ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Όταν αναφερόμαστε στο μυοσκελετικό σύστημα εννοούμε ΟΣΤΑ-ΜΥΕΣ-ΔΕΡΜΑ-ΠΕΡΙΤΟΝΙΕΣ- ΤΕΝΟΝΤΕΣ-ΑΓΓΕΙΑ-ΝΕΥΡΑ-κ.λ.π. 1 ΟΣΤΑ-ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ-ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ Η κύρια λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος είναι η μηχανική υποστήριξη του σώματος Υποστήριξουν & προστατεύουν τους ιστούς και τα όργανα του σώματος Παρέχουν το σκελετό όπου βασίζεται το ανθρώπινο σώμα Παρέχουν την κίνηση διότι εφάπτονται στους μυες Αποθηκεύουν ανόργανα άλατα ασβεστίου το οποίο ασβέστιο καλύπτει το 99% των οστών & PO4 που αποτελεί το 90% των οστών & Po4 Παράγουν κύτταρα του αίματος, (μυελός των οστών) 2 Τύποι Οστών Μακρά οστά - μηριαίο Βραχέα οστά κυβοειδές σχήμα όπως στις φάλαγγες Πλατέα οστά - ευρεία επιφάνεια για μυϊκή κάλυψη ή την προστασία των οργάνων (κρανίο, νευρώσεις, ωμοπλάτες, & στέρνο). Ασύμμετρα οστά - καρπός, σπόνδυλοι 3 1
ΔΟΜΗ ΟΣΤΩΝ Δομή οστών Διάφυση Eπίφυση Άκρα και μακρά οστά Mετάφυση Μεταξύ επίφυσης και διάφυσης Ανάπτυξη --Growth plate Mυελώδης σωλήνας Περιέχει μυελό των οστών Περιόστεο Ινώδης κάλυψη της διάφυσης Χόνδρος Συνδετικός ιστός που συνδέει ομαλά τις αρθρώσεις με τα άλλα οστά 4 Aνατομία και φυσιολογία του Μυοσκελετικού Συστήματος Αρθρώσεις Πως συνδέονται τα οστά Συναρθρώσεις Μία άρθρωση που δεν επιτρέπει την κίνηση Διαρθρώσεις Mονοαξονικός: άξονας ή κύριος μοχλός των αρθρώσεων Διαξονικός: κυλάει αθόρυβα, γλυστράει ή ιππεύει τις αρθρώσεις Tριαξονικός: μπάλα & υποδοχή αρθρώσεων Σύνδεσμοι Αρθρική κάψα Αρθρικό υγρό 5 Δομή αρθρώσεων (1 από 2) 6 2
Δομή αρθρώσεων (2 από 2) 7 Διαρθρώσεις/ άρθρωση/αρθρικό υγρό - Κεφαλή & κοτύλη π.χ. ώμων και ισχίου. Επιτρέπεται η κίνηση προς οποιαδήποτε κατεύθυνση Άξονας (μεντεσές) π.χ. επιτρέπει την κίνηση του αγκώνα στο ίδιο επίπεδο και επιτρέπει την κάμψη και την επέκταση functions like a hinge joint but can - Κόνδυλος - λειτουργεί σαν κοινός μεντεσές, αλλά μπορεί να περιστρέφεται ελαφρά 8 Αρθρική Κάψα Ινώδης συνδετικός ιστός καλύπτει τα άκρα των οστών. Ενισχύσει την κοινή κάψα συνδέσμων και τενόντων Δέσμες από λίπος, λευκός ινώδης ιστός περιλαμβάνονται με τα νεύρα. Τα νεύρα είναι ευαίσθητα στην ταχύτητα και την κατεύθυνση της κίνησης, στη συμπίεση, στην ένταση, στις δονήσεις και στον πόνο Τα αιμοφόρα αγγεία, και λεμφαγγεία. 9 3
Aνατομία & φυσιολογία του Mυοσκελετικού Συστήματος (1 από 3) Σκελετική οργάνωση 206 οστά Κεντρικός σκελετός Κεφαλή, θώρακας & σπονδυλική στήλη Πρόσθετος σκελετός Άνω άκρα Κάτω άκρα 10 Σκελετικοί μύες Κύρια λειτουργία Παρέχουν εκούσια κίνηση (εθελοντική) Διατηρούν τη στάση του σώματος Κίνηση του σώματος - συστολή και χάλαση 11 Σκελετικοί μύες Σημεία προσκόλλησης Σημείο έκφυσης μυών- καθηλώνεται ο μυς πιο σταθερά πάνω στα οστά Σημείο κατάφυσης μυών- προσκολλάται σε ένα πιο κινητό οστό 12 4
Aνατομία & Φυσιολογία του Mυοσκελετικού Συστήματος (2 από 3) Γήρανση οστών Γέννηση μέχρι ενηλικίωση (18 20) Μετάβαση από τα ευλύγιστα στα στέρεα οστά Ενήλικας μέχρι ηλικιωμένος (40+) Μείωση του μεσοκυττάριου κολλαγόνου και των αλάτων ασβεστίου Μείωση της αντοχής των οστών Κύρτωση της Σπονδυλικής Στήλης 13 Aνατομία & Φυσιολογία του Μυοσκελετικού Συστήματος (3 από 3) Tύποι μυών Λείοι Ραβδωτοί Καρδιακοί Mυικός ιστός και δομή 600 ομάδες μυών 14 Mυες 15 5
Mυοσκελετικό Σύστημα 16 Παθοφυσιολογία του Μυοσκελετικού Συστήματος (1 από 5) Mυική βλάβη Μώλωπες Σύνδρομο διαμερίσματος Τραυματική (έξωθεν προκληθείσα) βλάβη Κόπωση Mυική κράμπα Mυικός σπασμός Υπερκόπωση μυική 17 Παθοφυσιολογία του Μυοσκελετικού Συστήματος (2 από 5) Αρθρική βλάβη Διάστρεμμα Υπεξάρθρημα (ατελής εξάρθρωση) Εξάρθρωση Βλάβη οστών Ανοιχτό κάταγμα Κλειστό κάταγμα Ρωγμώδες κάταγμα Σφηνοειδές κάταγμα Εγκάρσιο κάταγμα 18 6
Παθοφυσιολογία του Μυοσκελετικού Συστήματος (3 από 5) Παιδιατρικές εξετάσεις Φυσιολογική ελαστικότητα Γηριατρικές εξετάσεις Oστεοπόρωση Παθολογικά κατάγματα Παθολογικές ασθένειες 19 Παθοφυσιολογία του Μυοσκελετικού Συστήματος (4 από 5) Γενικές εξετάσεις σε μυοσκελετικές βλάβες Nευρολογική καταστολή Αστάθεια Mυικός σπασμός Κύκλος ανάπλασης των οστών Oστεοκύτταρα-παραγωγή οστεοβλαστών Εναπόθεση αλάτων Αύξηση αντοχής του μεσοκυττάριου ιστού 20 Παθοφυσιολογία του Μυοσκελετικού Συστήματος (5 από 5) Φλεγμονώδεις & εκφυλιστικές παθήσεις Θυλακίτιδα Tενοντίτιδα Aρθρίτιδα Oστεοαρθρίτιδα Εκφυλιστική Ρευματοειδής αρθρίτιδα Χρόνια, συστηματική, προιούσα, εξουθενωτική Ουρική αρθρίτιδα Φλεγμονή αρθρώσεων που δημιουργείται από τη συσσώρευση κρυστάλλων ουρικού οξέος 21 7
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Συνοπτικά ο ορθοπαιδικός ασθενής ελέγχεται για 3 συμπτώματα: Πόνο Διαταραχή κινητικότητας Αλλαγή της εικόνας του σώματος 22 ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΡΡΩΣΤΩΝ ΜΕ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ιστορικό υγείας ασθενούς που προσέρχεται με νόσο του μυελοσκελετικού συστήματος Φυσική εκτίμηση Διαγνωστικές δοκιμασίες και εξετάσεις 23 Ιστορικό υγείας ασθενούς που προσέρχεται με νόσο του μυελοσκελετικού συστήματος Κύριο παράπονο ασθενούς που αφορά το μυοσκελετικό σύστημα Για κάθε αναφερόμενο σύμπτωμα (πόνος, οίδημα, δυσκινησία, κ.λ.π.) επισημαίνεται η έναρξη και τα αίτια που το βελτιώνουν ή το επιδεινώνουν Περιγράφεται η δυνατότητα του ασθενούς για καθημερινές δραστηριότητες (αν μπορεί να κάνει δουλειές, να ανέβει σκάλες, να καθίσει, να ξαπλώσει, να συλλάβει αντικείμενα, να πλυθεί, να χτενισθεί κ.λ.π.) Ιστορικό άλλων παθήσεων Οικογενειακό ιστορικό 24 8
ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Γίνεται εκτίμηση δομής και λειτουργίας του μυοσκελετικού συστήματος Επισκόπηση περιοχής για ασυμμετρία, οίδημα, παραμόρφωση ή αύξηση μεγέθους σκέλους Ψηλάφηση μυών για σπασμό, ύπαρξη μαζών ή επώδυνων περιοχών Ψηλάφηση αρθρώσεων για οίδημα, ευαισθησία, σταθερότητα, κριγμό, αυξημένη θερμοκρασία Μέτρηση της τροχιάς κίνησης με γωνιόμετρο Βαθμολόγηση των αντανακλαστικών Βαθμολόγηση της μυικής δύναμης Ειδικές δοκιμασίες (Τhomas, Lasegue) 25 Εξετάσεις/δοκιμασίες για πλήρη έλεγχο μυοσκελετικού συστήματος Aπλές Ακτινογραφίες, Ειδικές ακτινολογικές εξετάσεις (τομογραφία, μυελογραφία, αρθρογραφία) Αρθροσκόπηση, Παρακέντηση Ηλεκτρομυογραφία, Σπινθηρογράφημα (Scanning) οστών, Αρτηριογραφία, Υπολογιστική Τομογραφία Αιματολογικές εξετάσεις, Βιοχημικές εξετάσεις, Ορολογικές & βακτηριολογικές εξετάσεις, Μικροβιολογικές εξετάσεις Δερματινοαντίδραση Mantoux Μέτρηση οστικής πυκνότητας Καλλιέργειες 26 Εξετάσεις-Δείγματα από οστά/αρθρώσεις Καλλιέργειες που αφορούν οστά και αρθρώσεις -οστεομυελίτιδα, σηπτική αρθρίτιδα Οστεομυελίτιδα - τεμάχιο οστού που μεταφέρεται σε φυσιολογικό ορό σε ειδικό αποστειρωμένο φιαλίδιο. Εάν συνυπάρχει πύον, αρθρικό υγρό ή ληφθεί και μαλακός ιστός μεταφέρονται με αποστειρωμένο ξεχωριστό σωληνάριο ή με αποστειρωμένη σύριγγα στην οποία αφαιρείται η βελόνα και τίθεται ειδικό πώμα Σηπτική αρθρίτις - υγρό με παρακέντηση της αρθρικής κοιλότητας - Ενα μέρος του υγρού μεταφέρεται σε σωληνάριο με ηπαρίνη (συνήθως τίθενται 25 IU/ml αρθρικού υγρού) για κυτταρολογική εξέταση και ένα άλλο για μικροβιολογικό έλεγχο. 27 9
ΕΙΔΗ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΠΙ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΟΣΤΑ: Τρυπανισμός, Εκτομή οστού, Οστεοτομία ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ: Αρθροτομή, Εκτομή άρθρωσης, Αρθρορρισία, Αρθρόδεση, Αρθροπλαστική ΜΥΕΣ & ΤΕΝΟΝΤΕΣ : Μυοπλαστικές, Αποκόλληση έκφυσης μυών, Τενοντοτομή, Τενοντομετάθεση ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΟΣΤΩΝ 28 ΜΕΘΟΔΟΙ ΟΣΤΕΟΣΥΝΘΕΣΗΣ Περίδεση οστού. Δεν προσφέρει ικανοποιητική συγκράτηση. Συρραφή οστού (# αποσπαστικά των επιφύσεων) Οστεοσύνθεση με βελόνες. (# βραχέων οστών ή επιφύσεων μακρών οστών) Οστεοσύνθεση με βίδες (# λοξά ή σπειροειδή, # της διάφυσης των μακρών οστών ή # των επιφύσεων) Οστεοσύνθεση με πλάκα και βίδες (εγκάρσια # διάφυσης των μακρών οστών) Οστεοσύνθεση με καρφιά (# αυχένα του μηριαίου οστού) Οστεοσύνθεση με καρφιά και πλάκες (# διατροχαντήρια). Οστεοσύνθεση με ενδομυελικά καρφιά (# μακρών οστών). Συγκράτηση με οστικό μόσχευμα (οστεοσύνθεση και οστεομεταμόσχευση # κνήμης και αντιβραχίου. 29 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΣΕ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΕΣ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Προεγχειρητική Παρέμβαση Άμεση Μετεγχειρητική Παρέμβαση Μετέπειτα Μετεγχειρητική φροντίδα 30 10
Προεγχειρητική φροντίδα σε ορθοπαιδική εγχείρηση ΙΣΤΟΡΙΚΟ- Διερεύνηση ιστορικού για προηγούμενη θεραπεία με κορτικοστεροειδή. Τρέχουσα ή προηγούμενη θεραπεία με τα φάρμακα αυτά σχετίζεται με την απόκριση του οργανισμού σ τ η ν α ν α ι σ θ η σ ί α κ α ι σ τ ο χ ε ι ρ ο υ ρ γ ι κ ό s t r e s s ΕΞΑΣΚΗΣΗ-Μείωση πιθανότητας μετεγχειρητικού ουροκαθετηριασμού με εξάσκηση ασθενούς να ουρεί σε ύπτια θέση χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ώ ν τ α ς ο υ ρ ο δ ο χ ε ί ο ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ- Ενημέρωση ασθενούς για το σύστημα έλξης, για τους νάρθηκες ή το γύψο που θα χρησιμοποιεί μ ε τ ε γ χ ε ι ρ η τ ι κ ά ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ- Ψυχολογική υποστήριξη μέσα από την ακρόαση του ασθενούς και το ενδιαφέρον για επίλυση δ ι α φ ό ρ ω ν π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν τ ο υ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ- Φυσική και άμεση προετοιμασία σύμφωνα με το πρωτόκολλο τ ο υ ν ο σ ο κ ο μ ε ί ο υ 31 Άμεση μετεγχειρητική φροντίδα σε ορθοπαιδική εγχείρηση Ζωτικά σημεία: πολύ συχνή λήψη Αναπνευστική λειτουργία: εκτίμηση ρυθμού αναπνοών Επαρκής πνευμονικός αερισμός: διατηρείται καλός (κίνδυνος από φάρμακα και εκκρίσεις) Αποφυγή χορήγησης κατασταλτικών της αναπνοής ή χορήγηση τους σε πολύ μικρές δόσεις. Αλλαγή θέσης κάθε 2 ώρες. Κινητοποιεί τις βρογχικές εκκρίσεις και βοηθά στην αποβολή τους Αιματική κυκλοφορία χειρουργηθέντος άκρου: να είναι συνεχής. Υπάρχει κίνδυνος σύσφιξης & απαιτείται συνεχής έλεγχος χρώματος & θερμοκρασίας δακτύλων. Αιμορραγία: Ελέγχονται συχνά οι γάζες που καλύπτουν τη χειρουργική τομή & οι παραχετεύσεις του τραύματος. Λειτουργία ουροποιητικού συστήματος: Χορήγηση υγρών με σκοπό τη διατήρηση της νεφρικής απέκρισης, ενώ στους ηλικιωμένους είναι αναμενόμενη η επίσχεση ούρων. 32 ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (1/3) Πρόληψη κατακλίσεων Πρόληψη φλεβικής θρόμβωσης Διαιτολόγιο Έλεγχος αναιμίας Λειτουργία εντέρου 33 11
Μετέπειτα μετεγχειρητική φροντίδα σε ορθοπαιδική εγχείρηση (2/3) ΠΡΟΛΗΨΗ ΦΛΕΒΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΩΣΗΣ που διακρίνεται από: Ελαφρό οίδημα άκρου, πόνο και φλεβική διάταση, πόνο στην κνήμη κατά τη ραχιαία κάμψη του ποδιού, ευαισθησία γαστροκνημίας ή πρόσθιας επιφάνειας του μηρού. ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΚΙΝΗΣΗ δηλ., ενθάρρυνση αρρώστου να ασκείται μόνος του, σύμφωνα με σχεδιασμένο πρόγραμμα, όσο το δυνατό συντομότερα μετά τη χειρουργική επέμβαση. Περιοδική κίνηση δακτύλων & αρθρώσεων, που δεν είναι ακινητοποιημένες, στην όσο το δυνατό πλήρη τροχιά τους & ισομετρικές ασκήσεις μόνο αν οι ενεργητικές ασκήσεις αντενδείκνυνται. ΕΛΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΛΤΣΕΣ ή επίδεσμο ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ προφυλακτικά 34 Μετέπειτα μετεγχειρητική φροντίδα σε ορθοπαιδική εγχείρηση (3/3) ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΙΣ: Η μακρά περίοδος κλινοστατισμού και ο περιορισμός των κινήσεων απαιτούν αλλαγή θέσεων, συχνό πλύσιμο, στέγνωμα & μασάζ του δέρματος, έκθεση του δέρματος στον αέρα, διατήρηση επαρκούς θρέψης, χορήγηση πλάσματος και βιταμινών σύμφωνα με τις ενδείξεις, για προαγωγή επούλωσης των κατακλίσεων. ΑΝΑΙΜΙΑ: Παρακολούθηση για σημεία και συμπτώματα αναιμίας, ειδικά μετά από εγχειρήσεις μακρών οστών δηλ. Έγκαιρος προσδιορισμός αιμοσφαιρίνης. Χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου σύμφωνα με την ιατρική οδηγία. Μεταγγίσεις αίματος. ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ: Χορήγηση κανονικής πλήρους δίαιτας. Συμπληρώματα βιταμινών (Β, Ε) σ άτομα ηλικιωμένα ή έχοντα χρόνιες παθήσεις. Όχι πολύ γάλα γιατί η δεξαμενή ασβεστίου του σώματος απαιτεί μεγαλύτερη απέκκριση του από τους νεφρούς, προδιαθέτοντας έτσι τον άρρωστο σε σχηματισμό ουρόλιθων 35 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΑΚΡΩΝ Παραμόρφωση Πόνος, οξεία ευαισθησία Απώλεια λειτουργικότητας, παρά φύση κίνηση Βράχυνση του οστού, μυικός σπασμός Οίδημα και μεταβολή στο χρώμα (ωχρότητα και εκχύμωση) Αποκαλυμμένο οστό Βλάβη των παρακείμενων δομών με ρήξη και αιμορραγία Μεταβολή ή απώλεια αισθητικότητας Μείωση μεγέθους ή απουσίας σφυγμών περιφερικά της βλάβης Κριγμός 36 12
Αξιολόγηση μυοσκελετικής βλάβης (1 από 2) Σημεία που εκτιμώνται Ενδείξεις για συγκεκριμένους τραυματισμούς. Πυελικό κάταγμα ή υποκεφαλικό κάταγμα φόρτωσέ τον & τρέξε Έλεγχος για μεγάλη αιμορραγία. Ιστορικό που παραπέμπει και σε άλλους τραυματισμούς. Αρχική εκτίμηση Κατηγορίες του επείγοντος Τραύμα επικίνδυνο για τη ζωή Τραύμα επικίνδυνο για τη ζωή αλλά μικρής σημασίας μυοσκελετική βλάβη Όχι επικίνδυνο για τη ζωή τραύμα, αλλά πολύ σοβαρή μυοσκελετική βλάβη Όχι επικίνδυνο για τη ζωή τραύμα αλλά μόνο πολύ μικρές μυοσκελετικές κακώσεις 37 Αξιολόγηση μυοσκελετικής βλάβης (2 από 2) Ταχεία αξιολόγηση τραύματος Πίεσε την λεκάνη μόνο όταν δεν υπάρχουν κλινικά σημεία κάποιας βλάβης όπως ο πόνος. Εστιασμός στο ισχίο & στη λεκάνη 6 σημεία: πόνος, ωχρότητα, παράλυση, παραισθησία, τάση, σφυγμός Λεπτομερής φυσική εξέταση Συνεχής αξιολόγηση Εξετάσεις για αθλητικές κακώσεις 38 Λεπτομερής εξέταση των άκρων Δυσμορφία Κακώσεις Εκδορές Διεισδύσεις Εγκαύματα Ευαισθησία Ρήξεις Οίδημα Έλεγξος επίσης Nευρο- Mυο-Aγγειακός 39 13
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ Ελλιπής διακίνηση οξυγόνου, δυνητική (shock, εμβολή λίπους) Mείωση δραστηριοτήτων (ακινητοποίηση) Μείωση άνεσης (πόνος, αγωνία, ακινητοποίηση) Κίνδυνοι επιπλοκών και υπολειμματικών αναπηριών (shock, πνευμονική εμβολή, βλάβη περιφερικών νεύρων, τενόντων, αγγείων, αρθρώσεων) Αλλαγή σωματικού ειδώλου (παροδική) Διακοπή των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων Μακροχρονιότητα θεραπείας και αποκατάστασης Προβλήματα λειτουργίας κύστης και εντέρου 40 ΑΜΕΣΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΙΩΝ Σταθεροποίηση αναπνευστικής και καρδιαγγειακής λειτουργίας (=Ελαχιστοποίηση ή πρόληψη shock) Ακινητοποίηση στην ανατομική θέση Πρόληψη βλάβης νεύρων και αγγείων Απαλλαγή από πόνο και δυσχέρεια Μείωση επιπλοκών και πιθανότητας επέκτασης της βλάβης Αποκατάσταση στην προκαταγματική λειτουργική κατάσταση Μείωση συγκινησιακού stress Εξασφάλιση φροντίδας μετά την εφαρμογή του γύψου Προαγωγή λειτουργίας εντέρου 41 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΙΩΝ Διατήρηση ακεραιότητας γύψου Προαγωγή αυτοφροντίδας Διατήρηση επαρκούς θρέψης και υδάτωσης Πρόληψη επιπλοκών από την ακινησία Προετοιμασία ασθενούς για κινητοποίηση 42 14
Διαχείριση Mυοσκελετικής Βλάβης (1 από 2) Γενικές αρχές Προστασία ανοιχτών τραυμάτων Σωστή τοποθέτηση του σκέλους Ακινητοποίηση του σκέλους Έλεγχος νευρομυοαγγειακός Σφυγμός ψηλάφηση Χρήση παλμικού οξύμετρου Κινητικότητα Αισθητικότητα 43 Διαχείριση Mυοσκελετικής Βλάβης (2 από 2) Εφαρμογή νάρθηκα Νάρθηκας σκληρός Στο σχήμα του μέλους νάρθηκας Κενός νάρθηκας Vacuum Aερονάρθηκας Μαλακός νάρθηκας Νάρθηκας με υποδοχή έλξης Άλλοι τρόποι σχεδιασμού νάρθηκα Φουλάρια, γραβάτες ή πλεκτά Φροντίδα κατάγματος Φροντίδα άρθρωσης Φροντίδα μυών & συνδετικών ιστών 44 Κλειστά κατάγματα Θεραπευτική παρέμβαση Κλειστή ανάταξη Έλξη Ανοιχτή ανάταξη (=εγχείρηση) 45 15
ΓΥΨΙΝΟΙ ΕΠΙΔΕΣΜΟΙ Εφαρμόζονται με σκοπό την: Πρόληψη παραμορφώσεων. Ακινητοποίηση και διατήρηση σε θέση ανάταξης τμημάτων σπασμένου οστού. Μείωση πόνου. Έγκαιρη κινητοποίηση, σε περίπτωση καταγμάτων τμημάτων του σκε λετού που υποστηρίζουν το βάρος του σώματος. Εξάσκηση ομοιόμορφης συμπίεσης στους μαλακούς ιστούς. 46 Ανοιχτά κατάγματα- Θεραπευτική παρέμβαση ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ ΜΟΛΥΝΣΗΣ τραύματος και περαιτέρω κάκωσης μορίων. ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ τραύματος ΑΝΤΙΤΕΤΑΝΙΚΟΣ ορός ΑΝΤΙΒΙΩΣΗ ΑΝΤΑΤΑΞΗ & ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ με γύψο, νάρθηκα, έλξη ή εσωτερική ακινητοποίηση. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ δηλ., συρράπτεται ή μένει ανοικτό αν είναι πολύ ακάθαρτο. Επιδιορθώνονται όλοι οι μαλακοί ιστοί (μύες, τένοντες, νεύρα) ΟΙΔΗΜΑ προλαμβάνεται με ανύψωση σκέλους πάνω από το επίπεδο της καρδιάς μέχρι να υποχωρήσει το αρχικό οίδημα. ΙΣΧΑΙΜΙΑ ΑΚΡΟΥ προλαμβάνεται με εξέταση και παρακολούθηση τμημάτων περιφερικών από το κάταγμα του σκέλους για σημεία ισχαιμίας ΣΥΧΝΗ ΘΕΡΜΟΜΕΤΡΗΣΗ και καταγραφή για διαπίστωση σηπτικών επιπλοκών (αεριογόνος γάγγραινα κ.λπ.) 47 ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ & ΓΕΝΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ (1/2) Ζ.Σ. Συχνή μέτρηση για έγκαιρη διαπίστωση λοίμωξης. ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ- Πρόληψη αυτών με βαθιές αναπνοές και προαγωγή του βήχα κάθε 2 ώρες. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΥΨΟΥ ΠΑΥΣΙΠΟΝΑ, όταν είναι ανάγκη. ΠΑΓΟΚΥΣΤΗ τοποθετείται τις πρώτες 2-4 ώρες μετά την κάκωση στην περιοχή βλάβης, για μείωση οιδήματος. ΔΙΑΤΡΟΦΗ κατάλληλη δηλ., καλά ισοζυγισμένη δίαιτας: πολλές πρωτεΐνες, θερμίδες και βιταμίνες D και C. ΥΓΡΑ επαρκής λήψη, για αποφυγή αφυδάτωσης και διατήρηση επαρκούς νεφρικής απέκκρισης. ΧΡΗΣΗ ΣΚΩΡΑΜΙΔΑΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΟΣ χρησιμοποιείται & προγραμματίζεται η κένωση εντέρου, σύμφωνα με εκείνο του αρρώστου πριν από την εισαγωγή του στο νοσοκομείο. 48 16
ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ & ΓΕΝΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ (2/2) ΑΣΚΗΣΕΙΣ Ενθάρρυνση εφαρμογής ασκήσεων. Ισομετρικών ασκήσεων στο πάσχον σκέλος. Ενεργητικές ασκήσεις υγιών μελών. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ με γύρισμα κάθε 2 ώρες. Έλεγχος και μασάζ οστέινων προεξοχών. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑΣ και παροχή υποστήριξης ΕΓΕΡΣΗ από το κρεβάτι. Αρχίζει με μεταφορά του αρρώστου στο άκρο του κρεβατιού προς την υγιή πλευρά. Προετοιμασία για έγερση μέσω προγράμματος ενδυνάμωσης των μυών. Χρησιμοποίηση τριγώνου για διευκόλυνση κινήσεων. Χρήση δεκανικιών ή άλλων βοηθητικών εξαρτημάτων για βάδιση ΣΧΕΔΙΟ ΕΞΟΔΟΥ. Αξιολόγηση διδασκαλίας περιλαμβάνει: Γραπτές οδηγίες (δίαιτα, ασκήσεις, φροντίδα γύψου, φάρμακα). Επίδειξη από τον άρρωστο αυτών που έμαθε από τη διδασκαλία. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ εξασφαλίζεται μετά από την έξοδο από το νοσοκομείο με επανεκτίμηση συμμόρφωσης στο σχήμα θεραπείας και φροντίδας. 49 Επιπλοκές καταγμάτων SHOCK Υπογκαιμικό εξαιτίας απώλειας υγρών και αίματος ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΕΜΒΟΛΗ. Συμβαίνει τις πρώτες ημέρες μετά την κάκωση. Είναι βαριά επιπλοκή. Κατά τη λιπώδη εμβολή, ένας μεγάλος αριθμός λιποσφαιρίων εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος. Μέρος των λιποσφαιρίων καθηλώνεται σε αρτηρίδια και τριχοειδή των πνευμόνων. Τα έχοντα μικρή διάμετρο περνάνε τα τριχοειδή, εισέρχονται στη γενική κυκλοφορία και προκαλούν εμβολές στον εγκέφαλο, τους νεφρούς και το δέρμα. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ των καταγμάτων των μακρών οστών και αποτελεί την αιτία θανάτου σε ποσοστό πάνω από 20% των θανατηφόρων καταγμάτων. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΝΕΥΡΩΝ ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΩΡΩΣΗΣ -Βραδεία πώρωση, καθυστερημένη πώρωση, ψευδάρθρωση 50 Διαχείριση-φροντίδα μυοσκελετικής βλάβης- σε κάταγμα λεκάνης Φορείο σαν σπάτουλα Συσκευή ανύψωσης πυέλου PASG σαν συσκευή σε απόθεμα Oρός Υγρά ανάνηψης =Fluid resuscitation 51 17
Διαχείριση-φροντίδα μυοσκελετικής βλάβης σε κατάγματα μηρού Νάρθηκας με υποδοχή έλξης (αλλά αντενδείκνυται σε κακώσεις ισχίου/γόνατος) PASG Υψηλής έντασης ατύχημα Αυξημένη πιθανότητα επικείμενου shock 52 Διαχείριση-φροντίδα μυοσκελετικής βλάβης-σε κατάγματα κνήμης-περόνης Συνήθως ανοιχτά κατάγματα. Καλύψτε το οστό με υγρό επίδεσμο. Ανάλογα με το είδος του κατάγματος, χρησιμοποιείστε: Άκαμπτο νάρθηκα Aερονάρθηκα Μαξιλάρι 53 Διαχείριση-φροντίδα μυοσκελετικής βλάβης σε κατάγματα κλείδας Το πιο συχνό κάταγμα στο σώμα Μετέρχεται από την 1 η στη 2 η πλευρά Επαγρύπνιση για τραύμα του θώρακα 54 18
Διαχείριση-φροντίδα μυοσκελετικής βλάβης για τραύματα σε αρθρώσεις Ισχίο Γόνατο Aστράγαλος Πόδι Ώμος Αγκώνας Καρπός/χέρι Δάκτυλο Να είσαι υποψιασμένος για νευρολογική βλάβη 55 Κατάγματα ισχίου Σύνηθες πρόβλημα στους ηλικιωμένους. Ενδέχεται να μπορεί να στηρίξει το βάρος. Η δυνατότητα να περπατά δεν αποκλείει το κάταγμα. Το πόδι συχνά στρέφεται προς τα έξω. Πιθανόν ο πόνος να αντανακλά στο γόνατο. Χρήση του υγιούς ποδιού αντί νάρθηκα. Χρήση στρώματος κενού εφόσον υπάρχει. 56 Oρθοπαιδικό επείγον Εξάρθρημα ισχίου Στην πρόσθια επιφάνεια το εξάρθρημα είναι πιο συνηθισμένο Το ισχίο λυγίζει και ο μηρός στρέφεται προς τα μέσα Έντονος πόνος στην προσπάθεια να ισιώσει 57 19
Διαχείριση εξαρθρήματος ισχίου Νάρθηκας στην πιο άνετη θέση. Τεκμηρίωση αισθητικότητας και σφυγμού. Άμεση μεταφορά. Ετοιμότητα για συνύπαρξη βλάβης στο γόνατων ή καταγμάτων. 58 ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Διαγνωστικές εξετάσεις Ακτινογραφία του πάσχοντος ισχίου Ακτινογραφία θώρακα ΗΚΓ για διαπίστωση τυχόν καρδιακών μεταβολών Γενική αίματος, Hb, TKE. 59 Εγχείρηση σε κάταγμα ισχίου ΑΝΟΙΧΤΗ ΑΝΑΤΑΞΗ & ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ εσωτερική. Εκτελείται -τοποθέτηση σε σωστή θέση κατά την ακινητοποίηση του ισχίου και των άλλων δομών - με μεταλλικά υλικά. ΕΓΚΑΙΡΗ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ. Η εγχείρηση επιτρέπει έγκαιρη υποστήριξη βάρους και κινητοποίηση. ΠΩΡΩΣΗ ΣΕ 4-6 ΜΗΝΕΣ μετά την εγχείρηση 60 20
ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Προεγχειρητικές παρεμβάσεις (1/3) ΤΡΙΓΩΝΟ & ΣΤΡΩΜΑ για πρόληψη κατακλίσεων. Το τρίγωνο μπαίνει κατευθείαν στο ΤΕΠ. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΦΟΡΕΙΟ ΣΕ ΚΛΙΝΗ προσεκτικά ενώ θα υποστηρίζεται το πάσχον σκέλος από δεύτερο άτομο. Εφαρμογή έλξης με τα χέρια, αν ενδείκνυται. Ζ.Σ. Παρακολουθούνται. ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ με έναρξη ασκήσεων βήχα και βαθιών αναπνοών. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΟΝΟΥ, εκτίμηση για αναλγητικά & μυοχαλαρωτικά. 61 ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Προεγχειρητικές παρεμβάσεις (2/3) ΕΛΞΗ. Βοήθεια για την εφαρμογή- Εξήγηση σκοπού έλξης. Έλεγχος ευθυγράμμισης της έλξης κάθε 2 ώρες. Χρησιμοποίηση τροχαντήριων ρολών, αν είναι ανάγκη, για διατήρηση έσω στροφής. ΑΝΥΨΩΣΗ ΠΑΣΧΟΝΤΟΣ ΕΚΕΛΟΥΣ με μαξιλάρι & κάτω μέρους κρεβατιού κατά 25. ΑΣΚΗΣΕΙΣ πλήρους τροχιάς των υγιών μελών. Ασκήσεις ενδυνάμωσης των άνω άκρων, της κοιλιάς και του υγιούς κάτω άκρου. ΝΕΥΡΟΜΥΟΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΚΡΟΥ. Επισκόπηση δαχτύλων για κυκλοφορικές και νευρικές διαταραχές. 62 ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Προεγχειρητικές παρεμβάσεις (3/3) ΘΕΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΕΠΙ ΚΛΙΝΗΣ. Αν ο άρρωστος δεν φέρει έλξη πριν από την εγχείρηση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν 2 τεχνικές γυρίσματος και τοποθέτησης του σε διάφορες θέσεις στο κρεβάτι. Γύρισμα κάθε 2 ώρες, χρησιμοποιώντας σεντόνι γυρίσματος. ΥΠΤΙΑ ΘΕΣΗ: Μαξιλάρι κάτω από το πάσχον σκέλος, από το γόνατο ως την πτέρνα. Τροχαντήριο ρολό ή μαξιλάρι άμμου, για διατήρηση έκτασης και έσω στροφής. Ανύψωση του επάνω μέρους του κρεβατιού, μόνο όταν είναι ανάγκη. ΠΛΑΓΙΑ ΘΕΣΗ: Τοποθέτηση μαξιλαριού ανάμεσα στα πόδια από τη βουβωνική χώρα ως την ποδοκνημική άρθρωση. Μεταφορά αρρώστου κοντά στο χείλος του κρεβατιού. Στροφή στο πλάι, με ένα άτομο πάντοτε να υποστηρίζει το πάσχον σκέλος. Μερική στροφή 45 του πάσχοντος σκέλους μπορεί να είναι ανεκτή από τον άρρωστο. Μαξιλάρια στη ράχη και επιπρόσθετα για διατήρηση της άρθρωσης του ισχίου ευθυγραμμισμένης. ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ (ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ) 63 21
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (1/6) ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΜΕΣΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Τοποθέτηση ασθενούς στην κλίνη με μαξιλάρι ανάμεσα στους μηρούς Ερευνάται τυχόν χορηγηθείσα νοσηλεία στο ΤΕΠ και ποιές εξετάσεις έγιναν Λήψη ζωτικών σημείων και καταγραφή αυτών Σύντομο ιστορικό υγείας Παυσίπονα Αν δεν έγιναν εξετάσεις στο ΤΕΠ γίνονται αμέσως οι κάτωθι εξετάσεις Ακτινογραφίες λεκάνης/ισχίων και θώρακος F Ht, Hb, K, Na, ουρία, σάκχαρο, κρεατινίνη 64 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (2/6) ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΜΕΣΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Aιμοληψία με σκοπό τον έλεγχο συμβατότητας Γενική ούρων Ενυδάτωση (οροί) Ενημέρωση ασθενούς/συγγενών Προγραμματισμός σωματικής φροντίδας ασθενούς δεδομένου ότι είναι κλινήρης Προσδιορισμός διαιτολογίου Ψυχική στήριξη ασθενούς 65 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (3/6) ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΟ ΧΡΟΝΟ Γίνεται πλήρης αιματολογικός έλεγχος (Γενική αίματος, ηπατικές δοκιμασίες, Κ, Νa, κ.ά.) ΗΚΓ-Καρδιολογική εξέταση Αν ο ασθενής έχει διάφορα άλλα προβλήματα υγείας που προϋπήρχαν του κατάγματος- γίνεται γενική εκτίμηση του ασθενούς πριν ο ασθενής εισαχθεί στο χειρουργείο (ρυθμίζεται σάκχαρο, νεφρική λειτουργία, αναπνευστική λειτουργία, καρδιακή λειτουργία κ.α.) Ανάλογα με τη γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς επιλέγεται το είδος της νάρκωσης που θα χορηγηθεί κατά την εγχείρηση 66 22
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (4/6) ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΟ ΧΡΟΝΟ Ενημέρωση ασθενούς ή συγγενών για την ανάγκη ανεύρεσης τουλάχιστον 3 αιμοδοτών ή ότι θα χρησιμοποιηθούν τουλάχιστον 3 φιάλες αίματος πριν το χειρουργείο και στη διάρκεια του χειρουργείου Προγραμματίζεται η ημέρα του χειρουργείου και ενημερώνεται ο ασθενής και οι συγγενείς για την ημερομηνία αυτή. Μέχρι την ημέρα του χειρουργείου- σχεδόν καθημερινά- παρακολουθείται ο Ht του ασθενούς 67 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (5/6) ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟΥ Πολύ καλός καθαρισμός του εντέρου αν ο ασθενής λάβει ραχιαία ή επισκληρίδιο αναισθησία Δίαιτα υδρική την ημέρα Από τις 8μμ μέχρι την εγχείρηση ο ασθενής δεν επιτρέπεται να φάει ή να πιεί τίποτα. Αν διψάει μπορεί να βρέχει το στόμα του χωρίς να πίνει το νερό Ασθενής Διαβητικός ΠΡΟΣΟΧΗ αν είναι νηστικός τόσες ώρες υπάρχει κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται αυστηρά οι οδηγίες του διαβητολόγου όπου συνήθως ο ασθενής διακόπτει τα φάρμακά του αλλά μετριέται συνεχώς το επίπεδο σακχάρου 68 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (6/6) ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟΥ Άμεση συμμόρφωση νοσηλευτών στις οδηγίες του αναισθησιολόγου για πιθανή αλλαγή φαρμάκων που παίρνει για χρόνια κάποιος ασθενής (π.χ. κορτιζόνη, αντιπαρκισσονικά, αντιεπιληπτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά) Ψυχολογική στήριξη ασθενούς Τήρηση των οδηγιών του αναισθησιολόγου Τήρηση του προεγχειρητικού πρωτοκόλλου της κλινικής 69 23
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (6α/6) ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Ελέγχεται το ιστορικό του ασθενούς σε σχέση με τη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί στο σπίτι Η στάση μας εξατομικεύεται και έτσι άλλοτε η αγωγή διακόπτεται, άλλοτε παραμένει όπως είναι και άλλοτε τροποποιείται για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες του οργανισμού Ο ασθενής για το συγκεκριμένο κάταγμα καλύπτεται με με ισχυρά αναλγητικά IM (πεθιδίνη) Επί εφαρμογής ουροκαθετήρα καλύπτεται με αντιβιοτικά IV (υπάρχουν διάφορα σχήματα) 70 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (6β/6) ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Αν δεν έχουμε ουροκαθετήρα αλλά η γενική ούρων δείξει πυοσφαίρια αρχίζουμε επίσης αντιβίωση προεγχειρητικά Παρομοίως αν ο ασθενής έχει ακροαστικά μπαίνει και πάλι σε αγωγή με αντιβίωση ΙV Το τελευταίο βράδυ πριν από την επέμβαση θα αρχίσει ο ασθενής 5-10000 μονάδες ηπαρίνη υποδόρια Μέσα στο χειρουργείο γίνεται η έγχυση της πρώτης δόσης συνδυασμού αντιβιοτικών ευρέως φάσματος και αντιβιοτικών για αναερόβια μικρόβια ή αμινογλυκοσίδες (IV) Όταν ο ασθενής αρχίσει αντιβίωση για το τραύμα διακόπτονται τυχόν άλλα αντιβιοτικά 71 ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΤΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΟΥΜΕ ΕΝΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ Όταν ο ασθενής έχει απορρυθμισμένο σάκχαρο Αρρυθμία Λοίμωξη ουροποιητικού συστήματος Λοίμωξη αναπνευστικού συστήματος Ίωση ή εμπύρετο που προηγούνται του κατάγματος Έχει σπάνια ομάδα αίματος και δεν βρίσκουμε αίμα Νεφρική δυσλειτουργία Άλλοι λόγοι 72 24
ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Μετεγχειρητικές παρεμβάσεις (1/4) ΚΙΝΗΣΗ-Ενθάρρυνση να κινείται όσο περισσότερο μπορεί, για μείωση πιθανότητας επιπλοκών (θρομβοεμβολή, μειωμένη εγκεφαλική αιματική άρδευση, πνευμονία από εισρόφηση εκκρίσεων, γαστρεντερική στάση, προβλήματα ούρησης, αφαλάτωση, κατακλίσεις). ΤΡΙΓΩΝΟ & ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΗΡΕΣ χρησιμοποιούνται. Διδασκαλία αρρώστου να γυρίζει στηριγμένος στο τρίγωνο ή στους προφυλακτήρες. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΠΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΑΚΡΟΥ που χειρουργήθηκε. Όταν γυρίζει προς το μη χειρουργημένο πλάι, διατήρηση του χειρουργημένου άκρου σε θέση απαγωγής. ΜΑΞΙΛΑΡΙ τοποθετείται μόνιμα ανάμεσα στα κάτω άκρα. 73 ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Μετεγχειρητικές παρεμβάσεις (2/4) ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΜΕΝΟΥ ΑΚΡΟΥ και ήπιος και προσεκτικός χειρισμός του. ΘΕΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ- Διατήρηση του σώματος σε ευθυγράμμιση και του ισχίου σε έκταση. ΕΛΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΛΤΣΕΣ ή εφαρμογή ελαστικού επιδέσμου στα κάτω άκρα και παρακολούθηση ζωτικών σημείων πριν από την έγερση. ΕΓΕΡΣΗ το συντομότερο δυνατό. Έξοδος από το κρεβάτι με το υγιές άκρο. Βοήθεια αρρώστου να κινείται αργά και να κάθεται με κρεμασμένα άκρα, ώσπου να ανακτήσει την ισορροπία του. ΠΕΡΠΑΤΗΣΤΡΑ ή ΠΙ χρησιμοποιούνται στο περπάτημα διότι το χειρουργημένο άκρο έχει περιορισμένη δυνατότητα υποστήριξης βάρους. 74 ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Μετεγχειρητικές παρεμβάσεις (3/4) ΣΧΕΔΙΟ ΕΞΟΔΟΥ. Ετοιμασία αρρώστου για φροντίδα στο σπίτι ή για μεταφορά σε κέντρο αποκατάστασης. Το σχέδιο διδασκαλίας περιλαμβάνει: Προσαρμογή στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Απομάκρυνση από το σπίτι των δυνητικών κινδύνων. Επαρκή φωτισμό στους σκοτεινούς χώρους το βράδυ. Αργές, σκόπιμες κινήσεις και επίτευξη ισορροπίας πριν από την έξοδο από το κρεβάτι ή την καρέκλα. Ανάγκη για συνέχιση της φροντίδας του. Αναφορά στον κοινοτικό νοσηλευτή για συνέχιση φροντίδας στο σπίτι. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΕαπόκριση ασθενούς στη θεραπεία και αναθεώρηση ΣΝΦ όσο προχωρεί η ανάρρωση. 75 25
ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ Μετεγχειρητικές παρεμβάσεις (4/4) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗΣ που είναι: Καθυστερημένη πώρωση ή μη πώρωση. Επιπλοκές από ακινησία. Κυκλοφορικές και νευρικές επιπλοκές. Αναπνευστικές επιπλοκές. Λοίμωξη τραύματος. Καρδιαγγειακές επιπλοκές. Μεταβολές στη διανοητική λειτουργία. 76 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΘΕΝ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (1/7) ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ-Μτχ φροντίδα Παραλαβή: Προσεκτική τοποθέτηση στην κλίνη με τοποθέτηση μαξιλαριού ανάμεσα στους μηρούς Αν ο ασθενής έχει λάβει ραχιαία αναισθησία πρέπει να τοποθετηθεί σε ύπτια θέση και συστήνεται στον ίδιο να μη σηκώσει καθόλου το κεφάλι ή να κάμτει τον αυχένα τις επόμενες 24 ώρες. Στην περίπτωση αυτή επί εμμέτων γυρίζεται το κεφάλη στο πλάι Έλεγχος χειρουργικού τραύματος Έλεγχος παροχετεύσεων Έλεγχος επικοινωνίας και ζωτικών σημείων πολύ συχνότερα από άλλες εγχειρήσεις γιατί ο ασθενής χάνει πολύ αίμα στο χειρουργείο 77 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΘΕΝ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (2/7) ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ-Μτχ φροντίδα IV χορήγηση ορού γλυκόζης που εναλλάσσεται με χλωρονατριούχο ορό. Συν. όγκος ορού 3 lit/ 24h Σε ασθενείς με προβλήματα νεφρών ή καρδιάς το είδος και η ποσότητα των υγρών χορηγείται με Ι.Ο. Έλεγχος ισοζυγίου υγρών Αναλγητικά Τίποτα από το στόμα Έλεγχος για επίσχεση ούρων Έλεγχος-διατήρηση κατάλληλου περιβάλλοντος Αν το τραύμα βρέχεται από ορό ή αίμα αλλάζονται οι έξω γάζες και όχι αυτές που ακουμπούν στο τραύμα 78 26
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΘΕΝ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (3/7) Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ-1η μτχ ημέρα Από το στόμα υγρά ή τίποτα Οι οροί παραμένουν 3 λίτρα Ελέγχονται Ht, Κ, Νa, ουρία, σάκχαρο Έλεγχος χειρουργικού τραύματος- παροχετεύσεων Έλεγχος ισοζυγίου υγρών Αναλγητικά Αν το τραύμα βρέχεται από ορό ή αίμα αλλάζονται οι έξω γάζες και όχι αυτές που ακουμπούν στο τραύμα 79 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΘΕΝ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (4/7) Η ΜΕΘΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ-2η ή 3η μτχ ημέρα 2η ή 3η μτχ ημέρα ανάλογα με το είδος της αναισθησίας αρχίζει η σταδιακή σίτιση (σούπα φιδέ, κοτόπουλο βραστό, πουρέ..) Έγερση από 2 νοσηλευτές με μαξιλάρι ανάμεσα στους μηρούς Την 3η μτχ ημέρα ο ασθενής κάνει τα πρώτα του βήματα και εκπαιδεύεται στη χρήση Π από ειδικευμένο φυσικοθεραπευτή Κρέμμασμα ποδιών πάντα γίνεται με ελαστικό επίδεσμο ή φοράμε στον ασθενή ειδικές ελαστικές κάλτσες Το στρώσιμο της κλίνης και οι αλλαγή θέσης του ασθενούς γίνεται πάντα με το μαξιλάρι ανάμεσα στους μηρούς Σίτιση ασθενούς προοδευτικά- διακοπή ορών προοδευτικά Την 3η μτχ ημέρα αφαίρεση παροχέτευσης Αφαίρεση ουροκαθετήρα Την 3η μτχ ημέρα πλήρης αλλαγή τραύματος 80 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΘΕΝ ΚΑΤΑΓΜΑ ΙΣΧΙΟΥ (5/7) ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ 3η ΜΤΧ ΗΜΕΡΑ Έλεγχος Ht ανά 2-3 μέρες Καθημερινά έγερση ασθενούς και περπάτημα πάντα με τη βοήθεια συνοδού για αρκετή ώρα Συστήνεται στον ασθενή όταν κουράζεται να ξαπλώνει Τυχόν ζάλη του ασθενούς ακόμη και πολλές μέρες μετά την εγχείρηση θέτει την υποψία χαμηλού Ht Αν ο Ht είναι κάτω από 28 χορηγείται 1 φιάλη αίματος 7 μέρες μετά την εγχείρηση γίνεται 1 ακτινογραφία λεκάνηςισχίων, κόβονται μόνο ορισμένα ράμματα και ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του 81 27