Μουσικοκινητική Αγωγή B εξάμηνο Θεωρία Μίχα Παρασκευή, PhD Μουσικολόγος, Μουσικοπαιδαγωγός 1 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 1 Μουσικά Παραμύθια 2 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 2 1
Καρυοθραύστης Πιότρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι 3 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 3 Πιότρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι Ρώσος μουσικοσυνθέτης (1840-1893) Έγραψε μουσική σε ένα μεγάλο φάσμα ειδών, συμπεριλαμβανομένων συμφωνίας, όπερας, μπαλέτου, οργανικής μουσικής, μουσικής δωματίου και τραγουδιού Έγραψε μερικά από τα πιο δημοφιλή ορχηστρικά και θεατρικά μουσικά έργα στο σύγχρονο κλασικό ρεπερτόριο, όπως τα μπαλέτα Η λίμνη των κύκνων, Η Ωραία Κοιμωμένη και Ο Καρυοθραύστης, Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 4 2
Ο Καρυοθραύστης Ο Καρυοθραύστης είναι μπαλέτο σε δύο πράξεις και δημιουργήθηκε από τη συνεργασία του Τσαϊκόφσκι και του Γάλλου χορογράφου Mαριούς Πετιπά Συνέθεσε το έργο το 1892 Το λιμπρέτο βασίστηκε στη διασκευή του παραμυθιού «Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών» του Ε. Τ. Α. Χόφμαν Είναι μια από τις παραστάσεις του κλασικού μπαλέτου που μας συναρπάζει και μας συγκινεί ακόμα. Σήμερα δεν περνούν Χριστούγεννα χωρίς τη μουσική του Τσαϊκόφσκι, χωρίς τον Καρυοθραύστη Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 5 Ο Καρυοθραύστης Η παρουσία ενός Γάλλου ως χορογράφου και διδάσκαλου του μπαλέτου στην τσαρική αυλή ήταν φαινόμενο συνηθισμένο για την εποχή εκείνη επειδή η Γαλλία είχε την πρωτοκαθεδρία στο μπαλέτο σε όλες της χώρες της Ευρώπης Οι σκηνές του, οι ήρωες του, οι επιθυμίες τους μοιάζουν τωρινές και παρόλο που μετράνε 121 χρόνια ζωής, συνεχίζουν να μας μαγεύουν και να μας ταξιδεύουν εκεί όπου όλα είναι πιθανά και πραγματοποιήσιμα. Στη χώρα του φανταστικού, στις μνήμες και στα όνειρα της παιδικής ηλικίας. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 6 3
Η υπόθεση Πρώτη πράξη Η ιστορία αναφέρεται στο δώρο που έκανε στη μικρή Κλάρα ο νονός της, ο Ντροσελμάγιερ, την παραμονή των Χριστουγέννων σε μια μικρή Γερμανική πόλη. Ήταν ένας κινούμενος στρατιώτης, που λειτουργεί ως καρυοθραύστης. Όταν η γιορτή τελειώνει και οι καλεσμένοι φεύγουν, η Κλάρα μπαίνει στο ήσυχο σαλόνι για να κοιμίσει τον καρυοθραύστη. Καθώς το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα, το κορίτσι αποκοιμάται και μεταφέρεται σε έναν παραμυθένιο κόσμο. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 7 Η υπόθεση Πρώτη πράξη Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγαλώνει μαγικά, όλα τα παιχνίδια, ανάμεσά τους και ο καρυοθραύστης, ζωντανεύουν Ρίχνονται στη μάχη με μεγάλα ποντίκια που εισβάλλουν στο δωμάτιο. Τελικά ο καρυοθραύστης κερδίζει τη μάχη και μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκιπα. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 8 4
Η υπόθεση Δεύτερη πράξη Η Κλάρα και ο πρίγκιπας - Καρυοθραύστης ξεκινούν για ένα μαγικό ταξίδι περνούν από την Βασίλισσα του Χιονιού αλλά και από την χώρα των Ζαχαρωτών με την νεράιδα Ζαχαρένια. Η Κλάρα δεν θέλει να αποχωριστεί τον Καρυοθραύστη της. Όμως την ημέρα των Χριστουγέννων καθώς ξυπνά κοντά στην οικογένειά της, το μόνο που κρατά στα χέρια της είναι ο Καρυοθραύστης, η κούκλα που της είχε χαρίσει ο νονός της. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 9 Γενικά Ο Καρυοθραύστης θεωρείται έργο πλούσιο σε μελωδία και ρυθμό, άψογο από τεχνική άποψη, με πολλά καλοβαλμένα δραματικά στοιχεία. Δικαίως θεωρείται ένα από τα δημοφιλέστερα μπαλέτα του ρεπερτορίου, αφού η συναισθηματική δύναμη και η θεατρικότητα της μουσικής του Τσαϊκόφσκι μαγεύουν το κοινό. Στον Καρυοθραύστη, την ομορφότερη ιστορία των Χριστουγέννων, τα όρια μεταξύ της πραγματικότητας και του ονείρου είναι δυσδιάκριτα. 10 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 10 5
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 11 Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 1. Παθητική ακρόαση εξοικείωση με τη μουσική Το έργο (ή μέρη ) ακούγονται στην αίθουσα την ώρα που τα παιδιά κάνουν άλλες εργασίες (παίζουν, ζωγραφίζουν, ξεκουράζονται) Αν τους αρέσει ένα συγκεκριμένο θέμα (μουσικό/νοηματικό) το επαναλαμβάνουμε Αν δεν τους αρέσει κάποιο άλλο συζητάμε τους λόγους (φόβος, ενόχληση, αναστάτωση κλπ) 12 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 12 6
Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 2. Εισαγωγή στους χαρακτήρες-παραμύθι Κάνουμε εισαγωγή στους χαρακτήρες χωρίς να αναφερθούμε στο παραμύθι Δραστηριότητες Δείχνουμε τις εικόνες με τους χαρακτήρες Ρωτάμε τα παιδιά την σχέση των χαρακτήρων μεταξύ τους Ζητάμε από τα παιδιά να φτιάξουν μια δική τους ιστορία με τους χαρακτήρες Ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν την ιστορία τους ή να την διηγηθούν (ηχογραφήστε αν θέλετε) 13 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 13 Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 3. Ενεργητική ακρόαση- Εισαγωγή στα μουσικά θέματα Ακούμε τα θέματα του έργου ενα-ένα Συζητάμε για το κάθε θέμα έχοντας τους χαρακτήρες μπροστά μας Ποιος μπορεί να είναι αυτός; Πως το καταλάβατε; Τι νομίζετε ότι κάνει; Γιατί ο συνθέτης χρησιμοποίησε αυτό τη μουσική για τη μάχη για τον χορό για τους στρατιώτες κλπ..κλπ ; Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 14 7
Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 4. Τραγούδι Προετοιμάζουμε τα παιδιά για ένα Χριστουγεννιάτικο τραγούδι: π.χ. «Άγια νύχτα» Να ξέρουν το τραγούδι και να τραγουδούν σωστά 5. Όργανα-Μπαλέτο Παρουσιάζουμε όργανα αλλά κυρίως μιλάμε για το μπαλέτο Δείχνουμε εικόνες και βίντεο από Μπαλέτο Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 15 Φάση 2η: Κατανόηση το μουσικού έργου 1. Ενεργητική ακρόαση Αναγνώριση μουσικών θεμάτων χαρακτήρων Εξοικειώνουμε τα παιδιά με τα μουσικά θέματα όλων των χαρακτήρων. Βεβαιωθείτε ότι έχουν ακούσει τη χαρακτηριστική μουσική των χορών του Καρυοθραύστη (Αραβικός, Κινέζικος, Ισπανικός κλπ) 2. Κατασκευές- Εικαστικά Μπορούμε να φτιάξουμε μίνι κουστούμια (αυτιά και ουρά για τα ποντίκια, καπέλο και στολή για του στρατιώτες, καπέλο και μουστάκι για τον νονό στολή για τον πρίγκιπα κλπ) Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 16 8
Φάση2η: Κατανόηση του μουσικού έργου 3. Αυτοσχεδιασμός- Μουσικά όργανα Με τη χρήση μουσικών οργάνων (αυτοσχέδιων ή συμβατικών) φτιάχνουμε έναν μουσικό αυτοσχεδιασμό για την παρουσίαση ενός από τους ήρωες όπως την αντιλαμβάνονται τα παιδιά Πριν ξεκινήσετε, δοκιμάστε με ιδεοθύελλα (brain storming )( * ) τις γνώμες των παιδιών για τους ήρωες (π.χ. ο νονός, η Κλάρα, ο στρατιώτης, οι νεράιδες: περπατά αργά, είναι ψηλός, έχει κουστούμι είναι γέρος, δίνει δώρα, είναι αυστηρός κλπ κλπ) 4. Τραγούδι: Επανάληψη του τραγουδιού «Αγια Νύχτα» (*) Ιδεοθύελλα: (Καταιγισμός ιδεών) Τεχνική κατά την οποία οι μαθητές καλούνται να εκφράσουν τις αντιλήψεις ή τις ιδέες τους για ένα θέμα ελεύθερα. Με αφορμή μια ιδέα ή ένα ερώτημα οι μαθητές αναπτύσσουν τις σκέψεις τους χωρίς να αξιολογούνται ή να κρίνονται. Σκοπός είναι οι διάφορες ιδέες που προκύπτουν να ομαδοποιηθούν ώστε να προκύψουν οι διαφορετικές πτυχές του προβλήματος Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 17 1. Προετοιμασία για το τέλος της ιστορίας Ακούμε το τέλος της ιστορίας και συζητάμε για το τι μπορεί να συμβαίνει με τους χαρακτήρες της ιστορίας σε αυτό το σημείο (Πως ακούγεται η μουσική; Είναι ευχάριστη; Τι νομίζεται ότι συμβαίνει ;) 2. Τραγούδι Επανάληψη του τραγουδιού Φάση 3η: Αφομοίωση 3. Όργανα - Μπαλέτο Δείχνουμε τα όργανα και εικόνες βίντεο από μπαλέτο Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 18 9
4. Συμπεριφορά Φάση 3η: Αφομοίωση Εξηγείστε στα παιδιά ότι μπορεί να πάνε σε μπαλέτο Προετοιμάζουμε θετικά για την εμπειρία αυτή Εξηγούμε τη συμπεριφορά (Δεν τρώμε, δεν πίνουμε δεν φωνάζουμε δεν μιλάμε) Εξηγούμε το ρόλο και τη θέση της ορχήστρας σε ένα μπαλέτο Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 19 Φάση 4η: Ανακεφαλαίωση Συζητάμε για την εμπειρία με τα παιδιά Αφήνουμε να την εκφράσουν με ζωγραφιές Οργανώνουμε το πορτφόλιο της τάξης μας (φωτογραφίες, ζωγραφιές, κουστούμια, βίντεο κλπ) Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 20 10
Προεκτάσεις Μπορούμε να μιλήσουμε : Για τους καλούς τρόπους: Πάντα λέμε ευχαριστώ όταν κάποιος μας δωρίζει κάτι, δεν το υποτιμούμε, είτε μας αρέσει, είτε όχι. Για τον Νονό που φέρνει τα δώρα Για το στολισμό του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου. (Οι Έλληνες έχουμε έθιμο να στολίζουμε καράβι) Για τους ξηρούς καρπούς Για τα όνειρα των παιδιών Για την παντομίμα Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 21 21 Ο Καρυοθραύστης στην Μουσική Εκπαίδευση Σε διάφορα μουσικά σχολεία της Γαλλίας ο Καρυοθραύστης αποτελεί θέμα εργασιών και μιας ξεχωριστής παιδαγωγικής που βασίζεται στις πολιτιστικές και μουσικές δεξιότητες των μαθητών για την προσωπική ανάπτυξη και εξέλιξή τους. Σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο, το κλειδί είναι να αφυπνίσει το πλήρες δυναμικό κάθε μαθητή και να προσδώσει τη γεύση της μουσικής πράξης σε διαφορετικά στυλ (κλασσική, τζαζ, κινηματογραφική μουσική...). 22 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 22 11
Ο Καρυοθραύστης στην Μουσική Εκπαίδευση Οι θεωρητικές γνώσεις φωτίζονται και διδάσκονται. Όπως και στην εκμάθηση γλωσσών, οι μαθητές είναι βυθισμένοι σε μια φαντασμαγορία μουσικής και θεάματος που αποτελεί αφόρμηση για το ενδιαφέρον για την καθοδήγηση της μάθησης. Από την αρχή, μπορούν να εκφραστούν μέσω της μουσικής, αναπτύσσοντας την αίσθηση του ρυθμού, να επεξεργάζονται μουσικές εικόνες, αναπαράγοντας το όργανο που ακούγεται ως μια μελωδία, αυτοσχεδιάζοντας αργότερα ή συνθέτοντας οι ίδιοι. Οι μαθητές μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους, εφόσον το επιθυμούν, στη μελέτη του οργάνου και του τραγουδιού. 23 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 23 Ο Καρυοθραύστης στην Μουσική Εκπαίδευση Όσοι ακολουθούν τα ατομικά μαθήματα τραγουδιού συμμετέχουν επίσης στο φωνητικό σύνολο. Οι πιο ταλαντούχοι έχουν την ευκαιρία να προχωρήσουν στην επαγγελματική σκηνή. Οι πιανίστες επίσης έχουν τη δυνατότητα να κάνουν πολύ νωρίς ένα πρώτο ξεκίνημα στη μουσική δωματίου και να συμμετέχουν σε οργανωμένα κονσέρτα. Επιπλέον, οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε συναυλίες που διοργανώνονται από το ίδιο το σχολείο, είτε σε συνεργασία με άλλους φορείς. 24 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 24 12
O ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΝΕΡΑΙΔΑΣ ΤΩΝ ΖΑΧΑΡΩΤΩΝ Ο ήχος της τσελέστας - νέο μέλος για την ορχήστρα εκείνης της εποχής - ανακαλεί τέλεια τη νεραϊδένια ατμόσφαιρα με την κουδουνιστή αυτή μελωδία Τσελέστα: 25 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 25 ΤΟ ΒΑΛΣ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ Η μουσική αρχίζει διστακτικά που επικαλείται ευγενικά την εντύπωση των λουλουδιών, που ανοίγουν σε πλήρη άνθηση 26 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 26 13
O ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ 27 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 27 Ο ΙΣΠΑΝΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ 28 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 28 14
Ο ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ 29 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 29 Ο ΡΩΣΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ 30 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 30 15
Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ 31 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 31 Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΚΛΟΟΥΝ 32 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 32 16