ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΜΥΘΙΚΟΙ ΗΡΩΕΣ» Δράσεις που υλοποιήθηκαν με την Γ Τάξη του 64 ο Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης Σχολικό έτος 2011-2012
Συντελεστές προγράμματος Οι μαθητές της τάξης. Πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης Πολυζώη Κανλή. Συντονίστρια: Ελίζα Μοσχοπούλου, συνεργάτρια για τις παρεμβάσεις θεατρικής εκπαίδευσης. Υπεύθυνος καθηγητής για τις παρεμβάσεις θεατρικής εκπαίδευσης: Απόστολος Βέττας. 2
Σκοπός του προγράμματος είναι να κινητοποιηθεί το ενδιαφέρον των παιδιών για μάθημα της ιστορίας μέσα από παράλληλες με τη παράδοση δραστηριότητες, και η καλύτερη εκμάθηση και αφομοίωση των αποκτημένων γνώσεων. Στόχοι να δοθούν κίνητρα στα παιδιά να μελετήσουν το μάθημα της ιστορίας αφομοίωση των αποκτημένων γνώσεων να αντιληφθούν οι μαθητές την ιστορία ως μια πραγματικότητα που πέρασε ανάπτυξη κριτικής σκέψης εξάσκηση στο γραπτό και τον προφορικό λόγο να αναπτύξουν τη δημιουργική τους φαντασία να μάθουν να συνεργάζονται και να αποφασίζουν ομαδικά 3
ανάπτυξη δεξιοτήτων (εικαστικά, θέατρο) Συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε σε οκτώ συναντήσεις. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων αυτών προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε τα κεφάλαια που διδάχθηκε η τάξη στο μάθημα της ιστορίας και να τα «ζωντανέψουμε» μέσα από θεατρικά παιχνίδια και εικαστικές δραστηριότητες. Στην πρώτη συνάντηση δουλέψαμε με τους μυθικούς ήρωες και ζητήσαμε από τα παιδιά να κάνουν σύντομους αυτοσχεδιασμούς (Εικ. 1-12). Στη δεύτερη και την τρίτη συνάντηση προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε τον άνθρωπο της αρχαιότητας και τις συνήθειές του μέσα από μία ομαδική εικαστική δραστηριότητα (Εικ. 13-17). 4
Προχωρήσαμε με ένα θεατρικό παιχνίδι μέσα από το οποίο θελήσαμε να πραγματευτούμε τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Οδυσσέας για να επιστρέψει στην πατρίδα του, λόγω της οργής του Ποσειδώνα και το άνοιγμα του ασκού του Αιόλου (Εικ. 18-25). Στη συνέχεια αναφερθήκαμε στα μυθικά τέρατα που συνάντησε ο Οδυσσέας κατά τη διάρκεια της επιστροφής του στην Ιθάκη και τις ιδιότητές τους (Εικ. 26-28). Θελήσαμε να κλείσουμε τις συναντήσεις μας με μία αναφορά στον πόλεμο και την ειρήνη (Εικ. 29, 30) και με αφορμή τις μάχες και τις περιπέτειες των ηρώων που έχουν γνωρίσει τα παιδιά, να γίνει μια πρώτη μετάβαση στην πιο πραγματική ιστορία της Δ τάξης που ακολουθεί. Δραστηριότητες θεατρικό παιχνίδι σχετικό με τους μυθικούς ήρωες και τις ιδιότητές τους 5
ομαδικοί αυτοσχεδιασμοί ομαδική εικαστική δραστηριότητα για τον αρχαίο άντρα και την αρχαία γυναίκα, το περιβάλλον και τις συνήθειές τους θεατρικό παιχνίδι σχετικό με τη θάλασσα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Οδυσσέα θεατρικά παιχνίδια για τα μυθικά τέρατα και τις ιδιότητές τους συζήτηση μέσω ερωταποκρίσεων για τον πόλεμο και την ειρήνη ομαδική εικαστική δραστηριότητα για τον πόλεμο και την ειρήνη Οι μυθικοί ήρωες Ρωτήσαμε τα παιδιά να μας πουν ποιος είναι ο αγαπημένος τους μυθικός ήρωας και τι γνωρίζουν για αυτόν,-ή. Στη συνέχεια 6
τους ζητήσαμε να σκορπιστούν στην αίθουσα και να «παγώσουν» σε μια πόζα που θα ταίριαζε στον ήρωά τους. Ακουμπώντας τα παιδιά ένα-ένα τα προτρέψαμε να «ζωντανέψουν» και να μιλήσουν σαν να ήταν τα ίδια οι ήρωες. 7
Εικ. 1, 2 Στιγμιότυπα από τη δραστηριότητα Θέλοντας να προκαλέσουμε την αλληλεπίδραση ανάμεσά τους, ζητήσαμε να πλησιάσουν το κοντινότερο συμμαθητή τους και 8
να κάνουν μια σύντομη στιχομυθία χωρίς βέβαια να βγουν από τον ρόλο 1. Εικ. 3, 4 Στιγμιότυπα από τη δραστηριότητα 1 Οι δραστηριότητες αυτές στηρίζονται στο κεφάλαιο «Δυναμικές εικόνες» στο: Γκόβας Νίκος, Για ένα δημιουργικό νεανικό θέατρο, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, 2002, σελ. 83-89. 9
Αυτοσχεδιασμοί Χωρίσαμε τα παιδιά σε δύο ομάδες και τα προτρέψαμε να οργανώσουν μια σύντομη παρουσίαση αυτοσχεδιάζοντας πάνω στους χαρακτήρες των ηρώων και την τυχαία επιλογή που είχε γίνει. Αρχικά τους ζητήθηκε να δημιουργήσουν μια παγωμένη εικόνα, την οποία μόλις τους δόθηκε ένα ηχητικό σινιάλο έπρεπε να ζωντανέψουν 2. Ανταποκρίθηκαν αρκετά καλά, ιδιαίτερα η πρώτη ομάδα. 2 Ό.π. 10
Εικ. 5-8 Στιγμιότυπα από τη παρουσίαση της πρώτης ομάδας 11
12
Εικ. 9-12 Στιγμιότυπα από την παρουσίαση της δεύτερης ομάδας 13
Οι αρχαίοι άνθρωποι Σε επόμενο στάδιο, ζητήσαμε από τα παιδιά να μας πουν πως φαντάζονται τους ανθρώπους που ζούσαν την αρχαία εποχή: τις συνήθειές τους, τον τρόπο που ντύνονταν, τη διασκέδασή τους, τον τρόπο που επικοινωνούσαν. Για να τα διευκολύνουμε δοκιμάσαμε μια αντιπαραβολή με τις συνήθειες της εποχής μας. Στη συνέχεια χωρίσαμε τα παιδιά σε δύο ομάδες και δώσαμε στην κάθε μία ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί του μέτρου. Η πρώτη ομάδα σχεδίασε το περίγραμμα ενός αγοριού που ξάπλωσε πάνω στο χαρτί και η δεύτερη ενός κοριτσιού. Τους ζητήσαμε να να γράψουν μέσα στο περίγραμμα τις σκέψεις τους για τον τρόπο ζωής των αρχαίων και να σχεδιάσουν πράγματα και αντικείμενα που πιστεύουν πως χρησιμοποιούσαν 3. 3 Ό.π., σελ. 137. 14
Εικ. 13 Τα παιδιά ζωγραφίζουν τους αρχαίους ανθρώπους 15
16
Εικ. 14, 15 Τα έργα των παιδιών 17
Στην επόμενη συνάντηση μας προχωρήσαμε περαιτέρω τη δραστηριότητα ζητώντας από τα παιδιά να ζωγραφίσουν γύρω από την κάθε φιγούρα το περιβάλλον στο οποίο νομίζουν πως ζούσαν οι αρχαίοι άνθρωποι. Εικ. 16 Η αρχαία γυναίκα 18
Εικ. 17 Ο αρχαίος άντρας 19
Η θυμωμένη θάλασσα Κατασκευάσαμε χάρτινα καραβάκια αρκετά μεγάλα για να μπορούν να τα φορέσουν τα παιδιά στο κεφάλι τους σαν καπελάκια. Στόχος μας ήταν να κάνουμε μια προσομοίωση των καραβιών του Οδυσσέα και των συντρόφων του κατά τον γυρισμό τους στην πατρίδα, όταν θυμώνει ο Ποσειδώνας και όταν ανοίγει ο ασκός του Αιόλου. Μιλήσαμε για τη διαφορά της ήρεμης και της φουρτουνιασμένης θάλασσας και στην επόμενη συνάντηση παίξαμε το παιχνίδι μας, όπου τα παιδιά κάτω από ένα μεγάλο πανί φορώντας τα καπέλακαράβια άλλαζαν τις διαθέσεις της. 20
Εικ. 18 Τα παιδιά φοράνε τα καραβάκια -καπέλα 21
Εικ. 19 Ένα από τα καραβάκια 22
Εικ. 20 Παίζοντας την τρικυμία στο διάδρομο του σχολείου 23
Εικ. 21-23 Παίζοντας την τρικυμία 24
Εικ.25 Η τρικυμία 25
Τα μυθικά τέρατα. Αργότερα ανακαλέσαμε στη μνήμη μας όλα τα μυθικά τέρατα που έχουν συναντήσει διαβάζοντας τις περιπέτειες του Οδυσσέα. Σκορπιστήκαμε στην αυλή του σχολείου μιας και το επέτρεπε ο καιρός και παίξαμε πρώτα ένα παιχνίδι μεταμόρφωσης όπου με το πρόσταγμα μας έπρεπε να γίνουν όλοι το τέρας που ακούγαν 4. 4 Ό.π., σελ. 36. 26
27
Εικ. 26, 27 Τα παιδιά μεταμορφώνονται σε μυθικά τέρατα Γράψαμε στη συνέχεια σε χαρτάκια τα ονόματα των τεράτων και ζητήσαμε να τραβήξουν από ένα. Συζητήσαμε για τις δυνάμεις που έχουν. Κάθε παιδί έπρεπε να υποδυθεί το τέρας που τράβηξε στον κλήρο και να προσπαθήσει σε 28
μια υποτιθέμενη μάχη να χρησιμοποιήσει την ιδιαίτερη δύναμη του για να την κερδίσει. Εικ. 28 Η μάχη των μυθικών τεράτων 29
Πόλεμος και ειρήνη Προσεγγίσαμε το θέμα με μία εικαστική δραστηριότητα. Συζητήσαμε για τις διαφορές που έχει η ζωή σε περίοδο πολέμου και ειρήνης αντίστοιχα και θελήσαμε να κάνουμε δύο μεγάλα ομαδικά έργα όπου το κάθε ένα θα απεικονίζει μια ανάλογη σκηνή. Εικ. 29 Η εικόνα της ειρήνης 30
Εικ. 30 Η εικόνα του πολέμου 31