Δλίζρπζε ηεο Αλαγλσζηηθήο Δπρέξεηαο ζε Μαζεηέο κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο

1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΦΗΛΟΟΦΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΦΗΛΟΟΦΗΑ ΚΑΗ ΠΑΗΓΑΓΩΓΗΚΖ ΣΟΜΔΑ ΠΑΗΓΑΓΩΓΗΚΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΚΤΚΛΟ ΠΟΤΓΩΝ Δλίζρπζε ηεο Αλαγλσζηηθήο Δπρέξεηαο ζε Μαζεηέο κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο νθία Γηαδηηδίδνπ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 2015

2 ηνλ Γηάλλε, γηαηί κάζακε λα κνηξαδφκαζηε ηα φλεηξά καο, φζν δηαθνξεηηθά θη αλ είλαη

3 Η ηξηκειήο επηηξνπή θ. νπδάλα Παληειηάδνπ (επόπηξηα) θ. Κωλζηαληίλνο Μπίθνο θ. Μάξω Γόηθνπ Η ζςγγπαθέαρ βεβαιώνει όηι ηο πεπιεσόμενο ηος παπόνηορ έπγος είναι αποηέλεζμα πποζυπικήρ επγαζίαρ και όηι έσει γίνει η καηάλληλη αναθοπά ζηην επγαζία ηπίηυν, όπος κάηι ηέηοιο ήηαν απαπαίηηηο, ζύμθυνα με ηοςρ κανόνερ ηηρ ακαδημαφκήρ δεονηολογίαρ.

4 Πεξηερόκελα Δηζαγωγή...7 1. Θεωξεηηθό κέξνο... 11 1.1. Ζ Έλλνηα ηεο Αλαγλσζηηθήο Δπρέξεηαο... 11 1.1.1. Ζ ζρέζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε... 13 1.1.2. Αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαη έιιεηκκα απηφκαηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο... 18 1.2. Αλαγλσζηηθή Δπρέξεηα θαη ηξαηεγηθέο Αλάγλσζεο... 20 1.2.1. «Sightword reading»: αλάγλσζε ιέμεσλ κε ηε ζηξαηεγηθή ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο............ 23 1.2.2. Αιιειεπηδξαζηηθά κνληέια αλάγλσζεο... 26 1.3. Γηδαθηηθέο Πξνζεγγίζεηο ηεο Αλαγλσζηηθήο Δπρέξεηαο... 28 1.3.1. Μνληέια επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ... 30 1.3.2. χγθξηζε απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο... 35 1.3.3. Δλίζρπζε δεμηνηήησλ αλαγλψξηζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ (word recognition skills)... 43 1.4. Ο Ηδηαίηεξνο Ρφινο ησλ Κεηκέλσλ ζηα Πξνγξάκκαηα Δλίζρπζεο ηεο Αλαγλσζηηθήο Δπρέξεηαο... 46 1.4.1. Υαξαθηεξηζηηθά θεηκέλσλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο... 49 1.4.2. Ο βαζκφο δπζθνιίαο ησλ θεηκέλσλ πνπ ζπληάζζνληαη γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο... 55 1.5. θνπφο ηεο Έξεπλαο θαη Δξεπλεηηθά Δξσηήκαηα... 58 2. Μέζνδνο-Γηαδηθαζίεο... 59 2.1. Μεζνδνινγία ηεο Έξεπλαο... 59 2.2. πκκεηέρνληεο... 60 2.2.1. Αηνκηθφ πξνθίι ζπκκεηέρνπζαο... 61 2.2.2. Αηνκηθφ πξνθίι ζπκκεηέρνληα... 64 2.3. Τιηθφ ηεο Έξεπλαο... 688 2.3.1. Δξεπλεηηθφ εξγαιείν αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο... 688 2.3.2. Τιηθφ ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο... 70

5 2.4. Υψξνο Γηεμαγσγήο θαη Γηάξθεηα ηεο Έξεπλαο... 8282 2.5. Γηαδηθαζία... 833 3. Απνηειέζκαηα... 9191 4. πδήηεζε... 1133 Βηβιηνγξαθηθέο Αλαθνξέο... 1311 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ... 1411

6 Δπραξηζηίεο Με ηελ νινθιήξσζε ηεο δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ επηβιέπνπζα θαζεγήηξηά κνπ θ. νπδάλα Παληειηάδνπ γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε, ηελ επηζηεκνληθή ηεο θαζνδήγεζε θαη ηελ ακέξηζηε ζπκπαξάζηαζή ηεο ζηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε απηήο ηεο έξεπλαο. Θα ήζεια, επίζεο, λα επραξηζηήζσ ηνλ θ. Γεκήηξε ηακνβιάζε γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα πνπ κνπ παξείρε ζηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. Σηο ζεξκέο κνπ επραξηζηίεο νθείισ ζηα δπν παηδηά πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, θαζψο θαη ζηηο νηθνγέλεηέο ηνπο, ηνπο δηεπζπληέο ησλ δπν ζρνιείσλ πνπ κε θηινμέλεζαλ θαη ηνπο δπν εθπαηδεπηηθνχο ησλ καζεηψλ, ρσξίο ηε ζπλεξγαζία ησλ νπνίσλ δε ζα ήηαλ δπλαηή ε εθπφλεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο. Να επραξηζηήζσ, επίζεο, ηε Εσή Γεξνλίθνπ γηα ηελ εμαηξεηηθή εηθνλνγξάθεζε ησλ παξακπζηψλ πνπ κνπ έθαλε θαη ηνλ ρξφλν πνπ αθηέξσζε. Δπίζεο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηε Μαξία Απνζηνιίδνπ, θίιε θαη ζπκθνηηήηξηά κνπ, γηα ηελ ππνζηήξημε πνπ κνπ παξείρε θαηά ηε δηάξθεηα ζπγγξαθήο ηεο εξγαζίαο. Σέινο, ζα ήζεια λα εθθξάζσ ηηο επραξηζηίεο κνπ ζηελ νηθνγέλεηά κνπ γηα ηε ζπκπαξάζηαζε θαη ηε ζηήξημε ηεο φια απηά ηα ρξφληα. νθία Γηαδηηδίδνπ Θεζζαινλίθε 2015

7 Δηζαγσγή Οη Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο 1 απνηεινχλ ηα ηειεπηαία ρξφληα έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα γηα ηελ εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα, ην νπνίν αθνξά ρηιηάδεο καζεηέο θαη καζήηξηεο φισλ ησλ ζρνιηθψλ βαζκίδσλ. Οη Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο ζπληζηνχλ ηε κεγαιχηεξε θαηεγνξία εηδηθψλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ, ελψ ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία, δηεζλή θη ειιεληθή, ην 50% πεξίπνπ ησλ καζεηψλ πνπ θνηηνχλ ζε ζρνιηθέο κνλάδεο εηδηθήο αγσγήο έρνπλ δηάγλσζε Μαζεζηαθψλ Γπζθνιηψλ. Μάιηζηα, ην 80% απφ απηέο αθνξνχλ δπζθνιίεο ζηελ αλάγλσζε (Fletcher, Lyon, Fuchs & Barners, 2007 Παληειηάδνπ & Παηζηνδήκνπ, 2007). Μηα αθφκε κειέηε πνπ δηεμήρζε ζε κεγάιν δείγκα καζεηψλ δεκνηηθνχ δηαθφξσλ ειιεληθψλ ζρνιείσλ απνδεηθλχεη φηη ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο αλαγλσζηηθψλ δπζθνιηψλ ζην ζχλνιν ησλ καζεηψλ θπκαίλεηαη κεηαμχ 3% θαη 11% (Μνπδάθε & ηδεξίδεο, 2007). Σα θχξηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία εληνπίδνληαη ζηνλ ηνκέα ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο θαη ηεο θαηαλφεζεο γξαπηψλ θεηκέλσλ (Παληειηάδνπ, 2011, 2013). χκθσλα κε ηε Γηεζλή Έλσζε Γπζιεμίαο (2002), ε δπζιεμία νξίδεηαη σο εηδηθή δηαηαξαρή κάζεζεο λεπξνβηνινγηθήο πξνέιεπζεο, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ δπζθνιίεο ζηελ αθξηβή ή/θαη ζηελ επρεξή αλαγλψξηζε ησλ ιέμεσλ, θαζψο θαη απφ ειιηπείο ηθαλφηεηεο νξζνγξαθίαο θαη απνθσδηθνπνίεζεο. Οη αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο, ινηπφλ, ζε ιεμηθφ επίπεδν ζεσξνχληαη θπξίαξρν ραξαθηεξηζηηθφ ησλ καζεηψλ κε αλαγλσζηηθά πξνβιήκαηα, κε πςειή ζπρλφηεηα εκθάληζεο ζε καζεηέο φισλ ησλ ζρνιηθψλ βαζκίδσλ. Ωζηφζν, ζε ρψξεο κε δηαθαλή νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα, φπσο ην ειιεληθφ, εμαηηίαο ηεο πςειήο ζπλέπεηαο γξαθνθσλεκηθήο αληηζηνηρίαο πνπ ηα ραξαθηεξίδεη, ηα ειιείκκαηα ησλ καζεηψλ κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο ζρεηίδνληαη ζε πςειφηεξν βαζκφ κε ηελ ηαρχηεηα αλάγλσζεο παξά κε ηηο βαζηθέο αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο, φπσο είλαη ε απνθσδηθνπνίεζε (Πξσηφπαπαο & θαινχκπαθαο, 2008). Καηά ζπλέπεηα, ε ζπζηεκαηηθή, άκεζε θαη ζαθήο δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο 2 θξίλεηαη απαξαίηεηε, εθφζνλ ε ιεηηνπξγία απηή θαηέρεη εμέρνπζα ζεκαζία ζηε δηεθπεξαίσζε 1 ηελ παξνχζα εξγαζία κε ηνλ φξν Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο ζα ελλννχληαη νη Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, φξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία (Παληειηάδνπ, 2011) 2 ην εμήο θη σο επρέξεηα

8 ηνπ αλαγλσζηηθνχ έξγνπ, ηδηαίηεξα φπσο επηζεκάλζεθε, ζε ξερά νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα. Αλαθνξηθά κε ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ην εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ θαίλεηαη λα ζπγθεληξψλεηαη ζηηο απνηειεζκαηηθφηεξεο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο ηεο, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεηαη θη απφ ηνλ κεγάιν αξηζκφ κεηα-αλαιχζεσλ πνπ δηεμήρζεζαλ ηηο ηειεπηαίεο ηξεηο δεθαεηίεο επί ηνπ ζέκαηνο (Chard, Vaughn & Tyler, 2002 Kuhn & Stahl, 2003 Meyer & Felton, 1999 NICHD, 2000 Morgan & Sideridis, 2006 Morgan, Sideridis & Hua, 2012 Therrien, 2004). ην ίδην πιαίζην εληάζζνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ην πεξηερφκελν ησλ θεηκέλσλ πνπ αμηνπνηνχληαη ζηηο εθπαηδεπηηθέο παξεκβάζεηο ηεο επρέξεηαο, ιφγσ ηεο θαζνξηζηηθήο ζπκβνιήο ηνπο ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο ηαρείαο θη αθξηβνχο αλάγλσζεο (Hiebert & Fisher, 2005). Ζ αλάδεημε ελφο κνληέινπ δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ην νπνίν ζπλδπάδεη ηελ εθαξκνγή πνηθίισλ ζηξαηεγηθψλ θαιιηέξγεηάο ηεο δίλνληαο παξάιιεια ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε ζεκαζία θαη ηνλ ξφιν ηνπ θεηκέλνπ ιείπεη απφ ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία, ελψ ηα δεδνκέλα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δηεζλή είλαη πεξηνξηζκέλα. Σν ελδηαθέξνλ, ινηπφλ, ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζηξάθεθε ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο δπν καζεηψλ δεπηέξαο δεκνηηθνχ, ζηνπο νπνίνπο ε αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία δηεμαγφηαλ κε αξγή ηαρχηεηα, κνλφηνλα, ρσξίο έθθξαζε, ζπλνδεπφκελε απφ ιάζε απνθσδηθνπνίεζεο. Δηδηθφηεξα, ζθνπφο ηεο κειέηεο ήηαλ ν ζρεδηαζκφο θαη ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ αμηνπνηήζεθαλ πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο ηεο επρέξεηαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε θεηκέλσλ πνπ ζηεξίδνληαλ ζε ζπγθεθξηκέλεο ζεσξεηηθέο αξρέο. Ζ εξεπλεηηθή κειέηε παξνπζηάδεηαη ζε ηέζζεξα θεθάιαηα. ην πξψην θεθάιαην γίλεηαη επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο ζρεηηθά κε ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ηε ζρέζε ηεο κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε, ηα δηδαθηηθά κνληέια, θαζψο θαη ηνλ ηδηαίηεξν ξφιν ησλ θεηκέλσλ πνπ αμηνπνηνχληαη ζην πιαίζην ηεο δηδαζθαιίαο ηεο. Αλαιπηηθφηεξα, ζηα ππφ-θεθάιαηα ηνπ πξψηνπ θεθαιαίνπ απνζαθελίδεηαη ε έλλνηα ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο παξνπζηάδνληαο ηα επηκέξνπο ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηε ζπλζέηνπλ. ηε ζπλέρεηα, αλαιχεηαη ε ζρέζε κεηαμχ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θαη ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Δπίζεο, γίλεηαη ζχλδεζε ηνπ ειιείκκαηνο απηφκαηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο κε ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ελψ αθνινπζεί πεξηγξαθή ησλ δηαθφξσλ ζηξαηεγηθψλ αλάγλσζεο πνπ αμηνπνηνχλ ηφζν νη επηδέμηνη, φζν θαη νη αξράξηνη αλαγλψζηεο. Ηδηαίηεξε ζπδήηεζε δηεμάγεηαη, σζηφζν, γηα ηα αιιειεπηδξαζηηθά κνληέια αλάγλσζεο θαη ηε ζηξαηεγηθή ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο

9 ιέμεσλ (sightword reading). ηξαηεγηθή, ε νπνία απνηειεί βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο αλαγλσζηηθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ επηδέμησλ αλαγλσζηψλ. Οη δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ελίζρπζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά ζην ππν-θεθάιαην πνπ αθνινπζεί. πγθεθξηκέλα, παξνπζηάδνληαη νη δηάθνξεο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο ηεο επρέξεηαο, θάλνληαο ηδηαίηεξε αλαθνξά ζηα κνληέια ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ. ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδνληαη ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα ζρεηηθά κε δηάθνξεο ζηξαηεγηθέο ελίζρπζεο δεμηνηήησλ αλαγλψξηζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ. Σν πξψην θεθάιαην νινθιεξψλεηαη κε ηελ αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηνπ δηακεζνιαβεηηθνχ ξφινπ θαη ησλ βαζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ θεηκέλσλ πνπ ζρεδηάδνληαη θαη θαηαζθεπάδνληαη γηα ηελ ελίζρπζε ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο. Σέινο, παξνπζηάδεηαη ν ζθνπφο ηεο έξεπλαο θαη ηα ηέζζεξα επηκέξνπο εξεπλεηηθά εξσηήκαηά ηεο. πγθεθξηκέλα, ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ζηα νπνία απνπεηξάζεθε λα απαληήζεη ε έξεπλα ήηαλ: α) αλ ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ αλαπηχζζεη ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζηα δηδαρζέληα θείκελα, β) αλ ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ αλαπηχζζεη ηελ αλαγλσζηηθή επίδνζε, γ) αλ ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ ζπλδέεηαη κε ηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ θαη ηέινο δ) αλ νη λχμεηο ηνπ θεηκέλνπ (ζεκαζηνινγηθέο, ζπληαθηηθέο, θσλνινγηθέο, νπηηθέο) επηδξνχλ ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ. ην δεχηεξν θεθάιαην, πεξηγξάθεηαη ε κεζνδνινγία θαη ε δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο. Παξαηίζεηαη αλαιπηηθά ην πξνθίι ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ, ην πιηθφ πνπ αμηνπνηήζεθε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, θαζψο θαη νη ηξεηο θάζεηο ηεο πεηξακαηηθήο εθαξκνγήο, παξνπζηάδνληαο αλαιπηηθά ηε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο παξέκβαζεο. Σν ηξίην θεθάιαην, πεξηιακβάλεη ηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο. Αξρηθά, πεξηγξάθεηαη ε πξφνδνο θαη νη επηδφζεηο επηηπρίαο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ ζηα δηδαρζέληα θείκελα, ελψ ζηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο ζπγθξηηηθήο εμέηαζεο ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο, ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ρνξήγεζε ζηαζκηζκέλνπ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ. Γηα ηελ πιεξέζηεξε θαηαλφεζε ησλ επξεκάησλ, ηα απνηειέζκαηα νπηηθνπνηήζεθαλ αμηνπνηψληαο γξαθήκαηα θαη πίλαθεο. ην ηειεπηαίν κέξνο ηεο έξεπλαο, ζπδεηνχληαη ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ ζε ζρέζε κε ην ζψκα ηεο βηβιηνγξαθίαο πνπ ππάξρεη ζην πεδίν ηεο αλαγλσζηηθήο

10 επρέξεηαο. Σέινο, αλαθέξνληαη νη πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο, θαζψο θη νξηζκέλεο πξνηάζεηο γηα εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ηεο.

11 Θεσξεηηθφ κέξνο Η Έννοια ηηρ Αναγνυζηικήρ Εςσέπειαρ Ζ θαηάθηεζε ηεο αλάγλσζεο θαηέρεη νπζηψδε θαη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ ζρνιηθή πνξεία θαη εμέιημε ηνπ καζεηή, θαζψο απνηειεί ηε βαζηθή «πχιε» πνπ παξέρεη πξφζβαζε ζηε γλψζε. Ζ αλάγλσζε νξίδεηαη σο κηα ιεηηνπξγία θαηά ηελ νπνία απνθξππηνγξαθείηαη ην ζπκβνιηθφ ζχζηεκα ελφο γξαπηνχ κελχκαηνο κε ζηφρν ηελ απφζπαζε ηνπ ελλνηνινγηθνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηελ επίηεπμε ηεο επηθνηλσλίαο (Παληειηάδνπ, 2011). Δηδηθφηεξα, ε αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία ζπληζηά κηα ζχλζεηε δηαδηθαζία, ε νπνία πξνυπνζέηεη ηαπηφρξνλν ζπληνληζκφ θαη ζηηγκηαία εθηέιεζε πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ δεμηνηήησλ κέζσ ησλ νπνίσλ επηηπγράλεηαη ε θαηαλφεζε θαη ε εξκελεία ηνπ θεηκέλνπ. Ζ ηαρχηεηα κε ηελ νπνία ν αλαγλψζηεο απνθσδηθνπνηεί ην θείκελν απνηειεί έλα απφ ηα θπξηφηεξα ζηνηρεία ηεο πεηπρεκέλεο αλάγλσζεο (Hudson, Lane, & Pullen, 2005) θαη ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ησλ επηδέμησλ αλαγλσζηψλ (Adams, 1990). πγθεθξηκέλα, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζπληζηά καδί κε ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε κηα απφ ηηο ηξεηο βαζηθέο δηαζηάζεηο ηεο αλαγλσζηηθήο ιεηηνπξγίαο αλαδεηθλχνληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ εμέρνπζα ζεκαζία ηεο θαη ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ζπζηεκαηηθήο δηδαζθαιίαο θαη θαιιηέξγεηάο ηεο. Ο θαζνξηζηηθφο ξφινο ηεο επρέξεηαο ζηελ πεηπρεκέλε δηεθπεξαίσζε ηνπ αλαγλσζηηθνχ έξγνπ επηζεκαίλεηαη, επίζεο, απφ ηελ έθζεζε ηνπ National Reading Panel 3 (2000), φπνπ αλάκεζα ζηηο πξνηεηλφκελεο βαζηθέο πεξηνρέο αλαγλσζηηθήο δηδαζθαιίαο θη αμηνιφγεζεο ζπγθαηαιέγεηαη θαη ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα. Ζ πξνθνξηθή αλαγλσζηηθή επρέξεηα νξίδεηαη σο ε ηθαλφηεηα αλάγλσζεο κε ηαρχηεηα, αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο θαη πξνζσδία (NRP, 2000), απηφκαηα, νκαιά θαη κε ρακειή επηθέληξσζε ηεο πξνζνρήο ζηνπο βαζηθνχο αλαγλσζηηθνχο κεραληζκνχο (Meyer & Felton, 1999), φπσο είλαη ε απνθσδηθνπνίεζε. Έλαο αθφκε πην αλαιπηηθφο νξηζκφο, ν νπνίνο δίλεη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηνλ ξφιν θαη ζηε ζεκαζία ηεο επρέξεηαο ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε, θαηαγξάθεθε απφ ηνπο Fuchs, Fuchs, Hosp θαη Jenkins (2001). χκθσλα κε απηφλ, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζπληζηά κηα ζχλζεηε θαη πνιχπιεπξε δηαδηθαζία, ε νπνία ζπκπεξηιακβάλεη ηελ αληηιεπηηθή ηθαλφηεηα ηνπ 3 ην εμήο: NRP

12 αλαγλψζηε λα κεηαθξάδεη ηα γξαθήκαηα ζε θσλήκαηα, λα ελνπνηεί ηα ερεηηθά απηά ζηνηρεία ζε θσλνινγηθά ζχλνια, ελψ παξάιιεια λα είλαη ζε ζέζε λα επεμεξγάδεηαη ζεκαζηνινγηθά ην θείκελν. Όπσο γίλεηαη θαηαλνεηφ, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζπληζηά κηα πνιπδηάζηαηε έλλνηα, ε νπνία ελζσκαηψλεη πνιιά ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηδέμηαο αλάγλσζεο, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ηε κειέηε θαη ηελ ελίζρπζή ηεο ηδηαίηεξα δχζθνιε θαη ζχλζεηε δηαδηθαζία (Hudson, 2011). Αξθεί λα ζεκεησζεί πσο ζηηο αλαγλσζηηθέο παξεκβάζεηο, ε επρέξεηα ζεκεηψλεη ηνλ κηθξφηεξν βαζκφ βειηίσζεο, ζπγθξηηηθά κε ηηο άιιεο δηαζηάζεηο ηεο αλάγλσζεο, αλαδεηθλχνληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ πνιπδηάζηαηε θχζε ηεο θαη ηνλ βαζκφ δπζθνιίαο βειηίσζήο ηεο (O Connor, White & Swanson, 2007 Torgesen & Hudson, 2006). Ζ αλαγθαηφηεηα ηνπ απηνκαηηζκνχ ζηελ αλαγλψξηζε ησλ ιέμεσλ αλαδεηθλχεηαη θαζνξηζηηθή ζηελ αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία θαη εηδηθφηεξα ζηελ επρέξεηα. χκθσλα κε ηνπο LaBerge θαη Samuels (1974), νη νπνίνη ππήξμαλ εηζεγεηέο ηεο ζεσξίαο ηεο «απηφκαηεο επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ», θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία ην άηνκν θαιείηαη λα εθηειέζεη δπν αλεμάξηεηεο ιεηηνπξγίεο: ν αλαγλψζηεο θαιείηαη λα αλαγλσξίζεη θαη λα πξνζδηνξίζεη ηηο ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ, ελψ ηαπηφρξνλα λα εμάγεη λφεκα απφ απηέο. Έηζη, ζε κηα ζρέζε αληηζηξφθσο αλάινγε φζε πεξηζζφηεξε πνζφηεηα πξνζνρήο θαη γλσζηηθψλ πεγψλ αμηνπνηείηαη ζηελ απνθσδηθνπνίεζε, ηφζν ιηγφηεξεο παξακέλνπλ δηαζέζηκεο γηα ηελ εθηέιεζε αλψηεξσλ γλσζηηθψλ ιεηηνπξγηψλ, φπσο είλαη ε αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε. πλνιηθά, κηα δηαδηθαζία θαζίζηαηαη απηφκαηε, φηαλ δηεμάγεηαη κε ηαρχηεηα, απηφλνκα, αβίαζηα θαη κε ρακειή επηθέληξσζε ηεο πξνζνρήο (Alt & Samuels, 2011). Ζ έλλνηα ηνπ απηνκαηηζκνχ θαη ηεο επρέξεηαο δε ηαπηίδνληαη ζεκαζηνινγηθά. Ο απηνκαηηζκφο αλαθέξεηαη ζηελ άκεζε αλάθιεζε ελφο ζηνηρείνπ, φπσο είλαη ε πξφζβαζε θαη ε αλάθιεζε κηαο ιέμεο πνπ είλαη απνζεθεπκέλε ζηε καθξφρξνλε κλήκε ή ζηελ ηαρεία εθαξκνγή δηαδηθαζηψλ απνθσδηθνπνίεζεο ρσξίο ζπλεηδεηή πξνζπάζεηα θαη επίγλσζε ησλ ζηξαηεγηθψλ εθαξκνγήο. Αληηζέησο, ε επρέξεηα ζπκπεξηιακβάλεη ζπληνληζκφ πνιιαπιψλ ζηνηρείσλ θαη δηαδηθαζηψλ, πξνθεηκέλνπ λα ζπγρξνληζηνχλ θαη λα ππνζηεξηρζνχλ φιεο νη πιεπξέο ηεο ηαρείαο πξνθνξηθήο θαη ζησπεξήο αλάγλσζεο (Breznitz, 2006). Όπσο γίλεηαη θαηαλνεηφ, ν απηνκαηηζκφο ζπληζηά απαξαίηεην ζηνηρείν θαη πξνυπφζεζε ηεο πεηπρεκέλεο εθηέιεζεο θη νινθιήξσζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Έλα αθφκε ζηνηρείν, ην νπνίν ζπγθαηαιέγεηαη σο βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο είλαη ε πξνζσδία. Ζ πξνζσδία, ε κνπζηθφηεηα ηεο ερεξήο

13 αλάγλσζεο, απνηειεί έλαλ γισζζηθφ φξν πνπ πεξηγξάθεη ηα ηνληθά θαη ξπζκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο γιψζζαο. Πην ζπγθεθξηκέλα, πξνζσδηαθά ραξαθηεξηζηηθά ζπληζηνχλ νη δηαθπκάλζεηο ηνπ ηφλνπ θσλήο (επηηνληζκφο), ν ηνληζκφο ηεο θπξίαξρήο ζπιιαβήο ηεο ιέμεο (stress) θαη ε ρξνληθή δηάξθεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ (duration), ν ζπλδπαζκφο θαη ε αμηνπνίεζε ησλ νπνίσλ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ εθθξαζηηθφηεξε απφδνζε ηνπ θεηκέλνπ (Schreiber, 1991). Σα ζηνηρεία απηά κεηαθέξνπλ κελχκαηα πέξα απφ απηά πνπ είλαη δπλαηφ λα εθθξαζηνχλ κφλν κέζσ ηεο κνλφηνλεο αλάγλσζεο ιέμεσλ, φπσο είλαη ε εξψηεζε, ε έθπιεμε θη ν ζαπκαζκφο (Torgesen & Hudson, 2006). Ο αλαγλψζηεο πνπ δηαβάδεη κε εθθξαζηηθφηεηα είλαη ζε ζέζε λα αμηνπνηήζεη ηα πξνζσδηαθά ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ, λα αλπςψζεη ή λα κεηψζεη ηνλ ηφλν ηεο θσλήο ηνπ, λα ηνλίζεη ζπγθεθξηκέλεο ιέμεηο ή ζπιιαβέο, θαζψο θαη λα νκαδνπνηήζεη ηηο ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ ζε ζπληαθηηθέο κνλάδεο, ψζηε ε ερεξή αλάγλσζή ηνπ λα απνδίδεηαη κε θπζηθφηεηα θαη λα αληαλαθιά ηε ζπληαθηηθή δνκή ηνπ θεηκέλνπ (Rasinski, 2010). εκαληηθή είλαη, επίζεο, ε ζπκβνιή θαη ε ζρέζε ηεο πξνζσδίαο κε ηελ θαηαλφεζε, θαζψο έξεπλεο δείρλνπλ πσο ε εθθξαζηηθή απφδνζε ηνπ θεηκέλνπ δηεπθνιχλεη ηελ θαηαλφεζε ηφζν ηνπ αλαγλψζηε, φζν θαη ησλ αθξναηψλ ηεο ερεξήο αλάγλσζεο (Therrien & Kubina, 2006). Ζ ειιεηκκαηηθή αλαγλσζηηθή επρέξεηα απνηειεί βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο (Torgesen & Hudson, 2006 Wolf & Bowers, 1999). Ηδηαίηεξα ζηα ξερά νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα ιφγσ ηεο θσλνινγηθήο νκαιφηεηαο ησλ ιέμεσλ, απηή ε θαηεγνξία καζεηψλ είλαη πην πηζαλφ λα αληηκεησπίδεη δπζθνιίεο επρεξνχο αλάγλσζεο παξά απνθσδηθνπνίεζεο, νη νπνίεο θαη επέθηαζε νδεγνχλ ζε ειιεηκκαηηθή αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε. Σν απμεκέλν, ινηπφλ, εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ πνπ έρεη ζπγθεληξψζεη ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ηηο ηειεπηαίεο δπν δεθαεηίεο, είλαη πηζαλφ λα νθείιεηαη ζηελ εξεπλεηηθά ηεθκεξησκέλε ζρέζε ηεο κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ηφζν ζε καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, φζν θαη ζε καζεηέο ηππηθήο αλάπηπμεο (Breznitz, 2006 Kim, Park & Wagner, 2014). Η ζσέζη ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ με ηην αναγνυζηική καηανόηζη Ζ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε νξίδεηαη σο ε δηαδηθαζία νηθνδφκεζεο λνήκαηνο απφ ην γξαπηφ θείκελν πνπ ζηεξίδεηαη ζηνλ ζπληνληζκφ κεγάινπ αξηζκνχ αιιεινζπλδεφκελσλ πεγψλ πιεξνθνξηψλ (Mastropieri & Scruggs, 1997). Ζ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε απνηειεί ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο αλαγλσζηηθήο δεμηφηεηαο,

14 φπσο θαη ηειηθφ ζθνπφ θάζε αλαγλσζηηθήο πξνζπάζεηαο. Ζ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ζπληζηά κηα πνιπδηάζηαηε δηαδηθαζία, ε νπνία ζπκπεξηιακβάλεη πξφζβαζε ζηηο απνζεθεπκέλεο λνεηηθέο θαη ζεκαζηνινγηθέο αλαπαξαζηάζεηο, ζχλδεζε ησλ πξνηάζεσλ, ζπζρέηηζε ηνπ πεξηερνκέλνπ κε ηελ πξφηεξε γλψζε θαη ζρεκαηηζκφ ππνζέζεσλ (Fuchs et al., 2001 Wise et al., 2010). Ζ αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαηέρεη εμέρνπζα ζεκαζία ζηελ επηηπρή νινθιήξσζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, κε ηε ζπζρέηηζε αλάκεζα ζηηο δπν ιεηηνπξγίεο λα ζηεξίδεηαη ζε ηζρπξή εξεπλεηηθή βάζε θαη ηα εκπεηξηθά δεδνκέλα λα ηεθκεξηψλνπλ κεζαίν έσο θαη πςειφ βαζκφ ζπζρέηηζεο απηψλ απφ ην δεκνηηθφ έσο θαη ην ιχθεην (Fuchs et al., 2001 Hudson, Torgesen, Lane & Turner, 2012 Kuhn & Stahl, 2003 O Connor et al., 2007 Schwanenflugel et al., 2006). ηεξηδφκελνη ζηελ «απιή ζεψξεζε ηεο αλάγλσζεο», νη Protopapas, Simos, Sideridis θαη Mouzaki (2012) πξφηεηλαλ πσο ε αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε εκπιέθεη δηεξγαζίεο πνπ ζρεηίδνληαη ηφζν κε ην γξαπηφ θείκελν, φπσο είλαη ε απνθσδηθνπνίεζε θαη ε επρέξεηα, φζν θαη κε παξάγνληεο, αλεμάξηεηνπο απφ απηφ, φπσο είλαη ε πξνθνξηθή θαηαλφεζε. πλεπψο, ε θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ είλαη απνηέιεζκα εθαξκνγήο ηφζν βαζηθψλ αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ, φζν θαη αλσηέξνπ επηπέδνπ αλαγλσζηηθψλ ιεηηνπξγηψλ. Ζ επρέξεηα δηεπθνιχλεη θαη ππνζηεξίδεη ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ρσξίο σζηφζν λα ηελ εγγπάηαη, θαζψο ππάξρνπλ επηπιένλ γλσζηηθνί παξάγνληεο κε ηνπο νπνίνπο ζπλδέεηαη αηηηαθά, φπσο είλαη ε πξνθνξηθή θαηαλφεζε (Kim et al., 2014 Protopapas, et al., 2012), ην πινχζην ιεμηιφγην, ε πξφηεξε γλψζε ηνπ ζέκαηνο θαη ην είδνο ηνπ θεηκέλνπ (McCardle, Chhabra & Kapinus, 2008), αιιά θαη νη κλεκνληθέο (Breznitz, 2006), θαη κεηαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο (Botsas & Padeliadu, 2003 Padeliadu & Antoniou, 2014). χκθσλα κε ηηο ζεσξίεο ηεο «απηφκαηεο επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ» (automatic information processing) θαη ηεο «πξνθνξηθήο επάξθεηαο» (verbal efficiency), ν αλαγλψζηεο, φπσο αλαθέξζεθε, θαιείηαη λα εθηειέζεη δπν αλεμάξηεηεο δηαδηθαζίεο λα αλαγλσξίζεη δειαδή ηηο ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ θαη παξάιιεια λα εμάγεη ην ζεκαζηνινγηθφ ηνπο πεξηερφκελν. Ζ βειηίσζε ηεο εθηέιεζεο ρακειφηεξνπ επηπέδνπ δηαδηθαζηψλ, φπσο είλαη ε ηαρεία θαη αθξηβήο αλάγλσζε, απειεπζεξψλεη γλσζηηθέο δπλάκεηο, νη νπνίεο αμηνπνηνχληαη ζε αλψηεξεο γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο, φπσο είλαη ε θαηαλφεζε θαη ε εξκελεία ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ θεηκέλνπ (LaBerge & Samuels, 1974, Perfetti, 1985 Stanovich, 1980). Ωο εθ ηνχηνπ, νη καζεηέο πνπ δπζθνιεχνληαη λα απνθσδηθνπνηήζνπλ κε ηαρχηεηα θαη αθξίβεηα δεζκεχνπλ ζεκαληηθέο γλσζηηθέο πεγέο

15 θαη ππεξθνξηψλνπλ ηελ ήδε πεξηνξηζκέλε κλήκε ηνπο κε απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε γεληθεπκέλεο αλαγλσζηηθήο δπζθνιίαο θαη ηελ αδπλακία θαιήο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο (Παληειηάδνπ, 2011, 2012). πλεπψο, ηα πξνβιήκαηα απνθσδηθνπνίεζεο θαη θαη επέθηαζε ε ειιεηκκαηηθή αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζεσξνχληαη ππεχζπλα γηα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ δπζθνιηψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε (Padeliadu & Antoniou, 2014). Ζ ζρέζε ηεο επρέξεηαο κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε δελ παξακέλεη ζηαζεξή, αιιά δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην επίπεδν αλάπηπμεο ηεο επρέξεηαο θαη ηελ ηάμε θνίηεζεο ηνπ καζεηή (Berninger et al., 2010). Πην ζπγθεθξηκέλα, ε αλάγλσζε ζε επίπεδν θεηκέλνπ ζπκπεξηιακβάλεη δπν ζεκειηψδεηο δεμηφηεηεο ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο: ηελ αλάγλσζε ιέμεο θαη ηελ πξνθνξηθή θαηαλφεζε (Fuchs et al., 2001 Protopapas et al., 2012). πλεπψο, ν ηξφπνο ζχλδεζεο ηεο αλάγλσζεο θεηκέλνπ κε ηελ θαηαλφεζε είλαη πηζαλφ λα επεξεάδεηαη απφ ηνλ δηαθνξεηηθφ βαζκφ επίδξαζεο πνπ αζθνχλ ηα παξαπάλσ ζπλζεηηθά ζηνηρεία. Έηζη, ζηα αξρηθά ζηάδηα αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο είλαη πηζαλφ νη δεμηφηεηεο απνθσδηθνπνίεζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ λα επηδξνχλ ζε πςειφηεξν βαζκφ ζηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ, ελψ φηαλ απηέο αλαπηπρζνχλ επαξθψο, άιινη παξάγνληεο, φπσο είλαη ε πξνθνξηθή γισζζηθή επάξθεηα θαη ην ιεμηιφγην, λα επεξεάδνπλ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ (Kim et al., 2012). χκθσλα κε ηα ππάξρνληα εξεπλεηηθά δεδνκέλα, ν ξπζκφο αλάπηπμεο ηεο δεμηφηεηαο ηεο επρέξεηαο ζε ηππηθήο αλάπηπμεο καζεηέο θαηαγξάθεηαη πςειφο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηξηψλ πξψησλ ηάμεσλ (Kuhn & Stahl, 2003), ελψ ζηαζεξνπνηείηαη θαη κεηψλεηαη ζεκαληηθά ζηηο ηειεπηαίεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ θαη ηηο πξψηεο ηάμεηο ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Fuchs et al., 2001). Ωζηφζν, φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, ν ξπζκφο κε ηνλ νπνίν αλαπηχζζεηαη ε ηαρχηεηα θη αθξίβεηα αλάγλσζεο αλακέλεηαη λα επεξεάζεη ηνλ ηξφπν ζχλδεζεο ηεο επρέξεηαο κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε. Απφ ζρεηηθή έξεπλα ηεο Schwanenflugel θαη ησλ ζπλεξγαηψλ ηεο (2006), πξνέθπςε πσο νη δεμηφηεηεο αθξηβνχο θαη ηαρείαο αλάγλσζεο αλαπηχζζνληαη ζεκαληηθά απφ ηελ πξψηε έσο θαη ηελ ηξίηε ηάμε, ελψ νη παξάγνληεο απηνί είλαη βαζηθνί πξνβιεπηηθνί δείθηεο ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Μαζεηέο κε ηελ πςειφηεξε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζεκείσζαλ ηελ πςειφηεξε αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ζε φιεο ηηο ηάμεηο. Ωο εθ ηνχηνπ, ππνζηεξίδεηαη ε ππφζεζε πσο θαζψο νη καζεηέο βειηηψλνπλ ηελ ηαρχηεηα θαη αθξίβεηα αλάγλσζήο ηνπο απειεπζεξψλνληαη γλσζηηθέο δπλάκεηο, νη νπνίεο αμηνπνηνχληαη ζηελ θαηαλφεζε θαη εξκελεία ηνπ θεηκέλνπ

16 επηβεβαηψλνληαο ηε ζεσξία ηεο πξνθνξηθήο επάξθεηαο (verbal efficiency theory) (Perfetti, 1985). Ωζηφζν, ζχκθσλα κε ηα ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα, απηέο νη γλσζηηθέο δπλάκεηο πξνέξρνληαη απφ ηε βειηίσζε δεμηνηήησλ ζε ιεμηθφ επίπεδν, δειαδή απφ ηε βειηίσζε ησλ δεμηνηήησλ αλαγλψξηζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ θη φρη απφ ηε βειηίσζε δεμηνηήησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ γισζζηθή επεμεξγαζία ηνπ θεηκέλνπ (Schwanenflugel et al., 2006), φπσο πξνθχπηεη απφ άιιεο έξεπλεο (Kim et al., 2014 Kim et al., 2012). Σα εξεπλεηηθά απνηειέζκαηα αλαθνξηθά κε ηε ζρέζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο κε ηελ θαηαλφεζε πεξηνξίδνληαη θπξίσο ζε έξεπλεο πνπ δηεμήρζεζαλ κε αγγιφθσλνπο καζεηέο. Ωζηφζν, είλαη πηζαλφ ηα δεδνκέλα απηά λα κελ ηζρχνπλ κε ηνλ ίδην ηξφπν ζε δηαθαλείο γιψζζεο, φπσο είλαη ηα ειιεληθά, θαζψο ιφγσ ηεο θσλνινγηθήο «ξερφηεηαο» ηνπ ειιεληθνχ νξζνγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο, νη καζεηέο θαηαθηνχλ ηηο δεμηφηεηεο αθξηβνχο απνθσδηθνπνίεζεο αξθεηά λσξίηεξα ζπγθξηηηθά κε ηνπο αγγιφθσλνπο νκήιηθνχο ηνπο. ηνηρείν, ην νπνίν αλακέλεηαη λα επεξεάζεη ηε θχζε θαη ηνλ ηξφπν ζχλδεζεο ηεο επρέξεηαο κε ηελ θαηαλφεζε. ρεηηθέο έξεπλεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ κε ειιελφθσλνπο καζεηέο έδεημαλ πσο νη βαζηθέο αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο έρνπλ πςειφ βαζκφ ζπλάθεηαο κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε, θπξίσο ζηηο πξψηεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ. Αλαιπηηθφηεξα, απφ ηελ έξεπλα ησλ Padeliadu θαη Antoniou (2014) πξνέθπςε πσο ε απνθσδηθνπνίεζε θαη ε επρέξεηα ζπζρεηίδνληαη ζε πςειφ βαζκφ κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ζε φιεο ηηο ηάμεηο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε ηε ζπζρέηηζε λα είλαη ηδηαίηεξα πςειή ζηηο πξψηεο ηέζζεξηο ηάμεηο. Δπηπιένλ, ε έξεπλα ηνπ Protopapas θαη ησλ ζπλεξγαηψλ ηνπ (2012) αλέδεημε ηελ πςειή ζπζρέηηζε ηεο πξνθνξηθήο θη αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο ζε καζεηέο άλσ ηξίηεο ηάμεο, φπνπ νη δεμηφηεηεο πξνθνξηθήο θαηαλφεζεο αξρίδνπλ λα επηδξνχλ ζηαδηαθά πςειφηεξα απφ ηηο βαζηθέο αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο. Ο ξφινο ηνπ ιεμηινγίνπ ζηνλ ηνκέα ηεο θαηαλφεζεο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο, θαζψο ε γλψζε ηνπ ιεμηινγίνπ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα λα πξνζεγγίζεη θαλείο ην λφεκα, αθφκε θαη ηνπ πην απινχζηεξνπ θεηκέλνπ (Πνιπρξφλε, 2011). Έηζη, θαίλεηαη πσο ε απνθσδηθνπνίεζε ζπληζηά ζεκαληηθφ πξνγλσζηηθφ παξάγνληα ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο κέρξη λα θαηαζηεί απηφκαηε, νπφηε θη αμηνπνηνχληαη δηαθνξνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο πεξηζζφηεξν ζεκαληηθέο γηα ηελ θαηαλφεζε, φπσο είλαη ην ιεμηιφγην, ην είδνο ηνπ θεηκέλνπ θαη ε πξφηεξε γλψζε ηνπ ζέκαηνο (Padeliadu & Antoniou, 2014). Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ δεδνκέλα, ε δηδαζθαιία ηεο επρέξεηαο ηφζν ζε ιεμηθφ, φζν θαη ζε θεηκεληθφ επίπεδν αλαδεηθλχεηαη ζε ζεκαληηθφ παξάγνληα επίδξαζεο

17 θαη κέζν αλάπηπμεο ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, ηφζν ζε δηαθαλή, φζν θαη ζε αδηαθαλή νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα. Πξέπεη, σζηφζν, λα επηζεκαλζεί φηη ν ηξφπνο ζχλδεζεο ηεο επρέξεηαο κε ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε είλαη πεξίπινθνο θαη ζχλζεηνο, ελψ νξηζκέλεο θνξέο ε επίδξαζή ηνπο θαίλεηαη λα είλαη ακθίδξνκε. Οξηζκέλνη εξεπλεηέο ππνζηεξίδνπλ πσο ε αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα θαη αθξίβεηα δηεπθνιχλεη ηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ, ελψ αληηζηξφθσο ε αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ζπκβάιιεη ζηελ αθξηβή θαη ηαρεία αλάγλσζή ηνπ (Dowhower, 1989 Hudson, 2011 Hudson et al., 2012 McCardle et al., 2008). Ζ Dowhower (1989) ππήξμε κηα απφ ηνπο πξψηνπο εξεπλεηέο πνπ ππνζηήξημε ηελ ακθίδξνκε ζρέζε ηεο θαηαλφεζεο κε ηελ επρέξεηα. Πξφηεηλε δειαδή πσο ε βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο εληζρχεη ηελ αλαγλψξηζε ηεο ιέμεο θαη θαη επέθηαζε ηελ αλάπηπμε ηεο επρέξεηαο. Σα εξεπλεηηθά δεδνκέλα, σζηφζν, δελ θαηαιήγνπλ ζε αζθαιή ζπκπεξάζκαηα, θαζψο ππάξρνπλ έξεπλεο πνπ επηβεβαηψλνπλ ηελ ακθίδξνκε ζρέζε ησλ δπν ιεηηνπξγηψλ (Berninger et al., 2010 Stanovich, 1980) θαη άιιεο πνπ ηελ ακθηζβεηνχλ (Lai, Benjamin, Schwanenflugel & Kuhn, 2014). ε θάζε πεξίπησζε, νη έξεπλεο απνδεηθλχνπλ φηη ην κέγεζνο επίδξαζεο πνπ αζθεί ε θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ ζηελ αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα είλαη ζηελ πιεηνςεθία ησλ εξεπλψλ πεξηνξηζκέλν. Αληηζέησο, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαίλεηαη πσο πξνβιέπεη ζε πςειφ βαζκφ ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε (Hudson et al., 2012). Ζ ζρέζε ηεο επρέξεηαο κε ηελ θαηαλφεζε είλαη ηφζν ηζρπξή, ψζηε ζπρλά ε επρέξεηα αλαθέξεηαη σο «γέθπξα» γηα ηε κεηάβαζε απφ ηε ζεηξηαθή γξαθνθσλεκηθή απνθσδηθνπνίεζε ζηελ θαηαλφεζε (Rasinski, 2010). Δμεηάδνληαο, σζηφζν, ζπλζεηηθά ηα εξεπλεηηθά επξήκαηα είλαη δπλαηφ λα δηαηππσζεί φηη νη δηαθνξέο ζην επίπεδν ηεο θαηαλφεζεο κπνξνχλ λα απνδνζνχλ ζηα δηαθνξεηηθά επίπεδα αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο πνπ ζεκεηψλνπλ νη καζεηέο, θαζηζηψληαο έηζη ηελ επρέξεηα ηζρπξφ πξνβιεπηηθφ δείθηε ηφζν ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, φζν θαη ηεο αλαγλσζηηθήο επίδνζεο ζπλνιηθφηεξα (Fletcher et al., 2007 Fuchs et al., 2001 Hudson et al., 2005 Kuhn & Stahl, 2003 Therrien & Kubina, 2006). Ωο εθ ηνχηνπ, ε ζχληαμε θαη ε εθαξκνγή δηδαθηηθψλ πξνγξακκάησλ θαιιηέξγεηαο ηεο επρέξεηαο, ηδηαίηεξα ζε καζεηέο πνπ βξίζθνληαη ζηα αξρηθά ζηάδηα αλάπηπμεο ηεο αλαγλσζηηθήο ιεηηνπξγίαο, αιιά θαη ζε κεγαιχηεξνπο καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, αλακέλεηαη λα βειηηψζνπλ, λα δηεπθνιχλνπλ θαη λα επηθέξνπλ ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ θαηαζθεπή λνήκαηνο ηνπ θεηκέλνπ.

18 Αναγνυζηική εςσέπεια και έλλειμμα αςηόμαηηρ ηασείαρ καηονομαζίαρ χκθσλα κε ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα πξνθχπηνπλ δπν ηχπνη αξγψλ αλαγλσζηψλ, αλαγλψζηεο πνπ δηαβάδνπλ αξγά ιφγσ δπζθνιίαο απνθσδηθνπνίεζεο ησλ ιέμεσλ θαη αλαγλψζηεο, νη νπνίνη δηαβάδνπλ κε αξγφ ξπζκφ παξ φιεο ηηο θαιέο δεμηφηεηεο απνθσδηθνπνίεζεο πνπ δηαζέηνπλ (McGuinness, 2004 Παληειηάδνπ, 2011). Οη ηειεπηαίνη δελ έρνπλ απηνκαηνπνηήζεη ηνπο βαζηθνχο κεραληζκνχο ηεο αλαγλσζηηθήο δηαδηθαζίαο (Πνιπρξφλε, 2011), δηαβάδνπλ κε δπζθνιία, αξγά, ζηακαηνχλ ζπρλά γηα λα πξνθέξνπλ κηα ιέμε ζπιιαβηζηά ή γξάκκα-γξάκκα θαη ζπρλά επαλαιακβάλνπλ κέξε ηνπ θεηκέλνπ γηα λα ηα θαηαλνήζνπλ (Παληειηάδνπ & Μπφηζαο, 2007). Σν γεγνλφο απηφ είρε σο απνηέιεζκα ηελ έληαμε ηνπ φξνπ ηεο επρέξεηαο ζηνπο ζχγρξνλνπο νξηζκνχο ηεο δπζιεμίαο θαη ησλ Μαζεζηαθψλ Γπζθνιηψλ σο μερσξηζηφ παξάγνληα θαη δηάζηαζε ηεο αλάγλσζεο απφ ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο (Wolf & Bowers, 1999). Ζ ππφζεζε ηνπ δηπινχ ειιείκκαηνο απνηειεί κηα ελαιιαθηηθή ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε θαηεγνξηνπνίεζεο θαη εξκελείαο ησλ αλαγλσζηηθψλ δπζθνιηψλ, ε νπνία ππνζηεξίδεη φηη επηπιένλ ηνπ ειιείκκαηνο ηεο θσλνινγηθήο επίγλσζεο, νη καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο είλαη πηζαλφ λα εκθαλίδνπλ έιιεηκκα ζηελ απηφκαηε θαηνλνκαζία νπηηθψλ ζπκβφισλ, ην νπνίν ιεηηνπξγεί αλεμάξηεηα απφ ην πξψην. Ζ πξψηε θαηεγνξία, ηνπ θσλνινγηθνχ ειιείκκαηνο, ραξαθηεξίδεηαη απφ έιιεηκκα ζηηο δξαζηεξηφηεηεο θσλνινγηθήο επεμεξγαζίαο, απνθσδηθνπνίεζεο θαη αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, ελψ ε δεχηεξε, ν ππνηχπνο ηνπ ειιείκκαηνο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο, δηαθξίλεηαη απφ ειιείκκαηα ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο, ζηηο κεηξήζεηο επρεξνχο θαη ηαρείαο αλάγλσζεο θαη ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε παξ φιεο ηηο επαξθείο δεμηφηεηεο αθξηβνχο απνθσδηθνπνίεζεο θαη θσλνινγηθήο επίγλσζεο πνπ ζεκεηψλεη. ηελ ηειεπηαία θαηεγνξία, απηή ηνπ δηπινχ-ειιείκκαηνο, εθδειψλνληαη ηα πην έληνλα ραξαθηεξηζηηθά Μαζεζηαθψλ Γπζθνιηψλ. Τπνζηεξίδεηαη, ινηπφλ, δηαθνξνπνηεκέλε θη αλεμάξηεηε ζπκβνιή ηφζν ηεο θσλνινγηθήο επίγλσζεο, φζν θαη ηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο ζηηο δεμηφηεηεο αλαγλψξηζεο ηεο ιέμεο, ηελ νξζνγξαθηθή επεμεξγαζία, ηελ επρεξή αλάγλσζε θεηκέλνπ θαη ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε (Wolf & Bowers, 1999). Οη καζεηέο κε έιιεηκκα ηαρείαο θαηνλνκαζίαο αληηπξνζσπεχνπλ κηθξφ πνζνζηφ, ηεο ηάμεο ηνπ 10%, ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο (Fletcher et al., 2007). ηνηρείν πνπ θαζηζηά ηνλ εληνπηζκφ ηνπο, ηε κειέηε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο θαη ηελ εχξεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεξεο δηδαθηηθήο

19 πξνζέγγηζεο δχζθνιε δηαδηθαζία. Δπηπιένλ, νη καζεηέο πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ δπζθνιίεο απηφκαηεο θαηνλνκαζίαο είλαη πνιχ πηζαλφ ιφγσ ησλ επαξθψλ δεμηνηήησλ θσλνινγηθήο επίγλσζεο θαη απνθσδηθνπνίεζεο πνπ δηαζέηνπλ λα κελ εληνπηζηνχλ θαηά ηα πξψηα ζρνιηθά ρξφληα, κε απνηέιεζκα λα «ραζεί» πνιχηηκνο δηδαθηηθφο ρξφλνο. χκθσλα κε εξεπλεηηθά δεδνκέλα, νη δπζθνιίεο ησλ καζεηψλ κε έιιεηκκα ηαρείαο θαηνλνκαζίαο γίλνληαη θαλεξέο πεξίπνπ ζηελ ηεηάξηε ηάμε, φπνπ νη καζεηέο απηήο ηεο θαηεγνξίαο ζεκεηψλνπλ πνιχ ρακειφηεξεο επηδφζεηο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο ιφγσ απνηπρίαο απηνκαηνπνίεζεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηεο νξζνγξαθηθήο αλαγλψξηζεο ησλ ιέμεσλ (Wolf & Bowers, 1999). Παξ φιε ηελ εξεπλεηηθά ηεθκεξησκέλε ζρέζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηαρείαο θαηνλνκαζίαο κε ηελ αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία θαη ηδηαίηεξα κε ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, νη αθξηβείο κεραληζκνί, νη νπνίνη ζπλδένπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο κε ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία, παξακέλνπλ αζαθείο (Georgiou, Papadopoulos, Fella & Parrila, 2012). Πνιινί εξεπλεηέο ππνζηεξίδνπλ πσο νη δξαζηεξηφηεηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο εκπιέθνπλ ζηνηρεία θσλνινγηθήο ηθαλφηεηαο, θαζψο κεηξνχλ ηελ ηαρχηεηα πξφζβαζεο ζηηο θσλνινγηθέο πιεξνθνξίεο ηεο καθξφρξνλεο κλήκεο (Cornad & Levy, 2011 Fletcher et al., 2007 Georgiou et al., 2012 Katzir, Kim, Wolf, Morris & Lovett, 2008 Katzir et al., 2006). Αληηζέησο, νη Wolf θαη Bowers (1999) ππνζηεξίδνπλ πσο νη κεηξήζεηο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο ζπζρεηίδνληαη κε ηελ αλάγλσζε κέζσ ηεο νξζνγξαθηθήο γλψζεο. Δηδηθφηεξα, αλαθέξνπλ πσο ε επίδνζε ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο ζπζρεηίδεηαη κε ηελ πνηφηεηα θαη ηελ πξνζβαζηκφηεηα ηνπ αλαγλψζηε ζηηο απνζεθεπκέλεο νξζνγξαθηθέο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ. Ζ ζχλδεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηαρείαο θαηνλνκαζίαο κε ηελ αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία ηεθκεξηψλεηαη εξεπλεηηθά ζε κεγάιν αξηζκφ εξεπλψλ (Cornad & Levy, 2011 Georgiou et al., 2012 Hiebert & Menon, 2011 Katzir et al., 2008 Katzir et al., 2006 Scheltinga, van der Leij & Struiksma, 2010), ε θχζε σζηφζν ηεο ζρέζεο θη ν ηξφπνο ζχλδεζεο απηψλ παξακέλεη αζαθήο. Δηδηθφηεξα, ε χπαξμε ζχλδεζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κεηξήζεσλ κε ηε θσλνινγηθή επίγλσζε θαη ηελ νξζνγξαθηθή επεμεξγαζία, ε νπνία ζπκβάιιεη θαη ζπζρεηίδεηαη πςειά κε ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, επηβεβαηψλεηαη απφ πνιιά εξεπλεηηθά δεδνκέλα αλαδεηθλχνληαο ηηο κεηξήζεηο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο έγθπξν εξγαιείν αλίρλεπζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θαη ησλ δηαθξηηψλ αλαγλσζηηθψλ δπζθνιηψλ ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, ηδηαίηεξα ζε δηαθαλή νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα, φπσο είλαη ην ειιεληθφ.

20 Αναγνυζηική Εςσέπεια και ηπαηηγικέρ Ανάγνυζηρ Αλεμάξηεηα απφ ην ζχζηεκα γξαθήο ηεο θάζε γιψζζαο, ε αλάγλσζε ζπληζηά κηα ζχλζεηε γλσζηηθή δηαδηθαζία, γηα ηελ επηηπρή δηεθπεξαίσζε ηεο νπνίαο απαηηείηαη ζπληνληζκέλε ζπκβνιή πνιιψλ γλσζηηθψλ ιεηηνπξγηψλ, φπσο είλαη ηεο αληίιεςεο, ηεο γιψζζαο, ηεο ηθαλφηεηαο ιχζεο πξνβιήκαηνο θαη ηεο ζθέςεο (Πφξπνδαο, 2002). χκθσλα κε ηελ Ehri (1997), πέληε είλαη νη βαζηθνί ηξφπνη πνπ κπνξεί λα αμηνπνηήζεη ν αλαγλψζηεο γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ ιέμεσλ θαη ηελ αλαγλψξηζή ηνπο, νη νπνίνη απαξηίδνληαη απφ ηελ απνθσδηθνπνίεζε ή δηαθνξεηηθά ηελ θσλνινγηθή αλαθσδηθνπνίεζε, ηελ αλάγλσζε κε ηελ αμηνπνίεζε νηθείσλ νξζνγξαθηθψλ πξνηχπσλ, ηελ αλαινγία ζε νηθείεο ιέμεηο, ηελ πξφβιεςε αμηνπνηψληαο ηηο λχμεηο ηνπ θεηκέλνπ θαη ηελ αλάγλσζε ιέμεσλ απφ κλήκεο αλαγλσξίδνληαο ηελ εηθφλα ηνπο (sightword reading). Οη παξαπάλσ ζηξαηεγηθέο κπνξνχλ λα δηαρσξηζηνχλ ζε δπν επηκέξνπο θαηεγνξίεο κε θξηηήξην ηνλ βαζκφ νηθεηφηεηαο ησλ ιέμεσλ αλάγλσζεο, δειαδή νη ηέζζεξηο πξψηεο ζηξαηεγηθέο αμηνπνηνχληαη γηα ηελ αλάγλσζε κε νηθείσλ, άγλσζησλ ιέμεσλ. ε αληίζεζε κε ηελ πέκπηε ζηξαηεγηθή, απηή ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο, ε νπνία εθαξκφδεηαη κφλν ζε πεξηπηψζεηο ιέμεσλ, νη νπνίεο έρνπλ αλαγλσζζεί ζην παξειζφλ θη έρνπλ απνζεθεπηεί ζηε κλήκε ηνπ αλαγλψζηε (Ehri, 2005). Πην αλαιπηηθά, θαηά ηε αλαγλσζηηθή ζηξαηεγηθή ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, ν αλαγλψζηεο πξνρσξά ζηελ απνδφκεζε ηεο ιέμε ήρν-πξνο-ήρν, δειαδή αλαιχεη θαη ζπλζέηεη ηα γξαθήκαηα ζε θσλήκαηα, ψζηε λα ζρεκαηίζεη θαη λα αλαθηήζεη νηθείεο ή κε θσλνινγηθά ιέμεηο (Ehri, 1997). Ζ απνθσδηθνπνίεζε αλαθέξεηαη ζηε δηαδηθαζία αλαγλψξηζεο ησλ γξακκάησλ σο γξαπηψλ ζπκβφισλ, ζηε κεηαηξνπή ηνπο ζε θσλεκηθέο ή θζνγγηθέο κνλάδεο, ζηε ζχλζεζε ησλ γξακκάησλ ζε ζπιιαβηθά ζχλνια, ηδηαίηεξα ζε ξερά ζπζηήκαηα γξαθήο, φπσο ην ειιεληθφ, θαη ζηε θσλνινγηθή αλαγλψξηζε ηεο ιέμεο (Πφξπνδαο, 2002). Ζ ζηξαηεγηθή απηή απνηειεί κηα «κέξνο πξνο φιν» πξνζέγγηζε ηεο αλαγλσζηηθήο δηδαζθαιίαο (Gaskins, 2011) θαη ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζηα πξψηα ζηάδηα αλάπηπμεο ηεο αλαγλσζηηθήο δεμηφηεηαο. Ζ δεχηεξε ζηξαηεγηθή αλάγλσζεο, ε νπνία ζπληζηά κηα πην απαηηεηηθή κνξθή ηεο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ζα κπνξνχζε λα νκαδνπνηεζεί κε ηελ ζηξαηεγηθή ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, αθνξά ηελ αλάγλσζε ιέμεσλ κε ηελ πξνθνξά γλσζηψλ νξζνγξαθηθψλ πξνηχπσλ σο κνλάδσλ. Οη πεξηζζφηεξν έκπεηξνη αλαγλψζηεο επεμεξγάδνληαη θη αμηνπνηνχλ δνκεκέλα ζχλνια γξακκάησλ, φπσο είλαη νη ζπιιαβέο

21 θαη ηα κνξθήκαηα, γηα λα απνθσδηθνπνηήζνπλ κηα άγλσζηε ιέμε. Οη αλαγλψζηεο καζαίλνπλ ηελ πξνθνξά ελφο ζπλφινπ γξακκάησλ κέζσ ηεο αλάγλσζεο ηνπ ζε δηαθνξεηηθέο ιέμεηο, κε απνηέιεζκα φηαλ αληηκεησπίδνπλ λέεο ιέμεηο, νη νπνίεο πεξηέρνπλ ηελ νηθεία κνλάδα γξακκάησλ λα είλαη ζε ζέζε λα ηελ πξνθέξνπλ σο ζχλνιν ρσξίο λα απνδνκήζνπλ ηε ιέμε γξάκκα πξνο γξάκκα (Ehri, 1997). Δπηπιένλ, ζχκθσλα κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, φζν κεγαιχηεξα νξζνγξαθηθά κνηίβα είλαη ζε ζέζε λα αλαγλσξίζνπλ νη καζεηέο, ηφζν πην εχθνια θαη ηαρχηεξα αλαγλσξίδνληαη ιέμεηο (Adams, 1990). Ζ θαη αλαινγία αλαγλσζηηθή ζηξαηεγηθή ή δηαθνξεηηθά ε πξνζέγγηζε ηεο νκνηφηεηαο, απνηειεί έλαλ αθφκε ηξφπν αλάγλσζεο άγλσζησλ ιέμεσλ, ν νπνίνο αμηνπνηείηαη θπξίσο απφ αγγιφθσλνπο καζεηέο ιφγσ ηεο ζχλζεηεο ζπιιαβηθήο δνκήο πνπ ραξαθηεξίδεη ην αγγιηθφ νξζνγξαθηθφ ζχζηεκα. πγθεθξηκέλα, ε εθαξκνγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο δηεπθνιχλεη ηνπο καζεηέο λα κάζνπλ αλάγλσζε ησλ ιέμεσλ αμηνπνηψληαο ηελ νκνηφηεηα πνπ έρνπλ νξηζκέλεο ιέμεηο κεηαμχ ηνπο, ζπλήζσο, σο πξνο ην θαηαιεθηηθφ ηκήκα ηνπο (rimes). Ζ ινγηθή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο βαζίδεηαη ζηελ ππφζεζε πσο φηαλ ν καζεηήο κάζεη λα αλαγλσξίδεη κηα ζπγθεθξηκέλε ιέμε, ζηε ζπλέρεηα κπνξεί εχθνια λα κάζεη λα δηαβάδεη φιεο ηηο άιιεο ιέμεηο, νη νπνίεο κνηξάδνληαη ηελ ίδηα θαηάιεμε κε απηήλ (Πφξπνδαο, 2002). Έηζη, γηα λα νινθιεξσζεί επηηπρψο ε αλαγλψξηζε ηεο ηαπηφηεηαο ηεο ιέμεο, ν αλαγλψζηεο ζα πξέπεη λα έρεη ήδε απνζεθεπκέλεο αλάινγεο ιέμεηο ή ηκήκαηα ιέμεσλ ζηε κλήκε ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα ηηο ζπλδέζεη κε ηελ πξνο αλάγλσζε ιέμε, λα ηηο ζπγθξίλεη θαη λα εληνπίζεη ηηο νκνηφηεηεο ηνπο (Ehri, 2005). Ζ ηέηαξηε πξνζέγγηζε αλάγλσζεο αλαθέξεηαη ζηελ ζηξαηεγηθή ηεο πξφβιεςεο, θαηά ηελ νπνία ν αλαγλψζηεο ρξεζηκνπνηεί λχμεηο ηνπ θεηκέλνπ, φπσο είλαη ην λφεκα, νη εηθφλεο, ε ζπληαθηηθή δνκή, θαζψο θη νξηζκέλεο ελδείμεηο γξακκάησλ γηα λα καληέςεη ηελ ηαπηφηεηα άγλσζησλ ιέμεσλ (Clay, 1977 Goodman, 1967 Stanovich, 1980). πγθεθξηκέλα, ν αλαγλψζηεο ρξεζηκνπνηεί ην πιαίζην γηα λα πεξηνξίζεη ηηο πηζαλέο ελαιιαθηηθέο πεξηπηψζεηο σο πξνο ηε ζεκαζία ηεο άγλσζηεο ιέμεο. χκθσλα κε ηελ νιηθή κέζνδν δηδαζθαιίαο ηεο αλάγλσζεο, ε ζηξαηεγηθή ηεο πξφβιεςεο απνηειεί ηε βάζε ηεο αλαγλσζηηθήο δηαδηθαζίαο (Smith, 2006). Ωζηφζν, έξεπλεο δείρλνπλ πσο ε ρξήζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα αλάγλσζεο ησλ αξράξησλ θαη «θησρψλ» αλαγλσζηψλ (Stanovich, 1981). Αληηζέησο, νη έκπεηξνη αλαγλψζηεο ζηεξίδνληαη ζηελ αμηνπνίεζε ηεο θσλνινγηθήο

22 αλαθσδηθνπνίεζεο, θαζψο θαη ζε ηαρχηεξνπο ηξφπνπο αλάγλσζεο, φπσο είλαη ε ζηξαηεγηθή ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο (Gaskins, 2011). Καηά ηελ Ehri, ν πην απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο αλάγλσζεο ιέμεσλ απνηειεί ην sightword reading, ε αλαγλψξηζε δειαδή ησλ ιέμεσλ σο ζπλνιηθψλ κνλάδσλ κέζσ ηεο εηθφλαο ηνπο, ρσξίο ηε κεζνιάβεζε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο. Οη ιέμεηο απηέο έρνπλ δηαβαζηεί ζην παξειζφλ θη έρνπλ απνζεθεπζεί ζην λνεηηθφ ιεμηθφ ηνπ αλαγλψζηε. Ζ εηθφλα ηεο ιέμεο ελεξγνπνηεί ζηε κλήκε ηνπ αλαγλψζηε ηελ νξζνγξαθηθή, θσλνινγηθή θαη ζεκαζηνινγηθή ηεο αλαπαξάζηαζε ρσξίο θακία δηαδηθαζία ζχλζεζεο θη αλάιπζεο ησλ επηκέξνπο ήρσλ ηεο (Ehri, 1997). Οη ιέμεηο, νη νπνίεο είλαη δπλαηφ λα αλαγλσξηζζνχλ απφ ηελ νξζνγξαθηθή ηνπο δηάηαμε, δηεπθνιχλνπλ ηνπο αλαγλψζηεο ηφζν λα ζπγθξαηήζνπλ θαη λα απνζεθεχζνπλ λέεο ιέμεηο, φζν θαη λα απνθσδηθνπνηήζνπλ λέεο ιέμεηο κε ηελ αμηνπνίεζε ηεο θαη αλαινγία πξνζέγγηζεο (Gaskins, 2011). Ο αλαγλψζηεο πνπ θάλεη ρξήζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο ρξεηάδεηαη κηθξφηεξε πνζφηεηα πιεξνθνξηψλ απφ ηε γξαθεκηθή απνθσδηθνπνίεζε ησλ ιέμεσλ ζε ζχγθξηζε κε ηε ζηξαηεγηθή ηεο πιήξνπο απνθσδηθνπνίεζεο, ψζηε λα ζπληειεζζεί ε αλαγλψξηζή ηνπο (Πφξπνδαο, 2002), νπφηε θαη ε αλάγλσζε ησλ ιέμεσλ δηεμάγεηαη κε ηαρχηεηα, αθξίβεηα θαη κε ρακειή επηθέληξσζε ηεο πξνζνρήο. πλνιηθφηεξα, ε ζηξαηεγηθή ηεο νξζνγξαθηθήο αλαγλψξηζεο εληάζζεηαη σο ζεκειηψδεο ζηνηρείν ηεο επηδέμηαο αλάγλσζεο ζηελ πιεηνςεθία ησλ ζεσξηψλ αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο (Ehri, 2005 Hudson et al., 2012). Μηα αθφκε ζηξαηεγηθή αλάγλσζεο ιέμεσλ, ε νπνία δε ζπγθαηαιέγεηαη ζηελ ηππνινγία ηεο Ehri σο μερσξηζηή θαηεγνξία, είλαη ε αλάγλσζε κε ηελ αμηνπνίεζε κνξθεκάησλ. Ο αλαγλψζηεο θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία αμηνπνηεί δνκεκέλα νξζνγξαθηθά ζχλνια ηεο γιψζζαο, ηα κνξθήκαηα, ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζε ζεκαζηνινγηθέο κνλάδεο, γηα λα πξνζδηνξίζεη ηελ ηαπηφηεηα ηεο ιέμεο. χκθσλα κε ηνλ Ατδίλε (2005), ε αλάγλσζε κε ηε ρξήζε κνξθεκάησλ ζεσξείηαη κηα απφ ηηο απνδνηηθφηεξεο ζηξαηεγηθέο, θαζψο ε αμηνπνίεζε ησλ κνξθεκάησλ επηηξέπεη ηε ζχλδεζε ηνπ γξαπηνχ θαη πξνθνξηθνχ ιφγνπ ζε επίπεδν ζεκαζίαο δηεπθνιχλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφλ ηελ θαηαλφεζε ηνπ λνήκαηνο ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ ιέμεσλ. Ζ κέζνδνο δηδαζθαιίαο ηεο αλάγλσζεο θαη ην νξζνγξαθηθφ ζχζηεκα ηεο εθάζηνηε γιψζζαο απνηεινχλ ζεκαληηθνχο παξακέηξνπο επηξξνήο ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν δηαβάδνληαη νη ιέμεηο θαη ζπλνιηθφηεξα ηεο αλάγλσζεο (McGuinness, 2004 Πφξπνδαο, 2002). πγθεθξηκέλα, ε εθκάζεζε ηεο αλάγλσζεο ζηελ αγγιηθή γιψζζα δηαθξίλεηαη απφ ραξαθηεξηζηηθή αξγή αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο.

23 Αληηζέησο ζε ξερέο γιψζζεο, πςειά επίπεδα αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο θαηαθηψληαη ήδε θαηά ηηο δπν πξψηεο ηάμεηο (Zoccolotti, Luca, Filippo, Judica & Martelli, 2009). χκθσλα κε ηνλ Ατδίλε (2006), ην ειιεληθφ νξζνγξαθηθφ ζχζηεκα απνηειεί έλα αζχκκεηξα δηαθαλέο κνξθνθσλεκηθφ ζχζηεκα γξαθήο, ραξαθηεξηζηηθφ πνπ απνδίδεηαη ζηελ απνπζία αλψκαισλ θσλνινγηθά ιέμεσλ. Οη ειιελφθσλνη καζεηέο ιφγσ ηεο ξερφηεηαο ηoπ ειιεληθνχ νξζνγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο, είλαη ζε ζέζε λα αλαγλσξίζνπλ έλαλ αξθεηά κεγάιν αξηζκφ ιέμεσλ, νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ πνηθηιία θσλνινγηθψλ δνκψλ, ήδε απφ ην ηέινο ηεο πξψηεο ηάμεο. «Sightword reading»: ανάγνυζη λέξευν με ηη ζηπαηηγική ηηρ οπηικήρ αναγνώπιζηρ Ζ ηθαλφηεηα ηαρείαο αλαγλψξηζεο ιέμεσλ απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ ησλ επηδέμησλ αλαγλσζηψλ (Adams, 1990 Perfetti, 1985 Share, 2004). πγθεθξηκέλα, ε ζηξαηεγηθή ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο (sightword reading) θαζίζηαηαη ν απνδνηηθφηεξνο ηξφπνο αλάγλσζεο (Perfetti, 1985 Stanovich, 1980), θαζψο ε εηθφλα ηεο ιέμεο ελεξγνπνηεί απηφκαηα ηελ πξνθνξά θαη ηε ζεκαζία ηεο ζηε κλήκε ηνπ αλαγλψζηε, ρσξίο επηθέληξσζε πξνζνρήο θαη θαηαβνιή πξνζπάζεηαο γηα ηελ αλάιπζε θαη ηε ζχλζεζε ησλ γξακκάησλ ηεο (LaBerge & Samuels, 1974). Ωο εθ ηνχηνπ, ε νηθνδφκεζε πινχζηνπ ιεμηινγίνπ νπηηθήο αλαγλψξηζεο απνηειεί βαζηθφ δηδαθηηθφ ζηφρν θάζε αλαγλσζηηθνχ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο. Σν λνεηηθφ ιεμηθφ ή δηαθνξεηηθά ην ιεμηθφ νπηηθήο αλαγλψξηζεο, ην νπνίν εδξάδεηαη ζην αξηζηεξφ εκηζθαίξην ηνπ εγθεθάινπ, εκπεξηέρεη φιεο ηηο νηθείεο πξνθνξηθέο θαη γξαπηέο ιέμεηο ηνπ αλαγλψζηε. Σν ιεμηθφ ζπλδέεηαη κε ηα κάηηα ηνπ αλαγλψζηε κε ηέηνηνλ ηξφπν, ψζηε φηαλ ν αλαγλψζηεο δηαβάζεη κηα ιέμε, ε νπνία ππάξρεη ήδε ζην λνεηηθφ ιεμηθφ, ε πξνθνξά θαη ε ζεκαζία ηεο ελεξγνπνηείηαη απηφκαηα (Ehri, 1997). Πψο ζρεκαηίδνληαη σζηφζν νη ιέμεηο γηα λα απνζεθεπηνχλ ζην λνεηηθφ ιεμηθφ; Ζ ππφζεζε ηεο απηνδηδαζθαιίαο (self-teaching) πνπ πξνηάζεθε απφ ηνλ Share απνηειεί κηα πξφηαζε πεξηγξαθήο ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ εθηεινχληαη θαηά ηνλ ζρεκαηηζκφ ησλ ιέμεσλ νπηηθήο αλαγλψξηζεο. Σν κνληέιν ηεο απηνδηδαζθαιίαο ζηεξίδεηαη ζηε δηαδηθαζία κεηάθξαζεο ησλ γξαπηψλ ιέμεσλ ζηελ αληίζηνηρε πξνθνξηθή ηνπο κνξθή (θσλνινγηθή αλαθσδηθνπνίεζε). Δηδηθφηεξα, θάζε επηηπρεκέλε αλάγλσζε κηαο λέαο ιέμεο πξνζθέξεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ηελ νξζνγξαθηθή ηεο

24 δνκή, νη νπνίεο παξάιιεια ζπληζηνχλ ην ζεκέιην πάλσ ζην νπνίν ζα ζηεξηρζεί ε νπηηθή αλαγλψξηζε ηεο ιέμεο ζηε ζπλέρεηα. Ζ θνπηαζηηθή ζεηξηαθή γξάκκα-πξνο-γξάκκα απνθσδηθνπνίεζε ζεσξείηαη θξίζηκε γηα ηνλ πεηπρεκέλν ζρεκαηηζκφ ησλ νξζνγξαθηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ, θαζψο επηθεληξψλεη ηελ πξνζνρή ηνπ αλαγλψζηε ζηε δηαδνρή θαη ηελ ηαπηφηεηα ησλ γξακκάησλ ηεο ιέμεο (Share, 1995). πλεπψο, ε θσλνινγηθή αλαθσδηθνπνίεζε ιεηηνπξγεί σο κεραληζκφο απηνδηδαζθαιίαο θαζηζηψληαο ηνλ αλαγλψζηε ηθαλφ λα αλαπηχμεη αλεμάξηεηα ηελ νξζνγξαθηθή γλψζε. O απην-δηδαθηηθφο κεραληζκφο είλαη δπλαηφ λα αμηνπνηεζεί απνηειεζκαηηθά αθφκε θη απφ ηνπο αξράξηνπο αλαγλψζηεο. Δλψ, ε πεηπρεκέλε ρξήζε ηνπ εμαξηάηαη απφ ηε γλψζε ησλ γξαθνθσλεκηθψλ αληηζηνηρηψλ, απφ ην επίπεδν αλάπηπμεο ηεο θσλνινγηθήο επίγλσζεο θη απφ ηελ ηθαλφηεηα ηνπ αλαγλψζηε λα αμηνπνηεί ππνζηεξηθηηθά λχμεηο ηνπ θεηκέλνπ γηα λα απνθσδηθνπνηήζεη κέξνο ηεο ιέμεο (Share, 1995). χκθσλα κε ηελ Ehri (2005), ε θαιά εδξαησκέλε αιθαβεηηθή γλψζε παξέρεη έλα ηζρπξφ κλεκνληθφ ζχζηεκα πνπ δηεπθνιχλεη θαη ζηεξίδεη ηελ απνζήθεπζε λέσλ ιέμεσλ ζην λνεηηθφ ιεμηθφ. Έηζη, ε πνιιαπιή αλάγλσζε ιέμεσλ κέζσ ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηαδηθαζίαο δηαζθαιίδεη ηηο ζπλδέζεηο ηνπο ζηε κλήκε ηνπ εθάζηνηε αλαγλψζηε. Καζψο, ινηπφλ, ν αξηζκφο ησλ ιέμεσλ νπηηθήο αλαγλψξηζεο απμάλεηαη, ε ζπλνιηθή αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία βειηηψλεηαη ζηαδηαθά θαζηζηψληαο ηελ αλάγλσζε απνδνηηθφηεξε θαη ηαρχηεξε. Όπσο αλαδεηθλχεηαη απφ ηα παξαπάλσ δεδνκέλα, ε αλάπηπμε δεμηνηήησλ νπηηθήο αλαγλψξηζεο εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηηο ηθαλφηεηεο θσλνινγηθήο επεμεξγαζίαο ηνπ καζεηή (Cunningham, 2006 Nation, Angell & Castles, 2007). Ωζηφζν, ν Share (2004) επηζεκαίλεη πσο ε δεμηφηεηα θσλνινγηθήο αλαθσδηθνπνίεζεο ή αιιηψο ε απνθσδηθνπνίεζε, δελ εγγπάηαη ηελ απηνδηδαζθαιία, αιιά πξνζθέξεη επθαηξίεο γηα ηελ θαηάθηεζή ηεο. Άιινη παξάγνληεο, φπσο είλαη ε πνηφηεηα θαη ην εχξνο έθζεζεο ηνπ αλαγλψζηε ζην θείκελν ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηθαλφηεηα ηνπ λα ζπγθξαηεί θαη λα ζπκάηαη ηηο νξζνγξαθηθέο ιεπηνκέξεηεο πξνζδηνξίδνπλ ηνλ βαζκφ, ζηνλ νπνίν νη επθαηξίεο απηέο ζα αμηνπνηεζνχλ απνηειεζκαηηθά. Ζ ππφζεζε ηεο απηνδηδαζθαιίαο γηα ηνλ ζρεκαηηζκφ ησλ ιέμεσλ νπηηθήο αλαγλψξηζεο ηεθκεξηψλεηαη θη εκπεηξηθά. Έξεπλεο πνπ έρνπλ δηεθπεξαησζεί ηφζν ζε βαζεηά, φζν θαη ζε ξερά νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα επηβεβαηψλνπλ, σο θχξην κέζν ζρεκαηηζκνχ ησλ ιέμεσλ νπηηθήο αλαγλψξηζεο, ηε δεκηνπξγία ζπλδέζεσλ κεηαμχ ηεο νξζνγξαθηθήο θαη θσλνινγηθήο δνκήο (Cunningham, 2006 Nation et al., 2007 Share,

25 2004). πγθεθξηκέλα, ν Share (2004) πξαγκαηνπνίεζε κηα ζεηξά εξεπλψλ, φπνπ κειέηεζε αξθεηέο δηαζηάζεηο θαη πηζαλνχο παξάγνληεο επηξξνήο ηεο απηνδηδαζθαιίαο. ε κηα απφ ηηο έξεπλεο πνπ εθπφλεζε, θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα πσο ε πξψηε έθζεζε ζηε ιέμε είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκε γηα ηνλ επηηπρεκέλν ζρεκαηηζκφ ηεο αλαπαξάζηαζεο ηεο, κε ηελ επίδξαζε ησλ επφκελσλ δηαδνρηθψλ εθζέζεσλ λα κεηψλεηαη πξννδεπηηθά. Δπίζεο, δηαπίζησζε φηη ε ζπρλφηεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ ζε δηαθνξεηηθά θείκελα θαη πεξηζηάζεηο επηδξά πεξηζζφηεξν ζηελ νξζνγξαθηθή κάζεζε ζπγθξηηηθά κε ηελ επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε ηεο ιέμεο ζηελ ίδηα πξφηαζε θαη θείκελν. Καζνξηζηηθφο παξάγνληαο ζηελ πεηπρεκέλε νινθιήξσζε ηεο απηνδηδαζθαιίαο θαίλεηαη λα απνηειεί θαη ην θείκελν. πγθεθξηκέλα, ε ρξήζε ησλ λχμεσλ ηνπ θεηκέλνπ θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία πξνβιέπεηαη λα επεξεάζεη αξλεηηθά ηνλ βαζκφ επεμεξγαζίαο ηεο νξζνγξαθηθήο δνκήο ησλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ. Ωζηφζν, ε ππφζεζε απηή δελ ηεθκεξηψλεηαη απφιπηα εκπεηξηθά, αθνχ έξεπλεο δείρλνπλ φηη ε ηθαλφηεηα αμηνπνίεζεο ησλ θεηκεληθψλ πιεξνθνξηψλ γηα ηνλ αθξηβή πξνζδηνξηζκφ ηεο πξνθνξάο ηεο ιέμεο ζηε βάζε ηεο κεξηθήο απνθσδηθνπνίεζεο ηεο εληζρχεη ηε δηαδηθαζία ηεο απηνδηδαζθαιίαο. Αλαιπηηθφηεξα, ν ζπλδπαζκφο πξνζπάζεηαο κεξηθήο απνθσδηθνπνίεζεο κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ θεηκεληθψλ λχμεσλ επηηξέπεη ηνπο καζεηέο λα απην-δηνξζσζνχλ θαη ηειηθά λα αλαγλσξίζνπλ ηελ ιέμε κε αθξίβεηα θαη πεηπρεκέλα (Nation et al., 2007). Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε έξεπλα ηεο Cunningham (2006), φπνπ δηαπηζηψζεθε φηη ε αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο είλαη ειαθξψο πςειφηεξε ζηελ πεηξακαηηθή ζπλζήθε αλάγλσζεο θεηκέλνπ κε λφεκα, έλαληη ηεο αλάγλσζεο ιέμεσλ πνπ δε ζπλδένληαη λνεκαηηθά, ε νπνία είλαη πηζαλφ λα νθείιεηαη ζηε ζηήξημε πνπ πξνζθέξνπλ νη θεηκεληθέο λχμεηο ζηε θσλνινγηθή αλαθσδηθνπνίεζε. Ωζηφζν, αμηφπηζηα πνζνζηά απηνδηδαζθαιίαο ζεκεηψζεθαλ θαη ζηηο δπν παξεκβαηηθέο ζπλζήθεο. Σν θείκελν, ινηπφλ, δηεπθνιχλεη θαη δελ εκπνδίδεη ηελ απνθσδηθνπνίεζε λέσλ ιέμεσλ θη σο εθ ηνχηνπ ηε δηαδηθαζία ηεο απηνδηδαζθαιίαο. Σέινο, κπνξεί λα εμαρζεί ην ζπκπέξαζκα φηη ην κέγεζνο ηνπ ιεμηινγίνπ επεξεάδεηαη θη εμαξηάηαη απφ ηελ εκπινθή θη ελαζρφιεζε ηνπ καζεηή κε ην θείκελν θαη ηελ αλαγλσζηηθή δξαζηεξηφηεηα ζπλνιηθφηεξα. Οη έκπεηξνη αλαγλψζηεο έρνπλ πεξηζζφηεξεο πηζαλφηεηεο θη επθαηξίεο ελίζρπζεο ηνπ νπηηθνχ ιεμηθνχ ηνπο έλαληη εθείλσλ πνπ εκπιέθνληαη ιηγφηεξν κε ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Έρνληαο, ινηπφλ, κηθξφηεξν νπηηθφ ιεμηθφ, νη δπζρεξείο αλαγλψζηεο αλαγλσξίδνπλ θαη δηαβάδνπλ ηηο ιέμεηο κε πνιχ πην αξγή ηαρχηεηα απφ φ, ηη νη επρεξείο αλαγλψζηεο νκήιηθνί ηνπο. πλαθφινπζφ απηνχ ζπληζηά ε εκπινθή ησλ αξγψλ αλαγλσζηψλ ζε έλαλ θαχιν θχθιν

26 αξλεηηθήο αλαηξνθνδφηεζεο, ν νπνίνο απμάλεη ηελ απφζηαζε, κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, αλάκεζα ζε απηνχο θαη ηνπο ηθαλνχο αλαγλψζηεο, ζηνηρείν ην νπνίν παξαπέκπεη ζην θαηλφκελν ηνπ «Matthew effect» (Stanovich, 1986). Αλληλεπιδπαζηικά μονηέλα ανάγνυζηρ χκθσλα κε ηα αιιειεπηδξαζηηθά κνληέια αλάγλσζεο, ε δηαδηθαζία αλαγλψξηζεο ηεο ιέμεο δηεθπεξαηψλεηαη κέζσ ηεο ηαπηφρξνλεο επεμεξγαζίαο πνιιαπιψλ πεγψλ πιεξνθνξηψλ, κε ηε δηαθνξά αλάκεζα ζε απηά θαη ζηελ νιηθή πξνζέγγηζε ηεο γιψζζαο λα έγθεηηαη ζηε ζρεηηθή αλεμαξηεζία εθηέιεζεο ησλ δηαδηθαζηψλ ζε δηαθνξεηηθά επίπεδα. πγθεθξηκέλα, ζηελ νιηθή πξνζέγγηζε ηεο γιψζζαο, ην λφεκα αιιειεπηδξά θαη θαηεπζχλεη εμνινθιήξνπ ηηο θαησηέξνπ επηπέδνπ δηαδηθαζίεο. Αληίζεηα ζηα αιιειεπηδξαζηηθά κνληέια, νη ζεκαζηνινγηθέο δηαδηθαζίεο πεξηνξίδνπλ ηηο ελαιιαθηηθέο πηζαλέο επηινγέο ησλ γξαθεκηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ, ελψ ηαπηφρξνλα νη ίδηεο πεξηνξίδνληαη απφ αλαιχζεηο θαησηέξνπ επηπέδνπ. Έηζη, θάζε επίπεδν επεμεξγαζίαο δε ζπληζηά κφλν κηα πεγή πιεξνθνξηψλ γηα ηελ παξαγσγή λνήκαηνο, αιιά παξάιιεια επηρεηξεί λα αλαγλσξίζεη ηε ιέμε κε βάζε ηφζν ηελ ίδηα ηελ αλάιπζή ηεο, φζν θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ζέηνληαη απφ αλσηέξνπ θαη θαησηέξνπ επηπέδνπ δηαδηθαζίεο (Stanovich, 1980). Ζ ζεκαζηνινγηθή επεμεξγαζία ηνπ θεηκέλνπ είλαη δπλαηφ λα ιεηηνπξγήζεη αληηζηαζκηζηηθά ζηηο αλεπαξθείο δεμηφηεηεο απνθσδηθνπνίεζεο ηνπ καζεηή. Ωο εθ ηνχηνπ, αλαγλψζηεο κε ειιεηκκαηηθέο δεμηφηεηεο αλάγλσζεο ηείλνπλ λα ζηεξίδνληαη πεξηζζφηεξν ζηνπο παξάγνληεο ηνπ πιαηζίνπ, θαζψο παξέρνπλ επηπιένλ πεγέο πιεξνθνξηψλ. O αλαγλψζηεο, ινηπφλ, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ έιιεηκκα ζε ζπγθεθξηκέλε δεμηφηεηα, είλαη δπλαηφ λα ζηεξηρζεί ζε άιιεο πεγέο πιεξνθνξηψλ αλεμάξηεηα απφ ην επίπεδν ιεηηνπξγίαο ηνπο (Clay, 1977 Hiebert, 1999 Stanovich, 1980). ε απηφ ην εξκελεπηηθφ πιαίζην εληάζζεηαη ε κέζνδνο «αλάθηεζεο ηεο αλάγλσζεο» (Reading Recovery) πνπ πξνηάζεθε απφ ηε Clay, ε νπνία εθαξκφζηεθε ζε πνιιέο αγγιφθσλεο ρψξεο, φπσο είλαη ε Νέα Εειαλδία, ν Καλαδάο θαη νη ΖΠΑ, κε ηδηαίηεξα ζεηηθά απνηειέζκαηα. Ζ βαζηθή ζεψξεζε ηεο Clay (1993) γηα ηε δηδαζθαιία ηεο αλάγλσζεο είλαη φηη φινη νη αλαγλψζηεο αλεμάξηεηα απφ ην ζηάδην αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο ζην νπνίν βξίζθνληαη αμηνπνηνχλ παξάιιεια πνιιαπιέο πεγέο πιεξνθνξηψλ θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δξαζηεξηφηεηα. πγθεθξηκέλα, ν αλαγλψζηεο αμηνπνηεί

27 ηαπηφρξνλα ηέζζεξηο ηχπνπο πιεξνθνξηψλ. Πιεξνθνξίεο ζεκαζηνινγηθέο πνπ πξνέξρνληαη απφ ην λφεκα ηνπ θεηκέλνπ, ζπληαθηηθέο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε δνκή ηεο πξφηαζεο, νπηηθέο, φπσο είλαη ηα γξαθήκαηα, ε νξζνγξαθία, ην ζρήκα θαη ε δνκή ησλ ιέμεσλ θαη ηέινο θσλνινγηθέο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο ήρνπο ηνπ πξνθνξηθνχ ιφγνπ. ε θάζε πεξίπησζε, σζηφζν, ζθνπφο ηεο αλάγλσζεο απνηειεί ην λφεκα, ην νπνίν θαηαθηάηαη, φπσο δηαπηζηψλεηαη, κέζα απφ κηα ζηξαηεγηθή δηαδηθαζία πνπ αλαπηχζζεηαη απφ ηνλ ίδην ηνλ αλαγλψζηε. Έηζη, φπσο γίλεηαη θαηαλνεηφ, ε κέζνδνο δηδαζθαιίαο ηεο Clay ζηεξίδεηαη ζηηο ζεσξεηηθέο αξρέο ησλ αιιειεπηδξαζηηθψλ κνληέισλ αλάγλσζεο ζπλδπάδνληαο ζηξαηεγηθέο θαη κεζφδνπο αλάγλσζεο πνπ πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθέο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο. χκθσλα κε ηνλ Goodman, νη επηδέμηνη αλαγλψζηεο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ εθαξκνγή απνηειεζκαηηθφηεξσλ ζηξαηεγηθψλ πξφβιεςεο θαη απμεκέλεο αμηνπνίεζεο ησλ λχμεσλ ηνπ θεηκέλνπ (Goodman, 1992). Ωζηφζν, νη Stanovich, West θαη Feeman (1981) ζε έξεπλα πνπ δηεμήγαγαλ δηαπίζησζαλ πσο ε επίδξαζε ηνπ θεηκέλνπ είλαη ζαθψο πςειφηεξε ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία ησλ ιηγφηεξσλ ηθαλψλ αλαγλσζηψλ επηβεβαηψλνληαο ηνλ αληηζηαζκηζηηθφ ηνπ ξφιν. Δπίζεο, ελδηαθέξνλ είλαη ην ζηνηρείν πνπ πξνέθπςε απφ ηελ ζπγθεθξηκέλε έξεπλα ζρεηηθά κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ιέμεσλ αλάγλσζεο, θαζψο ν βαζκφο δπζθνιίαο ησλ ιέμεσλ θαίλεηαη πσο δηαθνξνπνηεί ην κέγεζνο επίδξαζεο ηνπ πιαηζίνπ ζηελ αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία. Ζ δηαδηθαζία αλαγλψξηζεο δχζθνισλ ιέμεσλ επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ην πιαίζην ηεο πξφηαζεο, ζην νπνίν εληάζζεηαη, ζε αληίζεζε κε ηηο εχθνιεο ιέμεηο, νη νπνίεο αλαγλσξίδνληαη απφ ηελ ίδηα ηελ αλάιπζή ηνπο. Ζ αλάιπζε ησλ εχθνισλ ιέμεσλ δηεμάγεηαη κε ηφζε ηαρχηεηα, ψζηε ε αλαγλψξηζή ηνπο νινθιεξψλεηαη πξνηνχ ε επίδξαζε ηνπ πιαηζίνπ ιάβεη ρψξα, φπσο ζπκβαίλεη κε ηηο δχζθνιεο ιέμεηο (Stanovich, 1980). πλεπψο, ην εξψηεκα δελ αθνξά θαηά πφζν νη επηδέμηνη αλαγλψζηεο δηαζέηνπλ πην αλαπηπγκέλεο δεμηφηεηεο πξφβιεςεο, αιιά θαηά πφζν ζηεξίδνληαη ζε απηέο γηα ηελ επηηάρπλζε ηεο αλάγλσζήο ηνπο. Δλ πξνθεηκέλσ, ηα αιιειεπηδξαζηηθά κνληέια δηαθνξνπνηνχληαη ζε πνιιέο δηαζηάζεηο ηνπο ηφζν απφ ηελ νιηθή πξνζέγγηζε ηεο γιψζζαο, φζν θη απφ ηηο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο πνπ επηθεληξψλνληαη ζηηο γξαθνθσλεκηθέο αληηζηνηρίεο. Ζ δηαθνξά αλάκεζα ζηα αιιειεπηδξαζηηθά κνληέια θαη ηα πξνγξάκκαηα νιηθήο πξνζέγγηζεο έγθεηηαη ζηελ ηαπηφρξνλε αμηνπνίεζε δηαθνξεηηθψλ λχμεσλ πνπ πξνέξρνληαη είηε απφ ηνλ πξνθνξηθφ, είηε απφ ην γξαπηφ ιφγν. Αληίζηνηρα, ε δηαθνξά κε ηα πξνγξάκκαηα πνπ εζηηάδνπλ ζηα επηκέξνπο κέξε ηνπ γξαπηνχ θψδηθα έγθεηηαη ζηελ πξνζέγγηζε ηεο

28 θσλνινγηθήο επίγλσζεο σο απνηέιεζκα ηεο αλάγλσζεο παξά σο πξνυπφζεζε, φπσο θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο επίγλσζεο ησλ ήρσλ ηεο πξνθνξηθήο γιψζζαο κέζα απφ ηελ εκπινθή ηνπ αλαγλψζηε κε ην θείκελν παξά κε ζαθή θαη ζπζηεκαηηθή δηδαζθαιία ησλ γξαθνθσλεκηθψλ αληηζηνηρηψλ (Clay & Cazden, 1990). Διδακηικέρ Πποζεγγίζειρ ηηρ Αναγνυζηικήρ Εςσέπειαρ Ζ ζπζηεκαηηθή, άκεζε θαη ζαθήο δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θξίλεηαη απαξαίηεηε ζε καζεηέο κε αλαγλσζηηθά πξνβιήκαηα θαη εηδηθφηεξα ζε καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, θαζψο πνιινί απφ απηνχο ζεκεηψλνπλ αξγή αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα θαη ειιεηκκαηηθή εθθξαζηηθή απφδνζε ηνπ θεηκέλνπ παξ φιεο ηηο επαξθείο δεμηφηεηεο απνθσδηθνπνίεζεο πνπ δηαζέηνπλ. Ζ δηδαζθαιία ηεο επρέξεηαο ζπλήζσο δελ απνηειεί απηφλνκν θη αλεμάξηεην πξφγξακκα αλαγλσζηηθήο δηδαζθαιίαο, αιιά ζπκπεξηιακβάλεηαη σο κέξνο ζηα πξνγξάκκαηα αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, θαζψο ε θαιιηέξγεηα ηεο επρέξεηαο απνηειεί θχξην κέζν ελίζρπζεο θαη ππνζηήξημήο ηεο (Hudson et al., 2005). ηνλ αληίπνδα ηεο παξαδνζηαθήο θαη αλαπνηειεζκαηηθήο, φπσο απνδείρζεθε, κεζφδνπ, φπνπ έλαο καζεηήο ηε θνξά δηαβάδεη πξνθνξηθά νιφθιεξν ή θνκκάηη ελφο θείκελνπ ελψ νη ππφινηπνη αθνινπζνχλ ζησπεξά, αλαπηχρζεθαλ δηάθνξεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Ζ πξψηε κεγάιε θαηεγνξία απνηειεί εθείλε ησλ «επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ» (repeated reading). Σν κνληέιν ησλ «επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ» απνηειεί ηελ θχξηα δηδαθηηθή πξνζέγγηζε πάλσ ζηελ νπνία αλαπηχρζεθαλ πνηθίιεο κέζνδνη δηδαζθαιίαο ηεο επρέξεηαο, νη νπνίεο δηαθνξνπνηνχληαη κεηαμχ ηνπο αλάινγα κε ην επίπεδν ζηήξημεο θαη βνήζεηαο πνπ παξέρεηαη ζηνλ αλαγλψζηε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αλαγλσζηηθνχ πξνγξάκκαηνο (Hudson et al., 2005). Ζ δεχηεξε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε απαξηίδεηαη απφ ηηο κεζφδνπο ηεο «ζησπεξήο αλεμάξηεηεο αλάγλσζεο» (independent silent reading), φπνπ ν καζεηήο δηαβάδεη θείκελα ζησπεξά, ρσξίο ηελ χπαξμε επίβιεςεο, ζηήξημεο θη αλαηξνθνδφηεζεο. Σα «Sustained Silent Reading», «Drop Everything and Read», «Super Quit Reading Time» θαη «Uninterrupted Sustained Silent Reading» απνηεινχλ κεξηθά απφ ηα πξνγξάκκαηα πνπ είλαη ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο ζπγθεθξηκέλεο πξνζέγγηζεο. Αλαθνξηθά κε ηε ζησπεξή αλεμάξηεηε αλάγλσζε, δελ παξαηεξείηαη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαη ηελ αλάγλσζε ζπλνιηθφηεξα. Ωζηφζν, πξνηείλεηαη

29 έξεπλα θαη ζπλδπαζκφο ηεο κεζφδνπ κε άιιεο πην απνηειεζκαηηθέο, φπσο είλαη απηή ηεο επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο (NICHD, 2000). ε κηα πξνζπάζεηα λα εθαξκφζεη ζηελ πξάμε ηε ζεσξία ηνπ απηνκαηηζκνχ, ν Samuels ζηεξηδφκελνο ζηνλ αλαπηπμηαθφ ραξαθηήξα ηεο επρέξεηαο θαη ζηε ζηαδηαθή βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο ηαρχηεηαο κέζσ ηεο ζπζηεκαηηθήο πξαθηηθήο εηζήγαγε ην 1979, ην κνληέιν ησλ «επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ», θαηά ην νπνίν ν καζεηήο δηαβάδεη έλα θείκελν ή θνκκάηη ελφο θεηκέλνπ θσλαρηά είηε γηα ζπγθεθξηκέλν ρξφλν, είηε ηφζεο θνξέο κέρξη λα θηάζεη έλα ζπγθεθξηκέλν θξηηήξην, ην νπνίν ζπλήζσο νξίδεηαη σο ν αξηζκφο ησλ νξζά αλαγλσζκέλσλ ιέμεσλ θεηκέλνπ ζην ιεπηφ (Samuels, 1979). Δπίζεο, αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ε πξψηε αλαθνξά ζηε ζπγθεθξηκέλε κέζνδν ρξνλνινγείηαη ήδε απφ ην 1908 απφ ηνλ Huey, ζην έξγν ηνπ «The Psychology and Pedagogy of Reading». χκθσλα κε απηφ, ε επαλάιεςε ηεο αλάγλσζεο απειεπζεξψλεη πξννδεπηηθά ηελ επηθέληξσζε ηεο πξνζνρήο απφ ηηο ιεπηνκέξεηεο, δηεπθνιχλεη ηε ζπλνιηθφηεξε αλαγλσζηηθή δεμηφηεηα, κεηψλεη ηνλ ρξφλν αλάγλσζεο, θαζψο θαη ηε ζπλεηδεηή επηθέληξσζε ηεο πξνζνρήο ζηελ ίδηα ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Ζ εθαξκνγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο θαιιηεξγεί θη αλαπηχζζεη φια ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επρέξεηαο, ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο, ηελ ηαρχηεηα αλάγλσζεο, ηελ πξνζσδία θαη ζε κηθξφηεξν, αιιά αμηνζεκείσην βαζκφ, ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε (Dowhower, 1989). Δπηπιένλ, κέζσ ηεο επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο, πνηθίια γισζζνινγηθά πξφηππα θαη θξάζεηο είλαη δπλαηφ λα θαηαζηνχλ ηφζν νηθεία, ψζηε λα αλαγλσξίδνληαη απηφκαηα, σο κνλάδα. Έηζη, γηα πνιινχο αλαγλψζηεο κηα ιέμε ελφο θεηκέλνπ κπνξεί λα απνηειεί λχμε γηα ηνλ επφκελν γισζζηθφ φξν αλάγλσζεο (Therrien & Kubina, 2007). εκαληηθή είλαη επίζεο, ε ζεηηθή επίδξαζε ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ ηφζν ζε καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο, ηδηαίηεξα ζε φζνπο βξίζθνληαη ζην κεηαβαηηθφ ζηάδην ηεο αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο (transitional level), φζν θαη ζε ηππηθνχο αλαγλψζηεο (Meyer & Felton, 1999 Dowhower, 1989). Ο ζρεκαηηζκφο κλεκνληθψλ αλαπαξαζηάζεσλ θαηά ηελ αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία θαηέρεη εμέρνληα ξφιν ζηελ επηηπρή δηεθπεξαίσζε ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο θαη θαη επέθηαζε ζηελ θαηαλφεζε θη εξκελεία ηνπ θεηκέλνπ. πγθεθξηκέλα, θαηά ηε δηεμαγσγή ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ, ν ζρεκαηηζκφο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ηνπ θεηκέλνπ ζηε κλήκε ηνπ αλαγλψζηε δηεπθνιχλεη ηελ αλαγλσζηηθή επεμεξγαζία ηνπ θεηκέλνπ ζηηο επφκελεο δηαδνρηθέο αλαγλψζεηο κε απνηέιεζκα ζε θάζε λέα αλαγλσζηηθή πξνζπάζεηα, ε αλάγλσζε λα θαζίζηαηαη ηαρχηεξε θη αθξηβέζηεξε, ελψ ε

30 θαηαλφεζε λα βειηηψλεηαη ζεκαληηθά. Τπάξρνπλ δπν ππνζέζεηο εξκελείαο αλαθνξηθά κε ηνλ ηξφπν επίδξαζεο ηεο επαλάιεςεο (repetition effect) ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαη ηελ θαηαλφεζε. χκθσλα κε ηελ πξψηε ππφζεζε, ε επίδξαζε ηεο επαλάιεςεο έγθεηηαη ζηνλ ζρεκαηηζκφ αλαπαξάζηαζεο ηνπ θεηκέλνπ ζε επίπεδν ιεμηθφ (abstract word representations), ελψ θαηά ηε δεχηεξε, ζε επίπεδν επεηζνδηαθφ, ην νπνίν εμαξηάηαη θαη ζπλδέεηαη άκεζα κε ην θείκελν (episodic text representations). Πνιινί εξεπλεηέο ππνζηεξίδνπλ πσο ε αλάπηπμε ηεο θαηαλφεζεο ζπκπίπηεη κε ηελ αιιαγή ηνπ ηχπνπ ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ηνπ θεηκέλνπ ζηε κλήκε ηνπ αλαγλψζηε, δειαδή ζπκπίπηεη κε ηε κεηάβαζε απφ ην ιεμηθφ επίπεδν ζρεκαηηζκνχ ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ζην επεηζνδηαθφ επίπεδν (Collins & Levy, 2008). Δπηπιένλ, φπσο δηαπηζηψζεθε απφ ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα πξνγξακκάησλ επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο, νη «θησρνί» αλαγλψζηεο αλαπηχζζνπλ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ηε δεμηφηεηα απνθσδηθνπνίεζεο, ελψ νη επηδέμηνη αλαγλψζηεο ζεκεηψλνπλ κεγαιχηεξε βειηίσζε ζηε δεμηφηεηα ηεο πξνζσδίαο (Chard et al., 2002 NICHD, 2000). Δπίζεο, απφ ηηο έξεπλεο πξνθχπηεη φηη ε δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο επηδξά ζηελ αλαγλσζηηθή επίδνζε ησλ κέζσλ αλαγλσζηψλ σο θαη ηελ ηεηάξηε δεκνηηθνχ, ελψ επηδξά σο ην ιχθεην ζηνπο καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο (Meyer & Felton, 1999 NICHD, 2000 Therrien, 2004). Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε, σζηφζν, ζε θάζε πεξίπησζε εθαξκνγήο ηεο, ζπληζηά ε πξφηεξε θαηάθηεζε απφ ηνλ καζεηή ησλ βαζηθψλ αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ, φπσο ε γλψζε ησλ γξαθνθσλεκηθψλ αληηζηνηρηψλ θαη ε ζχλζεζή ηνπο ζε ιέμεηο (blending words) (Σherrien & Kubina, 2006). Ωο εθ ηνχηνπ, ε απνηειεζκαηηθφηεηα ελφο πξνγξάκκαηνο δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, εμαξηάηαη αθελφο απφ ηελ χπαξμε θαη ηνλ ζπλδπαζκφ θαηάιιεισλ ζηξαηεγηθψλ θαη κεζφδσλ θη αθεηέξνπ απφ ηνλ βαζκφ, ζηνλ νπνίν ν ζρεδηαζκφο θαη ε πινπνίεζή ηνπ αληαπνθξίλεηαη ζηηο ηδηαίηεξεο καζεζηαθέο αλάγθεο θαη ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ πξνγξάκκαηνο. Μονηέλα επαναλαμβανόμενυν αναγνώζευν Ζ δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ελδείθλπηαη λα ζηεξίδεηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο αξρέο, νη νπνίεο είλαη απνηειεζκαηηθέο γηα ηνπο καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο. Ζ έληαμε πνηθηιίαο δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ ζηηο παξεκβάζεηο ελίζρπζεο ηεο επρέξεηαο είλαη δπλαηφ λα ηηο θαηαζηήζεη απνδνηηθφηεξεο, θαζψο απμάλνπλ ηηο πηζαλφηεηεο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο δηαθνξνπνηεκέλεο αηνκηθέο αλάγθεο

31 θαη ζην αλαπηπμηαθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ. Σέηνηεο απνηειεζκαηηθέο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο είλαη ε θαζνδεγνχκελε πξαθηηθή απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ε πξνεπηζθφπεζε ηνπ θεηκέλνπ (Faulkner & Levy, 1999), ε επαλαιακβαλφκελε ερεξή αλάγλσζε (Meyer & Felton, 1999 Therrien, 2004), ε πξνδηδαζθαιία ιέμεσλ-θιεηδηψλ θαη ε κνληεινπνίεζε ηεο αλάγλσζεο (Dowhower, 1989), ε πξνζαξκνγή ηνπ βαζκνχ δπζθνιίαο ηνπ θεηκέλνπ (Hiebert, 1999), θαζψο θαη ε νξζνγξαθηθή εμάζθεζε ησλ ζχλζεησλ νξζνγξαθηθά ιέμεψλ ηνπ (Hintikka et al., 2008). ε θάζε πεξίπησζε, θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηεο επρέξεηαο είλαη ε παξνρή πνιιαπιψλ επθαηξηψλ αλάγλσζεο ηφζν πνηθίισλ, φζν θαη δχζθνισλ θεηκέλσλ, ζην πιαίζην ελφο ππνζηεξηθηηθνχ θαη επηβνεζεηηθνχ πεξηβάιινληνο (Kuhn, 2011). Τπάξρνπλ δηάθνξεο θαηεγνξηνπνηήζεηο ησλ πξνζεγγίζεσλ πνπ βαζίδνληαη ζηηο αξρέο ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ. ηελ παξνχζα εξγαζία σο πιένλ αληηπξνζσπεπηηθά θαη θαηάιιεια θξηηήξηα δηαθνξνπνίεζεο ησλ πξνζεγγίζεσλ απηψλ επηιέρζεθαλ ηα δηαθνξεηηθά επίπεδα ζηήξημεο πνπ παξέρνληαη ζηνλ αλαγλψζηε, θαζψο θαη ε παξνρή ή κε λχμεσλ πξηλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αλαγλσζηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Έηζη, πξνθχπηνπλ νη εμήο θαηεγνξίεο επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ (Kuhn & Stahl, 2003 Pullen & WillsLloyd, 2008 Rasinski, 2010): νη «επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο» ρσξίο ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε (repeated reading) νη «επηβνεζνχκελεο επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο» (assisted repeated reading) ζηηο νπνίεο εληάζζεηαη θαη ε κέζνδνο ηεο ππνδεηγκαηηθήο αλάγλσζεο «readingwhile-listening» νη επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο κε ηελ παξνρή λχμεσλ (cues) πξηλ ηελ αλάγλσζε, ζηηο νπνίεο εληάζζνληαη θαη νη παξεκβάζεηο ζηνρνζεζίαο «πξνζδηνξηζκφο ζηφρνπ επίδνζεο θη αλαηξνθνδφηεζεο» (goal setting plus feedback) νη επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο κε πξνεπηζθφπεζε (previewing) ηνπ θεηκέλνπ ή κέξνπο απηνχ θαη ε «παξάζηαζε αλάγλσζεο» (performance reading) ηε ζπλέρεηα, ζα παξαηεζνχλ ελ ζπληνκία ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θάζε πξνζέγγηζεο, φπσο θη νξηζκέλα απφ ηα αληηπξνζσπεπηηθφηεξα κνληέια εθαξκνγήο ηνπο. Όζνλ αθνξά ηελ πξψηε θαηεγνξία, απηή ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ,

32 ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηα ζηάδηα κέζα απφ ηα νπνία δηέξρεηαη ε εθαξκνγή ηεο αλαιχζεθαλ παξαπάλσ. Οη επηβνεζνχκελεο ή δηαθνξεηηθά θαζνδεγνχκελεο αλαγλψζεηο (assisted or guided reading) δηαρσξίδνληαη επίζεο ζε δηάθνξεο κνξθέο, φπσο ε «επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε ζε δεχγε» (paired reading), ε απιή «επηβνεζνχκελε αλάγλσζε» (assisted reading), ε κέζνδνο ηνπ «neurological impress» θαη ε «ρνξσδηαθή αλάγλσζε» (choral reading). Βαζηθή δηδαθηηθή αξρή φισλ ησλ κνξθψλ επηβνεζνχκελεο αλάγλσζεο είλαη ε παξνρή ζηήξημεο θαη θαζνδήγεζεο ηνπ καζεηή θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αλαγλσζηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν καζεηήο δηαβάδεη έλα θείκελν είηε έλαο πξνο έλαλ, είηε απφ θνηλνχ ζε δπάδεο ή ζε κηθξέο νκάδεο κε ηε ζηήξημε θαη ηε βνήζεηα ηνπ δαζθάινπ ή ελφο πην έκπεηξνπ θαη ηθαλνχ αλαγλψζηε νκήιηθνπ, πνπ αλαιακβάλεη ηνλ ξφιν ηεο ππνζηήξημεο, ηεο αλαηξνθνδφηεζεο θαη ηεο θαζνδήγεζεο ηεο αλάγλσζεο ηνπ καζεηή (Rasinski, 2010). ην κνληέιν ηεο επηβνεζνχκελεο αλάγλσζεο εληάζζεηαη, επίζεο, ε πξνζέγγηζε «reading-while-listening», φπνπ ν αλαγλψζηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα θαζψο δηαβάδεη λα αθνχεη ηαπηφρξνλα ή λα έρεη αθνχζεη πξνεγνπκέλσο ηελ ππνδεηγκαηηθή πξνθνξηθή απφδνζε ηνπ θεηκέλνπ απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ (modeling reading), απφ έλαλ ηθαλφ αλαγλψζηε νκήιηθν ή αθφκε απφ ερνγξαθεκέλα αξρεία. εκαληηθφ είλαη πσο ε ππνδεηγκαηηθή πξνθνξηθή αλάγλσζε παξέρεη άκεζα ζηνλ καζεηή πξνζσδηαθέο ελδείμεηο αλαθνξηθά κε ηελ θξαζηηθή νξγάλσζε ηνπ θεηκέλνπ, ζηνηρείν πνπ δηεπθνιχλεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θξάζεσλ ηνπ θεηκέλνπ κε κεγαιχηεξε επθνιία (Schreiber, 1991). Οη αξράξηνη, ινηπφλ αλαγλψζηεο, ρξεηάδνληαη λα αλαπηχμνπλ έλα εζσηεξηθεπκέλν κνληέιν επρεξνχο αλάγλσζεο (Rasinski, Homan & Biggs, 2008), πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα δηαβάδνπλ αλεμάξηεηα, κε εθθξαζηηθφηεηα θαη ηαρχηεηα. Έξεπλεο πνπ δηεμήρζεζαλ κε ρξήζε ερεηηθήο θαζέηαο ή άιισλ πιηθψλ, ζεκείσζαλ ηδηαίηεξα ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ θαιιηέξγεηα θαη ηε βειηίσζε ηεο πξνζσδίαο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Δλδεηθηηθέο είλαη νη έξεπλεο ηεο Dowhower (1989), ηεο Chomsky θαη ηεο Carbo κε ηα «Talking Books» ζηε Νέα Εειαλδία (ζην McGuinness, 2004). Αμηνζεκείσηε είλαη ε ιεηηνπξγία ηεο παξνρήο λχμεσλ (cues) ζηνπο καζεηέο, πξηλ απφ ηελ αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ. Οη καζεηέο πνπ θαινχληαη εθ ησλ πξνηέξσλ λα δηαβάζνπλ έλα θείκελν, πξνθεηκέλνπ λα ην θαηαλνήζνπλ ή λα ην δηαβάζνπλ κέζα ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ φξην, βειηηψλνπλ πεξηζζφηεξν ηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ θαη ηελ ηαρχηεηα αλάγλσζήο ηνπ, ζε ζχγθξηζε κε ηελ απιή αλάζεζε αλάγλσζεο ρσξίο ζαθή πξνζδηνξηζκφ ζπγθεθξηκέλνπ ζηφρνπ (Ardoin, Morena, Binder & Foster, 2013 Chard et al., 2002 Kuhn, 2011 Meyer & Felton, 1999). Δηδηθφηεξα, ζηε κέζνδν «goal

33 setting plus feedback», ε νπνία είλαη δπλαηφ λα ζπγθαηαιερζεί ζηελ θαηεγνξία ηεο παξνρήο λχμεσλ, ν ίδηνο ν καζεηήο ή ν εθπαηδεπηηθφο πξηλ ηελ αλάγλσζε θάζε θεηκέλνπ ζέηεη έλαλ ζπγθεθξηκέλν ζηφρν επίδνζεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο θαη ηαρχηεηαο, ηνλ νπνίν πξέπεη λα θαηαθηήζεη, πξνθεηκέλνπ λα πξνρσξήζεη ζην επφκελν θείκελν αλαγλσζηηθήο εμάζθεζεο. Ζ επίδνζε ηεο αλαγλσζηηθήο ηαρχηεηαο θη αθξίβεηαο πνπ ζεκεηψλεη ν καζεηήο ζην ηέινο θάζε αλαγλσζηηθήο πξνζπάζεηαο, θαηαγξάθεηαη απφ ηνλ ίδην ζε γξάθεκα. ε νξηζκέλεο παξεκβάζεηο απηήο ηεο κνξθήο είλαη δπλαηφ λα ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ην ζηνηρείν ηεο ελίζρπζεο (reinforcement). Γειαδή ζε πεξίπησζε πνπ ν καζεηήο θαηαθηήζεη ή μεπεξάζεη ηνλ πξνθαζνξηζκέλν ζηφρν παίξλεη σο επηβξάβεπζε έλα ζπκβνιηθφ δψξν, φπσο ζβήζηξα, κνιχβη ή μχζηξα (Morgan et al., 2012). Ζ θαηαγξαθή ηεο επίδνζεο απφ ηνλ ίδην ηνλ καζεηή ζε γξάθεκα πξνζθέξεη ζηνλ καζεηή ηε δπλαηφηεηα δηαξθνχο ειέγρνπ ηεο αλαγλσζηηθήο ηνπ πνξείαο θαη επίδνζεο ζπκβάιινληαο έηζη ηφζν ζηε βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο ηνπ επρέξεηαο, φζν θαη ζηε δηαρείξηζε θαη ηελ απηνξξχζκηζε ηεο κάζεζήο ηνπ (Morgan & Sideridis, 2006). Ζ ζηνρνζεζία (goal setting) θαη νη ζπκπεξηθνξέο απηνπαξαθνινχζεζεο (self-monitoring) απνηεινχλ δπν ηχπνπο απηνδηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο (self-management), ε εθαξκνγή ησλ νπνίσλ εληζρχεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δηδαθηηθψλ παξεκβάζεσλ (Ramdass & Zimermman, 2011). Δηδηθφηεξα, ζε κεηα-αλάιπζε πνπ δηεμήγαγαλ νη Joseph θαη Eveleigh (2011), δηαπηζηψζεθε πσο ε εθαξκνγή ηερληθψλ απηνπαξαθνινχζεζεο βειηίσζε ηε ζπλνιηθή αλαγλσζηηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ θαηά 1.74 ηππηθέο κνλάδεο, αλαδεηθλχνληαο ηνλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ηνπ θηλήηξνπ θαη ηεο ζηνρνθεληξηθήο ζπκπεξηθνξάο. εκαληηθφ είλαη, επίζεο, πσο ε πιεηνλφηεηα ησλ καζεηψλ ζεψξεζε ηελ εθαξκνγή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κεζφδσλ ρξήζηκε θαη επράξηζηε. Ζ πξνεπηζθφπεζε (previewing) ηνπ θεηκέλνπ ή κέξνπο απηνχ απφ ηνλ καζεηή, πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηνπ πξνγξάκκαηνο δηδαζθαιίαο επηθέξεη ζεκαληηθά νθέιε ηφζν ζηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο, φζν θαη ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζή ηνπ. Οξηζκέλεο ηερληθέο, νη νπνίεο εληάζζνληαη ζηε κέζνδν ηεο πξνεπηζθφπεζεο θαη βειηηψλνπλ ζεκαληηθά ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ, απνηεινχλ ε αθξφαζε ηεο αλάγλσζεο ηνπ θεηκέλνπ απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ή απφ ερνγξαθεκέλν αξρείν, ε ζπδήηεζε κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζρεηηθά κε ην ζέκα πνπ πξαγκαηεχεηαη ην θείκελν ή αθφκε ε αλάγλσζε νξηζκέλσλ ιέμεσλ-θιεηδηψλ ηνπ θεηκέλνπ (Dowhower, 1989 Morgan et al., 2012). ηφρνο ησλ πξναλαθεξζέλησλ πξαθηηθψλ είλαη ε βαζχηεξε

34 θαηαλφεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ, ν ζρεκαηηζκφο ζεκαζηνινγηθψλ πξνζδνθηψλ, ε ελεξγεηηθή εκπινθή ηνπ καζεηή ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία ηνπ θεηκέλνπ, ε θαιχηεξε ζπγθξάηεζε ησλ γισζζηθψλ πιεξνθνξηψλ ηνπ, θαζψο θαη ε ελεξγνπνίεζε ηεο πξφηεξεο γλψζεο ηνπ (Chard et al., 2002). Παξαηεξείηαη ζην ζεκείν απηφ πσο είλαη δπλαηφ ζηξαηεγηθέο λα ηαμηλνκνχληαη ζε παξαπάλσ απφ κηα θαηεγνξία, θαζψο κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζε δηαθνξεηηθά θάζε θνξά επίπεδα. Δπίζεο, έρεη δηαπηζησζεί πσο νη ηερληθέο πνπ θαιιηεξγνχλ ηηο δεμηφηεηεο αλαγλψξηζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ πεξηνξίδνπλ ηηο πηζαλφηεηεο ιάζνπο απνθσδηθνπνίεζήο ηνπο ζην πιαίζην ηνπ θεηκέλνπ (Lo, Cooke & Starling, 2011) βειηηψλνληαο ζεκαληηθά ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο θαη ιηγφηεξν ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε (Hudson et al, 2005 Κσηνχιαο, 2008 Meyer & Felton, 1999 Rasinski, 2010). Σέηνηεο ηερληθέο είλαη ηα «flash-cards», ε ιίζηα ιέμεσλ ή ε ρξήζε θαηάιιεια ζρεδηαζκέλνπ ςεθηαθνχ πιηθνχ, φπσο είλαη νη παξνπζηάζεηο ζην ινγηζκηθφ γεληθήο ρξήζεο Power Point, πξηλ απφ ηελ αλάγλσζε ηνπο ζην θείκελν. Σέινο, ε «παξάζηαζε αλάγλσζεο» (performance reading) απνηειεί έλα δηδαθηηθφ εξγαιείν, ην νπνίν ηνπνζεηεί ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζε έλα απζεληηθφ πιαίζην εθαξκνγήο, θηλεηνπνηψληαο ηνλ καζεηή θαη ελζσκαηψλνληαο έλαλ ξεαιηζηηθφ ζθνπφ αλάγλσζεο. Σν «ζέαηξν ησλ αλαγλσζηψλ» (readers theater) θαη ην «radio reading» απνηεινχλ δχν απφ ηηο αληηπξνζσπεπηηθφηεξεο κεζφδνπο απηνχ ηνπ κνληέινπ, ζηηο νπνίεο ν αλαγλψζηεο θαιείηαη λα δψζεη ηε δηθή ηνπ παξάζηαζε κε ηελ αλάγλσζε κηαο ζθελήο ή ελφο θεηκέλνπ, ιακβάλνληαο ηνλ ξφιν ελφο εζνπνηνχ ή ελφο επαγγεικαηία ξαδηνθσληθνχ εθθσλεηή. Ζ πεηπρεκέλε εθαξκνγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο πξνυπνζέηεη ηφζν ηε ρξήζε επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ απφ ηνπο καζεηέο, ψζηε λα πξνεηνηκαζηνχλ θαηάιιεια γηα ηελ παξάζηαζε αλάγλσζεο πνπ ζα δψζνπλ, φζν θαη ηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ πξνθεηκέλνπ λα ην απνδψζνπλ εθθξαζηηθά θαη πεηζηηθά (Rasinski, 2010 Rasinski et al., 2008). Λακβάλνληαο ππφςε φζα παξαηέζεθαλ, δηαπηζηψλεηαη κεγάιε πνηθηιία ζηξαηεγηθψλ θαιιηέξγεηαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, θαζεκηά εθ ησλ νπνίσλ εζηηάδεη ζηε δηδαζθαιία θη αλάπηπμε δηαθνξεηηθήο δηάζηαζήο ηεο. Δπίζεο, νη δηαθνξνπνηήζεηο ησλ πξνζεγγίζεσλ έγθεηληαη ηφζν ζηηο δηαθνξεηηθέο αξρέο πάλσ ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ε εθάζηνηε πξνζέγγηζε, φπσο θαη ζηα δηαθνξεηηθά κέζα πνπ αμηνπνηεί.

35 ύγκπιζη αποηελεζμαηικόηηηαρ ηυν διδακηικών πποζεγγίζευν ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ Με ζθνπφ ηε κειέηε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο, κειεηήζεθαλ θη αλαιχζεθαλ ηξεηο ζρεηηθέο επηζθνπήζεηο θαη πέληε κεηα-αλαιχζεηο. Οη ππφ εμέηαζε έξεπλεο εθηείλνληαη απφ ην 1979 έσο ην 2013, ελψ ραξαθηεξίδνληαη απφ αλνκνηνγέλεηα σο πξνο ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπο, ηε κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ θαη ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα. Σν εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ ηεο πιεηνςεθίαο ησλ επηζθνπήζεσλ πνπ ζα αλαιπζνχλ παξαθάησ, φπσο θαίλεηαη θη απφ ηνλ Πίλαθα 1, ζπγθεληξψλεηαη ζηε κειέηε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δηαθφξσλ δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ ηφζν ζε καζεηέο κε αλαγλσζηηθά πξνβιήκαηα, φζν θαη ζε ηππηθνχο αλαγλψζηεο, θαζψο θαη ζηνλ εληνπηζκφ ησλ ηδηαίηεξσλ εθείλσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο πνπ ηα θαζηζηά απνηειεζκαηηθά. Δηδηθφηεξα, νη έξεπλεο εζηηάδνπλ ζηε κνξθή ηεο βνήζεηαο θαη ηεο θαζνδήγεζεο πνπ πξνζθέξεηαη ζηνλ αλαγλψζηε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αλαγλσζηηθνχ πξνγξάκκαηνο, φπσο θαη ζηε ζεκαζία ηεο παξνρήο λχμεσλ θαη ηεο ζηνρνζεζίαο ζπγθξηκέλνπ θξηηεξίνπ επίδνζεο (Chard et al., 2002 Kuhn & Stahl, 2003 Meyer & Felton, 1999 Morgan & Sideridis, 2006 Morgan et al., 2012 NICHD, 2000 Therrien, 2004).

36 Πίλαθαο 1 Μεηα-αναλύζειρ και επιζκοπήζειρ ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ Έξεπλα Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα Μεηαβιεηέο Απνηειέζκαηα Meyer & Απνδνηηθφηεηα ησλ Μαζεηέο κε αλαγλσζηηθά Σα RR βειηηψλνπλ ηφζν ηελ Felton, 1999 επαλαιακβαλφκελσλ πξνβιήκαηα ηαρχηεηα, αθξίβεηα θη έθθξαζε, φζν αλαγλψζεσλ θαη ηε θαηαλφεζε (επηζθφπεζε, 2 ε -7 ε ηάμε 15 έξεπλεο) εκαληηθφηεξα απνηειέζκαηα θαηά ζεηξά ζεκεηψλνληαη ζηελ επίδνζε ηεο αθξίβεηαο απνθσδηθνπνίεζεο, ηεο ηαρχηεηαο αλάγλσζεο θαη ιηγφηεξν ηεο θαηαλφεζεο ηνπ θεηκέλνπ Απνηειεζκαηηθέο γηα θησρνχο θαη ηππηθνχο αλαγλψζηεο (transitional level) Γελ εληνπίζηεθε ζεκαληηθή δηαθνξά αλάκεζα ζηηο επηβνεζνχκελεο ή κε επηβνεζνχκελεο RR National χγθξηζε απνδνηηθφηεηαο Μεγάιε πνηθηιία Οη Καζνδεγνχκελεο Reading Panel, αλάκεζα ζηηο Καζνδεγνχκελεο εξεπλψλ σο πξνο ηηο Δπαλαιακβαλφκελεο Αλαγλψζεηο 2000 Δπαλαιακβαλφκελεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο πην απνδνηηθέο απφ ηε ησπεξή Αλαγλψζεηο θαη ηε ησπεξή θαη δείγκα Αλεμάξηεηε Αλάγλσζε σο πξνο ηελ (κεηα-αλάιπζε, Αλεμάξηεηε Αλάγλσζε ηαρχηεηα, αθξίβεηα θαη θαηαλφεζε 77 έξεπλεο)

37 Chard, Vaughn Πνηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο RR κε ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε, & Tyler, 2002 παξεκβάζεσλ RR ηα θαζηζηνχλ ηδηαίηεξα φηαλ εθαξκφδεηαη απφ πην απνηειεζκαηηθά 1 ε -6 ε ηάμε εθπαηδεπηηθφ (επηζθφπεζε, 24 έξεπλεο) Παξνρή Αλαηξνθνδφηεζεο Οξηζκφο θξηηεξίνπ επίδνζεο Kuhn & Stahl, χγθξηζε RR: Κιηληθφο πιεζπζκφο & Δπηβνεζνχκελεο αλαγλψζεηο πην 2003 Με Δπηβνεζνχκελεο καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο απνδνηηθέο σο πξνο ηελ αθξίβεηα, Δπηβνεζνχκελεο Αλαγλψζεηο δπζθνιίεο ηαρχηεηα & θαηαλφεζε (επηζθφπεζε, Πξνζεγγίζεηο Σάμεο 71 έξεπλεο) Σεκαρηζκέλν θείκελν 1 ε ηάμε ηξηηνβάζκηα Σεκαρηζκέλν θείκελν βειηίσζε εθπαίδεπζε ζεκαληηθά ηελ πξνζσδία θαη ηελ θαηαλφεζε Ακθηζβήηεζε ζαθνχο ζεηηθήο επίδξαζεο ησλ RR Therrien, 2004 Έιεγρνο απνηειεζκαηηθφηεηαο Μαζεηέο κε θαη ρσξίο Απνδνηηθέο ζε καζεηέο κε θαη ρσξίο (κεηα- RR σο πξνο ηελ θαηαλφεζε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο αλάιπζε, 33 έξεπλεο) πξνλήπηα- 12 ε ηάμε RR βειηηψλεη επρέξεηα θαη θαηαλφεζε Μεηαθνξά επρέξεηαο ζε λέν θείκελν Κξηηήξην επίδνζεο Απνδνηηθφηεξεο φηαλ εκπιέθνληαη ελήιηθεο Παξνρή λχμεσλ αλάγλσζεο

38 Morgan & χγθξηζε παξεκβάζεσλ Μαζεηέο κε ή κε Καζνξηζκφο ζηφρνπ ηαρχηεηαο & Sideridis, 2006 αλαγλσζηηθή επρέξεηαο πηζαλφηεηα Μαζεζηαθψλ αθξίβεηαο απφ καζεηή Γπζθνιηψλ (κεηα- Αλαηξνθνδφηεζε επίδνζεο αλάιπζε, 4 ε -12 ε ηάμε 30 έξεπλεο) Morgan, Πξνζδηνξηζκφο παξεκβάζεσλ Σππηθνχο καζεηέο, Παξεκβάζεηο ζηνρνζεζίαο επίδνζεο Sideridis & πνπ βειηηψλνπλ ακέζσο ηελ καζεηέο κε Μαζεζηαθέο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο θαη Hua 2012 αλαγλσζηηθή επρέξεηα Γπζθνιίεο, απηηζκφ, ηαρχηεηαο (goal-setting) βειηηψλνπλ λνεηηθή αλεπάξθεηα, ακέζσο ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, (κεηα- Έιεγρνο δηαηήξεζεο, αχμεζεο ή δηαηαξαρέο ε ζεηηθή επίδξαζε ηνπο απμάλεηαη αλάιπζε, 44 κείσζεο ηεο επίδξαζε ησλ ζπκπεξηθνξάο, ζηαδηαθά κέζα ζηνλ ρξφλν single design παξεκβάζεσλ επρέξεηαο κε ηελ πξνβιήκαηα φξαζεο interventions) πάξνδν ηνπ ρξφλνπ Παξεκβάζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ 1 ε -12 ε ηάμε ελίζρπζε, πξνεπηζθφπεζε θαη Έιεγρνο ηεο επίδξαζεο ησλ επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο παξεκβάζεσλ επρέξεηαο ζηηο απνηειεζκαηηθέο δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ αλαπεξίεο Παξεκβάζεηο πνπ εζηηάδνπλ ζε ιεμηθφ-επίπεδν αλαπνηειεζκαηηθέο Μαζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο θαη πξνβιήκαηα φξαζεο επσθεινχληαη πεξηζζφηεξν απφ ηνπο καζεηέο κε απηηζκφ, λνεηηθή αλεπάξθεηα θαη δηαηαξαρέο ζπκπεξηθνξάο Suggate S. Έιεγρνο δηαηήξεζεο ηνπ Σππηθνί καζεηέο θαη Παξεκβάζεηο θσλνινγηθήο 2014 κεγέζνπο επίδξαζεο ησλ καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο επίγλσζεο θαη θαηαλφεζεο παξεκβάζεσλ θσλνινγηθήο δπζθνιίεο δηαηεξνχλ κεγάιν κέξνο ηνπ

39 (κεηα- επίγλσζεο, γξαθνθσλεκηθή κεγέζνπο επίδξαζεο ζηα follow-up αλάιπζε, 71 αληηζηνηρίαο (phonics), Πξνλήπηα-6 ε ηάμε tests, νη παξεκβάζεηο επρέξεηαο θαη πεηξακαηηθψλ επρέξεηαο θαη θαηαλφεζεο γξαθνθσλεκηθήο αληηζηνηρίαο θαη νηνλεί ράλνπλ ην κεγαιχηεξν κέγεζνο πεηξακαηηθψλ Πνηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επίδξαζεο εξεπλψλ) παξέκβαζεο επεξεάδνπλ ην κέγεζνο ηεο καθξφρξνλεο Ζ επίδξαζε ησλ παξεκβάζεσλ επίδξαζεο επρέξεηαο δε κεηαθέξεηαη ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε Μαζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο δηαηεξνχλ ην κεγαιχηεξν κέγεζνο επίδξαζεο ζηα follow-up tests ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ηππηθνχο καζεηέο Όζν κεγαιχηεξεο ειηθίαο είλαη νη ζπκκεηέρνληεο ηεο παξέκβαζεο ηφζν πεξηζζφηεξν δηαηεξείηαη ην κέγεζνο επίδξαζεο Ζ δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο δελ επεξεάδεη ηε δηαηήξεζε ηεο επίδξαζεο ησλ παξεκβάζεσλ Απφ ηελ επηζθφπεζε 15 εξεπλψλ, πνπ δηεμήρζεζαλ θαηά ηελ πεξίνδν 1981-1999, πξνθχπηεη πσο νη επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο απνδεηθλχνληαη ηδηαηηέξσο απνηειεζκαηηθέο ζηε βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο αθξηβείαο, ηαρχηεηαο θαη θαηαλφεζεο ηφζν ησλ «θησρψλ», φζν θαη ησλ ηππηθψλ αλαγλσζηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο δηαθξίλεηαη πςειφηεξε θαηά ζεηξά ζηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο, ηελ ηαρχηεηα αλάγλσζεο θαη ιηγφηεξν ζηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ. Απφ ην ζχλνιν ησλ δεδνκέλσλ θαίλεηαη, επίζεο, πσο επσθεινχληαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ νη καζεηέο πνπ δηέξρνληαη απφ ην «κεηαβαηηθφ ζηάδην» ηεο

40 αλαγλσζηηθήο ηνπο αλάπηπμεο, δειαδή φζνη έρνπλ θαηαθηήζεη ηνπο βαζηθνχο αλαγλσζηηθνχο κεραληζκνχο θαη βξίζθνληαη ζην ζηάδην εκπέδσζεο θη απηνκαηνπνίεζήο ηνπο. ηε ζχγθξηζε κειέηε ησλ επηβνεζνχκελσλ θαη κε κνληέισλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ δελ εληνπίδεηαη κεγάιε δηαθνξά κεηαμχ ηνπο σο πξνο ηελ επίδνζε ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο θαη ηαρχηεηαο, κε εμαίξεζε ηελ πξνζσδία, ε νπνία θαηαγξάθεηαη πςειφηεξε ζηηο παξεκβάζεηο επηβνεζνχκελεο αλάγλσζεο (Meyer & Felton, 1999). Ζ έθζεζε πνπ εμέδσζε ην NRP, ην 2000, παξνπζίαζε θη αλέιπζε ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα πέληε κεηα-αλαιχζεσλ ζρεηηθψλ κε ηε θσλνινγηθή επίγλσζε, ηε γξαθνθσλεκηθή αληηζηνηρία, ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ην ιεμηιφγην θαη ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε, επηζεκαίλνληαο παξάιιεια ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ζπζηεκαηηθήο δηδαζθαιίαο θη αμηνιφγεζεο ησλ πεξηνρψλ απηψλ ζε θαζεκεξηλή βάζε. Κχξην εξεπλεηηθφ εξψηεκα ησλ 77 εξεπλψλ, πνπ ζπκπεξηιήθζεζαλ ζηε κεηα-αλάιπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ήηαλ ε ζχγθξηζε ηεο απνδνηηθφηεηαο αλάκεζα ζηηο θαζνδεγνχκελεο επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο θαη ηε ζησπεξή αλεμάξηεηε αλάγλσζε. Απφ ηα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα πνπ αλαιχζεθαλ δηαθαίλεηαη ε ζαθήο πςειφηεξε ζεηηθή επίδξαζε ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ έλαληη ηεο ζησπεξήο αλεμάξηεηεο αλάγλσζεο ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε καζεηέο θαη ησλ δπν ζρνιηθψλ βαζκίδσλ, ελψ εληνπίζηεθε πσο ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε ζπλνδεπφκελε απφ αλαηξνθνδφηεζε θαη θαζνδήγεζε επηθέξεη ζεηηθή επίδξαζε ζε φια ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επρέξεηαο. Πην αλαιπηηθά, ε βειηίσζε ηεο αθξίβεηαο απνθσδηθνπνίεζεο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζεκεηψλεηαη ζην.55, ηεο ηαρχηεηαο αλάγλσζεο ζην.44 θαη ζην.35 ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Πην ζχλζεηα ππήξμαλ ηα απνηειέζκαηα ηεο επηζθφπεζεο 24 εξεπλψλ ζρεηηθά κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ παξεκβάζεσλ επρέξεηαο ζε καζεηέο δεκνηηθνχ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. χκθσλα κε ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα, ε ζαθήο δηδαζθαιία ηεο ππνδεηγκαηηθήο αλάγλσζεο (modeling reading), ζην πιαίζην εθαξκνγήο ηνπ κνληέινπ ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ θαη ε αλεμάξηεηε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε νηθείσλ θεηκέλσλ κε ηελ θαηάιιειε αλαηξνθνδφηεζε, ελδείθλπηαη λα απνηεινχλ ηε βάζε ησλ πξνγξακκάησλ δηδαζθαιίαο ηεο επρέξεηαο. Ζ ππνδεηγκαηηθή επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε δηαθξίλεηαη ηξεηο θνξέο πεξηζζφηεξν απνδνηηθή, φηαλ εκπιέθεηαη ζε απηήλ ν εθπαηδεπηηθφο απφ φ, ηη έλαο ηθαλφηεξνο αλαγλψζηεο νκήιηθνο ή φηαλ δηεθπεξαηψλεηαη κε ηε ρξήζε ερνγξαθεκέλνπ αξρείνπ. Δπηπιένλ, ε πξννδεπηηθή αχμεζε ηεο δπζθνιίαο ησλ θεηκέλσλ πνπ εληάζζνληαη ζηα ζπγθεθξηκέλα πξνγξάκκαηα

41 ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παξνρή θαηάιιειεο αλαηξνθνδφηεζεο θαίλεηαη λα απνηεινχλ απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ πεηπρεκέλε έθβαζε ησλ πξνγξακκάησλ δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο (Chard et al., 2002). Θεηηθά ήηαλ, επίζεο, ηα απνηειέζκαηα κηαο αθφκε επηζθφπεζεο 71 εξεπλψλ, φπνπ νη πξνζεγγίζεηο επηβνεζνχκελεο αλάγλσζεο αλαδεηθλχνληαη απνδνηηθφηεξεο απφ εθείλεο ηεο αλεμάξηεηεο αλάγλσζεο. Δπηπιένλ, απφ ηελ αλάιπζε ησλ εξεπλεηηθψλ δεδνκέλσλ ζπκπεξαίλεηαη πσο ν ηεκαρηζκφο ηνπ θεηκέλνπ ζε θξάζεηο κε ηε ρξήζε θάζεησλ γξακκψλ βειηηψλεη ζεκαληηθά ηελ πξνζσδία ηνπ αλαγλψζηε θαη θαηά ζπλέπεηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ. Δλδηαθέξνπζα είλαη, επίζεο, ε ακθηζβήηεζε απφ πιεπξάο ησλ εξεπλεηψλ, ηεο ζεηηθήο επίδξαζεο ησλ πξνζεγγίζεσλ επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο ζπλνιηθφηεξα, θαζψο δηαηχπσζαλ πσο ηα ζεηηθά απνηειέζκαηα πνπ επηθέξνπλ είλαη δπλαηφ λα κελ απνδίδνληαη ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπ, αιιά ζηελ αχμεζε ηεο εκπινθήο ηνπ αλαγλψζηε κε ην θείκελν (Kuhn & Stahl, 2003). ηνηρείν πνπ έξρεηαη ζε ζχγθξνπζε κε ηε ζέζε ησλ εξεπλεηψλ ζρεηηθά κε ηελ πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ επηβνεζνχκελσλ αλαγλψζεσλ έλαληη ησλ άιισλ πξνζεγγίζεσλ. Γηα ηνλ ίδην εξεπλεηηθφ ζθνπφ δηεμήρζε άιιε κηα κεηα-αλάιπζε απφ ηνλ Therrien (2004), ν νπνίνο κειέηεζε, αλάκεζα ζε άιια, ηελ επίδξαζε θαη ηε κεηαθνξά ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε λέα θείκελα. Απφ ηελ αλάιπζε ησλ ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ 33 εξεπλψλ πξνέθπςε πσο ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε ηνπ ίδηνπ θεηκέλνπ βειηηψλεη ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαη ηελ θαηαλφεζε, ε νπνία κεηαθέξεηαη θαη ζε λέα θείκελα. Ηδηαίηεξα ζεηηθά ήηαλ ηα απνηειέζκαηα εξεπλψλ, φπνπ ηα θείκελα αλάγλσζεο πνπ ζπκπεξηιήθζεζαλ ζηα πξνγξάκκαηα δηδαζθαιίαο πεξηείραλ θνηλέο ιέμεηο. Σέινο, ε ζεηηθή επίδξαζε ηεο εκπινθήο ησλ ελειίθσλ ζηε δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ζε ζχγθξηζε κε απηέο πνπ δηεμάγνληαη κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, επηβεβαηψλεηαη επίζεο ζηελ παξαηηζέκελε κεηα-αλάιπζε. Σν ζηνηρείν ηνπ θηλήηξνπ θαη ηεο ζηνρνθεληξηθήο ζπκπεξηθνξάο ζεσξείηαη απαξαίηεην γηα ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ πξνγξακκάησλ επρέξεηαο (Therrien, Kirk & Woods-Groves, 2011). Ζ αμηνπνίεζε θαη ε ρξήζε λχμεσλ (cues) πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο αλαγλσζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο βειηηψλεη ζεκαληηθά πεξηζζφηεξν ηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ θαη ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ. Απηφ ππνζηεξίδεηαη θη απφ ηα δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ηνλ θαηάιιειν αξηζκφ επαλαιήςεσλ αλάγλσζεο ηνπ θεηκέλνπ. πγθεθξηκέλα, ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα αξθεηψλ επηζθνπήζεσλ θαηαγξάθνπλ σο απνδνηηθφηεξν θαη απνηειεζκαηηθφηεξν ηνλ

42 νξηζκφ θξηηεξίνπ επίδνζεο παξά ηελ εθαξκνγή πξνθαζνξηζκέλνπ αξηζκνχ επαλαιήςεσλ αλάγλσζεο, φπνπ ζπλήζσο ν καζεηήο θαιείηαη λα δηαβάζεη ην θείκελν απφ ηξείο έσο πέληε θνξέο (Chard et al., 2002 Morgan & Sideridis, 2006 Morgan et al., 2012 Therrien, 2004). ε ζρεηηθή κεηα-αλάιπζε 30 εξεπλψλ, πνπ εθπνλήζεθε απφ ηνπο Morgan θαη Sideridis (2006), δηαπηζηψζεθε πσο ν αξρηθφο πξνζδηνξηζκφο ζπγθεθξηκέλνπ θξηηεξίνπ ηαρχηεηαο αλάγλσζεο θαη ιαζψλ απνθσδηθνπνίεζεο ηνπ θεηκέλνπ δηαθαίλεηαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθφο ζηελ ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε ζχγθξηζε κε ηηο παξεκβάζεηο επαλαιακβαλφκελεο επηβνεζνχκελεο αλάγλσζεο, ππνδεηγκαηηθήο αλάγλσζεο θαη ησλ κεζφδσλ πξνεπηζθφπεζεο. χκθσλα κε ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα, ε εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ ηεο επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο κε ζηνρνζεζία θαη αλαηξνθνδφηεζε (goal setting plus feedback) εληζρχεη ζεκαληηθά ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο πνπ θνηηνχλ ζηελ ηέηαξηε έσο θαη ηε δσδέθαηε ηάμε. Γηα ηελ κειέηε ηνπ βαζκνχ επίδξαζεο ησλ δηδαθηηθψλ παξεκβάζεσλ ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ, νη Morgan, Sideridis θαη Hua (2012) δηεμήγαγαλ αθφκε κηα κεηα-αλάιπζε 44 πεηξακαηηθψλ εξεπλψλ δεκνζηεπκέλσλ ζε δηεζλή πεξηνδηθά απφ ην 1979 έσο ην 2005. πγθεθξηκέλα, εμέηαζαλ πνηα δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ζεκείσζε ακέζσο βειηίσζε ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ (short-term effects), θαζψο θαη ζε πνηα πξνζέγγηζε ε ζεηηθή επίδξαζε δηαηεξήζεθε ζηαζεξή, απμήζεθε ή κεηψζεθε κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ (long-term effects). Απφ ηελ αλάιπζε ησλ ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ πξνέθπςε πσο νη παξεκβάζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ ζηνρνζεζία επίδνζεο ζεκεηψλνπλ πςειφηεξε επίδξαζε ζηα posttests, βειηηψλνληαο ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαηά 64.29 ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ έλαληη 38.57 ησλ παξεκβάζεσλ πνπ ζπκπεξηιάκβαλαλ ζηνρνζεζία κε ελίζρπζε (goal setting plus reinforcement). Δπίζεο, νη παξεκβάζεηο πνπ πεξηιάκβαλαλ ζηνρνζεζία κε ή ρσξίο ελίζρπζε θάλεθε πσο εληζρχνπλ πξννδεπηηθά ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ, ζε αληίζεζε κε ηηο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο πξνεπηζθφπεζεο, ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ θαη ησλ παξεκβάζεσλ πνπ εζηηάδνπλ ζε ιεμηθφ ή θσλνινγηθφ επίπεδν, ε επίδξαζε ησλ νπνίσλ κεησλφηαλ ζηαδηαθά. Αμηνζεκείσην είλαη, επίζεο, πσο νη καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο θαη πξνβιήκαηα φξαζεο, επσθεινχληαη ζεκαληηθά πεξηζζφηεξν απφ ηηο παξεκβάζεηο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο καζεηέο κε απηηζκφ, λνεηηθή αλεπάξθεηα θαη δηαηαξαρέο ζπκπεξηθνξάο.

43 ε κηα πην πξφζθαηε έξεπλα, ν Suggate (2014) κειέηεζε ηα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα 71 δηδαθηηθψλ παξεκβάζεσλ αλάγλσζεο, πξνθεηκέλνπ λα ειέγμεη ην κέγεζνο ηεο καθξφρξνλεο επίδξαζήο ηνπο (long-term effects). χκθσλα κε ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα, κεηά απφ 11 πεξίπνπ κήλεο απφ ηελ νινθιήξσζε ηεο παξέκβαζεο, νη παξεκβάζεηο θσλνινγηθήο επίγλσζεο θαη θαηαλφεζεο θαηαγξάθνπλ ην κεγαιχηεξν κέγεζνο επίδξαζεο ζηα «follow-up tests», ελψ κεζαίν κέγεζνο επίδξαζεο θαηαγξάθεηαη ζηηο παξεκβάζεηο επρέξεηαο θαη γξαθνθσλεκηθήο αληηζηνηρίαο. Δπηπιένλ, νη ζχλζεηεο παξεκβάζεηο πνπ ζηνρεχνπλ ζε πνιιαπιέο αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο, θαζψο θαη νη παξεκβάζεηο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο πνπ δηεμάγνληαη ζηελ 1 ε θαη 2 ε ηάμε, θαίλεηαη πσο δηαηεξνχλ πεξηζζφηεξν ην κέγεζνο ηεο επίδξαζήο ηνπο κέζα ζηνλ ρξφλν ζε ζχγθξηζε κε ηε δηεμαγσγή ηνπο ζε άιιεο ηάμεηο. εκαληηθφ θη ελζαξξπληηθφ είλαη ην γεγνλφο πσο νη καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο θαίλεηαη λα δηαηεξνχλ ην κέγεζνο επίδξαζεο ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο κέζα ζηνλ ρξφλν, πεξηζζφηεξν απφ ηνπο ηππηθνχο καζεηέο. Λακβάλνληαο ππφςε ηα δεδνκέλα ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ είλαη δπλαηφ λα δηαηππσζεί πσο ε εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ θαζίζηαηαη απνηειεζκαηηθφηεξν θη απνδνηηθφηεξν, φηαλ ζπλδπάδεηαη κε ζηξαηεγηθέο ζηνρνζεζίαο (goal setting), ππνγξακκίδνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφλ ηνλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ηνπ θηλήηξνπ ζηελ επηηπρία ηνπ πξνγξάκκαηνο. Δπίζεο, ε παξνρή νπνηαζδήπνηε κνξθήο λχμεσλ, θαζνδήγεζεο θη αλαηξνθνδφηεζεο θαηά ηε δηάξθεηα δηεμαγσγήο ηεο παξέκβαζεο θαίλεηαη λα εληζρχεη ζε πςειφ βαζκφ ηελ αλαγλσζηηθή αθξίβεηα, ηαρχηεηα θαη θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ. Ωζηφζν, δηαθνξεηηθά ζηνηρεία θαη ιεηηνπξγίεο ησλ πξνγξακκάησλ παξέκβαζεο θαίλεηαη λα ζπκβάινπλ δηαθνξνπνηεκέλα ζηελ αλάπηπμε, θαιιηέξγεηα θαη δηαηήξεζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Ενίζσςζη δεξιοηήηυν αναγνώπιζηρ μεμονυμένυν λέξευν (word recognition skills) Οη επαξθείο δεμηφηεηεο αλαγλψξηζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ ζπληζηνχλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα επίδξαζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, θαζψο θαη ζεκαληηθφ πξνγλσζηηθφ δείθηε ηεο αλαγλσζηηθήο επίδνζεο ζπλνιηθφηεξα (Schwanenflugel et al., 2006). Ζ πςειή ζπζρέηηζε αλάκεζα ζηελ ηαρεία αλάγλσζε κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ θαη ηελ επρεξή αλάγλσζε θεηκέλνπ ηεθκεξηψλεηαη εξεπλεηηθά απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία (Ehri, 2005 NICHD, 2000). Δλψ ζχκθσλα κε ηνλ Perfetti (1985), νη δπζθνιίεο ζηελ αλαγλψξηζε ιέμεσλ επηδξνχλ θαηαιπηηθά ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε.

44 Όπσο παξαηέζεθε παξαπάλσ, ν ηχπνο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ πνπ ζρεκαηίδνληαη ζηε κλήκε ηνπ αλαγλψζηε ζρεηίδεηαη ζε πςειφ βαζκφ κε ηελ επίηεπμε ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο (Collins & Levy, 2008 Ehri, 2005), θαζψο ν ζρεκαηηζκφο πςειήο πνηφηεηαο ιεμηθψλ θαη ππν-ιεμηθψλ κνηίβσλ νδεγεί ζηελ ηαρεία αλαγλψξηζή ηνπο εληφο θη εθηφο θεηκέλνπ (Berninger et al., 2010 Breznitz, 2006 Fuchs et al., 2001 Rasinski, 2010). πγθεθξηκέλα, ε νξζνγξαθηθή γλψζε ησλ ζπκπιεγκάησλ ζεσξείηαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο νξζνγξαθηθήο γλψζεο ζε επίπεδν ιέμεο (Scheltinga et al., 2010). Ζ εθκάζεζε ησλ ζπρλφρξεζησλ νξζνγξαθηθψλ πξνηχπσλ πνπ απαληψληαη ζε κεγάιν αξηζκφ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ πξψηεο αλάγλσζεο θαζίζηαηαη αλαγθαία ηφζν γηα ηνπο ηππηθνχο αλαγλψζηεο, φζν θαη γηα ηνπο καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο πνπ βξίζθνληαη ζηα πξψηα ζηάδηα αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο (Hiebert, 2006). Λακβάλνληαο παξάιιεια ππφςε φηη νη καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο αληηκεησπίδνπλ δπζθνιία ζηελ απηνκαηνπνηεκέλε αλαγλψξηζε κηθξφηεξνπ κεγέζνπο νξζνγξαθηθψλ κνλάδσλ, φπσο είλαη απηέο πνπ αληηζηνηρνχλ ζηα θσλήκαηα, γίλεηαη θαηαλνεηφο ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ε απφθηεζε απηνκαηνπνίεζεο ζε κεγαιχηεξεο νξζνγξαθηθέο κνλάδεο απνηειεί ην «θιεηδί» ζηελ θαηάθηεζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο γηα ηνπο καζεηέο ηεο θαηεγνξίαο απηήο (Hiebert & Menon, 2011). Σα εκπεηξηθά δεδνκέλα απνδεηθλχνπλ φηη ε νξγάλσζε θαη εθαξκνγή παξεκβάζεσλ πνπ εζηηάδνπλ ζηνλ ζρεκαηηζκφ νξζνγξαθηθψλ πξνηχπσλ βειηηψλνπλ ζεκαληηθά ηελ αθξίβεηα θαη ηαρχηεηα αλάγλσζεο ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. Οη ζπγθεθξηκέλεο έξεπλεο παξνπζηάδνπλ κηθξή, αιιά ζεκαληηθή δπλαηφηεηα γελίθεπζεο ζε λέεο ιέμεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ ζηε γξαθεκηθή ηνπο δνκή ηα νξζνγξαθηθά πξφηππα δηδαζθαιίαο (Hintikka et al., 2008 Thaler et al., 2004). Μάιηζηα, ηα απνηειέζκαηα ζε νξηζκέλεο απφ απηέο είλαη αθφκε πςειφηεξα, φηαλ νη καζεηέο εκπιέθνληαη ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ πεξηέρνπλ επαλάιεςε αλάγλσζεο ηφζν ίδησλ, φζν θαη δηαθνξεηηθψλ ιέμεσλ κε θνηλφ νξζνγξαθηθφ πξφηππν (Cornad & Levy, 2009). Ζ επηθέληξσζε ηεο πξνζνρήο ηνπ καζεηή ζηελ αληηζηνηρία ησλ θσλνινγηθψλ θη νξζνγξαθηθψλ ζηνηρείσλ ησλ ιέμεσλ είλαη δπλαηφ λα εληζρχζεη ηνλ ζρεκαηηζκφ ησλ αλαπαξαζηάζεψλ ηνπο. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ ν Hintikka θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ (2008) δηεμήγαγαλ παξέκβαζε ηξηψλ δηαθνξεηηθψλ ζπλζεθψλ, νη νπνίεο ζηφρεπαλ ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο νξζνγξαθηθήο επίγλσζεο 28 ζπκπιεγκάησλ εληαγκέλσλ ζε ιέμεηο θαη ςεπδνιέμεηο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλνπ ινγηζκηθνχ πξνγξάκκαηνο. Ζ πξψηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε επηθεληξσλφηαλ ζηελ ελίζρπζε ηεο ζπζρέηηζεο ηεο

45 θσλνινγηθήο θη νξζνγξαθηθήο αλαπαξάζηαζεο, ε δεχηεξε ζηελ ερεξή αλάγλσζε ησλ ιέμεσλ θαη ε ηξίηε ζηνλ ζπλδπαζκφ απηψλ. χκθσλα κε ηα εξεπλεηηθά απνηειέζκαηα, ε νκάδα πνπ ζπκκεηείρε ζηε ζπλδπαζκέλε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε θαηέγξαςε ζεκαληηθά πςειφηεξα απνηειέζκαηα ζηηο πεξηζζφηεξεο αλαγλσζηηθέο δνθηκαζίεο, κε ηε ζπλζήθε ηεο «ερεξήο αλάγλσζεο» λα αθνινπζεί. Ωο εθ ηνχηνπ, ε δηδαζθαιία ιέμεσλ (Nist & Joseph, 2008) θαη ππν-ιεμηθψλ ηκεκάησλ κεκνλσκέλα θαη ζπζηεκαηηθά ζε καζεηέο θαη θπξίσο ζε καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο απνδεηθλχεηαη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή, θαζψο ε θαηάθηεζε ηεο νξζνγξαθηθήο δνκήο ησλ ιέμεσλ κέζα απφ ηελ άζθεζε, δηεπθνιχλεη ηνλ αλαγλψζηε λα θαηαλνήζεη βαζχηεξα ηε γξαπηή κνξθή ηεο γιψζζαο (Clay, 1993). Σα εξεπλεηηθά απνηειέζκαηα έρνπλ δείμεη φηη ε νξζνγξαθηθή γλψζε ζπλδέεηαη γξακκηθά κε ηελ αχμεζε ησλ επαλαιήςεσλ αλάγλσζεο (Nation et al., 2006) θαη ηελ αλαγλσζηηθή εκπεηξία (Katzir et al., 2006 Tressoldi et al., 2007 Zoccollotti et al., 2008). Δηδηθφηεξα, νη καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξεο επαλαιήςεηο αλάγλσζεο ζπγθξηηηθά κε ηνπο καζεηέο ηππηθήο αλάπηπμεο, πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπλ ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν νξζνγξαθηθήο γλψζεο (Ehri, 2005 Share, 2004 Wolf, Bowers, 1999) θαη θαη επέθηαζε αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. πγθεθξηκέλα, εκπεηξηθέο έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη 6 κε 7 επαλαιήςεηο αλάγλσζεο επαξθνχλ γηα ηνλ πεηπρεκέλν ζρεκαηηζκφ ησλ ιέμεσλ γηα καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο (Chard et al., 2002), σζηφζν νη 25 επαλαιήςεηο νδεγνχλ ζε ζεκαληηθά πςειφηεξα επίπεδα δηαηήξεζεο ηεο γλψζεο απηήο (Berends & Reitsma, 2006). Έηζη, νη δηδαθηηθέο ζπλζήθεο πνπ πξνζθέξνπλ πνιιαπιέο επθαηξίεο αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ εληζρχνπλ ηνλ ζρεκαηηζκφ ησλ νξζνγξαθηθψλ ηνπο κνηίβσλ (Nist & Joseph, 2008 Volpe et al., 2011) θαη ηηο δεμηφηεηεο ηαρείαο αλαγλψξηζήο ηνπο, ζπκβάιινληαο παξάιιεια ζεκαληηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο νξζνγξαθηθήο γλψζεο θαη ηε δηαηήξεζε απηήο. Μηα απφ ηηο απνηειεζκαηηθφηεξεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ, ε νπνία εκπεξηέρεη επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε, απνηειεί ε πξαθηηθή ηεο «εκπέδσζεο θη εμάζθεζεο» (drill and practice). εκαληηθφ παξάγνληα ζηελ επηηπρή έθβαζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ είλαη ν θαζνξηζκφο ηεο ηαρχηεηαο θαη ηνπ ξπζκνχ ελαιιαγήο εκθάληζεο ησλ κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ αλάγλσζεο. ηφρν ηεο ηαρείαο ελαιιαγήο ησλ ιέμεσλ απνηειεί ε απνθπγή ηεο ζεηξηαθήο απνθσδηθνπνίεζεο ηεο ιέμεο θαη ε εθαξκνγή πεξηζζφηεξν απνδνηηθψλ ζηξαηεγηθψλ αλάγλσζεο (Berends & Reitsma, 2006). Ζ

46 απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο απηφκαηεο ηαρείαο ελαιιαγήο ησλ ιέμεσλ ππνζηεξίδεηαη απφ ηζρπξή εξεπλεηηθή βάζε, φπνπ επηβεβαηψλεηαη φηη νη καζεηέο δηαβάδνπλ ηαρχηεξα θη αθξηβέζηεξα ιέμεηο πνπ ελαιιάζζνληαη κε γξήγνξν ξπζκφ (Tressoldi, Vio & Iozzino, 2007). Απηή ε «επηηαρπλφκελε αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία» δηαθξίλεηαη ηδηαηηέξσο απνηειεζκαηηθή ζηνπο καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο, νη νπνίνη είλαη δπλαηφ λα βειηηψζνπλ κέρξη θαη 25% ηελ αλαγλσζηηθή ηνπο ηαρχηεηα (Breznitz, 2006). ε θάζε πεξίπησζε, ε πξψηε αλάγλσζε ελδείθλπηαη λα γίλεηαη ρσξίο ρξνληθφ πεξηνξηζκφ, θαζψο ε αξρηθή αθξηβήο απνθσδηθνπνίεζε ηεο ιέμεο δηαδξακαηίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ θαηάθηεζε ηεο νξζνγξαθηθήο ηεο αλαπαξάζηαζεο (Share, 2004). πλνιηθφηεξα, ε θπξηφηεξε επίδξαζε πνπ επηθέξνπλ νη παξεκβάζεηο δηδαζθαιίαο ιέμεσλ θαη νξζνγξαθηθψλ πξνηχπσλ ζεκεηψλεηαη ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο απηψλ θαη ησλ λέσλ ιέμεσλ πνπ εκπεξηέρνπλ ην ίδην νξζνγξαθηθφ πξφηππν (Cornad & Levy, 2009 Hintikka et al., 2008 Ring, Barefoot, Avrit, Brown & Black, 2013 Thaler et al., 2004). Γηαθνξνπνηεκέλα θαίλεηαη λα είλαη, σζηφζν, ηα απνηειέζκαηα αλάκεζα ζηηο ειηθηαθέο νκάδεο. πγθεθξηκέλα, νη κηθξφηεξνη ειηθηαθά ζπκκεηέρνληεο ησλ εξεπλψλ θαίλεηαη λα ζεκεηψλνπλ πςειφηεξε βειηίσζε ζρεδφλ ζε φιεο ηηο αλαγλσζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζπγθξηηηθά κε ηνπο κεγαιχηεξνπο ειηθηαθά καζεηέο. Σα παξαπάλσ εξεπλεηηθά δεδνκέλα αλαθνξηθά κε ηελ ειηθία ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη ζχκθσλα κε απηά ζρεηηθψλ κεηα-αλαιχζεσλ, θαηά ηα νπνία ε δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο είλαη απνδνηηθφηεξε ζε καζεηέο δεπηέξαο θαη ηξίηεο ηάμεο (Kuhn & Stahl, 2003 Suggate, 2014). Ζ ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο είλαη δπλαηφ λα επηηεπρζεί κέζσ πνιππαξαγνληηθψλ παξεκβάζεσλ, νη νπνίεο ζπκπεξηιακβάλνπλ ζπλδπαζκφ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ θεηκέλνπ θαη κεζφδσλ δηδαζθαιίαο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ. Σα απνηειέζκαηα αλακέλεηαη λα είλαη πςειφηεξα ζηηο ειηθηαθέο νκάδεο ησλ καζεηψλ πξψηεο θαη δεπηέξαο ηάμεο, φπνπ νη έξεπλεο δείρλνπλ πςειή ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ δεμηνηήησλ αλαγλψξηζεο ιέμεσλ θαη ηεο ηαρείαο αλάγλσζεο θεηκέλνπ ηφζν ζε βαζεηά (Kim et al., 2012), φζν θη ζε ξερά ζπζηήκαηα γξαθήο (Berninger et al., 2010). Ο Ιδιαίηεπορ Ρόλορ ηυν Κειμένυν ζηα Ππογπάμμαηα Ενίζσςζηρ ηηρ Αναγνυζηικήρ Εςσέπειαρ

47 Ζ πεηπρεκέλε θαηάξηηζε θη εθαξκνγή κηαο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο πνπ ζηνρεχεη ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο πξνυπνζέηεη ηφζν ηελ επηινγή δηδαθηηθψλ κεζφδσλ πνπ ζηεξίδνληαη ζε ηζρπξή εξεπλεηηθή βάζε, φζν θαη ηνλ ζρεδηαζκφ, παξαγσγή θη αμηνπνίεζε αλαγλσζηηθνχ πιηθνχ πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηηο ηδηαίηεξεο καζεζηαθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ κε αξγή αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα. Ζ πνηφηεηα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θεηκέλσλ πνπ αμηνπνηνχληαη ζην πιαίζην ησλ πξνγξακκάησλ αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο είλαη δπλαηφ λα ζπκβάινπλ θαζνξηζηηθά ζηελ επηηπρή έθβαζή ηνπο, εληζρχνληαο ηελ αθξηβή θαη ηαρεία αλάγλσζε. Οη πξψηεο έξεπλεο, ζηηο νπνίεο επηρεηξήζεθε λα δηεξεπλεζεί ν ηδηαίηεξνο ξφινο ηνπ θεηκέλνπ ζηελ επρεξή αλάγλσζε απνηεινχλ απηέο ησλ Rashotte θαη Torgesen θαη ησλ Faulkner θαη Levy, φπνπ νη αιιαγέο ζηελ επρέξεηα εμεηάζηεθαλ σο ζπλάξηεζε ηνπ βαζκνχ ζηνλ νπνίν ηα θείκελα πεξηείραλ θνηλέο ιέμεηο θαη λφεκα. πγθεθξηκέλα, νη Rashotte θαη Torgesen (1985), θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα πσο ε ζεηηθή επίδξαζε ησλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ εμαξηάηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ επηθαιππηφκελσλ ιέμεσλ αλάκεζα ζηα θείκελα. Αληίζηνηρα, νη Faulkner θαη Levy (1994) κειέηεζαλ ηνλ βαζκφ επίδξαζεο ησλ θνηλψλ ιέμεσλ, θαζψο θαη ηε δηακεζνιαβεηηθή ιεηηνπξγία ηνπ λνήκαηνο ηνπ πεξηερνκέλνπ, φπνπ δηαπηζηψζεθε φηη θαη ε επηθάιπςε λνήκαηνο επηθέξεη επίζεο ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ ηαρχηεηα θη αθξίβεηα αλάγλσζεο ηφζν ησλ ηππηθψλ αλαγλσζηψλ, φζν θαη ησλ καζεηψλ κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο. πλεπψο, ε θαηαζθεπή ειεγρφκελσλ ιεμηινγηθά θαη λνεκαηηθά θεηκέλσλ θαίλεηαη πσο απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο. Ηδηαίηεξα ελδηαθέξνλ απνδεηθλχεηαη ην ζηνηρείν πνπ αλαδείρζεθε απφ ηε κειέηε ησλ θεηκέλσλ, ηα νπνία αμηνπνηήζεθαλ ζηηο έξεπλεο ηεο κεηα-αλάιπζεο ηνπ National Reading Panel (2000) γηα ηελ επρέξεηα. Απφ ηε ζρεηηθή κειέηε, πξνέθπςε φηη ε πιεηνςεθία ησλ εξεπλψλ πεξηείρε ειεγρφκελα θείκελα. Δηδηθφηεξα, δηαπηζηψζεθε πσο ηα θείκελα επεμεξγαζίαο πεξηιάκβαλαλ πνιχ κηθξφ πνζνζηφ άγλσζησλ θαη πνιπζχιιαβσλ ιέμεσλ, φπσο θαη ιέμεσλ πνπ εκθαλίδνληαλ κφλν κηα θνξά, αληηζέησο απνηεινχληαλ απφ θσλνινγηθά νκαιέο θαη ζπρλφρξεζηεο ιέμεηο, θαζψο θη απφ επαλαιακβαλφκελν ιεμηιφγην (Hiebert & Fisher, 2005). Πξνθχπηεη, ινηπφλ, ην ζπκπέξαζκα πσο ηα ζεηηθά απνηειέζκαηα ηεο θαζνδεγνχκελεο επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο πνπ δηαπηζηψζεθαλ απφ ηε ζπγθεθξηκέλε κεηα-αλάιπζε επηηπγράλνληαη κε ηελ αμηνπνίεζε ειεγρφκελσλ θεηκέλσλ κε ζαθή ραξαθηεξηζηηθά. πγθξηηηθέο έξεπλεο έρνπλ δηεμαρζεί πξνθεηκέλνπ λα εμεηάζνπλ ηε δηαθνξεηηθή επίδξαζε πνπ αζθνχλ νη παξεκβάζεηο πνπ εζηηάδνπλ ζηελ ελίζρπζε δεμηνηήησλ

48 αλαγλψξηζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ ζε ζρέζε κε ηηο παξεκβάζεηο πνπ αμηνπνηνχλ θείκελα γηα ηε δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Απφ ην ζχλνιν ησλ ζρεηηθψλ εξεπλψλ δηαπηζηψλεηαη φηη ε αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα θαη αθξίβεηα ησλ αλαγλσζηψλ θαη ηδηαίηεξα ησλ καζεηψλ κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο θαηαγξάθεηαη πςειφηεξε ζηηο παξεκβάζεηο αλάγλσζεο θεηκέλσλ, ππνζηεξίδνληαο ηηο αξρέο ηφζν ησλ αιιειεπηδξαζηηθψλ αληηζηαζκηζηηθψλ κνληέισλ αλάγλσζεο (Clay, 1977, 1993, 2000 Stanovich, 1980), φζν θαη ηεο νιηθήο πξνζέγγηζεο ηεο γιψζζαο (Goodman, 1967 Smith, 2006). Κάλνληαο κηα ζχληνκε αλαζθφπεζε ζηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θεηκέλσλ πνπ αμηνπνηήζεθαλ θαηά θαηξνχο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο αλάγλσζεο ζε δηεζλέο επίπεδν εχθνια δηαπηζηψλεη θαλείο φηη πξφθεηηαη γηα θείκελα δνκεκέλα θαη θαηαζθεπαζκέλα κε βάζε έλα ζπγθεθξηκέλν θξηηήξην θαη κηα ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε. Γηαθνξεηηθέο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο αλάγλσζεο παξάγνπλ δηαθνξεηηθήο πνηφηεηαο θείκελα, παξέρνληαο δηαθνξεηηθφ ηχπν ππνζηήξημεο. Πην αλαιπηηθά, ηε δεθαεηία ηνπ 1930 θάλνπλ ηελ εκθάληζή ηνπο θείκελα κε ειεγρφκελν θαη ζπζηεκαηηθά δνκεκέλν ιεμηιφγην, θαζψο ην ζχλνιν ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ απνηεινχληαλ απφ ηηο πην ζπρλφρξεζηεο ιέμεηο ηεο γξαπηήο αγγιηθήο γιψζζαο (Hiebert, 1999 Mesmer, 2010). Καηά ηε δεθαεηία ηνπ 1960, ηα θείκελα αιιάδνπλ ηξφπν νξγάλσζεο κε ηελ πηνζέηεζε αλαιπηηθφηεξσλ θξηηεξίσλ επηινγήο ιέμεσλ. Ζ πξνζέγγηζε απηή ππνζηήξηδε ηελ θαηαζθεπή θεηκέλσλ πνπ εκπεξηείραλ ειεγρφκελν ιεμηιφγην ηφζν σο πξνο ηνλ βαζκφ ζπρλφηεηαο εκθάληζεο ησλ ιέμεσλ ζηε γξαπηή γιψζζα, φζν θη σο πξνο ηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ θαη ηε ζπρλφηεηα επαλάιεςήο ηνπο κέζα ζην θείκελν. ηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο πξνζέγγηζεο απνηέιεζε ε ελίζρπζε ησλ δεμηνηήησλ αλαγλψξηζεο ησλ ζπρλφρξεζησλ επαλαιακβαλφκελσλ ιέμεσλ θαη πξνηάζεσλ (Cunningham et al., 2005). Σα δηαβαζκηζκέλεο δπζθνιίαο κηθξά βηβιία (little books) ηνπ πξνγξάκκαηνο Reading Recovery ηεο Clay απνηέιεζαλ ην πξφηππν γχξσ απφ ην νπνίν νξγαλψζεθαλ αξθεηά πξνγξάκκαηα δηδαζθαιίαο ηεο πξψηεο αλάγλσζεο θαη γξαθήο ζε πνιιέο πξνεγκέλεο ρψξεο, θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1980. Σα θείκελα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνγξάκκαηνο ραξαθηεξίδνληαλ απφ ηελ αμηνπνίεζε ηεο πξνθνξηθήο γιψζζαο ησλ καζεηψλ, ηελ πξνβιεςηκφηεηα ηεο δνκήο ηνπ θεηκέλνπ θαη ηε ζηελή ζπλάθεηα ηεο εηθνλνγξάθεζεο κε ην λνεκαηηθφ πεξηερφκελφ ηνπ. Παξάιιεια, ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ήηαλ δνκεκέλα, ππνζηήξηδε ηελ αλαγλψξηζε ιέμεσλ κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο πνιιαπιψλ

49 πεγψλ πιεξνθνξηψλ, φπσο είλαη ην λφεκα, ε δνκή, ε εηθφλα θαη ε θσλνινγία, ηα νπνία ζπρλά απνθαινχληαλ θη σο ζπζηήκαηα λχμεσλ (cueing system), (Clay, 1991,1993). ηα ηέιε ηνπ 1990, ηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα θαίλεηαη πσο ρξεζηκνπνηνχζαλ θαηά θχξην ιφγν «απνθσδηθνπνηήζηκα» θείκελα (decodable texts) γηα ηε δηδαζθαιία ηεο αλάγλσζεο. Ο ζπγθεθξηκέλνο ηχπνο θεηκέλσλ ρξεζηκνπνηνχζε νκαιέο θσλνινγηθά ιέμεηο θαη επαλαιακβαλφκελα νξζνγξαθηθά πξφηππα, ελψ ε αμηνπνίεζε ηνπο ζπλδπαδφηαλ κε κεζφδνπο δηδαζθαιίαο ησλ γξαθνθσλεκηθψλ αληηζηνηρηψλ. Ζ νξγάλσζε ησλ θεηκέλσλ γχξσ απφ νκαιέο θσλνινγηθά ιέμεηο αλαδεηθλχεη ηελ πξνζδνθία ησλ θαηαζθεπαζηψλ ηνπο λα ζέζνπλ ηελ αιθαβεηηθή γλψζε σο θχξηα πεγή πιεξνθνξηψλ γηα ηελ αλάγλσζε ιέμεσλ, εθαξκφδνληαο νη καζεηέο ηνπο θαλφλεο ησλ γξαθνθσλεκηθψλ αληηζηνηρηψλ πνπ είραλ δηδαρζεί πξνεγνπκέλσο (Mesmer, 2001). Όπσο δηαπηζηψλεηαη, θάζε ρξνληθή πεξίνδνο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αμηνπνίεζε θεηκέλσλ, ηα νπνία θαηαζθεπάδνληαλ κε βάζε έλα ζπγθεθξηκέλν θξηηήξην. Σα θείκελα αλάγλσζεο θαζνξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηηο επθαηξίεο ηνπ αλαγλψζηε λα αλαπηχμεη θαη λα αμηνπνηήζεη ζπγθεθξηκέλεο αλαγλσζηηθέο ζηξαηεγηθέο θαη δεμηφηεηεο. Ζ αλαγλσζηηθή εκπεηξία κε έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηχπν θεηκέλνπ πξνζδηνξίδεη ηη είλαη ζε ζέζε λα δηαβάζεη ν καζεηήο κε επρέξεηα, θαζψο θαη πνην είδνο θεηκέλσλ παξακέλεη δχζθνιν γηα απηφλ (Hoffman, Roser, Salas, Patterson & Pennington, 2001). Έηζη, θείκελα ηα νπνία εζηηάδνπλ ζηε δηδαζθαιία θη εθαξκνγή κφλν κηαο δεμηφηεηαο είλαη πεξηνξηζηηθά, θαζψο ζηεξνχλ απφ ηνλ αλαγλψζηε ηε δπλαηφηεηα θαιιηέξγεηαο θαη ρξήζεο άιισλ ζηξαηεγηθψλ θαη δεμηνηήησλ αλάγλσζεο, ελψ ηαπηφρξνλα πεξηνξίδνπλ ηηο πεγέο πιεξνθνξηψλ πνπ ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηήζεη γηα λα αλαγλσξίζεη κηα άγλσζηε ιέμε κε ηαρχηεηα. Υαπακηηπιζηικά κειμένυν για ηην ενίζσςζη ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ Ο επηιεθηηθφο ζπλδπαζκφο θαη ε αμηνπνίεζε δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ ζηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ θεηκέλσλ πνπ εληάζζνληαη ζηα πξνγξάκκαηα θαιιηέξγεηαο ηεο επρέξεηαο θαίλεηαη λα απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα ζηελ πεηπρεκέλε έθβαζή ηνπο. ηφρνο ηεο αμηνπνίεζεο δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ απνηειεί αθελφο ε αχμεζε ησλ πηζαλνηήησλ λα αληαπνθξηζνχλ νη καζεηέο κε επηηπρία ζηηο ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ ζπλδπάδνληαο πνηθίιεο θαη πνιιαπιέο πιεξνθνξίεο θη αθεηέξνπ ε πξνζθνξά επηπιένλ επθαηξηψλ ζηελ αλάπηπμε δηαθνξεηηθψλ ζηξαηεγηθψλ θαη δεμηνηήησλ αλάγλσζεο κε ζπζηεκαηηθφ θη νξγαλσκέλν ηξφπν. ηε ζπλέρεηα, ζα

50 αλαιπζνχλ μερσξηζηά θη αλεμάξηεηα απφ ηε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ζηελ νπνία εληάζζνληαη, ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ιέμεσλ θαη ησλ πξνηάζεσλ ησλ θεηκέλσλ, ηα νπνία ζεσξείηαη φηη ππνζηεξίδνπλ ηελ επρεξή αλάγλσζε. Αξρηθά, ζα αλαιπζνχλ ηα ππνζηεξηθηηθά ραξαθηεξηζηηθά ζε επίπεδν ιέμεο θαη ζηε ζπλέρεηα ζε επίπεδν πξφηαζεο θαη λνήκαηνο. Ο βαζκφο θσλεηηθνχ ειέγρνπ απνηειεί έλαλ ζεκαληηθφ παξάγνληα πξνζδηνξηζκνχ ηνπ βαζκνχ επθνιίαο ή δπζθνιίαο απνθσδηθνπνίεζεο ησλ ιέμεσλ (Hiebert & Fisher, 2005). χκθσλα κε ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα, νη αξράξηνη αλαγλψζηεο ηείλνπλ λα δηαβάδνπλ αθξηβέζηεξα θαη ηαρχηεξα νκαιέο θσλνινγηθά ιέμεηο ζε ζχγθξηζε κε ιέμεηο πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ «αζπλέπεηα» γξαθνθσλεκηθήο αληηζηνηρίαο (Schwanenflugel et al., 2006). Μάιηζηα, απηή ε θαηεγνξία ιέμεσλ είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκε ζε καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο (Mesmer, 2001). Δπίζεο, θαίλεηαη πσο ε κεηάβαζε απφ ηε «κεξηθψο αιθαβεηηθή» ζηελ «πιήξσο αιθαβεηηθή» θάζε ηεο αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο δηεπθνιχλεηαη θη επηηαρχλεηαη ζεκαληηθά απφ ηελ αλαγλσζηηθή εμάζθεζε ζε πιηθά κε ηα ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά (Ehri, 2005), θαζψο πξνζθέξνληαη πνιιαπιέο επθαηξίεο θαηαλφεζεο θη εθαξκνγήο ησλ θαλφλσλ γξαθνθσλεκηθήο αληηζηνηρίαο θαη ηεο αιθαβεηηθήο γλψζεο. πλεπψο, ηα γξαθνθσλεκηθά ραξαθηεξηζηηθά δηαδξακαηίδνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ αλαγλψξηζε ησλ ιέμεσλ θαη θαη επέθηαζε ζηελ επρεξή αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ (Hiebert & Fisher, 2005). χκθσλα κε κειέηε ηνπ Πξσηφπαπα (2010), ε ζπλέπεηα ηνπ ειιεληθνχ νξζνγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο ππνινγίδεηαη ζε 95% πεξίπνπ γηα ηελ θαηεχζπλζε ηεο αλάγλσζεο θαη 80% πεξίπνπ γηα ηελ θαηεχζπλζε ηεο νξζνγξαθίαο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ην 95% ησλ γξαθεκάησλ πξνθέξεηαη κε ηνλ πην θνηλφ ηξφπν. Ωο εθ ηνχηνπ, ε πιεηνςεθία ησλ ιέμεσλ ησλ ειιεληθψλ θεηκέλσλ αλακέλεηαη λα απνηειείηαη απφ νκαιέο θσλνινγηθά ιέμεηο, ηηο νπνίεο αθφκε θαη νη αξράξηνη αλαγλψζηεο είλαη ζε ζέζε λα απνθσδηθνπνηήζνπλ εθαξκφδνληαο ηνπο θαλφλεο γξαθνθσλεκηθήο αληηζηνηρίαο. Οη ζπρλφρξεζηεο ιέμεηο απνηεινχλ έλαλ απφ ηνπο πεξηζζφηεξν κειεηεκέλνπο παξάγνληεο επίδξαζεο ηεο αλαγλψξηζεο ιέμεσλ, ηνπιάρηζηνλ ζηα βαζεηά νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα, φπσο είλαη ην αγγιηθφ (Zoccolotti et al., 2009). Ζ έληαμε ζπρλφρξεζησλ ιέμεσλ ζε θείκελα δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζεσξείηαη ηδηαηηέξσο απνηειεζκαηηθή ζηελ αλάπηπμε ηνπ απηνκαηηζκνχ ηεο αλαγλψξηζήο ηνπο (Hiebert & Fisher, 2005 Hoffman et al., 2001). Όζν πην ζπρλφρξεζηε είλαη κηα ιέμε, ηφζν

51 απμάλνληαη νη πηζαλφηεηεο ν αλαγλψζηεο λα ηελ έρεη ζπλαληήζεη ζην παξειζφλ θη σο εθ ηνχηνπ λα ηελ αλαγλσξίζεη κε κεγαιχηεξε ηαρχηεηα θη αθξίβεηα (Kuhn, 2011). πγθεθξηκέλα, νη ζπρλφρξεζηεο ιέμεηο απνηεινχλ ηελ πξψηε θαηεγνξία ιέμεσλ, ηελ νπνία ν αλαγλψζηεο καζαίλεη λα δηαβάδεη απηφκαηα. ηε ζπλέρεηα, νη αξράξηνη αλαγλψζηεο ζηεξηδφκελνη ζηε γλψζε απηή δηεπξχλνπλ ηνλ απηνκαηηζκφ πνπ θαηέθηεζαλ ζε άιιεο, ιηγφηεξν ζπρλέο ιέμεηο (Hiebert, 2005). Έηζη, ε αλαγλσζηηθή εμάζθεζε κε θείκελα πνπ πεξηέρνπλ κεζαίν έσο θαη κεγάιν πνζνζηφ ζπρλφρξεζησλ ιέμεσλ αλακέλεηαη λα είλαη απνδνηηθή γηα ηνπο καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο (Mesmer, 2010). Απφ έξεπλα πνπ δηεμήρζε ζε δηαθαλή γιψζζα, επηβεβαηψλεηαη φηη ν βαζκφο ζπρλφηεηαο εκθάληζεο κηαο ιέμεο ζηε γξαπηή γιψζζα επηδξά ζεκαληηθά ζηελ ηαρχηεηα αλάγλσζήο ηεο ζε φιεο ηηο ηάμεηο. Ζ επίδξαζε ηεο ζπρλφηεηαο απμάλεηαη ζηαδηαθά αγγίδνληαο ηνλ κέγηζην βαζκφ ζηελ ηξίηε ηάμε, νπφηε θαη νη καζεηέο αξρίδνπλ θαη απηνκαηνπνηνχλ ηελ αλαγλψξηζε ιηγφηεξν ζπρλφρξεζησλ ιέμεσλ. ηελ ίδηα έξεπλα, ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα ππήξμαλ ηα δεδνκέλα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε ζπζρέηηζε αλάκεζα ζηνλ βαζκφ επίδξαζεο ηεο ζπρλφηεηαο θαη ην κέγεζνο ηεο ιέμεο. ηα αξρηθά ζηάδηα αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο, ην κήθνο ηεο γξαθεκηθήο αλαπαξάζηαζεο ηεο ιέμεο ζπληζηά θαζνξηζηηθφ παξάγνληα επηξξνήο ηεο ηαρείαο αλάγλσζεο. πγθεθξηκέλα, ν αξηζκφο ζπιιαβψλ ηεο ιέμεο θαίλεηαη λα επεξεάδεη γξακκηθά ηελ ηαρχηεηα αλάγλσζεο, θπξίσο ζηηο κηθξφηεξεο ηάμεηο, ελψ ε επίδξαζε απηή κεηψλεηαη πξννδεπηηθά ζηηο κεγαιχηεξεο, νπφηε θαη νη ιέμεηο απηέο απνηεινχλ κέξνο ηνπ λνεηηθνχ ιεμηθνχ θη σο εθ ηνχηνπ είλαη δπλαηφ λα αλαγλσξηζηνχλ κε ηαρχηεηα (Zoccolotti et al., 2009). Γηα ηνπο καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, ε αλάγλσζε θαη ε ζεκαζηνινγηθή ζπγθξάηεζε πνιπζχιιαβσλ ιέμεσλ απνηειεί κηα θνπηαζηηθή θαη ζχλζεηε δηαδηθαζία, ε νπνία πξνυπνζέηεη θαηαβνιή πεξεηαίξσ γλσζηηθήο πξνζπάζεηαο. Ζ αλάγλσζε θεηκέλνπ κε κεγάιν πνζνζηφ πνιπζχιιαβσλ ιέμεσλ κεηψλεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ πηζαλφηεηα θαηάθηεζεο απηνκαηηζκνχ ζηελ αλαγλψξηζή ηνπο, ηδηαίηεξα φηαλ νη ιέμεηο απηέο εκθαλίδνληαη κφλν κηα θνξά (Hoffman et al., 2001). Σν κήθνο, ινηπφλ, ηεο ιέμεο απνηειεί έλαλ ηζρπξφ παξάγνληα επίδξαζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επίδνζεο ησλ αξράξησλ αλαγλσζηψλ θαη ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. Δπίζεο, ε ζεκαζηνινγηθή επεμεξγαζία ηνπ θεηκέλνπ θαζηζηά ηε ιεηηνπξγία ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο ζχλζεηε θαη πεξίπινθε (Hudson, 2011), θαζψο θάζε άγλσζηε θαη ζχλζεηε νξζνγξαθηθά ιέμε αληηκεησπίδεηαη θη επεμεξγάδεηαη μερσξηζηά, πξνυπνζέηνληαο ηελ επηθέληξσζε ηεο πξνζνρήο θαη ηελ θαηαβνιή πεξεηαίξσ

52 γλσζηηθψλ δπλάκεσλ (Schwanenflugel et al., 2006). Έηζη, θείκελα ηα νπνία απνηεινχληαη απφ νηθείν ιεμηιφγην απμάλνπλ ηηο πηζαλφηεηεο επρεξνχο αλάγλσζήο ηνπο, θαζψο ε γξαθεκηθή αλαπαξάζηαζε ησλ ιέμεσλ, νη νπνίεο είλαη νηθείεο θσλνινγηθά θαη ζεκαζηνινγηθά ζηνλ αλαγλψζηε, είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα ζπγθξαηεζνχλ θαη λα αλαθιεζνχλ κε ηαρχηεηα ιφγσ ησλ ήδε ππαξθηψλ ζπζρεηηζκψλ ηνπο κε ηε καθξφρξνλε κλήκε (Adams, 1990 Share, 2004). Ζ ππφζεζε ηεο «πνηφηεηαο ησλ ιεμηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ» (lexical quality hypothesis) ηνπ Perfetti (1985) εξκελεχεη ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία κε βάζε ηελ πνηφηεηα ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ ιέμεσλ πνπ δηαζέηεη ν αλαγλψζηεο ζην λνεηηθφ ιεμηθφ. Καηά ηελ ππφζεζε απηή, νη αλαπαξαζηάζεηο ησλ ιέμεσλ, νη νπνίεο εκπεξηέρνπλ αθξηβείο θαη ιεπηνκεξείο θσλνινγηθέο, νξζνγξαθηθέο, ζεκαζηνινγηθέο θαη ζπληαθηηθέο πιεξνθνξίεο, αλαθηψληαη κε κεγαιχηεξε ηαρχηεηα θη αθξίβεηα απφ ηε κλήκε ηνπ αλαγλψζηε. χκθσλα κε ηελ Clay (1977), νη άγλσζηεο θαη ζχλζεηεο νξζνγξαθηθά ιέμεηο είλαη απνδνηηθφηεξν λα εληάζζνληαη ζηα θείκελα δηδαζθαιίαο ζπζηεκαηηθά, ζηαδηαθά θη νξγαλσκέλα. Απηή ε θαηεγνξία ιέμεσλ πξνηείλεηαη λα εηζάγεηαη ζηαδηαθά θαη κε κεζαία έσο θαη πςειή ζπρλφηεηα επαλάιεςεο ηφζν εληφο ηνπ θεηκέλνπ, φζν θαη αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθά θείκελα αλάγλσζεο. Ωζηφζν, αλεμάξηεηα απφ ηα ζεηηθά απνηειέζκαηα πνπ ζεκεηψλεη ε επηθάιπςε ιέμεσλ, ηδηαίηεξα ρξήζηκε θαη ππνζηεξηθηηθή θαίλεηαη λα είλαη ε επαλάιεςε ιέμεσλ κέζα ζε δηαθνξεηηθέο πξνηάζεηο θαη θξάζεηο ηνπ ίδηνπ θεηκέλνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφλ, ν αλαγλψζηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δηαβάζεη ηελ ίδηα ιέμε πνιιαπιέο θνξέο θαη ζε δηαθνξεηηθέο γξακκαηηθά θαη ζεκαζηνινγηθά πξνηάζεηο (Kuhn, 2011) ρηίδνληαο ζηαδηαθά θαη ζρεκαηίδνληαο ιεπηνκεξείο θαη αθξηβείο αλαπαξαζηάζεηο ηεο ιέμεο ζην λνεηηθφ ηνπ ιεμηθφ. χκθσλα κε επηζθφπεζε πνπ δηεμήρζε απφ ηνπο Swanborn θαη de Glopper (1999), ν αξηζκφο ησλ ζπάλησλ ιέμεσλ ελφο θεηκέλνπ ζπληζηά έλαλ θξίζηκν παξάγνληα επηξξνήο ηεο αλαγλσζηηθήο επίδνζεο. Ζ ζηαηηζηηθή πηζαλφηεηα εθκάζεζεο λέσλ ιέμεσλ αγγίδεη ην.40, φηαλ ε αλαινγία άγλσζησλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ αλέξρεηαη ζηε 1 άγλσζηε ιέμε ζηηο 150. Ωζηφζν, ε πηζαλφηεηα απηή πέθηεη θαηαθφξπθα (.14), φηαλ ε αλαινγία κεηψλεηαη ζην κηζφ, δειαδή κηα άγλσζηε ιέμε ζηηο 75. Ζ θαηαβνιή γλσζηηθψλ δπλάκεσλ ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο αλακέλεηαη λα απμεζεί ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ηα θείκελα απνηεινχληαη απφ πνιιέο ζπάληεο θαη πνιπζχιιαβεο ιέμεηο. Ζ αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία επηβαξχλεηαη αθφκε πεξηζζφηεξν, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ νη ιέμεηο απηέο εκθαλίδνληαη κφλν κηα θνξά, θαζηζηψληαο ηελ θαηάθηεζε ηνπ

53 απηνκαηηζκνχ ηνπο αδχλαηε δηαδηθαζία. πλεπψο, ν αξηζκφο ζπάλησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ, ηα νπνία αμηνπνηνχληαη ζηε δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ελδείθλπηαη λα αληηπξνζσπεχεη έλα πεξηνξηζκέλν πνζνζηφ ησλ ζπλνιηθψλ ιέμεσλ θαη ησλ ιέμεσλ πνπ εκθαλίδνληαη κφλν κηα θνξά ζην θείκελν. Ζ αλάγλσζε θαζίζηαηαη ηαρεία θαη απηφκαηε, φηαλ νη καζεηέο έρνπλ αλαπηχμεη πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο αλαγλψξηζεο ησλ ιέμεσλ (Thaler et al., 2004). Σφζν νη έκπεηξνη, αιιά θπξίσο νη αξράξηνη αλαγλψζηεο παξάιιεια κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ νπηηθνχ ιεμηθνχ ρξεζηκνπνηνχλ επηπιένλ πιεξνθνξίεο θαη ζηξαηεγηθέο, πξνθεηκέλνπ λα αλαγλσξίζνπλ κε ηαρχηεηα ηηο ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ θαη λα εμάγνπλ ην λφεκα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ. πγθεθξηκέλα, ζπλδπάδνπλ πιεξνθνξίεο απφ πνηθίια ζπζηήκαηα λχμεσλ, φπσο είλαη ην ζεκαζηνινγηθφ, ην ζπληαθηηθφ, ην νξζνγξαθηθφ θαη ην θσλνινγηθφ, πξνθεηκέλνπ λα δηαβάζνπλ ην θείκελν κε ηαρχηεηα θη αθξίβεηα (Clay, 1977,1993). Γηα ηνλ ιφγν απηφ, πνιιά πξνγξάκκαηα παξέκβαζεο εζηηάδνπλ ζηε δηδαζθαιία πνιιαπιψλ ζηξαηεγηθψλ αλάγλσζεο, έηζη ψζηε ν καζεηήο λα είλαη ζε ζέζε λα δηαβάζεη θαη λα θαηαλνήζεη ηε ιέμε θαη ηελ πξφηαζε ηνπ θεηκέλνπ αμηνπνηψληαο λχμεηο θαη πιεξνθνξίεο πνπ κπνξεί εχθνια λα εμάγεη απφ ην θείκελν θη φ, ηη βξίζθεηαη γχξσ απφ απηφ (Suggate, 2014). Δηδηθφηεξα, νη αλαγλψζηεο είλαη δπλαηφ λα ζρεκαηίζνπλ ζεκαζηνινγηθέο πξνζδνθίεο σο πξνο ηνλ επφκελν γισζζηθφ φξν αλάγλσζεο αμηνπνηψληαο ηφζν ην λφεκα ηνπ θεηκέλνπ, φζν θαη ηελ απιή ζπληαθηηθή δνκή ησλ πξνηάζεψλ ηνπ (Παληειηάδνπ & Αλησλίνπ, 2008). Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε, σζηφζν, γηα ηελ πεηπρεκέλε εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο πξφβιεςεο απνηειεί ε γξακκαηηθή γλψζε, ε νπνία επηηξέπεη ζηνλ καζεηή λα ζπληάζζεη νξζέο γξακκαηηθά πξνηάζεηο θαη λα πξνβιέπεη ηε γισζζηθή ζπλέρεηα ηεο πξφηαζεο (Clay, 2000). Ο φξνο «πξνβιέςηκν θείκελν» πεξηιακβάλεη φια ηα θείκελα, ηα νπνία ζρεδηάδνληαη θαη ζπληάζζνληαη κε ζηφρν λα παξέρνπλ ζηνπο αλαγλψζηεο επηπιένλ λχμεηο θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Σα θείκελα ηεο θαηεγνξίαο απηήο ραξαθηεξίδνληαη απφ επαλάιεςε ζπληαθηηθψλ κνλάδσλ, νη νπνίεο κπνξεί λα πνηθίινπλ απφ κηα ζχληνκε θξάζε έσο κηα νιφθιεξε πξφηαζε (Hiebert, 1999). Δηδηθφηεξα, νη ππνζηεξηθηέο ησλ πξνβιέςηκσλ θεηκέλσλ ηζρπξίδνληαη φηη ε αλαγλψξηζε ηεο ιέμεο θαη ε ηθαλφηεηα ηνπ αλαγλψζηε λα απνκλεκνλεχεη θαη λα πξνζδνθά κε ηαρχηεηα ηνλ επφκελν γισζζηθφ φξν αλάγλσζεο είλαη δπλαηφ λα ππνζηεξηρζεί απφ ηελ εηθνλνγξάθεζε, ηα επαλαιακβαλφκελα πξφηππα ηεο γιψζζαο, ηνλ ξπζκφ θαη ηελ νκνηνθαηαιεμία (Johnston, 2000).

54 Ζ αμηνπνίεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ απηψλ θαζηζηά ηνπο καζεηέο ηθαλνχο λα δηαβάδνπλ κε αθξίβεηα ην θείκελν, αθφκε θη φηαλ νη δεμηφηεηεο απνθσδηθνπνίεζεο πνπ δηαζέηνπλ δελ επαξθνχλ γηα λα αλαγλσξίζνπλ επηηπρψο κεγάιν πνζνζηφ ησλ ιέμεσλ απηψλ κεκνλσκέλα (Cunningham, et al., 2005). Ωζηφζν, ε δηαθνξνπνίεζε ηεο ζπληαθηηθήο δνκήο ησλ επαλαιακβαλφκελσλ πξνηάζεσλ ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπ θεηκέλνπ ζεσξείηαη απαξαίηεηε, θαζψο εθηζηά θη επαλαθέξεη ηελ πξνζνρή ηνπ αλαγλψζηε ζηα γξαθεκηθά ραξαθηεξηζηηθά (Clay, 2000). ηφρνο ησλ πξνβιέςηκσλ θεηκέλσλ θαζίζηαηαη ε ελίζρπζε ηεο ζπληνληζκέλεο αμηνπνίεζεο πνιιαπιψλ πεγψλ πιεξνθνξηψλ. Ο ξφινο ηεο εηθνλνγξάθεζεο ζηελ εθκάζεζε ηεο αλάγλσζεο θαίλεηαη πσο ζπγθέληξσζε ην εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ ηηο δεθαεηίεο ηνπ 1960 θαη 1970 αλαδεηθλχνληαο ελδηαθέξνληα εξεπλεηηθά απνηειέζκαηα επί ηνπ ζέκαηνο (Johnston, 2000). πγθεθξηκέλα, ε αμηνπνίεζε ηεο εηθνλνγξάθεζεο ζπλδέεηαη ζηελά κε ηελ πξνβιεςηκφηεηα ηνπ θεηκέλνπ, θαζψο νη εηθφλεο πνπ ζπλνδεχνπλ ην θείκελν πξντδεάδνπλ ηνλ αλαγλψζηε ζρεηηθά κε ην ηη ζα δηαβάζεη, δηακνξθψλνληαο αληίζηνηρεο πξνζδνθίεο γηα ηηο ιέμεηο πνπ ππάξρνπλ ζην θείκελν (Clay, 1993). Ζ ζπκβνιή ηεο εηθνλνγξάθεζεο ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία θξίλεηαη πεξηζζφηεξν απνδνηηθή ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ απεηθνλίδνληαη ζπάληεο θη άγλσζηεο ιέμεηο. Ζ απεηθφληζε ησλ δχζθνισλ ιέμεσλ αθελφο πξνζειθχεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ αλαγλψζηε θη αθεηέξνπ θαζηζηά ηηο ζεκαζηνινγηθέο ζπλδέζεηο ηνπο πεξηζζφηεξν πινχζηεο θαη ζηαζεξέο (Hiebert, 1999). Ωο εθ ηνχηνπ, νη εηθφλεο πνπ ζπλνδεχνπλ ην θείκελν απνηεινχλ κηα ζεκαληηθή «ζθαισζηά» γηα ηνπο αξράξηνπο καζεηέο θαη ηνπο καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. Ωζηφζν, πνιινί είλαη νη εξεπλεηέο πνπ δηαηείλνληαη αξλεηηθά σο πξνο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ εηθφλσλ ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία (Johnoston, 2000). πγθεθξηκέλα, ππνζηεξίδνπλ πσο νη εηθνλνγξαθήζεηο απνζπνχλ ηελ πξνζνρή ηνπ αλαγλψζηε εκπνδίδνληαο ηελ θαηάθηεζε ηεο απηφκαηεο αλαγλψξηζεο ηεο ιέμεο, θαζψο νη καζεηέο δε ζηεξίδνληαη ζηα νξζνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο, αιιά ζηελ πξφβιεςε θαη ηελ εηθνλνγξάθεζε ηεο ιέμεο (Hiebert, 1999). ην ίδην πιαίζην εληάζζεηαη ε άπνςε φηη ηα θείκελα πνπ πξνάγνπλ ηελ παξάιιειε αμηνπνίεζε πνιιαπιψλ ζπζηεκάησλ λχμεσλ θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία ζπλνδεχνληαη απφ κεγάιν αξηζκφ κεηνλεθηεκάησλ. Πην αλαιπηηθά, ε αλαγλσζηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ δηεμάγεηαη κε ηελ παξάιιειε αμηνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηεο ζπληαθηηθήο δνκήο, ηεο εηθφλαο θαη ηνπ λνήκαηνο ζεσξείηαη φηη παξεκπνδίδεη ηελ αλάπηπμε ησλ νξζνγξαθηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ ιέμεσλ, ε νπνία

55 απνηειεί ηνλ απψηεξν ζηφρν θάζε δηδαθηηθήο παξέκβαζεο ηεο επρέξεηαο. ην ίδην πιαίζην εληάζζνληαη θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ειεγρφκελσλ θεηκέλσλ, ηα νπνία είλαη δπλαηφ λα αλαπηχμνπλ ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζην ζπγθεθξηκέλν ηχπν θεηκέλσλ, ε νπνία δελ αλακέλεηαη λα γεληθεπηεί ζε λέα θείκελα, θαζψο ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπλφινπ ησλ θεηκέλσλ δηαθέξνπλ θαηά πνιχ απφ απηά ησλ εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θη ειεγρφκελσλ θεηκέλσλ ησλ παξεκβάζεσλ (Johnston, 2000). Ο βαθμόρ δςζκολίαρ ηυν κειμένυν πος ζςνηάζζονηαι για ηην ενίζσςζη ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε επηινγήο ηνπ θαηάιιεινπ θεηκέλνπ πνπ ζα αμηνπνηεζεί δηδαθηηθά είλαη ν πξνζδηνξηζκφο θη ν εληνπηζκφο ηνπ επηπέδνπ αλαγλσζηκφηεηάο ηνπ. Δηδηθφηεξα, ην επίπεδν αλαγλσζηκφηεηαο (readability level) ελφο θεηκέλνπ απνηειεί έλαλ δείθηε, ν νπνίνο αληαλαθιά ηελ αληηζηνηρία ηνπ θεηκέλνπ κε ηελ ειηθία θαη ηελ ηάμε ζηελ νπνία νη πεξηζζφηεξνη καζεηέο είλαη ηθαλνί λα δηαβάζνπλ ην θείκελν κε επηηπρία. Σν επίπεδν αλαγλσζηκφηεηαο ηνπ θεηκέλνπ θαζνξίδεηαη ζπλήζσο κε ηε βνήζεηα κηαο ζηαζκηζκέλεο θφξκνπιαο, ε νπνία ππνινγίδεη ηε ζπληαθηηθή θαη ιεμηθή ηνπ δπζθνιία (Rasinski, 2010). Ζ επηθξαηέζηεξε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ θεηκέλσλ σο πξνο ηνλ βαζκφ αλαγλσζηηθήο δπζθνιίαο ηνπο θαηαηάζζεη ηα θείκελα ζε ηξία επίπεδα: ζην «επίπεδν αλεμαξηεζίαο» (independent level), ην «επίπεδν δηδαζθαιίαο» (instructional level) θαη ην «επίπεδν απνγνήηεπζεο» (frustration level). χκθσλα κε ην «επίπεδν αλεμαξηεζίαο», ν καζεηήο δηαβάδεη κε επρέξεηα θαη θαηαλφεζε, ελψ θάλεη ιίγα αληίζηνηρα ιάζε αλαγλψξηζεο ιέμεσλ θαη θαηαλφεζεο. ην «επίπεδν δηδαζθαιίαο» ν καζεηήο θάλεη θάπνηα ιάζε αλαγλψξηζεο ηεο ιέμεο, φρη ηδηαίηεξα ζεκαληηθά, ελψ ε θαηαλφεζε είλαη επαξθήο. Σέινο, ζην «επίπεδν απνγνήηεπζεο» ε αλάγλσζε είλαη αξγή, δηαθνπηφκελε θαη γίλεηαη θαλεξφ φηη ν καζεηήο δε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη επηηπρψο ην πιηθφ ηεο ηάμεο πνπ παξαθνινπζεί (Παληειηάδνπ, 2011). Ο πξνζδηνξηζκφο ηνπ βαζκνχ δπζθνιίαο ηνπ θεηκέλνπ πνπ αμηνπνηείηαη δηδαθηηθά γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θαηέρεη εμέρνπζα ζεκαζία ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο. Σα εξεπλεηηθά δεδνκέλα, σζηφζν, δε θαίλεηαη λα ζπγθιίλνπλ θαη λα εμάγνπλ αζθαιή ζπκπεξάζκαηα σο πξνο ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ βαζκνχ δπζθνιίαο ηνπ θεηκέλνπ πνπ ελδείθλπηαη γηα αλαγλσζηηθή εμάζθεζε θαη δηδαζθαιία ηεο επρέξεηαο. Οη Kuhn θαη Stahl (2003) πξνηείλνπλ ηε ρξήζε

56 θεηκέλσλ πνπ βξίζθνληαη ζην «επίπεδν δηδαζθαιίαο» ή αθφκε θαη ζην «επίπεδν απνγνήηεπζεο». ε αληίζεζε κε ηελ παξαπάλσ πξφηαζε, ε McGuinness (2004) θαη νη Chard, Vaughn θαη Tyler (2002) πξνηείλνπλ εχθνια θείκελα γηα ηνπο αξράξηνπο αλαγλψζηεο, ηα νπνία βξίζθνληαη ζην αλαγλσζηηθφ ηνπο επίπεδν ή ειάρηζηα πάλσ απφ απηφ κε ζηαδηαθή αχμεζε ηνπ βαζκνχ δπζθνιίαο ηνπο, αλάινγεο κε ην επίπεδν βειηίσζεο πνπ ζεκεηψλεη ν θάζε καζεηήο. Δλψ, ε Clay (2000) ππνζηεξίδεη φηη ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε εχθνισλ αλαγλσζηηθά θεηκέλσλ απμάλεη ηηο πηζαλφηεηεο εθκάζεζεο ησλ νξζνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο εθάζηνηε γιψζζαο, θαζψο επηηξέπεη ζηνλ αλαγλψζηε λα επηθεληξψζεη ηελ πξνζνρή ηνπ ζηα γξαθεκηθά ραξαθηεξηζηηθά. Δπίζεο, ην ζηάδην αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο, ζην νπνίν βξίζθεηαη ν εθάζηνηε αλαγλψζηεο θαζηζηά έλα αθφκε θαζνξηζηηθφ παξάγνληα επηξξνήο ηεο θαηαιιειφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο ησλ θεηκέλσλ αλάγλσζεο. Κείκελα, ηα νπνία πξννξίδνληαη γηα ηε δηδαζθαιία επηδέμησλ αλαγλσζηψλ δηαθέξνπλ ξηδηθά σο πξνο ηα ραξαθηεξηζηηθά, ην πεξηερφκελν θαη ηνλ βαζκφ δπζθνιίαο απφ απηά πνπ θαηαζθεπάδνληαη γηα ηε δηδαζθαιία ησλ καζεηψλ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο (Hoffman et al., 2001). χκθσλα κε ηε Hudson (2011), νη αλαγλψζηεο, νη νπνίνη δηαβάδνπλ ζσζηά ιηγφηεξεο απφ 50 ιέμεηο ζην ιεπηφ θαίλεηαη πσο επσθεινχληαη πεξηζζφηεξν απφ θείκελα ηα νπνία ηνπνζεηνχληαη ζην «instructional level». Αληηζέησο, ν βαζκφο δπζθνιίαο ηνπ θεηκέλνπ δε θαίλεηαη λα θαηέρεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο γηα καζεηέο πνπ ζεκεηψλνπλ πςειφηεξε επρέξεηα. Δπηπιένλ, αλαθνξηθά κε ηελ παξνρή ζηήξημεο ζηνλ καζεηή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο, πξνηείλεηαη ε ρξήζε πεξηζζφηεξν δχζθνισλ θεηκέλσλ ζηελ πεξίπησζε πνπ ν αλαγλψζηεο ππνζηεξίδεηαη απφ ελήιηθα, θαζψο παξέρεηαη επαξθήο θαη θαηάιιειε βνήζεηα θη αλαηξνθνδφηεζε. Αληίζεηα, ζηελ πεξίπησζε πνπ ν καζεηήο ππνζηεξίδεηαη απφ νκήιηθν ή απφ ερνγξαθεκέλν αξρείν, φπνπ παξέρεηαη πεξηνξηζκέλε ή θαη θαζφινπ βνήζεηα, ε ρξήζε επθνιφηεξσλ θεηκέλσλ δηαπηζηψλεηαη απνδνηηθφηεξε. ηνλ βαζκφ πνπ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θεηκέλσλ ζπκβάιινπλ ζηελ εθκάζεζε ηεο αλάγλσζεο θάζε πξνζέγγηζε αλαγλσζηηθήο δηδαζθαιίαο ελδείθλπηαη λα ππνζηεξίδεηαη θαη λα ζπλνδεχεηαη απφ ηελ αμηνπνίεζε αληίζηνηρσλ, εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ. Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο δηδαθηηθήο ππνζηήξημεο ησλ θεηκέλσλ θαζίζηαηαη απαξαίηεηνο ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο δηδαθηηθήο ηνπο αμίαο (Cunningham et al., 2005).

57 ηελ ειιεληθή γιψζζα, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη σο ξερή θαη δηαθαλήο, νη απαηηήζεηο θσλνινγηθήο αλάιπζεο κεηψλνληαη, ελψ ε δεμηφηεηα αθξηβνχο απνθσδηθνπνίεζεο θαίλεηαη πσο θαηαθηάηαη κε κεγαιχηεξε επθνιία απφ ηνπο καζεηέο, ζε ζχγθξηζε κε ηα βαζεηά νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα (Πξσηφπαπαο & θαινχκπαθαο, 2008 Zoccolotti et al., 2009). Ζ δεμηφηεηα, ινηπφλ, ηεο ηαρείαο αλάγλσζεο αλάγεηαη ζε πεξηνρή ζπζηεκαηηθήο δηδαζθαιίαο, ηδηαίηεξα ζε καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. Σν απμεκέλν εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ πνπ έρεη ζπγθεληξψζεη ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ηηο ηειεπηαίεο ηξεηο δεθαεηίαο επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζηηο απνηειεζκαηηθφηεξεο θη απνδνηηθφηεξεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο θαιιηέξγεηάο ηεο. Ωζηφζν, απφ ηα παξαπάλσ δεδνκέλα δηαπηζηψλεηαη φηη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θεηκέλσλ πνπ εληάζζνληαη ζηα ζπγθεθξηκέλα πξνγξάκκαηα δηαδξακαηίδνπλ επίζεο θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ πεηπρεκέλε έθβαζή ηνπο. Λακβάλνληαο ππφςε φζα παξαηέζεθαλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έιιεηςε εξεπλεηηθά ηεθκεξησκέλσλ πξνηάζεσλ γηα ηελ πνηφηεηα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θεηκέλσλ πνπ εληάζζνληαη ζηηο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θξίλεηαη απαξαίηεηνο ν ζρεδηαζκφο θαη ε εθαξκνγή ελφο πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο πνπ ζα ζπλδπάδεη εξεπλεηηθά ηεθκεξησκέλεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλνπ αλαγλσζηηθνχ πιηθνχ γηα ηελ ελίζρπζε θαη δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο.

58 κοπόρ ηηρ Έπεςναρ και Επεςνηηικά Επυηήμαηα θνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ήηαλ ε αλάπηπμε θαη ε ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο δπν ειιελφθσλσλ καζεηψλ δεπηέξαο δεκνηηθνχ κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, νη νπνίνη ζεκείσλαλ ζεκαληηθά ρακειή επίδνζε ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα. Δηδηθφηεξα, κέζα απφ ηελ εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο δηεξεπλήζεθε θαηά πφζν ε αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή πνηθίισλ δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ επηθέξεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα καζεηψλ κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. Σα εηδηθά θαηαζθεπαζκέλα θείκελα απνηεινχληαλ απφ θσλνινγηθά νκαιέο ιέμεηο, απφ ζπρλφρξεζηεο ιέμεηο, απφ επαλαιακβαλφκελα νξζνγξαθηθά πξφηππα, θαζψο θη απφ νκαιή ζπληαθηηθή δνκή, νηθείν ζεκαζηνινγηθά ιεμηιφγην θαη πεξηερφκελν. Σα θείκελα αμηνπνηήζεθαλ ζην πιαίζην ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, φπνπ εθαξκφζηεθαλ δηάθνξεο ζηξαηεγηθέο ελίζρπζεο ηεο επρέξεηαο. πγθεθξηκέλα, αμηνπνηήζεθε ε ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε, ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε κε παξνρή αλαηξνθνδφηεζεο, ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε κε απηνπαξαθνινχζεζε θη ελίζρπζε, θαζψο θαη ε δηδαζθαιία ησλ ζχλζεησλ νξζνγξαθηθά ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ ζε ζπλζήθε κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο. Με βάζε ηελ αλαζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο πξνέθπςαλ ηα παξαθάησ εξεπλεηηθά εξσηήκαηα, ηα νπνία αθνξνχλ ηφζν ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο επρέξεηαο, φζν θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αλαγλσζηηθνχ πιηθνχ πνπ εληάζζεηαη ζε απηήλ: 1. Ζ εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ αλαπηχζζεη ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζηα δηδαρζέληα θείκελα; 2. Ζ εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ αλαπηχζζεη ηελ αλαγλσζηηθή επίδνζε; 3. Ζ εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ ζπλδέεηαη κε ηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ; 4. Οη λχμεηο ηνπ θεηκέλνπ επηδξνχλ ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ;

59 Μέζνδνο-Γηαδηθαζίεο Μεθοδολογία ηηρ Έπεςναρ ηελ παξνχζα έξεπλα ρξεζηκνπνηήζεθε ν αηνκηθφο πεηξακαηηθφο ζρεδηαζκφο πνιιαπιψλ βαζηθψλ επηπέδσλ (multiple baseline crosssubjects design) κε πεηξακαηνπξφζσπα, ν νπνίνο δηεξεπλά ηελ επίδξαζε κηαο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηήο ζε κηα ζηαζεξή θαη ζπγθεθξηκέλε ζπκπεξηθνξά. Βαζηθφο ζθνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζρεδηαζκνχ είλαη ε αλίρλεπζε ιεηηνπξγηθήο ζρέζεο κεηαμχ εμαξηεκέλεο θαη αλεμάξηεηεο κεηαβιεηήο κέζα απφ πεηξακαηηθφ έιεγρν. Ο πεηξακαηηθφο έιεγρνο θαη ε ινγηθή ηέηνησλ αηνκηθψλ πεηξακαηηθψλ ζρεδηαζκψλ βαζίδνληαη ζην ηξίπηπρν: πξφβιεςε - επηβεβαίσζε - επαλάιεςε. πγθεθξηκέλα, ν πεηξακαηηθφο έιεγρνο ζηεξίδεηαη ζην γεγνλφο φηη εάλ ε ζπκπεξηθνξά ελφο ζπκκεηέρνληα παξνπζηάδεη βειηίσζε κεηά ηελ εθαξκνγή ηεο παξέκβαζεο, ηφηε ε βειηίσζε είλαη πηζαλφ λα νθείιεηαη ζηελ παξέκβαζε. Δάλ ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά απεηθνλίδνληαη θαη ζηηο ζπκπεξηθνξέο ησλ άιισλ ζπκκεηερφλησλ, ηφηε νη εξεπλεηέο νδεγνχληαη ζην ζπκπέξαζκα φηη ε αλεμάξηεηε κεηαβιεηή (παξέκβαζε) είλαη ν πηζαλφηεξνο ιφγνο γηα ηηο αιιαγέο πνπ παξαηεξήζεθαλ (Barger-Anderson et al., 2009). Ο Horner θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ (2005) επηζεκαίλνπλ φηη ε επαλάιεςε είλαη πνιχ ζεκαληηθή ζηνπο αηνκηθνχο πεηξακαηηθνχο ζρεδηαζκνχο, γηαηί αθελφο θαζηεξψλνπλ ηελ αμηνπηζηία ησλ πξνεγνχκελσλ ζπκπεξαζκάησλ θη αθεηέξνπ θαζνξίδνπλ ηε γελίθεπζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ κέζα απφ ηελ εθαξκνγή ησλ επαλαιήςεσλ ζε δηαθνξεηηθνχο ζπκκεηέρνληεο. Οη εξεπλεηέο ησλ αηνκηθψλ πεηξακαηηθψλ ζρεδηαζκψλ ζπλήζσο επηηπγράλνπλ πεηξακαηηθφ έιεγρν, θη άξα δηαζθάιηζε ηεο εζσηεξηθήο εγθπξφηεηαο, ηφζν κέζσ ησλ επαλαιακβαλφκελσλ κεηξήζεσλ ηεο εμαξηεκέλεο κεηαβιεηήο, φζν θαη κέζσ ηεο επαλαιακβαλφκελεο θαη ζπζηεκαηηθήο εηζαγσγήο ηεο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηήο ζε δηαθνξεηηθά ρξνληθά δηαζηήκαηα. Ζ επαλάιεςε είλαη απηή πνπ δηαζθαιίδεη φηη νη αιιαγέο ζηελ εμαξηεκέλε κεηαβιεηή πξάγκαηη ζρεηίδνληαη κε ηνπο ρεηξηζκνχο ζηελ αλεμάξηεηε κεηαβιεηή θαη δελ ππάξρεη πηζαλφηεηα άιιεο κεηαβιεηέο λα είλαη ππεχζπλεο γηα ηελ αιιαγή ζηε ζπκπεξηθνξά. χκθσλα κε ηνλ Horner θαη ηνπο ζπλεξγάηεο ηνπ (2005), ν πεηξακαηηθφο έιεγρνο επηηπγράλεηαη φηαλ ν ζρεδηαζκφο επηηχρεη ηξεηο ηεθκεξηψζεηο ηεο επίδξαζεο ηεο παξέκβαζεο ζε ηξία δηαθνξεηηθά

60 ρξνληθά ζεκεία κε έλα κφλν ζπκκεηέρνληα (within-subject replication) ή κε δηαθνξεηηθνχο ζπκκεηέρνληεο (inter-subject replication) ζε δηαθνξεηηθή ρξνληθή ζηηγκή. Ο ζρεδηαζκφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζπκπεξηιακβάλεη ηξεηο θάζεηο. Ζ πξψηε θάζε απνηειείηαη απφ ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε, ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ρνξήγεζε ζηαζκηζκέλνπ εξγαιείνπ αλίρλεπζεο αλαγλσζηηθψλ δπζθνιηψλ. Ζ δεχηεξε θάζε, απνηειείηαη απφ ηε δίκελε δηεμαγσγή ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, θαηά ηελ νπνία εθαξκφζηεθε έλα ζχλζεην πξφγξακκα δηδαζθαιίαο ηεο επρέξεηαο θαη ηέινο, θαηά ηελ ηξίηε θάζε ηεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο, αμηνινγήζεθαλ εθ λένπ νη αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο ησλ ζπκκεηερφλησλ κε ηελ επαλάιεςε ηεο ρνξήγεζεο ηνπ ίδηνπ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε επίδξαζε θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο. ςμμεηέσονηερ Ζ επηινγή δηεμαγσγήο ηεο παξέκβαζεο κε ηελ ειηθηαθή νκάδα ηεο δεπηέξαο δεκνηηθνχ έγηλε κε θξηηήξην ηα ραξαθηεξηζηηθά αλαγλσζηηθήο αλάπηπμεο ηνπ ζηαδίνπ, ζην νπνίν βξίζθνληαη νη καζεηέο απηήο ηεο ηάμεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη καζεηέο θαηά ηε δηάξθεηα θνίηεζεο ζηε δεπηέξα ηάμε αλαπηχζζνπλ ζεκαληηθά φιεο ηηο αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο, σζηφζν νη δεμηφηεηεο απηέο δελ αλαπηχζζνληαη κε ηνλ ίδην ξπζκφ. Έρνληαο σξηκάζεη θαη δερζεί ήδε έλα ζρνιηθφ έηνο ηππηθήο εθπαίδεπζεο, νη καζεηέο θαίλεηαη πσο έρνπλ θαηαθηήζεη θαη πιένλ ζηαζεξνπνηνχλ ηηο δεμηφηεηεο απνθσδηθνπνίεζεο, θαζψο δηέξρνληαη απφ ηελ «πιήξσο αιθαβεηηθή» θάζε, ζχκθσλα κε ηελ ηππνινγία ηεο Ehri (2005), ελψ δηαθξίλνληαη απφ ζεκαληηθή βειηίσζε ζηελ αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα (Zoccolotti et al., 2009). Αξθεί λα ζεκεησζεί πσο έλαο αλαγλψζηεο ηππηθήο αλάπηπμεο ζηε δεπηέξα ηάμε απμάλεη ηελ ηαρχηεηα αλάγλσζεο ηνπ θαηά 40 ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ, ζε αληίζεζε κε έλαλ καζεηή ζηελ ηξίηε ηάμε, ν νπνίνο βειηηψλεη ηελ αλαγλσζηηθή ηνπ ηαρχηεηα θαηά 20 ιέμεηο ην ιεπηφ (Hiebert, 2006). Ζ εθαξκνγή, ινηπφλ, ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο κε ηε ζπγθεθξηκέλε ειηθηαθή νκάδα ζεσξήζεθε ε θαηαιιειφηεξε. Οη ζπκκεηέρνληαο ηεο έξεπλαο ήηαλ κηα καζήηξηα θη έλαο καζεηήο δεπηέξαο δεκνηηθνχ. πγθεθξηκέλα, θαηφπηλ αμηνιφγεζεο έμη καζεηψλ πνπ θνηηνχζαλ ζε ηέζζεξα δεκφζηα δεκνηηθά ζρνιεία ηεο δπηηθήο Θεζζαινλίθεο, επηιέρζεθαλ νη δπν ζπκκεηέρνληεο πνπ πιεξνχζαλ ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα επηινγήο. Αξρηθά, νη καζεηέο έπξεπε λα παξνπζηάδνπλ ραξαθηεξηζηηθά Μαζεζηαθψλ Γπζθνιηψλ ζεκεηψλνληαο

61 ρακειή επίδνζε ζε ζηαζκηζκέλεο δνθηκαζίεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ. Δπίζεο, νη καζεηέο έπξεπε λα θνηηνχλ ζηε δεπηέξα ηάμε, ελψ δελ έπξεπε λα ιακβάλνπλ επηπιένλ εμαηνκηθεπκέλε ή νκαδηθή εθπαηδεπηηθή ππνζηήξημε πξνθεηκέλνπ λα πεξηνξηζηνχλ νη επηδξάζεηο άιισλ παξαγφλησλ ζηηο εμαξηεκέλεο κεηαβιεηέο ηεο έξεπλαο. Σέινο, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ήηαλ ε εμαζθάιηζε ηεο γνληθήο ζπγθαηάζεζεο γηα ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή ζην πξφγξακκα παξέκβαζεο. Αηομικό πποθίλ ζςμμεηέσοςζαρ Ζ Διέλε ήηαλ 7 εηψλ θαη 8 κελψλ, θνηηνχζε ζηε Β δεκνηηθνχ ζε γεληθφ δεκφζην ζρνιείν ηεο δπηηθήο Θεζζαινλίθεο θαη παξαθνινπζνχζε θαζεκεξηλά ηα καζήκαηά ηεο ζηε γεληθή ηάμε ρσξίο ηελ παξνρή επηπιένλ εμαηνκηθεπκέλεο ή νκαδηθήο εθπαηδεπηηθήο ππνζηήξημεο εληφο ή εθηφο ηεο ηάμεο. Δπίζεο, ε καζήηξηα παξαθνινπζνχζε ην νινήκεξν πξφγξακκα ηνπ ζρνιείνπ. Ζ παξαθάησ πεξηγξαθή ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνξηθνχ, ησλ γλσζηηθψλ θαη καζεζηαθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο καζήηξηαο εκπεξηέρεη πιεξνθνξίεο πνπ ζπγθεληξψζεθαλ κέζα απφ ηε κνξθή ειεχζεξεο ζπδήηεζεο πνπ δηεμήρζε ζηνλ ρψξν ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο, ηελ εθπαηδεπηηθφ ηεο ηάμεο θαη ηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ. Δπίζεο, παξνπζηάδνληαη πιεξνθνξίεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε ηεο καζήηξηαο, ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ρνξήγεζε ηνπ ζηαζκηζκέλνπ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ «NewΣεια» (Παληειηάδνπ & Αλησλίνπ, ππφ δεκνζίεπζε). Ζ νηθνγέλεηα ηεο Διέλεο ήηαλ ππξεληθή, θαζψο απνηεινχηαλ απφ ηνπο δπν γνλείο, ηελ Διέλε θαη ηε κηθξφηεξε αδειθή ηεο. Ζ νηθνγέλεηα έκελε ζε ηδηφθηεην ζπίηη ζε πεξηνρή ηεο δπηηθήο Θεζζαινλίθεο, φπνπ ε Διέλε κνηξαδφηαλ ην δσκάηην ηεο κε ηε κηθξφηεξε αδειθή ηεο. Ο παηέξαο ηεο εξγαδφηαλ σο ηδησηηθφο ππάιιεινο ζε βηβιηνπσιείν, ελψ ε κεηέξα ηεο ήηαλ θνηλσληθή ιεηηνπξγφο θη εξγαδφηαλ πεξηζηαζηαθά. Οη γνλείο ηεο Διέλεο ήηαλ θηιηθνί θαη ζπλεξγάδνληαλ ρσξίο πξνβιήκαηα κε ηελ εθπαηδεπηηθφ ηεο ηάμεο θαη ηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ. Ζ Διέλε θαηά ηε δηάξθεηα θνίηεζεο ζηελ πξψηε ηάμε παξαθνινπζνχηαλ απφ δηεπηζηεκνληθή νκάδα ηδησηηθνχ θνξέα. Ωζηφζν, νη γνλείο ηεο δελ είραλ απεπζπλζεί ζην KE.Γ.Γ.Τ. ηεο πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία αλήθαλ, πξνθεηκέλνπ λα ιάβνπλ επίζεκε γλσκάηεπζε γηα ηηο καζεζηαθέο δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηδε ε Διέλε. Οη γνλείο έδεηρλαλ εκπηζηνζχλε ζην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην θαη ήηαλ πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη πνπ ε θφξε ηνπο θνηηνχζε ζην ζπγθεθξηκέλν ζρνιείν. Δπίζεο, θαηλφηαλ πσο ζπλεξγαδφηαλ θαιά κε ηελ εθπαηδεπηηθφ ηεο Διέλεο, ε

62 νπνία είρε αλαιάβεη ηελ εθπαίδεπζε θαη ηε δηδαζθαιία ηεο απφ ηελ πξψηε ηάμε. Ζ κεηέξα ηεο Διέλεο έδεηρλε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηε καζεζηαθή ηεο πνξεία, ελψ θαηλφηαλ πσο ήηαλ ελεκεξσκέλε ζρεηηθά κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ καζεζηαθψλ δπζθνιηψλ ζπλνιηθφηεξα. πγθεθξηκέλα, παξαθνινπζνχζε ζεκηλάξηα ζρεηηθά κε ηηο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, αλαδεηνχζε πιεξνθνξίεο ζην δηαδίθηπν, ελψ ζπκβνπιεπφηαλ θη ελεκεξσλφηαλ απφ εηδηθή δηεπηζηεκνληθή επηηξνπή γηα ηνλ ηξφπν αληηκεηψπηζήο ησλ καζεζηαθψλ αλαγθψλ ηεο θφξεο ηεο. πλνιηθά, νη γνλείο θαηλφηαλ πσο είραλ απνδερζεί ηηο καζεζηαθέο δπζθνιίεο ηεο καζήηξηαο δηαηεξψληαο ξεαιηζηηθέο θαη πςειέο ζρνιηθέο πξνζδνθίεο γηα εθείλε. Σν πεξηβάιινλ πνπ πιαηζίσλε ηε καζήηξηα ζην ζπίηη θαηλφηαλ ππνζηεξηθηηθφ θαη πινχζην ζε εκπεηξίεο γξακκαηηζκνχ. Οη γνλείο ηεο Διέλεο πξνζπαζνχζαλ λα ηεο πξνζθέξνπλ θαηάιιεια εθφδηα θαη λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο καζεζηαθέο δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηδε φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα. Δηδηθφηεξα, ελδηαθέξνληαλ λα εθνδηάζνπλ ηε καζήηξηα κε εγθπθινπαηδηθέο θαη γεληθέο γλψζεηο επελδχνληαο ζηε κφξθσζε ηεο, φπσο απνδείρζεθε απφ ηηο γεληθέο γλψζεηο ηεο Διέλεο θαη ην πινχζην ιεμηιφγην πνπ ρξεζηκνπνηνχζε. Ζ Διέλε αγαπνχζε ηελ παηδηθή ινγνηερλία, παξφιν πνπ δπζθνιεπφηαλ λα ηε δηαβάζεη θαη λα ηελ θαηαλνήζεη αλεμάξηεηα. Ο πξνθνξηθφο ηεο ιφγνο ήηαλ αξθεηά αλαπηπγκέλνο ζπγθξηηηθά κε ηα παηδηά ηεο ειηθίαο ηεο. πγθεθξηκέλα, ν εθθξαζηηθφο ηεο ιφγνο ήηαλ πινχζηνο, εκπεξηείρε καθξέο πεξηφδνπο, επίζεηα, επηξξήκαηα, ζχλζεηε ζπληαθηηθή δνκή, ελψ ε καζήηξηα θαηλφηαλ πσο ρξεζηκνπνηνχζε κε επθνιία πνιιά είδε δεπηεξεπνπζψλ πξνηάζεσλ. ην ζπίηη, ε Διέλε ήηαλ ζπλεπήο ζηα θαζήθνληα ηεο γηα ην ζρνιείν, θαζψο επηζπκνχζε θαζεκεξηλά πξψηα λα νινθιεξψζεη ηηο εξγαζίεο ηεο θαη ζηε ζπλέρεηα λα παίμεη. ηνηρείν πνπ απνδεηθλχεη ππεπζπλφηεηα, νξγάλσζε, αιιά θαη ηελ πξνζπάζεηα ηεο καζήηξηαο λα αληαπνθξηζεί επηηπρψο ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ζρνιείνπ. Ζ Διέλε ήηαλ έλα εμαηξεηηθά επηθνηλσληαθφ θη άλεην παηδί. Ήηαλ ζπλεξγάζηκε θαη πάληα πξφζπκε λα πξνζπαζήζεη λα εθηειέζεη ην έξγν πνπ ζα ηεο αλαζεηφηαλ. ην ζρνιηθφ πιαίζην, ε καζήηξηα δηαηεξνχζε θηιίεο κε ηα παηδηά ηεο ηάμεο ηεο, ηδηαίηεξα κε δπν ζπκκαζήηξηέο ηεο, ελψ θαηλφηαλ πσο έπαηξλε επραξίζηεζε απφ ην παηρλίδη. Έηξεθε ζεηηθά ζπλαηζζήκαηα θαη ζηάζε απέλαληη ζην ζρνιείν, ελψ θαηλφηαλ πσο πεξλνχζε επράξηζηα ζε απηφ. Σν θιίκα ηεο ηάμεο ηεο ήηαλ θηιηθφ θαη δεζηφ, ελψ ε καζήηξηα έδεηρλε πσο αηζζαλφηαλ αζθάιεηα ζε απηφ. Οη ζρέζεηο ηεο καζήηξηαο κε ηε δαζθάια ηεο ήηαλ θηιηθέο θαη ραξαθηεξηδφηαλ απφ εκπηζηνζχλε θαη απνδνρή. Ζ δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ ηεο ηάμεο ήηαλ ζε «Π» θαη ε Διέλε θαζφηαλ ζε ζξαλίν ζην θέληξν ηεο

63 δηάηαμεο, καδί κε ηελ πην ζηελή ηεο θίιε. Ζ καζήηξηα θαηλφηαλ πσο είρε πξνζαξκνζηεί ζην ζρνιηθφ πξφγξακκα, ελψ ήηαλ πάληα πξφζπκε λα ζπκκεηέρεη ζε εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο δελ απαηηνχζαλ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Αθνινπζνχζε ηε ξνή ηνπ πξνγξάκκαηνο, αλ θαη αληηκεηψπηδε δπζθνιίεο, ηδηαίηεξα, ζηα γισζζηθά καζήκαηα. Ζ ζπκκεηνρή ηεο ζηε δηάξθεηα ησλ καζεκάησλ θαη ζηηο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ραξαθηεξηδφηαλ πεξηνξηζκέλε, ελψ πνιιέο θνξέο ήηαλ αθεξεκέλε. Ζ καζήηξηα έδεηρλε επηκνλή θαη πξνζπάζεηα θάζε θνξά πνπ εθηεινχζε κηα δξαζηεξηφηεηα, ελψ απνγνεηεπφηαλ έληνλα ζηελ πεξίπησζε πνπ δελ ηα θαηάθεξλε. Δπίζεο, έδεηρλε ακεραλία θάζε θνξά πνπ θαινχηαλ λα δηαβάζεη θάηη λέν ελψπηνλ ησλ ζπκκαζεηψλ ηεο. Ζ δαζθάια ηεο ηάμεο επεδείθλπε ελδηαθέξνλ γηα ηε ζρνιηθή πνξεία ηεο καζήηξηαο, ρσξίο σζηφζν λα εθαξκφδεη θάπνην είδνο δηαθνξνπνίεζεο ζηε δηδαζθαιία ηεο, πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζεί ζηηο καζεζηαθέο αλάγθεο ηεο καζήηξηαο θαη λα θαηαζηήζεη ηε δηδαζθαιία ηεο πεξηζζφηεξν πξνζβάζηκε θαη θαηάιιειε γηα ηα καζεζηαθά ηεο ραξαθηεξηζηηθά. Ζ πξνζπάζεηα ηεο εθπαηδεπηηθνχ πεξηνξηδφηαλ ζην λα δίλεη πεξηζζφηεξν ρξφλν ζε φιε ηελ ηάμε γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ, θαζψο θαη ζηελ παξφηξπλζε ηεο καζήηξηαο λα δηαβάδεη ζχληνκα θη εχθνια θείκελα ελψπηνλ ηεο ππφινηπεο ηάμεο. Ζ Διέλε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαιεηκκάησλ, ζπλαλαζηξεθφηαλ κε φια ηα παηδηά ηεο ηάμεο, ζπκκεηείρε ζε νκαδηθά παηρλίδηα ή έπαηδε κε ηηο δπν πην ζηελέο θίιεο ηεο. πλνιηθφηεξα, θαηλφηαλ πσο θηλνχηαλ κε άλεζε θαη ζηγνπξηά ζηνλ πξναχιην ρψξν θαη πεξλνχζε επράξηζηα. χκθσλα κε ηελ αμηνιφγεζε πνπ ππνβιήζεθε ε καζήηξηα ζηηο εθηά ζηαζκηζκέλεο δνθηκαζίεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ ηνπ ηεζη «NewΣέια», ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο παξέκβαζεο, πξνέθπςε φηη ε Διέλε είρε ρακειή επίδνζε ζε φιεο ηηο αλαγλσζηηθέο δνθηκαζίεο ζπγθξηηηθά κε ηελ ειηθηαθή νκάδα ηεο δεπηέξαο ηάμεο. εκαληηθέο ήηαλ νη δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηδε ε καζήηξηα θαη ζηηο ηέζζεξηο δνθηκαζίεο απνθσδηθνπνίεζεο, θαζψο θαη ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα. Αλαιπηηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηε βαζκνινγία πνπ ζπγθέληξσζε ζηηο δνθηκαζίεο απνθσδηθνπνίεζεο, ε επίδνζή ηεο βξηζθφηαλ θάησ απφ ην 15%, ζπγθξηηηθά κε ηηο επηδφζεηο ησλ καζεηξηψλ ηεο ίδηαο ηάμεο. Ζ επίδνζή ηεο ζηελ αλάγλσζε πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ θαη ςεπδνιέμεσλ ήηαλ ζην 10% θαη ζην 1% αληίζηνηρα Δλψ, ζηηο δνθηκαζίεο δηάθξηζεο θαη αλαγλψξηζεο ιέμεσλ αλεξρφηαλ ζην 15% θαη ζην 10%, αληίζηνηρα. Ηδηαίηεξα ρακειή δηαπηζηψζεθε ε επίδνζε ηεο καζήηξηαο θαη ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ε νπνία αληηζηνηρνχζε ζην 5% ζπγθξηηηθά κε ηηο επηδφζεηο ησλ

64 νκειίθσλ ηεο. Απφ ηελ αλάιπζε ιαζψλ ηεο καζήηξηαο ηφζν ζηηο δνθηκαζίεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, φζν θαη ηεο επρέξεηαο δηαπηζηψζεθε φηη ε καζήηξηα έθαλε θπξίσο αληηθαηαζηάζεηο θη αθαηξέζεηο θσλεκάησλ αξρηθήο θαη ηειηθήο ζέζεο, θαζψο θαη αληηθαηαζηάζεηο θη αθαηξέζεηο θσλεκάησλ πνπ εληάζζνληαλ ζε ζπκθσληθά ζπκπιέγκαηα. Αληίζεηα κε ηα παξαπάλσ, ζην 40% θαηαηαζζφηαλ ε επίδνζε ηεο καζήηξηαο ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε θεηκέλνπ. Αηομικό πποθίλ ζςμμεηέσονηα Ο Πέηξνο ήηαλ 7 εηψλ θαη 10 κελψλ, θνηηνχζε ζηε Β δεκνηηθνχ ζε δηαπνιηηηζκηθφ ζρνιείν ηεο δπηηθήο Θεζζαινλίθεο θαη παξαθνινπζνχζε θαζεκεξηλά ηα καζήκαηά ηνπ ζηε γεληθή ηάμε ρσξίο ηελ παξνρή επηπιένλ εμαηνκηθεπκέλεο ή νκαδηθήο εθπαηδεπηηθήο ππνζηήξημεο εληφο ή εθηφο ηεο ηάμεο. Όζνλ αθνξά ην ζρνιείν, ν καζεηηθφο πιεζπζκφο απαξηηδφηαλ απφ ξσζφθσλνπο Έιιελεο καζεηέο, απφ καζεηέο αιβαληθήο θαη γεσξγηαλήο θαηαγσγήο, θαζψο θη απφ έλα κηθξφ πνζνζηφ ξνκά. Δπίζεο, ην ζρνιείν εληαζζφηαλ ζε πξφγξακκα δσξεάλ ζίηηζεο. Ο καζεηήο ήηαλ ειιελφθσλνο, ειιεληθήο θαηαγσγήο. Ζ παξαθάησ πεξηγξαθή ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνξηθνχ, ησλ γλσζηηθψλ θαη καζεζηαθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ καζεηή πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο πνπ ζπγθεληξψζεθαλ κέζα απφ ηε κνξθή ειεχζεξεο ζπδήηεζεο πνπ δηεμήρζε ζηνλ ρψξν ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο, ηελ εθπαηδεπηηθφ ηεο ηάμεο θαη ηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ, φπσο θαη πιεξνθνξίεο απφ ηε γλσκάηεπζε ηνπ καζεηή πνπ απνδφζεθε απφ ην ΚΔ.Γ.Γ.Τ. ηεο πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία αλήθε. Δπίζεο, θαηαγξάθνληαη πιεξνθνξίεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή, ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ρνξήγεζε ηνπ ζηαζκηζκέλνπ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ «NewΣεια» (Παληειηάδνπ & Αλησλίνπ, ππφ δεκνζίεπζε). Ζ νηθνγέλεηα ηνπ Πέηξνπ ήηαλ ππξεληθή, θαζψο απνηεινχηαλ απφ ηνπο δπν γνλείο, ηνλ Πέηξν θαη ηνλ κηθξφηεξν αδειθφ ηνπ. Ζ νηθνγέλεηα έκελε ζε ηδηφθηεην ζπίηη ζε πεξηνρή ηεο δπηηθήο Θεζζαινλίθεο, φπνπ ν Πέηξνο κνηξαδφηαλ ην δσκάηην ηνπ κε ηνλ αδειθφ ηνπ. Ο παηέξαο ηνπ εξγαδφηαλ σο αγηνγξάθνο ζε ηδησηηθή επηρείξεζε, ελψ ε κεηέξα ηνπ ήηαλ απφθνηηνο ιπθείνπ θη αζρνινχηαλ κε ηα νηθηαθά. Οη γνλείο ηνπ Πέηξνπ ήηαλ θηιηθνί, ζπλεξγαδφηαλ ρσξίο πξνβιήκαηα κε ηελ εθπαηδεπηηθφ ηεο ηάμεο θαη κε ηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ. Ζ κεηέξα έδεηρλε εκπηζηνζχλε ζην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην, ελψ θαηλφηαλ πσο εθηηκνχζε ηδηαηηέξσο ηηο φπνηεο πξνζπάζεηεο ηεο εθπαηδεπηηθνχ λα εκπιέμεη ελεξγά ηνλ Πέηξν ζηελ νκάδα θαη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Δίρε πάληνηε

65 δηάζεζε λα ζπδεηήζεη κε εηιηθξίλεηα γηα δεηήκαηα πνπ αθνξνχζαλ ηνλ καζεηή. Δπίζεο, ήηαλ πάληνηε ζπλεπήο ζηελ ψξα ηεο έλαξμεο ησλ ζπλεδξηψλ, ελψ κεηά ην ηέινο θάζε ζπλεδξίαο έδεηρλε ελδηαθέξνλ γηα ηελ επίδνζε θαη ηελ πνξεία ηνπ Πέηξνπ. Οη γνλείο θαηλφηαλ πσο είραλ απνδερζεί ηηο καζεζηαθέο δπζθνιίεο ηνπ καζεηή, ρσξίο σζηφζν λα ηξέθνπλ πςειέο ζρνιηθέο πξνζδνθίεο γηα απηφλ. ην ζπίηη, ν καζεηήο αζρνινχηαλ ηηο πεξηζζφηεξεο ψξεο κε ειεθηξνληθά παηρλίδηα ζηνλ ππνινγηζηή, ζέκα γηα ην νπνίν ήηαλ πάληνηε πξφζπκνο λα ζπδεηήζεη ζηηο ζπλαληήζεηο καο, ελψ δε θαηλφηαλ λα αθηεξψλεη ηδηαίηεξν ρξφλν ζηα θαζήθνληά ηνπ γηα ην ζρνιείν, ηα νπνία δηεθπεξαίσλε κε ηε βνήζεηα ηεο κεηέξαο ηνπ. Σε θξνληίδα ησλ παηδηψλ θαηλφηαλ πσο είρε αλαιάβεη εμνινθιήξνπ ε κεηέξα, θαζψο ν παηέξαο απνπζίαδε απφ ην ζπίηη ηηο πεξηζζφηεξεο ψξεο ηεο εκέξαο ιφγσ εξγαζίαο. Ζ κεηέξα δελ είρε ηηο γλψζεηο λα ηνλ ππνζηεξίμεη θαηάιιεια, ελψ δελ έδεηρλε λα πξνζπαζεί λα ελεκεξσζεί νπζηαζηηθά επ εαπηνχ γηα λα βνεζήζεη ηνλ Πέηξν. Μάιηζηα, αλήγαγε ηηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηδε ην παηδί ζηελ ίδηα, θαζψο, φπσο κνπ αλέθεξε, αληηκεηψπηδε ζεκαληηθέο καζεζηαθέο δπζθνιίεο θαηά ηα ζρνιηθά ηεο ρξφληα. Δηδηθφηεξα, θαηλφηαλ πσο δελ ππήξρε θαηάιιειν ππνζηεξηθηηθφ πεξηβάιινλ ζην ζπίηη γηα ηνλ καζεηή. Δπηπιένλ, ν Πέηξνο δελ παξαθνινπζνχηαλ θαη δελ είρε ιάβεη ζην παξειζφλ θακία εμαηνκηθεπκέλε εθπαηδεπηηθή ππνζηήξημε απφ εηδηθφ παηδαγσγφ ή απφ δηεπηζηεκνληθή νκάδα είηε ζην ζρνιηθφ πιαίζην, είηε ηδησηηθά. ην ζρνιείν, ν Πέηξνο ήηαλ θηιηθφο θαη ήξεκνο. Γηαηεξνχζε θηιηθέο, αιιά φρη ηδηαίηεξα ζηελέο ζρέζεηο κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ, κε εμαίξεζε δπν ζπκκαζήηξηέο ηνπ, κε ηηο νπνίεο έθαλε αξθεηή παξέα. Ο Πέηξνο δελ ήηαλ έλα ηδηαίηεξα δεκνθηιέο θαη θνηλσληθφ παηδί. Δπίζεο, ν καζεηήο είρε αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζην ζρνιείν θαη ηε κειέηε. Πνιιέο κέξεο, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζρνιηθνχ έηνο ηεο πξψηεο θαη ηεο δεπηέξαο ηάμεο, απνπζίαδε απφ ην ζρνιείν ιφγσ άξλεζεο λα παξαθνινπζήζεη ηα καζήκαηά ηνπ, ελψ δελ ήηαλ ιίγεο νη θνξέο πνπ έθηαλε ζην ζρνιείν αξγνπνξεκέλνο θαη θιαίγνληαο απφ ην ζπίηη θαη θαηφπηλ παξφηξπλζεο θαη πξνζπάζεηαο ηνπ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ, ηεο δαζθάιαο ηεο ηάμεο θαη ηεο κεηέξαο ηνπ έκπαηλε ζηε ζρνιηθή αίζνπζα γηα ηελ πξψηε δηδαθηηθή ψξα. Ο Πέηξνο θαζφηαλ ζην πξψην ζξαλίν ηεο κεζαίαο ζεηξάο καδί κε κηα ζπκκαζήηξηά ηνπ. Ζ ζρέζε ηνπ κε ηε δαζθάια ηεο ηάμεο ραξαθηεξηδφηαλ νπδέηεξε. Ο καζεηήο δελ έδεηρλε λα παίξλεη επραξίζηεζε απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, δε ζπκκεηείρε ελεξγά θαηά ηε δηάξθεηα ησλ καζεκάησλ, αιιά νχηε θαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο νκάδαο. πκπιήξσλε ηηο αζθήζεηο ηνπ κε πνιχ πην αξγφ ξπζκφ, ζπγθξηηηθά κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ, ηδηαίηεξα ζηα γισζζηθά καζήκαηα, ελψ πνιιέο

66 θνξέο ήηαλ αθεξεκέλνο. Ζ δαζθάια ηεο ηάμεο δε δηαθνξνπνηνχζε ηε δηδαζθαιία ηεο, ψζηε λα αληαπνθξηζεί ζηηο ηδηαίηεξεο καζεζηαθέο αλάγθεο ηνπ καζεηή γηα λα ηνλ εκπιέμεη πην ελεξγεηηθά ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ πξνζπάζεηα ηεο δαζθάιαο πεξηνξηδφηαλ είηε ζην λα ζπκπιεξψλεη ε ίδηα ηηο αζθήζεηο ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα θαη ηεηξάδηα ηνπ καζεηή, είηε ζην λα αλαζέηεη ιηγφηεξα θαζήθνληα γηα ην ζπίηη. ηα καζεκαηηθά, φπνπ ν Πέηξνο επεδείθλπε ηδηαίηεξα αλαπηπγκέλε ηε ινγηθή θη αθαηξεηηθή ζθέςε, ε δαζθάια πξνζπαζνχζε λα ηνλψζεη ηελ απηναληίιεςή ηνπ ζεθψλνληάο ηνλ ζηνλ πίλαθα γηα λα ιχζεη καζεκαηηθά πξνβιήκαηα. Ο καζεηήο, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαιεηκκάησλ, θαηλφηαλ λα αηζζάλεηαη αζθάιεηα θαη λα θηλείηαη κε άλεζε ζηνλ ρψξν. πλήζσο, πξνηηκνχζε λα θάλεη βφιηεο ζην πξναχιην ή λα ζπλαλαζηξέθεηαη κε ηηο ζπκκαζήηξηέο ηνπ. Φαηλφηαλ ήξεκνο, θηιηθφο, αιιά εζσζηξεθήο. Γηαηεξνχζε ιίγεο θαη ζηαζεξέο θηιίεο. πάληα, ζπκκεηείρε ζε νκαδηθά παηρλίδηα πνπ πεξηιάκβαλαλ έληνλε άζθεζε, φπσο ην θπλεγεηφ. Δλψ, αθφκε πην ζπάληα επεδείθλπε επηζεηηθή ζπκπεξηθνξά. Ο Πέηξνο έδεηρλε πσο έπαηξλε ηδηαίηεξε επραξίζηεζε απφ ηα παηρλίδηα πνπ ζρεηίδνληαλ κε ρεηξνηερλίεο θαη δσγξαθηθή. Απφ ηε γλσκάηεπζε ηνπ ΚΔ.Γ.Γ.Τ., ε νπνία εθδφζεθε ζηηο 29/12/2013, πξνέθπςε φηη δηέζεηε θαιφ επίπεδν πξνθνξηθνχ ιφγνπ, επηθνηλσλίαο, έθθξαζεο θαη άξζξσζεο. Δπίζεο, δηαθξηλφηαλ απφ θαιφ επίπεδν ζπγθέληξσζεο, ελψ δηέζεηε πεξηνξηζκέλν εχξνο αθνπζηηθήο βξαρχρξνλεο κλήκεο. Σα απνηειέζκαηα απφ ηε ρνξήγεζε ηεο ςπρνκεηξηθήο δνθηκαζίαο «WISC-III» γηα ηε λνεκνζχλε αλαδεηθλχνληαη ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα. πγθεθξηκέλα, ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ κεγάιε θαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά αλάκεζα ζηνλ δείθηε ιεθηηθήο θαη πξαθηηθήο λνεκνζχλεο, ε νπνία αλεξρφηαλ ζηηο 28 κνλάδεο. Απφ ηελ αλάιπζε ησλ δπν δεηθηψλ λνεκνζχλεο μερσξηζηά, δηαπηζηψζεθε φηη ην παηδί ζπλνιηθά δηέζεηε έλα θαιφ επίπεδν γλσζηηθήο αλάπηπμεο. Οη πεξηνρέο ζηηο νπνίεο εκθάληζε αδπλακία αθνξνχζαλ ηνλ ρεηξηζκφ πνζνηηθψλ θαη ρξνληθψλ ελλνηψλ, θαζψο θαη ηε γλψζε ζπκβαηηθψλ θνηλσληθψλ θαλφλσλ θαη ηε πιεξνθφξεζε απφ ην επξχηεξν θνηλσληθφ πιαίζην. Αληίζεηα, πνιχ αλαπηπγκέλε δηαπηζηψζεθε ε νπηηθναληηιεπηηθή νξγάλσζε θαη ε γλσζηηθή επεμεξγαζία. χκθσλα κε ηε γλσκάηεπζε ηνπ ΚΔ.Γ.Γ.Τ., απφ ηελ εθπαηδεπηηθή αμηνιφγεζε, ε νπνία δηεμήρζε κε ζηαζκηζκέλεο δνθηκαζίεο αλαγλσζηηθήο ηθαλφηεηαο, δηαπηζηψζεθε φηη νη αλαγλσζηηθέο επηδφζεηο ηνπ καζεηή ζε ζχγθξηζε κε ηνπο καζεηέο ηεο ηδίαο ειηθηαθήο νκάδαο δηαθξίλνληαλ ρακειέο. Πην αλαιπηηθά, ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε, ε επίδνζε ηνπ καζεηή θαηαγξάθεθε κεζαία, ελψ ρακειή ζεκεηψζεθε ζηηο δνθηκαζίεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο. Ζ επίδνζή ηνπ ζηηο δνθηκαζίεο

67 βξαρχρξνλεο κλήκεο θσλνινγηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη θσλνινγηθήο επίγλσζεο ραξαθηεξηδφηαλ απφ αλνκνηνγέλεηα. ηα καζεκαηηθά, νη επηδφζεηο ηνπ Πέηξνπ ήηαλ κεζαίεο έσο θαη αξθεηά θαιέο ζπγθξηηηθά κε ηα παηδηά ηεο ειηθίαο ηνπ. Δπίζεο, απφ ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο παξέκβαζεο κε ηε ρνξήγεζε ηνπ ηεζη «NewΣέια», δηαπηζηψζεθε φηη ε επίδνζε ηνπ Πέηξνπ ήηαλ κεζαία έσο θαη ρακειή ζε φιεο ηηο αλαγλσζηηθέο δνθηκαζίεο ζπγθξηηηθά κε ηελ ειηθηαθή νκάδα ηεο δεπηέξαο ηάμεο. Πην αλαιπηηθά, ζηηο ηέζζεξηο δνθηκαζίεο ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο, ν καζεηήο ζεκείσζε επίδνζε θάησ απφ ην 45% ησλ νκειίθσλ ηνπ, κε ηελ επίδνζε αλάγλσζεο πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ θαη ςεπδνιέμεσλ λα θαηαηάζζεηαη ζην 10% θαη ζην 45% αληίζηνηρα, ελψ ζηηο δνθηκαζίεο δηάθξηζεο θαη αλαγλψξηζεο ιέμεσλ ε επίδνζε λα αλέξρεηαη ζην 30% θαη ζην 35%, αληίζηνηρα. Ηδηαίηεξα ρακειή δηαπηζηψζεθε ε επίδνζε ηνπ καζεηή ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ε νπνία αληηζηνηρνχζε κφιηο ζην 1% ζπγθξηηηθά κε ηηο επηδφζεηο ησλ νκειίθσλ ηνπ. Ωο εθ ηνχηνπ, δηαπηζηψλεηαη κηα ζεκαληηθή πνζνζηηαία δηαθνξά αλάκεζα ζηελ επίδνζε ηνπ καζεηή ζηηο δνθηκαζίεο ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηεο επρέξεηαο. Ο καζεηήο θάλεθε φηη παξνπζίαδε δπζθνιίεο ζηελ αλαγλσζηηθή ιεηηνπξγία, νη νπνίεο σζηφζν ήηαλ ζεκαληηθά κεγαιχηεξεο ζηελ δεμηφηεηα ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Απφ ηελ αλάιπζε ησλ ιαζψλ ζηηο δνθηκαζίεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο θαη επρέξεηαο πξνέθπςε φηη ν καζεηήο έθαλε θπξίσο αληηζηξνθέο θη αληηθαηαζηάζεηο θσλεκάησλ ηδηαίηεξα ζηηο ιέμεηο κε ζπκθσληθά ζπκπιέγκαηα. Δπίζεο, πνιιέο ήηαλ νη αθαηξέζεηο θσλεκάησλ αξρηθήο, κέζεο θαη ηειηθήο ζέζεο, ελψ δπζθνιίεο εληνπίζηεθαλ θαη ζηελ αλάγλσζε δίςεθσλ θσλεέλησλ θαη ζπλδπαζκψλ. Σέινο, ζην 30% θαηαηαζζφηαλ ε επίδνζε ηνπ καζεηή ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε θεηκέλνπ. πλνιηθφηεξα, ε επηινγή ησλ δπν καζεηψλ γηα ηε ζπκκεηνρή ζην πξφγξακκα παξέκβαζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζεσξήζεθε ηδαληθή. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ππήξμε ην ζηνηρείν, φηη νη καζεηέο δηέζεηαλ θαη είραλ θαηαθηήζεη ηνπο βαζηθνχο κεραληζκνχο απνθσδηθνπνίεζεο, ελψ γλψξηδαλ φιεο ηηο γξαθνθσλεκηθέο αληηζηνηρίεο. Ωζηφζν, απφ ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε δηαπηζηψζεθε φηη αληηκεηψπηδαλ ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα ζηηο δνθηκαζίεο απνθσδηθνπνίεζεο θαη αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Έηζη, ζεσξήζεθε φηη ζα αληαπνθξηλφηαλ επηηπρψο ζην πξφγξακκα ηεο παξέκβαζεο θαη ζηνλ βαζκφ δπζθνιίαο ησλ θεηκέλσλ πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηεο ηαρχηεηαο αλάγλσζεο.

68 Τλικό ηηρ Έπεςναρ Επεςνηηικό επγαλείο απσικήρ και ηελικήρ αξιολόγηζηρ Ζ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή θάζε ηεο έξεπλαο δηεθπεξαηψζεθε κε ηε ρνξήγεζε ηνπ ζηαζκηζκέλνπ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ «Newηεια» (Παληειηάδνπ & Αλησλίνπ, ππφ δεκνζίεπζε), νη δνθηκαζίεο ηνπ νπνίνπ αλαπηχζζνληαη πάλσ ζε ηέζζεξηο δνκηθνχο άμνλεο: ηελ απνθσδηθνπνίεζε, ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, ηε ζχληαμε θαη ηε κνξθνινγία θαη ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε. Σν «Newηεια» ζηνρεχεη ζηε ζθαηξηθή αμηνιφγεζε ηεο αλαγλσζηηθήο δεμηφηεηαο καζεηψλ ηεο Α δεκνηηθνχ έσο θαη ηεο Γ γπκλαζίνπ. ηελ θχξηα ζηάζκηζε ηνπ ηεζη ζπκκεηείραλ 603 καζεηέο. ηε ζπλέρεηα, ζα αλαιπζνχλ θαη ζα παξνπζηαζηνχλ νη δνθηκαζίεο πνπ εμεηάδνπλ ηελ αλαγλσζηηθή απνθσδηθνπνίεζε, επρέξεηα θαη θαηαλφεζε, ζηηο νπνίεο ππνβιήζεθαλ νη καζεηέο. ηε δνθηκαζία ηεο απνθσδηθνπνίεζεο πεξηιακβάλνληαη ηέζζεξηο επηκέξνπο αζθήζεηο. Πην αλαιπηηθά, ζηε δνθηκαζία αλάγλσζεο ςεπδνιέμεσλ, ν καζεηήο θαιείηαη λα δηαβάζεη έλαλ θαηάινγν 40 ιέμεσλ ρσξίο λφεκα, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη ζε ηέζζεξηο ζηήιεο ησλ 8 θαη 12 ιέμεσλ κε ζεηξά απμαλφκελεο δπζθνιίαο. Παξαδείγκαηα ςεπδνιέμεσλ, είλαη νη «ληνχγθα» θαη «βήηζεξε», νη νπνίεο δελ έρνπλ λφεκα, αιιά πεξηιακβάλνπλ ζπλδπαζκνχο γξακκάησλ πνπ ζπλαληηνχληαη ζηελ ειιεληθή γιψζζα. Λάζνο απνθσδηθνπνίεζε ζεσξείηαη ν ιάζνο ηνληζκφο, ε απαινηθή, ε πξφζζεζε, ε αληηζηξνθή θαη ε αληηθαηάζηαζε γξακκάησλ, θαζψο θαη ε παξάιεηςε αλάγλσζεο ιέμεσλ, ηα νπνία βαζκνινγνχληαη κε 0, ελψ νη ιέμεηο πνπ δηαβάδνληαη θσλνινγηθά ζσζηά, πνπ δηαβάδνληαη ζσζηά κεηά απφ απηνδηφξζσζε ή κεηά απφ 3 δεπηεξφιεπηα αλακνλήο βαζκνινγνχληαη κε 1. ηε δνθηκαζία αλάγλσζεο πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ, ν καζεηήο θαιείηαη λα δηαβάζεη έλαλ θαηάινγν 57 ιέμεσλ κε λφεκα, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη ζε ζηήιεο ησλ 15 θαη 14 ιέμεσλ κε ζεηξά απμαλφκελεο δπζθνιίαο. Ζ αλάγλσζε ησλ ιέμεσλ δηεθπεξαηψλεηαη είηε κε βάζε ηελ εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ ησλ γξαθνθσλεκηθψλ αληηζηνηρηψλ, είηε κε ηελ νξζνγξαθηθή αλαγλψξηζε νιφθιεξεο ή ηκήκαηνο ηεο ιέμεο. Όζνλ αθνξά ηα θξηηήξηα ηεο ιάζνπο απνθσδηθνπνίεζεο, ηζρχεη φηη θαη ζηελ πεξίπησζε αλάγλσζεο ςεπδνιέμεσλ. ηελ ηξίηε δνθηκαζία, αμηνινγείηαη ε δεμηφηεηα δηάθξηζεο πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ θαη ςεπδνιέμεσλ. πγθεθξηκέλα, παξνπζηάδνληαη 33 ιέμεηο ζε ηξηάδεο, ηεηξάδεο ή

69 πεληάδεο, εθ ησλ νπνίσλ νη 18 είλαη ιέμεηο κε λφεκα. Ο καζεηήο θαιείηαη λα δηαβάζεη ηηο ιέμεηο ζησπεξά ζε θάζε ζεηξά θη έπεηηα λα αλαθέξεη πνηεο είλαη πξαγκαηηθέο ιέμεηο. Βαζκνινγνχληαη κε 1 νη ιέμεηο κε λφεκα πνπ αλαθέξνληαη σο πξαγκαηηθέο θαη νη ςεπδνιέμεηο πνπ δελ αλαθέξνληαη σο πξαγκαηηθέο, θαζψο θαη νη πεξηπηψζεηο απηνδηφξζσζεο. Με 0 βαζκνινγνχληαη νη ςεπδνιέμεηο πνπ αλαθέξνληαη σο πξαγκαηηθέο, νη πξαγκαηηθέο ιέμεηο πνπ δελ αλαθέξνληαη σο πξαγκαηηθέο, θαζψο θαη ε παξάιεηςε ζεηξάο. ηελ ηέηαξηε δνθηκαζία, αμηνινγείηαη ε δεμηφηεηα πξνζδηνξηζκνχ ησλ ιέμεσλ πνπ αληηζηνηρνχλ ζηηο εηθφλεο πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ άζθεζε. Δηδηθφηεξα, παξνπζηάδνληαη 66 ιέμεηο ζε ηξηάδεο, εθ ησλ νπνίσλ νη 22 αληηζηνηρνχλ ζηηο εηθφλεο πνπ απεηθνλίδνληαη δίπια απφ θάζε ηξηάδα ιέμεσλ. Ο καζεηήο θαιείηαη λα δηαβάζεη ζησπεξά ηηο ιέμεηο ζε θάζε ζεηξά θη έπεηηα λα αλαθέξεη πνηα ιέμε ηαηξηάδεη κε ηελ εηθφλα. Βαζκνινγείηαη κε 1 ε απάληεζε ηεο ιέμεο πνπ αληηζηνηρεί ζηελ εηθφλα ηεο εθάζηνηε ζεηξάο, ελψ κε 0 ε απάληεζε ιέμεο πνπ δελ αληηζηνηρεί ζηελ εηθφλα πνπ ζπλνδεχεη θάζε ζεηξά. ηε δνθηκαζία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ν καζεηήο θαιείηαη λα δηαβάζεη θσλαρηά φζν πην θαιά θαη γξήγνξα κπνξεί ην θείκελν ηεο θαξηέιαο γηα έλα ιεπηφ ηεο ψξαο. Ζ αλαγλσζηηθή επρέξεηα αμηνινγείηαη κε βάζε ηηο ζσζηέο ιέμεηο πνπ απνθσδηθνπνηεί θσλαρηά ν καζεηήο κέζα ζε έλα ιεπηφ ζε θείκελν 274 ιέμεσλ. Σν θείκελν είλαη άγλσζην ζηνλ καζεηή, θαζψο ζπληάρζεθε απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο ηνπ ηεζη. Ζ αλάγλσζε θεηκέλνπ δελ απαηηεί ηελ θαηαλφεζή ηνπ, αιιά ζηνρεχεη ζηελ αμηνιφγεζε ηεο αθξηβνχο θαη ηαρείαο απνθσδηθνπνίεζήο ηνπ. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, ζην θείκελν ζπκπεξηιακβάλνληαη ηφζν ζπρλφρξεζηεο, φζν θαη ζπάληεο ιέμεηο. Λάζε απνθσδηθνπνίεζεο ζεσξνχληαη ν ιαλζαζκέλνο ηνληζκφο, νη παξαιείςεηο, πξνζζέζεηο, αληηζηξνθέο, αληηθαηαζηάζεηο γξακκάησλ θαη ιέμεσλ, θαζψο θαη ε θαζπζηέξεζε αλάγλσζεο κηαο ιέμεο πάλσ απφ 3 δεπηεξφιεπηα. Δλψ, σο ζσζηέο αμηνινγνχληαη νη ιέμεηο πνπ δηαβάδνληαη νξζά θαηφπηλ απηνδηφξζσζεο. Ο αξηζκφο ησλ ιέμεσλ πνπ απνθσδηθνπνηήζεθαλ ζσζηά αθαηξνχληαη απφ ηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ ιέμεσλ πνπ δηαβάζηεθαλ ζην έλα ιεπηφ. ηε δνθηκαζία ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, αμηνινγείηαη ε θαηαλφεζε θεηκέλνπ κέζα απφ εξσηήζεηο θπξηνιεθηηθνχ, ιεμηινγηθνχ θαη ζπκπεξαζκαηηθνχ ηχπνπ, φπσο θαη εξσηήζεσλ εθηίκεζεο. Ο καζεηήο θαιείηαη λα δηαβάζεη ζησπεξά ή θσλαρηά ην θείκελν θαη ζηε ζπλέρεηα λα απαληήζεη πξνθνξηθά ζηηο εξσηήζεηο πνιιαπιήο επηινγήο πνπ ζα ηνπ ζέζεη ε αμηνινγήηξηα. πγθεθξηκέλα, ε ηθαλφηεηα αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο ηνπ θεηκέλνπ αμηνινγείηαη κέζα απφ ηελ αλάγλσζε 6 θεηκέλσλ, ηα νπνία

70 απνηεινχληαη απφ 30 έσο θαη 128 ιέμεηο θαη αληηζηνηρνχλ ζε δπν αθεγεκαηηθά θαη ηέζζεξα πξαγκαηνινγηθά θείκελα. Σα αθεγεκαηηθά θείκελα πνπ αμηνπνηνχληαη ζην ζπγθεθξηκέλν ηεζη πεξηέρνπλ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο γξακκαηηθήο ηεο ηζηνξίαο, ελψ ηα πξαγκαηνινγηθά θείκελα είλαη θπξίσο πιεξνθνξηαθά. Σα θείκελα είλαη ηνπ ίδηνπ επηπέδνπ αλαθνξηθά κε ηα γξακκαηηθά θαη ζπληαθηηθά θαηλφκελα, ην ιεμηιφγην, αιιά θαη ζε ζεκαηηθή ελφηεηα θαη πεξηερφκελν κε ηα θείκελα πνπ δηδάζθνληαη νη καζεηέο κέζσ ησλ ζρνιηθψλ εγρεηξηδίσλ ζηελ θάζε ηάμε. Οη εξσηήζεηο πνιιαπιήο επηινγήο εμεηάδνπλ ηελ θπξηνιεθηηθή, ιεμηινγηθή θαη ζπκπεξαζκαηηθή θαηαλφεζε ησλ καζεηψλ, ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα βξίζθνπλ ηελ πιεξνθνξία πνπ δελ ηαηξηάδεη κε ην θείκελν, αιιά θαη ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα βξίζθνπλ άιινλ ηίηιν γηα απηφ. Δπίζεο, εμεηάδνπλ ηε δεμηφηεηά ηνπο λα εμάγνπλ άπνςε θαη εθηίκεζε κε βάζε ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ θεηκέλνπ. Τλικό ηος ππογπάμμαηορ παπέμβαζηρ Κείκελα αλάγλσζεο: Γηα ηε δηδαζθαιία θη ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηέζζεξα εηδηθά θαηαζθεπαζκέλα θείκελα, ηα νπνία είραλ ηε κνξθή κηθξψλ εηθνλνγξαθεκέλσλ βηβιίσλ. Σα θείκελα ζρεδηάζηεθαλ, νξγαλψζεθαλ θαη ζπληάρζεθαλ κε βάζε ζπγθεθξηκέλεο ζεσξεηηθέο παξαδνρέο θαη θξηηήξηα επηινγήο. πγθεθξηκέλα, έγηλε εζηηαζκέλε επηινγή ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ σο πξνο ηε θσλνινγηθή θη νξζνγξαθηθή αλαπαξάζηαζε ηνπο, ηνλ αξηζκφ ζπιιαβψλ, ηε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ηνπο ζηε γξαπηή γιψζζα, αιιά θη σο πξνο ηνλ βαζκφ δπζθνιίαο ηεο ζπληαθηηθήο δνκήο, ηελ έθηαζε ησλ πεξηφδσλ, ην ζεκαζηνινγηθφ πεξηερφκελν θαη ην επίπεδν αλαγλσζηκφηεηαο. Σα βηβιηαξάθηα, ηα νπνία ήηαλ νξηδφληηαο δηάηαμεο κε πιάηνο 17 εθ. θαη κήθνο 25 εθ., απνηεινχληαλ απφ 9 έσο θαη 10 ζειίδεο ην θαζέλα. Ζ γξακκαηνζεηξά ησλ θεηκέλσλ ήηαλ «Times New Roman» κεγέζνπο 24 ζηηγκψλ καχξνπ ρξψκαηνο. Ζ έθηαζε, ην ζεκαηηθφ πεξηερφκελν θαη ε δνκή ησλ θεηκέλσλ βξηζθφηαλ ζην ίδην επίπεδν κε ηα θείκελα ησλ ζρνιηθψλ εγρεηξηδίσλ πνπ δηδάζθνληαη νη καζεηέο ηεο δεπηέξαο ηάμεο. πγθεθξηκέλα, ν αξηζκφο ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ πνίθηιε απφ 153 έσο θαη 253 ιέμεηο, ελψ ν βαζκφο αλαγλσζηηθήο δπζθνιίαο ηνπο βξηζθφηαλ ζην «επίπεδν δηδαζθαιίαο» (instructional level), ζχκθσλα κε ην νπνίν, νη καζεηέο είλαη ζε ζέζε λα απνθσδηθνπνηήζνπλ κε αθξίβεηα ην 85%-95% ησλ ιέμεσλ ηνπ εθάζηνηε θεηκέλνπ (Rasinski, 2010). Ζ αμηνιφγεζε ηνπ δείθηε αλαγλσζηκφηεηαο ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθνχ ινγηζκηθνχ πνπ είλαη δηαζέζηκν

71 ζην δηαδίθηπν, ην νπνίν απνδίδεη ηνλ γεληθφ δείθηε αλαγλσζηκφηεηαο ππνινγίδνληαο ζπλδπαζηηθά ηνπο δείθηεο Flesh θαη Fog (http://paroutsas.jmc.gr/different/rdblty.php http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/foreign/tools/readability/index.h tml). Δηδηθφηεξα, πξνέθπςε φηη ν βαζκφο δπζθνιίαο ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ θπκαηλφηαλ απφ 83,54% έσο θαη 91,85%. Όζνλ αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ιέμεσλ, ρξεζηκνπνηήζεθαλ θπξίσο θσλνινγηθά νκαιέο ιέμεηο κε νκαιή νξζνγξαθηθή ζπιιαβηθή δνκή ηεο κνξθήο ΦΦ, Φ, ΦΦ ή θαη ΦΦ, φπσο είλαη νη ιέμεηο: πνιχ, πσο, έλα. Δπίζεο, ν αξηζκφο ζπιιαβψλ ησλ ιέμεσλ πνίθηιε απφ κηα έσο θαη ηξεηο, ελψ ππήξραλ νξηζκέλεο ηεηξαζχιιαβεο ιέμεηο, νη νπνίεο ζηελ πιεηνςεθία ηνπο επαλαιακβάλνληαλ πάλσ απφ κηα θνξά είηε κέζα ζην ίδην θείκελν, είηε αλάκεζα ζηα ηέζζεξα θείκελα. Δπίζεο, έλα βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θεηκέλσλ ηεο έξεπλαο ήηαλ ε αμηνπνίεζε ησλ ζπρλφρξεζησλ ιέμεσλ, ησλ ιέμεσλ δειαδή πνπ απαληψληαη ζπρλά ζηελ γξαπηή ειιεληθή γιψζζα, φπσο είλαη νη ιέμεηο: είλαη, θαη, είπε. Οη ζπρλφρξεζηεο ιέμεηο ησλ θεηκέλσλ επαλαιακβάλνληαλ ηφζν κέζα ζην θείκελν εληαγκέλεο ζε δηαθνξεηηθέο θάζε θνξά ζεκαζηνινγηθά πξνηάζεηο, φζν θη αλάκεζα ζηα δηαθνξεηηθά θείκελα δηδαζθαιίαο. Ο αξηζκφο επαλαιήςεσλ πνίθηιε απφ κηα έσο θαη έμη θνξέο. Αλαιπηηθφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηε ζπρλφηεηα επαλάιεςεο ησλ ιέμεσλ παξαηίζεληαη ζηε ζπλέρεηα. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ θάζε θεηκέλνπ απνηεινχζε ε πςειή ζπρλφηεηα εκθάληζεο ζπγθεθξηκέλσλ ζπκπιεγκάησλ ζηηο νξζνγξαθηθέο αλαπαξαζηάζεηο ησλ ιέμεσλ. Σα ζπκπιέγκαηα πνπ επηιέρζεθαλ λα δηδαρζνχλ κέζα απφ ηελ αλάγλσζε ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ ηεο παξέκβαζεο ήηαλ ηα: θξ/ξθ, ηξ/ξη, γξ/ξγ θαη ζηξ. Γηα παξάδεηγκα, ην πξψην θείκελν δηδαζθαιίαο εζηίαδε ζηα ζπκπιέγκαηα «θξ» θαη «ξθ», ηα νπνία εκπεξηέρνληαλ ζηελ νξζνγξαθηθή αλαπαξάζηαζε κεγάινπ αξηζκνχ ιέμεσλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θεηκέλνπ θαη εκθαλίδνληαλ κε πςειή ζπρλφηεηα ζε φιε ηελ έθηαζή ηνπ. Έηζη, ν αλαγλψζηεο είρε πνιιέο επθαηξίεο αλάγλσζεο ηφζν δηαθνξεηηθψλ ιέμεσλ πνπ απνηεινχληαλ απφ ην ίδην ζχκπιεγκα, φζν θαη ησλ ίδησλ ιέμεσλ κέζα ζε δηαθνξεηηθέο θάζε θνξά θξάζεηο. Ζ επηινγή δηδαζθαιίαο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζπκπιεγκάησλ δηεμήρζε κε θξηηήξην ηνλ βαζκφ δπζθνιίαο αλάγλσζήο ηνπο απφ ηνπο καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο θαη ηε ζπρλφηεηα εκθάληζήο ηνπο ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα. ρεηηθά κε ηε ζχληαμε θαη ηε κνξθνινγία, ηα θείκελα ζρεκαηίδνληαλ απφ ζχληνκεο έθηαζεο πξνηάζεηο κε απιή ζπληαθηηθή δνκή, θπξίσο ηεο κνξθήο ππνθείκελν-ξήκα-αληηθείκελν, ελψ έιεηπαλ νη δεπηεξεχνπζεο πξνηάζεηο. Δπίζεο, πεξηνξηζκέλε ήηαλ ε αμηνπνίεζε επηξξεκάησλ, κεηνρψλ θαη αλησλπκηψλ. ηηο

72 πεξηπηψζεηο, φπνπ γηλφηαλ ρξήζε, εληάζζνληαλ ζε νηθείν ζεκαζηνινγηθά θαη πξαγκαηνινγηθά πιαίζην, ψζηε ν αλαγλψζηεο λα πξνζδνθά κε επθνιία ηνλ επφκελν γισζζηθφ φξν αλάγλσζεο. Δπίζεο, ζπρλή ήηαλ ε ρξήζε ηνπ επζχ ιφγνπ θαη ζηα ηέζζεξα θείκελα ηεο παξέκβαζεο, ν νπνίνο αθνινπζνχληαλ θπξίσο απφ ηηο θξάζεηο: είπε, ξψηεζε, απάληεζε ή θψλαμε. Αλαθνξηθά κε ηα ζεκαζηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θεηκέλσλ, επηρεηξήζεθε λα αμηνπνηεζεί νηθείν ζεκαζηνινγηθά ιεμηιφγην ζηνπο καζεηέο ηεο ειηθηαθήο νκάδαο ηεο δεπηέξαο ηάμεο. πγθεθξηκέλα, ε πιεηνςεθία ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ είηε εληάζζνληαλ ζην βαζηθφ ιεμηιφγην ηνπ πξνθνξηθνχ ηνπο ιφγνπ, είηε ηηο είραλ δηδαρζεί κέζσ ησλ ζρνιηθψλ εγρεηξηδίσλ ζην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ, ζπληάρζεθαλ ιίζηεο κε ην βαζηθφ ιεμηιφγην πνπ αμηνπνηείηαη ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ηνπ καζήκαηνο ηεο «Γιψζζαο» ηεο πξψηεο θαη δεπηέξαο ηάμεο, νη νπνίεο αμηνπνηήζεθαλ σο «ηξάπεδα ιέμεσλ» γηα ηε ζχληαμε ησλ θεηκέλσλ. Ο ηίηινο ηνπ θάζε θεηκέλνπ ήηαλ ζχληνκνο, απνηχπσλε θπξίσο ηνπο πξσηαγσληζηέο ηεο ηζηνξίαο θαη πξντδέαδε ηνλ εθάζηνηε αλαγλψζηε αθελφο γηα ηε ζεκαηηθή ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ θεηκέλνπ θη αθεηέξνπ γηα ην ζχκπιεγκα δηδαζθαιίαο. Γηα παξάδεηγκα ε θξάζε «Σα άζηξα ηνπ θάζηξνπ», απνηεινχζε ηίηιν ηνπ ηξίηνπ θεηκέλνπ θαη εζηίαδε ζηε δηδαζθαιία ηνπ ζπκπιέγκαηνο «ζηξ». Όζνλ αθνξά ηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο ησλ θεηκέλσλ, έγηλε πξνζπάζεηα λα εληάζζνληαη ζηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ θαη ζην λνεκαηηθφ επίπεδν ησλ πεξηερνκέλσλ ησλ θεηκέλσλ πνπ αμηνπνηνχληαη ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ηεο δεπηέξαο ηάμεο. Δπίζεο, ηα θείκελα πνπ εληάζζνληαλ ζην πξφγξακκα ηεο παξέκβαζεο ήηαλ θαη απνθιεηζηηθφηεηα αθεγεκαηηθά πηνζεηψληαο ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο γξακκαηηθήο ηεο ηζηνξίαο. Οη ηζηνξίεο ησλ θεηκέλσλ απνηεινχληαλ απφ κηθξφ αξηζκφ ζθελψλ κε νκαιή κεηάβαζε ηνπ αλαγλψζηε απφ ηε κηα ζθελή ζηελ άιιε. Ζ ιεηηνπξγία ηεο εηθνλνγξάθεζεο ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο ππνζηήξηδε ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία ζηνρεχνληαο παξάιιεια ζηελ πξνζέιθπζε θαη δηαηήξεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ αλαγλσζηψλ. Πην αλαιπηηθά, ε θαηαζθεπή θαη ε δεκηνπξγία ηεο εηθνλνγξάθεζεο ησλ ηζηνξηψλ δηεμήρζε ζηεξηδφκελε ζε ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα. Δηδηθφηεξα, έγηλε πξνζπάζεηα νη εηθφλεο λα απνηππψλνπλ ην βαζηθφ γεγνλφο θάζε ζθελήο ηεο εθάζηνηε ηζηνξίαο, ρσξίο σζηφζν λα απνηεινχλ πηζηή θαη ιεπηνκεξή απεηθφληζή ηνπ. Δπίζεο, ζηελ εηθνλνγξάθεζε ησλ ζθελψλ επηρεηξήζεθε λα απνηππψλνληαη νη δχζθνιεο ή ζπάληεο ιέμεηο ησλ θεηκέλσλ δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα ζηνλ αλαγλψζηε λα αλαηξέμεη θαη λα αληιήζεη πιεξνθνξίεο απφ ηελ εηθφλα γηα ηελ

73 πηζαλή ηαπηφηεηα κηαο άγλσζηεο ιέμεο, φπσο ζπκβαίλεη κε ηηο ιέμεηο ηξνκπέηα ή ηξνπθάθηα. Γεληθφηεξα, ζηφρνο ηεο εηθνλνγξάθεζεο ήηαλ ε ελίζρπζε ηεο ζπγθξάηεζεο ησλ γισζζηθψλ πιεξνθνξηψλ ησλ θεηκέλσλ θαη ε δεκηνπξγία πξνζδνθίαο, αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελν ηνπ θεηκέλνπ θαη ηελ εμέιημε ηεο ηζηνξίαο. ηνλ Πίλαθα 2, παξνπζηάδνληαη ζπλνιηθά ηα ραξαθηεξηζηηθά αλαγλσζηκφηεηαο ηνπ θάζε θεηκέλνπ μερσξηζηά, έηζη φπσο πξνέθπςαλ απφ ηελ αμηνπνίεζε ηνπ εηδηθνχ ινγηζκηθνχ ηεο «Πχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα».

74 Πίλαθαο 2 Υαπακηηπιζηικά αναγνυζιμόηηηαρ κειμένυν παπέμβαζηρ Ζ κηθξή Σα άζηξα ηνπ αξθνχδα Πάξηπ ζε ηξέλν θάζηξνπ Μαξθ Σν ζπνπξγίηη πλνιηθφο δείθηεο αλαγλσζηκφηεηαο 88,87% 90,82% 91,85% 83,58% Αξηζκφο ιέμεσλ θεηκέλνπ 191 153 217 253 Αξηζκφο πξνηάζεσλ 37 35 44 43 Αξηζκφο ζπιιαβψλ 375 324 400 511 Αξηζκφο ζπιιαβψλ αλά ιέμε 1.96 2.12 1.84 2.02 Αξηζκφο ιέμεσλ αλά πξφηαζε 5.16 4.37 4.93 5.88 Αξηζκφο θσλνινγηθά νκαιψλ ιέμεσλ 81 51 86 116 Αξηζκφο ζπρλφρξεζησλ ιέμεσλ 83 68 90 120 Αξηζκφο πνιπζχιιαβσλ ιέμεσλ 6 9 8 13 (> 4 ζπιιαβψλ) Αξηζκφο επαλάιεςεο ζπκπιέγκαηνο θξ: 36 / ξθ: 25 ηξ: 32 / ξη: 19 ζηξ: 46 γξ: 17 / ξγ: 29 Αξηζκφο επαλαιακβαλφκελσλ ιέμεσλ 30 ιέμεηο, νη νπνίεο εκθαλίδνληαλ απφ 2 έσο θαη 14 θνξέο 23 ιέμεηο, νη νπνίεο εκθαλίδνληαλ απφ 2 έσο θαη 8 θνξέο 38 ιέμεηο, νη νπνίεο εκθαλίδνληαλ απφ 2 έσο θαη 9 θνξέο 47 ιέμεηο, νη νπνίεο εκθαλίδνληαλ απφ 2 έσο θαη 12 θνξέο Σα θείκελα πνπ εληάζζνληαλ ζην πξφγξακκα παξέκβαζεο ραξαθηεξίδνληαλ απφ ζεκαληηθφ αξηζκφ επηθαιππηφκελσλ ιέμεσλ. Οη ιέμεηο, νη νπνίεο επαλαιακβάλνληαλ αλάκεζα ζηα θείκελα ήηαλ ηφζν ζπρλφρξεζηεο ιέμεηο, φζν θαη ιέμεηο κε κεησκέλε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ζηελ γξαπηή ειιεληθή γιψζζα, αιιά θαη ιέμεηο πνιπζχιιαβεο ή ιέμεηο κε ζχλζεηε νξζνγξαθηθή δνκή, δειαδή ιέμεηο κε ζπκθσληθά ζπκπιέγκαηα,

75 δίςεθα ζχκθσλα ή θσλήεληα. Ο αξηζκφο επηθαιππηφκελσλ ιέμεσλ θάζε θεηκέλνπ πνίθηιε απφ 19,1 έσο θαη 25,03 ιέμεηο ζηηο 100. ηνλ Πίλαθα 3, παξνπζηάδεηαη ν αθξηβήο αξηζκφο επηθαιππηφκελσλ ιέμεσλ θάζε θεηκέλνπ ζηηο 100 ιέμεηο. Πίλαθαο 3 Απιθμόρ επικαλςπηόμενυν λέξευν ανάμεζα ζηα κείμενα διδαζκαλίαρ Αξηζκφο επηθαιππηφκελσλ ιέμεσλ ζηηο 100 Ζ κηθξή αξθνχδα 25,03 Μαξθ Πάξηπ ζε 19,1 ηξέλν Σα άζηξα ηνπ 23,38 θάζηξνπ Σν ζπνπξγίηη 23,65 Λίζηα ιέμεσλ: ην πιαίζην ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαηάινγνη ιέμεσλ, νη νπνίνη απνηεινχληαλ απφ ηηο ιέμεηο ησλ θεηκέλσλ ηεο παξέκβαζεο. πγθεθξηκέλα, θάζε θείκελν εμάζθεζεο ζπλνδεπφηαλ απφ κηα ιίζηα ιέμεσλ πνπ εκπεξηείρε ηηο ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ ηαμηλνκεκέλεο θαηά βαζκφ δπζθνιίαο. Αξρηθά, παξαζέηνληαλ νη εχθνιέο ιέμεηο θαη ζηε ζπλέρεηα νη πην δχζθνιεο σο πξνο ηνλ αξηζκφ ζπιιαβψλ, ηε θσλνινγηθή νκαιφηεηα θαη ηνλ βαζκφ ζπρλφηεηαο εκθάληζεο ζηε γξαπηή γιψζζα. Έηζη, θαηαζθεπάζηεθαλ ηέζζεξηο ιίζηεο ιέμεσλ γηα ηα ηέζζεξα θείκελα, αληίζηνηρα. Οη ιέμεηο παξνπζηάδνληαλ ζε ηέζζεξηο ή πέληε ζηήιεο ησλ 15 έσο θαη 20 ιέμεσλ ε θάζε κηα, ελψ ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ηνπο θπκαηλφηαλ απφ 63 έσο θαη 99 ιέμεηο αλά ιίζηα ιέμεσλ. Κακία ιέμε δελ επαλαιακβαλφηαλ κέζα ζηε ιίζηα. Ζ γξακκαηνζεηξά ησλ ιέμεσλ είλαη «Times New Roman» 14 ζηηγκψλ καχξνπ ρξψκαηνο. Οη ιίζηεο ιέμεσλ αμηνπνηήζεθαλ σο άηππε κνξθή αλαγλσζηηθήο αμηνιφγεζεο ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο θάζε θεηκέλνπ.

76 Πξφγξακκα παξνπζίαζεο δηαθαλεηψλ ηνπ ινγηζκηθνχ πξνγξάκκαηνο γεληθήο ρξήζεο Power Point: Γηα ηελ θαιιηέξγεηα θαη ελίζρπζε ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο ησλ ζχλζεησλ νξζνγξαθηθά ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ, ζρεδηάζηεθε θαη θαηαζθεπάζηεθε εηδηθφ πξφγξακκα παξνπζίαζεο αμηνπνηψληαο ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηα εξγαιεία πνπ πξνζθέξεη ε ηερλνινγία θαη εηδηθφηεξα ην ινγηζκηθφ πξφγξακκα γεληθήο ρξήζεο Power Point. χλζεηεο ζεσξνχληαλ νη ιέμεηο, νη νπνίεο εκπεξηείραλ ζηελ νξζνγξαθηθή ηνπο δηάηαμε ζπκθσληθά ζπκπιέγκαηα, ζπλδπαζκνχο, δίςεθα ζχκθσλα ή θσλήεληα. πγθεθξηκέλα, ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ, ζρεδηάζηεθαλ ηέζζεξηο αληίζηνηρεο παξνπζηάζεηο δηαθαλεηψλ, ζηηο νπνίεο ζπκπεξηιακβάλνληαλ ιέμεηο θαη θξάζεηο ηνπ θάζε θεηκέλνπ. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ιέμεσλ ησλ δηαθαλεηψλ εκπεξηείρε ζηελ νξζνγξαθηθή ηνπ δνκή ηα ζπκπιέγκαηα, ζηα νπνία εζηίαδε ην εθάζηνηε θείκελν, ελψ ππήξραλ θη νξηζκέλεο επηπιένλ ιέμεηο, νη νπνίεο ήηαλ επίζεο ζχλζεηεο νξζνγξαθηθά. Γηα παξάδεηγκα, ην πξψην παξακχζη επηθεληξσλφηαλ ζηε δηδαζθαιία ησλ ζπκπιεγκάησλ θξ θαη ξθ. Έηζη, ζηελ πξψηε παξνπζίαζε ππήξραλ φιεο νη ιέμεηο ηνπ πξψηνπ θεηκέλνπ πνπ απνηεινχληαλ απφ ηα ζπκπιέγκαηα θξ θαη ξθ, θαζψο θη νξηζκέλεο αθφκε ιέμεηο πνπ ήηαλ επίζεο ζχλζεηεο, φπσο ε ιέμε δέληξν. Ζ επηινγή ηεο ζεηξάο δηαδνρήο ησλ δηαθαλεηψλ έγηλε κε βάζε ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα. πγθεθξηκέλα, ζε θάζε δηαθάλεηα παξνπζηαδφηαλ είηε κηα ζπιιαβή κε ην ζχκπιεγκα δηδαζθαιίαο, είηε κηα ιέμε πνπ πεξηείρε ηελ πξνεγνχκελε ζπιιαβή εκθάληζεο ή αθφκε θαη κηα ζχληνκε θξάζε ησλ δπν έσο θαη ηεζζάξσλ ιέμεσλ ηνπ εθάζηνηε θεηκέλνπ. Ζ ζεηξά δηαδνρήο ησλ δηαθαλεηψλ ήηαλ αλάινγε κε ηα ζπκπιέγκαηα, ζηα νπνία εζηίαδε ε θάζε παξνπζίαζε. Γηα παξάδεηγκα, ζηελ πξψηε παξνπζίαζε, εκθαληδφηαλ αξρηθά φιεο νη ιέμεηο θαη νη θξάζεηο πνπ πεξηείραλ ην ζχκπιεγκα «θξ», ζηε ζπλέρεηα φιεο νη ιέμεηο θαη νη θξάζεηο πνπ πεξηείραλ ην ζχκπιεγκα «ξθ» θαη ηέινο νη επηπιένλ ιέμεηο θαη θξάζεηο ηνπ θεηκέλνπ, νη νπνίεο ζεσξνχληαλ ζχλζεηεο νξζνγξαθηθά. Ζ ζεηξά εκθάληζεο ησλ δηαθαλεηψλ ζε θάζε επηκέξνπο θαηεγνξία ηεο παξνπζίαζεο δελ δηεμαγφηαλ ηπραία. Αξρηθά, εκθαληδφηαλ ε ζπιιαβή πνπ απνηεινχληαλ απφ ην ζπγθεθξηκέλν ζχκπιεγκα δηδαζθαιίαο θαη ζηε ζπλέρεηα φιεο νη ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ πνπ πεξηείραλ ηε ζπιιαβή απηή. Έπεηηα, εκθαληδφηαλ άιιε ζπιιαβή, ε νπνία ζρεκαηηδφηαλ επίζεο απφ ην ίδην ζχκπιεγκα, αιιά απφ δηαθνξεηηθφ θσλήελ. ηε ζπλέρεηα, αθνινπζνχζε αθξηβψο ε ίδηα δηαδηθαζία πνπ δηεμήρζε θαη ζηελ πξψηε πεξίπησζε. Ζ δηαδηθαζία απηή επαλαιακβαλφηαλ ηφζεο θνξέο, φζνο ήηαλ θη ν αξηζκφο ησλ δηαθνξεηηθψλ ζπιιαβψλ πνπ απνηεινχληαλ απφ ην ίδην ζχκπιεγκα ζην θείκελν. Δπίζεο, ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ήηαλ πηζαλφ κεηά απφ ηελ

77 έθζεζε κηαο ιέμεο λα αθνινπζεί κηα ζχληνκε θξάζε, ε νπνία ζρεκαηηδφηαλ απφ ηελ ιέμε απηή. Γηα παξάδεηγκα, ε ζεηξά ησλ ιέμεσλ εκθάληζεο ηνπ πξψηνπ θεηκέλνπ είρε ηελ εμήο δηάηαμε: θξν - κηθξν - θξε - κηθξή - θξη - καθξηλφ - αθξίδα - κηθξή αθξίδα θ.ν.ε.. Όπσο αλαθέξζεθε ζην ηξίην θεθάιαην ηεο παξνχζαο κειέηεο, νη εκπεηξηθέο έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη 6 κε 7 επαλαιήςεηο αλάγλσζεο επαξθνχλ γηα ηνλ πεηπρεκέλν ζρεκαηηζκφ ησλ ιέμεσλ γηα καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο (Chard et al., 2002), σζηφζν νη 25 επαλαιήςεηο νδεγνχλ ζε ζεκαληηθά πςειφηεξα επίπεδα δηαηήξεζεο ηεο γλψζεο απηήο (Berends & Reitsma, 2006). ηελ πεξίπησζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, ν ζπγθεθξηκέλνο αξηζκφο επαλαιήςεσλ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο ζπλδπαζκέλεο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο θεηκέλσλ πνπ πεξηιάκβαλαλ επαλαιακβαλφκελεο θη επηθαιππηφκελεο ιέμεηο, φζν θαη ηελ επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε ησλ ιέμεσλ απηψλ ζηε εηδηθά ζρεδηαζκέλε παξνπζίαζε ηνπ Power Point. πγθεθξηκέλα, ν αξηζκφο ησλ δηαθαλεηψλ ησλ ηεζζάξσλ παξνπζηάζεσλ πνίθηιε απφ 93 έσο θαη 111 δηαθάλεηεο, ελψ ν αξηζκφο ησλ κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ θαη θξάζεσλ πνπ εκθαλίδνληαλ ζε θάζε παξνπζίαζε θπκαίλνληαλ απφ 21 κέρξη θαη 39, νη νπνίεο θη επαλαιακβάλνληαλ κε ηνλ ηξφπν δηαδνρήο πνπ πεξηγξάθεθε παξαπάλσ απφ ηξεηο κέρξη θαη ηέζζεξηο θνξέο ζε θάζε παξνπζίαζε, αληίζηνηρα. εκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ θαηαζθεπήο ησλ παξνπζηάζεσλ απνηειεί ε ρξσκαηηθή θσδηθνπνίεζε ησλ ζπκπιεγκάησλ δηδαζθαιίαο, ε νπνία ζηφρεπε λα επηθεληξψζεη ηελ πξνζνρή θαη λα θαηαζηήζεη ην νξζνγξαθηθφ πξφηππν πεξηζζφηεξν δηαθξηηφ ζηνλ αλαγλψζηε. Δηδηθφηεξα, ηα ζπκπιέγκαηα, ζηα νπνία εζηίαδε ε εθάζηνηε παξνπζίαζε εκθαλίδνληαλ κε θφθθηλν θαη πξάζηλν ρξψκα, ζε κπεδ θάζε θνξά θφλην. Γηα παξάδεηγκα, ζην πξψην θείκελν φια ηα ζπκπιέγκαηα θξ είραλ θφθθηλν ρξψκα, ελψ φια ηα ζπκπιέγκαηα ξθ είραλ πξάζηλν. Ζ ζπγθεθξηκέλε ρξσκαηηθή επηινγή ζεσξήζεθε ε θαηαιιειφηεξε, θαζψο ζηεξίρζεθε ζηνπο πηζαλνχο ζπλδπαζκνχο ρξσκάησλ ηνπο νπνίνπο είλαη δπλαηφ λα δηαθξίλνπλ νη καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, νη νπνίνη είλαη πηζαλφ λα παξνπζηάδνπλ δπζρξσκαηνςία. Δπίζεο, φζνλ αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά δηακφξθσζεο ησλ παξνπζηάζεσλ, ε γξακκαηνζεηξά ησλ ιέμεσλ θαη θξάζεσλ ησλ δηαθαλεηψλ ήηαλ «Times New Roman» καχξνπ ρξψκαηνο, κε εμαίξεζε ηα ζπκπιέγκαηα δηδαζθαιίαο. Δπίζεο, ε γξακκαηνζεηξά ήηαλ κεγέζνπο 94 ζηηγκψλ ζηνηρηζκέλε ζην θέληξν ηεο δηαθάλεηαο. Ζ θάζε δηαθάλεηα θάιππηε φιν ην εχξνο ηεο νζφλεο ηνπ θνξεηνχ ππνινγηζηή, ην κέγεζνο ηεο νπνίαο ήηαλ 17 ηληζψλ.

78 Ο ηξφπνο ελαιιαγήο ησλ δηαθαλεηψλ ηεο εθάζηνηε παξνπζίαζεο θαηεγνξηνπνηνχηαλ ζε δπν ηχπνπο, ζηνλ ηχπν ηεο ρεηξνθίλεηεο ελαιιαγήο θαη ζηνλ ηχπν ηεο απηφκαηεο ελαιιαγήο. Καηά ηε ρεηξνθίλεηε ελαιιαγή, ν ξπζκφο ελαιιαγήο ησλ δηαθαλεηψλ θαζνξηδφηαλ απφ ηνλ καζεηή παηψληαο ην δεμί βειάθη απφ ην πιεθηξνιφγην ηνπ θνξεηνχ ππνινγηζηή. Ζ ηαρχηεηα αλάγλσζεο ζε θάζε επηκέξνπο δηαθάλεηα αμηνινγνχηαλ θαη θαηαγξαθφηαλ απφ ηελ εξεπλήηξηα κε ηελ αμηνπνίεζε καγλεηφθσλνπ θαη ρξνλνκέηξνπ. Απηή ε άηππε αμηνιφγεζε ηεο αλαγλσζηηθήο ηαρχηεηαο ιεηηνπξγνχζε σο πξνέιεγρνο θη σο δείθηεο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ ξπζκνχ ελαιιαγήο ηνπο ζηελ απηφκαηε ζπλζήθε ελαιιαγήο ησλ δηαθαλεηψλ. χκθσλα κε ηε δεχηεξε ζπλζήθε, απηή ηεο απηφκαηεο ελαιιαγήο, ε δηάξθεηα έθζεζεο ηεο θάζε δηαθάλεηαο ήηαλ πξνθαζνξηζκέλε. Κξηηήξην επηινγήο ηεο ηαρχηεηαο θαη ηνπ ξπζκνχ ελαιιαγήο ησλ δηαθαλεηψλ απνηεινχζε ε αλαγλσζηηθή επίδνζε ηνπ καζεηή ζε θάζε δηαθάλεηα ζηελ ρεηξνθίλεηε ζπλζήθε, φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ. Δηδηθφηεξα, ζε θάζε δηαδνρηθή αλάγλσζε ηεο ίδηαο ιέμεο ή θξάζεο, ε δηάξθεηα έθζεζεο ηεο δηαθάλεηαο κεησλφηαλ ζηαζεξά θαηά έλα 1 θαη 3 δεπηεξφιεπηα, «πηέδνληαο» κε ηνλ ηξφπν απηφλ ηνλ αλαγλψζηε λα επεμεξγαζηεί ηε ιέμε ή ηε θξάζε ηαρχηεξα. Ωζηφζν, ζε πεξίπησζε πνπ ν καζεηήο απνθσδηθνπνηνχζε κηα ιέμε ιάζνο, ν ρξφλνο έθζεζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηαθάλεηαο ζηελ επφκελε ζπλεδξία παξέκελε ζηαζεξφο. Γξάθεκα θαηαγξαθήο επίδνζεο: ην πιαίζην ηεο απηνπαξαθνινχζεζεο (selfmonitoring) ηεο αλαγλσζηηθήο επίδνζεο ησλ καζεηψλ ζηα θείκελα ηεο έξεπλαο, αμηνπνηήζεθαλ νρηψ ζπλνιηθά θαξηέιεο γξαθεκάησλ, ηα νπνία ζπκπιεξψζεθαλ απφ ηνπο καζεηέο. Γηα θάζε θείκελν δεκηνπξγήζεθαλ δπν δηαθνξεηηθέο θαξηέιεο γξαθεκάησλ, νη νπνίεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο επίδνζεο ηεο ηαρχηεηαο αλάγλσζεο θαη ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο, αληίζηνηρα. Πην αλαιπηηθά, φζνλ αθνξά ηα γξαθήκαηα θαηαγξαθήο ηνπ ρξφλνπ αλάγλσζεο, ζηνλ θάζεην άμνλα ζεκεησλφηαλ ν ρξφλνο αλάγλσζεο ζε ιεπηά κε ηε κέγηζηε ηηκή λα θαζνξίδεηαη απφ ηελ έθηαζε θαη ηνλ βαζκφ δπζθνιίαο ηνπ θάζε θεηκέλνπ. ηνλ νξηδφληην άμνλα, θαηαγξαθφηαλ ν αξηζκφο επαλάιεςεο ηεο αλάγλσζεο, ν νπνίνο έθηαλε έσο ηηο ηξεηο θνξέο. ρεηηθά κε ηηο θαξηέιεο ησλ γξαθεκάησλ πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο, ζηνλ θάζεην άμνλα ζεκεησλφηαλ ν αξηζκφο ησλ ιέμεσλ ηνπ θάζε θεηκέλνπ, ν νπνίνο απμαλφηαλ ζηαζεξά αλά 10 ιέμεηο, κε ηε κέγηζηε ηηκή ηνπ άμνλα λα απνηειεί ηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ ιέμεσλ ηνπ εθάζηνηε θεηκέλνπ. Δλψ ζηνλ νξηδφληην άμνλα, θαηαγξαθφηαλ ν αξηζκφο επαλάιεςεο ηεο αλάγλσζεο, ν

79 νπνίνο έθηαλε έσο ηηο ηξεηο θνξέο. Δπίζεο, ζηνλ θάζεην άμνλα ησλ γξαθεκάησλ, ζεκεησλφηαλ ε ζπγθεθξηκέλε επίδνζε-ζηφρνο ηνπ ρξφλνπ θαη ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο, ηνλ νπνίν θαινχηαλ λα «πηάζεη» ν εθάζηνηε καζεηήο. Ζ ηηκή πνπ είρε ν ζηφρνο γηα ηνλ θάζε καζεηή, εμαξηηφηαλ απφ ηελ πξνεγνχκελε αλαγλσζηηθή ηνπ επίδνζε ζηελ ηαρχηεηα θη αθξίβεηα αλάγλσζεο ζην ζπγθεθξηκέλν θείκελν. Δπίζεο, σο ζεηηθή ελίζρπζε θαη επηβξάβεπζε γηα ηελ θαηάθηεζε ηνπ πξνθαζνξηζκέλνπ ζηφρνπ ηεο ηαρχηεηαο θαη αθξίβεηαο αλάγλσζεο γηα ην θάζε θείκελν, νη καζεηέο ιάκβαλαλ έλα ζπκβνιηθφ δψξν, ην νπνίν ήηαλ ζθξαγίδεο, μχζηξεο ή αθφκε καξθαδφξνη θη απηνθφιιεηα. Άιια πιηθά πνπ ζπκπεξηιήθζεζαλ ζην πιαίζην ζπκπιήξσζεο ησλ γξαθεκάησλ ήηαλ ην ρξνλφκεηξν θαη ηέζζεξηο καξθαδφξνη ρξψκαηνο γαιάδηνπ, θφθθηλνπ, θαθέ θαη ξνδ. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη δεηγκαηηθά δπν θαξηέιεο απηνπαξαθνινχζεζεο, νη νπνίεο αμηνπνηήζεθαλ ζην πξψην παξακχζη.

Εικόνα 1. Καξηέια απηνπαξαθνινχζεζεο ηεο ηαρχηεηαο αλάγλσζεο 80

81 Εικόνα 2. Καξηέια απηνπαξαθνινχζεζεο ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο Κνηλσληθή εγθπξφηεηα (social validity): Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, ρνξεγήζεθε ζηνπο καζεηέο εξσηεκαηνιφγην γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ βαζκνχ αξεζθείαο θαη πξνηίκεζεο ηεο θάζε επηκέξνπο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σν εξσηεκαηνιφγην απνηεινχληαλ απφ έμη δεισηηθέο πξνηάζεηο πνπ αθνξνχζαλ ηηο επηκέξνπο δξαζηεξηφηεηεο, ε θάζε κηα εθ ησλ νπνίσλ δεηνχζε απφ ηνλ καζεηή λα δειψζεη ηνλ βαζκφ αξεζθείαο ηνπ θπθιψλνληαο ηελ «θαηζνχια» κε ην αληίζηνηρν κέγεζνο. Ο καζεηήο είρε ηελ επηινγή λα θπθιψζεη ηέζζεξηο δηαβαζκηζκέλνπ κεγέζνπο ρακνγειαζηέο «θαηζνχιεο», νη νπνίεο αληηζηνηρνχζαλ ζε δηαθνξεηηθφ βαζκφ αξεζθείαο. Έηζη, ε κηθξφηεξε ρακνγειαζηή «θαηζνχια» δήισλε ηελ ιηγφηεξε πξνηίκεζε θαη ε κεγαιχηεξε ηελ πεξηζζφηεξε πξνηίκεζε, αληίζηνηρα, φπσο απεηθνλίδεηαη θαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα.

82 Εικόνα 3. Δξσηεκαηνιφγην αμηνιφγεζεο θνηλσληθήο εγθπξφηεηαο Υώπορ Διεξαγυγήρ και Διάπκεια ηηρ Έπεςναρ Ζ έξεπλα θαη ε ρνξήγεζε ηεο αμηνιφγεζεο δηεμήρζεζαλ ζε ρψξν δπν δεκφζησλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ ηεο δπηηθήο Θεζζαινλίθεο απφ ηελ εξεπλήηξηα. Πην αλαιπηηθά, ε δηεμαγσγή ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ Διέλε γηλφηαλ ζε ρψξν ηνπ ζρνιείνπ πνπ θνηηνχζε ε καζήηξηα θη ν νπνίνο απνηεινχζε ηελ αίζνπζα ππνινγηζηψλ. Όζνλ αθνξά ηνλ ρψξν δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο, ζηελ πεξίπησζε ηνπ Πέηξνπ, νη ζπλεδξίεο πξαγκαηνπνηνχληαλ ζηνλ ρψξν εληζρπηηθήο δηδαζθαιίαο ηνπ ζρνιείνπ ηνπ, φπνπ ππήξραλ ηέζζεξα ζξαλία θαη θαξέθιεο, θαζψο θαη ην γξαθείνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Καη ζηηο δπν πεξηπηψζεηο, νη ρψξνη πνπ αμηνπνηήζεθαλ γηα ηε δηεμαγσγή ηεο παξέκβαζεο ήηαλ ήζπρνη, ελψ ε εξεπλήηξηα θη ν εθάζηνηε ζπκκεηέρνληαο θάζνληαλ αληηθξηζηά κε

83 απφζηαζε κεηαμχ ηνπο πεξίπνπ κηζφ κέηξν. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεδξηψλ θαη ηεο αμηνιφγεζεο δελ παξεπξίζθνληαλ θαλέλαο άιινο πέξα ηεο εξεπλήηξηαο πνπ δηεμήγαγε ηελ παξέκβαζε θαη ηνπ ζπκκεηέρνληα. Ζ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο δηήξθεζε εθηά εβδνκάδεο θαη δηεμήρζε θαηά ην ζρνιηθφ έηνο 2013-2014. Ζ παξέκβαζε μεθίλεζε ηελ πξψηε εβδνκάδα ηνπ Μάηνπ θη νινθιεξψζεθε ηελ ηξίηε θαη ηελ ηέηαξηε εβδνκάδα ηνπ Ηνπλίνπ. πγθεθξηκέλα, δηεμήρζεζαλ 16 εμαηνκηθεπκέλεο ζπλεδξίεο κε ηνλ θάζε καζεηή ρσξηζηά, ε δηάξθεηα ησλ νπνίσλ θπκαηλφηαλ απφ 25 έσο θαη 45 ιεπηά ε θάζε κηα. Οη ζπλεδξίεο πξαγκαηνπνηνχληαλ ηελ πέκπηε ή ηελ έθηε δηδαθηηθή ψξα, δπν κε ηξεηο θνξέο θάζε εβδνκάδα. Λφγσ ηεο εθινγηθήο πεξηφδνπ πνπ ζπλέπεζε κε ηελ ρξνληθή πεξίνδν δηεμαγσγήο ηεο παξέκβαζεο, δελ ήηαλ εθηθηφ λα ηεξεζνχλ ζπγθεθξηκέλεο κέξεο ηεο εβδνκάδαο γηα ηε δηεμαγσγή ησλ ζπλεδξηψλ κε απνηέιεζκα ε ζπρλφηεηα ησλ ζπλαληήζεσλ θάζε εβδνκάδα λα κελ ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπζηεκαηηθφηεηα. Ωο εθ ηνχηνπ θαη ε θνίηεζε ησλ καζεηψλ ζην ζρνιείν δελ ήηαλ ζπλερήο, ιφγσ ησλ εθινγψλ θαη ηεο δηαθνπήο ιεηηνπξγίαο ηνπο. Δπηπιένλ, ν Πέηξνο απνπζίαδε κηάκηζε εβδνκάδα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο ιφγσ αζζέλεηαο. Έηζη, επηρεηξήζεθε λα αλαπιεξσζνχλ νη ζπλεδξίεο κε ηνλ καζεηή θάλνληαο επηπιένλ ζπλαληήζεηο ηηο επφκελεο εβδνκάδεο. ην ζεκείν απηφ, πξέπεη λα πξνζηεζεί, φηη νη ηειεπηαίεο ηέζζεξηο ζπλαληήζεηο, φπνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ νη ηξεηο ηειεπηαίεο ζπλεδξίεο θαη ε ηειηθή αμηνιφγεζε, δηεθπεξαηψζεθαλ κεηά ην πέξαο ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο ζηνπο ίδηνπο ρψξνπο ησλ ζρνιείσλ θαη θαηφπηλ ζπλελλνήζεσο κε ηνπο γνλείο ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ηνπο δηεπζπληέο ησλ ζρνιείσλ. Διαδικαζία Αξρηθή αμηνιφγεζε: Ζ αξρηθή αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ρνξήγεζε ηνπ ζηαζκηζκέλνπ αξγαιεηνχ αμηνιφγεζεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ «Newηεια» (Παληειηάδνπ & Αλησλίνπ, ππφ δεκνζίεπζε). πγθεθξηκέλα, εμεηάζηεθαλ νη πεξηνρέο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θαη ηεο θαηαλφεζεο κε ηε ρνξήγεζε έμη επηκέξνπο δνθηκαζηψλ. Πην αλαιπηηθά, ε αξρηθή αμηνιφγεζε ησλ αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ ηεο Διέλεο πξαγκαηνπνηήζεθε ζε κηα ζπλάληεζε θαη δηήξθεζε κία ψξα θαη δέθα ιεπηά, κε έλα ελδηάκεζν δηάιεηκκα ησλ 15 ιεπηψλ. Καηά ηε δηεμαγσγή ηεο αμηνιφγεζεο, ε καζήηξηα ήηαλ ζπλεξγάζηκε, θηιηθή θαη πξφζπκε λα αληαπνθξηζεί ζηηο νδεγίεο πνπ ιάκβαλε. Ζ πξψηε ζπλεδξία κε ηε καζήηξηα μεθίλεζε

84 δπν εκέξεο κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο αξρηθήο αμηνιφγεζεο. Ζ δηάξθεηα ηεο αξρηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ Πέηξνπ δηήξθεζε κηάκηζε ψξα θαη δηεμήρζε ζε δπν ζπλαληήζεηο. ηελ πξψηε ζπλάληεζε νινθιεξψζεθαλ νη πέληε δνθηκαζίεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ελψ ζηε δεχηεξε, νινθιεξψζεθε ε δνθηκαζία ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο αμηνιφγεζεο, ν καζεηήο ήηαλ ζπλεξγάζηκνο, ήξεκνο θαη θηιηθφο. Αληαπνθξηλφηαλ ζεηηθά ζηηο νδεγίεο πνπ ιάκβαλε, σζηφζν έδεηρλε γξήγνξα ζεκάδηα θφπσζεο θαη έιιεηςεο ελδηαθέξνληνο. Ηδηαίηεξα, θαηά ηε δηεθπεξαίσζε ησλ αζθήζεσλ ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, ν καζεηήο είρε αξλεηηθή ζηάζε, ελψ θαηλφηαλ πσο απαληνχζε ζηηο εξσηήζεηο κε βάζε ηε ινγηθή ηνπ. Γηδαθηηθνί ζηφρνη παξέκβαζεο: Σν πξφγξακκα παξέκβαζεο πνπ πινπνηήζεθε είρε σο ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ ζπκκεηερφλησλ κέζσ ηεο εθαξκνγήο πνηθίισλ δξαζηεξηνηήησλ, ζηηο νπνίεο εληάζζνληαλ ηα εηδηθά θαηαζθεπαζκέλα θείκελα θαη νη θάξηεο (δηαθάλεηεο) ελίζρπζεο ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο ιέμεσλ. πγθεθξηκέλα, κε βάζε ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ, ηέζεθαλ νη παξαθάησ δηδαθηηθνί ζηφρνη. Οη καζεηέο έπξεπε λα είλαη ζε ζέζε: Να δηαβάδνπλ κε ηαρχηεηα θη αθξίβεηα ηα θείκελα ηνπ πξνγξάκκαηνο Να δηαβάδνπλ κε έθθξαζε θαη πξνζσδία ηα θείκελα ηνπ πξνγξάκκαηνο Να αλαγλσξίδνπλ κε αθξίβεηα ηα νξζνγξαθηθά πξφηππα ησλ ζπκπιεγκάησλ: θξ, ξθ, ηξ, ξη, ζηξ θαη γξ, ξγ, ζηηο ιέμεηο ησλ θεηκέλσλ ηνπ πξνγξάκκαηνο Να αλαπηχμνπλ ηηο δεμηφηεηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο ησλ ιέμεσλ πνπ εληάζζνληαη ζην εηδηθά ζρεδηαζκέλν πξφγξακκα παξνπζίαζεο ηνπ Power Point Γνκή πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο: Ζ παξέκβαζε αθνξνχζε έλα πνιππαξαγνληηθφ πξφγξακκα δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ην νπνίν εθαξκφζηεθε ζε δπν καζεηέο δεπηέξαο ηάμεο κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. ην πιαίζην πινπνίεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο, έγηλε ζχλζεζε θαη αμηνπνίεζε πνηθίισλ δξαζηεξηνηήησλ θαη πιηθψλ, θάζε κηα εθ ησλ νπνίσλ επηθεληξσλφηαλ ζηελ ελίζρπζε δηαθνξεηηθήο δηάζηαζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Αλαιπηηθφηεξα, νη ζηξαηεγηθέο αλάπηπμεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζπκπεξηιάκβαλαλ ηελ ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε (modeling reading) ηνπ θεηκέλνπ απφ ηελ εξεπλήηξηα, ηελ επηβνεζνχκελε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε (repeated reading plus feedback) ηνπ θεηκέλνπ κε παξνρή αλαηξνθνδφηεζεο θαη ηελ επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε κε απηνπαξαθνινχζεζε θαη

85 παξνρή ελίζρπζεο (repeated reading plus self-monitoring and reinforcement). Δπίζεο ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο, ρξεζηκνπνηήζεθε ε ηερλνινγία αμηνπνηψληαο ηα εξγαιεία πνπ πξνζθέξεη ην ινγηζκηθφ γεληθήο ρξήζεο Power Point γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηεο νπηηθήο αλαγλψξηζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ. Ζ δηεμαγσγή θαη πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο νξγαλψζεθε γχξσ απφ ηε δηδαζθαιία ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο. Ζ δηδαζθαιία θη επεμεξγαζία θάζε θεηκέλνπ δηεμαγφηαλ ζε ηέζζεξηο δηαθξηηέο θάζεηο, θαζεκηά εθ ησλ νπνίσλ ζπκπεξηιάκβαλε ζπγθεθξηκέλα βήκαηα-δξαζηεξηφηεηεο. Δπίζεο, ε δηδαζθαιία ελφο θεηκέλνπ νινθιεξσλφηαλ κέζα ζε ηέζζεξηο ζπλεδξίεο. Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ε δνκή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ εθαξκφδνληαλ γηα ηε δηδαζθαιία ελφο θεηκέλνπ, ρσξηζκέλα αλά θάζε. Ζ ίδηα δηαδηθαζία αθνινπζήζεθε γηα ηε δηδαζθαιία θαη ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ. Πίλαθαο 4 Φάζειρ επεςνηηικήρ διαδικαζίαρ εκπαιδεςηικού ππογπάμμαηορ Αξρηθή αμηνιφγεζε (pretest) Δξεπλεηηθή θάζε Σειηθή αμηνιφγεζε (posttest) 1ε θάζε 2ε θάζε 3ε θάζε 4ε θάζε Αμηνιφγεζε Αλάγλσζε Αλάγλσζε Αλάγλσζε Αλάγλσζε Αμηνιφγεζε απνθσδηθνπνίεζεο ιίζηαο ιέμεσλ κεκνλσκέλσλ κεκνλσκέλσλ κεκνλσκέλσλ απνθσδηθνπνίεζεο επρέξεηαο θαη θεηκέλνπ ιέμεσλ θαη ιέμεσλ θαη ιέμεσλ θαη επρέξεηαο θαη θαηαλφεζεο θξάζεσλ απφ θξάζεσλ απφ θξάζεσλ απφ θαηαλφεζεο (NewΣέια) PowerPoint PowerPoint PowerPoint (NewΣέια) (ρεηξνθίλεηε (απηφκαηε (απηφκαηε ελαιιαγή) ελαιιαγή) ελαιιαγή) Πξνεπηζθφπεζε Αθξφαζε Αθξφαζε Σειηθή ηίηινπ θαη ππνδεηγκαηηθήο ππνδεηγκαηηθήο αλεμάξηεηε εηθνλνγξάθεζεο αλάγλσζεο αλάγλσζεο θεηκέλνπ αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ θεηκέλνπ απφ απφ εξεπλήηξηα θεηκέλνπ εξεπλήηξηα Αθξφαζε Δπαλαιακβαλφκελε Δπαλαιακβαλφκελε Αλάγλσζε ππνδεηγκαηηθήο αλάγλσζε κε αλάγλσζε κε ιίζηαο ιέμεσλ αλάγλσζεο αλαηξνθνδφηεζε απηνπαξαθνινχζεζε θεηκέλνπ θεηκέλνπ απφ θαη ελίζρπζε εξεπλήηξηα

86 Φάζε 1 ε Γξαζηεξηφηεηα 1 ε : ηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα δηεμήρζε ε αμηνιφγεζε αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαλ κεκνλσκέλα ζε ηέζζεξηο ή πέληε ζηήιεο. Οη καζεηέο θιήζεθαλ λα δηαβάζνπλ φζν πην θαιά θαη γξήγνξα κπνξνχζαλ ηηο ιίζηεο ιέμεσλ ζε φιεο ηηο ζηήιεο. Ζ εξεπλήηξηα θαηέγξαθε ηνλ ρξφλν αλάγλσζεο θαη ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο ζην θχιιν θαηαγξαθήο ησλ απαληήζεσλ ηνπ αμηνινγεηή. Αλαηξνθνδφηεζε δελ παξερφηαλ. Απηή ε άηππε κνξθή αξρηθήο αμηνιφγεζεο δηαξθνχζε έσο θαη 10 ιεπηά, αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ θαη ηνλ βαζκφ δπζθνιίαο ησλ ιέμεσλ. Ωο ιάζε απνθσδηθνπνίεζεο, ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο παξέκβαζεο, ζεσξνχληαλ ν ιάζνο ηνληζκφο, ε πξφζζεζε, ε απαινηθή, ε αληηζηξνθή θαη ε αληηθαηάζηαζε γξακκάησλ. Δπίζεο, ιάζε ζεσξνχληαλ ε πξφζζεζε θαη ε αληηθαηάζηαζε ιέμεσλ, ε παξάιεηςε αλάγλσζεο ιέμεο θαη ε θαζπζηέξεζε αλάγλσζεο πάλσ απφ 3 δεπηεξφιεπηα. Οη πεξηπηψζεηο απηνδηφξζσζεο δελ εθιακβάλνληαλ σο ιάζνο. Γξαζηεξηφηεηα 2 ε : ηε δξαζηεξηφηεηα απηή δηεμάγνληαλ κηα κνξθή πξνεπηζθφπεζεο ηνπ θεηκέλνπ. πγθεθξηκέλα, ε εξεπλήηξηα δεηνχζε απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα δηαβάζνπλ ηνλ ηίηιν ηνπ εθάζηνηε θεηκέλνπ θαη λα πεξηγξάςνπλ ηελ εηθφλα ηνπ εμσθχιινπ ηνπ. ηφρνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ήηαλ ν ζρεκαηηζκφο ζεκαζηνινγηθψλ πξνζδνθηψλ θαη ε δηαηχπσζε ππνζέζεσλ σο πξνο ην πεξηερφκελν ηνπ θεηκέλνπ. Δπίζεο, κε ηνλ ηξφπν απηφλ ζεσξήζεθε φηη νη καζεηέο ζα ζπγθξαηνχζαλ θαιχηεξα ηηο γισζζηθέο πιεξνθνξίεο ηνπ θεηκέλνπ, θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Ζ δξαζηεξηφηεηα είρε δηάξθεηα πεξίπνπ 10 ιεπηά. Γξαζηεξηφηεηα 3 ε : Ζ πξψηε θάζε νινθιεξσλφηαλ κε ηελ ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ απφ ηελ εξεπλήηξηα. Ζ αλάγλσζε γηλφηαλ ζε ξπζκφ θπζηθνχ πξνθνξηθνχ ιφγνπ κε εθθξαζηηθφηεηα θαη πξνζσδία θάλνληαο θαηάιιειε θαη ππνδεηγκαηηθή ρξήζε ησλ ζεκείσλ ζηίμεο. Ζ εξεπλήηξηα θαηά ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία αθνινπζνχζε κε ην δάρηπιν ηηο ιέμεηο πνπ δηάβαδε. Οη καζεηέο ζηε δξαζηεξηφηεηα απηή θιήζεθαλ λα παξαθνινπζνχλ ηελ αλάγλσζε απφ ην βηβιίν ηεο εξεπλήηξηαο. Φάζε 2 ε Γξαζηεξηφηεηα 1 ε : Ζ αλάγλσζε ιέμεσλ θαη θξάζεσλ απφ ηελ εηδηθά θαηαζθεπαζκέλε παξνπζίαζε ηνπ Power Point, απνηεινχζε ηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα ηνπ ζηαδίνπ

87 απηνχ. ε απηήλ ηελ δξαζηεξηφηεηα, νη ζπκκεηέρνληεο θιήζεθαλ λα δηαβάζνπλ ηε ιέμε ή ηε θξάζε ηεο θάζε δηαθάλεηαο ηεο παξνπζίαζεο φζν πην γξήγνξα θαη θαιά κπνξνχζαλ. Κάζε θνξά πνπ νινθιήξσλαλ ηελ αλάγλσζε κηαο δηαθάλεηαο έπξεπε λα ζπλερίζνπλ ζηελ επφκελε δηαθάλεηα παηψληαο ην δεμί βειάθη απφ ην πιεθηξνιφγην ηνπ θνξεηνχ ππνινγηζηή. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαγλσζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο παξέρνληαλ αλαηξνθνδφηεζε σο πξνο ηα ιάζε απνθσδηθνπνίεζεο. Παξάιιεια, ε εξεπλήηξηα θαηέγξαθε θαη αμηνινγνχζε ηελ αθξίβεηα θαη ηαρχηεηα απνθσδηθνπνίεζεο θάζε επηκέξνπο δηαθάλεηαο ηεο παξνπζίαζεο. Ζ δξαζηεξηφηεηα απηή είρε πεξίπνπ δηάξθεηα 15 κε 20 ιεπηά. Γξαζηεξηφηεηα 2 ε : ηε ζπλέρεηα, αθνινπζνχζε ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε νιφθιεξνπ ηνπ θεηκέλνπ απφ ηελ εξεπλήηξηα, αθξηβψο κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ δηεμήρζε θαηά ηελ πξψηε θάζε. Γξαζηεξηφηεηα 3 ε : ηελ ηξίηε δξαζηεξηφηεηα, εθαξκφζηεθε ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ κε αλαηξνθνδφηεζε. πγθεθξηκέλα, δεηήζεθε απφ ηνπο καζεηέο λα δηαβάζνπλ νιφθιεξν ην θείκελν ηξεηο θνξέο, ελψ παξάιιεια ιάκβαλαλ αλαηξνθνδφηεζε απφ ηελ εξεπλήηξηα. ε πεξίπησζε ιάζνπο, ε εξεπλήηξηα δηάβαδε ηελ ιέμε ή θξάζε ππνδεηγκαηηθά θη έπεηηα ν καζεηήο ζπλέρηδε ηελ αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ. Δπίζεο, ε εξεπλήηξηα θαηέγξαθε ηνλ ρξφλν θαη ηελ αθξίβεηα ηεο αλαγλσζηηθήο επίδνζεο θαη ζηηο ηξεηο επαλαιήςεηο αλάγλσζεο ηνπ θεηκέλνπ. Ζ ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα είρε δηάξθεηα πεξίπνπ 15 κε 20 ιεπηά. Φάζε 3 ε Γξαζηεξηφηεηα 1 ε : Ζ αλάγλσζε ησλ ζχλζεησλ νξζνγξαθηθά ιέμεσλ θαη θξάζεσλ ηνπ θεηκέλνπ απφ ηηο δηαθάλεηεο ηεο παξνπζίαζεο ζπληζηνχζε ηελ ελαξθηήξηα δξαζηεξηφηεηα θαη απηνχ ηνπ ζηαδίνπ. Ζ δηαθνξά εθαξκνγήο ηεο ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηαο κε ηελ πξνεγνχκελε θάζε απνηεινχζε κφλν ε ζπλζήθε ηεο απηφκαηεο ελαιιαγήο ησλ δηαθαλεηψλ. Αλαιπηηθφηεξα, νη καζεηέο θιήζεθαλ λα δηαβάζνπλ φζν πην γξήγνξα θαη θαιά κπνξνχζαλ ηε ιέμε ή ηε θξάζε ηεο θάζε δηαθάλεηαο ηεο παξνπζίαζεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε θαη ζηελ πξνεγνχκελε θάζε, κε ηε δηαθνξά φηη νη δηαθάλεηεο ζα ελαιιάζζνληαλ απηφκαηα θαη κε γξήγνξν ξπζκφ. Ο ξπζκφο ελαιιαγήο ηεο θάζε δηαθάλεηαο νξηδφηαλ κε θξηηήξην ηνλ ρξφλν αλάγλσζήο ηεο απφ ηνλ καζεηή ζηελ πξψηε θάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Αλαηξνθνδφηεζε παξερφηαλ επίζεο ζε

88 πεξίπησζε ιάζνπο απνθσδηθνπνίεζεο. Ζ εξεπλήηξηα αμηνινγνχζε θαη θαηέγξαθε ηνλ ρξφλν αλάγλσζεο θάζε δηαθάλεηαο ηεο παξνπζίαζεο. Ζ δξαζηεξηφηεηα δηαξθνχζε πεξίπνπ 15 ιεπηά. Γξαζηεξηφηεηα 2 ε : ηε ζπλέρεηα, αθνινπζνχζε ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε νιφθιεξνπ ηνπ θεηκέλνπ απφ ηελ εξεπλήηξηα, αθξηβψο κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ δηεμήρζε θαηά ηελ πξψηε θαη δεχηεξε θάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Γξαζηεξηφηεηα 3 ε : Ζ ηειεπηαία δξαζηεξηφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο αθνξνχζε ηελ επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε νιφθιεξνπ ηνπ θεηκέλνπ κε απηνπαξαθνινχζεζε απφ ηνλ καζεηή θαη παξνρή ελίζρπζεο. Δηδηθφηεξα, δεηήζεθε απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα δηαβάζνπλ νιφθιεξν ην θείκελν θαη ζην ηέινο ηεο θάζε αλάγλσζεο λα ζπκπιεξψζνπλ δπν γξαθήκαηα, εθ ησλ νπνίσλ ην έλα αθνξνχζε ηνλ ρξφλν αλάγλσζεο ηνπ θεηκέλνπ ζε ιεπηά θαη δεπηεξφιεπηα θαη ην άιιν ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο φισλ ησλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ. Δπίζεο, ζε θάζε γξάθεκα ππήξρε θαηαγεγξακκέλε κηα επίδνζε ζηφρνο, ηελ νπνία έπξεπε λα θαηαθηήζεη ν εθάζηνηε καζεηήο. ε πεξίπησζε πνπ ν καζεηήο ζεκείσλε αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα θαη αθξίβεηα πςειφηεξε απφ ηνλ πξνθαζνξηζκέλν ζηφρν κεηά απφ ηξεηο επαλαιακβαλφκελεο αλαγλψζεηο ιάκβαλε σο επηβξάβεπζε έλα ζπκβνιηθφ δψξν. Ζ ζηνρνζεζία γηλφηαλ απφ ηελ εξεπλήηξηα. Έγηλε πξνζπάζεηα ν εθάζηνηε ζηφρνο λα είλαη εθηθηφο απφ ηνλ θάζε καζεηή κεηά απφ δπν κε ηξεηο αλαγλψζεηο. Δπίζεο, αλαηξνθνδφηεζε σο πξνο ηνλ ρξφλν θαη ηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο παξερφηαλ, θάζε θνξά πνπ ην παηδί νινθιήξσλε ηελ αλάγλσζε. Ζ εθαξκνγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο δηαξθνχζε πεξίπνπ 20 ιεπηά. Φάζε 4 ε Γξαζηεξηφηεηα 1 ε : Ζ ηέηαξηε θάζε μεθηλνχζε κε ηελ αλάγλσζε ησλ ζχλζεησλ νξζνγξαθηθά ιέμεσλ θαη θξάζεσλ ηνπ θεηκέλνπ απφ ηηο δηαθάλεηεο ηεο ίδηαο παξνπζίαζεο πνπ αμηνπνηήζεθε θαη ζηηο πξνεγνχκελεο θάζεηο. Καη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε, εθαξκφζηεθε απηφκαηε ελαιιαγή ησλ δηαθαλεηψλ. Ο ρξφλνο ελαιιαγήο ηεο θάζε δηαθάλεηαο νξηδφηαλ κε θξηηήξην ηνλ ρξφλν αλάγλσζεο ηεο θάζε δηαθάλεηαο απφ ηνλ εθάζηνηε καζεηή, ζηε δεχηεξε θάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, ε δηάξθεηα έθζεζεο ηεο θάζε δηαθάλεηαο κεησλφηαλ θαηά 1 έσο θαη 3 δεπηεξφιεπηα, απμάλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφλ ζεκαληηθά ηνλ ξπζκφ ελαιιαγήο ηνπο. Οη καζεηέο θιήζεθαλ θαη πάιη λα δηαβάζνπλ φζν πην γξήγνξα θαη θαιά κπνξνχζαλ ηε

89 ιέμε ή ηε θξάζε ηεο θάζε δηαθάλεηαο. Αλαηξνθνδφηεζε παξέρνληαλ ζε πεξίπησζε ιάζνπο απνθσδηθνπνίεζεο. Ζ δξαζηεξηφηεηα δηαξθνχζε πεξίπνπ 15 ιεπηά. Γξαζηεξηφηεηα 2 ε : Καηά ηε δηεμαγσγή απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο, δεηήζεθε απφ ηνπο καζεηέο λα δηαβάζνπλ γηα ηειεπηαία θνξά ην θείκελν φζν πην θαιά θαη γξήγνξα κπνξνχζαλ. Αλαηξνθνδφηεζε δελ παξερφηαλ. Δπίζεο, ε εξεπλήηξηα θαηέγξαθε θαη αμηνινγνχζε ηελ επίδνζε ηνπ εθάζηνηε καζεηή σο πξνο ηελ αθξίβεηα θαη ηαρχηεηα αλάγλσζεο. Ζ ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα είρε δηάξθεηα πεξίπνπ 7 ιεπηά. Γξαζηεξηφηεηα 3 ε : Ζ δηδαζθαιία ηνπ θάζε θεηκέλνπ νινθιεξσλφηαλ κε ηε δεχηεξε θαη ηειηθή αλάγλσζε ηεο ίδηαο ιίζηαο ιέμεσλ, ηελ νπνία νη καζεηέο δηάβαζαλ ζηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα ηεο πξψηεο θάζεο. Έηζη, δεηήζεθε απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα δηαβάζνπλ φζν πην θαιά θαη γξήγνξα κπνξνχζαλ ηηο ιίζηεο ιέμεσλ ζε φιεο ηηο ζηήιεο. Ζ εξεπλήηξηα ζεκείσλε ηνλ ηειηθφ ρξφλν αλάγλσζεο θαη ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο ζην θχιιν θαηαγξαθήο απαληήζεσλ ηνπ αμηνινγεηή. Αλαηξνθνδφηεζε δελ παξερφηαλ. Απηή ε άηππε ηειηθή αμηνιφγεζεο δηαξθνχζε πεξίπνπ 7 κε 9 ιεπηά. Σειηθή αμηνιφγεζε: Ζ ηειηθή αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ρνξήγεζε ηνπ ίδηνπ ζηαζκηζκέλνπ αξγαιεηνχ αμηνιφγεζεο αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ «Newηεια» (Παληειηάδνπ & Αλησλίνπ, ππφ δεκνζίεπζε) κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, πξνθεηκέλνπ λα εμεηαζηεί ε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηηο εμαξηεκέλεο κεηαβιεηέο. πγθεθξηκέλα, ρνξεγήζεθαλ νη ίδηεο έμη δνθηκαζίεο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο, νη νπνίεο αμηνινγνχζαλ ηηο πεξηνρέο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θαη ηεο θαηαλφεζεο. πγθεθξηκέλα, ε ηειηθή αμηνιφγεζε ηνπ Πέηξνπ, πξαγκαηνπνηήζεθε ζε 2 ζπλαληήζεηο θαη δηήξθεζε ζπλνιηθά πεξίπνπ κηα ψξα θαη δέθα ιεπηά. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο αμηνιφγεζεο, ν καζεηήο θαηλφηαλ πσο δηαηεξνχζε αξλεηηθή ζηάζε ζε φιε ηε δηαδηθαζία, ελψ αξθεηέο ήηαλ νη θνξέο πνπ εμέθξαζε ηελ επηζπκία λα δηαθφςνπκε ηελ αμηνιφγεζε. Σν ζηνηρείν απηφ είλαη πηζαλφ λα απνδίδεηαη ζε έιιεηςε ελδηαθέξνληνο ή ζην γεγνλφο φηη ηελ ηειεπηαία εβδνκάδα δηεμαγσγήο ηεο παξέκβαζεο ηα ζρνιεία είραλ θιείζεη γηα θαινθαηξηλέο δηαθνπέο θαη ν καζεηήο εξρφηαλ κφλν γηα ηε δηεμαγσγή ηεο παξέκβαζεο. Όζνλ αθνξά ηελ ηειηθή αμηνιφγεζε ηεο Διέλεο, πξαγκαηνπνηήζεθε 2 εκέξεο κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο παξέκβαζεο ζε κηα ζπλάληεζε, ε νπνία δηήξθεζε πεξίπνπ κία ψξα κε έλα ελδηάκεζν

90 δηάιεηκκα ησλ 10 ιεπηψλ. Καηά ηε δηεμαγσγή ηεο αμηνιφγεζεο, ε καζήηξηα ήηαλ ζπλεξγάζηκε, ελψ δηαηεξνχζε ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηελ δηαδηθαζία. Σέινο, είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα επηζεκάλνπκε, φηη παξφιν πνπ ρνξεγήζεθαλ νη ίδηεο δνθηκαζίεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ βαζκνχ επίδξαζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, δε θαίλεηαη λα επέδξαζε ν παξάγνληαο ηεο απνκλεκφλεπζεο ζηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ. Απηφ απνδεηθλχεηαη απφ ηα ιάζε ησλ καζεηψλ θαη ηα ζρφιηα πνπ δηαηχπσλαλ θαηά ηε δηεθπεξαίσζε ηεο αμηνιφγεζεο.

91 Απνηειέζκαηα Σα απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, ην νπνίν πξαγκαηνπνηήζεθε κε ζηφρν ηελ ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο δπν καζεηψλ δεπηέξαο δεκνηηθνχ κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, παξνπζηάδνληαη παξαθάησ. χκθσλα κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα νξίδεηαη σο ηθαλφηεηα αλάγλσζεο κε αθξίβεηα, ηαρχηεηα θη έθθξαζε (NICHD, 2000). ηελ παξνχζα κειέηε, αμηνινγήζεθαλ νη δεμηφηεηεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηεο ηαρχηεηαο αλάγλσζεο αμηνπνηψληαο ζπγθεθξηκέλα θη αληηθεηκεληθά θξηηήξηα αμηνιφγεζεο. Ζ δεμηφηεηα ηεο εθθξαζηηθήο αλάγλσζεο δελ αμηνινγήζεθε. Αξρηθά, παξνπζηάδεηαη ε πξφνδνο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηα δηδαρζέληα θείκελα. ηε ζπλέρεηα, παξαηίζεληαη ε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αξρηθήο (pretest) θαη ηειηθήο (posttest) αμηνιφγεζεο ζηελ αλαγλσζηηθή απνθσδηθνπνίεζε, ηελ επρέξεηα θαη ηελ θαηαλφεζε. Σέινο, παξαηίζεληαη ηα απνηειέζκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηελ αθξηβή αλάγλσζε ησλ δηδαρζέλησλ ιέμεσλ, θαζψο θαη ηα απνηειέζκαηα ζρεηηθά κε ηελ επίδξαζε πνπ άζθεζαλ νη λχμεηο ηνπ θεηκέλνπ ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλαιχνληαη κε βάζε ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ηεο κειέηεο. Αξρηθά, παξνπζηάδεηαη ην εξεπλεηηθφ εξψηεκα θαη ζηε ζπλέρεηα αθνινπζνχλ ηα ζρεηηθά απνηειέζκαηα, ηα νπνία παξνπζηάδνληαη μερσξηζηά γηα ηε ζπκκεηέρνπζα θαη ηνλ ζπκκεηέρνληα, αληίζηνηρα. Η Εθαπμογή Ενόρ ύνθεηος Ππογπάμμαηορ Παπέμβαζηρ με ηην Αξιοποίηζη Ειδικά Καηαζκεςαζμένυν Κειμένυν Αναπηύζζει ηην Αναγνυζηική Εςσέπεια ζηα Διδασθένηα Κείμενα; Ζ πξφνδνο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ ζηα ηέζζεξα θείκελα δηδαζθαιίαο ηεο παξέκβαζεο παξνπζηάδεηαη ζηε ζπλέρεηα. Αξρηθά, παξαηίζεηαη ε εμέιημε ησλ καζεηψλ ζε θάζε θείκελν ρσξηζηά θαη ζηε ζπλέρεηα γίλεηαη ζπλνιηθή εμέηαζε ηεο πνξείαο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ θαη ζηα ηέζζεξα θείκελα ηεο παξέκβαζεο. Ζ αλαγλσζηηθή επρέξεηα εθθξάδεηαη σο ν αξηζκφο ησλ ζσζηά δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ ην ιεπηφ. πλνιηθά, ε εμέηαζε ησλ απνηειεζκάησλ απνδεηθλχεη φηη ε εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο αλέπηπμε ζεκαληηθά ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ ζηα δηδαρζέληα θείκελα. Μάιηζηα, ε κεηαβνιή ηεο

92 αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο αλάκεζα ζηελ πξψηε θαη ηελ έβδνκε επαλάιεςε αλάγλσζεο θάζε θεηκέλνπ είλαη κεγάιε, ηδηαίηεξα ζηελ πεξίπησζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, φπνπ γίλεηαη ε ππφζεζε φηη είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. H αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ αηνκηθψλ πεηξακαηηθψλ ζρεδηαζκψλ ζηεξίδεηαη ζηελ νπηηθή πεξηγξαθηθή αλάιπζε, θαζψο θαη ζε ζηαηηζηηθή δηαγξακκαηηθψλ παξαζηάζεσλ πξνθεηκέλνπ λα πεξηγξάςεη ηηο ζπκπεξηθνξέο ησλ ζπκκεηερφλησλ. ηηο γξαθηθέο παξαζηάζεηο παξνπζηάδεηαη ε επίδνζε -αξηζκφο ιέμεσλ αλά ιεπηφ- ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε θάζε θείκελν θαη γηα θάζε επαλάιεςε (επηά επαλαιήςεηο αλά θείκελν). ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδεηαη ε νπηηθή αλάιπζε ηεο πξνφδνπ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε θάζε έλα απφ ηα ηέζζεξα θείκελα ηεο παξέκβαζεο ρσξηζηά. πγθεθξηκέλα, απεηθνλίδεηαη ε εμέιημε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηηο εθηά επαλαιήςεηο αλάγλσζεο θαη ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ. ην Γηάγξακκα 1, ν θάζεηνο άμνλαο αλαπαξηζηά ηηο ζσζηέο ιέμεηο αλά ιεπηφ, ελψ ν νξηδφληηνο ηηο επαλαιήςεηο αλάγλσζεο αλά θείκελν. Δπίζεο, ζηνλ νξηδφληην άμνλα αλαγξάθεηαη ε ζηξαηεγηθή πνπ εθαξκφζηεθε ζε θάζε ζεηξά επαλάιεςεο ηεο αλάγλσζεο. Ζ γεληθή εθηίκεζε πνπ πξνθχπηεη απφ ηε γξαθηθή απεηθφληζε ηεο επίδνζεο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ είλαη φηη αθνινπζήζεθε κηα πνξεία ηεζζάξσλ επάιιεισλ θχθισλ, φπνπ θάζε θχθινο αληηπξνζσπεχεη κηα απφ ηηο ηέζζεξηο θάζεηο (θείκελν δηδαζθαιίαο). χκθσλα κε ην Γηάγξακκα 1, βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζεκεηψζεθε ζε θάζε δηαδνρηθή επαλάιεςε αλάγλσζεο ηνπ ίδηνπ θεηκέλνπ. Δμαίξεζε απνηεινχλ νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, φπνπ θαηαγξάθεθε κείσζε ηεο επρέξεηαο. Δπίζεο, ε πξψηε αλάγλσζε ηνπ θάζε θεηκέλνπ γίλεηαη εχθνια δηαθξηηή ζην γξάθεκα, θαζψο παξαηεξείηαη θαηαθφξπθε πηψζε ηεο επίδνζεο κεηά ηελ έβδνκε αλάγλσζε θάζε θεηκέλνπ. Οη ζπκκεηέρνληεο ζεκείσζαλ πεξίπνπ ίδην επίπεδν αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηηο αξρηθέο αλαγλψζεηο θαη ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ. Γελ παξαηεξείηαη, σζηφζν, θάπνηνο βαζκφο γελίθεπζεο ηεο επρέξεηαο απφ ην έλα θείκελν δηδαζθαιίαο ζην επφκελν, θαζψο θαη νη ηέζζεξηο αξρηθέο αλαγλψζεηο θπκαίλνληαλ ζηα ίδηα πεξίπνπ επίπεδα, κε κηα απφθιηζε ηεο ηάμεσο ησλ πέληε πεξίπνπ ιέμεσλ, ε νπνία σζηφζν δελ είλαη δπλαηφ λα ζεσξεζεί απνηέιεζκα ηεο επίδξαζεο ηεο δηδαζθαιίαο. Δπίζεο, ε κέγηζηε ηηκή ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θπκαίλνληαλ ζηα ίδηα πεξίπνπ επίπεδα θαη γηα ηα ηέζζεξα θείκελα ηεο παξέκβαζεο. Δμαίξεζε απνηειεί ε ηειεπηαία αλάγλσζε ηνπ ηέηαξηνπ θεηκέλνπ ηεο ζπκκεηέρνπζαο, φπνπ ε επρέξεηα απμήζεθε θαηά 10 πεξίπνπ κνλάδεο ζπγθξηηηθά κε ηε κέγηζηε ηηκή ηνπ ηξίηνπ θεηκέλνπ. Σέινο, απφ ηε

93 ζπγθξηηηθή εμέηαζε ηεο ειάρηζηεο θαη ηεο κέγηζηεο ηηκήο πνπ ζεκεηψζεθε ζε φια ηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο δηαπηζηψλεηαη ζεκαληηθή κεηαβνιή. πγθεθξηκέλα, ε δηαθνξά αλάκεζα ζηελ ειάρηζηε θαη ηε κέγηζηε ηηκή πνπ θαηέγξαςε ε ζπκκεηέρνπζα αλέξρεηαη ζηηο 37,3 ιέμεηο ην ιεπηφ, ελψ γηα ηνλ ζπκκεηέρνληα ζηηο 26,4 ιέμεηο ην ιεπηφ, απνδεηθλχνληαο έλα ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ κέγεζνο βειηίσζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηα θείκελα δηδαζθαιίαο ηεο παξέκβαζεο. Γηάγξακκα 1 Αναγνυζηική εςσέπεια (ζυζηέρ λέξειρ ηο λεπηό) ζςμμεηεσόνηυν ανά ζειπά επανάλητηρ ανάγνυζηρ και ζηιρ ηέζζεπιρ θάζειρ (κείμενα) καηά ζειπά διδαζκαλίαρ

94 Αλαθνξηθά κε ηνλ ηχπν ησλ αλαγλσζηηθψλ ιαζψλ πνπ ζεκείσζαλ νη ζπκκεηέρνληεο ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο, ε πιεηνςεθία απηψλ ήηαλ αληηθαηαζηάζεηο ιέμεσλ φκνησλ ζεκαζηνινγηθά, πξνζζέζεηο θαη παξαιείςεηο ιέμεσλ. Δλψ, ζηελ αλαγλσζηηθή επίδνζε ηνπ ζπκκεηέρνληα παξαηεξήζεθαλ, επίζεο, αληηθαηαζηάζεηο θη αληηζηξνθέο θσλεκάησλ. Δπίζεο, κε κηθξφηεξε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ζεκεηψζεθαλ ιάζε παξαιείςεσλ θσλεκάησλ ζηελ αλαγλσζηηθή επίδνζε θαη ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. Απηνχ ηνπ ηχπνπ ηα ιάζε εληνπίζηεθαλ θπξίσο ζηελ αξρηθή ζπιιαβή ησλ ιέμεσλ, ην πξψην θψλεκα ησλ νπνίσλ ήηαλ θσλήελ. Γηα λα ειεγρζεί ε κεηαβνιή ηεο επίδνζεο ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ αξηζκφ ηεο επαλάιεςεο, ππνινγίζηεθαλ νη κέζεο ηηκέο ησλ επηδφζεσλ ησλ ηεζζάξσλ θάζεσλ ζε θάζε ζεηξά (1 ε, 2 ε, έσο 7 ε ) επαλάιεςεο θαη έγηλε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο αξηζκφο ιέμεσλ αλά ιεπηφ ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ αξηζκφ ησλ επαλαιήςεσλ ηεο παξέκβαζεο (Γηάγξακκα 2 θαη 3). Απφ ηα Γηαγξάκκαηα 2 θαη 3 θαίλεηαη ε βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, θαζψο απμάλνληαη νη επαλαιήςεηο αλάγλσζεο. Ζ ηάζε ηεο κεηαβνιήο ππνινγίζηεθε κε απιή γξακκηθή παιηλδξφκεζε, ηα απνηειέζκαηα ηεο νπνίαο παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πηλάθα 5. Αλαιπηηθφηεξα, παξαηεξείηαη φηη νη ζπληειεζηέο ηεο παιηλδξφκεζεο (β) ήηαλ ζεηηθνί θαη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθνί θαη γηα ηνπο δχν ζπκκεηέρνληεο, ελψ ε γξακκηθή πξνζαξκνγή (R 2 : 0,969 θαη 0,938 αληίζηνηρα) ήηαλ πνιχ πςειή. Δπίζεο, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ θαηαγξάθεηαη πςειφηεξε ζε θάζε δηαδνρηθή επαλάιεςε αλάγλσζεο. Πίλαθαο 5 Αποηελέζμαηα ηηρ γπαμμικήρ παλινδπόμηζηρ Σππνπνηεκέλνη πληειεζηέο ζπληειεζηέο Σππηθφ Sig. β θάικα Beta R 2 F Κνξίηζη 4,33,31,98,96 188,87,00* Αγφξη 2,97,31,97,93 92,51,00* *p.<0,05 ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά

95 Δηδηθφηεξα, γηα ηε ζπκκεηέρνπζα ην β=4,33, ελψ γηα ηνλ ζπκκεηέρνληα ην β=2,87. Οη ζπληειεζηέο εξκελεχνληαη σο ε κεηαβνιή ηεο εμαξηεκέλεο κεηαβιεηήο πνπ αληηζηνηρεί ζε κεηαβνιή ηεο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηήο, θαηά κηα κνλάδα. πλεπψο, γηα ηε ζπκκεηέρνπζα παξαηεξείηαη βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θαηά 4,33 ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ ζε θάζε επαλάιεςε αλάγλσζεο, ελψ γηα ηνλ ζπκκεηέρνληα παξαηεξείηαη κεηαβνιή θαηά 2,87 επηπιένλ ζσζηέο ιέμεηο αλά ιεπηφ, αληίζηνηρα. Ωζηφζν, ην κέγεζνο βειηίσζεο πνπ ζεκείσζαλ νη δπν ζπκκεηέρνληεο ζε θάζε ζεηξά επαλάιεςεο δελ ήηαλ ζηαζεξφ. πγθεθξηκέλα, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ηεο ζπκκεηέρνπζαο βειηηψζεθε ζεκαληηθά απφ ηελ πξψηε ζηε δεχηεξε επαλάιεςε θαηαγξάθνληαο βειηίσζε 6,02 ιέμεσλ αλά ιεπηφ. Τςειή βειηίσζε παξαηεξείηαη επίζεο ζηελ ηέηαξηε ζεηξά επαλάιεςεο, φπνπ ε ζπκκεηέρνπζα ζεκείσζε βειηίσζε 7,77 ιέμεσλ ην ιεπηφ. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα επηζεκαλζεί, φηη ζηελ ηέηαξηε ζεηξά επαλάιεςεο μεθηλνχζε ε εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο απηνπαξαθνινχζεζεο, ε νπνία θαίλεηαη πσο επέδξαζε ηδηαίηεξα ζεηηθά ζηε δεμηφηεηα ηεο επρέξεηαο ηεο ζπκκεηέρνπζαο. Σέινο, ζεκαληηθή θαίλεηαη πσο ήηαλ ε βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θαη ζηελ έβδνκή επαλάιεςε, φπνπ θαηαγξάθεηαη βειηίσζε 6,6 ιέμεσλ ην ιεπηφ. πλνιηθά, ε δηαθνξά αλάκεζα ζηελ πξψηε θαη ηελ έβδνκε ζεηξά αλαγλσζηηθήο επαλάιεςεο αληηζηνηρεί ζε 27,5 ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ. Ζ ζπγθεθξηκέλε αχμεζε δείρλεη ζεκαληηθή κεηαβνιή ηνπ κέζνπ φξνπ ησλ ζσζηψλ ιέμεσλ αλά ιεπηφ ζε ζρέζε κε ην βαζηθφ επίπεδν (1 ε αλάγλσζε) ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ηεο ζπκκεηέρνπζαο. Ζ εμέιημε ηεο πξνφδνπ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ηνπ ζπκκεηέρνληα ζηηο εθηά επαλαιήςεηο αλάγλσζεο ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ δε ήηαλ αλάινγε κε ηελ πξφνδν πνπ ζεκείσζε ε ζπκκεηέρνπζα, φπσο απεηθνλίδεηαη θαη ζηα Γηαγξάκκαηα 2 θαη 3. Δηδηθφηεξα, ην κέγεζνο ηεο βειηίσζεο ηνπ ζπκκεηέρνληα αλά ζεηξά επαλάιεςεο ήηαλ ζεκαληηθά κηθξφηεξν ζπγθξηηηθά κε απηφ ηεο ζπκκεηέρνπζαο. Πην αλαιπηηθά, ε πξφνδνο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηηο πξψηεο πέληε επαλαιήςεηο αλάγλσζεο θπκαηλφηαλ απφ 1,25 έσο θαη 3,05 ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ. Δλψ ηδηαίηεξα ζεηηθή θαίλεηαη πσο ήηαλ γηα ηνλ ζπκκεηέρνληα, ε επίδξαζε ηεο έθηεο θαη έβδνκεο ζεηξάο επαλάιεςεο ηεο αλάγλσζεο, θαζψο ζεκεηψζεθε βειηίσζε ηεο ηάμεσο ησλ 5,5 θαη 5,28 ζσζηψλ ιέμεσλ ην ιεπηφ, αληίζηνηρα. πλνιηθά, ε δηαθνξά αλάκεζα ζηελ πξψηε θαη ηελ έβδνκε ζεηξά επαλάιεςεο αλέξρεηαη ζηηο 19,27 κνλάδεο.

96 Γηάγξακκα 2 Ανάλςζη γπαμμικήρ παλινδπόμηζηρ ηηρ επίδοζηρ ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ ηηρ ζςμμεηέσοςζαρ ανά ζειπά επανάλητηρ Γηάγξακκα 3 Ανάλςζη γπαμμικήρ παλινδπόμηζηρ ηηρ επίδοζηρ ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ ηηρ ζςμμεηέσονηα ανά ζειπά επανάλητηρ

97 Δπίζεο, πξαγκαηνπνηήζεθε έιεγρνο-σ γηα λα εμαθξηβσζεί ν βαζκφο βειηίσζεο ηνπ κέζνπ φξνπ αλάγλσζεο ζσζηψλ ιέμεσλ αλά ιεπηφ αλάκεζα ζην πξψην θείκελν θαη ην ηειεπηαίν, ηέηαξην, θείκελν, ηεο παξέκβαζεο. Ο έιεγρνο-σ ζηελ πεξίπησζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο έδεημε φηη ππάξρεη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή δηαθνξά (p=0,04) αλάκεζα ζηνλ κέζν φξν αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ηνπ πξψηνπ θαη ηνπ ηειεπηαίνπ θεηκέλνπ, ην νπνίν κεηαθξάδεηαη ζε αχμεζε 5,45 ζσζηψλ ιέμεσλ αλά ιεπηφ. Αληηζέησο, ε αληίζηνηρε δηαθνξά ζηελ πεξίπησζε ηνπ ζπκκεηέρνληα δελ είλαη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή (βι. Πίλαθαο 6). Πίλαθαο 6 Έλεγσορ διαθοπάρ μέζος όπος ανάγνυζηρ ζυζηών λέξευν ανά λεπηό ανάμεζα ζηο ππώηο και ηο ηέηαπηο κείμενο Κνξίηζη Αγφξη Έιεγρνο- T γηα εμαξηεκέλα δείγκαηα Μέζνο Σππηθή Σππηθφ 95% CI Sig. (2- Όξνο Απφθιηζε θάικα Διάρηζην Μέγηζην df tailed) ΛΑΛ 4 1 ν Κείκελν - -5,45 5,55 2,09-10,59 -,32 6,04* ΛΑΛ 4 Ο Κείκελν ΛΑΛ 1 ν Κείκελν -,01 4,59 1,73-4,23 4,26 6,99** ΛΑΛ 4 Ο Κείκελν *p. <0,05 ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά, **p. > 0,05 ρσξίο ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα Η Εθαπμογή Ενόρ ύνθεηος Ππογπάμμαηορ Παπέμβαζηρ με ηην Αξιοποίηζη Ειδικά Καηαζκεςαζμένυν Κειμένυν Αναπηύζζει ηην Αναγνυζηική Επίδοζη; Ζ επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζηελ αλαγλσζηηθή απνθσδηθνπνίεζε, επρέξεηα θαη θαηαλφεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ εμεηάζηεθε κε ηε ρνξήγεζε ηνπ ζηαζκηζκέλνπ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο «NewΣέια», πξηλ θαη κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο. Οη δηαθνξέο ηεο επίδνζεο απνδίδνληαη ηφζν κε πξαγκαηηθέο ηηκέο, φζν θαη κε πνζνζηηαίεο κνλάδεο κε βάζε ηηο λφξκεο ηνπ ηεζη, νη νπνίεο θαηαηάζζνπλ ηελ επίδνζε ηνπ εθάζηνηε αμηνινγνχκελνπ κε βάζε απηή ηεο 4 ΛΑΛ: σζηέο Λέμεηο αλά Λεπηφ

98 ειηθηαθήο νκάδαο ηεο δεπηέξαο ηάμεο, αλά θχιν. Δπίζεο, ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ δηεμάγεηαη ζηελ πεξίπησζε ησλ δνθηκαζηψλ ηεο απνθσδηθνπνίεζεο. πλνιηθά, ηα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο απνδεηθλχνπλ φηη ην πξφγξακκα παξέκβαζεο ήηαλ απνηειεζκαηηθφ σο πξνο ηνπο πεξηζζφηεξνπο άμνλεο κειέηεο ηνπ. Πην αλαιπηηθά, απφ ηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ πξνθχπηεη πσο νη δηαθνξέο αλάκεζα ζηα απνηειέζκαηα ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο είλαη κεγάιεο, ηδηαίηεξα ζηελ πεξίπησζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, φπνπ γίλεηαη ε ππφζεζε φηη είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο. χκθσλα κε ηε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, ε ζπκκεηέρνπζα παξνπζίαζε ζεκαληηθή βειηίσζε ζε φιεο ηηο ζρεηηθέο δνθηκαζίεο. Όπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 7, ε επίδνζε ηεο αλάγλσζεο πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ απμήζεθε θαηά 30 πνζνζηηαίεο κνλάδεο, κε ηελ επίδνζε απφ ην 10% λα απμάλεηαη ζην 40% ηεο ειηθηαθήο νκάδαο ηεο δεπηέξαο ηάμεο. Ηδηαίηεξα πςειή παξνπζηάδεηαη επίζεο ε βειηίσζε ηεο επίδνζεο ζηελ αλάγλσζε ςεπδνιέμεσλ, ε νπνία απφ ην 1% έθηαζε ζην 60%, ζπγθξηηηθά κε ηηο επηδφζεηο ησλ νκειίθσλ ηεο. Οη δηαθνξέο απηέο ηφζν ζηελ επίδνζε αλάγλσζεο πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ, αιιά θπξίσο ζηελ αλάγλσζε ςεπδνιέμεσλ, απνδεηθλχνπλ ζεκαληηθή βειηίσζε ηεο καζήηξηαο ζηε δεμηφηεηα ηεο απνθσδηθνπνίεζεο. Δπηπιένλ, ε επίδνζε ηεο καζήηξηαο ζηε δηάθξηζε θη αλαγλψξηζε πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ βειηηψζεθε ζεκαληηθά. πγθεθξηκέλα, ζηε δνθηκαζία δηάθξηζεο πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ ε επίδνζή ηεο απφ ην 15% έθηαζε ζην 30%, δηπιαζηάδνληαο ηε ζρεηηθή βαζκνινγία, ελψ ζηελ αλαγλψξηζε ιέμεσλ βειηηψζεθε θαηά 10 πνζνζηηαίεο κνλάδεο θη απφ ην 10% απμήζεθε ζην 20%. Πίλαθαο 7 Απσική και ηελική επίδοζη ηηρ ζςμμεηέσοςζαρ ζηη δεξιόηηηα ηηρ αναγνυζηικήρ αποκυδικοποίηζηρ Αλάγλσζε πξαγκαηηθψλ Γηάθξηζε πξαγκαηηθψλ Αλάγλσζε ςεπδνιέμεσλ ιέμεσλ ιέμεσλ Αλαγλψξηζε ιέμεσλ Κνξίηζη πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Αξρηθή αμηνιφγεζε 23 10 8 1 27 15 21 10 Σειηθή αμηνιφγεζε 37 40 27 60 29 30 22 20

99 ηνλ Πίλαθα 8, παξνπζηάδεηαη ε αλάιπζε ησλ δηαθνξψλ αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αμηνιφγεζε ηεο απνθσδηθνπνίεζεο. πγθεθξηκέλα, δηελεξγήζεθε έιεγρνο-t γηα εμαξηεκέλα δείγκαηα (paired sample test) γηα λα εμαθξηβσζεί ε κεηαβνιή ηεο κέζεο ηηκήο επηηπρίαο ησλ ηεζζάξσλ δνθηκαζηψλ ηεο απνθσδηθνπνίεζεο απφ ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε. Ζ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ έδεημε φηη ε αξρηθή κέζε ηηκή επηηπρίαο ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο ήηαλ 19,83, ελψ κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο απμήζεθε ζην 28,33. Ζ κεηαβνιή απηή απνδεηθλχεη φηη ε παξέκβαζε ήηαλ πεηπρεκέλε γηα ηελ δεμηφηεηα ηεο απνθσδηθνπνίεζεο ζηελ πεξίπησζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο. Πίλαθαο 8 Έλεγσορ μέζηρ ηιμήρ ηηρ απσικήρ και ηελικήρ αξιολόγηζηρ ηηρ αποκυδικοποίηζηρ Κνξίηζη Αξρηθή Αμηνιφγεζε πξαγκαηηθέο ηηκέο Σειηθή αμηνιφγεζε πξαγκαηηθέο ηηκέο Μέζνο Όξνο Μέζνο Όξνο Σππηθή Απφθιηζε Σππηθνχ θάικαηνο 19,83 6,49 2,65 28,33 4,97 2,03 Απφ ηνλ έιεγρν-σ πξνέθπςε (βι. Πίλαθαο 9) φηη ε κεηαβνιή ησλ δεδνκέλσλ αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αμηνιφγεζε ηεο επίδνζεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή (p- value=,036).

100 Πίλαθαο 9 Έλεγσορ Paired Samples Test ανάμεζα ζηην απσική και ηελική αξιολόγηζη ηηρ αποκυδικοποίηζηρ Έιεγρνο-Σ γηα εμαξηεκέλα δείγκαηα Μέζνο Όξνο Σππηθνχ Μέζνο Σππηθή θάικαηνο Κνξίηζη Όξνο Απφθιηζε Αξρηθή Σειηθή 95% Confidence Interval of the Difference Διάρηζην Μέγηζην t df Sig. (2- tailed) Αμηνιφγεζε ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο -8,50 7,29 2,97-16,14 -,85-2,86 5,036* *p.<0,05 ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή ηνλ Πίλαθα 10, εκθαλίδεηαη ε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, φπσο πξνέθπςε απφ ηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ ζσζηά δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ θεηκέλνπ ζην ιεπηφ. Πην αλαιπηηθά, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ηεο ζπκκεηέρνπζαο βειηηψζεθε θαηά 4 πξαγκαηηθέο ηηκέο (ιέμεηο), νη νπνίεο σζηφζν αληηζηνηρνχλ ζηελ ίδηα πνζνζηηαία κνλάδα. πλεπψο, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ηφζν ζηελ αξρηθή, φζν θαη ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε παξέκεηλε ζην 5% ηεο ειηθηαθήο νκάδαο ηεο δεπηέξαο ηάμεο. Πίλαθαο 10 Απσική και ηελική επίδοζη ηηρ ζςμμεηέσοςζαρ ζηη δεξιόηηηα ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ Αλαγλσζηηθή επρέξεηα (ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ) Κνξίηζη πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Αξρηθή αμηνιφγεζε 22 5 Σειηθή αμηνιφγεζε 26 5

101 ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο ζπγθξηηηθήο εμέηαζεο αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αμηνιφγεζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, έηζη φπσο πξνέθπςαλ απφ ηε ρνξήγεζε ηεο αληίζηνηρεο δνθηκαζίαο αλάγλσζεο θεηκέλνπ. Όπσο παξαηίζεηαη ζηνλ Πίλαθα 11, ε δηαθνξά αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αμηνιφγεζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο ηεο ζπκκεηέρνπζαο ήηαλ κεγάιε. πγθεθξηκέλα, ε επίδνζε ηεο καζήηξηαο απφ ην 40% ηεο αξρηθήο αμηνιφγεζεο έθηαζε ζην 90% κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο παξέκβαζεο, θαηαγξάθνληαο πνζνζηηαία βειηίσζε 50%, ε νπνία θαη θαηαηάζζεη ηελ ηειηθή βαζκνινγία ηεο καζήηξηαο ζην 10% ησλ πςειφηεξσλ επηδφζεσλ ησλ καζεηξηψλ ηεο ειηθηαθήο ηεο νκάδαο. Πίλαθαο 11 Απσική και ηελική επίδοζη ηηρ ζςμμεηέσοςζαρ ζηη δεξιόηηηα ηηρ αναγνυζηικήρ καηανόηζηρ Αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε θεηκέλνπ Κνξίηζη πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Αξρηθή αμηνιφγεζε 18 40 Σειηθή αμηνιφγεζε 29 90 Απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο ηεο ζπκκεηέρνπζαο πξνθχπηεη φηη ην πξφγξακκα παξέκβαζεο είρε ζεκαληηθά ζεηηθή επίδξαζε ζηηο δεμηφηεηεο ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηεο θαηαλφεζεο, κε ην πνζνζηφ βειηίσζεο λα θηάλεη κέρξη θαη ην 60%. Ωζηφζν, ε ζπκκεηέρνπζα δε ζεκείσζε πνζνζηηαία κεηαβνιή ζηελ επίδνζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Παξαθάησ, πεξηγξάθεηαη ε ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε ηεο επίδνζεο ηνπ ζπκκεηέρνληα ζηηο επηκέξνπο δνθηκαζίεο ηνπ ηεζη. Όπσο δηαπηζηψλεηαη απφ ηνπο Πίλαθεο 12, 13 θαη 14, ε επίδνζε ηνπ ζπκκεηέρνληα αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αμηνιφγεζε ζηηο ππφ εμέηαζε δεμηφηεηεο δελ ήηαλ αλάινγε κε απηή πνπ ζεκείσζε ε ζπκκεηέρνπζα ηεο έξεπλαο. πγθεθξηκέλα, ζε νξηζκέλεο δνθηκαζίεο παξαηεξείηαη κείσζε ηεο βαζκνινγίαο ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε, ελψ ζε άιιεο ε επίδνζε παξέκεηλε

102 ζηαζεξή. Πην αλαιπηηθά, απφ ηνλ Πίλαθα 12, φπνπ παξνπζηάδνληαη νη επηδφζεηο ηνπ ζπκκεηέρνληα ζηηο ηέζζεξηο δνθηκαζίεο αμηνιφγεζεο ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο, θαίλεηαη πσο ε επίδνζε ηνπ καζεηή δελ ήηαλ αλάινγε ζε φιεο ηηο ζρεηηθέο δνθηκαζίεο. ηελ αλάγλσζε πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ, ε επίδνζε παξέκεηλε ζηαζεξή (10%), ελψ ζηελ αλάγλσζε ςεπδνιέμεσλ παξαηεξείηαη πνζνζηηαία κείσζε ηε επίδνζεο θαηά 15% θαη 45%, ζπγθξηηηθά κε ηελ αξρηθή αμηνιφγεζε. Αλάινγε είλαη ε εηθφλα θαη ζηηο επηδφζεηο ησλ δνθηκαζηψλ δηάθξηζεο θη αλαγλψξηζεο πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ, φπνπ ζηε δνθηκαζία ηεο δηάθξηζεο ησλ πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ ε επίδνζε απφ ην 30% κεηψζεθε ζην 20%, ελψ ζηε δνθηκαζία ηεο αλαγλψξηζεο ησλ ιέμεσλ παξέκεηλε ζηαζεξή (35%). Πίλαθαο 12 Απσική και ηελική επίδοζη ηος ζςμμεηέσονηα ζηη δεξιόηηηα ηηρ αναγνυζηικήρ αποκυδικοποίηζηρ Αλάγλσζε πξαγκαηηθψλ Γηάθξηζε πξαγκαηηθψλ Αλάγλσζε ςεπδνιέμεσλ ιέμεσλ ιέμεσλ Αλαγλψξηζε ιέμεσλ Αγφξη πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Αξρηθή αμηνιφγεζε 25 10 27 45 29 30 24 35 Σειηθή αμηνιφγεζε 25 10 24 30 28 20 24 35 Αληίζηνηρα, δηελεξγήζεθε έιεγρνο-σ γηα εμαξηεκέλα δείγκαηα ζηηο ηηκέο ηνπ κέζνπ φξνπ επηηπρίαο αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αμηνιφγεζε ησλ δνθηκαζηψλ ηεο απνθσδηθνπνίεζεο ηνπ ζπκκεηέρνληα, φπνπ δε παξνπζηάζηεθε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή κεηαβνιή, φπσο θαίλεηαη θη απφ ηνλ Πίλαθα 13.

103 Πίλαθαο 13 Έλεγσορ Paired Samples Test ανάμεζα ζηη μέζη ηιμή επιηςσίαρ ηηρ απσικήρ και ηελικήρ αξιολόγηζηρ ηηρ αποκυδικοποίηζηρ Έιεγρνο-Σ γηα εμαξηεκέλα δείγκαηα 95% Confidence Μέζνο Όξνο Interval of the Μέζνο Σππηθή Σππηθνχ Difference Sig. (2- Αγφξη Όξνο Απφθιηζε θάικαηνο Διάρηζην Μέγηζην t df tailed) Αξρηθή Σειηθή Αμηνιφγεζε ζε -,66 3,07 1,25-3,89 2,56 -,53 5,61* πξαγκαηηθέο ηηκέο *p. >0,05 ρσξίο ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα Ζ ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε ηεο επίδνζεο ηνπ ζπκκεηέρνληα ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, φπσο παξνπζηάδεηαη παξαθάησ ζηνλ Πίλαθα 14, είλαη αλάινγε κε απηήλ ηεο ζπκκεηέρνπζαο. Δηδηθφηεξα, ε επίδνζε ηνπ ζπκκεηέρνληα ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα βειηηψζεθε θαηά 2 πξαγκαηηθέο ηηκέο (ιέμεηο), νη νπνίεο σζηφζν αληηζηνηρνχλ ζηελ ίδηα πνζνζηηαία κνλάδα. πλεπψο, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ηφζν ζηελ αξρηθή, φζν θαη ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε παξέκεηλε ζηαζεξή κφιηο ζην 1% ηεο ειηθηαθήο νκάδαο ηεο δεπηέξαο ηάμεο. Πίλαθαο 14 Απσική και ηελική επίδοζη ηος ζςμμεηέσονηα ζηη δεξιόηηηα ηηρ αναγνυζηικήρ εςσέπειαρ Αλαγλσζηηθή επρέξεηα (ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ) Αγφξη πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Αξρηθή αμηνιφγεζε 16 1 Σειηθή αμηνιφγεζε 18 1

104 Θεηηθή ππήξμε, σζηφζν, ε επίδξαζε ηεο παξέκβαζεο ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ηνπ ζπκκεηέρνληα. πγθεθξηκέλα, ν ζπκκεηέρνληαο ζεκείσζε πνζνζηηαία αχμεζε 10% θηάλνληαο ζην 40% ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε (βι. Πίλαθα 15). Πίλαθαο 15 Απσική και ηελική επίδοζη ηος ζςμμεηέσονηα ζηη δεξιόηηηα ηηρ αναγνυζηικήρ καηανόηζηρ Αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε θεηκέλνπ Αγφξη πξαγκαηηθέο ηηκέο πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Αξρηθή αμηνιφγεζε 13 30 Σειηθή αμηνιφγεζε 19 40 Ζ ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ ζπκκεηέρνληα ζηηο δνθηκαζίεο ηνπ ηεζη απνδεηθλχεη φηη ε επίδνζή ηνπ δελ ήηαλ αλάινγε ζε φιεο ηηο δεμηφηεηεο πνπ αμηνινγήζεθαλ. πγθεθξηκέλα, ζηε δεμηφηεηα ηεο απνθσδηθνπνίεζεο ε επίδνζε παξέκεηλε ζηαζεξή ζηηο δπν ζρεηηθέο δνθηκαζίεο, ελψ κεηψζεθε ζηηο άιιεο δπν. Δπίζεο, ζηαζεξή έκεηλε ε επίδνζε ηνπ καζεηή θαη ζηε δνθηκαζία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, φπνπ δελ παξαηεξήζεθε πνζνζηηαία κεηαβνιή. Αληίζεηα, ζεηηθή ζεκεηψλεηαη ε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζηε δεμηφηεηα ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο ηνπ ζπκκεηέρνληα, φπνπ παξαηεξήζεθε αχμεζε 10%. πλνιηθά, απφ ηε ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο πξνθχπηεη πσο ην πξφγξακκα παξέκβαζεο δελ είρε αλάινγε επίδξαζε ζηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο, θαζψο θαη ζηηο ππφ εμέηαζε δεμηφηεηεο. πγθεθξηκέλα, ε εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο είρε ζεηηθή επίδξαζε ζηελ αλαγλσζηηθή απνθσδηθνπνίεζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο. Δλψ, δελ παξαηεξήζεθε αλάινγε κεηαβνιή ζηελ επίδνζε ηνπ ζπκκεηέρνληα. Δπίζεο, δε ζεκεηψζεθε βειηίσζε ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ, παξακέλνληαο ε ζπκκεηέρνπζα ζην 5% θαη ν ζπκκεηέρνληαο ζην 1% ηεο αξρηθήο ηνπο επίδνζεο. Αληίζεηα, ε θαιιηέξγεηα ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο βειηίσζε ζεκαληηθά ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ

105 θαηαγξάθνληαο ζεηηθή κεηαβνιή ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε θαη ησλ δπν παηδηψλ, κε ηε ζπκκεηέρνπζα κάιηζηα λα απμάλεη ηελ ηειηθή ηεο επίδνζε θαηά 50%. Η Εθαπμογή Ενόρ ύνθεηος Ππογπάμμαηορ Παπέμβαζηρ με ηην Αξιοποίηζη Ειδικά Καηαζκεςαζμένυν Κειμένυν ςνδέεηαι με ηην Ακπίβεια Ανάγνυζηρ Λέξευν; Οη ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο θιήζεθαλ λα δηαβάζνπλ ηηο ιέμεηο θάζε θεηκέλνπ παξαηεηαγκέλεο ζε ιίζηα πξηλ ηελ έλαξμε θαη κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο δηδαζθαιίαο θάζε θεηκέλνπ, ρσξηζηά. ηε ζπλέρεηα, έγηλε ζχγθξηζε ησλ δεδνκέλσλ απηψλ, πξνθεηκέλνπ λα ειεγρζεί ε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ. πγθεθξηκέλα, κέζα απφ ηε δνθηκαζία απηή επηρεηξείηαη λα απαληεζεί ην εξψηεκα θαηά πφζν ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα παξέκβαζεο κε ηα ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά αλαπηχζζεη ηηο νξζνγξαθηθέο αλαπαξαζηάζεηο ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ ηνπ. Παξαθάησ, παξαηίζεληαη νη επηδφζεηο επηηπρίαο ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αθξίβεηαο αλάγλσζεο γηα θάζε ιίζηα ιέμεσλ θάζε θεηκέλνπ. Αξρηθά, παξνπζηάδνληαη νη επηδφζεηο επηηπρίαο ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο ηεο ζπκκεηέρνπζαο θαη ζηε ζπλέρεηα ηνπ ζπκκεηέρνληα, αληίζηνηρα. ην Γηάγξακκα 4, απεηθνλίδεηαη ε επίδνζε ηεο αθξίβεηαο απνθσδηθνπνίεζεο ηεο ζπκκεηέρνπζαο. πγθεθξηκέλα, ν θάζεηνο άμνλαο αλαπαξηζηά ηνλ αξηζκφ ησλ ζσζηά δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ, ελψ ν νξηδφληηνο άμνλαο αλαπαξηζηά ηηο ηέζζεξηο ιίζηεο ιέμεσλ ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ. Απφ ηε δηαγξακκαηηθή παξάζηαζε πξνθχπηεη φηη ε κεηαβνιή ηεο επίδνζεο ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηελ ηειηθή αλάγλσζε δελ ήηαλ ζηαζεξή θη αλάινγε ζε θάζε ιίζηα ιέμεσλ. Πην αλαιπηηθά, ε επίδνζε ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο ζηε ιίζηα ιέμεσλ ηνπ πξψηνπ θεηκέλνπ κεηψζεθε θαηά κηα κνλάδα (ιέμε), ελψ ζηηο ιίζηεο ιέμεσλ ηνπ δεχηεξνπ, ηξίηνπ θαη ηέηαξηνπ θεηκέλνπ ζεκεηψζεθε βειηίσζε κε ηε κέγηζηε ηηκή κεηαβνιήο λα θαηαγξάθεηαη ζην δεχηεξν θείκελν, φπνπ ε αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο απμήζεθε θαηά 10 κνλάδεο (ιέμεηο).

106 Γηάγξακκα 4 ύγκπιζη απσικήρ και ηελικήρ ακπίβειαρ ανάγνυζηρ ηηρ ζςμμεηέσοςζαρ ζηιρ λίζηερ λέξευν ζε ππαγμαηικέρ ηιμέρ 90 Σφγκριςη αρχικήσ και τελικήσ ακρίβειασ ανάγνωςησ 85 87 80 70 60 59 58 55 60 63 50 40 30 20 10 45 Αρχικι Σελικι 0 ΗΜΙΚΡΗ ΑΡΚΟΤΔΑ ΜΑΡΚ ΠΑΡΣΤ Ε ΣΡΕΝΟ ΣΑ ΑΣΡΑ ΣΟΤ ΚΑΣΡΟΤ ΣΟ ΠΟΤΡΓΙΣΙ Ζ επίδνζε ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο ηνπ ζπκκεηέρνληα δελ ήηαλ επίζεο αλάινγε ζε θάζε ιίζηα ιέμεσλ. πγθεθξηκέλα, φπσο απεηθνλίδεηαη ζην Γηάγξακκα 5, ε αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο βειηηψζεθε ζηηο δπν πξψηεο ιίζηεο ιέμεσλ, ελψ κεηψζεθε ζηηο δπν ηειεπηαίεο. Ωζηφζν, νη δηαθνξέο πνπ παξαηεξνχληαη αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αλάγλσζε δελ είλαη ηδηαίηεξα κεγάιεο, θαζψο θπκαίλνληαη απφ δπν έσο θαη πέληε κνλάδεο (ιέμεηο). Σέινο, λα πξνζηεζεί φηη έλαο κεγάινο αξηζκφο ιέμεσλ θαη ησλ ηεζζάξσλ ιηζηψλ δηαβάζηεθε ζσζηά απφ ηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο κεηά απφ απηνδηφξζσζε.

107 Γηάγξακκα 5 ύγκπιζη απσικήρ και ηελικήρ ακπίβειαρ ανάγνυζηρ ηος ζςμμεηέσονηα ζηιρ λίζηερ λέξευν ζε ππαγμαηικέρ ηιμέρ 90 80 Σφγκριςη αρχικήσ και τελικήσ ακρίβειασ ανάγνωςησ 82 80 70 60 50 51 55 55 60 69 64 Αρχικι 40 Σελικι 30 20 10 0 ΗΜΙΚΡΗ ΑΡΚΟΤΔΑ ΜΑΡΚ ΠΑΡΣΤ Ε ΣΡΕΝΟ ΣΑ ΑΣΡΑ ΣΟΤ ΚΑΣΡΟΤ ΣΟ ΠΟΤΡΓΙΣΙ Απφ ηε ζπλνιηθή εθηίκεζε ησλ ζρεηηθψλ απνηειεζκάησλ πξνθχπηεη φηη ε εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο δελ επέδξαζε ηδηαίηεξα ζεηηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ ηνπ. πγθεθξηκέλα, ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε ησλ ιέμεσλ ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο ζεκεηψζεθε κηθξή αξηζκεηηθή βειηίσζε ηφζν ζηελ επίδνζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, φζν θαη ηνπ ζπκκεηέρνληα. Μάιηζηα, ππήξραλ θαη πεξηπηψζεηο, φπνπ ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε παξαηεξήζεθε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ ζσζηά δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ. Γηα λα απαληεζεί, σζηφζν, ην εξψηεκα απηφ νινθιεξσκέλα ζα πξέπεη λα δηεξεπλεζεί ε επίδξαζε πνπ είρε ε δηδαζθαιία αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο. Οη ιέμεηο, ινηπφλ, ησλ θεηκέλσλ πνπ δηδάρζεθαλ κεκνλσκέλα κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ Power Point θαίλεηαη φηη απνθσδηθνπνηήζεθαλ θαηά πιεηνςεθία κε αθξίβεηα ζηελ ηειηθή αλάγλσζε ησλ ιηζηψλ ιέμεσλ. ηνλ Πίλαθα 16, παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθά ν αξηζκφο ησλ ιέμεσλ πνπ δηδάρζεθαλ κεκνλσκέλα κέζσ Power Point θαη δηαβάζηεθαλ ιάζνο ζηελ αξρηθή θαη ηελ

108 ηειηθή αλάγλσζε ησλ ιηζηψλ ιέμεσλ θάζε θεηκέλνπ. πγθεθξηκέλα, φπσο θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα, ε ζπκκεηέρνπζα απνθσδηθνπνίεζε ηηο πεξηζζφηεξεο δηδαρζείζεο ιέμεηο ζηελ ηειηθή αλάγλσζε ησλ ιηζηψλ ιέμεσλ θαη ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ κε αθξίβεηα, κε εμαίξεζε ηελ πξψηε ιίζηα, φπνπ παξαηεξείηαη αχμεζε ησλ ιάζνο δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε θαηά κηα κνλάδα (ιέμε). Αληίζεηα, κεγάιε βειηίσζε παξαηεξείηαη ζηε δεχηεξε ιίζηα, φπνπ ε καζήηξηα αχμεζε θαηά 10 κνλάδεο (ιέμεηο) ηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο. Ζ επίδνζε ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο ηνπ ζπκκεηέρνληα ζηηο ιέμεηο πνπ δηδάρζεθαλ θαη κέζσ ηνπ PowerPoint δελ ήηαλ, επίζεο, αλάινγε ζε φιεο ηηο ιίζηεο ιέμεσλ. Πην αλαιπηηθά, ζηηο πξψηεο δπν ιίζηεο παξαηεξείηαη βειηίσζε ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο ζρεδφλ γηα φιεο ηηο ιέμεηο πνπ δηάβαζε ιάζνο ζηελ αξρηθή αλάγλσζε. Ωζηφζν, ζηηο δπν ηειεπηαίεο ιίζηεο ε εηθφλα αιιάδεη, θαζψο αθελφο παξαηεξείηαη κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ ιάζνο δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ θη αθεηέξνπ δελ παξαηεξείηαη βειηίσζε απφ ηελ αξρηθή ζηελ ηειηθή αλάγλσζε ησλ ιηζηψλ ιέμεσλ, δειαδή ν αξηζκφο ησλ ιάζνο δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηελ ηειηθή αμηνιφγεζε παξέκεηλε ζηαζεξφο. Φαίλεηαη, ινηπφλ, φηη νη ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ πνπ δηδάρζεθαλ θαη κεκνλσκέλα, κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο ησλ εξγαιείσλ ηνπ ινγηζκηθνχ πξνγξάκκαηνο Power Point, απνθσδηθνπνηήζεθαλ κε αθξίβεηα ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε. Σν απνηέιεζκα απηφ δείρλεη πσο ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε θεηκέλνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αμηνπνίεζε ζηξαηεγηθψλ κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο ησλ ίδησλ ιέμεσλ είλαη πηζαλφ λα ζπλδέεηαη κε ηελ αλάπηπμε ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ιέμεσλ θαη ηνλ πεηπρεκέλν ζρεκαηηζκφ ησλ νξζνγξαθηθψλ ηνπο αλαπαξαζηάζεσλ. πλνιηθά, απφ ηε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ησλ απνηειεζκάησλ πξνθχπηεη φηη ε κεηαβνιή πνπ παξαηεξείηαη ζηνλ αξηζκφ ησλ ζσζηά δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ ζηελ ηειηθή αλάγλσζε ζε θάζε ιίζηα νπζηαζηηθά αθνξά ηηο ιέμεηο πνπ δηδάρζεθαλ θαη ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο, κέζσ ηνπ PowerPoint. Γειαδή, νη επηπιένλ ιέμεηο πνπ δηαβάζηεθαλ κε αθξίβεηα ζηελ ηειηθή αλάγλσζε ζε θάζε ιίζηα ιέμεσλ ήηαλ νη ιέμεηο πνπ δηδάρζεθαλ θαη κεκνλσκέλα.

109 Πίλαθαο 16 Απιθμόρ λάθορ διαβαζμένυν διδασθένηυν λέξευν ζηην απσική και ηελική λίζηα λέξευν κάθε κειμένος Ζ ΜΗΚΡΖ ΑΡΚΟΤΓΑ ΣΑ ΑΣΡΑ ΣΟΤ ΠΑΡΣΤ Δ ΣΡΔΝΟ ΜΑΡΚ ΚΑΣΡΟΤ ΣΟ ΠΟΤΡΓΗΣΗ Αξρηθή αλάγλσζε Σειηθή αλάγλσζε Αξρηθή αλάγλσζε Σειηθή αλάγλσζε Αξρηθή αλάγλσζε Σειηθή αλάγλσζε Αξρηθή αλάγλσζε Σειηθή αλάγλσζε Κνξίηζη 1 2 12 2 8 2 6 3 Αγφξη 6 1 4 0 1 1 3 3 Οι Νύξειρ ηος Κειμένος (ημαζιολογικέρ, ςνηακηικέρ, Φυνολογικέρ, Οπηικέρ) Επιδπούν ζηην Ακπίβεια Ανάγνυζηρ ηυν Λέξεών ηος; Γηα λα ειεγρζεί ε επίδξαζε ησλ ζεκαζηνινγηθψλ, ζπληαθηηθψλ, θσλνινγηθψλ θαη νπηηθψλ λχμεσλ ηνπ θεηκέλνπ ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο εμεηάζηεθε ζπγθξηηηθά ε επίδνζε ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο ιέμεσλ ζε δπν ζπλζήθεο, ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο ζε ιίζηα θαη ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ. Αξρηθά, νη καζεηέο δηάβαζαλ φιεο ηηο ιέμεηο θάζε θεηκέλνπ ζε ιίζηα θαη ζηε ζπλέρεηα δηάβαζαλ ηηο ίδηεο ιέμεηο εληαγκέλεο ζε θείκελν, ε θαηαζθεπή ηνπ νπνίνπ ζηεξηδφηαλ ζε ζπγθεθξηκέλεο αξρέο. ηνπο Πίλαθεο 17 θαη 18 παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο γηα θάζε θείκελν ρσξηζηά ηφζν κε πξαγκαηηθέο ηηκέο, φζν θαη κε πνζνζηηαίεο κνλάδεο γηα θάζε ζπλζήθε. Σα δεδνκέλα ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο ζην θείκελν αθνξνχλ ηελ πξψηε πξνζπάζεηα αλάγλσζεο ησλ καζεηψλ. Όπσο παξνπζηάδεηαη ζηνπο Πίλαθεο 17 θαη 18, νη ζπκκεηέρνληεο θαίλεηαη πσο δηάβαζαλ πεξηζζφηεξεο ιέμεηο ζσζηά ζηα θείκελα ζε ζχγθξηζε κε ηηο ιίζηεο. Πην αλαιπηηθά, ε ζπκκεηέρνπζα δηάβαζε πεξηζζφηεξεο ιέμεηο κε αθξίβεηα ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ, θαζψο πάλσ απφ ην 92,6% ησλ ιέμεσλ φισλ ησλ θεηκέλσλ δηαβάζηεθαλ ζσζηά. Ζ κεγαιχηεξε δηαθνξά επίδνζεο ηεο αθξίβεηαο ηεο ζπκκεηέρνπζαο αλάκεζα ζηηο δπν ζπλζήθεο παξαηεξείηαη ζην δεχηεξν θείκελν. πγθεθξηκέλα, ε καζήηξηα ζηε ζπλζήθε ηεο ιίζηαο δηάβαζε ζσζηά ην 71,4% ησλ ιέμεσλ, ελψ ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ δηάβαζε κε αθξίβεηα ην 97,3%. Αλάινγε εηθφλα, αιιά κε κηθξφηεξε δηαθνξά επίδνζεο αλάκεζα ζηηο δπν ζπλζήθεο παξαηεξείηαη θαη ζηνλ ζπκκεηέρνληα. πγθεθξηκέλα, ν ζπκκεηέρνληαο δηάβαζε κε αθξίβεηα πάλσ απφ ην 91% ησλ ιέμεσλ θαη

110 ζηα ηέζζεξα θείκελα. Δμαίξεζε απνηειεί ην ηξίην θείκελν, φπνπ ε επίδνζε ηεο αθξίβεηαο ήηαλ πεξίπνπ ζηελ ίδηα ηηκή θαη ζηηο δπν ζπλζήθεο. Ζ κεγαιχηεξε δηαθνξά επίδνζεο εληνπίδεηαη ζην πξψην θείκελν, φπνπ ζηε ζπλζήθε ηεο ιίζηαο ιέμεσλ δηάβαζε ζσζηά ην 75,7% ησλ ιέμεσλ, ελψ ζην θείκελν ην 95,2%. Πίλαθαο 17 Ακπίβεια ανάγνυζηρ ηυν λέξευν ηυν παπαμςθιών «Η μικπή απκούδα Μαπκ» και «Σο πάπης ζε ηπένο» ζε λίζηα και ζε κείμενο Ζ ΜΗΚΡΖ ΑΡΚΟΤΓΑ ΜΑΡΚ ΠΑΡΣΤ Δ ΣΡΔΝΟ Λίζηα ιέμεσλ Κείκελν Λίζηα ιέμεσλ Κείκελν Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Κνξίηζη 59/66 89,3 177/191 92,6 45/63 71,4 149/153 97,3 Αγφξη 50/66 75,7 182/191 95,2 55/63 87,3 145/153 94,7 Πίλαθαο 18 Ακπίβεια ανάγνυζηρ ηυν λέξευν ηυν παπαμςθιών «Σα άζηπα ηος κάζηπος» και «Σο ζποςπγίηι» ζε λίζηα και ζε κείμενο ΣΑ ΑΣΡΑ ΣΟΤ ΚΑΣΡΟΤ ΣΟ ΠΟΤΡΓΗΣΗ Λίζηα ιέμεσλ Κείκελν Λίζηα ιέμεσλ Κείκελν Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Πξαγκαηηθέο ηηκέο Πνζνζηηαίεο κνλάδεο (%) Κνξίηζη 60/74 81 210/217 96,7 85/102 83,3 245/251 97 Αγφξη 69/74 93 201/217 92,3 82/102 80,3 230/251 91 πλνιηθά, απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ πξνθχπηεη φηη ε επίδξαζε ηνπ θεηκέλνπ ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ είλαη πξαγκαηηθά ζεκαληηθή. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη νη δπν ζπκκεηέρνληεο δηάβαζαλ κε αθξίβεηα πάλσ απφ ην 91% ησλ ιέμεσλ θαη ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ.

111 Αποηελέζμαηα Ελέγσος Κοινυνικήρ Εγκςπόηηηαρ (Social Validity) Απφ ηηο απαληήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ πξνθχπηεη φηη νη δξαζηεξηφηεηεο ηεο παξέκβαζεο ήηαλ ζπλνιηθά αξεζηέο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο. Όπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 19, νη δπν δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο ζπγθέληξσζαλ ηνλ κεγαιχηεξν βαζκφ πξνηίκεζεο θη αξεζθείαο απφ ηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο ήηαλ ηφζν ε ππνδεηγκαηηθή αθξφαζε ηεο αλάγλσζεο ησλ θεηκέλσλ απφ ηελ εξεπλήηξηα, φζν θαη ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε κε απηνπαξαθνινχζεζε. Αληηζέησο, νη δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο ήηαλ ιηγφηεξν αξεζηέο ζηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο ήηαλ ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε κε αλαηξνθνδφηεζε γηα ηελ ζπκκεηέρνπζα θαη ε αλάγλσζε ησλ ιέμεσλ θαη ησλ θξάζεσλ ηνπ θεηκέλνπ κεκνλσκέλα, απφ ην πξφγξακκα ηνπ Power Point γηα ηνλ ζπκκεηέρνληα, αληίζηνηρα. πλνιηθά, νη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο θαίλεηαη πσο ήηαλ αξεζηέο ζηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο, θαζψο γηα ηηο πεξηζζφηεξεο απφ απηέο απάληεζαλ ζεηηθά. Ζ ζπκκεηέρνπζα θαίλεηαη πσο πξνηηκά πεξηζζφηεξν αλεμάξηεηεο δξαζηεξηφηεηεο, φπνπ δε ζπκκεηέρεη ελεξγεηηθά θαη ππνζηεξηθηηθά ν ελήιηθαο, ελψ ν ζπκκεηέρνληαο ηεο έξεπλαο δείρλεη πσο πξνηηκά πεξηζζφηεξν δξαζηεξηφηεηεο πνπ εληάζζνπλ αλάγλσζε θεηκέλνπ.

112 Πίλαθαο 19 Αξιολόγηζη ηος βαθμού απεζκείαρ και πποηίμηζηρ ηυν επιμέποςρ δπαζηηπιοηήηυν ηος εκπαιδεςηικού ππογπάμμαηορ Μνπ αξέζεη Κνξίηζη Αγφξη Κνξίηζη Αγφξη Κνξίηζη Αγφξη Κνξίηζη Αγφξη λα αθνχσ ηελ θπξία νθία λα κνπ δηαβάδεη ην παξακχζη λα πεξηγξάθσ ηηο εηθφλεο ηνπ παξακπζηνχ λα δηαβάδσ ην παξακχζη θαη ε θπξία νθία λα κε βνεζάεη φπνπ δπζθνιεχνκαη λα δηαβάδσ ην παξακχζη θαη κεηά λα ζπκπιεξψλσ ηηο ζηήιεο, γηα λα δείμσ πφζν γξήγνξα θαη θαιά ην δηάβαζα λα δηαβάδσ ηηο ιέμεηο ζηηο θαξηέιεο ζηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή λα δηαβάδσ ηηο ιίζηεο κε ηηο ιέμεηο ηνπ παξακπζηνχ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ

113 πδήηεζε Βαζηθφο ζθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο απνηέιεζε ε αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο δπν καζεηψλ δεπηέξαο δεκνηηθνχ κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, νη νπνίνη παξνπζίαδαλ ζεκαληηθά ρακειή επίδνζε ζηε δεμηφηεηα ηεο επρεξνχο αλάγλσζεο. Δηδηθφηεξα, κέζα απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο δηεξεπλήζεθε θαηά πφζν ε αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή δηαθφξσλ ζηξαηεγηθψλ είλαη δπλαηφ λα εληζρχζεη ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα καζεηψλ κε Δηδηθέο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. Σα βαζηθά εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ζηα νπνία απνπεηξάζεθε λα απαληήζεη ε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα ήηαλ: α) αλ ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ αλαπηχζζεη ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζηα δηδαρζέληα θείκελα, β) αλ ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ αλαπηχζζεη ηελ αλαγλσζηηθή επίδνζε, γ) αλ ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ ζπλδέεηαη κε ηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεψλ ηνπο θαη ηέινο δ) αλ νη λχμεηο ηνπ θεηκέλνπ επηδξνχλ ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ. Απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλαδεηθλχεηαη ε δπλαηφηεηα βειηίσζεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηα θείκελα δηδαζθαιίαο θαη κάιηζηα ζε ηδηαίηεξα πςειφ βαζκφ, ρσξίο σζηφζν λα παξνπζηάδεηαη γελίθεπζε ηεο βειηίσζεο απηήο ζε λέα, άγλσζηα θείκελα, επηβεβαηψλνληαο φηη ε δπζρεξήο αλάγλσζε απνηειεί κηα δχζθνια κεηαβαιιφκελε ιεηηνπξγία (Hintikka, et al., 2008 O Connor et al., 2007 Scheltinga et al., 2010 Torgesen & Hudson, 2006). Παξάιιεια, απφ ηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ πξνθχπηεη φηη ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ηεο επρέξεηαο βειηηψλεη ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε απφ κεζαίν έσο θαη πςειφ βαζκφ. Ηδηαηηέξσο απνηειεζκαηηθή δηαπηζηψλεηαη, επίζεο, ε δηδαζθαιία ησλ ζχλζεησλ νξζνγξαθηθά ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ κεκνλσκέλα, κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ εξγαιείσλ πνπ πξνζθέξεη ην ινγηζκηθφ πξφγξακκα Power Point. Η Εθαπμογή Ενόρ ύνθεηος Ππογπάμμαηορ Παπέμβαζηρ με ηην Αξιοποίηζη Ειδικά Καηαζκεςαζμένυν Κειμένυν Αναπηύζζει ηην Αναγνυζηική Εςσέπεια ζηα Διδασθένηα Κείμενα;

114 Ζ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ απνδεηθλχεη φηη ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο αλαπηχζζεη ζεκαληηθά ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζηα δηδαρζέληα θείκελα. πγθεθξηκέλα, ε εθαξκνγή πνηθίισλ ζηξαηεγηθψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ρξήζε θεηκέλσλ πνπ ζηεξίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο αξρέο επηδξά ζεκαληηθά ζηελ αθξίβεηα θαη ηαρχηεηα αλάγλσζεο ζηα θείκελα εμάζθεζεο ζεκεηψλνληαο πςειή ηάζε κεηαβνιήο. Ζ ζπγθξηηηθή εμέηαζε ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αλάγλσζεο ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο αλαδεηθλχεη ηε ζεκαληηθή κεηαβνιή ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ, κε ηε βειηίσζε λα είλαη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή. Ζ γεληθή εθηίκεζε πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ είλαη φηη ε πξφνδνο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ είλαη ζεκαληηθή θαη αλάινγε θαη ζηα ηέζζεξα θείκελα, δίλνληαο ηελ εληχπσζε ηεζζάξσλ δηαδνρηθψλ επάιιεισλ θχθισλ. Όπνπ θάζε θχθινο αλαπαξηζηά ηελ εμέιημε ηεο πξνφδνπ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε θάζε θείκελν. Δλψ, βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζεκεηψλεηαη ζρεδφλ ζε θάζε δηαδνρηθή επαλάιεςε ηεο αλάγλσζεο ηνπ ίδηνπ θεηκέλνπ θαη απφ ηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο. πλνιηθά, ηα πξνγξάκκαηα παξέκβαζεο πνπ πεξηιακβάλνπλ επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε κε αλαηξνθνδφηεζε, ζηνρνζεζία θη ελίζρπζε απνδίδνπλ πςειή ηάζε κεηαβνιήο ηεο επρέξεηαο. Δηδηθφηεξα, ζε ζρεηηθή κεηα-αλάιπζε πνπ δηεμήγαγαλ νη Morgan & Sideridis (2006) δηαπίζησζαλ φηη ηα ζπγθεθξηκέλα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα απνδίδνπλ ηελ πςειφηεξε ηάζε κεηαβνιήο, κε ηηο ηηκέο ηνπ δείθηε β λα αληηζηνηρνχλ ζε 4 θαη 3 ζσζηέο ιέμεηο αλά ιεπηφ, ζε θάζε επαλάιεςε αλάγλσζεο. Αλάινγε ηάζε κεηαβνιήο παξαηεξήζεθε ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο, κε ηνλ δείθηε β λα αλέξρεηαη ζε 4,33 θαη ζε 2,87 ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ γηα ηε ζπκκεηέρνπζα θαη ηνλ ζπκκεηέρνληα, αληίζηνηρα. ην ίδην πιαίζην εληάζζνληαη θαη ηα απνηειέζκαηα έιεγρνπ θνηλσληθήο εγθπξφηεηαο, φπνπ ε ζηξαηεγηθή ηεο επαλαιακβαλφκελεο αλάγλσζεο κε απηνπαξαθνινχζεζε ζπγθέληξσζε ηνλ πςειφηεξν βαζκφ πξνηίκεζεο θη αξεζθείαο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. Φαίλεηαη, ινηπφλ, πσο νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ εληάζζνπλ απηνπαξαθνινχζεζε θαη εμσηεξηθφ θίλεηξν είλαη πεξηζζφηεξν ειθπζηηθέο ζηνπο καζεηέο απμάλνληαο έηζη ηηο πηζαλφηεηεο ζεηηθήο επίδξαζήο ηνπο.

115 Όπσο γίλεηαη θαλεξφ, ε ηάζε κεηαβνιήο ηεο επρέξεηαο ζηα δηδαρζέληα θείκελα δελ ήηαλ ην ίδην πςειή γηα ηνπο δπν καζεηέο, θαζψο ν ζπκκεηέρνληαο ζεκείσζε κηθξφηεξε ηάζε κεηαβνιήο αλά επαλάιεςε αλάγλσζεο. Ζ δηαθνξά ζηελ επίδνζε αλάκεζα ζηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο είλαη πηζαλφ λα νθείιεηαη ζε δηάθνξνπο παξάγνληεο. Γηα παξάδεηγκα, ε έιιεηςε ζπζηεκαηηθφηεηαο ζηε ζπρλφηεηα δηεμαγσγήο ησλ ζπλεδξηψλ ζηελ πεξίπησζε ηνπ ζπκκεηέρνληα είλαη πηζαλφ λα επεξέαζε αξλεηηθά ηνλ βαζκφ επίδξαζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηα δηδαρζέληα θείκελα. Δπίζεο, ην δηαθνξεηηθφ αξρηθφ επίπεδν ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. Ζ αξρηθή επίδνζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο αληηζηνηρνχζε ζην 5%, ελψ ηνπ ζπκκεηέρνληα ζην 1% κε βάζε ηηο λφξκεο ηνπ ηεζη Newηεια. Δλψ, αξλεηηθή επίδξαζε είλαη πηζαλφ λα άζθεζε ε ζηάζε θαη ε πεξηνξηζκέλε δέζκεπζε ηνπ καζεηή ζην πξφγξακκα παξέκβαζεο θαη ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, ζπλνιηθφηεξα. Αληηζέησο, ε ζπκκεηέρνπζα θαηλφηαλ πσο έπαηξλε επραξίζηεζε θαη είρε ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηελ φιε δηαδηθαζία ηεο παξέκβαζεο, ελψ ήηαλ επδηάζεηε θαη ραξνχκελε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηεμαγσγήο ηεο. Ηδηαίηεξα ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ηεο εμέιημεο ηεο πξνφδνπ ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ ζηα ηέζζεξα θείκελα ηεο παξέκβαζεο ρσξηζηά. πγθεθξηκέλα, νη δπν ζπκκεηέρνληεο ζεκείσζαλ ίδην πεξίπνπ επίπεδν αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηηο αξρηθέο αλαγλψζεηο θαη ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ. Σν ζηνηρείν απηφ απνδεηθλχεη φηη φια ηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο ήηαλ δνκεκέλα κε ηνλ ίδην ηξφπν θαη ζηεξίδνληαλ ζηηο ίδηεο ζεσξεηηθέο αξρέο εληζρχνληαο έηζη ηελ εγθπξφηεηα ηνπ ηξφπνπ θαηαζθεπήο ηνπο. ε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε, ζα παξαηεξνχληαλ κεγάιεο δηαθνξέο αλάκεζα ζηηο αξρηθέο αλαγλψζεηο ησλ ηεζζάξσλ θεηκέλσλ. Γηα παξάδεηγκα, ε επίδνζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην θείκελν ηνπ ηεζη NewΣέια, ην νπνίν δηαθνξνπνηείηαη απφ ηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο σο πξνο πνηθίιεο θεηκεληθέο δηαζηάζεηο θαη ραξαθηεξηζηηθά, δηέθεξε ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ ζηελ πξψηε αλάγλσζε ησλ θεηκέλσλ. Δπίζεο, ε κέγηζηε ηηκή ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο θπκαηλφηαλ ζηα ίδηα πεξίπνπ επίπεδα θαη γηα ηα ηέζζεξα θείκελα ηεο παξέκβαζεο. πλνιηθά, θαίλεηαη πσο ε εμέιημε ηεο πξνφδνπ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο είλαη αλάινγε ζε θείκελα πνπ θαηαζθεπάδνληαη κε βάζε ζπγθεθξηκέλεο αξρέο ζεκεηψλνληαο ίδην πεξίπνπ επίπεδν αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηελ αξρηθή θαη κέγηζηε ηηκή. Με βάζε ηα παξαπάλσ δεδνκέλα πξνθχπηεη πσο εθηφο απφ ηηο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο, θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο δηαδξακαηίδεη ν ηχπνο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αλαγλσζηηθνχ πιηθνχ πνπ

116 αμηνπνηείηαη ζην πιαίζην ησλ πξνγξακκάησλ παξέκβαζεο. Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θεηκέλσλ απνηεινχλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα επηξξνήο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ηδηαίηεξα γηα ηνπο αξράξηνπο αλαγλψζηεο θαη ηνπο καζεηέο κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο (Hiebert & Fisher, 2005). Ζ Hiebert (2005, 2006) πξαγκαηνπνίεζε κηα ζεηξά ζπγθξηηηθψλ εξεπλψλ πξνθεηκέλνπ λα νξίζεη ηνλ βαζκφ επίδξαζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ θεηκέλσλ ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα καζεηψλ δεπηέξαο ηάμεο κε θαη ρσξίο Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο. πγθεθξηκέλα, ζχγθξηλε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο FORI, ην νπνίν αμηνπνηεί πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο ελίζρπζεο ηεο επρέξεηαο, εθαξκφδνληαο ην κε δπν δηαθνξεηηθά είδε θεηκέλσλ. ηε κηα πεηξακαηηθή ζπλζήθε αμηνπνηήζεθαλ θείκελα ησλ ζρνιηθψλ εγρεηξηδίσλ, ελψ ζηελ άιιε εηδηθά ζρεδηαζκέλα θείκελα, ηα νπνία ζηεξίδνληαλ ζε ζπγθεθξηκέλεο ζεσξεηηθέο αξρέο. Σα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ αλέδεημαλ ηε ζεηηθή επίδξαζε ησλ θεηκέλσλ πνπ απνηεινχληαλ απφ κηθξφ αξηζκφ ζπάλησλ, πνιπζχιιαβσλ ιέμεσλ, θαζψο θαη ιέμεσλ πνπ εκθαλίδνληαλ κφλν κηα θνξά ζηελ αλαγλσζηηθή επίδνζε ησλ ζπκκεηερφλησλ. πγθεθξηκέλα, ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ αλάκεζα ζηελ πξψηε θαη ηελ ηειεπηαία επαλάιεςε αλάγλσζεο ησλ εηδηθά ζρεδηαζκέλσλ θεηκέλσλ βειηηψζεθε θαηά 30 πεξίπνπ ζσζηέο ιέμεηο ην ιεπηφ. Σα παξαπάλσ δεδνκέλα ζπκπίπηνπλ κε απηά ηεο παξνχζαο έξεπλαο, φπνπ δηαπηζηψλεηαη αλάινγε κεηαβνιή ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο αλάκεζα ζηελ πξψηε θαη ηελ έβδνκε επαλάιεςε αλάγλσζεο ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο. Αληίζηνηρα, ε Mesmer (2001) ζε κεηα-αλάιπζε πνπ δηεμήγαγε ζρεηηθά κε ηνλ ξφιν ησλ θεηκέλσλ ζηε δηδαζθαιία ηεο επρέξεηαο δηαπίζησζε, αλάκεζα ζε άιια, πσο θείκελα πνπ απνηεινχληαη απφ επαλαιακβαλφκελε ζπληαθηηθή δνκή επηδξνχλ ζεκαληηθά ζηελ ηαρχηεηα αλάγλσζεο. πγθεθξηκέλα, ε επαλαιακβαλφκελε ζπληαθηηθή δνκή θαζηζηά ηνπο αλαγλψζηεο ηθαλνχο λα απνκλεκνλεχζνπλ ην γισζζηθφ πξφηππν επαλάιεςεο θαη λα ην εθθέξνπλ ηαρχηεξα θάζε θνξά πνπ ην ζπλαληνχλ ζην θείκελν. Σα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζπλάδνπλ κε ηηο απφςεηο ηεο Mesmer, θαζψο ε ηαρχηεηα αλάγλσζεο ζηα θείκελα ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ζεκαληηθά πςειφηεξε, ήδε απφ ηελ πξψηε πξνζπάζεηα αλάγλσζεο, ζπγθξηηηθά κε ηελ επίδνζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην θείκελν ηνπ ηεζη, θαζηζηψληαο πηζαλή ηε ζπκβνιή ηεο επαλαιακβαλφκελεο ζπληαθηηθήο δνκήο ζηελ αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα. ην ίδην πιαίζην εληάζζνληαη θαη ηα αλαγλσζηηθά ιάζε ησλ καζεηψλ, θαζψο ε πιεηνςεθία απηψλ αθνξνχζε αληηθαηαζηάζεηο φκνησλ ζεκαζηνινγηθά ιέμεσλ. ηνηρείν πνπ απνδεηθλχεη ηε ρξήζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο πξφβιεςεο ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία.

117 ε αληίζεζε κε ηελ πξφνδν ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο πνπ θαηαγξάθεηαη ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ηνπ θάζε θεηκέλνπ, δελ παξαηεξείηαη γελίθεπζε ηεο επρέξεηαο απφ ην έλα θείκελν δηδαζθαιίαο ζην επφκελν, θαζψο θαη νη ηέζζεξηο αξρηθέο αλαγλψζεηο θπκαίλνληαλ ζηα ίδηα πεξίπνπ επίπεδα. Σα επξήκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο επηβεβαηψλνπλ ηα δεδνκέλα πνιιψλ ζρεηηθψλ εξεπλψλ θαη κεηα-αλαιχζεσλ, νη νπνίεο θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα πσο ε γελίθεπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο πξνυπνζέηεη κεγάιν πνζνζηφ θνηλψλ ιέμεσλ αλάκεζα ζηα θείκελα αλάγλσζεο, ηδηαίηεξα γηα καζεηέο πνπ βξίζθνληαη ζην κεηαβαηηθφ ζηάδην ηεο αλαγλσζηηθήο ηνπο αλάπηπμεο, ζηάδην ζην νπνίν ηνπνζεηνχληαλ νη ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο (Meyer & Felton, 1999 Therrien, 2004). Μηα απφ ηηο θιαζηθέο έξεπλεο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, απνηειεί απηή ησλ Rashotte θαη Torgesen (1985), νη νπνίνη δηαπίζησζαλ πσο ε κεηαθνξά ηεο επρέξεηαο είλαη δπλαηή ζε θείκελα πνπ απνηεινχληαη απφ κεγάιν αξηζκφ θνηλψλ ιέμεσλ, πεξίπνπ 60 θνηλέο ιέμεηο ζηηο 100. πλεπψο, ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζπλάδνπλ κε ηελ άπνςε ησλ Rashotte θαη Torgesen, θαζψο ην πνζνζηφ ησλ επηθαιππηφκελσλ ιέμεσλ ζηα ηέζζεξα θείκελα ηεο παξέκβαζεο ήηαλ πεξηνξηζκέλν. πλνιηθά, φπσο δηαπηζηψλεηαη απφ ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο, ε αμηνπνίεζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή πνηθίισλ ζηξαηεγηθψλ ελίζρπζεο ηεο επρέξεηαο έρεη πςειή επίδξαζε ζηελ ηαρχηεηα θη αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη, επίζεο, φηη ε εμέιημε ηεο πξνφδνπ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε θάζε θείκελν πνπ ζηεξίδεηαη ζηηο ίδηεο αξρέο είλαη αλάινγε, ζεκεηψλνληαο ίδην πεξίπνπ επίπεδν αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηελ πξψηε αιιά θαη ζηελ ηειεπηαία αλάγλσζε. Η Εθαπμογή Ενόρ ύνθεηος Ππογπάμμαηορ Παπέμβαζηρ με ηην Αξιοποίηζη Ειδικά Καηαζκεςαζμένυν Κειμένυν Αναπηύζζει ηην Αναγνυζηική Επίδοζη; Σα απνηειέζκαηα ηεο ηειηθήο αμηνιφγεζεο (posttest) αλαδεηθλχνπλ ηε ζεηηθή επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζηε δεμηφηεηα ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο ηεο ζπκκεηέρνπζαο, κε ηνλ έιεγρν-σ λα αλαδεηθλχεη πσο ε κεηαβνιή απηνχ ηνπ κεγέζνπο είλαη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή. Ζ πξφνδνο, σζηφζν, απηή δε ζπλνδεχεηαη απφ βειηίσζε ηεο βαζκνινγίαο ζηε δνθηκαζία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. ε αληίζεζε κε ηελ επίδνζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, ν ζπκκεηέρνληαο δελ παξνπζίαζε βειηίσζε ζηελ αλαγλσζηηθή απνθσδηθνπνίεζε ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε. πγθεθξηκέλα, ε επίδνζή ηνπ παξέκεηλε ζηαζεξή ζηηο δπν απφ ηηο ηέζζεξηο ζρεηηθέο

118 δνθηκαζίεο ηνπ ηεζη, ελψ κεηψζεθε ζηηο ππφινηπεο δπν. ηαζεξή έκεηλε, επίζεο, ε βαζκνινγία ηνπ ζηε δνθηκαζία ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, ρσξίο λα παξνπζηάζεη πνζνζηηαία κεηαβνιή. Ωζηφζν, ηδηαίηεξα ζεκαληηθή δηαπηζηψλεηαη ε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ, επηβεβαηψλνληαο έηζη ηνλ θαζνξηζηηθφ θαη δηακεζνιαβεηηθφ ξφιν ηεο επρέξεηαο ζηε κεηάβαζε απφ ηε γξαθνθσλεκηθή ζεηξηαθή απνθσδηθνπνίεζε ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ. Ζ δηαθνξνπνηεκέλε αληαπφθξηζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηηο εθπαηδεπηηθέο παξεκβάζεηο ππνζηεξίδεηαη απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία. Οη αξγνί αλαγλψζηεο απνηεινχλ κηα αλνκνηνγελή νκάδα κε έληνλα δηαθνξνπνηεκέλα καζεζηαθά θαη γλσζηηθά ραξαθηεξηζηηθά (Wolf & Bowers, 1999). Ο Berninger θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ (2010) πξνζζέηνπλ φηη ηφζν νη αηνκηθέο καζεζηαθέο δηαθνξέο ησλ ζπκκεηερφλησλ, φζν θαη ηα ίδηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ εθπαηδεπηηθψλ παξεκβάζεσλ δηαδξακαηίδνπλ δηακεζνιαβεηηθφ ξφιν, επεξεάδνληαο θαηαιπηηθά ην κέγεζνο αληαπφθξηζεο ζε απηά. Σν γεγνλφο απηφ απνηειεί κηα ζεκαληηθή δπζθνιία, ζηελ νπνία θαινχληαη λα αληαπνθξηζνχλ επηηπρψο νη παξεκβάζεηο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. πγθεθξηκέλα, ε δηαθνξά πνπ εληνπίδεηαη ζηα απνηειέζκαηα ησλ δνθηκαζηψλ αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο αλάκεζα ζηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο είλαη πηζαλφ λα νθείιεηαη ζε δηάθνξνπο παξάγνληεο. Αξλεηηθή επίδξαζε ζηνλ βαζκφ επίδξαζεο ηεο παξέκβαζεο ζηελ αλάπηπμε ηεο αθξίβεηαο απνθσδηθνπνίεζεο ηνπ ζπκκεηέρνληα είλαη πηζαλφ λα άζθεζε ην δηαθνξεηηθφ αξρηθφ επίπεδν ηεο δεμηφηεηαο ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. Αξθεί λα ζεκεησζεί φηη ε επίδνζε ηνπ ζπκκεηέρνληα ήηαλ ζεκαληηθά πςειφηεξε ζπγθξηηηθά κε ηελ επίδνζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο. Δίλαη πηζαλφ, ινηπφλ, ην πξφγξακκα παξέκβαζεο λα αζθεί κεγαιχηεξε επίδξαζε ζε καζεηέο ε αλαγλσζηηθή αθξίβεηα ησλ νπνίσλ είλαη ζεκαληηθά ρακειή. Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, ε έιιεηςε ζπζηεκαηηθφηεηαο ζηε ζπρλφηεηα δηεμαγσγήο ησλ ζπλεδξηψλ κε ηνλ ζπκκεηέρνληα είλαη πηζαλφ λα επεξέαζε ηνλ βαζκφ επίδξαζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Δπίζεο, ε έιιεηςε ελδηαθέξνληνο θαη ε αξλεηηθή ζηάζε ηνπ ζπκκεηέρνληα απέλαληη ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία απνηεινχλ επηπιένλ παξάγνληεο, νη νπνίνη είλαη πηζαλφ λα επεξέαζαλ αξλεηηθά. ην πιαίζην απηφ, λα ζεκεησζεί ε έληνλε αξλεηηθή ζηάζε ηνπ ζπκκεηέρνληα θαηά ηε δηάξθεηα δηεμαγσγήο ηεο ηειηθήο αμηνιφγεζεο. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη πσο ν καζεηήο εμέθξαζε ηελ επηζπκία δηαθνπήο ηεο αμηνιφγεζεο αξθεηέο θνξέο κε απνηέιεζκα ηφζν λα νινθιεξσζεί ε αμηνιφγεζε ζε δπν ζπλαληήζεηο, φζν θαη λα δηαθνπεί ε ξνή ηεο δηαδηθαζίαο αξθεηέο θνξέο, ζηνηρείν

119 πνπ ίζσο λα κεηψλεη ηελ αμηνπηζηία ησλ δεδνκέλσλ ηεο ηειηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ ζπκκεηέρνληα. Δθηφο απφ ηε δηαθνξνπνηεκέλε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, πνπ παξαηεξήζεθε αλάκεζα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο, δηαθνξνπνηεκέλε ππήξμε θαη ε επίδξαζή ηνπ ζηηο επηκέξνπο δεμηφηεηεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. πγθεθξηκέλα, ε εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο βειηίσζε ζεκαληηθά ηελ αλαγλσζηηθή αθξίβεηα ηεο ζπκκεηέρνπζαο, ελψ ε επίδνζή ηεο ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα παξέκεηλε ζηαζεξή. Ζ δηαθνξνπνηεκέλε αλάπηπμε ησλ δεμηνηήησλ ηεο αθξίβεηαο θαη ηεο ηαρχηεηαο αλάγλσζεο επηβεβαηψλεηαη επίζεο απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία. πγθεθξηκέλα, νη Torgesen θαη Hudson (2006) κέζα απφ ηελ εθαξκνγή ελφο πνιπεπίπεδνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζε καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο πξψηεο θαη πέκπηεο ηάμεο δηαπίζησζαλ αθελφο ηελ πςειή επίδξαζε ησλ παξεκβάζεσλ ζηε δεμηφηεηα ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, θη αθεηέξνπ ηελ πεξηνξηζκέλε αλάπηπμε θαη δηαηήξεζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, απνδεηθλχνληαο πσο αθφκε θη φηαλ ε αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο βειηησζεί ζε ζεκαληηθφ βαζκφ, ε επρεξήο αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ δελ εμαζθαιίδεηαη (NICHD, 2000). Ζ νκνηφηεηα ησλ απνηειεζκάησλ ηεο παξνχζαο έξεπλαο κε απηά ησλ εξεπλψλ ησλ Torgesen θαη Hudson (2006) είλαη πηζαλφ λα νθείιεηαη θαη ζηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δείγκαηνο, θαζψο νη ηξεηο έξεπλεο δηεμήρζεζαλ κε καζεηέο πνπ θαηαηάζζνληαλ ζην 20% ησλ καζεηψλ ηεο ειηθηαθήο ηνπο νκάδαο κε ηε ρακειφηεξε επίδνζε αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο. Φαίλεηαη, ινηπφλ, πσο ε αλάπηπμε θαη ε γελίθεπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζε καζεηέο ζεκεηψλνπλ ζεκαληηθά ρακειή επίδνζε ζηε δεμηφηεηα απηή είλαη κηα ζχλζεηε θαη ηδηαίηεξα απαηηεηηθή δηαδηθαζία. Ωζηφζν, γελίθεπζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο παξαηεξείηαη ζε αξθεηά πξνγξάκκαηα παξέκβαζεο. πγθεθξηκέλα, ζε εκπεηξηθή κειέηε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ HELPS, ελφο πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο πνπ αμηνπνηεί ηηο θπξηφηεξεο ζηξαηεγηθέο ελίζρπζεο ηεο επρέξεηαο ηεο παξνχζαο έξεπλαο, δηαπηζηψζεθε κεζαίν έσο θαη πςειφ κέγεζνο επίδξαζεο ζηηο δεμηφηεηεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηεο επρέξεηαο (Begeny et al., 2011). Αλάινγα ήηαλ ηα απνηειέζκαηα θη άιισλ αληίζηνηρσλ πξνγξακκάησλ παξέκβαζεο (Lo et al., 2011 O Connor et al., 2007 Therrien et al., 2011). Σα παξαπάλσ δεδνκέλα βξίζθνληαη ζε ζπλάξηεζε κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο κφλν φζνλ αθνξά ηελ επίδνζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, φπνπ θαηαγξάθεθε βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο ζε κεγάιν βαζκφ. Αληίζεηα είλαη, σζηφζν, σο πξνο ηηο ππφινηπεο δεμηφηεηεο αμηνιφγεζεο. Ζ δηαθνξά

120 απηή είλαη δπλαηφ λα απνδνζεί ηφζν ζηελ πεξηνξηζκέλε ρξνληθή δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, φζν θαη ζηηο έληνλεο αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. ηνηρεία πνπ είλαη πηζαλφ λα επεξέαζαλ αξλεηηθά ηε γελίθεπζε ηεο επρέξεηαο απφ ηα δηδαρζέληα θείκελα ζην θείκελν ηεο ηειηθήο αμηνιφγεζεο. Παξάιιεια, ε ρξνληθή δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο θαίλεηαη λα δηαδξακαηίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ πεηπρεκέλε έθβαζή ηεο, θαζψο έξεπλεο πνπ εθαξκφδνληαη γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη κε ζπζηεκαηηθφηεηα ζηε ζπρλφηεηα δηεμαγσγήο ησλ ζπλεδξηψλ επηδξνχλ ζεηηθά ζηελ πξφνδν ηεο επρέξεηαο (Lo et al., 2011 O Connor et al., 2007 Therrien et al., 2011). Αληίζεηα, έξεπλεο κε κηθξή ρξνληθή δηάξθεηα, φπσο ήηαλ ην πξφγξακκα παξέκβαζεο, πεξηνξίδνπλ ηηο πηζαλφηεηεο πεηπρεκέλεο επίδξαζήο ηνπο. Ζ ζεκαληηθφηεξε ίζσο ζπκβνιή ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο είλαη ε αλάδεημε ηεο ζεκαζίαο θαη ηνπ ξφινπ ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Αλαιπηηθφηεξα, ε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ αλαδεηθλχεη ηελ ηδηαηηέξα ζεκαληηθή επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. πγθεθξηκέλα, απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θαίλεηαη φηη ε θαιιηέξγεηα ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο κέζα απφ ηελ εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ θαη πνιπεπίπεδνπ πξνγξάκκαηνο επηθέξεη ζεκαληηθή βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, ζεκεηψλνληαο κεζαία έσο θαη κεγάιε πνζνζηηαία κεηαβνιή ζηελ επίδνζε ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. Ηδηαίηεξα ζεηηθή ππήξμε ε επίδξαζε ηεο παξέκβαζεο ζηελ πεξίπησζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, ε νπνία ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο δηπιαζίαζε ηελ αξρηθή ηεο επίδνζε. πγθεθξηκέλα, γηα ηελ πεξίπησζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, απφ ηε ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ ηεζη πξφνδνο παξαηεξείηαη ζε φιεο ζρεδφλ ηηο δνθηκαζίεο. Ωζηφζν, ε κεγαιχηεξε αχμεζε ηεο βαζκνινγίαο παξαηεξείηαη ζηελ αλάγλσζε πξαγκαηηθψλ ιέμεσλ θαη ςεπδνιέμεσλ θαη ζηε δνθηκαζία ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Σν ζηνηρείν απηφ αλαδεηθλχεη πσο ε εθαξκνγή ελφο πνιπεπίπεδνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, ην νπνίν εζηηάδεη ζε δηαθνξεηηθά επίπεδα δηδαζθαιίαο ηεο επρέξεηαο, επηδξά ζεκαληηθά ζηελ θαιιηέξγεηα θαη βειηίσζε ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο θαίλεηαη λα ζπκβάιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Δηδηθφηεξα, κέζσ ηεο βειηίσζεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο είλαη πηζαλφ λα απειεπζεξψλνληαη γλσζηηθέο δπλάκεηο, νη νπνίεο αμηνπνηνχληαη ζηε ζπλέρεηα ζηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ. ηελ πεξίπησζε ηνπ ζπκκεηέρνληα παξαηεξείηαη, επίζεο, βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο ζε κηθξφηεξν, σζηφζν, βαζκφ απφ ηε κεηαβνιή πνπ

121 ζεκείσζε ε ζπκκεηέρνπζα. Αμίδεη λα επηζεκαλζεί ζην ζεκείν απηφ, φηη ε κνλαδηθή δεμηφηεηα ζηελ νπνία ζεκείσζε βειηίσζε ν ζπκκεηέρνληαο ήηαλ απηή ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Δίλαη πηζαλφ, ινηπφλ, ε ζπλνιηθφηεξε αχμεζε ηεο εκπινθήο ηνπ ζπκκεηέρνληα κε ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία λα επέδξαζε αξρηθή ζηε δεμηφηεηα ηεο θαηαλφεζεο, κε απνηέιεζκα λα παξαηεξείηαη βειηίσζε ζηε δεμηφηεηα απηή. Δπίζεο, ην ίδην ην εξγαιείν αμηνιφγεζεο, ην ηεζη Newηεια, είλαη πηζαλφ λα είλαη πεξηζζφηεξν «επαίζζεην» ζηελ αλίρλεπζε κεηαβνιήο ζηε δεμηφηεηα ηεο θαηαλφεζεο, παξά ζηε δεμηφηεηα ηεο απνθσδηθνπνίεζεο ή ηεο επρέξεηαο. Μηα αθφκε πηζαλή εξκελεία απνηειεί ην γεγνλφο φηη νη δεμηφηεηεο ηεο απνθσδηθνπνίεζεο, ηεο επρέξεηαο θαη ηεο θαηαλφεζεο αιιειεπηδξνχλ, νπφηε ε ίδηα ε θαιιηέξγεηα ησλ δεμηνηήησλ απηψλ λα επέδξαζε ζεηηθά θαη λα ζεκείσζε κεηαβνιή ζηε δεμηφηεηα ηεο θαηαλφεζεο. Ζ πςειή ζπζρέηηζε αλάκεζα ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα θαη ηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε ζηεξίδεηαη ζε ηζρπξή εξεπλεηηθή βάζε (Hudson et al., 2009 O Connor et al., 2007 Schwanenflugel et al., 2009). Δλψ, δεδνκέλα κεηα-αλαιχζεσλ ζπκθσλνχλ γηα ηε ζεκαληηθή επίδξαζε πνπ αζθεί ε θαιιηέξγεηα ηεο επρέξεηαο ζηε δεμηφηεηα ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο (Chard et al., 2002 Meyer & Felton, 1999 Morgan & Sideridis, 2006 Morgan et al., 2012 NICHD, 2000 Therrien, 2004). Ωο εθ ηνχηνπ, ηα δεδνκέλα ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζπλάδνπλ κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, θαζψο βειηίσζε ζεκεηψζεθε ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε θαη ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. Ζ δηδαζθαιία ηεο επρέξεηαο αλαδεηθλχεηαη ζε ζεκαληηθφ κέζν θαιιηέξγεηαο θαη ελίζρπζεο ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Δηδηθφηεξα, ηα απνηειέζκαηα είλαη ζεηηθφηεξα ζηηο πξψηεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ, αιιά θαη ζε καζεηέο κε αλαγλσζηηθά πξνβιήκαηα ζπλνιηθφηεξα (Fuchs et al., 2001). ε ζπλάξηεζε κε ηελ παξαπάλσ άπνςε βξίζθνληαη ηφζν ηα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο, φζν θαη απνηειέζκαηα αληίζηνηρσλ εξεπλψλ (O Connor et al., 2007). πγθεθξηκέλα, ε O Connor θαη νη ζπλεξγάηεο ηεο (2007) ζε έξεπλα πνπ δηεμήγαγαλ κε καζεηέο δεπηέξαο ηάμεο κε έληνλεο αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα πσο ε αλάπηπμε ηεο επρέξεηαο επηθέξεη βειηίσζε ζηελ αλαγλσζηηθή θαηαλφεζε θεηκέλνπ. Αληίζηνηρα, απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο, δηαπηζηψλεηαη φηη ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο επρέξεηαο, ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ αμηνπνηνχληαη πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο, επηδξά ζεκαληηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο, επηθέξνληαο κηθξφ έσο θαη κεγάιν πνζνζηφ βειηίσζεο. Σέινο, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε δηδαζθαιία ηεο επρέξεηαο, ζπλήζσο, δε ζπληζηά απηφλνκν θη αλεμάξηεην πξφγξακκα παξέκβαζεο, αιιά ζπκπεξηιακβάλεηαη σο κέξνο

122 ζηα πξνγξάκκαηα αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. ηνηρείν, ην νπνίν απνδεηθλχεη ηελ πςειή ζπζρέηηζε αλάκεζα ζηηο δπν δεμηφηεηεο. ην ίδην πιαίζην ζα κπνξνχζε λα εληαρζεί θαη ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα παξέκβαζεο, θαζψο απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη φηη ε θαιιηέξγεηα ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο νδεγεί ζε βειηίσζε θη ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο επηθέξνληαο κηθξφ έσο θαη πςειφ πνζνζηφ κεηαβνιήο. πλνιηθά, ηα επξήκαηα ηεο ζπγθξηηηθήο εμέηαζεο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο είλαη ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα, ελψ θαίλεηαη πσο ζπλάζνπλ κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία. Ζ γεληθή εθηίκεζε, ινηπφλ, πνπ πξνθχπηεη απφ ηε ζρεηηθή εμέηαζε αλαδεηθλχεη ηελ έληνλα δηαθνξνπνηεκέλε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ηεο επρέξεηαο ηφζν αλάκεζα ζηηο επηκέξνπο αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο, φζν θη αλάκεζα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο. ε θάζε πεξίπησζε, σζηφζν, επηβεβαηψλεηαη ν θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο ξφινο ηεο αλαγλσζηηθέο επρέξεηαο ζηελ αλάπηπμε θη ελίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο θαηαλφεζεο. Η Εθαπμογή Ενόρ ύνθεηος Ππογπάμμαηορ Παπέμβαζηρ με ηην Αξιοποίηζη Ειδικά Καηαζκεςαζμένυν Κειμένυν ςνδέεηαι με ηην Ακπίβεια Ανάγνυζηρ ηυν Λέξευν; Οη ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο θιήζεθαλ λα δηαβάζνπλ ηηο ιέμεηο θάζε θεηκέλνπ παξαηεηαγκέλεο ζε ιίζηα πξηλ ηελ έλαξμε θαη κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο δηδαζθαιίαο θάζε θεηκέλνπ, ρσξηζηά. ηε ζπλέρεηα, έγηλε ζχγθξηζε ησλ δεδνκέλσλ απηψλ, πξνθεηκέλνπ λα ειεγρζεί ε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ιέμεσλ. Απφ ηε ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ αλαδεηθλχεηαη ε πεξηνξηζκέλε επίδξαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ. Δλψ, ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ησλ απνηειεζκάησλ αλάκεζα ζηηο επηδφζεηο επηηπρίαο ζηηο ιίζηεο ιέμεσλ θαη ηηο ιέμεηο πνπ δηδάρζεθαλ κεκνλσκέλα, αμηνπνηψληαο ην Power Point. Πην αλαιπηηθά γηα ηε ζπκκεηέρνπζα, απφ ηε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ησλ δεδνκέλσλ θαίλεηαη φηη ε κεηαβνιή ηνπ αξηζκνχ ησλ ιέμεσλ πνπ δηαβάζηεθαλ κε αθξίβεηα ζηελ ηειηθή αλάγλσζε ήηαλ πεξηνξηζκέλε. Δλψ, ε κείσζε κηαο κνλάδαο πνπ παξαηεξήζεθε ζηελ πξψηε ιίζηα ζεσξείηαη ηπραία. Δπίζεο, δηαθνξνπνηεκέλεο εληνπίδνληαη νη επηδφζεηο επηηπρίαο ηνπ ζπκκεηέρνληα. πγθεθξηκέλα, ζηηο πξψηεο δπν ιίζηεο ν αξηζκφο ησλ ζσζηά δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ απμήζεθε, ελψ ζηηο ππφινηπεο δπν κεηψζεθε,

123 ζεκεηψλνληαο σζηφζν ζε θάζε πεξίπησζε πεξηνξηζκέλε κεηαβνιή επίδνζεο ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο. πλνιηθά, απφ ηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη φηη ε εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ζπγθεθξηκέλα ε αμηνπνίεζε πνηθίισλ ζηξαηεγηθψλ ελίζρπζεο ηεο επρέξεηαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ έρεη πεξηνξηζκέλε επίδξαζε ζηελ νξζνγξαθηθή κάζεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ιέμεσλ. Αλάινγα ππήξμαλ ηα απνηειέζκαηα θη άιισλ ζρεηηθψλ εξεπλψλ. πγθεθξηκέλα, νη Archer θαη Bryant (2001) ζε έξεπλα πνπ δηεμήγαγαλ ζε καζεηέο πξψηεο θαη δεπηέξαο ηάμεο θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη παξφιν πνπ ην θείκελν ζπκβάιιεη ζηελ θαιχηεξε αλαγλσζηηθή ηαρχηεηα θη επίδνζε, απηφ δελ εμαζθαιίδεη απαξαίηεηα θαιχηεξε θαη πεξηζζφηεξε νξζνγξαθηθή γλψζε. Σα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο έξρνληαη ζε αληίζεζε κε ηελ άπνςε ηνπ Share αλαθνξηθά κε ηελ επίδξαζε ηνπ θεηκέλνπ ζηελ νξζνγξαθηθή γλψζε θαη ζπγθεθξηκέλα ζρεηηθά κε ηνλ ξφιν ηνπ θεηκέλνπ ζηε δηαδηθαζία ηεο απηνδηδαζθαιίαο. Ο Share (2005) ππνζηήξημε πσο ε ηθαλφηεηα αμηνπνίεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ θεηκέλνπ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ κηαο ιέμεο ζηε βάζε ηεο κεξηθήο απνθσδηθνπνίεζήο ηεο δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δηαδηθαζία ηεο απηνδηδαζθαιίαο. πγθεθξηκέλα, ε δηαδηθαζία ηεο κεξηθήο απνθσδηθνπνίεζεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ρξήζε ησλ θεηκεληθψλ λχμεσλ επηηξέπεη ζηνλ αλαγλψζηε λα απηνδηνξζσζεί θαη ηειηθά λα δηαβάζεη ηε ιέμε κε επηηπρία. Σα επξήκαηα, σζηφζν, ηεο έξεπλαο δε ζπλάδνπλ κε ηελ άπνςε ηνπ Share, θαζψο δε δηαπηζηψζεθε ζεκαληηθή δηαθνξά επίδνζεο αλάκεζα ζηελ αξρηθή θαη ηειηθή αμηνιφγεζε αλάγλσζεο ησλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ κεκνλσκέλα. Φαίλεηαη, ινηπφλ, φηη ην θείκελν επηδξά ζεκαληηθά ζηε βειηίσζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, σζηφζν ε βειηίσζε απηή δε ζπλνδεχεηαη απφ αχμεζε ηεο νξζνγξαθηθήο γλψζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ. χκθσλα κε ηνλ Johnston (2000), ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε θεηκέλσλ πξνυπνζέηεη πεξηνξηζκέλε πνζφηεηα πξνζνρήο ζην γξαπηφ θείκελν γηα ηελ αθξηβή αλάγλσζή ηνπ. Ωζηφζν, νη πεξηνξηζκέλεο γξαθεκηθέο λχμεηο δελ παξέρνπλ επαξθείο πιεξνθνξίεο γηα λα δηαηεξεζεί απηή ε επηηπρήο αλαγλψξηζε ηεο ιέμεο ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο (Ehri, 1992). Δλψ, ε Adams (1990) πξνζζέηεη πσο φηαλ ε ζχληαμε θη ν ζρεδηαζκφο ηνπ θεηκέλνπ επηηξέπεη ηελ ηαρεία θη νξζή αλάγλσζε άγλσζησλ ιέμεσλ, ηφηε ν αλαγλψζηεο δελ επηθεληξψλεηαη ζηελ νξζνγξαθηθή δνκή ησλ ιέμεσλ απηψλ. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην ζηνηρείν πνπ αθνξά ηνλ ηχπν ιαζψλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο, φπνπ ε πιεηνςεθία απηψλ αθνξνχζε αληηθαηαζηάζεηο ιέμεσλ φκνησλ ζεκαζηνινγηθά. Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ

124 δεδνκέλα, κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί πσο ε παξνρή πνιιαπιψλ ηχπνπ ππνζηεξηθηηθψλ λχμεσλ ζηα θείκελα ηεο παξέκβαζεο ίζσο λα επέδξαζε αξλεηηθά ζηελ νξζνγξαθηθή κάζεζε ησλ ιέμεψλ ηνπο. Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε ζπγθξηηηθή εμέηαζε ησλ επηδφζεσλ αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο αλάκεζα ζηηο ιίζηεο ιέμεσλ θαη ηηο ιέμεηο ησλ θεηκέλσλ πνπ δηδάρζεθαλ κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ινγηζκηθνχ πξνγξάκκαηνο Power Point. Απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ πξνθχπηεη φηη ε βειηίσζε πνπ ζεκεηψζεθε ζηηο ιίζηεο ιέμεσλ είλαη δπλαηφ λα ζπλδέεηαη κε ηε βειηίσζε πνπ ζεκεηψζεθε ζηηο ιέμεηο πνπ δηδάρζεθαλ κε ηελ ρξήζε ηνπ Power Point, θαζψο παξαηεξείηαη αλαινγία ζηηο επηδφζεηο επηηπρίαο αλάκεζα ζηηο ιίζηεο ιέμεσλ θαη ηηο ιέμεηο ησλ θεηκέλσλ πνπ δηδάρζεθαλ κεκνλσκέλα. πγθεθξηκέλα, παξαηεξείηαη αλαινγηθή ηάζε αχμεζεο ή κείσζεο ηνπ αξηζκνχ ησλ ζσζηά δηαβαζκέλσλ ιέμεσλ ζηηο ηειηθέο ιίζηεο ιέμεσλ θαη ηηο ιέμεηο πνπ δηδάρζεθαλ κέζσ Power Point γηα φιεο ηηο ιίζηεο ιέμεσλ θαη ζηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο. Γηα παξάδεηγκα, ζηελ πεξίπησζε ηεο ζπκκεηέρνπζαο, ζηελ αμηνιφγεζε ηεο ηειηθήο ιίζηαο ιέμεσλ ηνπ δεχηεξνπ θεηκέλνπ παξαηεξείηαη ε κέγηζηε ηηκή βειηίσζεο ηνπ αξηζκνχ ησλ ιέμεσλ πνπ δηαβάζηεθαλ κε αθξίβεηα. Αληίζηνηρα, ε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ απνδεηθλχεη φηη ε ηειηθή επίδνζε ηεο αθξίβεηαο ησλ ιέμεσλ πνπ δηδάρζεθαλ κέζσ ηεο εηδηθά ζρεδηαζκέλεο παξνπζίαζεο ηνπ Power Point ήηαλ εμίζνπ κεγάιε. Απφ ηα παξαπάλσ δεδνκέλα αλαδεηθλχεηαη φηη ε βειηίσζε πνπ παξαηεξείηαη ζηελ ηειηθή αλάγλσζε ησλ ιηζηψλ ιέμεσλ είλαη πηζαλφ λα απνδίδεηαη ζηε βειηίσζε ηεο αθξίβεηαο απνθσδηθνπνίεζεο ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ πνπ δηδάρζεθαλ ηφζν ζην πιαίζην ηνπ θεηκέλνπ, φζν θαη ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο. Πεηπρεκέλε θαίλεηαη, ινηπφλ, ε αμηνπνίεζε ηεο λέαο ηερλνινγίαο ζηε δηδαζθαιία ηεο αλαγλσζηηθήο αθξίβεηαο ησλ ζχλζεησλ νξζνγξαθηθά ιέμεσλ ησλ θείκελσλ, θαζψο νη ιέμεηο πνπ δηδάρζεθαλ κέζσ ηεο εηδηθά ζρεδηαζκέλεο παξνπζίαζεο, απνθσδηθνπνηήζεθαλ θαηά πιεηνςεθία κε αθξίβεηα ζηελ ηειηθή αλάγλσζεο θάζε ιίζηαο ιέμεσλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζπκθσλνχλ κε απηά άιισλ αληίζηνηρσλ πξνγξακκάησλ παξέκβαζεο ηεο επρέξεηαο. χκθσλα κε ηηο έξεπλεο απηέο, ε αμηνπνίεζε ησλ εξγαιείσλ ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο επηθέξεη πςειφ κέγεζνο επίδξαζεο ζηηο ιέμεηο δηδαζθαιίαο (Cornad & Levy, 2009 Hintikka et al., 2008 Lovett et al, 1990 Nist & Joseph, 2008 Scheltinga et al., 2010 Thaler et al., 2004). Δπίζεο, ζε έξεπλα πνπ εθπφλεζε ν Johnston (2000) θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα φηη νη αξράξηνη αλαγλψζηεο ζπγθξαηνχλ λέεο ιέμεηο θαιχηεξα, φηαλ απηέο εκθαλίδνληαη κεκνλσκέλα, ζε ιίζηα, ζε αληίζεζε κε ηελ αλάγλσζή ηνπο ζε θείκελν κε πξνβιέςηκε, επαλαιακβαλφκελε

125 ζπληαθηηθή δνκή. Άπνςε πνπ θαίλεηαη λα ππνζηεξίδεηαη απφ ηα δεδνκέλα ηεο παξνχζαο έξεπλαο. Απφ ηε ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ πξνθχπηεη φηη νη δηαδηθαζίεο γισζζηθήο θαηαλφεζεο ηνπ θεηκέλνπ, νη νπνίεο ζπκπεξηιακβάλνπλ θπξίσο απηφκαηε ζεκαζηνινγηθή ελεξγνπνίεζε θαη δηαδηθαζίεο πξφβιεςεο (Kim et al., 2014), ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε ησλ ζεκαζηνινγηθψλ, ζπληαθηηθψλ, κνξθνινγηθψλ, θσλνινγηθψλ θαη γξαθεκηθψλ πιεξνθνξηψλ δηεπθνιχλνπλ ηελ ηαρεία θη αθξηβή αλαγλψξηζε ησλ ιέμεσλ ησλ θεηκέλσλ (Clay, 1993 Stanovich, 1981), ρσξίο σζηφζν λα εμαζθαιίδνπλ θαη αληίζηνηρε αλάπηπμε ηεο νξζνγξαθηθήο γλψζεο, ην κέγεζνο ηεο νπνίαο δηαπηζηψζεθε πεξηνξηζκέλν. πλνιηθά, απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη φηη ε εθαξκνγή ελφο ζχλζεηνπ πξνγξάκκαηνο, ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ αμηνπνηνχληαη εηδηθά θαηαζθεπαζκέλα θείκελα, ηα νπνία πξνάγνπλ θαη ππνζηεξίδνπλ ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα, αζθεί πεξηνξηζκέλν βαζκφ επίδξαζεο ζηελ αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο ησλ ιέμεψλ ηνπ. Ωζηφζν, ε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ αλαδεηθλχεη φηη νη ιέμεηο πνπ δηδάζθνληαη ηφζν ζην πιαίζην ηνπ θεηκέλνπ, φζν θαη ζην πιαίζην ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο απνθσδηθνπνηνχληαη κε αθξίβεηα ζηελ ηειηθή αμηνιφγεζε. πλεπψο, ε εθαξκνγή ελφο πνιπεπίπεδνπ πξνγξάκκαηνο επρέξεηαο πνπ ζα ιεηηνπξγνχζε ηφζν ζε θεηκεληθφ, φζν θαη ζε ιεμηθφ επίπεδν είλαη δπλαηφ λα αζθήζεη εμίζνπ ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ νξζνγξαθηθή κάζεζε ησλ ιέμεψλ ηνπ. Οι Νύξειρ ηος Κειμένος Επιδπούν ζηην Ακπίβεια Ανάγνυζηρ ηυν Λέξεών ηος; Ζ ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ απνδεηθλχεη φηη ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ απνθσδηθνπνηνχληαη πεξηζζφηεξεο ιέμεηο κε αθξίβεηα ζπγθξηηηθά κε ηελ αλάγλσζε ησλ ιέμεσλ απηψλ κεκνλσκέλα. Δηδηθφηεξα, γηα λα ειεγρζεί ε επίδξαζε ησλ ζεκαζηνινγηθψλ, ζπληαθηηθψλ, θσλνινγηθψλ θαη νπηηθψλ λχμεσλ ηνπ θεηκέλνπ ζηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο εμεηάζηεθε ζπγθξηηηθά ε επίδνζε ηεο αθξίβεηαο αλάγλσζεο ζε δπν ζπλζήθεο, ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο ζε ιίζηα θαη ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ. Αξρηθά, νη καζεηέο δηάβαζαλ ηηο ιέμεηο ζε ιίζηα θαη ζηε ζπλέρεηα δηάβαζαλ ηηο ίδηεο ιέμεηο εληαγκέλεο ζε θείκελν. Σν θείκελν απνηεινχληαλ απφ νκαιέο θσλνινγηθά, ζπρλφρξεζηεο θη επαλαιακβαλφκελεο ιέμεηο, ελψ ππήξρε απιή θη επαλαιακβαλφκελε ζπληαθηηθή δνκή.

126 Σα δεδνκέλα απνδεηθλχνπλ φηη ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ, ν αλαγλψζηεο είλαη ζε ζέζε λα απνθσδηθνπνηήζεη κε αθξίβεηα πεξηζζφηεξεο ιέμεηο ζε ζρέζε κε ηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο, κε ηηο ζεκαζηνινγηθέο, ζπληαθηηθέο, θσλνινγηθέο θαη νπηηθέο λχμεηο λα δηαδξακαηίδνπλ ππνζηεξηθηηθφ ξφιν ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Δηδηθφηεξα, νη δπν ζπκκεηέρνληεο δηάβαζαλ κεγαιχηεξν πνζνζηφ ιέμεσλ κε αθξίβεηα ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ, κε ηνλ ζπκκεηέρνληα σζηφζν λα παξνπζηάδεη ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ κηθξφηεξε δηαθνξά επίδνζεο ζε ζρέζε κε ηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο. χκθσλα κε ηνλ Goodman (1967), ε αλάγλσζε νξίδεηαη σο έλα ςπρνγισζζηθφ παηρλίδη καληέκαηνο, ην νπνίν ζπκπεξηιακβάλεη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηεο ζθέςεο θαη ηνπ γξαπηνχ θεηκέλνπ. πγθεθξηκέλα, γηα ηελ νιηθή πξνζέγγηζε ηεο αλάγλσζεο, ε γλψζε θαη ην επίπεδν γλσζηηθήο θαη γισζζηθήο αλάπηπμεο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αμηνπνίεζε ζπληαθηηθψλ θαη ζεκαζηνινγηθψλ πιεξνθνξηψλ ηνπ θεηκέλνπ, απνηεινχλ ηε βάζε πάλσ ζηελ νπνία ν αλαγλψζηεο ζρεκαηίδεη πξνβιέςεηο θαη πξνζδνθίεο γηα ηνλ επφκελν γισζζηθφ φξν αλάγλσζεο ηνπ θεηκέλνπ. Οη γισζζηθνί πεξηνξηζκνί ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ πιενλαζκφ, ηηο πιεξνθνξίεο δειαδή πνπ πεγάδνπλ απφ ηελ νξζνγξαθία, ηε ζχληαμε θαη ην λφεκα ηνπ θεηκέλνπ θαζηζηά ηελ νξζφηεηα ησλ πξνβιέςεσλ απηψλ δπλαηή (Goodman, 1967 Smith, 2006). Ο Goodman (1964) ζε κηα πξνζπάζεηα λα ηεθκεξηψζεη εκπεηξηθά ηελ νξζφηεηα ησλ βαζηθψλ αξρψλ ηεο νιηθήο πξνζέγγηζεο ηεο αλάγλσζεο δηεμήγαγε ηελ πξψηε ζπγθξηηηθή έξεπλα. πγθεθξηκέλα, νη ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο θιήζεθαλ λα δηαβάζνπλ αξρηθά κηα ιίζηα ιέμεσλ θαη ζηε ζπλέρεηα λα μαλά δηαβάζνπλ ηηο ίδηεο ιέμεηο εληαγκέλεο ζε θείκελν, πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ε επίδξαζε πνπ αζθεί ην θεηκεληθφ πιαίζην ζηελ αλαγλσζηηθή δεμηφηεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ πσο νη καζεηέο ήηαλ ζε ζέζε λα δηαβάζνπλ ζεκαληηθά πεξηζζφηεξεο ιέμεηο ζηε δεχηεξε πεηξακαηηθή ζπλζήθε, επηβεβαηψλνληαο ηνλ ππνζηεξηθηηθφ ξφιν ησλ λχμεσλ ηνπ θεηκέλνπ ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Όπσο γίλεηαη θαλεξφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο βξίζθνληαη ζε ζπλάξηεζε κε ηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο πνπ δηεμήγαγε ν Goodman, κε ηελ νπνία κνηξάδνληαη θνηλά κεζνδνινγηθά ζηνηρεία. Φαίλεηαη, ινηπφλ, πσο θάζε θνξά πνπ αλαγλψζηεο ζπλαληά κηα ιέμε ζην θείκελν αμηνπνηεί επηπιένλ λχμεηο γηα λα ηελ αλαγλσξίζεη, νη νπνίεο δελ πξνζθέξνληαη ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο. Οη λχμεηο απηέο αθνξνχλ ηε ζέζε ηεο ιέμεο κέζα ζηελ πξφηαζε, ηελ θιηηηθή θαηάιεμε, ηε ζπληαθηηθή ιεηηνπξγία ηεο ιέμεο, ηε ζεκαζία ησλ ιέμεσλ πνπ είλαη δίπια ηεο, ηελ εηθνλνγξάθεζε πνπ ηε ζπλνδεχεη, φπσο θαη ην ζπλνιηθφ λφεκα ηνπ θεηκέλνπ (Smith, 2006). Υαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο

127 έξεπλαο πνπ ππνζηεξίδεη ηελ παξαπάλσ άπνςε απνηειεί ε επίδνζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην δεχηεξν θείκελν, φπνπ θαη νη δπν καζεηέο δηάβαζαλ ζρεδφλ φιεο ηηο ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ κε αθξίβεηα. Μηα πηζαλή εξκελεία γηα ηελ επίδνζε απηή απνηειεί ην γεγνλφο φηη ην δεχηεξν θείκελν ήηαλ πεξηζζφηεξν «ππνζηεξηθηηθφ» απφ ηα ππφινηπα ηξία, θαζψο απνηεινχληαλ απφ πεξηζζφηεξν πξνβιέςηκε ζπληαθηηθή δνκή, πεξηζζφηεξα επαλαιακβαλφκελα γισζζηθά πξφηππα, ελψ ππήξρε νκνηνθαηαιεμία ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπ θεηκέλνπ, ε νπνία δηεπθφιπλε ηελ πξφβιεςε ηνπ επφκελν γισζζηθνχ φξνπ. Δπηπιένλ, ππήξρε κεγαιχηεξε θαη ιεπηνκεξέζηεξε αληηζηνηρία αλάκεζα ζηελ εηθνλνγξάθεζε θαη ην θείκελν. χκθσλα κε ην αιιειεπηδξαζηηθφ-αληηζηαζκηζηηθφ κνληέιν αλάγλσζεο πνπ πξνηάζεθε απφ ηνλ Stanovich (1980), νη καζεηέο κε αλαγλσζηηθέο δπζθνιίεο αμηνπνηνχλ αλσηέξνπ επηπέδνπ ιεηηνπξγίεο, πξνθεηκέλνπ λα αληηζηαζκίζνπλ θαη λα ζπκπιεξψζνπλ ηηο αλεπαξθείο αλαγλσζηηθέο ηνπο δεμηφηεηεο. ηνηρεία, ηα νπνία επηβεβαηψλνληαη απφ ηελ αλαγλσζηηθή ζπκπεξηθνξά θαη ηηο ζηξαηεγηθέο αλάγλσζεο πνπ αμηνπνίεζαλ νη ζπκκεηέρνληεο ηεο παξέκβαζεο. Δλδεηθηηθφ ηεο αλαγλσζηηθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ ζπκκεηερφλησλ απνηειεί ν ηχπνο ησλ αλαγλσζηηθψλ ιαζψλ πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ. Ζ πιεηνςεθία ησλ νπνίσλ αθνξνχζαλ αληηθαηαζηάζεηο ιέμεσλ φκνησλ ζεκαζηνινγηθά. ηνηρείν, ην νπνίν αλαδεηθλχεη ηε ζπζηεκαηηθή ρξήζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο πξφβιεςεο ζηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία απφ ηνπο δπν ζπκκεηέρνληεο. Ωζηφζν, δελ είλαη δπλαηφ λα εμαρζνχλ αζθαιή ζπκπεξάζκαηα απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, θαζψο ν ζπγθξηηηθφο έιεγρνο ραξαθηεξίδεηαη απφ ζεκαληηθνχο πεξηνξηζκνχο. ηα θείκελα ππήξραλ αξθεηέο επαλαιήςεηο ιέμεσλ αιινηψλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφλ ην απνηέιεζκα, θαζψο ε ίδηα ιέμε δηαβάδνληαλ κε αθξίβεηα πεξηζζφηεξεο θνξέο κέζα ζην ίδην θείκελν απμάλνληαο έηζη ην πνζνζηφ ησλ ιέμεσλ πνπ δηαβάζηεθαλ ζσζηά. Σέινο, ε «επίδξαζε ηεο επαλάιεςεο» είλαη πηζαλφ λα επεξέαζε ηελ αθξίβεηα αλάγλσζεο ζηε ζπλζήθε ηνπ θεηκέλνπ, θαζψο νη ζπκκεηέρνληεο δηάβαζαλ ηηο ιέμεηο ζηε ζπλζήθε ηεο κεκνλσκέλεο αλάγλσζεο θαη ζηε ζπλέρεηα μαλά δηάβαζαλ ηηο ίδηεο ιέμεηο γηα δεχηεξε θνξά ζην θείκελν. Ζ πξψηε αλάγλσζε, δειαδή, είλαη πηζαλφ λα επέδξαζε ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηεο νξζνγξαθηθήο γλψζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ιέμεσλ.

128 Πεπιοπιζμοί ηηρ Έπεςναρ Ζ εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο παξνχζαο έξεπλαο πξέπεη λα δηεμάγεηαη κε επηθχιαμε, θαζψο ε εξεχλα ζπλνδεχεηαη απφ αξθεηνχο πεξηνξηζκνχο. Αλαιπηηθφηεξα, απφ ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα δελ είλαη δπλαηφ λα εμαρζνχλ αζθαιή θαη γεληθεχζηκα ζπκπεξάζκαηα, θαζψο ν αξηζκφο ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ε δηάξθεηα δηεμαγσγήο ηεο ήηαλ αξθεηά πεξηνξηζκέλε. Δπίζεο, ε ζπρλφηεηα δηεμαγσγήο ησλ ζπλεδξηψλ δελ ήηαλ ζπζηεκαηηθή, ηδηαίηεξα ζηελ πεξίπησζε ηνπ ζπκκεηέρνληα. Παξάιιεια, ιφγσ πεξηνξηζκέλνπ δηαζέζηκνπ ρξφλνπ, ε αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο πξαγκαηνπνηήζεθε κηα ή δπν εκέξεο κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο παξέκβαζεο, νπφηε δε κεζνιάβεζε θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα, ψζηε λα ειέγρεη κε κεγαιχηεξε εγθπξφηεηα ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο παξέκβαζεο. Έλαο απφ ηνπο θπξηφηεξνπο πεξηνξηζκνχο ηεο έξεπλαο αθνξά ζηελ αδπλακία πξνζδηνξηζκνχ ησλ ζπγθεθξηκέλσλ παξαγφλησλ επηξξνήο ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο. Ο πνιπεπίπεδνο ραξαθηήξαο ηνπ πξνγξάκκαηνο δελ επηηξέπεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ζηξαηεγηθήο πνπ επέδξαζε πεξηζζφηεξν ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ. Ωο εθ ηνχηνπ, δελ είλαη δπλαηφ λα εμαρζνχλ αζθαιή ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζηξαηεγηθψλ πνπ αμηνπνηήζεθαλ, θαζψο θαη γηα ηνλ βαζκφ επηξξνήο ηνπ θεηκέλνπ ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα. Δλδηαθέξνλ ζα ήηαλ, επίζεο, λα ρνξεγνχληαλ εξγαιεία αμηνιφγεζεο θη άιισλ δεμηνηήησλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ επρέξεηα, φπσο είλαη ε δεμηφηεηα ηεο απηφκαηεο ηαρείαο θαηνλνκαζίαο, ε ζχλδεζε ηεο νπνίαο κε ηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα επηβεβαηψλεηαη ηφζν απφ ηε δηεζλή (Cornad & Levy, 2011 Hiebert & Menon, 2011 Katzir et al., 2006 Scheltinga et al., 2010), φζν θη απφ ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία (Georgiou et al., 2012 Πξσηφπαπαο & θαινχκπαθαο, 2008). Σέινο, ε έιιεηςε ηξηγσλνπνίεζεο, ε νπνία ζα εμαζθάιηδε κεγαιχηεξε αμηνπηζηία θαη εγθπξφηεηα ησλ απνηειεζκάησλ, απνηειεί έλαλ αθφκε πεξηνξηζκφ (Cohen, Manion & Morris, 2007). Ζ εκπινθή ελφο αλεμάξηεηνπ εξεπλεηή ζηελ εξεπλεηηθή δηαδηθαζία, ν νπνίνο αθελφο ζα ρνξεγνχζε ην εξγαιείν ηεο αξρηθήο θαη ηειηθήο αμηνιφγεζεο θη αθεηέξνπ ζα αλαιάκβαλε ηνλ ξφιν ηνπ εμσηεξηθνχ παξαηεξεηή θαηά ηε δηεμαγσγή ηνπ πξνγξάκκαηνο παξέκβαζεο, ζα ελίζρπε ηελ εγθπξφηεηα θαη ηελ αμηνπηζηία ηεο.

129 Εκπαιδεςηικέρ Εθαπμογέρ ηηρ Έπεςναρ Ζ δηαθνξνπνηεκέλε ιεηηνπξγία ηεο επρέξεηαο ζηηο γιψζζεο κε δηαθνξεηηθά νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα έρεη κειεηεζεί θη απνδεηρζεί ηφζν απφ ηε δηεζλή (Berninger et al., 2010), φζν θη απφ ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία (Πξσηφπαπαο & θαινχκπαθαο, 2008). Δηδηθφηεξα, ζηελ ειιεληθή γιψζζα, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη σο δηαθαλήο θαη ξερή, νη απαηηήζεηο θσλνινγηθήο αλάιπζεο κεηψλνληαη θαη ε δεμηφηεηα ηεο απνθσδηθνπνίεζεο θαηαθηάηαη κε κεγαιχηεξε επθνιία απφ ηνπο καζεηέο, ζε ζχγθξηζε κε ηα ζρεηηθά δεδνκέλα πνπ έρνπκε απφ ηα βαζηά νξζνγξαθηθά ζπζηήκαηα, θαζηζηψληαο έηζη ηε δεμηφηεηα ηεο επρέξεηαο ζε βαζηθφ δηδαθηηθφ ζηφρν. Αλαθχπηεη, ινηπφλ, ην εξψηεκα θαηά πφζν ε αλαγλσζηηθή επρέξεηα ζπγθεληξψλεη ην απαηηνχκελν θη απαξαίηεην ελδηαθέξνλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θπξίσο ηεο πξσηνβάζκηαο βαζκίδαο ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. Αλαθνξηθά κε ηα κνληέια πνπ αλαπηχρζεθαλ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο επρέξεηαο, ε πξνζέγγηζε ησλ «επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ» ζπγθέληξσζε ην κεγαιχηεξν εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ, ζηε βάζε ησλ νπνίσλ αλαπηχρζεθαλ θη εθαξκφζηεθαλ πνηθίιεο κέζνδνη. Η ζηξαηεγηθή ηεο επαλαιακβαλόκελεο αλάγλωζεο είλαη δπλαηό λα εθαξκνζηεί κε επηηπρία ζε δηάθνξα εθπαηδεπηηθά πιαίζηα θαη ζε όιεο ηηο ειηθηαθέο νκάδεο. Οη Therrien & Kubina (2006) ππνζηεξίδνπλ πωο νη ζηξαηεγηθέο ελίζρπζεο ηεο αλαγλωζηηθήο επρέξεηαο κπνξνύλ λα αμηνπνηεζνύλ από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο ζηε γεληθή ηάμε, εκπιέθνληαο ελεξγεηηθά όινπο ηνπο καζεηέο. Εηδηθόηεξα, ε εθαξκνγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ δελ πεξηνξίδεηαη κόλν ζε καζεηέο κε αλαγλωζηηθέο δπζθνιίεο, αιιά κπνξεί επίζεο λα αμηνπνηεζεί επηηπρώο ζε δίγιωζζνπο καζεηέο πνπ αληηκεηωπίδνπλ δπζθνιίεο αλαγλωζηηθήο επρέξεηαο, θαζώο θαη ζε καζεηέο κε αλαπηπμηαθά πξνβιήκαηα. Επηπιένλ, νη πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο ηεο αλαγλωζηηθήο επρέξεηαο ζα κπνξνύζαλ εύθνια λα απνηεινύλ δξαζηεξηόηεηεο δηαβαζκηζκέλεο δπζθνιίαο, ζην πιαίζην δηεμαγωγήο ηεο δηαθνξνπνηεκέλεο δηδαζθαιίαο. Τέινο, ε ζηξαηεγηθή ηεο επαλαιακβαλόκελεο αλάγλωζεο είλαη δπλαηό λα ζπλδπαζηεί κε ηελ εθαξκνγή πνηθίιωλ ζηξαηεγηθώλ αλαγλωζηηθήο θαηαλόεζεο. Γηα παξάδεηγκα, ην FORI (Stahl & Heubach, 2005) θαη ην RAVE-O (Wolf, Miller & Donnelly, 1999) απνηεινύλ δπν επξέωο δηαδεδνκέλα αγγιόθωλα πξνγξάκκαηα παξέκβαζεο πνπ ελζσκαηψλνπλ ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο ηφζν αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο, φζν θαη θαηαλφεζεο θαη ηα νπνία έρνπλ εθαξκνζηεί κε ηδηαίηεξα ζεηηθά απνηειέζκαηα ζε ζρνιεία ησλ Ζ.Π.Α θαη ηνπ Καλαδά.

130 Παξάιιεια, απφ ηα απνηειέζκαηα ηνπ ειέγρνπ θνηλσληθήο εγθπξφηεηαο ηεο παξέκβαζεο πξνθχπηεη φηη νη ζπκκεηέρνληεο πξνηηκνχλ ηελ αλάγλσζε θεηκέλνπ ζπγθξηηηθά κε ηελ αλάγλσζε κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ. Δλψ, ε ππνδεηγκαηηθή αλάγλσζε ησλ θεηκέλσλ απφ ελήιηθα, θαζψο θαη ε επαλαιακβαλφκελε αλάγλσζε κε απηνπαξαθνινχζεζε θη ελίζρπζε ζπγθέληξσζαλ ηνλ κεγαιχηεξν βαζκφ πξνηίκεζεο θη αξεζθείαο θαη ησλ δπν ζπκκεηερφλησλ. Λακβάλνληαο ππφςε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, ηνλ ηξφπν δηεθπεξαίσζεο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο ζηα ζεκεξηλά ζρνιεία πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, θαζψο θαη ηηο πξνηηκήζεηο ησλ παηδηψλ αλαθνξηθά κε ηηο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο ηεο ζπγθεθξηκέλεο δεμηφηεηαο θαίλεηαη πσο ζα ήηαλ απνηειεζκαηηθή ε εθαξκνγή πξνγξακκάησλ ζηε βάζε ησλ νπνίσλ ζα ζπλδπάδνληαλ δηαθνξεηηθά θξηηήξηα θαη ραξαθηεξηζηηθά. Δηδηθφηεξα, ε αμηνπνίεζε ζηξαηεγηθψλ επαλαιακβαλφκελσλ αλαγλψζεσλ θεηκέλσλ κε απηνπαξαθνινχζεζε θη εμσηεξηθή ελίζρπζε, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλαγλσζηηθή εμάζθεζε κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ απνηειεί κηα δηδαθηηθή πξφηαζε, ε νπνία ζα κπνξνχζε εχθνια λα εθαξκνζηεί απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ηεο αλάγλσζεο ησλ θεηκέλσλ ηνπ καζήκαηνο ηεο «Γιψζζαο». Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο έδεημαλ πσο ε δηδαζθαιία κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ, παξφιν πνπ δε ζπγθέληξσζε ην κεγαιχηεξν βαζκφ αξεζθείαο ησλ ζπκκεηερφλησλ, επηδξά ζεκαληηθά ζηελ αλαγλσζηηθή επρέξεηα. Ωο εθ ηνχηνπ, ελδείθλπηαη λα εληάζζεηαη σο ζηξαηεγηθή ζε θάζε πξφγξακκα παξέκβαζεο ηεο επρέξεηαο. Ζ δηαθνξνπνίεζε πνπ ζα κπνξνχζε λα γίλεη ζην θνκκάηη ηεο δηδαζθαιίαο αλάγλσζεο κεκνλσκέλσλ ιέμεσλ αθνξά ηφζν ηνλ αξηζκφ επαλάιεςεο ησλ ιέμεσλ, φζν θαη ηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο ηνπο. ε θάζε, δειαδή, παξνπζίαζε ζα κπνξνχζε λα αμηνπνηεζεί κηθξφηεξνο αξηζκφο επαλαιήςεσλ ησλ ιέμεσλ, ψζηε λα πεξηνξηζηεί ν ρξφλνο νινθιήξσζεο ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη ν βαζκφο θφπσζεο ηνπ αλαγλψζηε. Δπίζεο, νη ιέμεηο ζα κπνξνχζαλ λα δηδαρζνχλ κεκνλσκέλα αμηνπνηψληαο ηα flashcards, φπνπ παξάιιεια κε ηελ ιέμε ζα ππήξρε θαη ε αληίζηνηρε εηθνλνγξάθεζή ηεο, φπνπ ζα ήηαλ δπλαηφ.

131 Βηβιηνγξαθηθέο Αλαθνξέο Ξενόγλυζζερ Adams, M. J. (1990). Beginning to read: Thinking and learning about print. Cambridge, MA: The MIT Press. Alt, S., & Samuels, S. (2011). Reading fluency. What is it and how it be measured? In A. McGill-Franzen & R. L. Allington (Eds), Handbook of reading disability research (173-181). London: Routledge Taylor & Francis Group. Archer, N., & Bryant, P. (2001). Investigating the role of context in learning to read: A direct test of Goodman s model. British Journal of Psychology, 92, 579-591. Ardoin, S., Morena, L., Binder, K., & Foster, T. (2013). Examining the impact of feedback and repeated readings on oral reading fluency: Let s not forget prosody. School Psychology Quarterly, 28(4), 391-404. Barger-Anderson, R., Domaracki, J.W., Kearney-Vakulick, N., & Kubina, R.M. (2009). Multiple baseline designs: the use of a single-case experimental design in literacy research. Reading Improvement, 41, 60-84. Begeny, J., Mitchell, R., Whitehouse, M., Samuels, F., & Stage, S. (2011). Effects of the HELPS reading fluency program when implemented by classroom teachers with low-performing second-grade students. Learning Disabilities Research & Practice, 26(3), 122 133. Berends, I., & Reitsma, P. (2006). Addressing semantics promotes the development of reading fluency. Applied Psycholinguistics, 27, 247 265. Berninger, V., Abbott, R., Trivedi, P., Olson, E., Gould, L., Hiramatsu, S., Holsinger, M., McShane, M., Murphy, H., Norton, J., Boyd, A., & York Westhaggen, S. (2010). Applying the multiple dimensions of reading fluency to assessment and instruction. Journal of Psychoeducational Assessment, 28(1), 3-18. Botsas, G., & Padeliadu, S. (2003). Goal orientation and reading comprehension strategy use among students with and without reading difficulties. International Journal of Educational Research, 39, 477-495. Breznitz, Z. (2006). Fluency in reading. Synchronization of processes. London: Lawrence Erlbaum Associates.

132 Chard, C., Vaughn, S., & Tyler, B. (2002). A synthesis of research on effective interventions for building fluency with elementary students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 35, 386-406. Clay, M. (1977). Reading: Patterning of complex behavior (2 nd ed.). Auckland-New Zealand: Heinemann. Clay, M. (1991). By different paths to common outcomes. York, MN: Stenhouse Publishers. Clay, M. (1993). Reading recovery A guidebook for teachers in training. Auckland- New Zealand: Heinemann. Clay, M. (2000). Becoming literate the construction of inner control. Auckland-New Zealand: Heinamann. Clay, M., & Cazden, C. (1990). A Vygotskian interpretation of reading recovery and applications of sociohistorical psychology. In L.C. Moll (Eds.), Vygotsky and education: Instructional implications (206-222). Cambridge: Cambridge University Press. Cohen, L., Manion, L., & Morrison, Κ. (2007). Μεθοδολογία εκπαιδεςηικήρ έπεςναρ. Αζήλα: Μεηαίρκην. Collins, W., & Levy, B. (2008). Developing fluent text processing with practice: Memorial influences on fluency and comprehension. Canadian Psychology, 49(2), 133-139. Conrad, N., & Levy, B. (2011). Training letter and orthographic pattern recognition in children with slow naming speed. Read Write, 24, 91 115. Cunningham, A. (2006). Accounting for children's orthographic learning while reading text: Do children self-teach? Journal of Experimental Child Psychology, 95, 56-77. Cunningham, J., Spadorcia, S., Erickson,K., Koppenhaver, D., Sturm J., & Yoder, D. (2005). Investigating the Instructional Supportiveness of Leveled Texts. Reading Research Quarterly, 40(4), 410-427. Dowhower, S. (1989). Repeated reading: Research into practice. The Reading Teacher, 42 (7), 502-508. Ehri, L. (1992). Reconceptualizing the development of sight word reading and its relationship to recoding. In P. Gough, L. Ehri & R. Treiman (Eds.), Reading Acquisition (107-143). Hillsdale, NJ: Erlbaum.

133 Ehri, L. (1997). Phases of development in learning to read words by sight. Journal of Research in Reading, 18(2), 116-125. Ehri, L. (2005). Learning to read words: theory, findings, and issues. Scientific Students of Reading, 9(2), 167 188. Faulkner, H. J., & Levy, B. A. (1994). How text difficulty and reader skill interact to produce differential reliance on word and content overlap in reading transfer. Journal of Experimental Child Psychology, 58, 1-24. Fletcher, J., Lyon, G,. R., Fuchs, L. S., & Barnes, M. A. (2007). Learning disabilities: From identification to intervention. New York: Guilford Press. Fuchs, S., Fuchs, D., Hosp, M. K., & Jenkins, J. R. (2001). Oral reading fluency as an indicator of reading competence: A theoretical, empirical, and historical analysis. Scientific Studies of Reading, 5, 239-256. Gaskins, I. W. (2011). Interventions to develop decoding proficiencies. In A. McGill- Franzen & R. L. Allington (Eds), Handbook of reading disability research (289-306). London: Routledge Taylor & Francis Group. Georgiou, G., Papadopoulos, T., Fella, A., & Parrila, R. (2012). Rapid naming speed components and reading development in a consistent orthography. Journal of Experimental Child Psychology, 112, 1 17. Goodman, K. (1964). A Linguistic study of cues and miscues in reading. Elementary English, 42(6), 639-643. Goodman, K. (1966). Reading: A psycholinguistic guess game. Journal of the Reading Specialist. 6, 126-135. Goodman, K. (1992). I didn't found whole language. The Reading Teacher, 46(3), 188-199. Hiebert, E. (1999). Text matters in learning to read. The Reading Teacher, 52,552-568. Hiebert, E. (2005). The effects of text difficulty on second graders fluency development. Reading Psychology, 26, 183-209. Hiebert, E. (2006). Becoming fluent: Repeated reading with scaffolding texts. In S. Samuels & A. Farstrup (Eds.), What research has to say about fluency instruction (204-226). Newark, DE: International Reading Association. Hiebert, E., & Fisher C. (2005). A review of the National Reading Panel s studies on fluency: The role of text. The Elementary School Journals, 105(5), 443-460.

134 Hintikka, S., Landerl, K., Aro, M., & Lyytinen, H. (2008). Training reading fluency among poor readers of German: Many ways to the goal. Annals of Dyslexia, 58(2), 115-137. Hoffman, J., Roser, N., Salas, R., Patterson, E., & Pennington, J. (2001). Text leveling and ''Little Books'' in first-grade reading. Journal of Literacy Research, 33, 507-528. Horner, R.H., Carr, E., Halle, J., McGee, G., Odom, S., & Wolery, M. (2005). The use of single-subject research to identify evidence-based practice in special education. Exceptional Children, 71(2), 165-172. Hudson, R. (2011). Fluency problems. In R.E. O Connor and P.F. Vadasy (Eds.), Handbook of reading interventions (169-197). NY: The Guilford Press. Hudson, R., Lane, H., & Pullen, P. (2005). Reading fluency assessment and instruction: What, why, and how? The Reading Teacher, 58, 702-714. Hudson, R., Torgesen, J. K., Lane, H. B., & Turner, S. J. (2012). Relations among reading skills and sub-skills and text-level reading proficiency in developing readers. Reading & Writing, 25(2), 483-507. Huey, E.B. (1908).The psychology and pedagogy of reading. Cambridge, MA: MIT Press. International Dyslexia Association (IDA) (2002). IDA Council approved definition of Dyslexia. Baltimore: IDA. Johnston, F. (2000). Word learning in predictable text. Journal of Educational Psychology, 92, 248-255. Joseph L., & Eveleigh, E. (2011). A review of the effects of self-monitoring on reading performance of students with disabilities. The Journal of Special education,45(1), 43 53. Katzir, T., Kim, Y., Wolf, M., Morris, R., & Lovett, M. (2008). The varieties of pathways to dysfluent reading: Comparing subtypes of children with dyslexia at letter, word, and connected text levels of reading. Journal of Learning Disabilities, 41(1), 47-66. Katzir, T., Kim, Y., Wolf, M., O'Brien, B., Kennedy, B., Lovett, M., & Morris, R. (2006). Reading fluency: The whole is more than the parts. Annals of Dyslexia, 56(1), 51-82. Kim, Y., Park, C. H., & Wagner, R. K. (2014). Is oral/text reading fluency a "bridge" to reading comprehension? Reading and Writing, 27, 79-99.

135 Kim, Y., Wagner, R., & Lopez, D. (2012). Developmental relations between reading fluency and reading comprehension: A longitudinal study from grade one to two. Journal of Experimental Child Psychology, 113, 93-111. Kuhn, M. (2011). Interventions to enhance fluency and rate if reading. In A. McGill- Franzen & R. L. Allington (Eds), Handbook of reading disability research (173-181). London: Routledge Taylor & Francis Group. Kuhn, M., & Stahl, S. (2003). Fluency: A review of developmental and remedial practices. Journal of Educational Psychology, 95, 3-21. Kuhn, M., Schwanenflugel, P., Morris, R., Morrow, L.M., Woo, D.G., Meisinger, E., Sevcik, R., Bradley, B., & Stahl, S. (2006). Teaching children to become fluent and automatic readers. Journal of Literacy Research, 38(4), 357 387. LaBerge, D., & Samuels, S. (1974). Toward a theory of automatic processing in reading. Cognitive Psychology, 6, 293-323. Lai, S., Benjamin, R., Schwanenflugel, P., & Kuhn, M. (2014). The longitudinal relationship between reading fluency and reading comprehension skills in second grade children. Reading & Writing Quarterly, 30, 116-138. Lo, Y., Cooke, N. L., & Starling, A. L. (2011). Using a repeated reading program to improve generalization of oral reading fluency. Education and Treatment of Children, 34(1), 115 140. Martin-Chang, S., & Levy, B. (2005). Fluency transfer: Differential gains in reading speed and accuracy following isolated word and context training. Reading and Writing, 18, 343-376. Mastropieri, M., & Scruggs, T. (1997). Best practices in promoting reading comprehension in students with learning disabilities 1976 to 1996. Remedial and Special Education, 18(4), 197-213. McCardle, P., Chhabra, V., & Kapinus, B. (2008). Reading in action. A teacher guide for student success. Sydney: Paul H. Brookes Publishing Co. McGuinness, D. (2004). Early reading instruction. What science really tells us about how to teach reading. London: The MIT Press. Menon, S., & Hiebert, E. H. (2011). Instructional texts and the fluency of learning disabled readers. In A. McGill-Franzen & R. L. Allington (Eds), Handbook of reading disability research (57-67). London: Routledge Taylor & Francis Group.

136 Mesmer, H. (2001). Decodable text: A review of what we know. Research and Instruction, 40(2), 121-14. Mesmer, H. (2010). Textual scaffolds for developing fluency in beginning readers: Accuracy and reading rate in qualitatively leveled and decodable text. Literacy Research and Instruction, 49, 20-39. Meyer, M., & Felton, R. (1999). Repeated reading to enhance fluency: Old approaches and new directions. Annals of Dyslexia, 49, 283-306. Morgan, P., & Sideridis, G. (2006). Contrasting the effectiveness of fluency interventions for students with or at risk for learning disabilities: a multilevel random coefficient modeling meta-analysis. Learning Disabilities Research & Practice, 21(4), 191 210. Morgan, P., Sideridis, G. & Hua, Y. (2012). Initial and over-time effects of fluency interventions for students with or at risk for disabilities. The Journal of Special Education, 46(2), 94 116. Nation, K., Angell, P., & Castles, A. (2007). Orthographic learning via self-teaching in children learning to read English: Effects of exposure, durability and context. Journal of Experimental Child Psychology, 96, 71-84. National Institute of Child Health and Human Development (NICHD). (2000). Report of the National Reading Panel. Teaching children to read: An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction (NIH Publication No. 00-4769). Washington, DC: U.S. Government Printing Office. Nist, L., & Joseph, L. (2008). Effectiveness and efficiency of flashcard drill instructional methods on urban first-graders' word recognition, acquisition, maintenance, and generalization. School Psychology Review, 37(3), 294-308. O Connor, R., White, A., & Swanson, L. (2007). Repeated reading versus continuous reading: Influences on reading fluency and comprehension. Exceptional Children, 74(1), 31-46 Padeliadu, S., & Antoniou, F. (2014). The relationship between reading comprehension, decoding, and fluency. Reading and Writing Quarterly, 30, 1-31. Perfetti, C. A. (1985). Reading ability. New York: Oxford University Press. Protopapas, A. Mouzaki, A., Sideridis, G., Kotsolakou, A., & Simos, P. (2013). The role of vocabulary in the context of the simple view of reading. Reading & Writing Quarterly, 29(2), 168-202.

137 Protopapas, A., Simos, P.G., Sideridis, G., & Mouzaki, A. (2012). The components of the simple view of reading: A confirmatory factor analysis. Reading Psychology, 33, 217-240. Pullen, P., & WillsLloyd, J. (2008). Fluency Instruction. Current Practice Alerts,15, 1-4. Retrieved February 1, 2014, from http://teachingld.org/alerts#fluencyinstruction Ramdass, D., & Zimmerman, B. (2011). Developing self- regulation skills: The important role of homework. Journal of Advanced Academics, 22(2), 194-218. Rashotte, C. & Torgesen, J. (1985). Repeated reading and reading fluency in learning disabled children. Reading Research Quarterly, 20(2), 180-188. Rasinski, T. (2010). The fluent reader (2th ed.). U.SA.: Scholastic. Rasinski, T., Homan, S., & Biggs, M. (2008). Teaching reading fluency to struggling readers: Method, materials and evidence. Reading and Writing Quarterly, 1-23. Ring, J., Barefoot, L., Avrit, K., Brown, S., & Black, J. (2013). Reading fluency instruction for students at risk for reading failure. Remedial and Special Education, 34(2), 102-112. Samuels, S. (1979). The method of repeated readings. The Reading Teacher, 32(4), 403 8. Scheltinga, F., van der Leij, A., & Struiksma, C. (2010). Predictors of response to intervention of word reading fluency in Dutch. Journal of Learning Disabilities, 43(3), 212-228. Schreiber, P. (1991). Understanding prosody's role in reading acquisition. Theory into Practice, (30), 3, 158-164. Schwanenflugel, P.J., Wisenbaker J., Kuhn, M., Morris, R., Strauss, G., & Meisinger, E. (2006). Becoming a fluent and automatic reader in the early elementary school years. Reading Research Quarterly, 41(4), 496-522. Schwanenflugel, P., Hamilton, A., Kuhn, M., Wisenbaker, J., & Stahl, S. (2004). Becoming a fluent reader: Reading skill and prosodic features in the oral reading of young readers. Journal of Educational Psychology, 96(1), 119 129. Schwanenflugel, P., Kuhn, M., Morris, R., Morrow, L., Meisinger, E., Woo, D., Quirk, M., & Sevcik, R. (2009). Insights into fluency instruction: Short- and long-term effects of two reading programs. Literacy Research and Instruction, 48(4), 318-336.

138 Share, D. (2004). Orthographic learning at a glance: On the time course and developmental onset of self-teaching. Experimental Child Psychology, 87, 267 298. Share, D., & Stanovich, K. (1995). Cognitive processes in early reading development: Accommodating individual differences into a model of acquisition. Issues in Education, 1(1), 1-5. Stahl, S., & Heubach, K. (2005). Fluency-oriented reading instruction. Journal of Literacy Research, 37, 25 60. Stanovich, K. (1980). Toward an interactive-compensatory model of individuals differences in the development of reading fluency. Applied Psycholinguistics, 9, 315-334. Stanovich, K., West, R., & Feeman, D. (1981). A longitudinal study of sentence context effects in second-grade children: Tests of an interactive-compensatory model. Journal Experimental of Child Psychology, 32, 185-199. Stanovich, K. (1986). Matthew effects in reading: Some consequences of individual differences in the acquisition of literacy. Reading Research Quarterly, 21(4), 360 407. Suggate, S. (2014). A Meta-Analysis of the long-term effects of phonemic awareness, phonics, fluency, and reading comprehension interventions. Journal of Learning Disabilities. 1-20. Swanborn, S., & Glopper, K., (1999). Incidental word learning while reading: A meta- Analysis. Review of Educational Research, 69, 261-285. Thaler, V., Ebner, E., Wimmer, H., & Landerl, K. (2004). Training reading fluency in dysfluent readers with high reading accuracy: Word specific effects but low transfer to untrained words. Annals of Dyslexia., 54(1), 89-113. Therrien, W. (2004). Fluency and comprehension gains as result of repeated reading: A meta-analysis. Remedial and Special Education, 25, 252-261. Therrien, W., & Kubina, R. (2006). Developing reading fluency with repeated reading. Intervention in School and Clinic, 41, 156-160. Therrien, W., & Kubina, R. (2007). The importance of context in repeated reading. Reading Improvement, 44(4), 179-188. Torgesen, J.K., & Hudson, R. (2006). Reading fluency: critical issues for struggling readers. In S. Samuels & A. Farstrup (Eds.), Reading fluency: The forgotten dimension of reading success. Newark, DE: International Reading Association.

139 Tressoldi, P., Vio, C., & Iozzino, R. (2007). Efficacy of an intervention to improve fluency in children with developmental dyslexia in a regular. Journal of Learning Disabilities, 40, 203-209. Volpe, R., Mule, C., Briesch, A., Joseph, L., & Burns, M. (2011). A comparison of two flashcard drill methods targeting word recognition. Journal of Behavioral Education, 20, 117 137. Wise, J., Sevcik, R., Morris, R., Lovett, M., Wolf, M., Kuhn, M., Meisinger, B., & Schwanenflugel, P. (2010). The relationship between different measures of oral reading fluency and reading comprehension in second grade students who evidence different oral reading fluency difficulties. Language, Speech, and Hearing Services in School, 40, 340-348. Wolf, M., & Bowers, P. (1999). The double-deficit hypothesis for the developmental dyslexia. Journal of Educational Psychology, 91, 415-438. Wolf, M., Miller, L., & Donnelly, K. (1999). Retrieval, automaticity, vocabulary elaboration, orthography (RAVE-O): A comprehensive, fluency-based reading intervention program. Journal of Learning Disabilities, 33(4), 375-386. Zoccolotti, P., De Luca M., Di Filippo G., Judica A., & Martelli, M. (2009). Reading development in an orthographically regular language: Effects of length, frequency, lexicality and global processing ability. Reading and Writing, 22, 1053 1079. Ελληνόγλυζζερ Aτδίλεο, Α. (2006). Δηζαγσγή ζηελ ειιεληθή έθδνζε. ην Α. Ατδίλεο (Δπηκ.), Καηανοώνηαρ ηην ανάγνυζη (9-28). Αζήλα: Δπίθεληξν. Κσηνχιαο, Β. (2008). Δλίζρπζε ηεο αλαγλσζηηθήο απνθσδηθνπνίεζεο θαη ηεο επρέξεηαο. ην. Παληειηάδνπ & Αλησλίνπ Φ. (Δπηκ.), Διδακηικέρ πποζεγγίζειρ για μαθηηέρ με μαθηζιακέρ δςζκολίερ. Πανεπιζηήμιο Θεζζαλίαρ (35-40). Παηδαγσγηθφ Σκήκα Δηδηθήο Αγσγήο, Βφινο, Θεζζαινλίθε: Γξάθεκα. Μνπδάθε, A., & ηδεξίδεο, Γ. (2007). Πξνθίι θησρψλ αλαγλσζηψλ Διιήλσλ καζεηψλ δεκνηηθνχ. Φςσολογία, 4, 205-232. Παληειηάδνπ,. (2011). Μαθηζιακέρ δςζκολίερ και εκπαιδεςηική ππάξη. Σι και γιαηί. Αζήλα: Πεδίν.

140 Παληειηάδνπ,. (2013). Δηδηθέο καζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη απνηειεζκαηηθή δηδαζθαιία. ην. Παληειηάδνπ & Γ. Φηιηππάηνπ (Δπηκ.), Διαθοποποιημένη διδαζκαλία. Θευπηηικέρ πποζεγγίζειρ και διδακηικέρ ππακηικέρ (185-252). Πεδίν: Αζήλα. Παληειηάδνπ,., & Μπφηζαο, Γ. (2007). Μαθηζιακέρ δςζκολίερ βαζικέρ έννοιερ και σαπακηηπιζηικά. Βφινο: Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο Παηδαγσγηθφ Σκήκα Δηδηθήο Αγσγήο. Παληειηάδνπ,., & Παηζηνδήκνπ, Α. (2007). Δθαξκνγέο δηδαθηηθήο αμηνιφγεζεο θαη καζεζηαθέο δπζθνιίεο. Βφινο: Γξάθεκα. Πνιπρξφλε, Φ. (2011). Ειδικέρ μαθηζιακέρ δςζκολίερ. Αζήλα: Πεδίν. Πφξπνδαο, Κ. (2002). Η ανάγνυζη. Πάηξα: απηνέθδνζε. Πξσηφπαπαο, Α. (2010). Ζ δηαθάλεηα ηνπ ειιεληθνχ νξζνγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο. ην Α. Μνπδάθε, & Α. Πξσηφπαπαο, (Δπηκ), Οπθογπαθία: μάθηζη και διαηαπασέρ (67-104). Αζήλα: Gutenberg. Πξσηφπαπαο, Α., & θαινχκπαθαο, Υ. (2008). Ζ αμηνιφγεζε ηεο αλαγλσζηηθήο επρέξεηαο γηα ηνλ εληνπηζκφ αλαγλσζηηθψλ δπζθνιηψλ. Φςσολογία, 15(3), 267-289. Smith, F. (2006). Καηανοώνηαρ ηην ανάγνυζη. Δπηκέιεηα-πξφινγνο: Αζαλάζηνο Ατδίλεο. Γηαδηθηπαθνί Σόπνη http://paroutsas.jmc.gr/different/rdblty.php http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/foreign/tools/readability/index.h tml

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 141

Χρόνοσ ανάγνωςησ ςε λεπτά 142 Όλνκα: Πξέπεη λα δηαβάζσ ην θείκελν ζε: Ληγφηεξν απφ 4 ιεπηά θαη 15 δεπηεξφιεπηα θαη κε ιηγφηεξα απφ 8 ιάζε Πφζν γξήγνξα δηάβαζα ην παξακχζη «Η κηθξή αξθνύδα Μαξθ»; 6 5 τόχοσ: 4 λεπτά και 15 δευτερόλεπτα 4 3 2 1 0 1θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ 2θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ 3θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ 4θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ

Λζξεισ που διάβαςα ςωςτά 143 Πφζν θαιά δηάβαζα ην παξακχζη; τόχοσ: 186 ςωςτζσ λζξεισ 194 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ 2θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ 3θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ 4θ ανάγνωςθ παραμυκιοφ

144 Όλνκα: Ζκεξνκελία: Γηάβαζε ηηο πξνηάζεηο ηνπ πίλαθα. Γίπια ζε θάζε πξφηαζε θχθισζε ηε θαηζνχια πνπ δείρλεη πφζν ζνπ άξεζε απηφ πνπ πεξηγξάθεη ε πξφηαζε. Να αθνχσ ηελ θπξία νθία λα κνπ δηαβάδεη ην παξακχζη. Να πεξηγξάθσ ηηο εηθφλεο ηνπ παξακπζηνχ. Να δηαβάδσ ην παξακχζη θαη ε θπξία νθία λα κε βνεζάεη φπνπ δπζθνιεχνκαη. Να δηαβάδσ ην παξακχζη θαη κεηά λα ζπκπιεξψλσ ηηο ζηήιεο, γηα λα δείμσ πφζν γξήγνξα θαη θαιά ην δηάβαζα. Να δηαβάδσ ηηο ιέμεηο ζηηο θαξηέιεο ζηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή. Να δηαβάδσ ηηο ιίζηεο κε ηηο ιέμεηο ηνπ παξακπζηνχ.

145 Όλνκα: Ζκεξνκελία: ΦΤΛΛΟ ΚΑΣΑΓΡΑΦΗ ΑΠΑΝΣΗΔΩΝ Αλάγλωζε Λίζηαο Λέμεωλ «Πάξηπ ζε ηξέλν» «Θέισ λα κνπ δηαβάζεηο ηηο ιέμεηο ζε θάζε ζηήιε ζε φιεο ηηο θάξηεο πνπ ζα ζνπ δείμσ. Πξφζεμε ηνπο ηφλνπο.» Βαζκνιόγεζε: Αθξίβεηα απνθσδηθνπνίεζεο: γηα ζσζηή απάληεζε (αλάγλσζε) 1 γηα ιάζνο απάληεζε (αλάγλσζε) 0 Σαρχηεηα αλάγλσζεο: θαηαγξαθή αλάγλσζεο ζε δεπηεξφιεπηα Λέμε 1 Σν 2 Καη 3 Με 4 Ση 5 Πσ 6 ην 7 αλ 8 Σφηε 9 Λέλε 10 Έρεη 11 Έλα 12 Κάλεη 13 Δγψ 14 Δδψ 15 Δίλαη 16 Δθεί 17 Λέεη 18 Όκσο 19 Ύθνο 20 Φάσ 21 Παίδνπλ 22 Βνπλφ 23 Σξέρεη 24 Μηθξφο 25 Σνχξηεο 26 Σξαβά 27 Σξέλν 28 Πφξηεο 29 Γηαηξφ 30 Πάξηπ 31 Γηνξηή 32 Σξειφ Αξρηθή Αθξίβεηα Απνθωδηθνπνίεζεο Σειηθή Αθξίβεηα Απνθωδηθνπνίεζεο

33 Λεπηφ 34 Φξέλν 35 Κεξάζη 36 Γεκάην 37 Μεγάιεο 38 Σαμίδη 39 Μνπζηθφ 40 Υαξσπή 41 Οδεγφ 42 ηακαηά 43 Θπκψλεη 44 Νφζηηκεο 45 Φσλάδνπλ 46 Σειείσζε 47 Καηεβάδεη 48 Βάηξαρν 49 Σξνκεξφ 50 Σξαγηθφ 51 Σξαπέδηα 52 Βάηξαρνπο 53 Πνξηάθηα 54 Σξαγνπδνχλ 55 Σξνπθάθηα 56 Σξνκάδνπλ 57 Σξνκπέηα 58 Εαραξσηά 59 νθνιάηα 60 Παξάζπξα 61 πλνδεγφ 62 Πνξηνθάιη 63 Κνπξηηλάθηα 146

147 ην θαη κε ηη Πω ζην ζαλ ηόηε ιέλε έρεη έλα θάλεη εγώ εδώ είλαη εθεί

148 ιέεη όκωο ύθνο θάω παίδνπλ βνπλό ηξέρεη κηθξόο ηνύξηεο ηξαβά ηξέλν πόξηεο γηαηξό πάξηπ γηνξηή ηξειό πάξηπ ιεπηό θξέλν

149 θεξάζη γεκάην κεγάιεο ηαμίδη κνπζηθό ραξωπή νδεγό ζηακάηα ζπκώλεη λόζηηκεο θωλάδνπλ ηειείωζε θαηεβάδεη βάηξαρν ηξνκεξό

150 ηξαγηθό ηξαπέδηα βάηξαρνπο πνξηάθηα ηξαγνπδνύλ ηξνπθάθηα ηξνκάδνπλ ηξνκπέηα δαραξωηά ζνθνιάηα παξάζπξα ζπλνδεγό πνξηνθάιη θνπξηηλάθηα

Πάρτυ ςε τρζνο 151

Το ςπουργίτι 152