Θεωρία Καταναλωτή Υποδειγματοποίηση της συμπεριφοράς του καταναλωτή. Βασική έννοια: Βελτιστοποίηση υπό περιορισμό. Προτιμήσεις (preferences) Εισοδηματικός περιορισμός (budget constraint) Άριστη επιλογή του καταναλωτή (consumer choices) 1
Σύνολα καταναλωτικών επιλογών Ένα σύνολο καταναλωτικών επιλογών είναι η δέσμη καταναλωτικών επιλογών που είναι στη διάθεση του καταναλωτή Τι περιορίζει τις επιλογές ενός καταναλωτή; Περιορισμοί που μπορεί να οφείλονται στα οικονομικά μέσα, στο χρόνο ή σε άλλους πόρους. 2
Εισοδηματικοί περιορισμοί Ένας συνδυασμός καταναλωτικών δυνατοτήτων που περιέχει x 1 μονάδες του αγαθού 1, x 2 μονάδες του αγαθού 2 κ.ο.κ μέχρι x n μονάδες του αγαθού n συμβολίζεται με το διάνυσμα (x 1, x 2,, x n ). Οι τιμές των αγαθών είναι p 1, p 2,, p n. 3
Εισοδηματικοί περιορισμοί Ε: Πότε ένας συνδυασμός (x 1,, x n ) είναι εφικτός στις τιμές p 1,, p n ; A: Όταν p 1 x 1 + + p n x n Ι όπου I είναι το (διαθέσιμο) εισόδημα του καταναλωτή. 4
Εισοδηματικοί περιορισμοί Το σύνολο των οικονομικών (καταναλωτικών) δυνατοτήτων του καταναλωτή είναι το σύνολο όλων των εφικτών συνδυασμών : B(p 1,, p n, I) = { (x 1,, x n ) x 1 0,, x n 0 και p 1 x 1 + + p n x n I } Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι το άνω όριο του συνόλου των καταναλωτικών δυνατοτήτων. 5
Εισοδηματικός περιορισμός όταν έχουμε μόνο δύο αγαθά I /p 2 x 2 Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι p 1 x 1 + p 2 x 2 = I. I /p 1 x 1 6
Εισοδηματικός περιορισμός όταν έχουμε μόνο δύο αγαθά x 2 I /p 2 Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι p 1 x 1 + p 2 x 2 = I. I /p 1 x 1 7
Εισοδηματικός περιορισμός όταν έχουμε μόνο δύο αγαθά x 2 I /p 2 Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι p 1 x 1 + p 2 x 2 = I. Ακριβώς εφικτός I /p 1 x 1 8
Εισοδηματικός περιορισμός όταν έχουμε μόνο δύο αγαθά x 2 I /p 2 Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι p 1 x 1 + p 2 x 2 = I. Μη εφικτός Ακριβώς εφικτός I /p 1 x 1 9
Εισοδηματικός περιορισμός όταν έχουμε μόνο δύο αγαθά x 2 I /p 2 Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι p 1 x 1 + p 2 x 2 = I. Μη εφικτός Ακριβώς εφικτός Εφικτός I /p 1 x 1 10
Εισοδηματικός περιορισμός όταν έχουμε μόνο δύο αγαθά x 2 I /p 2 Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι p 1 x 1 + p 2 x 2 = I. Το σύνολο όλων των εφικτών συνδυασμών. Σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων I /p 1 x 1 11
Εισοδηματικός περιορισμός όταν έχουμε μόνο δύο αγαθά x 2 I /p 2 p 1 x 1 + p 2 x 2 = I γράφεται και ως x 2 = -(p 1 /p 2 )x 1 + I/p 2 άρα η κλίση είναι -p 1 /p 2. Σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων I /p 1 x 1 12
Εισοδηματικοί περιορισμοί Αν n = 3 πως είναι ο εισοδηματικός περιορισμός και το σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων; 13
Εισοδηματικός περιορισμός για τρία αγαθά x 2 I /p 2 p 1 x 1 + p 2 x 2 + p 3 x 3 = I I /p 3 x 3 I /p 1 x 1 14
Εισοδηματικός περιορισμός για τρία αγαθά x 2 I /p 2 { (x 1,x 2,x 3 ) x 1 0, x 2 0, x 3 0 και p 1 x 1 + p 2 x 2 + p 3 x 3 I} I /p 3 x 3 I /p 1 x 1 15
Εισοδηματικοί περιορισμοί Για n = 2 και x 1 στον οριζόντιο άξονα, η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού είναι -p 1 /p 2. Τι σημαίνει αυτό; x 2 = -(p 1 /p 2 )x 1 + I/p 2 Αύξηση του x 1 κατά 1 πρέπει να μειώσει το x 2 κατά p 1 /p 2. 16
Εισοδηματικοί περιορισμοί x 2 Η κλίση είναι -p 1 /p 2 -p 1 /p 2 +1 Το κόστος ευκαιρίας μιας επιπλέον μονάδας του αγαθού 1 είναι p 1 /p 2 μονάδες του αγαθού 2 που χάνονται x 1 17
Εισοδηματικοί περιορισμοί x 2 Το κόστος ευκαιρίας μιας επιπλέον μονάδας του αγαθού 1 είναι p 1 /p 2 μονάδες του αγαθού 2 που χάνονται. Και το κόστος ευκαιρίας μιας επιπλέον μονάδας του αγαθού 2 είναι p 2 /p 1 μονάδες του αγαθού 1 που χάνονται. +1 -p 2 /p 1 x 1 18
Σύνοψη: εισοδηματικός περιορισμός (budget line) Στον τέλειο ανταγωνισμό οι λήπτες αποφάσεων (εδώ καταναλωτές) είναι λήπτες τιμών, δηλαδή δεν επηρεάζουν τις τιμές διότι η ποσότητα που αγοράζουν είναι πολύ μικρή σε σχέση με τη συνολική. Προσιτοί/εφικτοί καταναλωτικοί συνδυασμοί: p 1 x 1 p 2 x 2... p n x n I x 1,x 2,...,x n 0 p 1,p 2,...,p n 0 όπου p i είναι η τιμή για το αγαθό x i και I είναι το εισόδημα του καταναλωτή. Το σύνολο των καταναλωτικών συνδυασμών που ικανοποιεί την παραπάνω σχέση, ονομάζεται σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων. Γραμμή εισοδηματικού περιορισμού: p 1 x 1 p 2 x 2... p n x n I Με δύο αγαθά: p 1 x 1 p 2 x 2 I x 2 I p 2 p 1 p 2 x 1 με κλίση p 1 p 2 : δείχνει τους όρους ανταλλαγής της αγοράς 19
Παράδειγμα Γενικά, η γραμμή εισοδηματικού περιορισμού : P F F P C C I είτε: C I P C P F P C F η κλίση της είναι dc df P F P C 20
Σύνολα καταναλωτικών δυνατοτήτων και περιορισμοί: Μεταβολές στο εισόδημα και τις τιμές Ο εισοδηματικός περιορισμός και το σύνολο των καταναλωτικών δυνατοτήτων εξαρτώνται από τις τιμές και το εισόδημα. Τι θα συμβεί αν αλλάξουν οι τιμές ή το εισόδημα; 21
Το υψηλότερο εισόδημα παρέχει περισσότερες επιλογές x 2 Νέες εφικτές δυνατότητες κατανάλωσης Ο αρχικός και ο νέος εισοδηματικός περιορισμός είναι παράλληλοι (ίδια κλίση). Αρχικό σύνολο δυνατοτήτων x 1 22
Πώς μεταβάλλονται οι καταναλωτικές δυνατότητες και ο εισοδηματικός περιορισμός όταν μειώνεται το εισόδημα I; x 2 Καταναλωτικοί συνδυασμοί που δεν είναι πλέον εφικτοί Νέο, μικρότερο σύνολο δυνατοτήτων Ο αρχικός και ο νέος εισοδηματικός περιορισμός είναι παράλληλοι. x 1 23
Εισοδηματικός περιορισμός-μεταβολές εισοδήματος Όταν το εισόδημα αυξάνεται καμιά αρχική επιλογή δεν χάνεται και προστίθενται και νέες επιλογές. Επομένως, το υψηλότερο εισόδημα δεν μπορεί να χειροτερέψει τη θέση ενός καταναλωτή. Μια μείωση του εισοδήματος, αντίθετα, χειροτερεύει τη θέση του καταναλωτή. 24
Παράδειγμα: Πως επηρεάζει την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού μια μεταβολή στο εισόδημα Μια μεταβολή στο εισόδημα (με τις τιμές σταθερές) μετατοπίζει την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού παράλληλα προς τα έξω όταν το εισόδημα αυξάνει και παράλληλα προς τα μέσα όταν το εισόδημα μειώνεται. Η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού παραμένει η ίδια και στις δύο περιπτώσεις. 25
Εισοδηματικοί περιορισμοί-μεταβολές τιμών Τι θα συμβεί αν μια μόνο τιμή μεταβληθεί; Ας υποθέσουμε ότι μειώνεται η τιμή του αγαθού 1, δηλαδή η p 1. 26
Εισοδηματικοί περιορισμοί-μεταβολές τιμών. Η p 1 μειώνεται από p 1 σε p 1. x 2 I/p 2 -p 1 /p 2 Αρχικό σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων I/p 1 I/p1 x 1 27
Εισοδηματικοί περιορισμοί-μεταβολές τιμών. Η p 1 μειώνεται από p 1 σε p 1. x 2 I/p 2 -p 1 /p 2 Αρχικό σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων Νέες εφικτές επιλογές Ο εισοδηματικός περιορισμός περιστρέφεται. Η κλίση μικραίνει από -p 1 /p 2 σε -p 1 /p 2 -p 1 /p 2 I/p 1 I/p 1 x 1 28
Εισοδηματικοί περιορισμοί-μεταβολές τιμών Η μείωση της τιμής ενός αγαθού περιστρέφει τον περιορισμό προς τα έξω. Καμιά παλιά επιλογή δεν χάνεται και προστίθενται νέες επιλογές. Έτσι η μείωση μιας τιμής δεν χειροτερεύει τη θέση του καταναλωτή. Παρόμοια, η αύξηση μιας τιμής περιστρέφει τον περιορισμό προς τα μέσα, μειώνει τις επιλογές και χειροτερεύει τη θέση του καταναλωτή. 29
Παράδειγμα: Πως επηρεάζει την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού μια μεταβολή στην τιμή του ενός αγαθού; Μια μεταβολή στην τιμή του ενός αγαθού (με το εισόδημα και την τιμή του άλλου αγαθού σταθερά) αλλάζει την κλίση της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού 30
Άλλες μεταβολές Πως επηρεάζει την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού 1. μια μεταβολή όλων των τιμών και του εισοδήματος κατά το ίδιο ποσοστό; 2. μια μεταβολή όλων των τιμών κατά το ίδιο ποσοστό, ενώ το εισόδημα παραμένει σταθερό; 3. μια μεταβολή όλων των τιμών σε διαφορετικά ποσοστά, ενώ το εισόδημα παραμένει σταθερό; 31
Άλλες μεταβολές Πως επηρεάζει την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού 1. μια μεταβολή όλων των τιμών και του εισοδήματος κατά το ίδιο ποσοστό; Καμία αλλαγή, το σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων παραμένει το ίδιο. p i tp i, I ti tp 1 x 1 tp 2 x 2 ti x 2 2. μια μεταβολή όλων των τιμών κατά το ίδιο ποσοστό, ενώ το εισόδημα παραμένει σταθερό; Η γραμμή εισοδηματικού περιορισμού μετατοπίζεται προς τα έξω εάν οι τιμές μειωθούν και αντιστρόφως αν αυξηθούν. p i tp i tp 1 x 1 tp 2 x 2 I x 2 3. μια μεταβολή όλων των τιμών σε διαφορετικά ποσοστά, ενώ το εισόδημα παραμένει σταθερό; Εξαρτάται πώς μεταβάλλεται η κλίση p 1 p 2 I p 2 p 1 p 2 x 1 I tp 2 p 1 p 2 x 1 32
Φορολογία και εισοδηματικός περιορισμός Φόρος επί της ποσότητας στο αγαθό 1 (στον οριζόντιο άξονα): αυξάνει την τιμή του αγαθού από p1 σε p1+τ => πιο απότομη γραμμή εισοδηματικού περιορισμού, δηλαδή: (p1+τ)x1+p2x2 Φόρος επί της αξίας στο αγαθό 1 (π.χ. ΦΠΑ, φόρος επί των πωλήσεων μόνο του αγαθού 1): η τιμή γίνεται (1+t)p1 και ο εισοδηματικός περιορισμός: (1+t)p1x1+p2x2 Επιδότηση επί της ποσότητας στο αγαθό 1: p1-σ Επιδότηση επί της αξίας στο αγαθό 1: (1-s)p1 Φόρος εφάπαξ ή επιδότηση εφάπαξ: αφαιρεί ή προσθέτει αντίστοιχα ένα σταθερό χρηματικό ποσό, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του ατόμου. Μετατοπίζει την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού μέσα ή έξω. Ποσοτικοί περιορισμοί (δελτία): μπορεί να καταναλώνει έως μια ποσότητα π.χ. Μέχρι μια ποσότητα θα αγοράζεις σε p 1 και μετά θα πληρώνεις ένα φόρο επί της ποσότητας για το αγαθό 1, δηλαδή η τιμή του αυξάνει σε p 1 +τ x 1 33
Ενιαίος φόρος στην αξία (Ad Valorem) των πωλήσεων Ένας φόρος επί της αξίας (ad valorem) των πωλήσεων με συντελεστή 5% αυξάνει όλες τις τιμές κατά 5%, από το p στο (1+0,05)p = 1,05p. Ένας φόρος επί της αξίας (ad valorem) των πωλήσεων με συντελεστή t αυξάνει όλες τις τιμές κατά tp από το p στο (1+t)p. Ο ενιαίος φόρος στις πωλήσεις εφαρμόζεται ομοιόμορφα σε όλα τα αγαθά. 34
Ενιαίος φόρος στην αξία (Ad Valorem) των πωλήσεων Ένας φόρος επί της αξίας (ad valorem) των πωλήσεων με συντελεστή t μεταβάλλει τον εισοδηματικό περιορισμό από p 1 x 1 + p 2 x 2 = m, (όπου m το εισόδημα) σε (1+t)p 1 x 1 + (1+t)p 2 x 2 = m δηλαδή σε p 1 x 1 + p 2 x 2 = m/(1+t). 35
Ενιαίος φόρος στην αξία (Ad Valorem) των πωλήσεων x 2 m p 2 m ( t) p 1 2 p 1 x 1 + p 2 x 2 = m p 1 x 1 + p 2 x 2 = m/(1+t) m ( t) p 1 1 m p 1 x 1 36
Ενιαίος φόρος στην αξία (Ad Valorem) των πωλήσεων x 2 m p 2 m ( t) p 1 2 Απώλεια ισοδύναμου εισοδήματος m m t 1 t 1 t m m ( t) p 1 1 m p 1 x 1 37
Ενιαίος φόρος στην αξία (Ad Valorem) των πωλήσεων x 2 m p 2 m ( t) p 1 2 Ένας ενιαίος φόρος επί της αξίας των πωλήσεων με συντελεστή t είναι ισοδύναμος με ένα φόρο στο εισόδημα με συντελεστή t 1 t. m ( t) p 1 1 m p 1 x 1 38
Το πρόγραμμα κουπονιών για τρόφιμα Τα κουπόνια για τρόφιμα είναι δελτία που μπορεί να τα ανταλλάξει ο δικαιούχος νόμιμα με τρόφιμα. Πώς ένα δώρο σε τρόφιμα, όπως τα κουπόνια για τρόφιμα, αλλάζουν τον εισοδηματικό περιορισμό της οικογένειας; 39
Το πρόγραμμα κουπονιών για τρόφιμα Έστω ότι m = 100, p F = 1, όπου m το εισόδημα, p F είναι η τιμή των τροφίμων και p G η τιμή «όλων των άλλων» αγαθών, είναι ίση με 1. Αν συμβολίσουμε τα τρόφιμα F και τα υπόλοιπα αγαθά με G, τότε ο εισοδηματικός περιορισμός είναι F + G =100. 40
G Το πρόγραμμα κουπονιών για τρόφιμα F + G = 100: πριν τα κουπόνια. 100 100 F 41
100 G Το πρόγραμμα κουπονιών για τρόφιμα F + G = 100: πριν τα κουπόνια. Σύνολο δυνατοτήτων κατανάλωσης μετά τη χορήγηση κουπονιών για 40 μονάδες τρόφιμα Το σύνολο των δυνατοτήτων της οικογένειας διευρύνεται 40 100 140 F 42
Το πρόγραμμα κουπονιών για τρόφιμα Τι θα συμβεί αν μπορεί κανείς να εμπορευτεί τα κουπόνια στη μαύρη αγορά; Στην τιμή 0,50 το καθένα; 43
G 120 100 Το πρόγραμμα κουπονιών για τρόφιμα F + G = 100: πριν τα κουπόνια. Σύνολο δυνατοτήτων κατανάλωσης μετά τη χορήγηση κουπονιών για 40 μονάδες τρόφιμα Ο εισοδηματικός περιορισμός με την μαύρη αγορά. 40 100 140 F 44
Το πρόγραμμα κουπονιών για τρόφιμα G 120 100 F + G = 100: πριν τα κουπόνια. Σύνολο δυνατοτήτων κατανάλωσης μετά τη χορήγηση κουπονιών για 40 μονάδες τρόφιμα Με την ανταλλαγή στη μαύρη αγορά. διευρύνεται το σύνολο των καταναλωτικών δυνατοτήτων 40 100 140 F 45
Εισοδηματικοί περιορισμοί- σχετικές τιμές Αγαθό αναφοράς σημαίνει μονάδα μέτρησης. Ας υποθέσουμε ότι οι τιμές και το εισόδημα μετρώνται σε ευρώ. Έστω ότι p 1 = 2, p 2 = 3, m = 12. Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι 2x 1 + 3x 2 = 12. 46
Εισοδηματικοί περιορισμοί- σχετικές τιμές Αν οι τιμές και το εισόδημα μετρώνται σε λεπτά, τότε p 1 =200, p 2 =300, m=1200 και ο εισοδηματικός περιορισμός είναι 200x 1 + 300x 2 = 1200, ο ίδιος με τον 2x 1 + 3x 2 = 12. Η αλλαγή του αγαθού αναφοράς δεν μεταβάλλει ούτε τον εισοδηματικό περιορισμό ούτε το σύνολο των καταναλωτικών δυνατοτήτων. 47
Εισοδηματικοί περιορισμοί- σχετικές τιμές Ο περιορισμός για p 1 =2, p 2 =3, m=12 2x 1 + 3x 2 = 12 γίνεται 1.x 1 + (3/2)x 2 = 6, περιορισμός για p 1 =1, p 2 =3/2, m=6. Αν θέσουμε το p 1 =1 τότε το αγαθό 1 γίνεται αγαθό αναφοράς και όλες οι τιμές ορίζονται σε σχέση με p 1. Δηλαδή 3/2 είναι η τιμή του αγαθού 2 σε σχέση με την τιμή του αγαθού 1. 48
Εισοδηματικοί περιορισμοί- σχετικές τιμές Οποιοδήποτε αγαθό μπορεί να επιλεγεί ως αγαθό αναφοράς και αυτό δεν αλλάζει το σύνολο των καταναλωτικών δυνατοτήτων ή τον εισοδηματικό περιορισμό. 49
Εισοδηματικοί περιορισμοί- σχετικές τιμές p 1 =2, p 2 =3 aκαι p 3 =6 Η τιμή του αγαθού 2 σε σχέση με το αγαθό 1 είναι 3/2, Η τιμή του αγαθού 3 σε σχέση με το αγαθό 1 είναι 3, Σχετικές τιμές είναι οι λόγοι ανταλλαγής των αγαθών 2 και 3 για μονάδες του αγαθού 1. 50
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού Ε: Τι είναι εκείνο που κάνει τις καμπύλες εισοδηματικού περιορισμού ευθείες γραμμές; A: Η ευθεία γραμμή έχει σταθερή κλίση και ο περιορισμός είναι p 1 x 1 + + p n x n = m και εφόσον οι τιμές είναι σταθερές και η γραμμή εισοδηματικού περιορισμού είναι ευθεία γραμμή. 51
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού Τι θα συμβεί όμως αν οι τιμές δεν είναι σταθερές; π.χ. Οι εκπτώσεις που δίνονται σε μαζικές αγορές ή προσαυξήσεις στις τιμές όταν αγοράζονται πολύ μεγάλες ποσότητες. Οι γραμμές περιορισμού σε μια τέτοια περίπτωση θα έχουν σημείο καμπής. 52
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού εκπτώσεις μαζικών αγορών Έστω ότι η p 2 είναι σταθερή στο 1, αλλά ότι το p 1 = 2 για 0 x 1 20 και p 1 = 1 για x 1 >20. Σε μια τέτοια περίπτωση η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού είναι {- 2, για 0 x 1 20 -p 1 /p 2 = - 1, για x 1 > 20 Και ο εισοδηματικός περιορισμός είναι 53
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού εκπτώσεις μαζικών αγορών x 2 100 κλίση = - 2 / 1 = - 2 (p 1 =2, p 2 =1) m = 100 κλίση = - 1/ 1 = - 1 (p 1 =1, p 2 =1) 20 50 80 x 1 54
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού εκπτώσεις μαζικών αγορών x 2 100 κλίση = - 2 / 1 = - 2 (p 1 =2, p 2 =1) m = 100 κλίση = - 1/ 1 = - 1 (p 1 =1, p 2 =1) 20 50 80 x 1 Μικροοικονομική Θεωρία Ι / Διάλεξη 2 / Φ. Κουραντή 55
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού εκπτώσεις μαζικών αγορών x 2 100 m = 100 Εισοδηματικός περιορισμός Σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων 20 50 80 x 1 56
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού προσαύξηση τιμής με μεγαλύτερες αγορές x 2 Εισοδηματικός περιορισμός Σύνολο καταναλωτικών δυνατοτήτων x 1 57
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού μια τιμή αρνητική Υποθέστε ότι το αγαθό 1 είναι σκουπίδια. Για να τα δεχτείς σου δίνουν 2 ανά μονάδα δηλαδή p 1 = - 2. Έχουμε και p 2 = 1. Το εισόδημα, εκτός από εκείνα που παίρνει για το αγαθό 1, είναι m = 10. Ο εισοδηματικός περιορισμός είναι - 2x 1 + x 2 = 10 ή x 2 = 2x 1 + 10. 58
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού μια τιμή αρνητική x 2 x 2 = 2x 1 + 10 Η κλίση της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού είναι -p 1 /p 2 = -(-2)/1 = +2 10 x 1 59
Σχήμα καμπυλών εισοδηματικού περιορισμού μια τιμή αρνητική x 2 Το σύνολο των οικονομικών δυνατοτήτων είναι όλοι οι συνδυασμοί για τους οποίους x 1 0, x 2 0, και x 2 2x 1 + 10 10 x 1 60
Γενικότερα σύνολα επιλογών Οι επιλογές γίνονται συχνά υπό περιορισμούς και πέρα από τον προϋπολογισμό του νοικοκυριού: π.χ. περιορισμός χρόνου και περιορισμοί άλλων πόρων. Ένας συνδυασμός είναι διαθέσιμος μόνο αν ικανοποιεί όλους τους περιορισμούς. 61
Γενικότερα σύνολα επιλογών Τουλάχιστο 10 μονάδες τροφής πρέπει να καταναλώνει κανείς για να επιβιώσει 10 Τρόφιμα 62
Γενικότερα σύνολα επιλογών Η επιλογή υπόκειται σε περιορισμό εισοδήματος Σύνολο δυνατοτήτων 10 τρόφιμα 63
Γενικότερα σύνολα επιλογών Η επιλογή υπόκειται περαιτέρω σε χρονικό περιορισμό 10 τρόφιμα 64
Γενικότερα σύνολα επιλογών Ποιο είναι επομένως το σύνολο επιλογών; 65
Γενικότερα σύνολα επιλογών 10 τρόφιμα 66
Γενικότερα σύνολα επιλογών 10 τρόφιμα 67
Γενικότερα σύνολα επιλογών Το σύνολο των επιλογών είναι η τομή όλων των συνόλων περιορισμού. 10 τρόφιμα 68