ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Ισοκινητική μέθοδος αξιολόγησης Ισοκινητική δυναμοτρία αποκατάσταση Dr. Γεροδήμος Βασίλειος Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ-ΠΘ email: bgerom@pe.uth.gr, webpage: www.vgerodimos.gr Η ισοκινητική μέθοδος αξιολόγησης χρησιμοποιείται από πολλούς επιστήμονες για μέτρηση μυϊκής απόδοσης (δύναμη). Με βάση αξιολόγηση αποτελεσμά από ισοκινητική δοκιμασία καθοδηγείται η προπονητική διαδικασία στόχο τόσο αποφυγή ή αποκατάσταση τραυματισμών όσο αύξηση απόδοσης- επίδοσης. Επίσης τα αποτελέσματα ισοκινητικής αξιολόγησης χρησιμοποιούνται συχνά για πρόβλεψη απόδοσης διάφορες αγωνιστικές δρασριότες. Ισοκινητικό δυναμότρο (Cybex NORM) Αξιοπιστία Διερεύνηση σχέση : τις επαναλήψεις, το διάλειμμα τις γωνιακές ταχύτες χρησιμοποιήθηκαν, διαφορετική μυϊκή ενεργοποίηση μυϊκή ομάδα αξιολογήθηκε καθώς θέση τοποθέσης, ηλικία, το φύλο το διαφορετικό άθλημα εξεταζομένων. Συνολικά φαίνεται ότι οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι η ισοκίνηση είναι μια αξιόπισ μέθοδος αξιολόγησης μυϊκής δύναμης πολλά πλεονεκτήματα έναντι άλλων θόδων αξιολόγησης δύναμης (Baltzopoulos & Brodie,, 1989 Kellis et al., 1999 Perrin,, 1993). Σύμφωνα τις λέτες η ομόκεντρη ισοκινητική αξιολόγηση είναι πιο αξιόπισ από έκκεντρη (Baltzopoulos & Brodie, 1989 Kellis et al., 1999), η αξιολόγηση αργές γωνιακές ταχύτες είναι πιο αξιόπισ από αυτή στις γρήγορες (Kellis et al., 1999 Montgomery et al., 1989).
Αξιοπιστία (έφηβοι ποδοσφαιριστές) Εγκυρότα Η ισοκινητική μέθοδος αξιολόγησης θεωρείται μια έγκυρη μέθοδος τρά δύναμη μυών λειτουργία αρθρώων διάφορες συνθήκες. Kellis, Kellis, Gerodimos, Manou. (1999). Pediatr Exerc Sci, 11(3), 218-228. Ροπή (μέγισ μέση) (peak and average torque) Κατά ισοκινητική αξιολόγηση μιας μυϊκής ομάδας υπάρχει η δυνατότα μέτρησης τόσο μέγισ ισοκινητικής ροπής δύναμης δηλαδή γαλύτερης τιμής δύναμης θα παραχθεί στο έυρος κίνησης εξετάζεται όσο του μέσου όρου ισοκινητικής ροπής δύναμης θα παραχθεί στο σύνολο του εύρους κίνησης. Η τιμή δύναμης παράγεται ως αποτέλεσμα ισοκινητικής αξιολόγησης επηρεάζεται από το πρωτόκολλο χρησιμοποιείται για μέτρηση. Παράτροι του πρωτοκόλλου μέτρησης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο όσον αφορά σ τιμή δύναμης θα παραχθεί είναι: οι επαναλήψεις, η γωνιακή ταχύτα (επιβάρυνση), η μυϊκή ομάδα, ο τρόπος ενεργοποίησης μυών (ομόκεντρα, έκκεντρα) κ.α. Έργο (work) & Ισχύς (power) Δύο ταβλητές επίσης μπορούν να υπολογισθούν για μια μυϊκή ομάδα είναι το έργο η ισχύς παράγεται κατά διάρκεια μιας κίνησης.
Γωνία επίτευξης μέγισ ροπής (angle of peak torque) Κατά διάρκεια παραγωγής δύναμης ένα εύρος κίνησης δίνεται η δυνατότα να αξιολογήσου ισοκινητική ροπή δύναμης μια συγκεκριμένη γωνία. Σχετική μέγισ ροπή δύναμης (relative isokinetic strength) Όταν χρησιμοποιού τα αποτελέσματα ισοκινητικής αξιολόγησης για να συγκρίνου τις επιδόις δύναμη διαφορετικούς πληθυσμούς ή στο ίδιο άτομο επανατρόντας το τά από ένα χρονικό διάσμα θα πρέπει να λαμβάνου υπόψη μας τις διαφορές σ μυϊκή μάζα. Η μυϊκή μάζα είναι ένα μέγεθος όπως είναι γνωστό επηρεάζει τις τιμές μέγισ δύναμης. Για να ελέγξου αυτόν τον παράγοντα όσον αφορά σ μέγισ δύναμη παρουσιάζου τα αποτελέσματα αξιολόγησης τόσο απόλυτες όσο σχετικές τιμές. Ο τρόπος θα γίνει αυτή η σχετικοποίηση ποικίλει ανάλογα μέθοδο θα ακολουθήσου. Οι πιο συχνά χρησιμοποιούνες μέθοδοι σχετικοποίησης είναι: α. το λόγο μέγισ ροπή δύναμης / σωματικό βάρος, β. το λόγο μέγισ ροπή δύναμης / άλιπη σωματική μάζα γ. αλλοτρία (Jaric,, 2002). Gerodimos, V. et al. (2006). Isokin Exerc Sci, 14, 81 89. Ισοκινητική ροπή δύναμης (απόλυ σχετική) Σχέση δύναμης-ταχύτας (force-velocity relationships) Η σχέση δύναμης - ταχύτας είναι μια πολύ σημαντική ταβλητή καθώς τα ισοκινητικά δυναμότρα μας δίνουν δυνατότα να αξιολογήσου μια μυϊκή ομάδα διάφορες γωνιακές ταχύτες (συνήθως από 1 έως 500 ο /s). Η σχέση δύναμης ταχύτας διαφέρει ανάλογα τον τρόπο ενεργοποιείται-εξετάζεται εξετάζεται μια μυϊκή ομάδα (ομόκεντρα ή έκκεντρα). Όσον αφορά σ ομόκεντρη αξιολόγηση μυών η ισοκινητική ροπή δύναμης παράγεται από μια μυϊκή ομάδα ιώνεται όσο αυξάνεται η γωνιακή ταχύτα (Baltzopoulos & Brodie,, 1989 Gerodimos, et al., 2003 & 2006). Αντίθετα κατά έκκεντρη αξιολόγηση μυών η ισοκινητική ροπή δύναμης παραμένει σταθερή ή ρικές περιπτώις αυξάνεται αύξηση γωνιακής ταχύτας (Gerodimos, et al., 2003 Kellis & Baltzopoulos, 1995).
? Σχέση δύναμης- ταχύτας Αμφίπλευρες συγκρίις (bilateral muscle group comparisons) Gerodimos, V. et al. (2003). J Sports Med Phys Fitness, 43(4), 444-452.? Η ισοκινητική μέθοδος αξιολόγησης μας δίνει δυνατότα να πραγματοποιήσου αμφίπλευρες συγκρίις δηλαδή να εξετάσου διαφορά δύναμης παρουσιάζουν οι ίδιες μυϊκές ομάδες στα δύο μέλη του σώματος π.χ. σύγκριση δύναμης τετρακέφαλου του δεξιού σκέλους τον τετρακέφαλο του αριστερού. Αμφίπλευρες συγκρίις - τραυματισμοί - αποκατάσταση Ι Αμφίπλευρες συγκρίις (Εκτείνοντες του γόνατος 17χρ χρ. ποδοσφαιριστές) Είναι γενικά αποδεκτό ότι υγιή άτομα δεν εμφανίζονται στατιστικά σημαντικές διαφορές σ ισοκινητική ροπή δύναμης ταξύ δύο λών (Australian Sports Commission,, 2000 Kellis et al., 2001), αν υπάρχουν λέτες υποσρίζουν το αντίθετο (Chandler et al., 1992 Costain & Williams 1984 Mohtadi et al., 1990). Συνήθως ένα από τα δυο μέλη εξετάζονται είναι το κυρίαρχο δηλαδή το ποιο δυνατό. Μια διαφορά δύναμης ταξύ δύο λών τάξης του 10% θεωρείται φυσιολογική (Chin et al., 1994 Grace et al., 1984 Knapik et al., 1991 Vagenas & Hoshizaki,, 1991). Ισοκινητική ροπή δύναμης (Nm) 300 250 200 150 100 50 0 Prefered Non prefered 214,6 213,6 181,1 182,8 158,8 158 60 120 180 Γωνιακή ταχύτα ( o /s) Kellis, Gerodimos, Kellis, Manou (2001). Isokin Exerc Sci, 9, 31-39
Αμφίπλευρες συγκρίις - τραυματισμοί αποκατάσταση ΙΙ Η διαφορά αυτή (έως 10%) συνήθως διολογείται από τον τρόπο λειτουργίας μυών κάποιο άθλημα συχνότερη διαφορετική χρήση του ενός μέλους π.χ. τένις ή από προηγούνο ιστορικό τραυματισμού στο ένα μέλος. Διαφορές γαλύτερες του 10%, όταν αυτές δεν μπορούν να αιτιολογηθούν, πρέπει να αντιτωπίζονται π.χ. ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα ενδυνάμωσης διότι πολλοί επιστήμονες υποσρίζουν ότι γάλες αμφίπλευρες διαφορές μπορεί να οδηγήσουν τραυματισμό. Γενικότερα οι γαλύτερες αμφίπλευρες διαφορές παραρούνται στα άνω λιγότερο στα κάτω άκρα (Australian Sports Commission,, 2000). Αναλογίες ανταγωνιστών / αγωνιστών μυών (reciprocal muscle group ratios) Ως αναλογία ανταγωνιστών / αγωνιστών μυών μια άρθρωση καλείται το πηλίκο ισοκινητικής ροπής δύναμης ανταγωνιστών προς ισοκινητική ροπή δύναμης αγωνιστών μυών πολλαπλασιαζόνο επί εκατό. Ανάλογα τον τρόπο θα αξιολογηθεί η ισοκινητική ροπή δύναμης κάθε μυϊκή ομάδα (ομόκεντρα ή έκκεντρα) προκύπτουν τέσρα είδη αναλογιών (Baltzopoulos & Kellis, 1998 Dvir,, 1995 Gerodimos et al., 2003 Kellis & Baltzopoulos, 1995 Perrin,, 1993): α. CON/CON CON, β. ECC/ECC ECC, γ. ECC/CON CON δ. CON/ECC ECC. Αναλογίες ανταγωνιστών / αγωνιστών μυών Gerodimos, V. et al. (2006). Isokin Exerc Sci, 14, 81 89. Gerodimos, V. et al. (2003). J Sports Med Phys Fitness, 43(4), 444-452. Αναλογίες ανταγωνιστών / αγωνιστών μυών - τραυματισμοί - αποκατάσταση Η σημαντικότα αυτής ισοκινητικής παραμέτρου έγκειται σ χρήση ως δείκ σταθερότας ή αστάθειας μιας άρθρωσης (Baltzopoulos & Kellis,, 1998 Baltzopoulos & Brodie, 1989 Kellis & Baltzopoulos,, 1995). Η αστάθεια μιας άρθρωσης είναι πιθανά ένας από τους παράγοντες ενέχονται σ πρόκληση τραυματισμών αν πολλοί επιστήμονες αμφισβητούν ή δεν έχουν πεισθεί ακόμα για σχέση παραμέτρου αυτής τους τραυματισμούς (Australian Sports Commission,, 2000). Σ διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει ένας γάλος αριθμός λετών ό έχουν αξιολογήι αναλογίες διάφορες αρθρώις τόσο αθλητές διαφορετικών αθλημά όσο φυσιολογικούς ειδικούς πληθυσμούς (Aagaard et al., 1998 Calmels et al., 1997 Gerodimos et al., 2003 & 2006 Highgenboten et al., 1988 Kellis et al., 2001).
Πλεονεκτήματα-περιορισμοί ισοκινητικής θόδου αξιολόγησης Σχέση Κατακόρυφης Αλτικότας Ισοκινητικής Ροπής Δύναμης Καλαθοσφαιριστές Αναπτυξιακών Ηλικιών Πλεονεκτήματα: η αξιοπιστία, η ασφάλεια του δοκιμαζόνου κατά διάρκεια μέτρησης, η δυνατότα απομόνωσης μέτρησης μιας μυϊκής ομάδας, τέλος, ο έλεγχος ταχύτας κατά εκτέλεση δοκιμασίας (Baltzopoulos, 1996 Cabri,, 1991 Perrin,, 1993). Διαφορές ισοκίνησης, όσον αφορά στον τρόπο λειτουργίας του νευρομυϊκού μηχανισμού, από τις περισσότερες αθλητικές δρασριότες (Baltzopoulos,, 1996). Οι παραπάνω δυναμικές κινηματικές διαφορές είναι το σημαντικότερο ιονέκμα θόδου, μας εμποδίζει να κάνου ακριβή πρόγνωση απόδοσης (Γεροδήμος,, 2002). Επίσης ένα επιπρόσθετο ιονέκμα αυτής θόδου αξιολόγησης είναι το υψηλό κόστος ισοκινητικών μηχανημά. Γεροδήμος συν. (2006). Αναζητήις σ Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 4(3), 449-454. Ασφάλεια εξεταζόνου Η ισοκινητική μέθοδος αξιολόγησης είναι μια από τις ασφαλέστερες θόδους αξιολόγησης. Κατά διάρκεια αξιολόγησης όλες οι συνθήκες είναι ελεγχόνες (μυϊκή δρασριότα, επιβάρυνση κ.α.)..). Επίσης οι κατασκευαστές μηχανημά τα εφοδιάζουν διάφορα εξαρτήματα (ιμάντες, ασφάλειες κ.α.).) διασφαλίζουν τον απόλυτο έλεγχο κίνησης κατά διάρκεια αξιολόγησης. Τέλος οι εξεταστές συμβάλουν σ ασφάλεια του εξεταζόνου όταν: α. ακολουθούν αυσρά τις οδηγίες κατασκευαστών, β. γνωρίζουν το ιατρικό ιστορικό του εξεταζόνου γ. προετοιμάζουν κατάλληλα τον εξεταζόνο για μέτρηση (εξοικείωση, προθέρμανση κ.α.)..). Διαδικασία μέτρησης/περιγραφή
Ρύθμιση λειτουργίας (Calibration) Η ρύθμιση λειτουργίας του ισοκινητικού μηχανήματος είναι μια διαδικασία μας διασφαλίζει για ακρίβεια δεδομένων παίρνου από το μηχάνημα. Τα περισσότερα ισοκινητικά μηχανήματα παρέχουν δυνατότα αυτόμα ρύθμισης λειτουργίας τους, όταν αυτό ζηθεί από τον εξεταστή. Οι περισσότεροι κατασκευαστές ισοκινητικών μηχανημά προτείνουν, για διασφάλιση ακρίβειας τρήων, μηνιαία ρύθμιση λειτουργίας μηχανημά (Australian Sports Commission,, 2000). Οδηγίες (Instructions) Όπως όλες τις δοκιμασίες έτσι σ ισοκινητική θα πρέπει να δοθούν στους εξεταζόνους σύντος απλές οδηγίες οι οποίες θα πρέπει να επικεντρωθούν ακριβώς στο τι πρέπει να κάνουν κατά δοκιμασία. Εξηγήις αφορούν γενικότερα σ ισοκινητική μέθοδο αξιολόγησης π.χ. ποιες παραμέτρους αξιολογεί κ.α. δεν θεωρούνται απαραίτες πριν κατά διάρκεια δοκιμασίας μπορεί να μπερδέψουν τον εξεταζόνο (Australian Sports Commission,, 2000). Αμέσως πριν έναρξη αξιολόγησης η οδηγία συνήθως δίνεται στον εξεταζόνο είναι «να ωθήι να τραβήξει όσο πιο δυνατά γρήγορα μπορεί όλο το εύρος κίνησης». Εξοικείωση (familiarization) Ο ισοκινητικός τρόπος αξιολόγησης είναι μια πρωτόγνωρη αίσθηση για τον εξεταζόνο οποία δεν είναι εξοικειωμένος. Η μη εξοικείωση, μέθοδο αξιολόγησης, μπορεί να δημιουργήι στον εξεταζόνο άγχος παρανόηση διαδικασίας αξιολόγησης γεγονός θα κάνει αναξιόπισ (Brown,, 2000 Perrine,, 1993). Η έκκεντρη αξιολόγηση είναι μια δυσκολότερη, συγκριτικά ομόκεντρη, διαδικασία θα πρέπει να δοθεί γαλύτερη έμφαση. Γενικότερα η διαδικασία εξοικείωσης του εξεταζόνου εντάσται σ ειδική προθέρμανση πριν αξιολόγηση. Τέλος ο εξεταστής ξεκινά αξιολόγηση μόνο αν πιστεύει ότι ο δοκιμαζόνος κατανόη εξοικειώθηκε δοκιμασία. Τοποθέση (body position) σταθεροποίηση (stabilization) Πολύ σημαντικό ρόλο για αξιοπιστία μιας ισοκινητικής δοκιμασίας διαδραματίζουν η τοποθέση σταθεροποίηση του ατόμου θα αξιολογηθεί στο ισοκινητικό δυναμότρο. Είναι πολύ σημαντικό για αξιοπιστία μέτρησης να αποκλειστεί οποιαδήποτε κίνηση άλλης άρθρωσης από αυτήν αξιολογείται. Τα ισοκινητικά δυναμότρα παρέχουν δυνατότα, διάφορα εξαρτήματα διαθέτουν (ζώνες κ.α.),.), σταθεροποίησης του ατόμου θα αξιολογηθεί.
Ισοκινητική αξιολόγηση γόνατος (καμπτήρες-εκτείνοντες) Ισοκινητική αξιολόγηση γόνατος (καμπτήρες-εκτείνοντες) Γεροδήμος (2002). Διδακτορική διατριβή, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Εργαστήριο Αθλητικής Απόδοσης Υγείας, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Ισοκινητική αξιολόγηση ισχίου (καμπτήρες-εκτείνοντες) Ισοκινητική αξιολόγηση ποδοκνημικής (καμπτήρες-εκτείνοντες) Εργαστήριο Αθλητικής Απόδοσης Υγείας, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Γεροδήμος (2002). Διδακτορική διατριβή, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ
Ισοκινητική αξιολόγηση ποδοκνημικής (καμπτήρες-εκτείνοντες) Ισοκινητική αξιολόγηση ποδοκνημικής (έξω στροφή) Γεροδήμος (2002). Διδακτορική διατριβή, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Εργαστήριο Αθλητικής Απόδοσης Υγείας, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Ισοκινητική αξιολόγηση ποδοκνημικής (έσω στροφή) Εργαστήριο Αθλητικής Απόδοσης Υγείας, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Διόρθωση βαρύτας (gravity correction) Όταν η διαδικασία αξιολόγησης ενός μέλους- άρθρωσης επηρεάζεται από το φαινόνο βαρύτας π.χ. αξιολόγηση εκτεινόν καμπτήρων μυών του γόνατος, θα πρέπει να ακολουθείται μια διαδικασία ελέγχου διόρθωσής (Australian Sports Commission,, 2000 De Ste Croix,, 2003). Η διόρθωση βαρύτας είναι μια διαδικασία απαραί για αξιόπισ μέτρηση δύναμης. Τα σύγχρονα δυναμότρα έχουν δυνατότα αυτόμα διόρθωσης βαρύτας αν κάποιοι λετές έχουν προτείνει άλλους τρός διόρθωσης βαρύτας ( χρήση ανθρωποτρικών χαρακριστικών) παρουσιάζουν αρκετά πλεονεκτήματα ιδίως εξεταζόνους αναπτυξιακών ηλικιών (Kellis & Baltzopoulos,, 1996).
Μυϊκή ενεργοποίηση (muscle action) Από τις λέτες έχουν πραγματοποιηθεί γνωρίζου ότι η έκκεντρη δύναμη μιας μυϊκής ομάδας είναι γαλύτερη από ομόκεντρη (Gerodimos et al., 2003 & 2006 Kellis et al., 2001). Οι μυϊκές ομάδες ενεργοποιούνται τόσο στις αθλητικές όσο στις καθηρινές δρασριότες ομόκεντρα έκκεντρα. Έτσι για να αποκτήσου μια ολοκληρωμένη εικόνα δύναμης μιας μυϊκής ομάδας του τρό αυτή αναπτύσται θα πρέπει να αξιολογού τόσο ομόκεντρα όσο έκκεντρα. Όταν το πρωτόκολλο ισοκινητικής αξιολόγησης περιλαμβάνει ομόκεντρη έκκεντρη δοκιμασία τότε συνήθως η ομόκεντρη προηγείται έκκεντρης (Australian Sports Commission,, 2000). Μυϊκή ενεργοποίηση (muscle action) Gerodimos, V. et al. (2003). J Sports Med Phys Fitness, 43(4), 444-452. Προθέρμανση (warm up) Η προετοιμασία του εξεταζόνου πριν αξιολόγηση περιλαμβάνει γενική ειδική προθέρμανση. Η γενική προθέρμανση συνίσταται ελαφρύ (χαλαρό) τρέξιμο ή ποδηλάτιση διατάις στις μυϊκές ομάδες θα εξεταστούν (Australian Sports Commission, 2000 Brown,, 2000). Η ειδική προθέρμανση γίνεται στο ισοκινητικό δυναμότρο συνήθως περιλαμβάνει 3-5 υπομέγιστες 1-3 μέγιστες προσπάθειες κάθε γωνιακή ταχύτα θα εξεταστεί (De Ste Croix,, 2003 Perrine,, 1993). Πρωτόκολλα αξιολόγησης (test protocols)
Ταχύτα αξιολόγησης (test velocity) Τα ισοκινητικά δυναμότρα μας δίνουν δυνατότα να αξιολογήσου μια μυϊκή ομάδα διάφορες γωνιακές ταχύτες κυμαίνονται συνήθως από 1 έως 500 ο /s ανάλογα τον τύπο του ισοκινητικού δυναμότρου. Κριτήρια επιλογής γωνιακής ταχύτας Ι (το εύρος κίνησης άρθρωσης) Oι αρθρώις μικρό εύρος κίνησης πρέπει να εξετάζονται μικρότερη γωνιακή ταχύτα (Australian Sports Commission,, 2000). Ένας πρακτικός τρόπος υπολογισμού πιο αργής ταχύτας μπορού να αξιολογήσου μια άρθρωση είναι να διαιρέσου το εύρος κίνησης άρθρωσης δια δύο (εύρος/2= ελάχισ γωνιακή ταχύτα αξιολόγησης). Κριτήρια επιλογής γωνιακής ταχύτας ΙΙ (το εύρος κίνησης άρθρωσης) Όσον αφορά στις γρήγορες γωνιακές ταχύτες θα πρέπει να έχου υπόψη μας ότι το μέλος εξετάζεται χρειάζεται κάποιο χρόνο επιτάχυνσης μέχρι να κινηθεί ταχύτα εξέτασης. Έτσι πολύ υψηλές ταχύτες το εύρος στο οποίο κινείται το μέλος ταχύτα εξέτασης είναι πολύ μικρό για να μπορέι να αναπτυχθεί η μέγισ ισοκινητική ροπή δύναμης κάνοντας μέτρηση μη αξιόπισ. Σε αξιολογήις πολύ υψηλές ταχύτες, ιδίως όταν το εύρος κίνησης είναι μικρό, θα ήταν προτιμότερο τα δεδομένα μέτρησης θα αξιολογηθούν να προέρχονται από ένα συγκεκριμένο-προεπιλεγμένο εύρος κίνησης ό είμαστε σίγουροι ότι το μέλος αξιολογείται έχει αναπτύξει γωνιακή ταχύτα απαιτείται (Iossifidou & Baltzopoulos,, 1996). Κριτήρια επιλογής γωνιακής ταχύτας ΙΙΙ (ο τρόπος δρασριοποίησης μυών) Η έκκεντρη αξιολόγηση γίνεται μικρότερες γωνιακές ταχύτες σύγκριση ομόκεντρη αξιολόγηση. Συνήθως η γωνιακή ταχύτα κατά έκκεντρη αξιολόγηση δεν ξεπερνά τις 180ο/s (Australian Sports Commission,, 2000).
Κριτήρια επιλογής γωνιακής ταχύτας ΙV Κριτήρια επιλογής γωνιακής ταχύτας V Συνήθως ένα πρωτόκολλο αξιολόγησης δύναμης μιας μυϊκής ομάδας περιλαμβάνει τόσο αργές όσο γρήγορες γωνιακές ταχύτες. Όταν χρησιμοποιείτε ένα τέτοιο πρωτόκολλο περιλαμβάνει αξιολόγηση πολλές γωνιακές ταχύτες τότε η αξιολόγηση στις αργές γωνιακές ταχύτες θα πρέπει να προηγείται γρήγορων (Australian Sports Commission, 2000 De Ste Croix,, 2003 Perrine,, 1993). Αυτό βοηθά στο να κατανοήι ο εξεταζόνος κίνηση τις απαιτήις δύναμη (De Ste Croix,, 2003), ιώνει πιθανότα τραυματισμού (De Ste Croix,, 2003) κάνει το πρωτόκολλο αξιολόγησης πιο αξιόπιστο ιδίως αρχάριους εξεταζόνους (Wilhite et al., 1992). Άρθρωση Κίνηση Αργές ταχύτες (deg/s) Γρήγορες ταχύτες (deg/s) Ώμος (shoulder) κάμψη-έκταση 120 180 προσαγωγή-απαγωγή 120 180 έσω-έξω στροφή 120 180 Αγκώνας (elbow) κάμψη-έκταση 120 180 Καρπός (wrist) πρηνισμός-υπτιασμός 60 90 κάμψη-έκταση 60 90 Ισχίο (hip) προσαγωγή-απαγωγή 60 90 κάμψη-έκταση 60 90 έσω-έξω στροφή 60 Γόνατο (knee) κάμψη-έκταση 60 180 έσω-έξω στροφή 60 120 Ποδοκνημική (ankle) πελματιαία-ραχιαία κάμψη 60 120 έσω-έξω στροφή 60 120 Κορμός (trunk) κάμψη-έκταση 60 90 Αριθμός επαναλήψεων (number of test repetitions) Επαναλαμβανόνες μυϊκές συστολές απαιτούνται για να επιτύχει μια μυϊκή ομάδα πραγματική μέγιστή δύναμη (Perrine,, 1993). Ανάλογα γωνιακή ταχύτα σ οποία γίνεται η αξιολόγηση η μέγισ ισοκινητική ροπή δύναμης χρειάζεται 2 έως 6 επαναλήψεις για να αναπτυχθεί (Baltzopoulos & Brodie,, 1989). Οι 3 έως 5 επαναλήψεις ανά γωνιακή ταχύτα φαίνεται να είναι ο αριθμός επαναλήψεων χρησιμοποιείται από τους περισσότερους ειδικούς ασχολούνται ισοκινητική αξιολόγηση (Australian Sports Commission,, 2000 Brown,, 2000 Gerodimos, et al., 2006 Gerodimos, et al., 2003 Kellis 2001 Perrine,, 1993). Διάλειμμα (rest) Το διάλειμμα ταξύ διαφορετικών γωνιακών ταχυτή, τύπων μυϊκής δρασριότας, λών αξιολογούνται είναι απαραίτο για αξιοπιστία του πρωτοκόλλου. Ένα διάλειμμα ταξύ 30 90 είναι απαραίτο αρκετό για αποκατάσταση επαναξιολόγηση μιας μυϊκής ομάδας (Australian Sports Commission,, 2000 Brown,, 2000 De Ste Croix,, 2003 Perrine,, 1993).
Εύρος κίνησης (range of motion) Το εύρος κίνησης από άρθρωση άρθρωση ανάλογα κίνηση πραγματοποιείτε διαφέρει π.χ. το ιδανικό εύρος κίνησης άρθρωσης του γονάτου κατά πλήρη έκταση - πλήρη κάμψη είναι περί 135 ο ενώ ποδοκνημικής άρθρωσης το ιδανικό εύρος κίνησης κατά πελματιαία - ραχιαία κάμψη είναι περί 70 ο (Perrine,, 1993). Επίσης διαφορετικό εύρος κίνησης επιτυγχάνεται από εξεταζόνο εξεταζόνο σ ίδια άρθρωση κίνηση λόγω ανατομικών διαφορών διαφορών σ ευκαμψία. Έτσι πρωτόκολλα μέτρησης θα επαναληφθούν τά από κάποιο χρονικό διάσμα στα ίδια άτομα ή πιθανόν θα χρησιμοποιηθούν για να συγκριθούν οι επιδόις ταξύ διαφορετικών ατόμων θα πρέπει να ορίσου ένα συγκεκριμένο κοινό εύρος κίνησης κριτήριο να μπορεί αυτό το εύρος κίνησης να επιτευχθεί από όλους τους εξεταζόνους. Λεκτική Οπτική ανατροφοδόση Ι (Verbal and Visual feedback) Η ικανότα απόδοσης ενός ατόμου κατά ισοκινητική αξιολόγηση φαίνεται να επηρεάζεται από ανατροφοδόση θα δεχθεί από το είδος αυτής. Τα σηρινά εξελιγμένα ισοκινητικά δυναμότρα δίνουν δυνατότα οπτικής ανατροφοδόση πραγματικό χρόνο (real time). Από διάφορες λέτες φαίνεται ότι η οπτική ανατροφοδόση συμβάλει σ βελτίωση επίδοσης κατά ισοκινητική αξιολόγηση ιδίως όταν αυτή γίνεται αργές γωνιακές ταχύτες (Baltzopoulos et al., 1991 Dvir,, 1995 Kellis & Baltzopoulos, 1996). Πλέον στις περισσότερες ισοκινητικές αξιολογήις χρησιμοποιείται οπτική ανατροφοδόση. Λεκτική Οπτική ανατροφοδόση ΙΙ (Verbal and Visual feedback) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Αντίθετα η λεκτική ενθάρρυνση του εξεταζόνου, παρότι αυτή επηρεάζει απόδοσή του, δε χρησιμοποιείται τόσο όσο η οπτική ανατροφοδόση διότι δεν είναι σταθερή μπορεί να διαφέρει από μέτρηση μέτρηση (Dvir,, 1995). Επίσης πολύ σημαντικός είναι ο τόνος η ένταση λεκτικής ενθάρρυνσης, μπορεί να προκαλέι, όταν είναι πολύ επιθετική, τα αντίθετα από τα ανανόνα αποτελέσματα (Wilk et al., 1991). Ισοκινητική δυναμοτρία αποκατάσταση Dr. Γεροδήμος Βασίλειος Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ-ΠΘ email: bgerom@pe.uth.gr, webpage: www.vgerodimos.gr
Εξειδίκευση (specificity) Ισοκινητική προπόνηση Οι προσαρμογές του νευρομυϊκού συστήματος κατ επέκταση η βελτίωση σ απόδοση συνδέονται άσα τον τύπο - τρόπο προπόνησης δύναμης πραγματοποιείται. Υπάρχει έτσι μια εξειδικευμένη σχέση προπόνησης - προσαρμογών ως προς: τις μυϊκές ομάδες συμτέχουν σ άσκηση, το κινητικό πρότυπο (movement pattern), το εύρος movement), κίνησης αρθρώων (joint ranges of ταχύτα δρασριοποίησης μυών (velocity of contraction), τον τύπο μυϊκής δρασριοποίησης (type of muscle action), τα ενεργειακά συστήματα εμπλέκονται. Σχέση ταχύτας - Προσαρμογών σ δύναμη Farthing and Chilibeck (2003). The effects of eccentric and concentric training at different velocities on muscle hypertrophy. Eur J Appl Physiol,, 89, 578-586. 586. Μέγισ Δύναμη Ισχύς / Αντοχή Ισχύς Άσκηση: ομόκεντρη (1 χέρι) έκκεντρη (1 χέρι), δύο ταχύτες (30 ο /s 180 ο /s), ισοκινητική ροπή καμπτήρων μυών άρθρωσης του αγκώνα. Πρόγραμμα: 8 εβδομάδες 0 o /s 90 o /s 180 o /s 240 o /s 400 o /s Αξιολόγηση: Ομόκεντρη έκκεντρη ισοκινητική ροπή δύναμης υπέρηχο (μυϊκή υπερτροφία). Kovaleski and Heitman. (2000). Human Kinetics, pp:171.
Αποτελέσματα Higbie et al. (1996). Effects of concentric and eccentric training on muscle strength, cross-sectional sectional area, and neural activation. J Appl Physiol, 81(5), 2173-2181. 2181. Άσκηση: ομόκεντρη (1 ομάδα) έκκεντρη (1 ομάδα) ισοκινητική ροπή εκτεινόν μυών του γόνατος Μυϊκή υπερτροφία Πρόγραμμα: 10 εβδομάδες εβδομάδα 3 τ Χ 10 επαναλήψεις στις 60 ο /s συχνότα 3 φορές / Αξιολόγηση: Ομόκεντρη έκκεντρη ροπή δύναμης εγκάρσια διατομή του μυ (μυϊκή υπερτροφία), νευρική ενεργοποίηση. Αποτελέσματα Strength Seger et al. (1998). The effects of eccentric and concentric training on muscle strength and morphology in humans. Eur J Appl Physiol,, 79, 49-57. CSA EMG activity Άσκηση: ομόκεντρη έκκεντρη ισοκινητική ροπή εκτεινόν μυών άρθρωσης του γόνατος. Πρόγραμμα: 10 εβδομάδες συχνότα εβδομάδα,, 4 τ Χ 10 επ. στις 90 ο /s. 3φορές / Αξιολόγηση: Ομόκεντρη έκκεντρη ισοκινητική ροπή δύναμης μυϊκή βιοψία.
Αποτελέσματα Ισοκινητική προπόνηση νευρικές προσαρμογές Η ισοκινητική προπόνηση, συνδυασμό διαφόρων ταχυτή, φαίνεται πως ενεργοποιεί τόσο τις μυϊκές ίνες ταχείας συστολής (type I, fast twitch) όσο αυτές βραδείας συστολής (type II, slow twitch) (Costill et al. 1979, Coyle et al. 1981 Komi,, 1979 Kovaleski et al. 1988). Η βιβλιογραφία φαίνεται να υποσρίζει περισσότερο ταυτόχρονη ενεργοποίηση δύο τύπων μυϊκών ινών από επιλεγμένη ενεργοποίηση γρήγορων ή αργών μυϊκών ινών ανάλογα τις ταχύτες στις οποίες γίνεται η ισοκινητική προπόνηση. Άρα φαίνεται ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να επιτύχου νευρικές προσαρμογές είναι η άσκηση να γίνεται μια ποικιλία ταχυτή. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Ισοκινητική δυναμοτρία αποκατάσταση Dr. Γεροδήμος Βασίλειος Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ-ΠΘ email: bgerom@pe.uth.gr, webpage: www.vgerodimos.gr