ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Α ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 06/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. α) Η ύπαρξη των ιδιωμάτων, σύμφωνα με τη συντάκτρια, μπορεί να αποβεί πολλαπλώς ωφέλιμη για την επιβίωση της γλώσσας και τη διατήρηση της ταυτότητάς της. Η μητρική διάλεκτος είναι στενά συνυφασμένη με τον τόπο της ιδιαίτερης καταγωγής μας και τη φυσιογνωμία του. Είναι ο δίαυλος επικοινωνίας μας με τον βιοτικό μας χώρο, η γλώσσα του παιχνιδιού και της γιορτής, του καθημερινού μόχθου και της σχόλης. Η ωφελιμότητα των ιδιωμάτων γίνεται αντιληπτή, αν αναλογιστούμε ότι αυτά είναι φορείς της ιστορίας και των ιδιαίτερων πολιτισμικών αξιών ενός τόπου. Κατά συνέπεια, η ανάδειξη της πολυμορφίας μιας γλώσσας, μέσω των διαλέκτων της, συμβάλλει στον εμπλουτισμό και όχι στην υποβάθμιση της κοινής γλώσσας. Επίσης, όταν τα ιδιώματα είναι ζωντανά και μιλιούνται, αποτελούν ανεξάντλητη γλωσσική πηγή για την εθνική γλώσσα, έτσι ώστε να αποφεύγεται η γλωσσική τυποποίηση. Συνεπώς, οφείλουμε να διατηρούμε και να αναδεικνύουμε τον γλωσσικό μας πλούτο, γιατί έτσι αντιστεκόμαστε στη γλωσσική αλλοτρίωση και τον κίνδυνο του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. β) Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο τρίτο κείμενο, η συχνή χρήση των greeklish από τους μαθητές επιδρά αρνητικά στην ελληνική γλώσσα. Κατ αρχάς, η ιδιότυπη αυτή γλώσσα οδηγεί στη δημιουργία σοβαρών ορθογραφικών αδυναμιών στους νέους, τα οποία γίνονται εμφανή στις σχολικές γραπτές δοκιμασίες τους. Πρόκειται για μία γλώσσα που χρησιμοποιείται στα διάφορα διαδικτυακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς προσφέρει ευκολία και ταχύτητα στην επικοινωνία. Όμως, αυτό το ιδιαίτερο κράμα γλώσσας δε μπορεί να μεταφέρει την ελληνική κουλτούρα, την παράδοση, την ιστορία και τον πολιτισμό. Α2. α).τρόποι ανάπτυξης: Η 2 η παράγραφος («Η παραπάνω θεώρηση πόλεμο») του 2 ου κειμένου έχει ως θέμα της την αλληλένδετη σχέση του σημαίνοντος (λέξης) με το σημαινόμενο (έννοια). Ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται είναι ο συνδυασμός μεθόδων, ο οποίος αποτελείται από την αναλογία και τα παραδείγματα. Αναφορικά με την αναλογία η σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου παρομοιάζεται με τη σχέση του εμβρύου με τη μητέρα (όπως μητέρα του). Λέξη- κλειδί είναι το «όπως». Επίσης, υπάρχουν παραδείγματα λέξεων που αποδεικνύουν κι αυτά την παραπάνω αλληλένδετη σχέση ( δημοκρατία φιλαλληλία). Φράση - κλειδί για τα παραδείγματα «Τα παραδείγματα ατελείωτα και χαρακτηριστικά» ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δομικά μέρη: «Η παραπάνω θεώρηση σημειολογικές γλώσσες»: Θεματική περίοδος/ πρόταση «Στη γλώσσα μας φιλαλληλία»: Λεπτομέρειες / Σχόλια «Η ελληνική γλώσσα, λοιπόν πόλεμος» : Κατακλείδα β). Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου αυτής είναι παραγωγική. Πιο συγκεκριμένα, ο συγγραφέας εκκινεί από μια γενικά αποδεκτή άποψη ότι σήμερα και παγκοσμίως το νόημα των λέξεων χάνει την πραγματική του αξία στο στόμα και τη συνείδηση των ανθρώπων και συνεχίζει με προκείμενες προτάσεις - ειδικές παρατηρήσεις που την επιβεβαιώνουν: - η έκπτωση του νοήματος των λέξεων είναι εσκεμμένη και συνειδητή («Συχνά, δοκούν») - η ασυνέπεια μεταξύ σημαίνοντος και σημαινόμενου («Οι άνθρωποι εννοούν») - η αλλοίωση αφορά στις λέξεις εκείνες που έχουν αποκτήσει σημασιολογικό βάρος και απήχηση («Μάλιστα, ύπαρξη») - παραδείγματα λέξεων που έχουν υποστεί σημασιολογική αλλοτρίωση («Έτσι, οι άνθρωποι. επιθυμία») Β.1 Είναι γεγονός ότι η γλώσσα έχει θαυμαστή δύναμη και καθορίζει τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Το μόνο μέσο που διαθέτουμε, για να εκφράσουμε τη σκέψη μας και τα αισθήματά μας με χρώμα, με βάρος, με ενάργεια αλλά και με υπαινιγμούς, είναι αυτή η γλώσσα που γράφουμε και μιλάμε όλοι μας, η σημερινή ελληνική γλώσσα. Αποτελεί το σύστημα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων που αποσκοπεί στη εξωτερίκευση και μετάδοση σκέψεων, γνώσεων, πληροφοριών, επιθυμιών και συναισθημάτων. Σ αυτήν περιέχεται ό, τι ποτέ διανοήθηκε ή αισθάνθηκε ο άνθρωπος, αποτελώντας έτσι και μέσο προς διατύπωση εννοιών. Εκτός, όμως, από μέσο επικοινωνίας η γλώσσα είναι και καλλιέργεια της σκέψης, του ήθους και της αισθητικής ενός λαού. Αποτελεί το μέσο κωδικοποίησης της αποκρυσταλλωμένης πολιτιστικής εμπειρίας και μεταβίβασής της στις επερχόμενες γενιές. Μέσα στη γλώσσα ενός λαού, στη κάθε λέξη και φράση, απεικονίζονται στοιχεία από την ιστορία, τον κώδικα αξιών, τον πολιτισμό του. Συνεπώς, ο λόγος μας είναι η πραγματικότητά μας. Β.2 (α) - Χάνεται = εξαφανίζεται - Σταδιακής = βαθμιαίας, προοδευτικής - Φιλαλληλία = αλτρουισμός, ανθρωπισμός - αιδώ = ντροπή, διστακτικότητα, αμηχανία - Διεξήχθη = πραγματοποιήθηκε, υλοποιήθηκε (β) - Υποτιμώνται υπερτιμώνται, υπερεκτιμώνται - αυστηρής χαλαρής, ήπιας - διαχρονικής παροδικής, επίκαιρης, εφήμερης, πρόσκαιρης - χειραγωγώ χειραφετώ, απελευθερώνω - εκτενής περιορισμένη, σύντομη ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β3. Η σύνταξη που χρησιμοποιείται στο απόσπασμα αυτό είναι η ενεργητική. Η ενεργητική σύνταξη χρησιμοποιείται για να δοθεί έμφαση στο υποκείμενο της ενέργειας και καθιστά το ύφος πιο άμεσο, προσωπικό και ζωντανό, ενώ ο λόγος είναι πιο καθαρός και κατανοητός. Μετατροπή: «Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν την επιπεδοποιούν συνειδητά δε μεταφέρεται η ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλιέται από μία γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα». Γ. Παραγωγή λόγου Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ημερίδα στο σχολείο για την Ελληνική γλώσσα (προσχεδιασμένος προφορικός λόγος). Γλώσσα: - Κυριολεκτική λειτουργία της γλώσσας. - Χρήση, κυρίως, γ προσώπου, ώστε ν αναδειχθεί η αντικειμενικότητα της επιχειρηματολογίας. - Συνδυασμός α ενικού προσώπου αλλά και α -β πληθυντικού για τις ανάγκες της - επικοινωνιακής περίστασης. - Επαναδιατύπωση της προσφώνησης. Προσφώνηση: Αγαπητοί καθηγητές, συμμαθητές και συμμαθήτριες, Πρόλογος: Ο πομπός προσπαθεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου, λαμβάνοντας αφορμή από το κεντρικό θέμα που πρόκειται ν αναλύσει. (Με αφορμή την ημερίδα που διοργανώνει το σχολείο μας για την υποβάθμιση της Ελληνικής γλώσσας ). Α ζητούμενο: Αίτια γλωσσικής υποβάθμισης: Κρίση του θεσμού της οικογένειας η αδυναμία ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των μελών της στερεί από τους νέους τα πρώτα ουσιαστικά στάδια της γλωσσικής αγωγής. Υπερεργασία γονέων, πολύωρη απουσία. Έλλειψη βιβλιοθήκης από το σπίτι, η οποία θα συντελούσε στην επαφή των παιδιών με το βιβλίο. Η δυσλειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος τεχνοκρατικός χαρακτήρας εκπαίδευσης, στήριξη θετικών μαθημάτων παραγκωνισμός ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ γλωσσικών. βαθμοθηρία και σκληρός ανταγωνισμός χωρίς αποκόμιση ουσιαστικών γνώσεων σε γλωσσικό επίπεδο. Χρησιμοθηρικές γνώσεις. Έλλειψη διαλόγου και αδυναμία καλλιέργειας κριτικής σκέψης ώστε οι νέοι να έρθουν σε επαφή με το λόγο. Ο αρνητικός ρόλος των ΜΜΕ κυριαρχία της εικόνας έναντι του λόγου, λανθασμένη χρήση της γλώσσας από τα όργανά των ΜΜΕ, τους δημοσιογράφους, Κακή ποιότητα μεταγλωττισμένων έργων. Χαμηλής ποιότητας τηλεοπτικές εκπομπές με πενιχρό λεξιλόγιο. Απουσία γόνιμου- παραγωγικού τηλεοπτικού διαλόγου,ο οποίος θα συντελούσε στην αναβάθμιση του γλωσσικού κώδικα των νέων. Διαφήμιση: συνθηματοποίηση της γλώσσας. Παγκοσμιοποίηση ύπαρξη πολυπολιτισμικών κοινωνιών, υιοθέτηση γλωσσικών δανείων ξενομανία, πολιτιστικός ιμπεριαλισμός, ξενόφερτες μορφές διασκέδασης,. Τεχνολογική πρόοδος κινητά, Η/Υ, μέσα κοινωνικής δικτύωσης greeklish ως αποτέλεσμα χρήσης των μέσων, τεχνογνωσία που χρησιμοποιεί ειδικούς όρους. Σύγχρονος τρόπος ζωής επηρεάζει την ανθρώπινη επικοινωνία: υπερεργασία, ταχύτατοι αγχώδεις ρυθμοί ζωής. Υπερθεματισμός του υλιστικού τρόπου ζωής / σημασία στα υλικά δεδομένα. Εξοβελισμός της πνευματικής ζωής. Υπολειτουργία πνευματικής ηγεσίας ιδιώτευση, αυτοπεριθωριοποίηση και αποκλειστική ενασχόληση με το πνευματικό τους έργο. Λαϊκισμός και εκμετάλλευσή από πλευράς πνευματικών ηγετών τα ΜΜΕ για προσωπική και μόνο προβολή.εμπλοκή με κομματικές παρατάξεις και αποπροσανατολισμός από την πραγματική αποστολή της για διαφώτιση της κοινής γνώσης και ορθό προσανατολισμό της νεολαίας σε καίρια ζητήματα, όπως το γλωσσικό. Μεταβατική παράγραφος Δεύτερο ζητούμενο: Τρόποι αντιμετώπισης γλωσσικής υποβάθμισης: Κατάλληλη λειτουργία της οικογένειας (προς την κατεύθυνση της πρώτης, ουσιαστικής επαφής των νέων με τη γλώσσα). Καλλιέργεια διαλόγου, ύπαρξη ενημερωμένης βιβλιοθήκης στο σπίτι, οικογενειακή παρακολούθηση αξιόλογων θεατρικών παραστάσεων. Εκπαίδευση είναι καθοριστική η συμβολή της για την αντιμετώπιση της γλωσσικής πενίας. Στήριξη γλωσσικών μαθημάτων, καλλιέργεια διαλόγου, στήριξη κ ενίσχυση θεσμού μαθητικών κοινοτήτων, οι οποίες θα αποτελούν το μέσο για «δημόσιο» διάλογο. Καλλιέργεια κριτικής σκέψης. Απελευθέρωση του πνεύματος των νέων. ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΜΜΕ ποιοτικές εκπομπές που προάγουν το πνεύμα και καταδεικνύουν τη σημασία της γλώσσας, σωστή χρήση της γλώσσας από τους δημοσιογράφους. Προβολή θεατρικών παραστάσεων. Διαφημιστικές προτάσεις για ποιοτικά βιβλία. Δραστηριοποίηση της πνευματικής ηγεσίας προς την κατεύθυνση της καλλιέργειας ορθών γλωσσικών προτύπων και της αναζωογόνησης της πνευματικής ζωής. Ενεργοποίηση και ευαισθητοποίηση απέναντι στα σύγχρονα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική γλώσσα. Επαφή με την κοινωνία και τα προβλήματά της. Οφείλουν να λειτουργούν ως «σεισμογράφοι» των προβλημάτων του καιρού μας. Με το μεστό επιχειρημάτων λόγο τους να αποτελούν ορθά γλωσσικά πρότυπα. Άτομο Ψύχραιμη αντιμετώπιση των γλωσσικών δανείων. Στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης εποχής μας και της τεχνολογικής υπερανάπτυξης, κάθε γλωσσικό δάνειο δε συνιστά, κατ ανάγκη, και κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας. Όμως, επιβάλλεται η συνειδητοποίηση της αξίας της διατήρησης της μητρικής γλώσσας.. Επίλογος: - Ανακεφαλαιωτικός συμπερασματικός - Προτρεπτικός παραινετικός. Αποφώνηση: Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ