Πρόλογος... 11 Εισαγωγή... 13

Περιεχόμενα Πρόλογος... 11 Εισαγωγή... 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οι διεθνείς συναλλαγές και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα... 17 Ι. Η αρχή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων... 17 Α. Κόστος εργασίας και εξειδικεύσεις... 17 Β. Η τιμή ανταλλαγής στο μοντέλο των συγκριτικών πλεονεκτημάτων... 18 ΙΙ. Μισθοί, παραγωγικότητα και εξειδικεύσεις... 23 Α. Η περίπτωση δύο χωρών και δύο αγαθών... 23 Β. Η περίπτωση δύο χωρών και οποιουδήποτε αριθμού αγαθών... 24 Γ. Οι εμπειρικοί έλεγχοι... 24 ΙΙΙ. Δομές των εξειδικεύσεων και συγκριτικά πλεονεκτήματα... 27 IV. Οι κίνδυνοι των εξειδικεύσεων... 32 Α. Η αναγκαία ευελιξία του παραγωγικού μηχανισμού... 32 Β. Συγκέντρωση των εξαγωγών και εξάρτηση από την παγκόσμια αγορά... 32 Γ. Οι όροι του εμπορίου: μακροπρόθεσμη εξέλιξη και βραχυπρόθεσμη αστάθεια... 34 Δ. Η προσαρμογή των εξειδικεύσεων στην παγκόσμια ζήτηση... 37 Ερωτήσεις... 38 Απαντήσεις... 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Αποθέματα συντελεστών και διεθνείς συναλλαγές... 43 Ι. Η αυτάρκεια στο μοντέλο Hecksher-Ohlin-Samuelson (HOS)... 43 Α. Οι σχέσεις ανάμεσα σε ένταση των συντελεστών, αποδοχές και τιμές... 44 Β. Αποθέματα συντελεστών, αποδοχές και τιμές... 45 Γ. Το όριο του συνόλου των παραγωγικών δυνατοτήτων... 46 Δ. Η κατανάλωση και η ισορροπία σε καθεστώς αυτάρκειας... 46 ΙΙ. Η συναλλαγή ανάμεσα σε μια μικρή χώρα και στον υπόλοιπο κόσμο, στο μοντέλο HOS. 47 Α. Εξειδίκευση και κέρδος... 47 Β. Ο αντίκτυπος του διεθνούς εμπορίου στις αποδοχές των συντελεστών: το θεώρημα Stolper-Samuelson... 49 Γ. Η επίπτωση της ανάπτυξης στην εξειδίκευση: το θεώρημα του Rybczynski... 50 ΙΙΙ. Οι συναλλαγές ανάμεσα σε δύο χώρες... 51 Α. Ο νόμος (θεωρία) των αναλογιών των συντελεστών παραγωγής ή νόμος (θεώρημα) των Heckscher-Ohlin... 51 Β. Η εξίσωση των αποδοχών των συντελεστών... 53 IV. Γενικεύσεις και εμπειρικές επαληθεύσεις... 55 Α. Ο νόμος (θεώρημα) των Heckscher-Ohlin με δύο συντελεστές και περισσότερα από δύο αγαθά... 55 Β. Περιεχόμενο των συναλλαγών και των εξειδικεύσεων σε συντελεστές... 56 Γ. Το παράδοξο του Leontief... 57 Δ. Η νέα προσέγγιση των συντελεστών... 58

6 Διεθνής οικονομική Ε. Αποθέματα των χωρών και περιεχόμενα των συναλλαγών σε συντελεστές... 60 V. Διεθνές εμπόριο, μισθοί και απασχόληση... 62 Α. Διεθνές εμπόριο και μη ειδικευμένη εργασία στις ανεπτυγμένες χώρες... 62 Β. Διεθνές εμπόριο, τεχνική πρόοδος και οργάνωση της εργασίας... 63 Ερωτήσεις... 67 Απαντήσεις... 68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Οι νέες θεωρίες για τις διεθνείς συναλλαγές... 73 Ι. Η τεχνολογία, παράγοντας διεθνών συναλλαγών... 73 Α. Η θέση περί τεχνολογικής απόκλισης... 73 Β. Ο διεθνής ανταγωνισμός μέσω της καινοτομίας... 74 Γ. Η θεωρία περί του κύκλου του προϊόντος... 75 Δ. Αναθεωρήσεις της θεωρίας για τον κύκλο του προϊόντος... 76 ΙΙ. Διεθνείς συναλλαγές και οικονομίες κλίμακας... 77 Α. Οι συναλλαγές με εξωτερικές οικονομίες κλίμακας... 77 Β. Οι συναλλαγές με εσωτερικές οικονομίες κλίμακας... 83 ΙΙΙ. Οι συναλλαγές διαφοροποίησης... 87 Α. Οι διάφοροι τύποι διαφοροποίησης... 88 Β. Το ενδοκλαδικό εμπόριο... 89 Γ. Η εγγύτητα των συμπεριφορών ζήτησης: η θέση του B. Linder... 94 Δ. Η θέση της προτίμησης για την ποικιλία και οι διεθνείς συναλλαγές... 94 Ε. Συναλλαγές και αναζήτηση της ιδανικής ποικιλίας... 98 Ζ. Ενδοκλαδικές συναλλαγές, εξίσωση βαρύτητας και επακόλουθα συνόρων... 100 IV. Ανταλλαγές ενδιάμεσων αγαθών και διεθνής καταμερισμός των παραγωγικών διαδικασιών... 101 Α. Η εξέλιξη της διαδικασίας καταμερισμού... 102 Β. Οι συνέπειες του καταμερισμού... 104 V. Ετερογένεια των επιχειρήσεων και παγκόσμιο εμπόριο... 107 Α. Εξαγωγικές επιχειρήσεις και μη εξαγωγικές επιχειρήσεις... 107 Β. Ετερογένεια των επιχειρήσεων και θεωρίες των διεθνών συναλλαγών... 109 Γ. Εξαγόμενα προϊόντα και χώρες προορισμού... 110 Ερωτήσεις... 111 Απαντήσεις... 113 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Οι επιπτώσεις του προστατευτισμού... 117 Ι. Οι επιπτώσεις της προστασίας σε τέλειες ανταγωνιστικές αγορές... 117 Α. Οι επιπτώσεις ενός δασμού... 118 Β. Οι επιπτώσεις των άλλων μέτρων προστασίας... 123 ΙΙ. Τα επιχειρήματα υπέρ της προστασίας... 130 Α. Η προστασία της νηπιακής βιομηχανίας («infant industry»)... 131 Β. Η προστασία της μεγάλης χώρας... 133 Γ. Οι θετικές επιπτώσεις της προστασίας για ορισμένους δικαιούχους εισοδημάτων... 136 Δ. Το αντιντάμπινγκ... 138 Ε. Τα μη οικονομικά κίνητρα του προστατευτισμού... 141 ΙΙΙ. Η στρατηγική εμπορική πολιτική (ΣΕΠ)... 141 Α. Το μοντέλο αναφοράς της ΣΕΠ: το μοντέλο των Brander και Spencer (1985)... 142

Περιεχόμενα 7 Β. Τα όρια του μοντέλου των Brander και Spencer... 143 Γ. Τα όρια της ΣΕΠ... 146 Ερωτήσεις... 147 Απαντήσεις... 150 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Η οργάνωση του διεθνούς εμπορίου... 159 Ι. Η απελευθέρωση του εμπορίου... 159 Α. Οι πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες... 159 Β. Τα αποτελέσματα του ελεύθερου εμπορίου... 165 ΙΙ. Οι αντιστάσεις στην απελευθέρωση: η πολιτική οικονομία της προστασίας... 170 Α. Προστασία και εισοδήματα των συντελεστών... 171 Β. Η εμπορική πολιτική, ως αντανάκλαση επιμέρους συμφερόντων... 173 Γ. Επιμέρους συμφέροντα και γενικό συμφέρον: το μοντέλο της πολιτικής στήριξης, των Grossman-Helpman... 175 Δ. Η επιρροή των λόμπι στην εμπορική πολιτική... 177 ΙΙΙ. Οι προνομιακές εμπορικές συμφωνίες... 179 Α. Οι επιπτώσεις της ολοκλήρωσης σε στατική σύγκριση: εκτροπή του εμπορίου και δημιουργία εμπορίου... 180 Β. Οι δυναμικές επιπτώσεις της ολοκλήρωσης... 182 Γ. Οι συναλλαγές υπό το καθεστώς των προνομιακών εμπορικών συμφωνιών... 184 IV. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) και η έδρα των επιχειρήσεων... 187 A. Εξέλιξη και κατανομή των ΑΞΕ... 187 Β. Οι θεωρητικές αναλύσεις της διεθνοποίησης [multinationalisation] του κεφαλαίου.. 190 Γ. ΑΞΕ και εμπόριο... 197 Δ. Η οικονομική γεωγραφία... 199 Ερωτήσεις... 204 Απαντήσεις... 206 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ισοζύγιο πληρωμών και παγκόσμιο νομισματικό σύστημα... 209 Ι. Αρχές συγκρότησης ενός ισοζυγίου πληρωμών... 209 Α. Ορισμός... 209 Β. Αρχές καταγραφής των δεδομένων... 210 Γ. Παραδείγματα λογιστικών εγγραφών... 211 Δ. Η καταγραφή των ατελών πράξεων... 213 ΙΙ. Τα υπόλοιπα του ισοζυγίου πληρωμών... 214 Α. Οι κύριοι λογαριασμοί του ισοζυγίου πληρωμών... 214 Β. Υπόλοιπα και λογιστική συνεκτικότητα... 217 Γ. Το ισοζύγιο πληρωμών της Γαλλίας... 219 ΙΙΙ. Η μακροοικονομική ερμηνεία του τρέχοντος ισοζυγίου... 222 Α. Τρέχον ισοζύγιο, αποταμίευση και ισοζύγιο προϋπολογισμού... 222 Β. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, χρηματοδοτικό ισοζύγιο και εξωτερική θέση... 224 IV. Διεθνές νομισματικό σύστημα και παγκόσμιες ανισορροπίες... 227 Α. Από τον κανόνα του χρυσού στην αστάθεια του μεσοπολέμου... 227 Β. Το σύστημα του Bretton Woods... 229 Γ. Το τωρινό διεθνές νομισματικό σύστημα... 230 Δ. Οι παγκόσμιες ανισορροπίες... 233

8 Διεθνής οικονομική Ερωτήσεις... 243 Απαντήσεις... 244 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών... 247 Ι. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το διαχρονικό εμπόριο... 247 Α. Οι διαχρονικές επιλογές, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και οι ροές κεφαλαίων. 247 Β. Τρέχον ισοζύγιο και βιωσιμότητα του εξωτερικού χρέους... 254 Γ. Τρέχον ισοζύγιο, διαχρονικό εμπόριο και διεθνής κινητικότητα του κεφαλαίου... 259 ΙΙ. Το τρέχον ισοζύγιο: επιπτώσεις τιμών και επιπτώσεις εισοδημάτων... 260 Α. Τιμές και όγκος των εισαγωγών και των εξαγωγών... 261 Β. Ο αντίκτυπος μιας διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας στο εμπορικό ισοζύγιο... 265 Γ. Εισοδηματικές επιπτώσεις: εθνικό εισόδημα, ξένο εισόδημα και εμπορικό ισοζύγιο... 273 Δ. Σύνθεση: ζήτηση και ανταγωνιστικότητα... 277 Ε. Παγκόσμιες ανισορροπίες στα τρέχοντα ισοζύγια και στις συναλλαγματικές ισοτιμίες... 277 Παράρτημα η συνθήκη Marshall-Lerner... 280 Ερωτήσεις... 281 Απαντήσεις... 283 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Οικονομική πολιτική και συναλλαγματικό καθεστώς... 291 Ι. Οικονομική πολιτική, εξωτερικοί κλονισμοί και συναλλαγματικά καθεστώτα: το μοντέλο Mundell-Fleming... 291 Α. Το πλαίσιο ανάλυσης... 291 Β. Συναλλαγματικό καθεστώς σταθερό ή ευέλικτο;... 300 ΙΙ. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των διαφόρων μορφών οικονομικής πολιτικής... 314 Α. Υποθέσεις... 314 Β. Η μακροπρόθεσμη συνολική ισορροπία... 316 Γ. Δύο παραδείγματα οικονομικής πολιτικής... 317 Ερωτήσεις... 321 Απαντήσεις... 323 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες... 329 Ι. Η αγορά συναλλάγματος... 329 Α. Οι φορείς... 330 Β. Οι συμπεριφορές... 331 Γ. Τα τμήματα της αγοράς... 332 Δ. Οι προαιρέσεις συναλλάγματος... 334 Ε. Τα προθεσμιακά συμβόλαια... 334 ΙΙ. Οι καθοριστικοί παράγοντες της συναλλαγματικής ισοτιμίας... 335 Α. Οι συνθήκες ισοτιμίας... 335 Β. Τα μοντέλα καθορισμού των συναλλαγματικών ισοτιμιών... 353 ΙΙΙ. Οι συναλλαγματικές κρίσεις... 361 Α. Τρεις γενεές μοντέλων... 361 Β. Η μετάδοση... 365

Περιεχόμενα 9 IV. Θεωρία της άριστης νομισματικής ζώνης και Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση... 366 Α. Η θεωρία των αρίστων νομισματικών ζωνών... 367 Β. Η αρχιτεκτονική της οικονομικής πολιτικής μέσα στην ευρωζώνη... 374 Γ. Η κρίση χρέους και η διακυβέρνηση της ευρωζώνης... 375 Ερωτήσεις... 378 Απαντήσεις... 379 Βιβλιογραφία... 389 Ευρετήριο... 393