1 Εργαστήριο Γραφικών Βοηθητικό Υλικό για την εκπόνηση των εργασιών Αφορά την 1 η Εργαστηριακή Άσκηση Μέρος B Σπύρος Συρμακέσης Καθηγητής syrma@teimes.gr Εύη Φαλιάγκα Δρ. Μηχανικός Η/Υ efaliaga@teimes.gr ebusiness & User Experience Lab www.ebusiness-lab.gr
2 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή στις στρώσεις (layers)... 3 2 Απόκρυψη & διαγραφή στρώσεων... 3 3 Παράδειγμα σύνθεσης εικόνων με χρήση στρώσεων... 4 4 Προσθήκη μάσκας-στρώσης... 7 5 Παράδειγμα μετατροπής εικόνας με χρήση στρώσεων-μάσκας... 8 6 Πιθανά προβλήματα... 11 6.1 Αιωρούμενη επιλογή... 11 6.2 Η επιλογή είναι κρυμμένη... 12 6.3 Ενεργείτε εκτός της επιλογής... 12 6.4 Η ενεργή περιοχή σχεδίασης δεν είναι ορατή... 13 6.5 Η ενεργή περιοχή σχεδίασης είναι διαφανής... 14 6.6 Προσπαθείτε να ενεργήσετε έξω από τη στρώση... 14 6.7 Η εικόνα είναι σε κατάσταση από ευρετήριο.... 15 Πίνακας Εικόνων Εικόνα 1: Αρχική εικόνα... 4 Εικόνα 2: Δημιουργία νέας στρώσης μετά την επικόλληση... 5 Εικόνα 3: Εφαρμογή εργαλείου ασαφούς επιλογής... 6 Εικόνα 4: Εφαρμογή του εργαλείου της κλιμάκωσης... 6 Εικόνα 5: Τελική εικόνα... 6 Εικόνα 6: Μενού προσθήκης μάσκας στρώσης... 7 Εικόνα 7: Αρχική εικόνα πριν τη χρήση στρώσεων-μάσκας... 9 Εικόνα 8: Διάλογος στρώσεων... 9 Εικόνα 9: Τελική εικόνα μετά την εφαρμογή στρώσης-μάσκας... 10 Εικόνα 10: Στρώση-μάσκα... 10 Εικόνα 11: Παράδειγμα χρήσης στρώσης-μάσκας χρησιμοποιώντας γκρι αντί μαύρο... 11 Εικόνα 12: Αιωρούμενη επιλογή... 12 Εικόνα 13: Επιλογές μενού προβολής... 12 Εικόνα 14: Μενού επιλογή... 13 Εικόνα 15: Διάλογος στρώσεων... 14 Εικόνα 16: Μετακίνηση ολισθητή στο διάλογο στρώσης... 14
3 Στρώσεις-Μάσκες Στρώσεων 1 Εισαγωγή στις στρώσεις (layers) Το Gimp υποστηρίζει σύνθεση εικόνων με πολλές στρώσεις. Η κάθε στρώση είναι και ένα διαφορετικό επίπεδο. Μπορούμε να φέρουμε πολλές εικόνες σε διαφορετικά επίπεδα. Δεν υπάρχει όριο, στον αριθμό των στρώσεων που μπορεί να έχει μια εικόνα, εκτός από το διαθέσιμο ποσοστό μνήμης του συστήματος. Αν και η κάθε εικόνα θα μοιάζει να επικαλύπτει την άλλη ή τις άλλες, στην πραγματικότητα η κάθε μία βρίσκεται πάνω ή κάτω από τις υπόλοιπες και είναι εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους. Οι στρώσεις μας προσφέρουν μια μοναδική ευελιξία, καθώς μπορούμε να προσθέτουμε εικόνες σε διαφορετική στρώση και να τις επεξεργαζόμαστε χωρίς να επηρεάζουμε τις υπόλοιπες. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να δημιουργούμε μοναδικές συνθέσεις εύκολα και με θεαματικά αποτελέσματα. Η οργάνωση των στρώσεων σε μια εικόνα εμφανίζεται στο διάλογο των στρώσεων που είναι ο δεύτερος πιο σημαντικός τύπος διαλόγου στο GIMP, μετά την κυρίως εργαλειοθήκη. Εάν μια στρώση είναι η τρέχουσα ενεργή, εμφανίζεται έντονη στο διάλογο στρώσεων και το όνομα της εμφανίζεται στην περιοχή κατάστασης του παραθύρου εικόνας. Εάν δεν είναι ενεργή, μπορείτε να την ενεργοποιήσετε πατώντας την με το ποντίκι. Στη γραμμή μενού πάνω από το παράθυρο εικόνας, μπορείτε να βρείτε ένα μενού που λέγεται Στρώση, περιέχει έναν αριθμό εντολών που επηρεάζουν την ενεργή στρώση της εικόνας. 2 Απόκρυψη & διαγραφή στρώσεων Αν θέλουμε να αποκρύψουμε μία ή περισσότερες στρώσεις, χωρίς όμως να τις διαγράψουμε από την εικόνα μας (όταν, για παράδειγμα, θα δημιουργούμε εικόνες που βασίζονται σε υφιστάμενα αρχεία), τότε από τη στήλη «Στρώσεις» κάνουμε κλικ στο εικονίδιο του ματιού. Το περιεχόμενο της στρώσης δε θα εμφανίζεται πλέον στην εικόνα μας, όμως αυτή εξακολουθεί να υπάρχει. Κάνουμε και πάλι κλικ στη στρώση που αποκρύψαμε (στη λίστα «Στρώσεις») ώστε να εμφανιστεί και πάλι. Για να διαγράψουμε μια στρώση, κάνουμε κλικ στη λίστα ώστε να την επιλέξουμε. Στη συνέχεια, κάνουμε κλικ στο εικονίδιο διαγραφής. Είναι σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί με τις στρώσεις, μιας και η ύπαρξη μεγάλου αριθμού κρυμμένων στρώσεων αυξάνει σημαντικά το μέγεθος του αρχείου μας χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Επίσης, θα πρέπει να προσέχουμε πριν τη διαγραφή των στρώσεων, ώστε να μη χάσουμε
4 πολύτιμες πληροφορίες. 3 Παράδειγμα σύνθεσης εικόνων με χρήση στρώσεων Έχουμε την παρακάτω εικόνα και θέλουμε να προσθέσουμε ένα καράβι που έχουμε βρει στο διαδίκτυο. Εικόνα 1: Αρχική εικόνα Με δεξί κλικ στην εικόνα εμφανίζεται το μενού. Από τις επιλογές κάνουμε κλικ στο «Επεξεργασία», «Επικόλληση» και στη συνέχεια στην επιλογή «Νέα στρώση». Η εικόνα εμφανίζεται πάνω από την προηγούμενη εικόνα (σκηνικό) που είχαμε επικολλήσει στο Gimp. Προσέξτε το λευκό φόντο στο ορθογώνιο που περικλείει την εικόνα.
5 Εικόνα 2: Δημιουργία νέας στρώσης μετά την επικόλληση H εικόνα που έχουμε επικολλήσει στη νέα στρώση εμφανίζεται μέσα σε ορθογώνιο πλαίσιο με λευκό φόντο. Για να το διαγράψουμε θα πρέπει να επιλέξουμε όλο το λευκό χρώμα. Έχοντας επιλεγμένη τη στρώση που θέλουμε (αυτή με το καράβι), εφαρμόζουμε το εργαλείο ασαφούς επιλογής για να σβήσουμε τα λευκά περιγράμματα της εικόνας. Όταν ένα χρώμα είναι συνεχόμενο, μπορούμε να το επιλέξουμε πολύ εύκολα με το εργαλείο ασαφούς επιλογής. Επιλέγουμε το εργαλείο και κάνουμε κλικ στο λευκό της στρώσης. Αυτόματα επιλέγεται όλο το λευκό χρώμα. Με δεξί κλικ εμφανίζεται το μενού. Από την επιλογή «Επεξεργασία», επιλέγουμε «Καθαρισμός». Το επιλεγμένο χρώμα διαγράφεται και το καράβι εμφανίζεται χωρίς φόντο στην εικόνα!
6 Εικόνα 3: Εφαρμογή εργαλείου ασαφούς επιλογής Για να αλλάξουμε τις διαστάσεις ενός επιλεγμένου αντικειμένου, κάνουμε κλικ στο εργαλείο της κλιμάκωσης. Στη συνέχεια κάνουμε κλικ στο αντικείμενο (καράβι) που θέλουμε να τροποποιήσουμε. Κρατάμε πατημένο το ποντίκι σε ένα από τα άκρα του και τραβάμε ώστε να αυξήσουμε ή να μειώσουμε το μέγεθός του. Εικόνα 4: Εφαρμογή του εργαλείου της κλιμάκωσης Εικόνα 5: Τελική εικόνα
7 4 Προσθήκη μάσκας-στρώσης Η εντολή προσθήκη μάσκας στρώσης προσθέτει μια μάσκα στην ενεργή στρώση. Εμφανίζει ένα διάλογο όπου μπορείτε να ορίσετε τις αρχικές ιδιότητες της μάσκας. Εάν η στρώση έχει ήδη μια μάσκα, η είσοδος μενού είναι ανενεργή και αχνή. Μια μάσκα στρώσης επιτρέπει να καθορίσετε ποια μέρη της στρώσης είναι αδιαφανή, ημιδιαφανή ή διαφανή. Εικόνα 6: Μενού προσθήκης μάσκας στρώσης Λευκό (πλήρης αδιαφάνεια) Με αυτή την επιλογή, η μάσκα στρώσης θα κάνει όλες τις στρώσεις πλήρως αδιαφανείς. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα σημειώστε καμιά διαφορά στην εμφάνιση της στρώσης μέχρι να ζωγραφίσετε στη μάσκα στρώσης. Μαύρο (πλήρης διαφάνεια) Με αυτήν την επιλογή, η μάσκα στρώσης θα κάνει όλες τις στρώσεις πλήρως διαφανείς. Αυτό αναπαριστάνεται στην εικόνα από ένα καρό μοτίβο στο οποίο θα χρειαστεί να βάψετε για να κάνετε οποιοδήποτε μέρος της στρώσης ορατό. Κανάλι άλφα της στρώσης Με αυτήν την επιλογή, τα περιεχόμενα του καναλιού άλφα χρησιμοποιούνται για να γεμίσουν τη μάσκα στρώσης. Το ίδιο το κανάλι άλφα δεν μεταβάλλεται, έτσι η διαφάνεια των μερικώς ορατών περιοχών αυξάνεται, οδηγώντας σε μια πιο διαφανή στρώση. Μεταφορά καναλιού άλφα στρώσης Αυτή η επιλογή ορίζει τη μάσκα στρώσης ως την προηγούμενη επιλογή, αλλά επαναφέρει το
8 κανάλι άλφα της στρώσης σε πλήρη αδιαφάνεια. Το αποτέλεσμα είναι η μεταφορά της πληροφορίας διαφάνειας από το κανάλι άλφα στη μάσκα στρώσης, αφήνοντας τη στρώση με την ίδια εμφάνιση όπως πριν. Η ορατότητα της στρώσης προσδιορίζεται τώρα από τη μάσκα στρώσης μόνο και όχι από το κανάλι άλφα. Εάν αμφιβάλετε, διαλέξτε αυτήν την επιλογή αντί της «κανάλι άλφα της στρώσης», επειδή θα αφήσει την εμφάνιση αμετάβλητη. Επιλογή Αυτή η επιλογή μετατρέπει την τρέχουσα επιλογή σε μάσκα στρώσης, έτσι ώστε οι επιλεγμένες περιοχές να είναι αδιαφανείς και οι μη επιλεγμένες περιοχές να είναι διαφανείς. Εάν οποιαδήποτε περιοχή είναι μερικώς επιλεγμένη, μπορείτε με κλικ στο κουμπί γρήγορης μάσκας να προβλέψετε τι αποτελέσματα θα υπάρξουν. Αντίγραφο φαιάς κλίμακας στρώσης Αυτή η επιλογή μετατρέπει την ίδια τη στρώση σε μάσκα στρώσης. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν σχεδιάζεται να προσθέσετε νέα περιεχόμενα στη στρώση στη συνέχεια. Κανάλι Με αυτήν την επιλογή η μάσκα στρώσης αρχικοποιείται με τη μάσκα επιλογής που δημιουργήσατε πριν, αποθηκευμένη στο διάλογο καναλιού. Αντιστροφή μάσκας Εάν σημειώσετε το πλαίσιο αντιστροφή μάσκας στον πυθμένα του διαλόγου, η τελική μάσκα αντιστρέφεται, έτσι οι διαφανείς περιοχές γίνονται αδιαφανείς και αντίστροφα. 5 Παράδειγμα μετατροπής εικόνας με χρήση στρώσεων-μάσκας Ένα καλό παράδειγμα για να δούμε τη χρήση των στρώσεων και της μάσκας είναι ο επιλεκτικός χρωματισμός μιας εικόνας.
9 Εικόνα 7: Αρχική εικόνα πριν τη χρήση στρώσεων-μάσκας Ξεκινάμε τη διαδικασία δημιουργώντας ένα αντίγραφο της αρχικής εικόνας (Shift+Ctrl+D, ή Δεξί κλικ Στρώση Διπλασιασμός στρώσης). Από το μενού: Ακολουθώντας τα παραπάνω βήματα, προσθέστε μία στρώση μάσκας στην επιθυμητή στρώση και αρχικοποιείστε τη με λευκό (πλήρης διαφάνεια). Σε αυτό το σημείο, ο διάλογος στρώσεων είναι ως εξής: Εικόνα 8: Διάλογος στρώσεων Ρυθμίστε το χρώμα του προσκηνίου σε μαύρο. Χρησιμοποιείστε το εργαλείο της βούρτσας για να ζωγραφίσετε τα τμήματα της εικόνας που θέλουμε να διατηρήσουν το χρώμα τους στην τελική εικόνα. Έστω ότι θέλουμε να διατηρήσουμε το χρώμα του παιδιού που ακουμπάει στο φράχτη. Χρησιμοποιώντας το εργαλείο της βούρτσας ζωγραφίσαμε το κεφάλι και τη μπλούζα του παιδιού. Το αποτέλεσμα φαίνεται στην παρακάτω εικόνα:
10 Εικόνα 9: Τελική εικόνα μετά την εφαρμογή στρώσης-μάσκας Για να δείξουμε πώς ακριβώς έγινε αυτό, στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η στρώση μάσκας που ζωγραφίσαμε ώστε να επιτύχουμε το παραπάνω αποτέλεσμα: Εικόνα 10: Στρώση-μάσκα Φυσικά, αν θέλαμε να έχουμε στο αποτέλεσμα ένα ελαφρώς πιο μουντό χρώμα στην μπλούζα του αγοριού θα χρησιμοποιούσαμε ένα γκρι αντί για το μαύρο με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η παρακάτω εικόνα:
11 Εικόνα 11: Παράδειγμα χρήσης στρώσης-μάσκας χρησιμοποιώντας γκρι αντί μαύρο 6 Πιθανά προβλήματα Προσπαθείτε να χρησιμοποιήσετε ένα από τα εργαλεία σε μια εικόνα και δεν συμβαίνει τίποτα και οτιδήποτε κάνετε δεν αποδίδει. Αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά, ακόμα και σε ανθρώπους που χρησιμοποιούν το GIMP για πολύ χρόνο, αλλά γενικά η αιτία δεν είναι τόσο δύσκολο να βρεθεί (και να διορθωθεί) εάν ξέρετε πού να κοιτάξετε. Όταν λοιπόν δε δουλεύει τίποτα καλό είναι να ελέγχετε την παρακάτω λίστα που ενδεχομένως θα σας δώσει τη λύση. 6.1 Αιωρούμενη επιλογή Το Πρόβλημα: Εάν υπάρχει μια αιωρούμενη επιλογή, πολλές ενέργειες είναι αδύνατες μέχρι η αιωρούμενη επιλογή να αγκυρωθεί. Για να το ελέγξετε, κοιτάξτε το διάλογο στρώσεων (ώστε να βεβαιωθείτε ότι έχει οριστεί για την εικόνα που δουλεύετε) και δείτε εάν η κορυφαία στρώση λέγεται «Αιωρούμενη επιλογή». Η Λύση: Είτε κάνετε σταθερή την αιωρούμενη επιλογή, είτε την μετατρέπετε σε μια συνηθισμένη (μη αιωρούμενη) στρώση.
12 Εικόνα 12: Αιωρούμενη επιλογή 6.2 Η επιλογή είναι κρυμμένη Η λύση: απλά πηγαίνετε στο μενού εικόνας Προβολή και εάν το Εμφάνιση επιλογής είναι μη επιλεγμένο, πατήστε το. Εικόνα 13: Επιλογές μενού προβολής 6.3 Ενεργείτε εκτός της επιλογής Πατήστε «Όλα» στο μενού επιλογή για να βεβαιωθείτε ότι όλα έχουν επιλεγεί.
13 Εικόνα 14: Μενού επιλογή Η λύση: Εάν κάνοντας αυτό καταστράφηκε η επιλογή που θέλατε να κρατήσετε, πληκτρολογείστε Ctrl+Z(αναίρεση) μερικές φορές για να το επαναφέρετε και έπειτα θα επεξεργαστούμε πού είναι το πρόβλημα. Υπάρχουν κάποιες πιθανότητες. Εάν δεν μπορούσατε να δείτε καμία επιλογή, θα μπορούσε να ήταν πολύ μικρή ή ακόμα και μία που δεν περιέχει καθόλου εικονοστοιχεία. Εάν αυτή είναι η περίπτωση δεν είναι σίγουρα η επιλογή που θέλατε να κρατήσετε. Εάν μπορείτε να δείτε μια επιλογή αλλά νομίσατε ότι ήταν εκεί μέσα, μπορεί να έχει αντιστραφεί. Ο πιο απλός τρόπος να το διαπιστώσετε είναι να πατήσετε το κουμπί της γρήγορης μάσκας: η επιλεγμένη περιοχή θα καθαριστεί και η μη επιλεγμένη περιοχή θα καλυφθεί. Εάν αυτό είναι το πρόβλημα, τότε μπορείτε να το επιλύσετε κλείνοντας τη γρήγορη μάσκα και επιλέγοντας αντιστροφή στο μενού Επιλογή. 6.4 Η ενεργή περιοχή σχεδίασης δεν είναι ορατή Το πρόβλημα: Ο διάλογος στρώσεων σας δίνει την ικανότητα να εναλλάξετε την ορατότητα κάθε στρώσης ναι ή όχι. Κοιτάξτε το διάλογο στρώσεων και δείτε εάν η στρώση στην οποία προσπαθείτε να εργασθείτε είναι ενεργή (δηλ. σκοτεινή) και έχει το σύμβολο ενός ματιού στα αριστερά της. Εάν όχι, να το πρόβλημα. Η λύση: Εάν η επιθυμητή στρώση δεν είναι ενεργή, πατήστε την στο διάλογο στρώσεων για να την ενεργοποιήσετε. (Εάν καμία στρώση δεν είναι ενεργή, το ενεργό σχέδιο θα μπορούσε να είναι ένα κανάλι - μπορείτε να κοιτάξετε στην καρτέλα καναλιών στο διάλογο στρώσεων για να δείτε. Αυτό, όμως, δεν αλλάζει τη λύση.) Εάν το εικονίδιο του ματιού δεν εμφανιστεί, πατήστε στο διάλογο στρώσεων στην αριστερή άκρη για να τον αλλάξετε: αυτό θα πρέπει να κάνει τη στρώση ορατή.
14 Εικόνα 15: Διάλογος στρώσεων 6.5 Η ενεργή περιοχή σχεδίασης είναι διαφανής Το πρόβλημα: Όταν η αδιαφάνεια ορίζεται στο 0 στη στρώση, δεν μπορείτε να δείτε τίποτα από αυτά που σχεδιάζετε. Κοιτάξτε τον ολισθητή Αδιαφάνεια και δείτε σε ποια πλευρά είναι τοποθετημένος ο ολισθητής. Εάν είναι στην πιο αριστερή πλευρά, αυτό είναι το πρόβλημα σας. Η λύση: Μετακίνηση του ολισθητή. Εικόνα 16: Μετακίνηση ολισθητή στο διάλογο στρώσης 6.6 Προσπαθείτε να ενεργήσετε έξω από τη στρώση Το Πρόβλημα: Στο GIMP, οι στρώσεις δεν χρειάζεται να έχουν τις ίδιες διαστάσεις όπως η εικόνα αλλά μπορεί να είναι μεγαλύτερες ή μικρότερες. Εάν προσπαθείτε να ζωγραφίσετε έξω από τα όρια της στρώσης δεν συμβαίνει τίποτα. Για να δείτε εάν αυτό συμβαίνει, κοιτάξτε για ένα διακεκομμένο μαύρο και κίτρινο ορθογώνιο που δεν περιέχει την περιοχή που προσπαθείτε να σχεδιάσετε. Η Λύση: Πρέπει να μεγαλώσετε τη στρώση. Υπάρχουν δύο εντολές στο κάτω μέρος του μενού στρώσης που σας επιτρέπουν να το κάνετε: Στρώση στο μέγεθος της εικόνας, που ορίζει τα όρια της στρώσης να ταιριάζουν με τα όρια της εικόνας και μέγεθος οριακής στρώσης, που φέρνει ένα
15 διάλογο που σας επιτρέπει να βάλετε τις διαστάσεις της στρώσης όπως θέλετε. 6.7 Η εικόνα είναι σε κατάσταση από ευρετήριο. Το Πρόβλημα: Το GIMP μπορεί να χειριστεί τρεις διαφορετικές καταστάσεις χρώματος RGB(A), από ευρετήριο και γκρι κλίμακα. Η κατάσταση χρώματος από ευρετήριο χρησιμοποιεί ένα χρωματολόγιο, όπου όλα τα χρησιμοποιούμενα χρώματα στην εικόνα είναι από ευρετήριο. Ο επιλογέας χρώματος στο GIMP, όμως, σας επιτρέπει να επιλέξετε RGB χρώματα. Αυτό σημαίνει ότι, εάν προσπαθείτε να βάψετε με ένα διαφορετικό χρώμα από αυτό του χρωματολογίου, θα καταλήξετε σε πολύ απρόβλεπτα αποτελέσματα (π.χ. βάφει με λάθος χρώμα ή δεν μπορείτε να βάψετε). Η λύση: Χρησιμοποιείτε πάντοτε την κατάσταση χρώματος RGB για βάψιμο σε εικόνες.