ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: Α (ΘΕΡΙΝΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04-01-2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΑΡΧΩΝ Μ-ΑΓΙΑΝΝΙΩΤΑΚΗ ΑΝ-ΠΟΥΛΗ Κ ΘΕΜΑ Α Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις Α1-Α4 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Α1 Μήκος κύματος ενός εγκάρσιου αρμονικού κύματος ονομάζεται η απόσταση: α που διανύει το κύμα σε χρόνο μισής περιόδου β μεταξύ δυο διαδοχικών υλικών σημείων του μέσου που κάθε χρονική στιγμή έχουν την ίδια απομάκρυνση από τη θέση ισορροπίας τους και κινούνται κατά την ίδια φορά γ μεταξύ δυο υλικών σημείων του ελαστικού μέσου που η διαφορά φάσης των ταλαντώσεων τους ισούται με δ μεταξύ μιας κορυφής και της αμέσως επόμενης κοιλάδας στο στιγμιότυπο του κύματος Σελίδα 1 από 5 Α2 Δυο σύγχρονες πηγές κυμάτων και δημιουργούν στην επιφάνεια ενός υγρού πανομοιότυπα εγκάρσια κύματα πλάτους Α και μήκους κύματος Ένα σημείο Σ της επιφάνειας του υγρού απέχει από την πηγή απόσταση και από την πηγή απόσταση κυμάτων στο σημείο αυτό ισούται με: Το πλάτος της ταλάντωσης του σημείου Σ, μετά τη συμβολή των δυο α 0 β Α γ 2Α δ Α3 Ηλεκτρικό κύκλωμα LC εκτελεί αμείωτες ηλεκτρικές ταλαντώσεις συχνότητας f Αν ο συντελεστής αυτεπαγωγής του πηνίου τετραπλασιαστεί, η συχνότητα των ηλεκτρικών ταλαντώσεων γίνεται: α β 2f γ 4f δ Α4 Μια μονοχρωματική ακτινοβολία μεταβαίνει από ένα οπτικό μέσο (1) σε ένα άλλο οπτικό μέσο (2) Το φαινόμενο της ολικής ανάκλασης μπορεί να συμβεί όταν: α η ταχύτητα διάδοσης της ακτινοβολίας στο μέσο (1) είναι μικρότερη από την ταχύτητα διάδοσης της ακτινοβολίας στο μέσο (2) β το οπτικό μέσο (1) έχει μικρότερο δείκτη διάθλασης στη συγκεκριμένη ακτινοβολία από το οπτικό μέσο (2)
γ η ταχύτητα διάδοσης της ακτινοβολίας στο μέσο (1) είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα διάδοσης της ακτινοβολίας στο μέσο (2) δ το μήκος κύματος της ακτινοβολίας στο οπτικό μέσο (1) είναι μεγαλύτερο από το μήκος κύματος της στο οπτικό μέσο (2) Α5 Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιο σας το γράμμα κάθε πρότασης και δίπλα σε κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό για τη σωστή πρόταση και τη λέξη Λάθος για τη λανθασμένη α Τα υπέρυθρα κύματα εκπέμπονται από θερμά σώματα και απορροφώνται από τα περισσότερα υλικά β Από την ανακατανομή των ηλεκτρονίων στα άτομα και στα μόρια μπορεί να παραχθεί ορατό φως γ Τα μικροκύματα χρησιμοποιούνται στην ιατρική για ακτινοδιαγνωστικούς σκοπούς δ Τα ραδιοκύματα δημιουργούνται από ηλεκτρονικά κυκλώματα και χρησιμοποιούνται στη ραδιοφωνία και στην τηλεόραση ε Η υπεριώδης ακτινοβολία απορροφάται από το όζον της στρατόσφαιρας ΘΕΜΑ Β Β1 Ένα αρμονικό ηλεκτρομαγνητικό κύμα συχνότητας διαδίδεται σε ένα οπτικό υλικό (α) Οι εξισώσεις που περιγράφουν το ηλεκτρικό και το μαγνητικό πεδίο του κύματος κατά τη διάδοση του στο οπτικό υλικό (α) είναι, αντίστοιχα: [ ( )] ) και [ ( )] Α Αν είναι γνωστό πως η ταχύτητα διάδοσης τους φωτός στο κενό είναι, ο δείκτης διάθλασης του οπτικού μέσου (α) για το συγκεκριμένο ηλεκτρομαγνητικό κύμα είναι: α β γ Μονάδες 1 Μονάδες 4 Β Το ηλεκτρομαγνητικό κύμα ανήκει στο: α υπεριώδες β ορατό γ υπέρυθρο Μονάδες 1 Μονάδες 4 Β2 Στο ιδανικό κύκλωμα L C του σχήματος έχουμε αρχικά τους διακόπτες Δ 1 και Δ 2 ανοικτούς Οι πυκνωτές χωρητικότητας C 1 και C 2 έχουν φορτιστεί μέσω πηγών συνεχούς τάσης με φορτία Τη χρονική στιγμή ο διακόπτης Δ 1 κλείνει, οπότε στο κύκλωμα έχουμε αμείωτη ηλεκτρική ταλάντωση Τη χρονική στιγμή, όπου η περίοδος της ταλάντωσης του κυκλώματος ταυτόχρονα κλείνει ο διακόπτης Δ 2 Δίνεται ότι Σελίδα 2 από 5, ο διακόπτης Δ 1 ανοίγει και
C 1 L C 2 1 2 Το μέγιστο φορτίο που θα αποκτήσει ο πυκνωτής χωρητικότητας ηλεκτρικής ταλάντωσης του κυκλώματος είναι: α β γ κατά τη διάρκεια της Μονάδες 2 B3 Δύο πολύ μικρές ηχητικές πηγές βρίσκονται στα σημεία Π 1 και Π 2 του σχήματος και εκπέμπουν ηχητικά κύματα, που έχουν την ίδια φάση, το ίδιο πλάτος και την ίδια συχνότητα Τα ηχητικά κύματα διαδίδονται στον αέρα με ταχύτητα υ=330 m/s Η συχνότητα των ηχητικών κυμάτων βρίσκεται ανάμεσα στις τιμές συχνοτήτων και ( ) Ένας ανιχνευτής ηχητικών κυμάτων βρίσκεται στο σημείο Σ, το οποίο απέχει από την πηγή Π 1 απόσταση και από την πηγή Π 2 απόσταση r 1 r 2 1 2 Αν ο ανιχνευτής καταγράφει ενίσχυση του ήχου, τότε η συχνότητα είναι ίση με: α β γ Μονάδες 2 ΘΕΜΑ Γ Κατά μήκος ενός γραμμικού ελαστικού μέσου που ταυτίζεται με τον άξονα δημιουργηθεί στάσιμο κύμα με εξίσωση: έχει Το στάσιμο κύμα δημιουργείται από τη συμβολή δύο πανομοιότυπων κυμάτων πλάτους Α και συχνότητας, τα οποία διαδίδονται ταυτόχρονα στο ελαστικό μέσο προς αντίθετες κατευθύνσεις Στην αρχή του άξονα εμφανίζεται κοιλία του στάσιμου κύματος Η Σελίδα 3 από 5
εξίσωση της ταλάντωσης που εκτελεί το σημείο Ο εξαιτίας του κάθε κύματος χωριστά είναι: Γ1 Να γράψετε τις εξισώσεις των δύο κυμάτων που παράγουν το στάσιμο κύμα Γ2 Να εξετάσετε, αν στο υλικό σημείο του ελαστικού μέσου εμφανίζεται δεσμός ή κοιλία Γ3 Να υπολογίσετε τον αριθμό των δεσμών του στάσιμου κύματος που εμφανίζονται μεταξύ των σημείων και του ελαστικού μέσου Γ4 Σε ένα άλλο σημείο του ελαστικού μέσου εμφανίζεται κοιλία και ανάμεσα στο σημείο και στο σημείο σχηματίζονται τρεις δεσμοί Να γράψετε τη χρονική εξίσωση της ταχύτητας της ταλάντωσης του σημείου Μονάδες 7 ΘΕΜΑ Δ Σώμα, μάζας είναι δεμένο στο ένα άκρο κατακόρυφου ιδανικού ελατηρίου σταθεράς, το άλλο άκρο του οποίου είναι ακλόνητα στερεωμένο στο έδαφος Στο σώμα είναι δεμένη οριζόντια ελαστική χορδή μεγάλου μήκους που ταυτίζεται με τον άξονα Το σώμα θεωρούμε ότι βρίσκεται στην αρχή Ο(x=0) του άξονα Τη χρονική στιγμή εκτοξεύουμε το σώμα από τη θέση ισορροπίας του κατακόρυφα προς τα πάνω με ταχύτητα, οπότε το σώμα αρχίζει να εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση και στη χορδή αρχίζει να διαδίδεται εγκάρσιο αρμονικό κύμα (1) με εξίσωση: x O ( x 0) x 1 Δ1 Να υπολογίσετε το πηλίκο του μέτρου της ταχύτητας με την οποία εκτοξεύσαμε το σώμα τη χρονική στιγμή προς την ταχύτητα διάδοσης του κύματος Δ2 Να σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του κύματος τη χρονική στιγμή Σελίδα 4 από 5
Δ3 Να υπολογίσετε τη δυναμική ενέργεια του ελατηρίου τη χρονική στιγμή κατά την οποία το υλικό σημείο της χορδής που βρίσκεται στη θέση έχει ολοκληρώσει μία πλήρη ταλάντωση από τη χρονική στιγμή που τέθηκε σε ταλάντωση, λόγω του εγκάρσιου αρμονικού κύματος (1) που διαδίδεται στη χορδή Ακινητοποιούμε το σύστημα του σώματος και του ελατηρίου και αντί για το σώμα δένουμε στο ελατήριο ένα άλλο σώμα αμελητέων διαστάσεων, μάζας, και το αφήνουμε να ισορροπήσει Στο σώμα δένουμε ξανά την ίδια χορδή μεγάλου μήκους, που αρχικά είναι οριζόντια και θεωρούμε ότι ταυτίζεται με τον άξονα Κάποια στιγμή εκτοξεύουμε το σώμα κατακόρυφα προς τα πάνω με ταχύτητα, οπότε το σώμα αρχίζει να εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση και στη χορδή αρχίζει να διαδίδεται ένα άλλο εγκάρσιο αρμονικό κύμα (2) με μήκος κύματος μειωμένο κατά 25% σε σχέση με το μήκος κύματος του κύματος (1) Η ολική ενέργεια της ταλάντωσης του υλικού σημείου, όταν στη χορδή διαδίδεται το κύμα (2) είναι τετραπλάσια από την ολική ενέργεια της ταλάντωσης του, όταν στη χορδή διαδίδεται το κύμα (1) Δ4 Να υπολογίσετε τη μάζα του σώματος και το μέτρο της αρχικής του ταχύτητας Μονάδες 7 Δίνονται: η επιτάχυνση της βαρύτητας και ότι: Να θεωρήσετε ότι δεν υπάρχουν απώλειες ενέργειας τόσο κατά τη μεταφορά της ενέργειας από την ταλάντωση του σώματος που είναι δεμένο στο ελατήριο προς το κύμα, όσο και κατά τη διάδοση του κύματος στη χορδή Σελίδα 5 από 5