1 ΤΡΟΠΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΩΝ Α ΕΙΩΝ 1. ΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Η πολιτική που διαµορφώθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 50 έως και το πρώτο µισό της δεκαετίας του 80 αποσκοπώντας στην κάλυψη έντονων οικιστικών αναγκών στα µεγάλα αστικά κέντρα, καθόρισε αποφασιστικά τους ρόλους µελετητών, πολιτείας, και χρηστών υποβαθµίζοντας σηµαντικά τους µελετητές σε παραγωγούς οικοδοµικών αδειών. Προϊόντα πρώτης προτεραιότητας που αποκτά πρώτη προτεραιότητα για τον πολίτη και την πολιτεία στο τοµέα της παραγωγής των ιδιωτικών έργων. Η µεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας για τριάντα και πλέον χρόνια γαλουχήθηκε στην άποψη ότι αναγκαία, ικανή και µοναδική συνθήκη για την κατασκευή του ιδιωτικού έργου είναι η οικοδοµική άδεια για την απόκτηση της οποίας, ανάµεσα στα άλλα «χαρτιά» πρέπει να συµπεριλαµβάνεται και µελέτη από κάποιο διπλωµατούχο µηχανικό. Μεγάλη είναι η ευθύνη της πολιτείας στο γεγονός ότι για την έκδοση της οικοδοµικής αδείας :. υποτυπώδεις υπηρεσίες. έλεγχαν υποτυπωδώς. υποτυπώδεις και ανεπαρκείς µελέτες. τις οποίες περίπου κατασκευαστές υποτυπωδώς εφάρµοζαν τα αποτελέσµατα της πολιτικής αυτής είναι ορατά σε όλους. Ενδεικτική της επικρατούσας κατάστασης είναι η ερώτηση «πόσο πάει η άδεια» που απευθύνεται στους µελετητές τοποθετώντας τους στο επίπεδο διεκπεραιωτή γραφειοκρατίας και αγνοώντας στην ουσία το αντικείµενο της εργασίας τους που είναι η µελέτη έργων και η επίβλεψη της κατασκευής τους. Η προσπάθειες βελτίωσης και ριζικής ανατροπής του κλίµατος αυτού δεν έλειψαν από την πλευρά των µηχανικών, που µέσω του Τεχνικού Επιµελητηρίου, παρουσίασαν ολοκληρωµένες προτάσεις για ζητήµατα όπως η οργάνωση των πολεοδοµικών υπηρεσιών, ο τρόπος έκδοσης των οικοδοµικών αδειών, ο έλεγχος των κατασκευών, κ.λ.π. τόσο το 1990 όσο και το 1999. Οι συνάδελφοι που δούλεψαν για τις προτάσεις αυτές µας τιµούν µε την παρουσία και τη δουλειά τους και σ αυτήν την προσπάθεια, όπου το ζητούµενο ήταν και είναι αυτό που σε κάθε πολιτισµένη κοινωνία θεωρείται αυτονόητο, δηλαδή η εκπόνηση σωστών µελετών που θα δηµιουργούν έναν δοµηµένο χώρο περιβαλλοντικά ασφαλή αναβαθµίζοντας την ποιότητα ζωής του χρήστη και το αισθητικό του κριτήριο, αναδεικνύοντας ταυτοχρόνως τον χώρο και τα χαρακτηριστικά του. Για το λόγο αυτό δηµιουργήθηκε νέος οικοδοµικός και κτιριοδοµικός κανονισµός, θεσµοθετήθηκαν προδιαγραφές σύνταξης µελετών καθώς και ειδικοί κανονισµοί µε στόχο την εξασφάλιση των ανωτέρω. Η πολιτεία, καθοριστικός παράγοντας για την ευόδωση των προσπαθειών, αυτών άλλοτε τις υποστήριξε µερικώς και άλλοτε τις αγνόησε τελείως. Με τον τρόπο αυτό τα αρµόδια όργανα ελέγχου δηλαδή οι πολεοδοµικές υπηρεσίες παρέµειναν µε ανεπαρκή στελέχωση και υλικοτεχνική υποδοµή µε λαβύρινθο γραφειοκρατικών διαδικασιών έχοντας κύριο µέληµα όχι τον ουσιαστικό έλεγχο των µελετών και
2 συνεπώς του δοµηµένου περιβάλλοντος αλλά την αποφυγή οποιασδήποτε ευθύνης απέναντι στον πολίτη. Φυσική συνέπεια της κατάστασης αυτής είναι το σηµερινό αδιέξοδο µε την δηµιουργία των αναπόφευκτων πελατειακών σχέσεων µεταξύ υπαλλήλου - µηχανικού, µελετητή - µηχανικού και ιδιοκτήτη πάντα µε στόχο την γρήγορη έκδοση της οικοδοµικής άδειας. Για να τεθεί «τέρµα» στην προαναφερθείσα κατάσταση η πολιτεία χωρίς καν να ενηµερώσει και να ζητήσει την συνδροµή του Τεχνικού Επιµελητηρίου σχεδίασε, και παρά τις τεκµηριωµένες αντιρρήσεις του, ψήφισε τον Νόµο 3212/03 που φιλοδοξεί να «αποδώσει» στους µελετητές και επιβλέποντες µηχανικούς τις ευθύνες τους. Ακόµη και µε µία επιφανειακή ανάγνωση του κειµένου γίνεται αντιληπτό ότι στόχος είναι αφ ενός η γρήγορη άδεια µε κάθε κόστος αφ έτέρου η αποστασιοποίηση έως και απεµπλοκή της πολιτείας από κάθε ευθύνη. Για να γίνει αυτό δεν βελτιώνονται οι υπηρεσίες αλλά αδρανοποιούνται µη ελέγχοντας τίποτα ούτε µελέτες ούτε κατασκευές παρά µόνον δειγµατοληπτικά. Συγκεκριµένα και σε σχέση µε τον τρόπο έκδοσης οικοδοµικών αδειών : καταργείται ο έλεγχος όλων των µελετών, αρχιτεκτονικών στατικών και εγκαταστάσεων, εκτός των σχεδίων του τοπογραφικού διαγράµµατος και του διαγράµµατος κάλυψης. Θεωρούµε ότι η πολιτεία πλην των στοιχείων του δηµοσίου Συµφέροντος, αυτών δηλαδή που επηρεάζουν το περιβάλλον και τις οικιστικές συνθήκες, οφείλει να ελέγχει και τα στοιχεία εκείνα που αφορούν την ποιότητα ζωής των χρηστών στους χώρους των κτιρίων. ηλαδή το σύνολο των µελετών µε τον τρόπο αυτό οριοθετείται παράλληλα και το τι ελέγχεται στην διάρκεια της κατασκευής. Κάτι τέτοιο από τον έλεγχο µόνο των δύο προαναφερθέντων σχεδίων δεν είναι εφικτό. Ουσιαστική συζήτηση για έναν διαφορετικό τρόπο ελέγχου των µελετών θα µπορούσε να γίνει στην περίπτωση κωδικοποίησης και απλούστευσης της πολεοδοµικής νοµοθεσίας η οποία σήµερα αποτελείται από 20.000 σελίδες. εν γίνεται µνεία και καµία πρόταση επίλυσης των πολύ σοβαρών καθυστερήσεων εξ αιτίας της εµπλοκής άλλων υπηρεσιών λόγω των διαφόρων εγκρίσεων που κατά περίπτωση απαιτούνται (αρχαιολογία δασαρχείο κ.λ.π.) οι οποίες ξεπερνούν τις δέκα και η αναµονή γι αυτές φτάνει και πέραν του έτους. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι δεν διαφαίνεται προσπάθεια οργάνωσης και απλούστευσης της εµπλοκής των λοιπών συναρµοδίων υπηρεσιών που λειτουργούν ανεξάρτητα, παρότι για το ίδιο αντικείµενο, µε δικούς τους χρόνους και δικές τους απαιτήσεις. Εκτός, δε, όλων αυτών µε εγκυκλίους που διαδέχτηκαν τον νόµο προστίθενται και νέες έξω-υπηρεσιακές εγκρίσεις όπως έγκριση ΕΠΑ για τον καύσιµο αέριο κ.λ.π. Η πολιτεία οφείλει να εµπιστεύεται τους υπαλλήλους µηχανικούς οι οποίοι είναι σε θέση να ελέγχουν και να εγκρίνουν µελέτες χωρίς την εµπλοκή άλλων υπηρεσιών, συντοµεύοντας ταυτοχρόνως και τις διαδικασίες.
3 εν γίνεται καµία πρόταση απλοποίησης των χρονοβόρων και περίπλοκων διαδικασιών όπως πρωτόκολλα υπηρεσίας, πρωτόκολλα τµήµατος αδειών, χρεώσεις και επαναχρεώσεις η συνολική διάρκεια των οποίων φτάνει και πέραν του εικοσαηµέρου. Και όλα αυτά θεωρώντας, σύµφωνα µε το νόµο, ότι η άδεια πρέπει να εκδίδεται σε δέκα το πολύ ηµέρες. εν απλοποιείται και δεν ανανεώνεται ο υπερβολικός όγκος εγγράφων, δηλώσεων, βεβαιώσεων, το πολύπλοκο σύστηµα πληρωµών των εισφορών, που σηµαίνουν ηµέρες απασχόλησης για τον µηχανικό, τον ιδιοκτήτη, και την υπηρεσία. Αναφέρεται εδώ, το παλαιό µεταξύ των άλλων αίτηµα του Τ.Ε.Ε., του βιβλίου εξέλιξης εργασιών, χωρίς όµως καµία από τις προϋποθέσεις της παρ. 8 του άρθρου 22 του ΓΟΚ περί ευθυνών όλων των παραγόντων της οικοδοµής. Με αποκλειστική ευθύνη του µηχανικού υπογράφεται το σχέδιο ασφάλειας και υγείας την τήρηση του οποίου λόγω των αντικειµενικών συνθηκών στον χώρο της κατασκευής, µη πιστοποιηµένα και κατ ελάχιστον εκπαιδευµένα συνεργεία δεν δύναται να επιβάλει. Να σηµειωθεί εδώ ότι ο µηχανικός µελετητής επιβλέπων σε αρκετές περιπτώσεις δεν έχει καµία αρµοδιότητα επιλογής για τα συνεργεία που επιλέγονται από τους ιδιοκτήτες. Ζητούνται από τον µηχανικό πρόσθετες δηλώσεις για την τήρηση των διατάξεων (δηλαδή των πάντων), υποτιµώντας µε τον τρόπο αυτό την σφραγίδα του και κατ επέκταση αυτόν που του την χορήγησε δηλαδή το Τεχνικό Επιµελητήριο της Ελλάδας. Επιβάλλονται σκληρές ποινές στους µελετητές και επιβλέποντες των έργων για αιτίες και αδικήµατα που αφορούν στα πάντα. Έπ αυτού όµως θα επανέλθουµε πιο συγκεκριµένα. 2. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη µίας οικοδοµικής αδείας είναι βεβαίως οι µελέτες, αποτέλεσµα της επιστηµονικής γνώσης και της εµπειρίας των µηχανικών που µαζί µε την επίβλεψη των έργων είναι, όπως προαναφέρθηκε, το βασικό αντικείµενο της εργασίας τους, για το οποίο και αµείβονται. Ο ρόλος τους στη διαδικασία διεκπεραίωσης της οικοδοµικής αδείας είναι διευκρινιστικός σε σχέση µε τον έλεγχο των µελετών. Η απεµπλοκή µας από τις εκτός αρµοδιότητας και αµοιβής διαδικασίες όπως η διεκπεραίωση των οικοδοµικών αδειών θα µας απεγκλωβίσει και θα µας επιτρέψει να εξασκήσουµε το αντικείµενο των σπουδών µας µε πλείστα όσα οφέλη για το περιβάλλον και το κοινωνικό σύνολο. Οφείλουµε να διαχωρίσουµε πλήρως τις µελέτες από την διαδικασία έκδοσης οικοδοµικής άδειας, στην οποία θα συµµετέχουµε διευκρινιστικά, να
4 δηµιουργήσουµε σαφείς και µη επιδεχόµενες πολλαπλές ερµηνείες προδιαγραφές, µε υποχρεωτική εφαρµογή σε όλη την επικράτεια, τόσο για την σύνταξη των µελετών όσο και για τον έλεγχο τους από τις υπηρεσίες προς αποφυγήν των πολύ συχνών φαινοµένων της αυθαίρετης ερµηνείας, µε βάση προσωπικές απόψεις, νοµοθεσίας και διαδικασιών, που αρκετές φορές αποτελούν σηµείο αντιπαλότητας υπαλλήλων και µελετητών ή και µέθοδο αποκόµισης οικονοµικού ανταλλάγµατος. Το θέαµα ασθµαινόντων µελετητών µε φακέλους υπό µάλης στοιβαγµένων σε άθλιους χώρους, απέναντι σε υπαλλήλους µηχανικούς στα πρόθυρα νευρικής κρίσης πρέπει να αποτελέσει παρελθόν. Επιβάλλεται να αναζητηθούν εκείνοι οι τρόποι ώστε να µεταβληθεί η σχέση µεταξύ µελετητών και πολεοδοµικών υπηρεσιών από αντιπαλότητα ή οικονοµική συναλλαγή στην χειρότερη περίπτωση, σε σχέση επιστηµονικής συνεργασίας αποκαθιστώντας το κύρος των µελετητών - µηχανικών και των υπηρεσιών απέναντι στον πολίτη. ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Ο φάκελος κατατίθεται µε αίτηση του ενδιαφεροµένου στο πρωτόκολλο της υπηρεσίας. Στο γραφείο αυτό: Ελέγχονται και σφραγίζονται οι όροι δόµησης του τοπογραφικού. Ελέγχεται η πληρότητα φακέλου. Πρωτοκολλείται απευθείας σε πρωτόκολλο εισερχοµένων αδειών και χρεώνεται σε µηχανικό εφαρµογής µε βάση συγκεκριµένη σειρά. Ο αριθµός πρωτοκόλλου του φακέλου τον ακολουθεί ως το τέλος της διαδικασίας. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγουµε πολυήµερες καθυστερήσεις χρεώσεων και επαναπρωτοκολλήσεων από προϊσταµένους κ.λ.π. Πρωτοκολλείται απευθείας σε ανάλογο βιβλίο εισερχοµένων αδειών. Χρεώνεται, δε αυτοµάτως από το ίδιο γραφείο σε µηχανικό εφαρµογής, προς αποφυγής της πολυήµερης αναµονής για χρεώσεις κ.λ.π. Ο φάκελος θεωρείται πλήρης για κατάθεση όταν περιέχει κατ ελάχιστον: Αίτηση ενδιαφεροµένου Υπογεγραµµένα έντυπα ανάθεσης ανάληψης Στέλεχος τριπλοτύπου προκαταβολής µηχανικού ήλωση ιδιοκτήτη για το αν το έργο θα κατασκευαστεί µε αυτεπιστασία ή γενική εργολαβία Τοπογραφικό διάγραµµα Πλήρη αρχιτεκτονική µελέτη Πλην των ανωτέρω ο µηχανικός µπορεί να προσκοµίσει και άλλα στοιχεία που θεωρεί χρήσιµα για τον έλεγχο. Ο µηχανικός εφαρµογής ο οποίος χρεώνεται το φάκελο προχωρεί σε διάστηµα τεσσάρων ηµερών σε έλεγχο της αρχιτεκτονικής µελέτης και σηµειώνει σε αναµορφωµένο έντυπο παρατηρήσεων ενδεχόµενες παρατηρήσεις ή ελλείψεις. Εάν ο ίδιος διαθέτει την ανάλογη ειδικότητα, δηλ, πολιτικός µηχανικός, µπορεί να ελέγξει και τα στατικά εφόσον αυτά έχουν κατατεθεί. Ο αιτών ειδοποιείται τηλεφωνικά ή αλλιώς (mail κ.λ.π.) για παρατηρήσεις ή συµπληρώσεις.
5 Ο αιτών προβαίνει σε συµπλήρωση των αιτουµένων στοιχείων. Αν ο φάκελος είναι πλήρης, προωθείται µε σχετική σηµείωση στο φύλλο ελέγχου στους µηχανικούς των αναλόγων ειδικοτήτων για τον έλεγχο των υπολοίπων µελετών. Ο µηχανικός εφαρµογής όταν απαιτείται προωθεί τον φάκελο στην ΕΠΑΕ, όπου ο µελετητής παρίσταται όταν το κρίνει αναγκαίο. Αναµορφώνονται και απλοποιούνται τα διάφορα έντυπα καθώς και ο τρόπος πληρωµής των εισφορών που γίνεται µε ενιαίο τρόπο για την αποφυγή απώλειας ηµερών εργασίας και ανώφελης ταλαιπωρίας. Οι κατά περίπτωση απαιτούµενες εγκρίσεις (αρχαιολογίες, δασαρχεία κ.λ.π.) ζητούνται από την Πολεοδοµική Υπηρεσία σε απ ευθείας συνεννόηση µε τις ενδιαφερόµενες υπηρεσίες. Θεωρούµε ότι οι συνάδελφοι µηχανικοί και ειδικότερα οι µηχανολόγοι είναι σε θέση να ελέγχουν και να εγκρίνουν τόσο την ενεργητική πυροπροστασία, πλην ειδικών κτιρίων, όσο και τη µελέτη εγκατάστασης φυσικού αερίου αποφεύγοντας έτσι άσκοπες και λίαν χρονοβόρες αναµονές σε πυροσβεστική και ΕΠΑ. Θα πρέπει επίσης, οι Πολεοδοµικές Υπηρεσίες να εφοδιαστούν µε χάρτες αρχαιολογικούς, δασικούς κ.λ.π. για να αποφευχθεί η πολύµηνη αναµονή των σχετικών εγκρίσεων. Καταργείται η σύνταξη σχεδίου ασφάλειας και υγείας από τον µηχανικό. Ο φάκελος προωθείται στον έλεγχο φορολογικών µετά την τακτοποίηση των οποίων επιστρέφει στον µηχανικό εφαρµογής για την υπογραφή των εντύπων της αδείας. Στόχος της πρότασης είναι η απρόσκοπτη εσωτερική διακίνηση του φακέλου χωρίς την παρουσία τρίτων για την εξασφάλιση σωστών συνθηκών εργασίας των υπαλλήλων µηχανικών αφενός, και τη σωστή επιστηµονική συνεργασία τους µε τους µελετητές, αφετέρου. ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Οι µελέτες ελέγχονται ως προς την τήρηση των προδιαγραφών σύνταξης, την τήρηση των διατάξεων που αφορούν τη συγκεκριµένη µελέτη και την ταύτιση µεταξύ τους. Συγκεκριµένα ελέγχονται και εγκρίνονται: Το τοπογραφικό διάγραµµα. Το διάγραµµα κάλυψης, το οποίο συµπληρώνεται µε επιπλέον στοιχεία για την πληρέστερη παρουσίαση του έργου. Η αρχιτεκτονική µελέτη ως προς την ταύτιση των στοιχείων µε αυτά του διαγράµµατος κάλυψης αλλά και για λόγους συνθηκών ζωής στους χώρους των κτιρίων, όπως τονίστηκε παραπάνω. Επιπλέον ο έλεγχος της αρχιτεκτονικής µελέτης καθορίζει και εκείνα τα στοιχεία που ελέγχονται κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Η στατική µελέτη, ο έλεγχος της οποίας κρίνεται απαραίτητος αφενός για την έλλειψη πιστοποίησης προγραµµάτων στατικών µελετών, δεδοµένης και της σεισµικής επικινδυνότητας της χώρας. Οι λοιπές µελέτες ως προς την ταύτισή τους µε την αρχιτεκτονική. Το Τεχνικό Επιµελητήριο αντιτίθεται στο δειγµατοληπτικό έλεγχο των µελετών θεωρώντας ότι οι µελέτες είναι επιστηµονικό πόνηµα, η εφαρµογή του οποίου αρκετές φορές αποτελεί µεγάλη χρηµατική επένδυση και θα πρέπει από την πολιτεία να αντιµετωπίζεται µε την αρµόζουσα σοβαρότητα. Ο χρόνος έκδοσης της οικοδοµικής άδειας ή όπως αλλιώς ονοµαστεί δεν πρέπει να αποτελεί µέριµνα των µελετητών µηχανικών θεωρώντας ότι δεν είναι ο έλεγχος των
6 µελετών, ενέργεια σαφώς απαραίτητη, η αιτία για τις πολύµηνες καθυστερήσεις της έκδοσης των αδειών. Στόχος πολιτείας και µελετητών πρέπει να είναι η δηµιουργία ενός νέου, καλύτερου οικιστικού περιβάλλοντος. Πιστεύουµε ότι η συνεργασία Τεχνικού Επιµελητηρίου και ΥΠΕΧΩ Ε µε περαιτέρω επεξεργασία των προτάσεων αυτών, σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, για την άµεση εφαρµογή τους, θα αποδώσει τα αναµενόµενα απ όλους.