«Η διατροφικές συνήθειες των µαθητών και το ιδανικό κυλικείο» Ερευνητική Εργασία Project Β Τάξη του 8 ο ΓΕΛ ΠΑΤΡΑΣ Τµήµα Ενδιαφέροντος: Ε3 Σχολικό έτος 2012-2013 1
Περιεχόμενα Εισαγωγή...3 1ο Κεφάλαιο...4 2ο Κεφάλαιο...20 3ο Κεφάλαιο...24 4ο Κεφάλαιο...34 5ο Κεφάλαιο...36 Αποτελέσµατα έρευνας...40 Συµπεράσµατα...41 2
Εισαγωγή Στο πλαίσιο του µαθήµατος «Ερευνητική Εργασία» οι µαθητές του Τµήµατος Ενδιαφέροντος Ε3 πραγµατεύτηκαν τις διατροφικές συνήθειές τους και το θέµα του ιδανικού κυλικείου; Ποιες είναι οι διατροφικές συνήθειες των µαθητών του 8ου ΓΕΛ Πατρών και πώς θα ήθελαν να είναι το κυλικείο τους; Το ιδανικό κυλικείο θα πρέπει να συνδυάζει υγιεινό ελκυστικό φαγητό και καλή τιµή. Υπάρχει στα σχολεία της Πάτρας; Αν όχι, πώς θα φτιάξουµε το δικό µας ιδανικό κυλικείο; Τα κριτήρια επιλογής του θέµατος ήταν η διερεύνηση των διατροφικών συνθηκών των µαθητών µε σκοπό την αφύπνιση προς έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής και την γνωριµία τους µε τη µεσογειακή διατροφή και την τακτική άσκηση. Επίσης, µέσα από την έρευνα ανακαλύπτουν τι τρώει ένας έφηβος και αν τρέφεται σωστά. Έχει ο έφηβος σήµερα προβλήµατα υγείας που προκαλούνται από τις λάθος διατροφικές συνήθειες; Παχυσαρκία, ανορεξία, αναιµία κ.λπ., είναι όλα σύγχρονα προβλήµατα που δηµιουργούνται κυρίως εξαιτίας λανθασµένων διατροφικών συνηθειών. Πώς επηρεάζει η διατροφή τούς έφηβους στη σχολική επίδοση, στη συµπεριφορά ή και γενικότερα στην καθηµερινή λειτουργία τους. Πρέπει να µάθω να τρώω σωστά και να προσέχω την υγεία µου. Είµαι ό,τι τρώω. Τι λέει η νοµοθεσία για τα σχολικά κυλικεία; Τι απαιτείται για να λειτουργήσει ένα σχολικό κυλικείο; Τι φαγητά προσφέρει το κυλικείο του σχολείου µας; Τα κυλικεία της περιοχής µας; Μπορώ να φτιάξω το δικό µας κυλικείο, σύµφωνα µε αυτά που ορίζει ο νόµος και σε συνδυασµό µε υγιεινή διατροφή και οικονοµικές τιµές; Το θέµα συσχετίζεται µε τα εξής διδασκόµενα µαθήµατα: Νεοελληνική Γλώσσα, Βιολογία, Χηµεία, Μαθηµατικά, Αρχές Οικονοµίας, Αρχές Οργάνωσης και ιοίκησης (Marketing), Τεχνολογία Επικοινωνιών και Εφαρµογές Υπολογιστών. 3
1ο Κεφάλαιο Αρχικά, για να γίνει κατανοητό τι τρώνε οι έφηβοι σήµερα και γιατί: Έπρεπε να συγκεντρωθούν πληροφορίες για τις σύγχρονες διατροφικές ασθένειες που µαστίζουν των έφηβο. Θελήσαµε να ερευνήσουµε ποιες είναι αυτές και γιατί οι έφηβοι αντιµετωπίζουν προβλήµατα που σχετίζονται µε τις συνέπειες της λάθος διατροφής. ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ: Αίτια που την προκαλούν: Έρευνες έχουν διαµορφώσει την υπόθεση ότι η συνέχιση των διαταραγµένων τρόπων διατροφής µπορεί να είναι επιφαινόµενο της λιµοκτονίας. Τα αποτελέσµατα του Πειράµατος Λιµοκτονίας της Μινεσσότα έδειξαν ότι άτοµα µε φυσιολογικό έλεγχοι της τροφής µπορεί να παρουσιάσουν συµπεριφοριστικά µοτίβα ανορεξίας όταν υποβληθούν σε καταστάσεις λιµοκτονίας. Αυτό µπορεί να οφείλεται σε αλλαγές στο νευροενδοκρινολογικό σύστηµα, που οδηγεί σε έναν συνεχή κύκλο διαιωνισµού της κατάστασης. Έρευνες δείχνουν ότι µια αρχική απώλεια βάρους όπως αυτή σε µια δίαιτα µπορεί να αποτελεί τον παράγοντα που είναι υπεύθυνος για την πρόκληση της νευρικής ανορεξίας, πιθανότατα λόγω µιας έµφυτης προδιάθεσης για νευρική ανορεξία. Μια έρευνα αναφέρει περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας που ήταν το αποτέλεσµα µιας ακούσιας απώλειας βάρους που προκλήθηκε από άλλες αιτίες όπως παρασιτική µόλυνση, παρενέργειες φαρµάκων ή κάποια εγχείρηση. Η απώλεια βάρους ήταν ο παράγοντας πρόκλησης νευρικής ανορεξίας σε αυτές τις περιπτώσεις. Βιολογικές αιτίες: Γενετικές αιτίες: Πιστεύεται ότι η νευρική ανορεξία είναι κληρονοµήσιµη σε µεγάλο βαθµό µε ποσοστό κληρονοµικότητας που κυµαίνεται από 56%-84%. Έχουν πραγµατοποιηθεί µελέτες γενετικής σύνδεσης, οι οποίες έχουν µελετήσει 128 πολυµορφισµούς που σχετίζονται µε 43 γονίδια, συµπεριλαµβανοµένου γονιδίων που σχετίζονται µε την ρύθµιση των διατροφικών συµπεριφορών, κινήτρων, µηχανισµών επιβράβευσης, χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και συναισθηµάτων του ατόµου. Παρόµοιοι συσχετισµοί έχουν αναγνωριστεί για πολυµορφισµούς που σχετίζονται µε συγκεκριµένα νευροπεπτίδια, εγκεφαλικής προέλευσης 4
νευροτροπικούς παράγοντες, SK3 και -υποδοχείς οπιοειδών. Σε µια έρευνα αποκλίσεις στον υποστηρικτή του γονιδίου του µεταβιβαστή νορεπινεφρίνης σχετίζονταν µε περιοριστική νευρική ανορεξία, αλλά όχι σε ανορεξία βουληµικού τύπου. Πρόσφατες µελέτες έχουν προάγει ότι η διαφορά ανάµεσα στα φύλα όσον αφορά τη συχνότητα και η κοινή εκδήλωση της αρρώστιας µπορεί να αντικατοπτρίζουν µια αντικανονική ανταπόκριση του µυαλού σε ανορεξικές επιδράσεις (καταπίεση της ανάγκης για τροφή ) της γυναικείας ορµόνης που ονοµάζεται οιστρογόνο. Αυτή η άποψη έχει υποστηριχτεί πρόσφατα από µια αναφορά που υποστηρίζει ότι µη κανονικές µορφές του υποδοχέα οιστρογόνου είναι πιο συχνές στις γυναίκες µε νευρική ανορεξία περιοριστικού τύπου. Επιγενετικές αιτίες: Επιγενετικοί µηχανισµοί είναι τα µέσα µέσω των οποίων οι γενετικές µεταλλάξεις προκαλούνται από επιδράσεις του περιβάλλοντος που αλλάζουν τις εκφράσεις των γονιδίων µέσα από µεθόδους όπως µεθυλίωση του DNA, αυτές είναι ανεξάρτητες και δεν µεταβάλλουν τις βαθύτερες αλληλουχίες του DNA. Όπως φάνηκε από την έρευνα Οβερκαρλιξ (Överkarlix study) είναι κληρονοµήσιµες αλλά µπορούν να συµβούν κατά την διάρκεια της ζωής του ατόµου και µπορεί να είναι ενδεχοµένως αναστρέψιµες. υσλειτουργίες στην ντοπαµινεργική νευροδιαβίβαση και στην οµοιόσταση του κολπικού νατριουρητικού πεπτιδίου εξαιτίας επιγενετικών µηχανισµών, έχουν εµπλακεί σε διάφορες διατροφικές διαταραχές. "Μπορούµε να συµπεράνουµε ότι επιγενετικοί µηχανισµοί µπορεί να συµβάλλουν στις γνωστές µεταβολές της οµοιόστασης του κολπικού νατριουρητικού πεπτιδίου στις γυναίκες µε διατροφικές διαταραχές." υσλειτουργίες στην σεροτονίνη, ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα σε εκείνες τις περιοχές του µυαλού µε υποδοχείς σεροτονίνης, επίσης γνωστές ως υποδοχείς 5-υδροξυτρυπταµίνης (5HT1A receptor) που συγκεκριµένα συνδέεται µε την ανησυχία, την διάθεση και τον έλεγχο των παρορµήσεων. Υπάρχουν υποθέσεις ότι η πείνα είναι µια ανταπόκριση σε αυτές τις επιδράσεις, καθώς είναι γνωστό ότι µειώνει την τρυπτοφάνη και τις στεροειδείς ορµόνες του µεταβολισµού, που µπορούν να µειώσουν τα επιπεδα της σεροτονίνης σε αυτές τις βασικές περιοχές και να αποτρέψουν 5
την ανησυχία. Άλλες µελέτες των υποδοχέων 5- υδροξυτρυπταµίνης (5HT1A receptor) (που σχετίζονταν µε την ρύθµιση των συναισθηµάτων, της διάθεσης και της ανησυχίας) υποδεικνύουν ότι η δραστηριότητα της σεροτονίνης είναι µειωµένη στα επίπεδα αυτά. Υπάρχουν ενδείξεις ότι και τα δυο χαρακτηριστικά που σχετίζονται µε την νευρική ανορεξία και διατάραξη στο σύστηµα της σεροτονίνης είναι ακόµη εµφανείς και αφού οι ασθενείς έχουν αναρρώσει από την ανορεξία. Εγκεφαλικής προέλευσης νευροτροφικός παράγοντας (Brain-derived neurotrophic factor) είναι µια πρωτεΐνη η οποία ρυθµίζει την ανάπτυξη του νευρικού συστήµατος και την πλαστικότητα των νεύρων και επίσης παίζει ρόλο στην µάθηση, την µνήµη και το υποθαλαµικό µονοπάτι που ελέγχει τις διατροφικές συµπεριφορές και την οµοιόσταση της ενέργειας. Ο συγκεκριµένος παράγοντας διευρύνει τις αντιδράσεις των νευροδιαβιβαστών και ενισχύει τις συναπτικές εποκοινωνίες του εντερικού νευρικού συστήµατος. Χαµηλά επίπεδα αυτού του παράγονται έχουν βρεθεί σε ασθενείς µε ανορεξία και κάποιες "συνοδευτικές " διαταραχές όπως η µείζονα (βαριά) κατάθλιψη. Η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα του συγκεκριµένου παράγοντα. Λεπτίνη και γκρελίνη. Η λεπτίνη είναι µια ορµόνη που παράγεται κυρίως από τα λιποκύτταρα στο λευκό λιπώδη ιστό του σώµατος και έχει µια ανασταλτική επίδραση στην όρεξη, προκαλώντας ένα αίσθηµα κορεσµού. Η γκρελίνη είναι µια ορµόνη που προκαλεί το συναίσθηµα της όρεξης που παράγεται στο στοµάχι και στο πάνω τµήµα του λεπτού εντέρου. Τα επίπεδα κυκλοφορίας και των δυο ορµονών αποτελούν έναν σηµαντικό παράγοντα στον έλεγχο του βάρους. Παρόλο που συχνά συσχετίζονται µε την παχυσαρκία και οι δύο έχουν εµπλακεί στην παθολογία της νευρικής ανορεξίας και της νευρικής βουλιµίας. Εγκεφαλική ροή αίµατος: Μελέτες νευροαπεικόνισης έχουν δείξει µειωµένα εγκεφαλικής ροής αίµατος στον κροταφικό λοβό των ασθενών µε ανορεξία που µπορεί να είναι ένας προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη νευρικής ανορεξίας. 6
Αυτοανοσοποιητικό σύστηµα: Τα αυτοαντισώµατα απέναντι στα νευροπεπτίδια όπως η µελανοκορτίνη η οποία έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που σχετίζονται µε διατροφικές διαταραχές όπως εκείνες που επηρεάζουν την όρεξη και τις αντιδράσεις στο στρες. Ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου µπορεί να παίζει έναν ρόλο στην ανορεξία. εν θεωρείται υπεύθυνη για την αρχική πρόκληση της αρρώστιας αλλά υπάρχουν αποδείξεις ότι µπορεί να είναι ένας επιταχυντικός παράγοντας που εντείνει την παθολογία της ανορεξίας. Μια τυχαιοπηµένη διπλά τυφλή δοκιµή του 1994 ελεγχόµενη µε εικονικό φάρµακο έδειξε ότι ο σίδηρος (14 mg την ηµέρα) διπλασίασε τον ρυθµό της αύξησης της µάζας σώµατος σε σχέση µε τους ασθενείς που λάµβαναν το εικονικό φάρµακο. Περιβαλλοντικές αιτίες: Κοινωνικοπολιτιστικές έρευνες έχουν τονίσει τον ρόλο των πολιτιστικών παραγόντων, όπως η προώθηση της λεπτότητας ως την ιδανική γυναικεία µορφή στα υτικά βιοµηχανοποιηµένα έθνη, ιδιαίτερα µέσω των µέσων µαζικής ενηµέρωσης. Μια πρόσφατη επιδηµιολογική έρευνα ανάµεσα σε 989,871 κατοίκους της Σουηδίας έδειξε ότι το φύλο, η εθνικότητα και η κοινωνικοοικονοµική κατάσταση αποτελούσαν τεράστιες επιρροές στην περίπτωση ανάπτυξης ανορεξίας, µε εκείνους των οποίων οι γονείς δεν είναι Ευρωπαίοι να είναι ανάµεσα σε εκείνους που έχουν λιγότερες πιθανότητες να διαγνωστούν µε την αρρώστια και µε εκείνους που προέρχονται από πλούσιες, λευκές οικογένειες να αντιµετωπίζουν περισσότερο ρίσκο να την εµφανίσουν. Άνθρωποι µε επαγγέλµατα όπου υπάρχει ιδιαίτερη κοινωνική πίεση να είναι λεπτοί (όπως µοντέλα και χορευτές) έχουν πολλές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ανορεξία κατά την διάρκεια της καριέρας τους και περαιτέρω έρευνες έχουν υποδείξει ότι άτοµα µε νευρική ανορεξία έχουν πολύ περισσότερες επαφές µε κοινωνικές πηγές που προωθούν την απώλεια βάρους σε σχέση µε τα άλλα άτοµα. Έχει επίσης τονιστεί ότι η νευρική ανορεξία είναι πιο πιθανό να προκύψει σε πληθυσµούς στους οποίους η παχυσαρκία είναι πιο επικρατούσα. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η νευρική ανορεξία προκύπτει από µια σεξουαλικά επιλεγµένη επαναστατική ορµή για νεανική εµφάνιση σε πληθυσµούς όπου το µέγεθος 7
γίνεται ο βασικός δείκτης της ηλικίας του ατόµου. Υπάρχουν επίσης αποδείξεις που δείχνουν ότι οι ασθενείς µε νευρική ανορεξία χαρακτηρίζονται επίσης από Αλεξιθυµία (κατάσταση που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που έχουν δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση των συναισθηµάτων τους) και επίσης από ένα έλλειµµα σε συγκεκριµένες συναισθηµατικές λειτουργίες. Μια έρευνα έδειξε ότι αυτό συµβαίνει και στους ενήλικες και έφηβους ασθενείς µε νευρική ανορεξία. Υπάρχει ένα µεγάλο ποσοστό αναφερόµενης παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης σε κλινικές οµάδες εκείνων που έχουν διαγνωστεί µε νευρική ανορεξία. Παρόλο που το να έχει προηγηθεί σεξουαλική κακοποίηση δεν θεωρείται ειδικός παράγοντας ρίσκου για εµφάνιση νευρικής ανορεξίας, αυτοί που έχουν βιώσει τέτοιου είδους κακοποίηση έχουν µεγαλύτερες πιθανότητες να εµφανίσουν πιο σοβαρά και χρόνια συµπτώµατα. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: Πολλά άτοµα που επιθυµούν να µειώσουν το βάρος τους υποβάλλονται σε µείωση της πρόσληψης τροφής (υποσιτισµός) ή «υποθερµιδικές δίαιτες» για ένα χρονικό διάστηµα. Αυτή η µείωση δεν προκαλεί προβλήµατα σε ένα άτοµο που την εφαρµόζει για µικρό χρονικό διάστηµα και που το βάρος του είναι σε υγιές επίπεδο. Όµως άτοµα που υποσιτίζονται για µεγάλο χρονικό διάστηµα θα αντιµετωπίσουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους. Κάποιες µορφές µείωσης της πρόσληψης τροφής είναι: Περιορισµός της τροφής για έλεγχο του βάρους Αποφυγή συγκεκριµένων τροφών (π.χ. όλα τα λιπαρά ή οι υδατάνθρακες) λόγω φόβων που σχετίζονται µε θέµατα υγείας (π.χ. υπερλιπιδαιµία) ή λόγω φόβου αύξησης του βάρους Αποφυγή τροφών γιατί το άτοµο φοβάται ότι αν ξεκινήσει να τρώει δεν θα µπορεί να σταµατήσει (π.χ. βουλιµία) Υπερβολικός περιορισµός σε επίπεδο εµµονής µε σκοπό την επίτευξη ενός πολύ χαµηλού βάρους (π.χ. ανορεξία) Η πληροφορία για της επιπτώσεις της χαµηλής πρόσληψης τροφής και του χαµηλού σωµατικού βάρους έχει συλλεχθεί από διάφορες πηγές, όπως έρευνες σχετικά µε τον υποσιτισµό σε ανθρώπους και ζώα. Για οποιοδήποτε 8
λόγο κι αν περιορίσει κάποιος την πρόσληψη τροφής, θα βιώσει τις ίδιες αρνητικές συνέπειες, ανεξάρτητα του πόσα κιλά ζυγίζει. Ψυχολογικές συνέπειες: Κατάθλιψη: η διάθεση επηρεάζεται σε µεγάλο βαθµό από τη µείωση της πρόσληψης τροφής. Πολλά από τα θρεπτικά συστατικά της τροφής επηρεάζουν το κέντρο ελέγχου των συναισθηµάτων που βρίσκεται στον εγκέφαλο. Η µειωµένη πρόσληψη αυτών των θρεπτικών συστατικών επηρεάζει λοιπόν την ισορροπία τους και αυτό έχει αρνητική επίδραση στη διάθεση. Τα άτοµα που δεν τρώνε επαρκείς ποσότητες φαγητού έχουν γενικότερα κακή διάθεση, είναι περισσότερο ευερέθιστα και εκνευρίζονται εύκολα. Πανικός: τα άτοµα χαµηλού σωµατικού βάρους που υποσιτίζονται µπορεί να νιώθουν ότι δεν βρίσκονται σε επαφή µε τα συναισθήµατά τους. Οι κρίσεις πανικού είναι ένα πολύ σύνηθες σύµπτωµα, και συχνά σχετίζεται µε τον πανικό σχετικά µε την αύξηση βάρους. Τα συµπτώµατα πανικού δεν προκύπτουν µόνο από συναισθηµατικούς λόγους. Μπορεί να προκύψουν και όταν το σύστηµα του σώµατος που ελέγχει το στρες δεν λαµβάνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να δουλέψει σωστά. Οι κρίσεις πανικού συχνά σταµατούν όταν το άτοµο επιστρέφει σε φυσιολογικό βάρος. Εµµονές: µία από τις περισσότερο εµφανείς αλλαγές που προκαλεί η µειωµένη πρόσληψη τροφής είναι η εµµονικότητα, µε την έννοια ότι το άτοµο έχει τη τάση να καθορίζει αυστηρούς κανόνες και να είναι πολύ άκαµπτο. Για παράδειγµα, το άτοµο µπορεί να νιώθει ότι εξαναγκάζεται να περπατήσει µια συγκεριµένη απόσταση κάθε µέρα ή µπορεί να έχει πολύ άγχος µε την τάξη και την καθαριότητα. Αυτό παρεµποδίζει την ικανότητα του ατόµου να είναι αυθόρµητο και χαλαρό. Η εµµονικότητα συχνά σχετίζεται µε θέµατα φαγητού και άσκησης. Κάποια άτοµα για παράδειγµα νιώθουν ότι πρέπει να φάνε µε ένα πολύ συγκεκριµένο τρόπο (π.χ. να κόψουν την τροφή σε πολλά µικρά κοµµάτια). Η διαδικασία του φαγητού µπορεί να γίνει ένα µικρό τελετουργικό όπου η τροφή πρέπει να καταναλωθεί σε συγκεκριµένο µέρος και µε συγκεκριµένο τρόπο. Πολλά άτοµα γίνονται τόσο εµµονικά που θα µπορούσε να διαγνωστεί ότι πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η µανιώδης συλλογή 9
αντικειµένων είναι µια πολύ συνηθισµένη πρακτική µεταξύ των ατόµων που δεν σιτίζονται επαρκώς. Παραίτηση και αποµόνωση: η µειωµένη πρόσληψη τροφής µπορεί να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα για ένα σύντοµο χρονικό διάστηµα, ειδικά αν άλλα άτοµα του περιβάλλοντος σε επικροτούν για την απώλεια βάρους ή την εγκράτειά σου. Εάν όµως η µειωµένη πρόσληψη τροφής συνεχιστεί και γίνει τρόπος ζωής, µπορεί να κλειστείς στον εαυτό σου και να µην ασχολείσαι µε άλλα θέµατα πέρα από το φαγητό και το βάρος. Πολλά άτοµα που πάσχουν από νευρική ανορεξία δεν έχουν κοινωνική ζωή (δεν έχουν φίλους, δουλειά ή σχέση) και είναι αποµονωµένα στο σπίτι τους. Αυτή η αποµόνωση οφείλεται επίσης στην έλλειψη θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο. Η επιθυµία αποφυγής άλλων ατόµων οφείλεται στη κακή διάθεση και την επικέντρωση του ατόµου στις εµµονές και τις ψυχαναγκαστικές διαδικασίες που πρέπει να κάνει προκειµένου να ελέγξει την πείνα του. Έλλειψη σεξουαλικής επιθυµίας: είναι αναµενόµενη όταν το άτοµο µειώνει την πρόσληψη τροφής και οφείλεται στις ορµονικές αλλαγές που πραγµατοποιούνται στο σώµα λόγω της έλλειψης θρεπτικών συστατικών Αίσθηση πάχους: τα άτοµα που υποσιτίζονται αισθάνονται παχιά ή µεγαλύτερα από ότι είναι στη πραγµατικότητα, και αυτό οδηγεί σε ακόµη µεγαλύτερο περιορισµό της τροφής. Το γιατί συµβαίνει αυτό δεν έχει γίνει ακόµα πλήρως κατανοητό. Οι επιστήµονες πιστεύουν ότι η αίσθηση πάχους µπορεί να οφείλεται σε όλα τα θαµµένα συναισθήµατα του ατόµου, που το οδήγησαν εξαρχής στην απόφαση να περιορίσει την τροφή. Τα αισθήµατα πάχους αυξάνονται όσο το άτοµο χάνει κιλά, ιδιαίτερα αν είναι ήδη ελλιποβαρές. Η µόνη λύση είναι η επαναφορά της σίτισης στο φυσιολογικό, και όχι η επιθυµία για ακόµα µεγαλύτερη απώλεια βάρους. Σκέψη και Συναίσθηση Η σκέψη επηρεάζεται από τη µείωση της πρόσληψης τροφής. Αυτό είναι αναµενόµενο, καθώς ο εγκέφαλος χρειάζεται ένα µεγάλο αριθµό θρεπτικών συστατικών προκειµένου να λειτουργήσει. Ένα σηµαντικό σύµπτωµα είναι ότι η σκέψη γίνεται άκαµπτη, για παράδειγµα το άτοµο δυσκολεύεται να καθορίσει προτεραιότητες και περνάει γρήγορα από το ένα θέµα στο άλλο. 10
Συγκέντρωση: τα άτοµα που περιορίζουν τη τροφή συχνά αναφέρουν ότι είναι σε εγρήγορση, αλλά αυτό δεν µπορεί να διατηρηθεί για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Η διαρκής σκέψη γύρω από το φαγητό και το βάρος, που αποτελεί επίπτωση του υποσιτισµού, παρεµβάλεται στην ενασχόληση µε άλλα θέµατα. Εµµονή σε σχέση µε το φαγητό και το βάρος: Άτοµα που υποσιτίζονται για οποιοδήποτε λόγο σκέφτονται εντονότερα το φαγητό. Εάν το βάρος είναι ένα σηµαντικό θέµα, ο υποσιτισµός κάνει πιο έντονη την ενασχόληση µε αυτό. Έτσι ένα άτοµο ξεκινώντας µια δίαιτα µπορεί να γίνει φανατικό µε την µαγειρική, την συλλογή συνταγών, το διάβασµα βιβλίων σχετικά µε τη διατροφή, ακόµα και να ονειρεύεται το φαγητό. Βάθος Σκέψης: για τα άτοµα που υποσιτίζονται τα µόνα σηµαντικά θέµατα είναι το πως να αποφύγουν το επόµενο γεύµα, πως να ελέγξουν το βάρος, πως θα εξασφαλίσουν ότι αυτό που θα φάνε είναι το κατάλληλο. Έτσι δεν µπορούν να επικεντρωθούν σε άλλα θέµατα. Η περιορισµένη συναίσθηση οδηγεί πολλές φορές σε κοινωνική ανεπάρκεια, όπως έλλειψη ενσυναίσθησης και δυσκολία του ατόµου να µοιραστεί συναισθήµατα. Εσωτερική Φωνή: Πολλά άτοµα που υποσιτίζονται αναφέρουν ότι ακούν µια φωνή, η οποία τους λέει να φάνε ακόµα λιγότερο, ή ότι είναι λαίµαργοι εάν σκεφτούν να φάνε παραπάνω, ή ότι εάν φάνε µία συγκεκριµένη τροφή το βάρος τους θα αυξηθεί πολύ. Σε σοβαρό υποσιτισµό η φωνή µπορεί και να απειλεί το άτοµο ότι θα τιµωρηθεί εάν φάει παραπάνω. Η ύπαρξη της φωνής οφείλεται στην ασιτία του εγκεφάλου, στην έλλειψη δηλαδή των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών που χρειάζονται για την εγκεφαλική λειτουργία, και δεν σηµαίνει ότι το άτοµο είναι τρελό ή έχει ψύχωση. Η Φωνή εξαφανίζεται όταν το άτοµο επιστρέψει σε φυσιολογικό σωµατικό βάρος. Ενοχλητικές Σκέψεις: η έλλειψη θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο µπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία του ατόµου να αντιληφθεί σωστά τις καθηµερινές εµπειρίες. Για παράδειγµα, η κατανάλωση µίας «απαγορευµένης» τροφής, ή ακόµα και η σκέψη της, µπορεί να κάνει ένα άτοµο να αισθάνεται ότι είναι απαίσιο, ότι δεν αξίζει και ότι έχει παχύνει. Αυτές είναι ενοχλητικές σκέψεις που κρατούν το µυαλό φυλακισµένο σε µια κακή σχέση µε την τροφή. 11
Συµπεριφορά Οι αλλαγές στο πως κάποιος σκέφτεται και αισθάνεται έχουν µεγάλη επίπτωση και στο πως συµπεριφέρεται και σχετίζεται µε άλλα άτοµα. Άτοµα που έχουν περιορίσει την πρόσληψη φαγητού για µεγάλο χρονικό διάστηµα θεωρούν ότι αυτή η συµπεριφορά είναι µέρος της προσωπικότητάς τους, και δεν αντιλαµβάνονται ότι το πως σκέφτονται, αισθάνονται και συµπεριφέρονται, οφείλεται αποκλειστικά στις επιπτώσεις της κακής διατροφής. Με λίγα λόγια, ο πραγµατικός τους εαυτός µένει καλυµµένος. Λιγούρες: οι εντονότερες επιπτώσεις του υποσιτισµού στην συµπεριφορά είναι αποτέλεσµα της ισχυρής επιθυµίας για φαγητό, ιδιαίτερα για τροφές πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά. Πολλά άτοµα ανταποκρίνονται στις λιγούρες µε το να κάνουν διάφορα πράγµατα ώστε να ελέγξουν το στόµα τους και την πείνα τους, π.χ. γυµνάζονται υπερβολικά, καπνίζουν, πίνουν αλκοόλ ή µασάνε τσίχλες. Για άλλα άτοµα, οι λιγούρες ξεσπούν σε βουλιµικά επεισόδια, γεγονός που στη συνέχεια οδηγεί σε επιθυµία για ακόµα µεγαλύτερο περιορισµό της τροφής, αλλά και για αντισταθµιστικές µεθόδους όπως είναι ο εµετός. Αυτό στη συνέχεια θα οδηγήσει σε ακόµα περισσότερες λιγούρες, κι έτσι δηµιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Οι έρευνες έχουν πλέον αποδείξει ότι οι λιγούρες οφείλονται στην πραγµατικότητα σε βιολογικούς λόγους, και συγκεκριµένα στην έλλειψη θρεπτικών συστατικών και στο χαµηλό βάρος, και ότι δεν πρόκειται να σταµατήσουν αν το άτοµο δεν ακολουθήσει µια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και επαρκή σε θερµίδες, κι εάν δεν επαναφέρει το βάρος του στο φυσιολογικό. Σωµατικές Επιπτώσεις Η µειωµένη πρόσληψη τροφής, ανεξάρτητα από το βάρος του ατόµου, έχει σηµαντικές συνέπειες στη σωµατική υγεία. Υπάρχει µια διαστρεβλωµένη άποψη ότι η µειωµένη πρόσληψη τροφής σχετίζεται µε αύξηση του προσδόκιµου επιβίωσης. Αυτή η άποψη έχει προκύψει απλά από το γεγονός ότι η υπερβολική πρόσληψη τροφής σχετίζεται πραγµατικά µε µείωση του προσδόκιµου επιβίωσης και µε αύξηση της νοσηρότητας. Οι πραγµατικές 12
επιπτώσεις της µειωµένης πρόσληψης τροφής εξαρτώνται από το είδος και τη διάρκεια της, καθώς και από το βαθµό απώλειας βάρους. Καρδιαγγειακό σύστηµα και θερµοκρασία σώµατος: η καρδιά είναι ένας µυς που µπορεί να γίνει πιο αδύναµος από την µειωµένη πρόσληψη τροφής. Η αρτηριακή πίεση µπορεί να µειωθεί σε επικίνδυνο βαθµό, και ο καρδιακός παλµός επίσης µειώνεται σηµαντικά. Η νωθρή κυκλοφορία µπορεί να οδηγήσει σε δηµιουργία ελκών στα πόδια και σε χαµηλή θερµοκρασία σώµατος. Όµως η πιο σοβαρή συνέπεια είναι η αρρυθµία, η οποία µπορεί να αποβεί θανατηφόρα. Ορµόνες του Φύλου και Υπογονιµότητα: το σώµα προκειµένου να δώσει όση ενέργεια µπορεί σε άλλες πιο σηµαντικές λειτουργίες, διακόπτει την παραγωγή ορµονών του φύλου. Έτσι, µειώνεται η σεξουαλική επιθυµία και εξαφανίζονται τα σηµάδια της σεξουαλικής ωρίµανσης, δηλαδή η έµµηνος ρύση στις γυναίκες και η στύση στους άντρες. Η φυσιολογική λειτουργία του συγκεκριµένου συστήµατος µπορεί να καθυστερήσει πολύ να επανέλθει, ακόµα κι όταν το βάρος και η φυσιολογική σίτιση αποκατασταθούν. Σκελετός: οι ορµονικές αλλαγές και οι ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών έχουν µια ιδιαίτερα δυσµενή επίπτωση στην ανάπτυξη των οστών και την πυκνότητά τους. Η εφηβεία είναι το χρονικό διάστηµα που τα κόκκαλα µεγαλώνουν και δυναµώνουν. Η µέγιστη οστική πυκνότητα που θα επιτύχει το άτοµο στην εφηβεία, είναι αυτή που θα έχει και στην υπόλοιπη ζωή του. Έτσι, εάν λόγω της κακής διατροφής, η ποιότητα των οστών δεν είναι καλή, αυτό δεν µπορεί να διορθωθεί µεταγενέστερα. Το αποτέλεσµα είναι το άτοµο να αναπτύξει οστεοπόρωση και κύφωση, και να έχει υψηλό κίνδυνο καταγµάτων. Πεπτικό σύστηµα: το πεπτικό σύστηµα των ατόµων που υποσιτίζονται δουλεύει µε πολύ πιο αργούς ρυθµούς, και αυτό έχει ως αποτέλεσµα το φαγητό να αργεί να περάσει από το στοµάχι στο έντερο και το άτοµο να αισθάνεται άβολα, να έχει φουσκώµατα και µετεωρισµό. Το άτοµο πιστεύει ότι αυτά τα συµπτώµατα δείχνουν ότι έφαγε πολύ, όµως στην πραγµατικότητα οφείλονται στην κακή λειτουργία του πεπτικού συστήµατος. έρµα και Μαλλιά: τα συµπτώµατα µπορεί να ποικίλλουν από άτοµο σε άτοµο. Το δέρµα µπορεί να γίνει ξηρό και να φαίνεται γερασµένο. Σε πολύ χαµηλό βάρος µπορεί να πάρει ένα πορτοκαλί ή κίτρινο χρώµα, ή µπορεί να 13
αναπτυχθεί χνούδι σε όλο το σώµα. Επίσης τα µαλλιά γίνονται λεπτά και αδύναµα και υπάρχει τριχόπτωση. Ύπνος και Ξεκούραση: τα άτοµα που υποσιτίζονται δεν µπορούν να κοιµηθούν εύκολα και µπορεί να ξυπνούν νωρίς έχοντας υπερένταση. Όλα τα αναφερόµενα είναι συνέπειες της περιορισµένης πρόσληψης τροφής και µπορούν να προκύψουν σε άτοµα οποιουδήποτε βάρους. Εάν επιπλέον το άτοµο έχει χαµηλό βάρος τα συµπτώµατα είναι περισσότερα και πιο έντονα. Συµπεράσµατα Η µειωµένη πρόσληψη τροφής έχει αρνητικές επιπτώσεις που επηρεάζουν όλο τον οργανισµό. Τα αρνητικά συµπτώµατα που βιώνει ένα άτοµο όταν ξεκινήσει την προσπάθεια να φάει παραπάνω οφείλονται στον υποσιτισµό (π.χ. φούσκωµα) Η προσωπικότητα, οι σκέψεις και τα συναισθήµατα του ατόµου επηρεάζονται άµεσα από το τι τρώει. Οι επιπτώσεις της µειωµένης πρόσληψης τροφής είναι επικίνδυνες. Η µειωµένη πρόσληψη τροφής µπορεί να σε κάνει να αισθάνεσαι δυνατός και ξεχωριστός, όµως αυτό είναι απλά η φωνή της διατροφικής διαταραχής, η οποία επίσης σε κάνει δυστυχισµένο και κουρασµένο. Η µειωµένη πρόσληψη τροφής σε παγιδεύει µέσα στο διατροφικό πρόβληµα, αυξάνοντας τις εµµονές και τις προκαταλήψεις σχετικά µε το φαγητό και την εικόνα του σώµατος. Όλα αυτά τα συµπτώµατα µειώνονται και εξαφανίζονται όταν το άτοµο ξεκινήσει να τρώει φυσιολογικά και αποκτήσει ένα υγιές σωµατικό βάρος ΑΚΜΗ Αίτια: Ο ακριβής λόγος που οι άνθρωποι εµφανίζουν ακµή δεν είναι ακόµα γνωστός. Αρκετοί παράγοντες λέγεται ότι συνδέονται µε την ακµή: Οικογενειακό ιστορικό: Η τάση να δηµιουργείται ακµή είναι κληρονοµική. Για παράδειγµα, όταν ένα έφηβο αγόρι έχει ακµή τότε έχει κάποιο άλλο µέλος της οικογένειας µε ακµή. Ορµονική δραστηριότητα Στρες 14
Συσσώρευση νεκρών κυττάρων του δέρµατος Βακτήρια στους πόρους Ερεθισµός του δέρµατος µπορεί να προκαλέσει φλεγµονή Η χρήση αναβολικών στεροειδών Οποιαδήποτε φάρµακα περιέχουν αλογόνα, λίθιο ή ανδρογόνα Έκθεση σε υψηλά επίπεδα χλωρίου Έκθεση σε συγκεκριµένα φάρµακα και χηµικές συστάσεις όπως τα ναρκωτικά ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ: Αίτια: Ορµονικά: Παρά την αρχική αισιοδοξία (µε την ανακάλυψη της λεπτίνης που θεωρήθηκε ορµόνη «κλειδί» για την παχυσαρκία), πολύ σπάνια η παχυσαρκία οφείλεται σε έλλειψη λεπτίνης[2]. Ενδιαφέρον έχει η σχέση των δύο ορµονών της λεπτίνης και της ινσουλίνης. Τόσο η λεπτίνη όσο και η ινσουλίνη αναστέλλουν την πρόσληψη της τροφής. Έχει προταθεί επίσης ότι η αυξηµένη συγκέ ντρωση ινσουλίνης µπορεί να είναι η αρχική αιτία της παχυσαρκίας, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι στους περισσότερους ανθρώπους η παχυσαρκία και η αντίσταση στην ινσουλίνη συνυπάρχουν. Γονιδιακοί: Παχυσαρκία µπορούν να προκαλέσουν διάφορες γενετικές διαταραχές σε γονίδια που καθορίζουν την όρεξη και το µεταβολισµό. Έως το 2006 είχαν βρεθεί 41 τέτοιοι γονιδιακοί τύποι, οι οποίοι σε κατάλληλο περιβάλλον οδηγούν σε παχυσαρκία. Συνέπειες: 1. Κίνδυνοι για την υγεία Η παχυσαρκία δεν είναι απλώς ένα θέµα αισθητικής. Είναι ένας σοβαρός κίνδυνος για την υγεία. Συνδέεται µε µια σειρά από χρόνιες και εξασθενητικές νόσους (τα λεγόµενα συνοδά νοσήµατα), όπως διαβήτης τύπου 2, καρδιακή νόσος, υψηλή αρτηριακή πίεση, ορισµένες µορφές καρκίνου, υπνική άπνοια και πόνο στις αρθρώ σεις. Όσο ο ΜΣ αυξάνεται, άλλο τόσο εντείνεται ο κίνδυνος εµφάνισης συνοδών νοσηµάτων. Όταν η παχυσαρκία γίνεται νοσογόνος ( ΜΣ 40), τα προβλήµατα υγείας γίνονται απειλητικά για τη ζωή. 15
2. Θάνατος Ο κίνδυνος για πρώιµο θάνατο λόγω διαφόρων νόσων µεγαλώνει όσο αυξάνεται ο ΜΣ. Επιπλέον, όσο παρατείνεται το διάστηµα κατά το οποίο ένα άτοµο παραµένει παχύσαρκο, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος για πρώιµο θάνατο. Στην Ευρώπη, 320.000 άτοµα πεθαίνουν κάθε χρόνο από αίτια που συνδέονται άµεσα µε την παχυσαρκία. Τα αυξηµένα ποσοστά θανάτου συνδέονται άµεσα µε την αύξηση του σωµατικού βάρους. Τα άτοµα που ζυγίζουν 50% πάνω από το µέσο βάρος αντιµετωπίζουν δύο φορές µεγαλύτερο κίνδυνο πρώιµου θανάτου από εκείνα που δεν είναι υπέρβαρα. 3. Ο πρώιµος θάνατος δεν είναι η µοναδική συνέπεια της παχυσαρκίας και της νοσογό-νου παχυσαρκίας. Οι κοινωνικές, ψυχολογικές και οικονοµικές συνέπειες είναι µια πραγµατικότητα και µπορεί να αποβούν ιδιαιτέρως καταστρεπτικές. Η παχυσαρκία είναι συνδεδεµένη µε µια χειρότερη ποιότητα ζωής, και υπονοµεύει τη φυσική, συ-ναισθηµατική και κοινωνική λειτουργικότητα του ατόµου. Πολλά υπέρβαρα άτοµα έρχονται αντιµέτωπα µε επικριτικά σχόλια και µια άνιση κοινωνική µεταχείριση. Πέφτουν σε κατάθλιψη ή/και υιοθετούν αµυντική συµπεριφορά, αδυνατώντας να ζήσουν τη ζωή τους στο έπακρον. Υποχρεούνται να προσαρµοστούν σε προ βλήµατα της καθηµερινότητας, από το να βρουν για παράδειγµα ωραία ρούχα στο µέγεθός τους µέχρι να επινοήσουν άνετους τρόπους µετακίνησης και διαβίωσης. Παράλληλα, οι καθηµερινές δραστηριότητες γίνονται κοπιώδεις και ολοένα και πιο δύσκολες. Τα παχύσαρκα άτοµα έρχονται ταυτόχρονα αντιµέτωπα µε τον κοινωνικό στιγµατισµό στην εύρεση εργασίας και την εκπαίδευση. Συνήθως αντιµετωπίζονται ως άτοµα µε λιγότερα προσόντα, που υστερούν σε επαγγελµατική δεοντολογία, µε συναισθηµατικά προβλήµατα ή προβλήµατα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Τροφές που προκαλούν παχυσαρκία Παγωτό-Με το πέρασµα του καλοκαιριού, άραγε πόσα παγωτά καταναλώθηκαν; Η απάντηση µας απογοητεύει και µας προκαλεί πανικό, εάν αναλογιστούµε πως ½ φλιτζάνι παγωτό βανίλιας περιέχει γύρω στις 250 θερµίδες. 16
Το παγωτό έχει από µόνο του θρεπτική αξία και µπορεί να αποτελέσει σηµαντική πηγή λήψης πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπαρών, βιταµινών, µετάλλων και ιχνοστοιχείων φτάνει να καταναλωθεί σωστά. Το σπιτικό, το παγωτό σορµπέ ή το παγωτό-γιαούρτι αποτελούν ιδανικές λύσεις για λάτρεις του παγωτού. Πατατάκια-Αποτελούν την πιο εύκολη λύση για «φαγητό» σε πάρτι,εκδροµές ή σε περιπάτους. Επίσης, αποτελούν και αίτιο παχυσαρκίας, λόγω της εύκολης µεταφοράς και κατανάλωσής τους. Τα 100 γρ. περιέχουν γύρω στις 540 θερµίδες, 23 γρ. λιπαρά, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι κορεσµένα. Αντί για ένα σακουλάκι τσιπς ή γαριδάκια προτιµήστε ποπ κορν, που περιέχουν λιγότερα λιπαρά και περισσότερες φυτικές ίνες. Aλκόολ-Το λάθος µας µε τα διάφορα αλκοολούχα ποτά είναι ότι δεν σταµατάει κανείς στο ένα ποτήρι! Η µέτρια κατανάλωση αλκοολούχου ποτού προστατεύει από πολλές ασθένειες, λόγω των αντιοξειδωτικών στοιχείων που περιέχει όπως για παράδειγµα το κρασί αλλά και η µπίρα, την υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο, µαγνήσιο, ασβέστιο και την χαµηλή περιεκτικότητα σε νάτριο. Η υψηλή κατανάλωση όµως, δηλαδή πάνω από τα 250ml ηµερησίως εκτός των βλαβερών επιδράσεών της στην υγεία (καρδιαγγειακά, διαβήτη, καρκίνος, εγκεφαλικό), οδηγεί και σε παχυσαρκία. Παν µέτρον άριστον, λοιπόν! Λιπαρό Κόκκινο κρέας-tο κόκκινο κρέας, όπως το µοσχάρι και το χοιρινό, είναι µια νόστιµη τροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, αλλά συχνά και σε λίπος.γι' αυτό πρέπει να προτιµάτε κρέας µέτριο σε λίπος ή εντελώς άπαχο όπως: Nουά και µπον φιλέ (~170 θερµίδες), Ψαρονέφρι, γαλοπούλα και κοτόπουλο (~150 θερµίδες). (Oι θερµίδες αναφέρονται σε ποσότητα 120 γρ.) Πίτσα-Κανείς δεν µπορεί να αντισταθεί σε ένα ή δύο κοµµάτια πίτσα. Η σιλουέτα σου όµως διαµαρτύρεται. Ψάξε για διαφορετικές συνταγές πίτσας που να περιέχουν λιγότερες από 200 θερµίδες το κοµµάτι. Γέµισε την πίτσα σου µε φρέσκα ντοµάτα, µανιτάρια, πιπεριές, γαλοπούλα και τυρί light και το αποτέλεσµα θα είναι θεσπέσιο µε έξτρα φυτικές ίνες και πολλές βιταµίνες. 17
Burgers-Είναι αξιοσηµείωτο πως όλες οι αλυσίδες γρήγορων φαγητών ανταγωνίζονται η µια την άλλη µε το να φτιάχνουν όλο και µεγαλύτερα µπέργκερς σε χαµηλότερες τιµές. Εάν είσαι άνθρωπος που όσο και να προσπαθείς δεν µπορείς να αποχωριστείς τα αγαπηµένα σου µπέργκερ, µια καλή συµβουλή είναι να το φτιάχνεις µόνος σου. Ένα παιδικό γεύµα ή ένα µπέργκερ µε κοτόπουλο, αποτελούν κάποιες light εναλλακτικές σε περίπτωση που θες πάση θυσία θα φας στο αγαπηµένο σου φαστφουντάδικο. Πατάτες τηγανητές- εν πρέπει να σε ξαφνιάσει το γεγονός, πως µια µεγάλη µερίδα πατάτες µπορεί να έχει τόσες θερµίδες όσες 1 µικρό σε µέγεθος µπέργκερ. έκα πατάτες τηγανητές, φτιαγµένες στο σπίτι µε ελεγµένη ποσότητα ελαιολάδου, περιέχουν 250 θερµίδες και η θρεπτική τους αξία είναι πολύ µικρή. Προσθέστε 150 θερµίδες ακόµη για τις πατάτες των fast food. Προτιµήστε µε το µπιφτέκι σας, πατάτες πουρέ, σαλάτα ή βρασµένα λαχανικά. Κατεψυγµένα γεύµατα-όταν πηγαίνετε σπίτι µετά από ένα βαρύ πρόγραµµα εργασίας, πεινάτε υπερβολικά. Έτσι αυτό που συνηθίζεται είναι να ανοίγετε τον καταψύκτη και να παίρνετε το έτοιµο κατεψυγµένο φαγητό που αγοράσατε χθες από το σούπερ µάρκετ σε τιµή ευκαιρίας. Τα περισσότερα από αυτά τα γεύµατα περιέχουν πάρα πολύ νάτριο, λιπαρά και θερµίδες. Εποµένως διαβάστε τις ετικέτες και προτιµήστε αυτά που περιέχουν πολλές φυτικές ίνες, ολικής αλέσεως δηµητριακά, άπαχα κρέατα και καθόλου σος. Προσπαθώντας να φάτε όσο η αξία των χρηµάτων σας, χτυπάτε ανελέητα τον µπουφέ και καταναλώνετε όσο δεν καταναλώσατε τις τελευταίες 2 µέρες. Εάν αντισταθείτε από πριν και βάλετε πρόγραµµα στο τι θα φάτε και πόσο θα γεµίσετε το πιάτο σας, τότε το στοµάχι δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Άφησε χώρο για λαχανικά και σαλάτα ώστε να χορτάσετε µε µικρότερη µερίδα. Κακά λιπαρά:-τα κορεσµένα και τρανς λιπαρά είναι αυτά που θεωρούνται "κακά λιπαρά". Η πρόσληψη µεγάλων ποσοτήτων κακών λιπαρών αποτελεί µία από τις πιο συνηθισµένες αιτίες αύξησης της χοληστερίνης.τα κορεσµένα λιπαρά, περιέχονται σε µεγάλο ποσοστό, για παράδειγµα, στις εξής τροφές: Αγελαδινό βούτυρο Λιπαρά κρέατα 18
Τυρί Πλήρες γάλα Τα τρανς λιπαρά περιέχονται, για παράδειγµα, στις εξής τροφές: Έτοιµα τρόφιµα, όπως κέικ και γλυκά Τηγανητά προϊόντα από φαστ-φουντ και έτοιµα γεύµατα Τα τρανς λιπαρά είναι ιδιαίτερα βλαβερά για την υγεία. εν αυξάνουν απλώς τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης, αλλά ταυτόχρονα µειώνουν τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης. Πηγές: Becel Pro-Activ,Bikipaideia, Αλήθεια online 19
2ο Κεφάλαιο Στη συνέχεια απαντήθηκαν τα εξής ερωτήµατα: Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν τους µαθητές στο να επιλέγουν τροφές από τα ταχυµαγειρεία; α) περιέχουν οι τροφές αυτές εθιστικά συστατικά; β) προκαλεί η κατανάλωση τους βλαβερές συνέπειες στην υγεία του εφήβου; Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν τους µαθητές στο να επιλέγουν τροφές από τα ταχυµαγειρεία; Ο όρος «fast food» ή ταχυµαγειρεία αναφέρεται σε τρόφιµα που παρασκευάζονται και σερβίρονται πολύ γρήγορα, ικανοποιώντας το αίσθηµα της πείνας πολύ γρήγορα. Με τον όρο «fast food» µας έρχονται στο µυαλό τρόφιµα όπως πατάτες τηγανητές, χάµπουργκερ, πίτσες, σουβλάκια και πολλά άλλα. Τρόφιµα δηλαδή που έχουν πολλές θερµίδες λιπαρά, κορεσµένα λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι. Τέτοιου είδους τρόφιµα µπορούν να προκαλέσουν αρκετά προβλήµατα στην υγεία, άρα καταλαβαίνει κανείς ότι η κατανάλωσή τους θα πρέπει να γίνεται µε µέτρο ή και να αποφεύγεται. Όµως, τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση «fast food» έχει αυξηθεί και αποτελεί τρόπο διατροφής για πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα δε για παιδιά και εφήβους. Ποιοι είναι όµως οι λόγοι που οδηγούν τους έφηβους στο να επιλέγουν τροφές από τα ταχυµαγειρεία? Παράγοντες που οδηγούν τους έφηβους να προτιµούν τα «fast food» είναι τα χαρακτηριστικά του τροφίµου όπως (χρώµα, άρωµα, γεύση)όπως και τα ΜΜΕ (κυρίως µέσω των διαφηµίσεων), που επηρεάζου επίσης σε µεγάλο βαθµό τις επιλογές των παιδιών. Επίσης, οι σηµερινές συνθήκες ζωής µε τους αυξηµένους ρυθµούς τους έχουν περιορίσει τον χρόνο που δαπανάται για δραστηριότητες όπως είναι η προετοιµασία του φαγητού. Έτσι λοιπόν, και για λόγους διευκόλυνσης, όλο και περισσότερες οικογένειες έχουν αντικαταστήσει το σπιτικό µε το γρήγορο- πρόχειρο φαγητό, κάνοντάς το ακόµα πιο οικείο στα παιδιά. Ακόµα αν και έχουν θεσπιστεί κανόνες λειτουργίες για τα κυλικεία των σχολείων, η πλειονότητα των τροφίµων που πωλούνται σε αυτά είναι ζαχαρώδη και σοκολατοειδή προϊόντα, αλµυρά σνακ αλλά και αναψυκτικά για περισσότερα κέρδη. Καταλαβαίνουµε λοιπόν, πως τα σχολικά κυλικεία 20