر بدن بود. در این پژوهش جهت تجزیهوتحلیل دادههای بهدستآمده از روش t وابسته استفاده شد. یافتهها: نتایج نشان داد که مقدار t معنادار نبوده لذا م توان نتیجه گرفت که برنامههای آموزش مبتن بر روش رفتاری بر پذیرش تصویر بدن در کودکان سرطان تا ثیر ندارد. نتیجهگیری: در این پژوهش به تا ثیر برنامههای مبتن بر روش رفتاری بر پذیرش تصویر بدن پرداخته شد اما پژوهش حاضر نشان داد برنامههای مبتن بر روش رفتاری بر پذیرش تصویر بدن کودکان سرطان تا ثیر نداشت و بهنظر م رسد این ناهمسویی بهخاطر محدودیتهایی استکه در حین اجرا وجود داشته است. همچنین نمرههای خام نشان دادند که این روش بر تعدادی از کودکان اثر داشته که مم ن است این تفاوت اثر بهخاطر شرایط خانوادگ اجتماع و مو لفههای دی ر بوده باشد. کلیدواژهها: برنامههای رفتاری تصویر بدن کودکان سرطان. ٢٨ المپی ١. کارشناس ارشد روانشناس و آموزشکودکان استثنایی گروه روانشناس و آموزشکودکان استثنایی دانش اه علامه طباطبایی تهران ٢. دکترای روانشناس استادیار دانش اه علامه طباطبایی تهران ایران ٣. دکترای روانشناس کودکان استثنایی استادیار دانش اه علامه طباطبایی تهران ایران *آدرس نویسندۀ مسي ول: تهران انتهای اتوبان همت ده دۀ دانش اه علامه طباطبایی *تلفن: ٠٩١٨٣٣٧۵٠١٨ *رایانامه: sana_r1366@yahoo.com ** این مقاله برگرفته از پایاننامه کارشناس ارشد است. 1. MS in Psychology and Education of Exceptional Children, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Allameh Tabataba i University, Tehran, Iran; 2. PhD in Psychology, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, School of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba i University, Tehran, Iran; 3. PhD in Psychology, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Allameh Tabataba i University, School of Psychology and Educational Sciences, Tehran, Iran. *Corresponding author s address: Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Allameh Tabataba i University, Hemmat Exp., Dehkadeh-ye-Olympic, Tehran, Iran. *Tel: ; * sana_r1366@yahoo.com

2 Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th 2018 ٢٩ مقدمه واژۀ سرطان اصطلاح است که ی فرآیند پیچیدۀ جسم را توصیف م کند که در آن سلولهای بافتهای متعدد بدن بهطور کنترلنشدهای رشد م درم کنند و نهایتا بهش ل ی تومور آیند. سرطان ایجادشده در ی بافت به بافتهای اطراف آسیب م رساند و در کارکرد طبیع آنها تداخل ایجاد کرده و منجر به گسترش بیماری به کل بدن م شود (١). سرطان در کودکان در مقایسه با بزرگسالان دارای تنوع بیشتری است (٢). طبق بررس های انجامگرفته در جمعیت ایران میزان مرگومیر ناش از سرطان در کودکان زیر ۵ سال حدود ۴ درصد و درکودکان ۵ تا ١۵ سال حدود ١٣ درصد برآورد شده است (٣). در آمری ا نیز هر ساله حدود ١٢۴٠٠ کودک و نوجوان کمتر از ٢٠ سال مبتلا به سرطان تشخیص داده م بررس م شوند (۴). های انجامشده در افراد مبتلا به این بیماری نشان دهد که میزان آن در تمام سنین رو به افزایش است با این حال پیشرفت علم پزش منجر به افزایش میزان زندهماندن کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان شده است (۵). این افزایش بهبودی و زندهماندن موضوع اثرات جانبی را مطرح م کند (۶) تجربە این اثرات و فشار مربوط به آنها تا ثیرات زیادی روی کیفیت زندگ بیماران و حت مراحل تکمیل درمان م گذارد (٧) و کیفیت زندگ کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان را در طول درمان شدیدا تحت تا ثیر قرار م دهد (٨). همچنین بیماری بر جنبههای متعدد و مختلف زندگ بیماران و حت مراقبان و اطرافیان آنان تا ثیر م گذارد (٧ ٩). بهطور کل سرطان در دوران کودک و نوجوان بهشدت بهزیست روان آنان را دچار آسیب م نماید. مش لات جسم ناش از سرطان شامل: خستگ تمرکز ضعیف (١٠) کارکرد بد قلب مش لات رشدی چاق و ناباروری هستند (١١). مش لات مثل مش لات ادراک و حافظه نیز به فراوان در این بیماران گزارش شده است (١٢). دیده شده که درد و خستگ در کودکان مبتلا به سرطان پیشرفته تا ثیرات زیادی روی بهزیست روان آنها م تحقیقات نشان م احتمال بروز آن م گذارد (١٣). دهد که تشخیص سرطان و حت تواند بر جنبههای فیزی روان و اجتماع فرد تا ثیر ب ذارد (١۴). این بیماری و پیامدهای فشارهای عاطف شدید دارد (١۵). پیش یری از بروز سرطان در کودکان دارای اهمیت ویژهای است (١۶). تغییر نگرشها به سرطان موجب شد که در دههی ١٩٧٠ در رشتە انکولوژی شاخە فوق تخصص به نام سرطانشناس روان ٣٥ به وجود آید. معن دقیق این رشته مطالعە جنبههای روان سرطان است. این رشته با دو جنبه از این بیماری یعن تا ثیر سرطان و درمان آن بر عمل رد روان و اجتماع بیماران و خانوادهها و مراقبین آنها و نقش عوامل روان -اجتماع و رفتارها در بروز و دوام سرطان سروکار دارد (١٧). سرطان در میان کودکان پیش از مدرسه و نوجوانان بهفراوان تشخیص داده شده است و موضوعهای سازگاری و تصویر بدن مورد اهمیت قرار گرفته است (١٨). اغلب کودکان مبتلا به سرطان بههمراه تغییرات پایدار یا موقت در ظاهر خود که ناش از درمان است مثل ریختن مو تغییرات وزن مش لات پوست جای زخم یا قطع عضو مواجه م شوند که باعث ایجاد استرس زیادی در آنها م شود (١٩). بهطور مثال ریختن موهاکه در اثر درمانهای مربوط به سرطان ایجاد م شود موجب ازدستدادن احساس جذابیت و زیبایی م شود (٢٠) که این موارد تا ثیری منف روی تصویر بدن و جنبههای مربوط م گذارد (٢١). در بسیاری از این موارد کودکان مبتلا اظهار م دارند که اینگونه تغییرات برای آنها فشارآورترین موضوع در تجربە سرطان است. اینگونه تغییرات در ظاهر فرد در طول درمان م تواند منجر به دستهای از پیامدهای روان مثل مسخرهشدن از جانب دی ران کاهش عزت نفس مش لات در تعاملات اجتماع و ارتباط با همسالان نگران های تصویر بدن و منزوی شدن شود (٢٢). هر فردی تصویری ذهن از بدن خود داردکه بهعنوان تصویر بدن ه م شود. تصویر بدن بهوسیلە عوامل بینفردی محیط و فرهنگ ه م شود. کودکان هنگام تولد تصویر بدن ندارند اما همانطورکه آنها تدریجا از بدن خود آگاه به دست م آورند تصویر بدن شان رشد م کند (٢٣). در واقع از دورۀ نوزادی بهبعد تحول بهنجار بوسیلە ی طرحوارۀ بدن ی پارچهتر مشخص م شودکه بهطور تدریج کاملتر م شود (٢۴). در طول زندگ تصویر بدن فرد در اثر عوامل مثل آگاه جسم ازدستدادن یا تغییر در هری از اجزا تغییر م کند (٢٣). آن تا ثیر قابل توجه روی زندگ بیماران در دورهای از 1. Psycho oncology

3 از آنجایی که ادراک فرد از بدن خود تا ثیر زیادی بر شخصیت -رفتاری در بهبود تصویر بدن و عزتنفس زنان و رفتار او دارد تصویر منف از بدن موجب عوارض روان مبتلا به سرطان سینه مو ثر هستند. در این بین درمان شده که خواهناخواه این عوارض در روحیات حالات و روابط -رفتاری در قیاس با روایتدرمان بر تصویر بدن Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th 2018 اجتماع فرد تا ثیر م است (٢۵). تا همین اواخر تصور م گذارد. ی از این عوارض اضطراب شد که نوجوان مرحلهای بحران است که در طول آن عوامل منف و مثبت تا ثیرات عمدهای روی تصویر بدن م گذارند. باوجود اینکه نوجوان زمان بحران رشد جسم و شخص است اما بیشتر تحقیقات اخیر نشان م بدن در سنین پایینتری آغاز م دهند که ش لگیری تصویر شود (٢۶). در مطالعات که تاکنون انجام شده نشان داده شده است که تصویر بدن در بیماران سرطان بهخاطر تغییرات و ضایعات ناش از درمان دچار نقص است. بهعنوان نمونه بروور گیتما ورایس و پوستما ٣٦ گزارش کردهاند مطالعات که روی تصویر بدن کودکان سرطان انجام شده نشان دادهکه کودکان که از تومورهای مغزی زنده ماندهاند در خطر اضافه وزن وکودکان که از دی ر سرطانها جان سالم به در بردهاند در خطر کاهش وزن قرار دارند و بنابراین تصویر بدن در آنها تغییر م و موزات یابد (٢٧). آنونزیاتا گیووانین ٣٧ گزارش کردند که سرطان و درمان آن اثر منف روی تصویر بدن و ابعاد مربوط به تصویر بدن که منجر به رنجهای عاطف و مش لات مواجهه م شود دارد (٢٨). تصویر بدن با بسیاری از دی ر سازههای روان از قبیل گوشهگیری اجتماع و افسردگ (٢٩) کاهش عزتنفس مش لات در تعاملات اجتماع و ارتباط با همسالان و احساس کنارهگیری مرتبط است (٢٢). درمانهای متعددی در این رابطه انجام گرفته که از جمله این زنان اثربخشتر و روایتدرمان در مقایسه با درمان -رفتاری بر عزتنفس این زنان مو ثرتر بود. پترسون و هم اران نیز اثربخش این درمان را بر تصویر بدن زنان مبتلا به بیاشتهایی عصبی تا یید کردهاند. رهبریان ترخان و جلال پژوهش را بهمنظور تعیین اثربخش درمان -رفتاری بر خودپنداشت و تصویر بدن زنان دچار سوختگ انجام دادند. این مطالعه به روش شبهتجربی و بر روی ٣٠ نفر از زنان دچار سوختگ دو و سه که در بیمارستان شهید رجایی شهر قزوین بستری بودند اجرا شد. شرکتکنندگان بهصورت تصادف در دو گروه آزمون و شاهد قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاک از وجود تفاوت معنادار بین دو گروه آزمون و شاهد بود. همچنین تفاوت بین دو گروه آزمون و شاهد در پی یری ی ماه بعد نیز معنادار بود بنابراین درمان -رفتاری گروه عامل بهبود تصویر بدن زنان دچار سوختگ بود. این روش درمان سع دارد ادراک و فرد آسیبدیده از خود را تغییر دهد (٣١). اساس درمان -رفتاری این است که افکار خودآیند علت رفتارهای غیرانطباق هستند. افراد باید راههای جدید تفکر را بیاموزند تا ناامیدی در این افراد کاهش یابد و بتوانند در طرح مراقبت از خود شرکت نمایند (٣٢). این درمان تاکنون در مورد کودکان انجام نشده بود و ما در این پژوهش اثر برنامههای آموزش مبتن بر درمان -رفتاری را بر تصویر بدن کودکان مبتلا به سرطان درمانهای روان در جهت بهبود نقایص تصویر مطالعه کردیم. - بدن درمان -رفتاری است. درمانهای ٣٠ رفتاری م ررا جهت بیماران دچار بدش ل استفاده شده است (٣٠) و با نتایج مو ثری همراه بوده است. برای نمونه امین خو اثربخش روایتدرمان و درمان - رفتاری بر تصویربدن و عزتنفس زنان مبتلا به سرطان سینه را بررس کرد. نمونە این تحقیق ٣٠ زن مبتلا به سرطان بود که بهصورت تصادف در سه گروه درمان -رفتاری روایتدرمان و گواه قرار داده شدند. نتایج بهدستآمده نشان داد که روایتدرمان و درمان روشبررسی روش تحقیق این مطالعه شبهآزمایش با ساختار ی گروه آزمایش با پیشآزمون و پسآزمون بود. برنامە آموزش مبتن بر روش -رفتاری در این پژوهش بهصورت انفرادی انجام شد. نمونهها بهصورت انفرادی در معرض متغیر مستقلکه برنامە -رفتاری تدوینشده است قرار گرفته و این برنامهها به آنها اراي ه شد. در آغاز و پایان درمان سو الات پرسشنامه از نمونه پرسیده شد. جامعە آماری این پژوهش همە کودکان مبتلا به سرطان شهر تهران بودند. نمونە آماری پژوهش ٧ نفر از کودکان ١٠ تا 1. Brouwer, Gietem, Kamps, Vries, Postma 2. Annunziata, Giovannini, Muzzatti

4 ١۵ سالە بستری در بیمارستان فوق تخصص کودکان مفید خردهآزمونهای این پرسشنامه) استفاده شد. نتیجە تحلیل ٤١ و بیمارستان شهدای شهر تهران بودند و علت محدودبودن عوامل با استفاده از روش چرخش ابلی و براساس نمونه عدم هم اری مسي ولان بیمارستان مدتزمان محدود آزمون اس ری ٤٢ بیانگر وجود دو عامل نارضایت از بدن و Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th 2018 بستریبودن اکثر کودکان در بیمارستان و دسترس نداشتن به آنها برای اجرای برنامهها بود. نمونهگیری بهصورت در دسترس انجام شد. ابزار استفادهشده در این پژوهش پرسشنامە نگران دربارۀ تصویر بدن (لیتلتون و هم اران ٢٠٠۵) ٣٨ بود. این پرسشنامه حاوی ١٩ ماده است که به بررس نارضایت و نگران فرد دربارۀ ظاهرش م پردازد. در این ابزار از آزمودن خواسته م شود در مورد هر ی از مادهها میزان که آن ماده احساسات یا رفتارش را نشان م دهد روی مقیاس از ١ تا ۵ درجهبندی کند. در این مقیاس نمرۀ ١ به معنای این استکه «هرگز این احساس را نداشتهام یا این کار را انجام ندادهام» و نمرۀ ۵ به معنای «همیشه این احساس را دارم یا این کار را انجام م دهم» است. نمرۀکل پرسشنامه بین ١٩ تا ٩۵ متغیر بودهکهکسب نمرۀ بیشتر نشانگر بالابودن میزان نارضایت از تصویر بدن یا ظاهر فرد است. لیتلتون و هم اران (٢٠٠۵) نشان دادند که این ابزار از اعتبار و روایی بسیار مطلوبی برخوردار است. اعتبار این پرسشنامه بهروش همسان درون بررس شده و ضریب آلفایکرونباخ ٩٣ به دست آمده است. ضریب همبستگ هری ازسو الات با نمرۀ کل پرسشنامه از ٧٣-٣٢ درصد با میانگین ۶٢ درصد بوده است. روایی هم رای این ابزار از طریق محاسبە ضریب همبستگ آن با پرسشنامە وسواس و پرسشنامە اختلالات خوردن ٤٠ بررس اجباری پادوآ ٣٩ م تداخل دربارۀ عمل رد اجتماع در این پرسشنامه بود که در مجموع ٣٩ ٨٨ درصد از واریانس کل آزمون را تبیین نمود. ضرایب همبستگ این عوامل با کل آزمون بهترتیب ٠ ٨٧ و ٠ ٨٢ بود و ضریب همبستگ این دو عامل با هم نیز ٠ ۴۵ به دست آمد. جهت انجام این پژوهش پژوهش ر ابتدا با مراجعه به بیمارستان فوق تخصص کودکان مفید شهر تهران و بیمارستان شهدا بخش کودکان سرطان بهنام دهشپور نمونههای مورد نظر را انتخاب کرده و هماهنگ های لازم را انجام داد. سپس بهدلیل شرایط بیمارستان و درمان کودکان که ام ان تش یل جلسات بهصورت گروه وجود نداشت جلسات بهصورت انفرادی برگزار شد. نمونهها در ٨ جلسە ۴۵ دقیقهای بهمدت ٣ هفته شرکتکردند و در پایان جلسە هشتم مجددا به سو الات پرسشنامه پاسخ گفتند. برنامههای آموزش مبتن بر روش -رفتاری با اقتباس ازهارت و رولینز ٢٠١١ تدوین شد. در این اثر برنامههایی بهصورت اختصاص و عموم برای بهبود تصویر بدن در کودکان با تصویر بدن منف اراي ه شده است. این پژوهش در ٨ گام اجرا شد و هر جلسه بهمدت ۴۵ دقیقه طول کشید. ی گام اول: ارزیابی تصویر بدن ارزیابی تصویر بدن آزمودن برای پیداکردن سطوح تصویر بدن توسط سری از پرسشنامههای خودارزیابی و تعیین اهداف برای تغییر تصویر بدن شده و ضرایب همبستگ آن با این ابزارها بهترتیب ٠ ۶٢ و گام دوم: اطلاع دیدگاههای کودک راجع به زیبایی در این مرحله با استفاده از سو الهایی مثل اینکه چه حیوانات و یا انسانهایی ٠ ۴ به دست آمده است (٠ ٠١>P). در ایران نیز شاخصهای روانسنج این پرسشنامه بررس زیبا هستند و کشف دیدگاههای کودک راجع به زیبایی شده و برای این منظور ٢٠٩ نفر از دانشآموزان دختر گام سوم: اطلاع از دیدگاه فرد راجع به زیبایی خود دبیرستانهای شیراز به شیوۀ نمونهگیری خوشهای تصادف گام چهارم: اطلاع از وارد کردن لطمات ناش از این انتخاب شدند و به پرسشنامە نگران دربارۀ تصویر بدن دیدگاهها به زندگ روزمره یا روابط فرد پاسخ دادند. اعتبار این پرسشنامه به دو شیوۀ دونیمهسازی گام پنجم: تغییر در دیدگاههای منف و همسان درون بررس گردید که بهترتیب ضرایب اعتبار گام ششم و هفتم: تمرینهای رفتاری برای تغییر ٣١ (از قبیل آگاه بدن برای بچهها قالبهای بدن نقاش بدن و صورت ساختن کلاه) ٠ ۶۶ و ٠ ٨۴ حاصل شد. برای مطالعە روایی پرسشنامە مزبور از روش روایی سازه (تحلیل عوامل و همبستگ 4. Obelled Rotation 5. Scree Test 1. Littleton 2. Padua Inventory 3. Eating Disorder Inventory

5 Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th 2018 ٣٢ گام هشتم: مقابله با اسنادهای ناکارآمد و استنباطهای تحریفشده در رابطه با بدن و نحوۀ مقابله با نتایج باورهای غیرمنطق. انجام در این پژوهش این تحلیلها بهوسیلە نرمافزار (SPSS) ١ گرفت و جهت تجزیهوتحلیل دادههای بهدستآمده از آزمون t وابسته استفاده شد. ابتدا آمار توصیف جهت مرتبکردن اطلاعات استفاده شد. بر این مبنا دادههای حاصل از پژوهش در جداول مربوطه نشان داده شد. بخش دوم تحلیل دادهها مبتن بر استنباط آماری صورت گرفت. همچنین بنابر گفتار دلاور این آزمون ما را قادر م اطلاعات دربارۀ جامعه به دست آوریم. سب سازد با نمونههای کوچ نیز یافتهها نمونه ١ جدول ١. جدول توصیف گروه نمونه براساس سن و جنس اطلاعات جمعیت سن ١٠ سال ١٢ سال ١٢ سال ١٣ سال ١١ سال ١٣ سال ١٣ سال ٢ ٣ ۴ ۵ ۶ ٧ جنس مذکر مذکر مو نث مو نث مو نث مو نث مذکر جدول ٢. شاخصهای آماری برای تصویر بدن و خردهآزمونها (پیشآزمون پسآزمون) تصویر بدن شاخص نارضایت ظاهر تداخل در عمل رد پیشآزمون میانگین انحرافاستاندارد میانگین پسآزمون انحرافاستاندارد مقدار P ٠ ١٠٣ ٠ ٣۵۶ ٠ ٢٠٠ ١٠ ٧۵٠۴٢ ٩ ٢۶٨۴٨ ۴ ٨٢۵۵٣ ٧٠ ٧١۴٣ ۴١ ٢٨۵٧ ٢٩ ۴٢٨۶ ١٠ ٧٨١٣٨ ٩ ١٠٧٨٢ ۵ ١۴۵۵٠ ٧١ ٢٨٧۵ ۴١ ۴٢٨۶ ٢٩ ٨۵٧١ فرضیە پژوهش حاک از این است که برنامههای آموزش مبتن بر روش -رفتاری بر پذیرش تصویر بدن کودکان سرطان تا ثیر دارد اما باتوجه به اطلاعات که در جدول شماره ٢ مشاهده م شود مبن بر این که تفاوت معناداری در انحراف استاندارد پیشآزمون (١٠ ٧٨) و پسآزمون (١٠ ٧۵) وجود ندارد م برنامههای آموزش مبتن بر روش پذیرش تصویر بدن کودکان سرطان تا ثیر ندارد. بحث توان نتیجه گرفت که -رفتاری بر این پژوهش در کودکان سرطان بستری در بیمارستان فوق تخصص کودکان مفید و بیمارستان شهدای شهر تهران با هدف تعیین اثربخش برنامە آموزش مبتن بر روش -رفتاری بر تصویر بدن کودکان سرطان انجام شد. یافتهها براساس دادههای مندرج در جدول ٢ نشان داد که فرضیە پژوهش در سطح ٠ ٠۵=α معنادار نیست لذا م توان نتیجه گرفت که برنامههای آموزش مبتن بر روش سرطان تا ثیر ندارد. این نتایج با تحقیقات که تاکنون در این زمینه انجام شده ناهمسو است. بهعنوان نمونه ایزدی اجیرلو بهمن و قنبری مطلق اثربخش مداخلە - نوع بیماری رفتاری بر اصلاح تصویر بدن بیماران مبتلا به سرطان پستان پس از جراح ماستکتوم (٣٣) رهبریان ترخان و جلال اثربخش درمان -رفتاری بر پذیرش تصویر بدن کودکان -رفتاری بر خودپنداشت و تصویر بدن زنان دچار سوختگ (٣۴) صادق و هم اران اثربخش درمان -رفتاری در رضایت از تصویر بدن افراد مبتلا به چاق (٣۵) پترسون و هم اران اثربخش درمان -رفتاری بر تصویر بدن زنان مبتلا به بیاشتهایی عصبی کش و هرابوس اثربخش روش -رفتاری بر تصویر بدن منف دانشجویان (٣۶) استراچان و کش اثربخش درمانهای مختلف نشان دادند. -رفتاری بر بهبود تصویر بدن (٣٧) را درمانهای متعددی در رابطه با تصویر بدن انجام گرفته است که از جمله درمانهای روان در جهت بهبود نقایص تصویر بدن درمان درمانهای رفتاری م ررا جهت بیماران دچار بدش ل استفاده شده است. روشهای در این زمینه بهطور موفقیتآمیزی عمل م کنند. اغلب تحقیقات کاربردی در مورد تصویر بدن از روی رد -رفتاری است. -رفتاری تا ثیر پذیرفته است. این روش درمان سع دارد ادراک و فرد آسیبدیده از خود را تغییر دهد. اساس درمان -رفتاری این است که افکار خودآیند علت 1. Statistical Package for Social Science

6 رفتارهای غیرانطباق هستند و راههای جدید تفکر را به فرد دارای اهمیت زیادی است. درمان سرطان منجر به تغییرات - م آموزد تا ناامیدی در آنها کاهش یابد. درمان عمدهای در ظاهر بیمار م شود که این تغییرات چالشهای رفتاری تاکنون بارها در زمینە کاهش نقایص تصویر بدن زیادی را در زندگ وی ایجاد م کند و باعث م شود با Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th 2018 استفاده شده و با نتایج مو ثر همراه بوده است. از طرف باتوجه به تا ثیر برنامههای آموزش تدوین شدۀ مبتن بر روش -رفتاری بر بعض از کودکان باتوجه به نمرههای خام به نظر م آید که این ناهمسویی بهخاطر محدودیت در دسترس به نمونههای بیشتر و شرایط بیمارستان و نیز محدودیتهایی استکه در انجام پژوهش وجود داشته است. همچنین باتوجه به اینکه سرطان از جمله بیماریهای سخت در کودکان است درمانهایی از این دستکمتر در آنان تا ثیر خواهد داشت. البته این مسي له بهطور خاص در مورد کودکان است که نیاز به هم اری و حمایت بیشتر خانواده و مسي ولان وجود دارد. از جمله محدودیتهای پژوهش محدودیت م ان مناسبی برای اجرای پژوهش بود و این جلسات آموزش در فضای اتاق که چندین بیمار دی ر و در همە سنین حضور داشتند انجام م شد. در این م انها مساي ل روان ه شده نیست و صرفا درمان پزش انجام م شود و همچنین حضور والدین نیز باعث تداخل در اجرای صحیح گامهای آموزش م شد. نتیجهگیری تصویر بدن در میانکودکان و نوجوانان از اهمیت زیادی برخوردار است و این موضوع در ارزیابیکیفیت زندگ تصویر بدن خود کشم ش داشته باشد. تا ثیر درمان م -رفتاری بر پذیرش تصویر بدن ه شده است. در این پژوهش به تا ثیر برنامههای مبتن بر این روش بر پذیرش تصویر بدن پرداخته شد اما پژوهش حاضر نشان داد برنامههای مبتن بر روش -رفتاری بر پذیرش تصویر بدن کودکان سرطان تا ثیر نداشت و به نظر م رسد این ناهمسویی بهخاطر محدودیتهایی است که در حین اجرا وجود داشته است. همچنین نمرههای خام نشان دهند که این روش بر تعدادی از کودکان اثر داشته است که مم ن است این تفاوت اثر بخاطر شرایط خانوادگ اجتماع و مو لفههای دی ر نیز باشد. پیشنهادات باتوجه به مساي ل مطرحشده پیشنهاد م شود از این روش در شرایط بهتر و باتوجه به متغیرهای دی ر از جمله شرایط خانوادگ اجتماع سن و جنس استفاده شود و همچنین توصیه م شود که م انهایی برای انجام پژوهشها و کم های روان تخصیص داده شود. ٣٣

7 Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th 2018 ٣۴ References 1. Kangas M, Henry JL, Bryant RA. Posttraumatic stress disorder following cancer. A conceptual and empirical review. Clin Psychol Rev. 2002;22(4): Waldo Emerson N. Nelson Textbook of Pediatrics. Movahedi M, Tohidifar MH. (Persian translator). 4th ed. Yazd: Yazd Publication; 2001, pp: Mehranfar M, Younesi J, Banihashem A. Effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on reduction of depression and anxiety symptoms in mothers of children with cancer. Iranian Journal of Cancer Prevention. 2012;5(1):1-9. [Persian] 4. Ries LAG, Melbert D, Krapcho M, Stinchcomb DG, Howlader N, Horner MJ, et al. SEER cancer statistics review, Bethesda, MD: National Cancer Institute. 2008; Li HCW, Chung OKJ, Chiu SY. The impact of cancer on children s physical, emotional, and psychosocial well-being. Cancer Nurs. 2010;33(1): Evan EE, Zeltzer LK. Psychosocial dimensions of cancer in adolescents and young adults. Cancer. 2006;107(7 Suppl): Woodgate RL, Degner LF, Yanofsky R. A different perspective to approaching cancer symptoms in children. J Pain Symptom Manage. 2003;26(3): Hinds PS, Gattuso JS, Fletcher A, Baker E, Coleman B, Jackson T, et al. Quality of life as conveyed by pediatric patients with cancer. Qual Life Res. 2004;13(4): Peterson CB, Wimmer S, Ackard DM, Crosby R, Cavanagh LC, Engbloom S, et al. Changes in body image during cognitive-behavioral treatment in women with bulimia nervosa. Body Image. 200;1(2): Skaali T, Fosså SD, Andersson S, Cvancarova M, Langberg CW, Lehne G, et al. Self-reported cognitive problems in testicular cancer patients: relation to neuropsychological performance, fatigue, and psychological distress. J Psychosom Res. 2011;70(5): Li HCW, Lopez V, Joyce Chung OK, Ho KY, Chiu SY. The impact of cancer on the physical, psychological and social well-being of childhood cancer survivors. Eur J Oncol Nurs. 2013;17(2): Kohli S, Griggs JJ, Roscoe JA, Jean-Pierre P, Bole C, Mustian KM, et al. Self-reported cognitive impairment in patients with cancer. J Oncol Pract. 2007;3(2): Wolfe J, Grier HE, Klar N, Levin SB, Ellenbogen JM, Salem-Schatz S, et al. Symptoms and suffering at the end of life in children with cancer. N Engl J Med. 2000;342(5): Ferrer AJ. The effect of live music on decreasing anxiety in patients undergoing chemotherapy treatment. J Music Ther. 2007;44(3): Carlson LE, Bultz BD. Cancer distress screening. Needs, models, and methods. J Psychosom Res. 2003;55(5): Anderson LM. Environmental genotoxicants/carcinogens and childhood cancer: filling knowledge gaps. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2008;38(2): Poorafkari N. Psycho-Oncology. Student Congress cancer. School of Medicine. Shahed University [Persian]. 18. Eiser C, Jenney ME. Measuring symptomatic benefit and quality of life in paediatric oncology. Br J Cancer. 1996;73(11): Wallace ML, Harcourt D, Rumsey N, Foot A. Managing appearance changes resulting from cancer treatment: resilience in adolescent females. Psychooncology. 2007;16(11): Batchelor D. Hair and cancer chemotherapy: consequences and nursing care--a literature study. Eur J Cancer Care (negl). 2001;10(3): Hopwood P, Fletcher I, Lee A, Al Ghazal S. A body image scale for use with cancer patients. Eur J Cancer. 2001;37(2): Hart R, Rollins J. Therapeutic Activities for Children and Teens Coping with Health Issues. John Wiley & Sons; Münstedt K, Manthey N, Sachsse S, Vahrson H. Changes in self-concept and body image during alopecia induced cancer chemotherapy. Support Care Cancer. 1997;5(2): Cash TF, Pruzinsky T. Body Image: A Handbook of Theory, Research, and Clinical Practice. Guilford Publication; Biby EL. The relationship between body dysmorphic disorder and depression, self-esteem, somatization, and obsessive-compulsive disorder. J Clin Psychol. 1998;54(4): Ricciardelli LA, McCabe MP. Children s body image concerns and eating disturbance: a review of the literature. Clin Psychol Rev. 2001;21(3):

8 Downloaded from jdisabilstud.ir at 10: on Saturday July 7th Brouwer C a. J, Gietema JA, Kamps WA, de Vries EGE, Postma A. Changes in body composition after childhood cancer treatment: impact on future health status--a review. Crit Rev Oncol Hematol. 2007;63(1): Annunziata MA, Giovannini L, Muzzatti B. Assessing the body image: relevance, application and instruments for oncological settings. Support Care Cancer ;20(5): Hagedoorn M, Molleman E. Facial disfigurement in patients with head and neck cancer: the role of social self-efficacy. Health Psychol. 2006;25(5): Thompson A, Kent G. Adjusting to disfigurement: processes involved in dealing with being visibly different. Clin Psychol Rev. 2001;21(5): Greeck H, Kiskler S. Hand Book Cognitive-Behavioral Therapy Practical Guidline in Therapy. Ghasemzadeh, Habiboallah. (Persian translator).5th ed. Tehran: Arjmand Publication; Gonzalez VM, Goeppinger J, Lorig K. Four psychosocial theories and their application to patient education and clinical practice. Arthritis Care Res. 1990;3(3): Izadi Ajirloo A, Bahmani B, Ghanbari Motlagh. Effectiveness of Cognitive Behavioral Group Intervention on Body Image Improving and Increasing Self-Esteem in Women with breast cancer after mastectomy. Journal of Rehabiliation. 2013; 13(4): [Persian] 34. Rahbarian M, Tarkhan M, Jalali M. The effectiveness of cognitive-behavioral group therapy on selfconcept and body image in burnt women. Journal of Qazvin University of Medical Sciences. 2012;15(4): [Persian] 35. Sadeghi K, Gharraee B, Fata L, Mazhari SZ. Effectiveness of cognitive-behavioral therapy in treating patients with obesity. Iraninan Psychiatry and Clinical Psychology. 2010;16(2): [Persian] 36. Cash TF, Hrabosky JI. The effects of psychoeducation and self-monitoring in a cognitive-behavioral program for body-image improvement. Eat Disord. 2003;11(4): Strachan MD, Cash TF. Self-help for a negative body image: A comparison of components of a cognitive-behavioral program. Behavior Therapy. 2002;33(2): ٣۵