ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ. Όψεις της καθηµερινής ζωής στην παλαιοχριστιανική εποχή

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Εργασία για το µάθηµα: ιδακτική των Κοινωνικών Επιστηµών ιδάσκουσα: κ. ΡεπούσηΜαρία

2 Ονοµατεπώνυµα φοιτητριών: Κωνσταντινίδου Αναστασία (ΑΕΜ:7109) Ζαπαντιώτη Νικολέτα (ΑΕΜ:7256) Εξάµηνο:Β

3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Όψεις της καθηµερινής ζωής στην παλαιοχριστιανική εποχή

4 Επισκεφτήκαµε το Βυζαντινό Μουσείο Πολιτισµού της Θεσσαλονίκης για να παρακολουθήσουµε ένα από τα τέσσερα εκπαιδευτικά προγράµµατα που πραγµατοποιούνται στο µουσείο αυτό. Τα εκπαιδευτικά προγράµµατα είναι: «Παίζουµε ανασκαφή;», «Γνωρίζω τις βυζαντινές εικόνες», «Ανακαλύπτοντας το παρελθόν» και «Όψεις της καθηµερινής ζωής στην παλαιοχριστιανική εποχή» και εµείς παρακολουθήσαµε το τελευταίο εκπαιδευτικό πρόγραµµα στο οποίο συµµετείχαν 20 µαθητές/τριες της Ε τάξης δηµοτικού σχολείου και διήρκησε 2 ώρες. Το εκπαιδευτικό πρόγραµµα χωρίζεται σε τρία στάδια: το πρώτο γίνεται πριν από την επίσκεψη, οπότε ο εκπαιδευτικός προετοιµάζει τους µαθητές για το µουσείο, το δεύτερο είναι η ίδια η επίσκεψη στο Μουσείο και το τρίτο στάδιο αφορά σε δραστηριότητες στο σχολείο, µετά την επίσκεψη.

5 Τα παιδιά µαζί µε τη δασκάλα τους µετά την είσοδό τους στο Βυζαντινό Μουσείο οδηγήθηκαν σε µία αίθουσα, στην οποία πραγµατοποιούνται τα εκπαιδευτικά προγράµµατα, όπου εκεί τους περιµένανε µία αρχαιολόγος και µία συντηρήτρια αρχαίων εκθεµάτων του µουσείου. Τους καλωσόρισαν και αφού τοποθέτησαν τα πράγµατά τους (τσάντες, µπουφάν, κτλ) σε κρεµάστρες τους οδήγησαν να καθίσουν σε καθίσµατα και στη συνέχεια τους ζητήθηκε να γράψουν πάνω σε λευκά αυτοκόλλητα τα ονόµατά τους και να τα κολλήσουν σε εµφανές σηµείο στη µπλούζα τους.

6 Στη συνέχεια πραγµατοποιήθηκε µία συζήτηση ανάµεσα στην αρχαιολόγο και στους/στις µαθητές/τριες αντίστοιχα, σχετικά µε το Βυζάντιο και τη Βυζαντινή αυτοκρατορία κι έτσι τοποθετούνται στον ιστορικό χρόνο και χώρο. Πιο συγκεκριµένα, υπήρχε ένας χάρτης τοποθετηµένος σε ένα κεντρικό σηµείο της αίθουσας, έτσι ώστε να είναι εµφανής απ όλα τα παιδιά, και άρχισε να τους κάνει ερωτήσεις βασισµένες στο χάρτη και την πορεία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Κάποιες από τις ερωτήσεις που έκανε η αρχαιολόγος στα παιδιά είναι: «Ποια µουσεία έχετε επισκεφτεί;», «Η Βυζαντινή και η Ρωµαϊκή αυτοκρατορία ήταν η ίδια;», «Τι γνωρίζεται για το Μέγα Κωνσταντίνο;», «Πότε έγιναν τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης;», «Πότε ήταν το τέλος της Βυζαντινής εποχής;», «Η παλαιοχριστιανική/πρωτοβυζαντινή εποχή σε ποια περίοδο ανήκει;», «Ποιος ήταν ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας;», «Ποιος µετακίνησε την πρωτεύουσα από το Βυζάντιο στην Κωνσταντινούπολη;».

7 Ακολούθησαν κάποιες ερωτήσεις για τον αρχαιολογικό χώρο, τις ανασκαφές, τα ευρήµατα και γενικότερα λίγα λόγια για τη δουλειά του αρχαιολόγου. Μερικές από αυτές είναι: «Τι θα κάνατε αν βρίσκατε ένα αντικείµενο σε µία εκσκαφή;», «Πώς καταλαβαίνουµε από ποια περίοδο είναι το αντικείµενο;», «Πώς καταλαβαίνουµε σε ποια περιοχή, εποχή και σε ποιο άτοµο ανήκει κάποιο αντικείµενο;». Η αρχαιολόγος τους έκανε όλη αυτή τη συζήτηση και την ενηµέρωση για το επάγγελµα του αρχαιολόγου επειδή στη συνέχεια θα καλούνταν οι ίδιοι να κάνουν το επάγγελµα αυτό για λίγες ώρες. Το λόγο πήρε η συντηρήτρια του µουσείου, η οποία εξήγησε στα παιδιά πώς να συντηρούν, παρατηρούν και ερµηνεύουν τα αντικείµενα. Έτσι τα παιδιά πήραν µια µικρή ιδέα για την ανασκαφή, την καταγραφή, την παρατήρηση καθώς και για την ερµηνεία των αντικειµένων.

8 Η αρχαιολόγος και η συντηρήτρια µοίρασαν χαρτάκια στα παιδιά µε διαφορετικά χρώµατα έτσι ώστε να χωριστούν σε οµάδες. Χωρίστηκαν σε 4 οµάδες που αποτελούνταν από 5 άτοµα η κάθε µία και µοίρασαν στην κάθε οµάδα από ένα φύλλο καταγραφής και µετά τους οδήγησαν στην αίθουσα 2 («Παλαιοχριστιανική Πόλη και Κατοικία») όπου, µέσω της προσεκτικής παρατήρησης των αντικειµένων, καλούνται να απαντήσουν στις ερωτήσεις που περιέχονται στα φύλλα καταγραφής σχετικά µε την περιγραφή, την ερµηνεία και την αντιστοιχία των αντικειµένων µε το σήµερα. Τα αντικείµενα ερεθίζουν την ερευνητική διάθεση των µαθητών και των µαθητριών που τα παρατηρούν προσπαθώντας να αντλήσουν πληροφορίες για τις φυσικές τους ιδιότητες, τη χρήση και την ιστορική τους πορεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα παιδιά εκπλήσσονται και συζητούν µεταξύ τους για ποιο λόγο δε σταµατούν σε ενδιάµεσους σταθµούς-αίθουσες του µουσείου και πηγαίνουν κατευθείαν στην αίθουσα ενδιαφέροντος σύµφωνα µε το εκπαιδευτικό πρόγραµµα.

9 Οι οµάδες εργασίας των παιδιών καλούνται επίσης να δώσουν ένα όνοµα στην οµάδα τους, σχετικό µε τα αντικείµενα που θα έχουν ερευνήσει. Η πρώτη οµάδα ασχολήθηκε κυρίως µε το τρικλίνιο και γι αυτό το λόγο ονόµασαν την οµάδα τους «τρικλίνιο», η δεύτερη οµάδα µε τα λυχνάρια, κλειδαριές και έτσι ονοµάστηκαν «λυχνάρια», η τρίτη οµάδα µε τα αγγεία, τα τσουκάλια και τα τηγάνια και έτσι έδωσαν το όνοµα στην οµάδα τους «µαγειρικά σκεύη» και η τέταρτη οµάδα µε τους αµφορείς και µεγάλα αγγεία και ονοµάστηκαν «αγγεία».

10 ΟΜΑ Α 1 Η :ΤΡΙΚΛΙΝΙΟ

11

12 ΟΜΑ Α 2 Η :ΛΥΧΝΑΡΙΑ

13

14 ΟΜΑ Α 3 Η :ΜΑΓΕΙΡΙΚΑΣΚΕΥΗ

15

16 ΟΜΑ Α 4 Η :ΑΓΓΕΙΑ

17

18 Μερικά από τα εκθέµατα που παρατήρησαν τα παιδιά ήταν τα εξής: πήλινα αγγεία για την επεξεργασία χρυσού, αγωγούς ύδρευσης από οξυπύθµενους αµφορείς, βάθρο κίονα µε ανάγλυφες προσωποποιήσεις πόλεων, ξυλουργικά και οικοδοµικά εργαλεία, γεωργικά εργαλεία, αλιευτικά σύνεργα, κριτική επιγραφή από το τείχος του Πανίου στην Ανατολική Θράκη, πελέκεις, αιχµές βέλων, εγχειρίδια, αγγεία µεταφοράς και αποθήκευσης, υφαντικά βάρη, αδράχτια, πηνία, σακοράφες, ψαλίδια, λυχνάρια, κλειδιά, οικιακά σκεύη, αίθουσα υποδοχής οικίας-τρικλίνιο, αµφορείς για εµπόριο κρασιού και λαδιού.

19

20

21

22

23

24 Μετά την ξενάγηση των παιδιών στο χώρο και µετά την πρώτη ανάγνωση των φύλλων καταγραφής κλήθηκαν να απαντήσουν στα ερωτήµατα µε τη βοήθεια της αρχαιολόγου και της δασκάλας τους. Στο τέλος του ερωτηµατολογίου τους ζητήθηκε να φτιάξουν µια ζωγραφιά σχετική µε το κυρίως θέµα που είχε η κάθε οµάδα.

25 Μετά τα παιδιά οδηγήθηκαν στην αρχική αίθουσα του εκπαιδευτικού προγράµµατος και ζητήθηκε από την κάθε οµάδα να συστηθεί και να κάνει παρουσίαση της εργασίας της καθώς και της ζωγραφιάς της. Κάθε εκπαιδευτικό πρόγραµµα ολοκληρώνεται µε ελεύθερη συζήτηση των µουσειοπαιδαγωγών µε τους µαθητές και τις µαθήτριες σχετικά µε αυτά που είδαν και έκαναν κατά τη διάρκεια της δράσης στο Μουσείο.

26 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

27 Υπάρχουν κάποια κριτήρια για το εκπαιδευτικό πρόγραµµα, τα οποία το χαρακτηρίζουν αποτελεσµατικό ή όχι. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο µουσείο τα παιδιά καλούνται να κάνουν συγκεκριµένα πράγµατα και να έχουν ενεργητική συµµετοχή. Παίζει καθοριστικό ρόλο η συµµετοχή στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα τόσο του δασκάλου όσο και του µουσειοπαιδαγωγού, καθώς και η συνεργασία τους. Είναι πολύ σηµαντικό να υπάρχει προετοιµασία πριν από την επίσκεψη στο µουσείο. Ο εκπαιδευτικός παίρνει το έντυπο του µουσείου για τον εκπαιδευτικό και κρίνει τι πρέπει να προηγηθεί και τι να ακολουθήσει της επίσκεψης. Κάπου εδώ πρέπει να τονίσουµε ότι όσο καλύτερη είναι η προετοιµασία τόσο πιο αποτελεσµατικό θα είναι το εκπαιδευτικό πρόγραµµα. Η φάση µετά το µουσείο περιέχει το µεταγνωστικό κεφάλαιο δηλαδή αυτό που «παίρνουν» τα παιδιά από τις γνώσεις και τους συνοδεύει σε όλη τους τη ζωή, όπως ένα σύνολο δεξιοτήτων, στάσεων, αντιλήψεων και νοοτροπιών. Το συγκεκριµένο εκπαιδευτικό πρόγραµµα του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισµού πληροί όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις και γι αυτό το λόγο χαρακτηρίζεται ως αποτελεσµατικό.

28 Κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράµµατος οι αντιδράσεις των παιδιών ήταν ποικίλες. Μερικά παιδιά στην αρχή του προγράµµατος δεν έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις ερωτήσεις που έκανε η αρχαιολόγος και η συντηρήτρια, γιατί θεωρούσαν τις απαντήσεις δεδοµένες και αρκετά εύκολες όπως µας εκµυστηρεύτηκαν. Αντίθετα υπήρχαν πολύ περισσότεροι/ες µαθητές και µαθήτριες, οι οποίοι/ες έδειχναν να απολαµβάνουν και να ευχαριστιούνται αυτή τη µικρή συζήτηση. Αντίθετα, στη συνέχεια που τους οδήγησαν στην αίθουσα, όπου βρίσκονταν τα εκθέµατα, όλα τα παιδιά όχι µόνο έδειξαν ενθουσιασµό για το χώρο και τα διάφορα αντικείµενα που αντίκρισαν, αλλά και ενδιαφέρον για την παρατήρηση, την ερµηνεία και τη χρησιµότητα των αντικειµένων αυτών.

29 Μερικά παιδιά υποστήριζαν ότι η συµµετοχή στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα δεν είναι µάθηµα και δε βαθµολογείσαι γι αυτό που κάνεις, όπως στο σχολείο. Θεωρούν πως για να γίνεις κι εσύ ένας από τους αρχαιολόγους, που θέλουν να µελετήσουν αυτά που είναι µέσα στο µουσείο, χρειάζεται υποµονή και επιµονή. Αυτό το µουσείο δεν είναι µόνο η εργασία µε τα άλλα παιδιά στο πρόγραµµα αλλά και το παιχνίδι που γίνεται. Η ενασχόληση των µαθητών µε τα αντικείµενα στο µουσείο, εξάπτει τη φαντασία τους και κάνει την ιστορία µια πληρέστερη και πλουσιότερη εµπειρία. Υποστήριξαν ότι το εκπαιδευτικό πρόγραµµα είναι κάτι σαν το σχολείο και ότι µαθαίνουν περισσότερα στο µουσείο από ότι µαθαίνουν από το βιβλίο τους, επειδή στο µουσείο υπάρχει και η οπτική επαφή µε τα αντικείµενα για τα οποία συζητούν.

30 Το συγκεκριµένο εκπαιδευτικό πρόγραµµα συνέβαλλε στην ανάπτυξη της ικανότητας των µαθητών να βλέπουν («οπτικός εγγραµµατισµός» ή «εγγραµµατισµός του αντικειµένου»), ώστε να απελευθερώσουν τη φαντασία τους, να αναπτύξουν τις ιστορικές τους δεξιότητες, επιτρέποντάς τους να προσεγγίσουν το παρελθόν και διδάσκοντάς τους αρχές ανεκτικότητας και αποδοχής. Επιπρόσθετα, οι µαθητές και οι µαθήτριες ερευνώντας, για τις ανάγκες του προγράµµατος, ανακαλύπτουν µε ποιο τρόπο το Μουσείο χρησιµοποιεί τις πρωτογενείς πηγές, τον υλικό πολιτισµό, την αρχαιολογία, για να ανακατασκευάσει, να αναπαραστήσει τις ζωές των βυζαντινών καθηµερινών ανθρώπων. Η σύνδεση αντικειµένων και ιστορικής κατανόησης σχετίζεται στο συγκεκριµένο εκπαιδευτικό πρόγραµµα µε τα υλικά που χρησιµοποιούσαν στο συγκεκριµένο ιστορικό παρελθόν. Στο παρόν εκπαιδευτικό πρόγραµµα φαίνεται πως τα παιδιά εξοικειώθηκαν µε το παρελθόν µε τέτοιο τρόπο ώστε η εξοικείωσή τους αυτή να αποτελεί ισχυρό παράγοντα στην κριτική ανάλυση του παρόντος τους.

31 Με τα προγράµµατα αυτά µπορούν οι εκπαιδευτικοί πιο άνετα να αξιοποιήσουν τον πολιτιστικό πλούτο της χώρας µας, βασιζόµενοι στη µελέτη, την οργάνωση, τις αρχές της µουσειοπαιδαγωγικής, αλλά και στη φαντασία και το µεράκι τους. Το πρόγραµµα προσφέρει εποικοδοµητική εµπειρία, καθώς µε τρόπο ευχάριστο και δηµιουργικό βοηθά στην απόκτηση γνώσεων, στη βιωµατική εµπειρία της επίσκεψης, στη σύνδεσή της µε το αναλυτικό πρόγραµµα του σχολείου, στη διαθεµατική προσέγγιση της επίσκεψης και στην εξοικείωση των µαθητών µε το µουσειακό χώρο.