ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ευάγγελος Γ. Παπαδάκης Καθηγητής Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Περιεχόμενα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Εισαγωγή Γενικά στοιχεία σχεδιασμού Τεχνοοικονομικές βιομηχανιών μελέτες Σχεδιασμός & τεχνοοικονομική μελέτη Βασικές Δεδομένα σχέσεις στη εισόδου λογιστική Μελέτη σκοπιμότητας. Ενεργητικό Πληροφορίες Παθητικό. για τις χημικές αντιδράσεις Παράγοντες Ισολογισμός Προμελέτη που επηρεάζουν το κόστος Ανάλυση Δυναμικότητα. λογαριασμού Προϊόντα και πρώτες ύλες Αγορά «αποτελέσματα εξοπλισμού. Αναλυτική και Μεταβολές χρήσεως» Λειτουργικοί περιορισμοί. Προστασία τελική περιβάλλοντος μελέτη. τιμών Αποσβέσεις Διαχρονική αξία χρήματος Χρόνος εγκατάστασης Εγκατάσταση της Μετασχεδιαστικές και λειτουργίας μονάδας. Λοιπά δεδομένα φάσεις Γενικά. Τύποι Μέθοδοι τόκων υπολογισμού εισόδου Ρυθμοί Αποφάσεις πρώτου Διάγραμμα παραγωγής. αποσβέσεων επιπέδου ροής Κρατική πολιτική Παρούσα και Προϋπολογισμός μελλοντική αξία Λοιπά γενικά στοιχεία Ιεραρχική κόστους σχεδιασμού προσέγγιση πάγιας βιομηχανιών στον επένδυσης σχεδιασμό Περιοδικές χρηματοροές Έλεγχος και ρύθμιση Διαδοχικά διεργασιών επίπεδα σχεδιασμού. Διηνεκής αντικατάσταση Πάγιο κόστος & κεφαλαιοποιημένο Λειτουργικότητα μονάδας Περιθώρια και αρχικό κέρδους κεφάλαιο κόστος κίνησης Αποπληρωμή δανειακού Εκτίμηση Βοηθητικές παροχές. Συντομευμένες πάγιου κεφαλαίου κόστους. Αποθήκευσηλύσεις. Δείκτες κόστους Αξιολόγηση επενδύσεων Εκτίμηση Υπηρεσίες. Διάταξη Σύγχρονες αρχικού κεφαλαίου μονάδαςτάσεις στον κίνησης σχεδιασμό Ρυθμός επιστροφής Προϋπολογισμός αρχικής επένδυσης λειτουργικού κόστους Χρόνος Προδιαγραφές αποπληρωμής εξοπλισμού Λειτουργικό κόστος και έσοδα Κατασκευαστικά Καθαρή παρούσα υλικά Ανάλυση αξία λειτουργικού κόστους Εσωτερικός Λειτουργικές βαθμός καταπονήσεις των υλικών Ανάλυση απόδοσης νεκρού σημείου Κεφαλαιοποιημένο Ιδιότητες των υλικών κόστος Υλικά κατασκευών. Προστασία υλικών και εξοπλισμού Σχεδιασμός εγκαταστάσεων για περιορισμό των καταπονήσεων Οικονομική αξιολόγηση υλικών εξοπλισμού 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης 2

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ρόλος του Επιστήμονα στη σύγχρονη Βιομηχανία και γενικότερα στον Παραγωγικό Τομέα ξεφεύγει από τα στενά τεχνικά πλαίσια και εκτείνεται σε όλο σχεδόν το φάσμα των δραστηριοτήτων, όπως: Διοίκηση και Οργάνωση Επιχειρήσεων, Νομικά, Οικονομία, Ανάπτυξη και Προώθηση Προϊόντων, Εργονομία, Δημόσιες Σχέσεις, κλπ. Το οικονομικό πρίσμα θεώρησης όλων των αντικειμένων είναι και το αποφασιστικότερο κατά την λήψη μιας απόφασης. Ένας από τους σκοπούς της Επιστήμης είναι η δημιουργία νέου υλικού πλούτου. Ο σχεδιασμός διεργασιών και εγκαταστάσεων είναι η δημιουργική δραστηριότητα με την οποία παράγουμε ιδέες και τις μετουσιώνουμε σε εξοπλισμό και διαδικασίες παραγωγής νέων ή βελτίωσης υπαρχόντων υλικών και αγαθών: Παραγωγή μιας προμηθευόμενης πρώτης ύλης Μετατροπή ενός αποβλήτου παραπροϊόντος σε πολύτιμο προϊόν Δημιουργία ενός απολύτως νέου υλικού προϊόντος Εύρεση ενός νέου τρόπου παραγωγής ενός υπάρχοντος προϊόντος Διερεύνηση μιας νέας τεχνολογίας Διερεύνηση ενός νέου υλικού κατασκευής Εξοικονόμηση ενέργειας, κλπ. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 3

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Άνω του 50% των προϊόντων που κυκλοφορούν αναπτύχθηκαν μέσα στις τελευταίες 1-2 δεκαετίες. Οι ευκαιρίες μετατροπής μιας ιδέας σε επιχειρηματική δραστηριότητα: ερευνητικό στάδιο: 1-3% στάδιο ανάπτυξης: 10-25% στάδιο πιλοτικής εφαρμογής: 40-60% Αξιολόγηση στην μεθοδολογία του σχεδιασμού. Απροσδιοριστία προβλημάτων σχεδιασμού. Η σύνθεση (η επιλογή του κατάλληλου εξοπλισμού, των διασυνδέσεων και των λειτουργικών συνθηκών για την επίτευξη ενός παραγωγικού στόχου) είναι μια δύσκολη διαδικασία γιατί υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός (10 4-10 9 ) εναλλακτικών οδών που μπορούμε να ακολουθήσουμε ώστε να πετύχουμε τον ίδιο τεχνικό σκοπό. εμπειρικοί κανόνες (ευρήματα) για να περιορίσουμε τον αριθμό των εναλλακτικών λύσεων συντομευμένες τεχνικές οι οποίες έχουν στόχο μια πρώτη χονδρική προσέγγιση του κόστους 2-5 λύσεις που να παρουσιάζουν το χαμηλότερο κόστος εάν διαφαίνεται κερδοφορία τότε περισσότερο αυστηρές μέθοδοι σχεδιασμού πρέπει να χρησιμοποιούνται για τελικό λεπτομερειακό σχεδιασμό 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 4

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ Οι Βιομηχανίες Διεργασιών έχουν κοινά σημεία με άλλους βιομηχανικούς κλάδους (χρήση μηχανών και εργατών) αλλά και ορισμένες χαρακτηριστικές ιδιαιτερότητες: Εφαρμόζουν σε μεγάλο βαθμό επιστημονικές γνώσεις, έρευνα και εμπειρία άρα έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε υψηλής στάθμης τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό. Υπόκεινται σε συνεχή ανανέωση επειδή βελτιώνεται δυναμικά η τεχνολογία και αλλάζει συχνά το εύρος των προϊόντων και οι προδιαγραφές τους. Χρησιμοποιούν εξειδικευμένο εξοπλισμό με υψηλό κόστος κτήσης και συντήρησης (βιομηχανία έντασης κεφαλαίου). Δεν απασχολούν πολύ εργατικό δυναμικό (χαμηλή ένταση εργασίας). Απαιτούν υψηλό βαθμό υγιεινής και ασφάλειας των εγκαταστάσεων και προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι άκρως ανταγωνιστικές. Στρατηγική προσέγγισης και επίλυσης των προβλημάτων σχεδιασμού Ανάπτυξη συστηματικής μεθοδολογίας επίλυσης προβλημάτων σχεδιασμού και επιλογής της άριστης εναλλακτικής λύσης 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 5

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο σωστός συνδυασμός Επιστήμης & Τέχνης εξασφαλίζουν την επιτυχία στα σχεδιαστικά εγχειρήματα 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 6

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Ο όρος τεχνικοοικονομική μελέτη (ΤΟΜ) σημαίνει ότι κάθε τεχνική μελέτη πρέπει πάντα να συνοδεύεται από την αντίστοιχη μελέτη του οικονομικού της περιεχομένου που τελικά θα κρίνει εάν μπορεί να υλοποιηθεί και με ποια αποτελέσματα: Σχεδίαση νέας μονάδας Μετατροπή ή επέκταση υπάρχουσας μονάδας Αγορά νέων μηχανημάτων ή αντικατάσταση παλαιών Τήρηση αποθεμάτων α υλών, ανταλλακτικών και προϊόντων Ανάπτυξη νέου προϊόντος ή βελτίωση υπάρχοντος Ανάπτυξη νέας διεργασίας ή βελτίωση υπάρχουσας Εφαρμογή μεθόδων εργασίας 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 7

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Τύπος μελέτης ΚΑΤΗΓΟΡΊΕΣ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 1 Εκτίμηση τάξης μεγέθους. Βασίζεται σε παρόμοια έργα. 2 Μελέτη σκοπιμότητας. Βασίζεται στην γνώση βασικών μονάδων εξοπλισμού. Περιθώρια Κόστος μελέτης αστοχίας (% συν. επένδ.) > ± 40% - < ± 25% 0.5-1.5 3 Προμελέτη. Επαρκή δεδομένα που επιτρέπουν ακριβέστερο προϋπολογισμό. 4 Αναλυτική ΤΟΜ. Περιέχει όλα τα δεδομένα για πλήρη ανάπτυξη του διαγράμματος ροής. 5 Τελική ΤΟΜ. Περιλαμβάνει αναλυτικά μηχανικά σχέδια και προδιαγραφές για κατασκευή. < ± 12% 1-3 < ± 6% 2-6 < ± 3% - 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 8

Θέση του σχεδιασμού στο συνολικό οργανόγραμμα ΤΟΜ, από την σύλληψη της ιδέας μέχρι την υλοποίησή της. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης 9

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Πρώτη φάση αντιμετώπισης ή διερεύνησης μιας επενδυτικής απόπειρας: μελέτη σκοπιμότητας (εφικτότητας, βιωσιμότητας): Α. ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ: Πρώτες ύλες (προέλευση, ποσότητα, τιμές) Μέθοδος παραγωγής (αντιδράσεις, αποδόσεις, κλπ.) Εφικτότητα εφαρμογής των μεθόδων παραγωγής (επίπεδο τεχνολογίας, εξοπλισμού, ανθρώπινου δυναμικού) Κόστος επένδυσης Απαιτούμενο προσωπικό (αριθμός, ποιότητα) Κόστος λειτουργίας Κόστος προϊόντος ανά μονάδα Αγορά (ισοζύγια, προσφορά, ζήτηση, θέση ανταγωνισμού, κλπ.) Τιμή πώλησης ανά μονάδα προϊόντος Κέρδος ανά μονάδα προϊόντος Δυνατότητες χρηματοδότησης Ένταξη σε ευρύτερα προγράμματα Διάρκεια ζωής 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 10

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ (συνέχεια) Β. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το ύψος του αναμενόμενου κέρδους αξιολογείται και λαμβάνεται η πρώτη απόφαση για τερματισμό ή για πιο λεπτομερή εξέταση του επενδυτικού σχεδίου. Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: (Εάν τα αποτελέσματα της πρώτης αξιολόγησης είναι θετικά): Μεταφορά τεχνολογίας ή ανάπτυξη ίδιας Προμήθεια εξοπλισμού (αγορά, εισαγωγή, ιδιοκατασκευή) Οργανωτική δομή και ποιότητα προσωπικού Τόπος εγκατάστασης Διάταξη μονάδας Μέγεθος μονάδας (δυναμικότητα) Χρηματοδότηση Χρονοδιαγράμματα (μελέτης, κατασκευής, έναρξης λειτουργίας) 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 11

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ Περισσότερα τεχνικά στοιχεία - πρώτη φάση του σχεδιασμού: 1. ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ: Ερευνάται η απαιτούμενη ποσότητα και ποιότητα πρώτων και βοηθητικών υλών και εξετάζονται θέματα προμηθευτών, τιμών, και διαθεσιμότητας 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Διεξάγεται σημαντική, διεξοδική βιβλιογραφική έρευνα για: Τις χρησιμοποιούμενες ή προταθείσες αντιδράσεις Την κινητική τους Την θερμοδυναμική τους Τις συνθήκες Τις ταχύτητες Τις αποδόσεις τους Η επιλογή της μεθόδου που θα χρησιμοποιηθεί γίνεται με ποικίλα κριτήρια κατά περίπτωση. Σχεδιάζεται ένα απλοποιημένο (συνοπτικό) διάγραμμα ροής με τις απαραίτητες πληροφορίες. Εξετάζονται στην συνέχεια γενικά ισοζύγια μάζας και ενέργειας και κατασκευάζεται ένα αντίστοιχο ποσοτικό διάγραμμα ροής. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 12

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ (συνέχεια #2) 3. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ: Καθορίζεται το είδος και υπολογίζεται το μέγεθος του εξοπλισμού. Παράλληλα παρέχονται ενδείξεις για τα κατασκευαστικά υλικά αυτού του εξοπλισμού ώστε να ανταποκρίνονται στις συνθήκες εργασίας τους. 4. ΒΟΗΘΗΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ - ΠΑΡΟΧΕΣ: Καταγράφονται οι απαιτήσεις σε: βοηθητικό εξοπλισμό (αποθήκες, μεταφορικά μέσα, πιθανά όργανα ελέγχου, κλπ.) αναγκαίες ποσότητες ενέργειας (ηλεκτρισμού, καυσίμων, πεπιεσμένου αέρα) και νερού. 5. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ : Προϋπολογισμός κόστους πάγιας επένδυσης Πάγιο κόστος και αρχικό κεφάλαιο κίνησης Εκτίμηση πάγιου κόστους. Δείκτες κόστους Εκτίμηση αρχικού κεφαλαίου κίνησης Προϋπολογισμός λειτουργικού κόστους Λειτουργικό κόστος και έσοδα Ανάλυση λειτουργικού κόστους Ανάλυση νεκρού σημείου 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 13

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ (συνέχεια #3) 6. ΑΓΟΡΑ Ερευνώνται η παρούσα και μελλοντική προσφορά και ζήτηση των προϊόντων, οι διακυμάνσεις τιμών προϊόντων και παραπροϊόντων, η φύση, η δυνατότητα απορρόφησης, ο τόπος και ο αριθμός των πελατών. 7. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ Συγκεντρώνονται οι διάφορες γενικές στατιστικές παραγωγής των προϊόντων, συγκρίνονται οι χρησιμοποιούμενες από τους ανταγωνιστές μέθοδοι παραγωγής, καθώς και οι προδιαγραφές των προϊόντων του ανταγωνισμού και εκτιμάται η θέση του ανταγωνισμού στην αγορά. 8. ΠΩΛΗΣΕΙΣ Γίνεται μια πρώτη σχεδίαση των μεθόδων διανομής και πώλησης, εκτιμώνται οι διαφημιστικές ανάγκες και οι απαιτήσεις για τεχνική εξυπηρέτηση. 9. ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Κριτήρια επιλογής. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 14

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ (συνέχεια #4) 10. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΑ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Αποκλεισμός ορισμένων μεθόδων ή προϊόντων. 11. ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΚΕΡΔΟΥΣ Γίνεται με βάση όλα τα παραπάνω στοιχεία μια προσεγγιστική εκτίμηση του αναμενόμενου κέρδους (ανά μονάδα προϊόντος ή ανά έτος) καθώς και της απόδοσης κεφαλαίου, που αποτελεί και το πρώτο κριτήριο επιλογής της επένδυσης. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 15

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Α. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ 1. Ελαστικότητα διεργασιών 2. Απόδοση 3. Συνεχής ή ασυνεχής λειτουργία 4. Απαιτήσεις σε πρώτες και βοηθητικές ύλες - Παρούσα και μελλοντική δυνατότητα εξεύρεσης - Μορφή διακίνησης και αποθήκευσης - Κοινές με άλλα τμήματα του εργοστασίου 5. Ηλικία και προοπτικές της διάρκειας ζωής της μεθόδου 6. Εφικτότητα συνθηκών 7. Ενεργειακές απαιτήσεις 8. Ίδια ή ξένη τεχνολογία επίπεδο τεχνολογίας 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 16

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Β. ΤΕΧΝΙΚΑ 1. Κοινός ή εξειδικευμένος εξοπλισμός και δυνατότητα απόκτησης 2. Κατασκευαστικά υλικά εξοπλισμού 3. Όργανα ελέγχου και ρύθμισης (αυτοματοποίηση) 4. Ευκολία εγκατάστασης και συντήρηση εξοπλισμού 5. Αναμενόμενος χρόνος ζωής εξοπλισμού Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ 1. Κόστος (πρώτων υλών, εξοπλισμού, ενέργειας, προσωπικού) 2. Αποσβέσεις αντικαταστάσεις 3. Επιχορηγήσεις, απαλλαγές Δ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ 1. Συνδυασμός με λειτουργούσες διεργασίες (συσχέτιση προϊόντων, κοινός εξοπλισμός, κοινό προσωπικό) 2. Γενική επιχειρησιακή πολιτική 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 17

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ε. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ 1. Επίδραση στο περιβάλλον (υγιεινή ασφάλεια χώρου εργασίας, απόβλητα) 2. Ιδιότητες και αριθμός απασχολούμενου προσωπικού 3. Προέλευση πρώτων και βοηθητικών υλών 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 18

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Καθορίζονται όσο γίνεται ακριβέστερα το κόστος της επένδυσης και το αναμενόμενο κέρδος o Λεπτομερέστερος σχεδιασμός του εξοπλισμού, κύριου και βοηθητικού (π.χ., κτιριακές εγκαταστάσεις, γραφεία, κλιματισμός, φωτισμός, υγιεινή και ασφάλεια, κλπ.) o Αποτύπωση του οργανογράμματος και της στελέχωσης της μονάδας (άρα προσδιορισμός των αναγκών σε προσωπικό), εκτίμηση όλων των άλλων συντελεστών του κόστους παραγωγής (όπως συντήρηση, ανταλλακτικά: κατανάλωση και αποθέματα) αποθέματα (πρώτων και βοηθητικών υλών, ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων) παροχές, και των γενικών εξόδων (διοίκηση, πωλήσεις, ανάπτυξη, κλπ.) Αποτυπώνονται, αναλύονται και αξιολογούνται οι προϋπολογιζόμενες χρηματορροές Αναλύσεις επικινδυνότητας για μέρη (τεχνολογία, εξοπλισμός, πληθωρισμός, πωλήσεις, κλπ.) και για όλη την επένδυση Αναλύσεις ευαισθησίας (δηλαδή πώς η μεταβολή ορισμένων παραγόντων επηρεάζει το κόστος ή τα έσοδα) Η αναλυτικη ΤΟΜ πρέπει να είναι σε θέση να δώσει τις: απαιτήσεις για κεφάλαια για την πάγια επένδυση απαιτήσεις για κεφάλαια κινήσεως (αρχικά και ετήσια) προβλέψεις για έσοδα της επιχείρησης 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 19

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΕΛΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Ορίζονται επακριβώς όλες οι παράμετροι και συνθήκες των διεργασιών Σχεδιάζονται και προδιαγράφονται ο εξοπλισμός (αντιδραστήρες, στήλες, δοχεία, εναλλάκτες, αντλίες, συμπιεστές, σωληνώσεις) και οι διαδικασίες (ελέγχου και ρύθμισης, διακίνησης, παροχών) Σχεδιάζεται η διάταξη όλης της μονάδας Προδιαγράφονται οι αποθήκες, τα εργαστήρια, τα γραφεία Καταρτίζονται οδηγίες για τις κατασκευές ΜΕΤΑΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ 1. Εκπόνηση κατασκευαστικών σχεδίων 2. Ανάθεση εργασιών και παραγγελία εξοπλισμού 3. Ανέγερση μονάδας και εγκατάσταση εξοπλισμού 4. Εκκίνηση της μονάδας 5. Λειτουργία της μονάδας με μειωμένη παραγωγή 6. Κανονική λειτουργία της μονάδας 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 20

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Ακολουθία και διάρκεια εργασιών σχεδιασμού, κατασκευής & λειτουργίας μονάδας Φάσεις 1 ο έτος 2 ο έτος 3 ο έτος Προμελέτη ή ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ μελέτη σκοπιμότητας Αναλυτική και τελική ΤΟΜ ΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Ανέγερση και ΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧ εγκατάσταση Εκκίνηση και ΧΧΧΧΧΧ δοκιμαστική λειτουργία Χρονικά, οι σχεδιαστικές και μετασχεδιαστικές φάσεις επικαλύπτονται, ώστε να επιτευχθεί σε συντομότερο χρονικό διάστημα η λειτουργία της μονάδας. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 21

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ Ένα διάγραμμα ροής (ΔΡ) απεικονίζει τις κύριες μοναδιαίες διεργασίες της συνολικής παραγωγικής διαδικασίας και τις μεταξύ τους διασυνδέσεις, και περιέχει πληροφορίες για χαρακτηριστικά ρευμάτων (παροχές, θερμοκρασία, πίεση), διαστάσεις και συνθήκες λειτουργίας τμημάτων του εξοπλισμού. Απλά διαγράμματα ροής Κατασκευαστικά σχέδια ΔΡ: μεθοδολογικό εργαλείο σχεδιασμού. Η διαδικασία σύνθεσης ενός ΔΡ είναι ταυτόσημη με την επίλυση του σχεδιαστικού προβλήματος. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 22

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ Οι κύριοι τύποι ΔΡ που συναντάμε είναι: 1. Συνοπτικό διάγραμμα ροής. Περιλαμβάνει τις εισόδους των πρώτων υλών, τις εξόδους των προϊόντων, τις μοναδιαίες κύριες διεργασίες της παραγωγικής διαδικασίας, την μεταξύ τους διασύνδεση, και δίνει τις κύριες πληροφορίες για τις συνθήκες λειτουργίας. (Μελέτη σκοπιμότητας προμελέτη). 2. Αναλυτικό διάγραμμα ροής. Επιπλέον του συνοπτικού ΔΡ, περιλαμβάνει με μεγάλη ακρίβεια όλες τις μοναδιαίες διεργασίες και τα τμήματα του εξοπλισμού της παραγωγικής διαδικασίας, δίνοντας όλες τις πληροφορίες που αφορούν τις συνθήκες λειτουργίας (συστάσεις, ροές, θερμοκρασία, πίεση). Διαστάσεις των μηχανημάτων και των συσκευών. Αναλυτικό διάγραμμα ελέγχου και ρύθμισης των διεργασιών. (Αναλυτικός σχεδιασμός). 3. Κατασκευαστικό διάγραμμα ροής. Επιπλέον του αναλυτικού ΔΡ, περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες (διαστάσεις, διάταξη στο χώρο) που αφορούν τις σωληνώσεις και διασυνδέσεις των τμημάτων του εξοπλισμού, τις βάνες, τα κατασκευαστικά υλικά, και τον ακριβή τρόπο λειτουργίας. (Τελικός σχεδιασμός). 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 23

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Καταρχήν πολύ απλές λύσεις και μετά προσθέτουμε διαδοχικά στρώματα λεπτομερειών. Στον σχεδιασμό εγκαταστάσεων που αφορούν χημικές και φυσικές διεργασίες ακολουθούμε γενικά την παρακάτω ιεραρχική προσέγγιση μέσω διαδοχικών επιπέδων: 1 ο Επίπεδο Σχεδιασμού: Συλλογή δεδομένων εισόδου στον σχεδιασμό και πρώτες αποφάσεις. Διεργασία συνεχούς ή ασυνεχούς λειτουργίας. 2 ο Επίπεδο Σχεδιασμού: Δομή εισόδου- εξόδου του διαγράμματος ροής. Κύριος στόχος αυτού του επιπέδου είναι η ποιοτική και ποσοτική γνώση της εισόδου (πρώτες ύλες) και εξόδου (προϊόντα και παραπροϊόντα) από την συνολική διεργασία. 3 ο Επίπεδο Σχεδιασμού: Δομή ανακύκλωσης του διαγράμματος ροής. Αρχίζουμε πλέον και ενδιαφερόμαστε για το εσωτερικό του ανωτέρω πλαισίου, διακρίνοντας τα σημαντικότερα μέρη του (αντιδραστήρας και συνολικό σύστημα διαχωρισμών) και εξετάζοντας την μεταξύ τους διασύνδεση (ανακυκλώσεις). 4 ο Επίπεδο Σχεδιασμού: Γενική δομή του συστήματος διαχωρισμών. Στο επίπεδο αυτό εμφανίζονται τα συστήματα ανάκτησης αερίων, διαχωρισμού υγρών και στερεών, ανάλογα με την φύση του προβλήματος. Συμφωνία με τις προηγούμενες απαιτήσεις. 5 ο Επίπεδο Σχεδιασμού: Ενεργειακή ολοκλήρωση. Είναι το τελικό στάδιο, στο οποίο σχεδιάζουμε το δίκτυο εναλλακτών θερμότητας για βέλτιστη ενεργειακή εξοικονόμηση. Στο επίπεδο αυτό επίσης φαίνονται και οι ανάγκες σε βοηθητικές παροχές (ατμός, νερό ψύξης, ενέργεια). 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Μελέτη, Παπαδάκης Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 24

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΚΕΡΔΟΥΣ Κριτήριο για την επιλογή μιας λύσης από ένα πλήθος εναλλακτικών προσεγγίσεων, όπου όλες δίνουν παρόμοια τεχνικά αποτελέσματα, είναι η μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους. Εξεύρεση των βέλτιστων συνθηκών λειτουργίας και άλλων μεταβλητών που υπεισέρχονται στον σχεδιασμό (μεταβλητές σχεδιασμού). Σε κάθε επίπεδο λοιπόν σχεδιασμού πρέπει να υπολογίζονται τα περιθώρια κέρδους (ΠΚi ανάλογα με το επίπεδο σχεδιασμού, i = 2, 3, 4, και 5, σε /yr): ΠΚ2 = Αξία προϊόντων και παραπροϊόντων Κόστος πρώτων υλών ΠΚ3 = ΠΚ2 Πάγιο(αποσβ) και λειτουργικό κόστος αντιδραστήρα Πάγιο (αποσβ) και λειτουργικό κόστος ανακύκλωσης ΠΚ4 = ΠΚ3 Πάγιο (αποσβέσεις) και λειτουργικό κόστος συστήματος διαχωρισμών ΠΚ5 = ΠΚ4 Πάγιο (αποσβέσεις) και λειτουργικό κόστος δικτύου εναλλακτών Εάν τα περιθώρια κέρδους γίνονται σε κάποιο επίπεδο αρνητικά: 1. Εύρεση οικονομικότερης εναλλακτικής λύσης 2. Αύξηση της τιμής του προϊόντος 3. Τερματισμός της μελέτης σχεδιασμού. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Μελέτη, Παπαδάκης Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 25

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΣΥΝΤΟΜΕΥΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Είναι δυνατή τεχνικά η παραγωγή ενός προϊόντος με πλήθος εναλλακτικών διαγραμμάτων ροής. Χρησιμοποιούμε επιχειρήματα τάξης μεγέθους ώστε να απλοποιούμε τα ισοζύγια υλικών, τις εξισώσεις σχεδιασμού του εξοπλισμού, και τους υπολογισμούς κόστους. Μείωση κατά 90% και άνω των εναλλακτικών λύσεων. Αυστηρή επανάληψη υπολογισμών στο τέλος. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 26

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ Τόσο για συμβατικές τεχνολογίες όσο και για νέες τεχνολογίες, η σύγχρονη τάση στην αποδοχή των προϊόντων και των τελικών προτάσεων σχεδιασμού υπαγορεύει: Να περιλαμβάνονται οι επί μέρους τεχνολογικές εξελίξεις. Να επιτυγχάνεται η πλέον δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας. Να ικανοποιούνται οι τελευταίες προδιαγραφές ασφάλειας και προστασίας περιβάλλοντος. Να διασφαλίζεται η ποιότητα των προϊόντων και των διαδικασιών παραγωγής τους. Να ενσωματώνονται περισσότερο ανεπτυγμένα συστήματα αυτομάτου ελέγχου και ρύθμισης των διεργασιών. Εργαλεία σχεδιασμού: Σχεδιασμός με βοήθεια υπολογιστικών πακέτων Η/Υ εξοικονομώντας σχεδιαστικό χρόνο και αυξάνοντας την δυνατότητα εξέτασης πολλών εναλλακτικών λύσεων. Ερευνητικό επίπεδο: θέματα σύνθεσης διεργασιών και δομικής αριστοποίησης, με σκοπό την μείωση του εμπειρισμού που ακολουθείται στα διάφορα επίπεδα του σχεδιασμού. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 27

ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ευάγγελος Γ. Παπαδάκης Καθηγητής Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Περιεχόμενα 1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 2. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Βασικές σχέσεις στη λογιστική 4. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Ενεργητικό Παθητικό. Ισολογισμός Ανάλυση λογαριασμού «αποτελέσματα χρήσεως» 5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Αποσβέσεις Γενικά. Μέθοδοι υπολογισμού αποσβέσεων 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Αντικείμενο της λογιστικής είναι η μέτρηση, η καταγραφή, η αναφορά και η ανάλυση των επιχειρηματικών συναλλαγών, που επιδρούν πάνω στη χρήση του κεφαλαίου. Συντηρεί δε λογαριασμούς εσόδων, δαπανών, παγίων στοιχείων, αποσβέσεων, υποχρεώσεων, απαιτήσεων, κλπ. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3

ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Ενεργητικό της επιχείρησης: Εκφράζει την αξία που έχει η επιχείρηση στη δεδομένη στιγμή μέτρησής του και περιλαμβάνει την αξία των γηπέδων, κτιρίων, εξοπλισμού, υλικών (κάθε μορφής), προϊόντων, μετρητών και χρεωγράφων που βρίσκονται στη κατοχή της επιχείρησης. Παθητικό της επιχείρησης: Εκφράζει τις απαιτήσεις των φυσικών ή νομικών προσώπων που κατέβαλαν τις δαπάνες ώστε να δημιουργηθεί το ενεργητικό της επιχείρησης είτε σαν ιδιοκτήτες (ίδιο μετοχικό κεφάλαιο) είτε σαν δανειστές (υποχρεώσεις). Κάθε χρονική στιγμή ισχύει η σχέση: Ενεργητικό = Παθητικό 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 4

ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Το ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ αποτελείται από το: α. Πάγιο δηλαδή τα «σταθερά» περιουσιακά στοιχεία (γήπεδα, κτίρια, εξοπλισμός, κλπ.) και β. Κυκλοφορούν, αυτό που εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε μετρητά αν «ρευστοποιηθεί» (αποθέματα, συναλλαγματικές, μετρητά, κλπ.) Ενεργητικό = Πάγιο + Κυκλοφορούν 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 5

ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Το ΠΑΘΗΤΙΚΟ συνίσταται από: α. Το «Κεφάλαιο» ή «Καθαρή θέση» β. Τις Υποχρεώσεις Παθητικό = Καθαρή θέση + Υποχρεώσεις Καθαρή θέση = Μετοχικό Κεφάλαιο + Περίσσευμα (κέρδη ή ζημιές) Οι Υποχρεώσεις διακρίνονται σε: α. Μακροπρόθεσμες: Είναι κυρίως τα μακροπρόθεσμα δάνεια που σύναψε η επιχείρηση για την κτήση των παγίων στοιχείων της. β. Βραχυπρόθεσμες: Βραχυπρόθεσμα δάνεια: κάλυψη κεφαλαίου κίνησης. Χρέη: προμηθευτές. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 6

ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Ο ισολογισμός μιας επιχείρησης δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια αναλυτική και πινακοποιημένη μορφή της εξίσωσης (Ενεργητικό = Παθητικό), δείχνει δηλαδή την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης στη δεδομένη στιγμή. Εκτός από τα κέρδη ή τις ζημιές, οι σχέσεις των διαφόρων μεγεθών του ισολογισμού είναι αρκετά ενδεικτικές. Π.χ.: Καθαρό κεφάλαιο κίνησης = Σύνολο Κυκλοφορούντος Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 7

ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Ικανότητα εκπλήρωσης οικονομικών υποχρεώσεων: Δείκτης τρεχουσών συναλλαγών = Σύνολο Κυκλοφορούντος / Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Δείκτης ταμειακής κατάστασης = Διαθέσιμα / Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια: Μετοχικό Κεφάλαιο / (Μακροπρόθεσμα + Βραχυπρόθεσμα δάνεια) 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 8

Παράδειγμα ισολογισμού εταιρείας κατά την 31.12.14 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ (σε χιλιάδες ) ΠΑΘΗΤΙΚΟ (σε χιλιάδες ) ΠΑΓΙΟ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Γήπεδα, κτίρια 4,500 Μακροπρόθεσμες 17,500 Εγκαταστάσεις, κύριος εξοπλισμός 25,000 Βραχυπρόθεσμες 12,800 Βοηθητικός εξοπλισμός 7,000 (Λογαριασμοί, Γραμμάτια, Δάνεια) (3,700 9,100) Λοιπά αγαθά και δικαιώματα 500 Σύνολο Υποχρεώσεων 30,300 37,000 Μείον αποσβέσεις 1,850 ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ Σύνολο παγίου 35,150 Μετοχικό κεφάλαιο 18,000 ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ Κέρδη 410 Διαθέσιμα 2,950 Σύνολο Καθαρής θέσης 18,410 (Ταμείο (250 Καταθέσεις 1,600 Σύνολο Παθητικού 48,710 Τίτλοι) 1,100) Αποθέματα 8,150 (Υλικά (550 Προϊόντα) 7,600) Απαιτήσεις 2,460 Σύνολο κυκλοφορούντος 13,560 Σύνολο Ενεργητικού 48,710 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 9

Ανάλυση λογαριασμού «αποτελέσματα χρήσεως» Παράδειγμα εταιρείας από 01.01.14 έως 31.12.14 (σε χιλιάδες ) 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 10

ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μείωση της αξίας του εξοπλισμού που οφείλεται σε φυσική φθορά, τεχνολογική παλαίωση και οικονομικές μεταβολές χαρακτηρίζεται απόσβεση. Στην λογιστική οι αποσβέσεις είναι το ποσόν που αφαιρείται από το ακαθάριστο εισόδημα της επιχείρησης και προορίζεται για την αντικατάσταση του εξοπλισμού της (δεν φορολογούνται). Παράγοντες που συνδέονται άμεσα με τις αποσβέσεις: α. Η λογιστική διάρκεια ζωής του εξοπλισμού. Ένα στοιχείο εξοπλισμού έχει αξία για τη λογιστική όσο παραμένει αναπόσβεστο. β. Υπολειπόμενη (απομένουσα) αξία του εξοπλισμού: Η αξία που αναμένεται να έχει το εξεταζόμενο στοιχείο εξοπλισμού στο τέλος της χρήσιμής του ζωής. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 11

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ α. Γραμμική: Είναι η απλούστερη των μεθόδων και η μόνη φορολογικά αποδεκτή από την ελληνική νομοθεσία: Το ετήσια αποσβενυμένο ποσό D ενός στοιχείου αρχικής αξίας C και υπολειπόμενης R με αναμενόμενη διάρκεια ζωής n νια είναι: D = C n R 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 12

ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ α. Γραμμική (συνέχεια): Ο δε ετήσιος συντελεστής απόσβεσης d (για R=0, όπως συνήθως λαμβάνεται στην Ελλάδα) είναι: d = D C Η αξία του στοιχείου μετά από n χρόνια θα είναι: ή 1 n = C n D ( ) ή C n = C 1 n d C n d = 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 13

ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ β. Ισορροπίας με απλή κλίση (σταθερού ποσού) : Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή το ετήσια αποσβενυμένο ποσό D είναι ένα σταθερό ποσοστό της αξίας του στοιχείου στην αρχή του αντίστοιχου έτους, C n. D n = d1. C n Ετήσιος συντελεστής απόσβεσης: Μέθοδος της διπλής κλίσης: R d1 = 1 C d 2 = 2 n 1/ n 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 14

ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ γ. Μέθοδος των ετησίων αθροισμάτων : Ο συντελεστής απόσβεσης με τη μέθοδο αυτή μεταβάλλεται κάθε χρόνο και βρίσκεται από το κλάσμα που σχηματίζεται με αριθμητή τον αριθμό των ετών της χρήσιμης ζωής που απομένουν και παρονομαστή το άθροισμα της αριθμητικής σειράς από το 1 ως το n, όπου το n εκφράζει το σύνολο των ετών χρήσιμης ζωής του στοιχείου. Συντελεστής απόσβεσης κατά την n χρονιά: Το αποσβενυμένο ποσό είναι: D n = d. ( C R) d S, n ( n n + 1) n( n + 1) 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 15 S, n = 2 = 2 ( n n + 1) ( C R) n( n + 1)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ Παράδειγμα 1,0 Λύση Γραμμική Να υπολογισθεί η απομένουσα αξία ενός στοιχείου σαν ποσοστό της αρχικής μετά από κάθε έτος λειτουργίας, για διάρκεια ζωής 10 χρόνια με τις μεθόδους: α. Γραμμική (υπόθεση R=0) Β. Διπλής κλίσης Γ. Ετησίων αθροισμάτων (υπόθεση R=0) Ποσοστό αρχικής αξίας 0,8 0,6 0,4 0,2 Διπλής κλίσης Ετήσια αθροίσμ. 0,0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Χρόνος, έτη Σύγκριση των τριών μεθόδων απόσβεσης 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 16

ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ευάγγελος Γ. Παπαδάκης Καθηγητής Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Περιεχόμενα 1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 2. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ 4. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ 5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος Αγορά εξοπλισμού. Μεταβολές τιμών Χρόνος εγκατάστασης και λειτουργίας Ρυθμοί παραγωγής. Κρατική πολιτική Προϋπολογισμός κόστους πάγιας επένδυσης Πάγιο κόστος και αρχικό κεφάλαιο κίνησης Εκτίμηση πάγιου κόστους. Δείκτες κόστους Εκτίμηση αρχικού κεφαλαίου κίνησης Προϋπολογισμός λειτουργικού κόστους Λειτουργικό κόστος και έσοδα Ανάλυση λειτουργικού κόστους Ανάλυση νεκρού σημείου 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 2

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΓΟΡΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Τρόποι «στησίματος» μιας μονάδας: α. Η ανάθεση του όλου έργου σε έναν οίκο που θα παραδώσει το εργοστάσιο έτοιμο, «με το κλειδί στο χέρι». β. Η ανάθεση μόνο του έργου του συντονισμού και της επίβλεψης σε έναν ανάλογο οίκο, και της ανάθεσης επί μέρους έργων σε άλλους οίκους (υπεργολαβίες). γ. Η ανάληψη του έργου συντονισμού και επίβλεψης του έργου (Project Management) από την ίδια την επιχείρηση με απ ευθείας ανάθεση προμηθειών, κατασκευών, εγκαταστάσεων, κλπ., στους εκάστοτε μειοδότες, κατόπιν διαγωνισμού. Για την προμήθεια του εξοπλισμού θα πρέπει να ζητηθούν προσφορές από όσο γίνεται περισσότερους προμηθευτές με σαφώς προδιαγεγραμμένους όρους. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 3

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΙΜΩΝ Οι τιμές κτήσεως αγαθών και υπηρεσιών μπορεί να μεταβάλλονται με ταχύ ρυθμό. Για να αποφευχθεί η αύξηση του κόστους από την αύξηση των τιμών θα πρέπει: α. Να καθορισθούν τα στοιχεία εκείνα των οποίων οι τιμές παρουσιάζουν ή αναμένεται να παρουσιάσουν καμία ή μικρή αύξηση, και εκείνα των οποίων οι τιμές αναμένεται να αυξηθούν ταχέως. Τα δεύτερα πρέπει να «κλεισθούν» όσο γίνεται γρηγορότερα, σε σημερινές τιμές, άσχετα με τον χρόνο παράδοσής τους. β. Να μελετηθούν οι συναλλαγματικές διακυμάνσεις, και οι αναμενόμενες μεταβολές των ισοτιμιών των νομισμάτων. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ α. Δεν πρέπει να μεσολαβεί χρόνος από την ολοκλήρωση της μελέτης ενός στοιχείου μέχρι την αγορά και εγκατάστασή του, ώστε να μην υπάρχουν μεταβολές στις τιμές ούτε και μεταβολή ορισμένων δεδομένων, ώστε να χρειάζεται νέα μελέτη. β. Δεν πρέπει να παραμένει επί μακρόν εγκατεστημένος εξοπλισμός χωρίς να μπαίνει σε κανονική λειτουργία. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 5

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΡΥΘΜΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ο χρόνος λειτουργίας, ο ρυθμός παραγωγής και οι δυνατότητες πωλήσεων είναι στενά συνδεδεμένες. Επιλογή του ρυθμού παραγωγής: κάτω του νεκρού σημείου η μονάδα δουλεύει με ζημιά οι δυνατότητες των πωλήσεων να καλύπτουν τον επιλεγέντα ρυθμό παραγωγής κόστος πάγιας επένδυσης 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 6

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Επιβάλλει περιορισμούς και ρυθμίσεις που έχουν άμεση επίπτωση στο επενδυτικό & λειτουργικό κόστος μιας επιχείρησης: - Φόροι & δασμοί επί των εισαγόμενων προϊόντων - Συντελεστές αποσβέσεων - Φορολογία κερδών και μερισμάτων - Περιορισμοί στο προς κατανομή μέρισμα - Επιτόκια χορηγήσεων, ύψος δανειοδοτήσεων - Κανονισμοί προστασίας περιβάλλοντος - Κανονισμοί υγιεινής & ασφάλειας στον χώρο εργασίας - Κατώτατα όρια μισθών & ημερομισθίων - Τιμολόγια κρατικών υπηρεσιών & οργανισμών - Επιδοτήσεις εξαγωγών, περιορισμοί εισαγωγών - Διακρατικές συμφωνίες - Γενικότερη βιομηχανική πολιτική Απόλυτη ενημέρωση πάνω στο πλέγμα της κρατικής πολιτικής (νόμοι, διατάξεις, κανονισμοί, εγκύκλιοι)! 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 7

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΓΙΟ ΚΟΣΤΟΣ & ΑΡΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ Το σύνολο των δαπανών που απαιτούνται από την σύλληψη της ιδέας μέχρι την υλοποίησή της σε παραγωγική μονάδα (εκπόνηση μελετών, για την αγορά οικοπέδου και την διαμόρφωσή του, για την αγορά και εγκατάσταση των μηχανημάτων, διασυνδέσεων και εξαρτημάτων, κλπ.) και ακριβώς πριν τεθεί αυτή σε κανονική λειτουργία αποτελούν το κεφάλαιο ίδρυσης (ή συνολικό κόστος επένδυσης). Διακρίνεται σε: πάγιο κεφάλαιο: δαπάνες για την κτήση ή/ και κατασκευή του εξοπλισμού και την εγκατάστασή του αρχικό κεφάλαιο κίνησης: δαπάνες που απαιτούνται ώστε να γίνει δυνατή η παραγωγή μέχρι του σημείου κανονικής λειτουργίας. Από το σημείο αυτό και πέρα έχουμε συνήθως μόνον λειτουργικές δαπάνες και έσοδα 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 8

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΓΙΟ ΚΟΣΤΟΣ & ΑΡΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ α/α Περιγραφή Συμμετοχή στο συνολικό κόστος (%) 1. 2. 3. 4. Μονάδες κύριου εξοπλισμού Σωληνώσεις και μέσα διακίνησης Όργανα ελέγχου και ρύθμισης Ηλεκτρολογικός κλπ βοηθ. εξοπλισμός 20-50 3-15 4-10 5-25 5. Εγκατάσταση εξοπλισμού 6-15 6. 7. 8. Οικόπεδο, κτίρια και έργα μηχανικού Μελέτη, επίβλεψη, οργάν. εργοταξίου Απρόβλεπτα 5-20 5-21 5-15 τα στοιχεία υπ αριθμόν 1 έως 6: άμεσο πάγιο κόστος τα υπόλοιπα (7 και 8): έμμεσο πάγιο κόστος το συνολικό κόστος 1 4: κεφάλαιο παραγωγικής επένδυσης το συνολικό κόστος 5 8: κεφάλαιο μη παραγωγικής επένδυσης 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 9

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΓΙΟ ΚΟΣΤΟΣ & ΑΡΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ 1. Μονάδες κύριου εξοπλισμού: δαπάνη για την αγορά του κύριου εξοπλισμού, (π.χ., αντιδραστήρες, αποστακτικές στήλες, δοχεία, εναλλάκτες, κλπ.) ή το κόστος κατασκευής τους, τους φόρους, τα ασφάλιστρα, τα μεταφορικά, κλπ. 2. Σωληνώσεις και μέσα διακίνησης: δαπάνη που αφορά το κόστος αγοράς ή κατασκευής σωληνώσεων (π.χ., σωλήνες, σύνδεσμοι, βάνες, μονώσεις) και των μέσων διακίνησης των υλικών (αντλίες, συμπιεστές, μεταφορικές ταινίες, κλπ.). 3. Όργανα ελέγχου και ρύθμισης: το κόστος των στοιχείων για την κατασκευή του συστήματος ελέγχου και ρύθμισης (π.χ., θερμόμετρα, μανόμετρα, μετρητές ροής, όργανα μέτρησης ιδιοτήτων, ενδεικτικά και καταγραφικά όργανα, ρυθμιστές, κλπ.). 4. Ηλεκτρολογικός & βοηθητικός εξοπλισμός: τα στοιχεία του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (ηλεκτρικοί κινητήρες, διακόπτες, πίνακες, καλώδια, ηλεκτροφωτισμός, κλπ.) και του βοηθητικού εξοπλισμού (παραγωγή ατμού, πεπιεσμένου αέρα, νερού ψύξης, κατεργασίας αποβλήτων, κλπ.). 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 10

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΑΓΙΟ ΚΟΣΤΟΣ & ΑΡΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ 5. Εγκατάσταση εξοπλισμού: δαπάνες για τις θεμελιώσεις, τις φέρουσες κατασκευές, και τη συναρμολόγηση του εξοπλισμού (συσκευές, μηχανήματα, δίκτυα σωληνώσεων, κλπ.). 6. Οικόπεδο, κτίρια και έργα πολιτικού μηχανικού: αγορά οικοπέδου, έργα διαμόρφωσης, δρόμοι, κτίρια εγκαταστάσεων, διοίκησης, δίκτυο αποχέτευσης, κλπ. 7. Μελέτη, επίβλεψη και οργάνωση εργοταξίου: έξοδα για την εκπόνηση των μελετών (προμελέτη, αναλυτική και τελική τεχνοοικονομική μελέτη), τις διαδικασίες προμηθειών του εξοπλισμού (συγγραφή προδιαγραφών, προκήρυξη διαγωνισμών, αξιολόγηση προσφορών) και την επίβλεψη κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου. Οργάνωση εργοταξίου: κόστος φύλαξης των υλικών, το κόστος των προσωρινών κατασκευών και το κόστος λειτουργίας του. 8. Απρόβλεπτα: σημαντικό στοιχείο του κόστους γιατί σε αυτό πρέπει να περιληφθούν οι πιθανές ζημιές από φυσικές καταστροφές, οι απρόβλεπτες μεταβολές τιμών, οι αλλαγές του σχεδιασμού κατά την κατασκευή και τα σφάλματα εκτίμησης των στοιχείων κόστους του πάγιου κεφαλαίου. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 11

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ α. Εκτίμηση «Τάξης Μεγέθους» (Order-of-Magnitude estimate) Βασίζεται σε κοστολογικά στοιχεία ανάλογων επενδύσεων και εφαρμόζει συνολικούς δείκτες μεγέθους. Ακρίβεια εκτίμησης >± 30%, Δαπάνη εκτίμησης <0.1% του συνολικού κόστους επένδυσης. β. Εκτίμηση «Αξιολόγησης» (Study ή factored estimate) Βασίζεται στη γνώση των μεγάλων «κονδυλίων» του εγχειρήματος, αφού στη φάση αυτή είναι γνωστά τα στοιχεία του κύριου εξοπλισμού και η τοποθεσία εγκατάστασης. Ακρίβεια περίπου ± 30%, Δαπάνη εκτίμησης περίπου: 0.1-0.2%. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 12

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ γ. Εκτίμηση «Προϋπολογισμού» (Preliminary ή budget authorization ή scope estimate) Βασίζεται σε επαρκή στοιχεία που επιτρέπουν σύνταξη προϋπολογισμού του εγχειρήματος: - Κατάλογος και μέγεθος εξοπλισμού, κατασκευαστικά υλικά - Τοποθεσία και διαγράμματα εγκατάστασης - Κτίρια - Μεγέθη παροχών, Προμήθεια-Διανομή, Σωληνώσεις Ακρίβεια περίπου ± 20%, Δαπάνη εκτίμησης περίπου: 0.4-0.8%. δ. Εκτίμηση «Λεπτομερούς Σχεδιασμού» (definite ή project control estimate) Βασίζεται σε σχεδόν πλήρη στοιχεία και μένει μόνο η εκπόνηση αναλυτικών σχεδίων και προδιαγραφών. Ακρίβεια περίπου ± 10%, Δαπάνη εκτίμησης περίπου: 1-3%. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 13

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ε. Εκτίμηση «Τελική» (detailed ή contractor s estimate) Στο στάδιο που γίνεται αυτή η εκτίμηση όλα είναι έτοιμα (σχέδια, προδιαγραφές κλπ.) για τις παραγγελίες του εξοπλισμού και τις συμβάσεις με τους υπεργολάβους. Ακρίβεια περίπου ± 5%, Δαπάνη εκτίμησης περίπου: 6-10%. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 14

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Προσεγγιστικές μέθοδοι προϋπολογισμού πάγιου κόστους: (κατά αύξουσα ακρίβεια) 1. Μέθοδος ρυθμού ανακύκλωσης πάγιας επένδυσης: Ταχύτατη μέθοδος, κατάλληλη μόνο για εκτιμήσεις τάξης μεγέθους. Ο ρυθμός ανακύκλωσης του κεφαλαίου της πάγιας επένδυσης ορίζεται από τη σχέση: Ρυθµ ός ανακύκλωσης = Συνολικά Κεφάλαιο ετήσια έσοδα πάγιας επένδυσης Ο επιθυμητός ρυθμός ανακύκλωσης καθορίζεται από το είδος της επιχείρησης: 0.2-5, χημική βιομηχανία 1. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 15

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Προσεγγιστικές μέθοδοι προϋπολογισμού πάγιου κόστους: (κατά αύξουσα ακρίβεια) 2. Μέθοδος της αναλογίας δυναμικότητας μονάδων: C = 2 C 1 ( ) n Q 2 /Q 1 Q 1, Q 2 : δυναμικότητες, C 1 : πάγιο κεφάλαιο για την Q 1, C 2 : πάγιο κεφάλαιο για την Q 2, και n παράμετρος. Χημική βιομηχανία: n 2/3, μέθοδος των 2/3. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 16

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Προσεγγιστικές μέθοδοι προϋπολογισμού πάγιου κόστους: (κατά αύξουσα ακρίβεια) 2. Μέθοδος της αναλογίας δυναμικότητας μονάδων (συνέχεια): Εκθέτες αναλογίας δυναμικότητας διεργασιών Διεργασία Εκθέτης Απόσταξη (ατμοσφαιρική) 0.90 Απόσταξη (υπό κενό) 0.70 Πυρόλυση 0.70 Εκτόνωση (υπό κενό) 0.65 Εκχύλιση 0.70 Πολυμερισμός (καταλυτικός) 0.58 Μονάδα παραγωγής H 2 SO 4 0.60 Μονάδα επεξεργασίας νερού 0.91 Μονάδα ψύξης, F-12 και NH 3 0.68 Μονάδα ψύξης με βοηθητικές εγκαταστάσεις 0.90 5/3/2018 17

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Προσεγγιστικές μέθοδοι προϋπολογισμού πάγιου κόστους: (κατά αύξουσα ακρίβεια) 3. Μέθοδος των συντελεστών: Η μέθοδος αυτή απαιτεί πρώτα τον καθορισμό του κόστους του κύριου εξοπλισμού. Το κόστος των υπόλοιπων στοιχείων της πάγιας επένδυσης υπολογίζεται μετά σαν ποσοστό του κόστους του κυρίου εξοπλισμού, δίνοντας το συνολικό πάγιο κόστος, C: C [ Ε + Σ( f E f E f E f )] 1 + 2 + 3 + + ne f I =... όπου f 1, f 2,, f n = συντελεστής για σωληνώσεις, όργανα ελέγχου, ηλεκτρολογικά κλπ., f I = συντελεστής κόστους για τα έμμεσα έξοδα, όπως κόστος μελέτης, επίβλεψης, κατασκευών, εργολάβων, απροβλέπτων, & Ε = κόστος προμήθειας κύριου εξοπλισμού. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 18

Συντελεστές κόστους επί του κόστους του κύριου εξοπλισμού Άμεσο κόστος Σωληνώσεις ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ f 1 : Διεργασίες στερεών 0.07-0.10 Διεργασίες ρευστοστερεών 0.10-0.30 Διεργασίες ρευστών 0.30-0.60 Όργανα Ρυθμίσεων και Ελέγχου f 2 : Αυτόματος έλεγχος σε μικρή κλίμακα 0.02-0.05 Αυτόματος έλεγχος σε μεγάλη κλίμακα 0.05-0.10 Σύνθετος κεντρικός έλεγχος 0.10-0.15 Κτιριακές εγκαταστάσεις f 3 : 0.20-1.00 Ηλεκτρολογικές Εγκαταστάσεις f 4 : 0.10-0.20 Βοηθητικές Υπηρεσίες f 5 : Μικρές προσθήκες σε ήδη υπάρχουσες 0.00-0.05 Μεγάλες προσθήκες σε ήδη υπάρχουσες 0.05-0.25 Εξαρχής κατασκευή 0.25-1.00 Γραμμές Μεταφοράς 0.05-0.25 Έμμεσο κόστος (συντελεστής επί του άμεσου κόστους) Μελέτη Επίβλεψη 0.20-0.40 Κατασκευή 0.30-0.50 Αμοιβές εργολάβων 0.05-0.10 Απρόβλεπτα 0.10 19

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΓΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ 3. Μέθοδος των συντελεστών (συνέχεια): Η μέθοδος των συντελεστών προτάθηκε αρχικά απ τον Lang το 1974, ο οποίος ανάλυσε το κόστος μεγάλου αριθμού βιομηχανιών: Κόστος πάγιας επένδυσης = f L,1 x Κόστος κύριου εξοπλισμού Κόστος συνολικής επένδυσης = f L,2 x Κόστος κύριου εξοπλισμού Τιμές των πολλαπλασιαστών του Lang: f L,1 f L,2 Μονάδες επεξεργασίας στερεών 3.9 4.6 Μονάδες επεξεργασίας ρευστών-στερεών 4.1 4.9 Μονάδες επεξεργασίας ρευστών 4.8 5.7 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 20

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Τα αποτελέσματα πρέπει να προσαρμόζονται στο χρόνο που θα γίνουν οι δαπάνες του πάγιου κεφαλαίου: με δείκτες κόστους: Παρόν κόστος = Κόστος κατά έτος Π αρών Δείκτης Χ. Δείκτης κόστους Κόστους έτους Χ Α. Δείκτης εξοπλισμού Marshall and Swift (M&S equipment cost index) Β. Δείκτης Κατασκευών Engineering News-Record Γ. Δείκτης Nelson Δ. Δείκτης Chemical Engineering (CE plant cost index) Στην Ελλάδα δημοσιεύονται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ορισμένοι βασικοί δείκτες της οικονομίας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται δείκτες για το κόστος υλικών κατασκευών και τις ωριαίες αμοιβές. Οι δείκτες αυτοί βγαίνουν κατά τρίμηνο και δημοσιεύονται στα διάφορα οικονομικά περιοδικά. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 21

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΡΧΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ Το αρχικό κεφάλαιο κίνησης (ή δαπάνες εκκίνησης) αφορά δαπάνες που σχετίζονται με: Δοκιμαστική λειτουργία: Είναι τα έξοδα για την χρησιμοποίηση ειδικού προσωπικού κατά τη φάση της δοκιμαστικής λειτουργίας. Πρώτες και βοηθητικές ύλες: Το κόστος σε πρώτες και βοηθητικές ύλες που απαιτείται από την έναρξη της παραγωγής μέχρι τη δημιουργία εσόδων από την πώλησή τους. Εργατικά και έξοδα διοίκησης: Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει τους μισθούς και τα ημερομίσθια για τη χρονική περίοδο που αναφέρθηκε προηγούμενα. Διάθεση προϊόντων: Τα έξοδα αποθήκευσης, διαφήμισης και μεταφορικά που είναι απαραίτητα για να φθάσουν τα προϊόντα στον αγοραστή. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 22

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΓΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΡΧΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ Προσεγγιστικός υπολογισμός του αρχικού κεφαλαίου κίνησης, IC, ως ποσοστό του πάγιου κεφαλαίου, C: IC = (0.05-0.30) C συνήθως λαμβάνεται ένας συντελεστής ίσος με 0.18. Όταν είναι γνωστό το ημερήσιο κόστος λειτουργίας, το αρχικό κεφάλαιο κίνησης υπολογίζεται από: IC = (H 1 + H 2 + H 3 +H 4 ) OCD όπου, OCD : ημερήσιο κόστος λειτουργίας, Η 1 : ημέρες παραμονής πρώτων υλών στην αποθήκη, Η 2 : ημέρες για την παραγωγή του τελικού προϊόντος, Η 3 : ημέρες παραμονής προϊόντων στην αποθήκη, και Η 4 : ημέρες από την παράδοση μέχρι την πληρωμή των προϊόντων (30 ημέρες). 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 23

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΑ Κόστος λειτουργίας: Το σύνολο των δαπανών για την παραγωγή και διάθεση των προϊόντων της μονάδας. / μονάδα χρόνου εκτίμηση αντίστοιχου κεφαλαίου κίνησης / μονάδα προϊόντων υπολογισμός της τιμής πώλησης Τα έσοδα από τις πωλήσεις: εκτίμηση μετά από σχετική έρευνα αγοράς τιμή πώλησης, ποιότητα των προϊόντων που θέλει ο πελάτης (βιβλιογραφικά δεδομένα, εξειδικευμένα περιοδικά, κλπ.) 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 24

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΑ Στοιχεία λειτουργικού κόστους (* C : πάγιο κόστος **R : έσοδα) Περιγραφή Μέθοδος υπολογισμού 1. Πρώτες και βοηθητικές ύλες Υπολογισμός από ισοζύγια 2. Ενέργεια Υπολογισμός από ισοζύγια 3. Εργατικά Υπολογισμός 4. Συντήρηση 0.05C* 5. Έξοδα διοίκησης Το 0.50 του στοιχείου 3 6. Ασφάλιστρα Το 0.01C* 7. Αποσβέσεις Το 0.10C* 8. Τόκοι Χρεωλύσια Υπολογισμός 9. Γενικά έξοδα Το 0.03R** 10. Φόροι Υπολογισμός Το συνολικό κόστος προϊόντων χωρίζεται στο κόστος βιομηχανοποίησης (συχνά ως κόστος λειτουργίας ή παραγωγής) και στα γενικά έξοδα. Οι ανομοιογένειες στην κατάταξη των δαπανών που αποτελούν το κόστος των προϊόντων είναι καθαρά λογιστικές. Για τον μηχανικό έχει σημασία να τις λάβει όλες υπόψη του και να τις εκτιμήσει με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, 5/3/2018 ανεξάρτητα από το πού Τεχνοοικονομική θα τις κατατάξει. Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 25

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Πρώτες και βοηθητικές ύλες: Αναφέρεται σε όλα τα απαραίτητα υλικά (πρώτες βοηθητικές ύλες, ενδιάμεσα προϊόντα) από την κατεργασία των οποίων θα προκύψουν τα προϊόντα. Υπολογισμός: με τη βοήθεια των ισοζυγίων και του κόστους των χρησιμοποιούμενων υλών (από βιβλιογραφικά δεδομένα). Οι τιμές των πρώτων και βοηθητικών υλών μπορούν να παρθούν: α. Απ ευθείας από τους προμηθευτές β. Από δελτία και περιοδικά όπως το Chemical Marketing Reporter (στην Ελλάδα Ναυτεμπορική, Εξπρές, κλπ.). Το ύψος των τηρουμένων αποθεμάτων των πρώτων υλών καθορίζεται από τους εξής παράγοντες: α. Μεταβολή τιμής αγοράς και μεταφορικών β. Χωρητικότητα αποθηκευτικών χώρων γ. Κόστος αποθεματοποίησης δ. Χρόνος και κόστος εκτέλεσης παραγγελίας 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 26

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Ενέργεια: Περιλαμβάνει αποκλειστικά την ενέργεια και ισχύει ότι και στην περίπτωση των πρώτων και βοηθητικών υλών (ανάλογη της δυναμικότητας). Το κόστος γενικότερα των παροχών (νερό, καύσιμα, πεπιεσμένος αέρας, ατμός, άλλες μορφές ενέργειας) ποικίλει σημαντικά με τη φύση της μονάδας, τον τόπο εγκατάστασης, την πηγή προέλευσης, και την καταναλισκόμενη ποσότητα. Στις αναλυτικές εκτιμήσεις δεν πρέπει να παραλειφθεί και το ποσοστό των απωλειών που για τον ατμό κυμαίνεται από 5-25%, για τον πεπιεσμένο αέρα 5-10%, για την ηλεκτρική ενέργεια 10-25%, για τα αέρια καύσιμα 2-5% και για το νερό 1-3%. Το μοναδιαίο κόστος των παροχών καθορίζεται ανάλογα με την πηγή. Η σχέση ιδιοπαραγωγή / αγορά (όπου υπάρχουν εναλλακτικές δυνατότητες) είναι καθαρά θέμα ποσοτικό. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 27

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Εργατικά: Αναφέρονται στο προσωπικό το οποίο απασχολείται αποκλειστικά στην παραγωγή. Ο αριθμός και οι αμοιβές των εργαζομένων εξαρτώνται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας (π.χ., θεσμικό πλαίσιο, παραγωγικότητα). Όλες οι δαπάνες που αφορούν αμοιβή εργασίας μπορούν να υπολογιστούν με δύο μεθόδους, ανάλογα με την επιδιωκόμενη ακρίβεια εκτίμησης: α. Με την βοήθεια αναλογικών συντελεστών, όταν είναι γνωστές αντίστοιχες δαπάνες ομοειδών μονάδων. β. Με αναλυτικό υπολογισμό των απαιτούμενων θέσεων εργασίας και πολλαπλασιασμό τους με τη μέση αμοιβή εργασίας. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 28

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Συντήρηση: Περιλαμβάνει όλα τα έξοδα για τη τακτική συντήρηση, και την αποκατάσταση ζημιών από βλάβες. Εκτίμηση ετήσιου κόστους συντήρησης & επισκευών σαν ποσοστό του κόστους της πάγιας επένδυσης. Τύπος διεργασίας Αμοιβές προσωπικού Υλικά Σύνολο Απλές χημικές διεργασίες 1-3 1-3 2-6 Μετρίως πολύπλοκες διεργασίες με κανονικές συνθήκες λειτουργίας Πολύπλοκες διεργασίες με έντονες συνθήκες λειτουργίας 2-4 3-5 5-9 3-5 4-6 7-11 δημιουργία τμήματος συντήρησης ή ανάθεση του έργου της συντήρησης σε κάποιο εξωτερικό συνεργείο. αποθήκη ανταλλακτικών: κατανάλωση, ύψος των αποθεμάτων, ετήσιο κόστος. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 29

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Έξοδα διοίκησης: Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει τα έξοδα για την υποστήριξη της παραγωγής (διοικητικό προσωπικό, γραφεία, εστιατόρια, κλπ.) και αποτελεί, συνήθως, το 50% του κόστους των εργατικών (συνολικά). Η άμεση επίβλεψη της παραγωγής ανήκει σε αυτήν την κατηγορία (10-20% του κόστους της άμεσης παραγωγικής εργασίας). Η έκταση των διοικητικών υπηρεσιών εξαρτάται κύρια από το απασχολούμενο προσωπικό, των επιτελικών υπηρεσιών από την πολυπλοκότητα των διεργασιών, του ποιοτικού ελέγχου και των εργαστηρίων από τη φύση του προϊόντος, τα έξοδα αποθήκευσης, μεταφοράς, υγιεινής, ασφάλειας, προστασίας περιβάλλοντος το ίδιο, τα έξοδα για εστιατόρια, αναψυχή, κλπ., από την πολιτική της εταιρείας και τον αριθμό των εργαζομένων. 5/3/2018 Τεχνοοικονομική Μελέτη, Ε.Γ. Παπαδάκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 30