ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ I Εισαγωγή στην εκπαιδευτική τεχνολογία 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή στη µάθηση και την τεχνολογία 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Από τη θεωρία στην εφαρµογή 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η/Υ και υπολογιστικά εργαλεία στη διδασκαλία και µάθηση 59 ΜΕΡΟΣ II Σχεδιάζοντας την τεχνολογικά ενισχυµένη µαθησιακή εµπειρία 89 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Τεχνολογία και διδακτικές συνθήκες: κατανοώντας τους µαθητές, τους διδακτικούς στόχους και το µαθησιακό περιβάλλον 91 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Τεχνολογία και διδακτικός σχεδιασµός: αναγνωρίζοντας τις δραστηριότητες-κλειδιά του σχεδίου µαθήµατος 115 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ιδακτικές µέθοδοι: αναγνωρίζοντας τρόπους εµπλοκής των µαθητών 135 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ιδακτικά µέσα: εµπλέκοντας πολλαπλά τις αισθήσεις των µαθητών 159 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Τεχνολογία και διδακτικό υλικό: επιλογή, προσαρµογή και δηµιουργία 187 ΜΕΡΟΣ III Εποικοδοµητική ενσωµάτωση της τεχνολογίας 211 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 H ενσωµάτωση των υπολογιστών στη διδασκαλία 213 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ενσωµάτωση του διαδικτύου στη διδασκαλία και τη µάθηση 249 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Ενσωµάτωση της εκπαίδευσης από απόσταση στη διδασκαλία 281 ΜΕΡΟΣ IV Εξασφαλίζοντας την επιτυχία των τεχνολογικά ενισχυµένων µαθησιακών εµπειριών 307 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Αξιολόγηση µαθητών και διδακτικών υλικών 309 ΜΕΡΟΣ V Τεχνολογία και µάθηση σήµερα και αύριο 337 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 Θέµατα ενσωµάτωσης της τεχνολογίας 339 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 Τάσεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία 364 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ 401 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 417 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ 423 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ENNOIΩΝ 427
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ I Εισαγωγή στην εκπαιδευτική τεχνολογία... 1 ιαβάστε πρώτα αυτό!...1 Τι θα κάναµε αν διαβάζαµε εµείς αυτό το βιβλίο;...2 Επισκόπηση: Μέρος πρώτο...3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή στη µάθηση και την τεχνολογία... 5 Καλώς ήρθατε...6 Κάνοντας µια σύγκριση: Η αλληγορία της οικοδοµής...6 Ο σκοπός του βιβλίου: πού πάµε;...7 Μάθηση...7 Τι ακριβώς είναι η µάθηση;...7 Πώς πραγµατοποιείται µάθηση;...9 Γιατί είναι σηµαντική η µελέτη της µάθησης;...9 Σχεδίαση, Εφαρµογή, Αξιολόγηση (ΣΕΑ): Ένα αξιόπιστο µοντέλο για την επίτευξη της µάθησης...11 Πώς µπορεί να βελτιωθεί η µαθησιακή εµπειρία;...12 Ο εκπαιδευτικός ως ειδήµονας της διδασκαλίας...15 Μαθησιακό περιβάλλον: Η στροφή στην µαθητοκεντρική διδασκαλία...18 Τεχνολογία...19 Γιατί είναι σηµαντική η µελέτη της τεχνολογίας;...22 Τι ακριβώς είναι η εκπαιδευτική τεχνολογία;...22 Πώς χρησιµοποιείται η εκπαιδευτική τεχνολογία;...23 Τι σηµαίνει αποτελεσµατική ενσωµάτωση της τεχνολογίας;...25 Πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσµατική ενσωµάτωση της τεχνολογίας;...25 Ο ρόλος της διδασκαλίας...26 Η σχεδίαση της διδασκαλίας...27 Η δύναµη του σχεδίου...27 ιδακτικά µέσα...29 ιδασκαλία µέσω υπολογιστή...31 Ανακεφαλαίωση...31 Προτεινόµενες πηγές...32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Από τη θεωρία στην εφαρµογή... 35 Εισαγωγή...36 Η αξία της θεωρίας...36 Θεωρίες µάθησης...38 Η Συµπεριφοριστική προσέγγιση...38 Η προσέγγιση της επεξεργασίας των πληροφοριών...43 Η Κονστρουκτιβιστική προσέγγιση...48 Επιλογή θεωρητικών αρχών...53 Ανακεφαλαίωση...55 Προτεινόµενες πηγές...56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η/Υ και υπολογιστικά εργαλεία στη διδασκαλία και µάθηση... 59 Εισαγωγή...60 Κατανοώντας το υπολογιστικό σύστηµα...60 Υλικόι...61 Λογισµικό...64 Λειτουργία του υπολογιστή...65 Αξιολόγηση και αγορά υπολογιστικού συστήµατος...68 Αντιµετώπιση προβληµάτων...68 Ο υπολογιστής ως δάσκαλος, µαθητής και βοηθός...72 Υπολογιστικά εργαλεία...73 Επεξεργασία κειµένου...74 Επεξεργασία εικόνας...74 ηµιουργία παρουσιάσεων...76 Βάσεις δεδοµένων...77 Λογιστικά φύλλα...79 Εργαλεία Επικοινωνίας...80 Άλλα εργαλεία...84 Ανακεφαλαίωση...86 Προτεινόµενες πηγές...86
xvi ΜΕΡΟΣ II Σχεδιάζοντας την τεχνολογικά ενισχυµένη µαθησιακή εµπειρία... 89 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Τεχνολογία και διδακτικές συνθήκες: κατανοώντας τους µαθητές, τους διδακτικούς στόχους και το µαθησιακό περιβάλλον... 91 Εισαγωγή...92 Επισκόπηση του σχεδιασµού της διδασκαλίας...92 Μαθητές...93 Φύλο...93 Κοινωνικοοικονοµική θέση...94 Κουλτούρα και εθνικότητα...95 Προϋπάρχουσα γνώση...96 Κινητοποίηση...97 Μαθησιακό στυλ...98 Ειδικές ανάγκες...100 Τεχνολογικός αλφαβητισµός...101 Η διαφορετικότητα ως πλεονέκτηµα...102 Μαθησιακοί στόχοι...105 Πηγές µαθησιακών στόχων...106 Καθορισµός µαθησιακών στόχων...107 Σύνθεση µαθησιακών στόχων...110 Μαθησιακό περιβάλλον...110 Ανακεφαλαίωση...112 Προτεινόµενες πηγές...112 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Τεχνολογία και διδακτικός σχεδιασµός: αναγνωρίζοντας τις δραστηριότητεςκλειδιά του σχεδίου µαθήµατος... 115 Εισαγωγή...116 Ανάπτυξη διδακτικών δραστηριοτήτων...116 ραστηριότητες κινητοποίησης...116 ραστηριότητες προσανατολισµού...117 ραστηριότητες πληροφόρησης...119 ραστηριότητες εφαρµογής...120 ραστηριότητες αξιολόγησης...122 Τα σχέδια διδασκαλίας ως ευρετικοί οδηγοί...122 Πρακτικά οφέλη των σχεδίων διδασκαλίας...128 Πριν τη διδασκαλία...129 Στη διάρκεια της διδασκαλίας...130 Μετά τη διδασκαλία...131 Ανακεφαλαίωση...131 Προτεινόµενες πηγές...132 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ιδακτικές µέθοδοι: αναγνωρίζοντας τρόπους εµπλοκής των µαθητών... 135 Εισαγωγή...136 Τι είναι οι διδακτικές µέθοδοι και γιατί είναι σηµαντικές...136 Παρουσίαση...137 Επίδειξη...138 Συζήτηση...139 Παιχνίδια...141 Προσοµοίωση...142 Συνεργατική µάθηση...144 Ανακάλυψη...146 Λύση προβλήµατος...147 Άσκηση και Πρακτική...149 Φροντιστηριακή διδασκαλία...150 Συνδυασµός µεθόδων...151 Επιλογή µεθόδων...151 Ανακεφαλαίωση...155 Προτεινόµενες πηγές...156 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ιδακτικά µέσα: εµπλέκοντας πολλαπλά τις αισθήσεις των µαθητών... 159 Εισαγωγή...160 ιδακτικά µέσα...161 Κείµενο...161 Οπτικά µέσα...162 Αναρτηµένα οπτικά µέσα...167 Ήχος...169 Βίντεο...170 Πραγµατικά αντικείµενα και µοντέλα...173 Πολυµέσα...174 Επιλογή µέσων...178 Ανακεφαλαίωση...183 Προτεινόµενες πηγές...183 Αναγνώριση διδακτικών µέσων (λύση)...185 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Τεχνολογία και διδακτικό υλικό: επιλογή, προσαρµογή και δηµιουργία... 187 Εισαγωγή...188 ιδακτικά υλικά...189 ιδακτικά υλικά, µέθοδοι και µέσα: πώς συνεργάζονται για την εξασφάλιση της µάθησης...189 Πού, πότε και πώς περιαλµβάνονται τα διδακτικά υλικά στο σχέδιο διδασκαλίας;...191 Αποτιµώντας την αξία των διδακτικών υλικών...191
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πού βρίσκουµε και πώς αποκτούµε διδακτικά υλικά;...192 Επιλογή υπαρχόντων διδακτικών υλικών...193 Τροποποίηση διδακτικών υλικών...197 ηµιουργία νέων διδακτικών υλικών...198 ιαµορφωτική αξιολόγηση των διδακτικών υλικών...201 Αναζήτηση, προσαρµογή, δηµιουργία και αξιολόγηση διδακτικών υλικών: πώς µπορεί να βοηθήσει η τεχνολογία;...202 Πνευµατικά δικαιώµατα και "δίκαιη χρήση" υλικών από το διαδίκτυο...204 Ανακεφαλαίωση...208 Προτεινόµενες πηγές...209 ΜΕΡΟΣ III Εποικοδοµητική ενσωµάτωση της τεχνολογίας... 211 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 H ενσωµάτωση των υπολογιστών στη διδασκαλία... 213 Εισαγωγή...214 Η διαδικασία ενσωµάτωσης της τεχνολογίας: προετοιµάζοντας την ενσωµάτωση του Η/Υ στη µαθησιακή εµπειρία...215 Ο υπολογιστής ως δάσκαλος...216 Σενάριο: πολιτείες και πρωτεύουσες...216 Κατηγορίες διδακτικού λογισµικού...218 Ολοκληρωµένα Συστήµατα Μάθησης...225 Προβλήµατα και παγίδες...225 Ο υπολογιστής ως βοηθός...227 Σενάριο: Το παιχνίδι του χρηµατιστηρίου...227 Προβλήµατα και παγίδες...236 Ο υπολογιστής ως µαθητής (ο µαθητής ως δάσκαλος)...237 Σενάριο: Πολυµεσικές εργασίες...237 Συγγραφή πολυµέσων και υπερµέσων...239 Προβλήµατα και παγίδες...243 Θέµατα σχετικά µε την ενσωµάτωση των υπολογιστών στη διδασκαλία...244 Ανακεφαλαίωση...246 Προτεινόµενες πηγές...246 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ενσωµάτωση του διαδικτύου στη διδασκαλία και τη µάθηση...249 Εισαγωγή...250 xvii Προετοιµασία για την ενσωµάτωση του διαδικτύου στη µαθησιακή εµπειρία...250 Τι είναι το διαδίκτυο και πώς συνδεόµαστε σε αυτό;...253 Χρήσεις του διαδικτύου...253 Επικοινωνία...253 Ανάκληση πληροφοριών...253 ηµοσίευση πληροφοριών...253 Εφαρµογές επικοινωνίας...254 Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο και λίστες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας...255 Οµάδες συζήτησης (Newsgroups)...256 Στιγµιαία µηνύµατα και συνοµιλίες...257 Άλλες µορφές επικοινωνίας...259 Εφαρµογές στην αίθουσα διδασκαλίας...259 Ανάκληση πληροφοριών...260 Το κυνήγι του θησαυρού (Scavenger Hunt)...265 Ιστοεξερευνήσεις (WebQuests)...266 Εφαρµογές στην αίθουσα διδασκαλίας...266 ηµοσίευση πληροφοριών...267 ηµιουργία και κατασκευή ιστοσελίδων...268 Εφαρµογές στην αίθουσα διδασκαλίας...271 Προβλήµατα και παγίδες...271 Θέµατα σχεδικά µε τη χρήση του διαδικτύου στο σχολείο...273 Πνευµατικά δικαιώµατα και "δίκαιη χρήση" υλικών από το διαδίκτυο...273 Ζητήµατα ασφάλειας και προστασίας των πληροφοριών...273 Αξιολόγηση της ποιότητας ιστοσελίδων...275 Ανακεφαλαίωση...276 Προτεινόµενες πηγές...277 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Ενσωµάτωση της εκπαίδευσης από απόσταση στη διδασκαλία... 281 Εισαγωγή...282 Προετοιµάζοντας την ενσωµα τωση της εκπαίδευσης από απόσταση στη διδασκαλία...282 Τι είναι η εκπαίδευση από απόσταση;...283 Τεχνολογίες της εκπαίδευσης από απόσταση...284 Τεχνολογίες βασισµένες στον ήχο...285 Τεχνολογίες βασισµένες στο βίντεο...285 Τεχνολογίες βασισµένες στους Η/Υ...287 Σχεδιάζοντας την εκπαίδευση από απόσταση...288 Οφέλη της εκπαίδευσης από απόσταση...288 Οι µαθητές στην εκπαίδευση από απόσταση...289 Προετοιµασία της εκπαίδευσης από απόσταση...290 Προβλήµατα και παγίδες...293 Υλοποίηση της εκπαίδευσης από απόσταση...295
xviii Παραδείγµατα εκπαίδευσης από απόσταση...295 Στρατηγικές της εκπαίδευσης από απόσταση...296 Αξιολόγηση των µαθητών στην εκπαίδευση από απόσταση...299 Βασικές αρχές χρησιµοποίησης της εκπαίδευσης από απόσταση...299 Θέµατα που συνδέονται µε την εκπαίδευση από απόσταση...301 Ανακεφαλαίωση...304 Προτεινόµενες πηγές...304 ΜΕΡΟΣ IV: Εξασφαλίζοντας την επιτυχία των τεχνολογικά ενισχυµένων µαθησιακών εµπειριών... 307 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Αξιολόγηση µαθητών και διδακτικών υλικών... 309 Εισαγωγή...310 Τι είναι η αξιολόγηση...310 Γιατί χρειάζεται η αξιολόγηση...311 Αξιολογώντας τους µαθητές...312 Αξιολογώντας τη διδασκαλία...313 Πώς γίνεται η αξιολόγηση...314 Τεχνικές αξιολόγησης των µαθητών...316 Τεχνικές για την αξιολόγηση της διδασκαλίας...329 Ανακεφαλαίωση...335 Προτεινόµενες πηγές...335 ΜΕΡΟΣ V Τεχνολογία και µάθηση σήµερα και αύριο 337 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 Θέµατα ενσωµάτωσης της τεχνολογίας... 339 Εισαγωγή...340 Πώς µπορεί να επιτευχθεί αποτελεσµατικά η ενσωµάτωση της τεχνολογίας;...341 Ποιοι είναι οι φραγµοί που µπορεί να εµποδίσουν την ενσωµάτωση της τεχνολογίας;...345 Κόστος...345 Πώς µπορούν να ξεπεραστούν τα εµπόδια ενσωµάτωσης της τεχνολογίας;...349 Ποια νέα ζητήµατα µπορεί να προκύψουν από την ενσωµάτωση της τεχνολογίας;...351 Γιατί θα πρέπει να επενδυθεί χρόνος, προσπάθεια και χρήµα στην ενσωµάτωση της τεχνολογίας;...359 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ανακεφαλαίωση...362 Προτεινόµενες πηγές...363 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 Τάσεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία... 364 Εισαγωγή...365 Η εκπαιδευτική τεχνολογία στο παρελθόν...367 Οι ρίζες του διδακτικού σχεδιασµού...367 Οι ρίζες των εκπαιδευτικών µέσων...368 Οι ρίζες του πεδίου των Η/Υ στην εκπαίδευση...369 Η εκπαιδευτική τεχνολογία σήµερα...371 Η θέση της εκπαιδευτικής τεχνολογίας σήµερα...371 Η εκπαιδευτική τεχνολογία στα σχολεία σήµερα...373 Η εκπαιδευτική τεχνολογία στο µέλλον...377 Τεχνολογίες ορίζοντα...377 Σχολείο και εκπαίδευση στο µέλλον...381 Ανακεφαλαίωση...384 Προτεινόµενες πηγές...385 Παράρτηµα Α Εθνικά Πρότυπα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (NETS)...389 Παράρτηµα Β είγµα σχεδίου µαθήµατος του Kevin Spencer...393 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ... 401 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 417 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ... 423 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ENNOIΩΝ... 427