ΙΗΜΕΡΙ Α του ΤΕΕ «ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΑΣ : Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ Ο ΗΓΙΩΝ SEVESO I & II ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ» ΕΒΕΑ, 4 & 5 Νοεµβρίου 2003 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΤΕΕ ΓΙΑΝΝΗ ΑΛΑΒΑΝΟΥ Κύριε Υπουργέ, αγαπητοί προσκαλεσµένοι, συνάδελφοι, είναι γνωστό ότι το Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας έχει δώσει µεγάλο βάρος στην πρόληψη των συνεπειών από τις φυσικές καταστροφές ιδιαίτερα όπως τους σεισµούς, που δεν µπορούµε να τους αποτρέψουµε. Το θέµα του διηµέρου µας είναι άλλο, είναι η πρόληψη Μεγάλων Ατυχηµάτων, που σχετίζονται µε επικίνδυνες ουσίες, και ο περιορισµός των συνεπειών τους στον άνθρωπο και στο περιβάλλον, µε σκοπό τη διασφάλιση υψηλών επιπέδων προστασίας, µε έναν συνεπή και αποτελεσµατικό τρόπο όπως διακηρύσσεται στην οδηγία Seveso II. Το θέµα είναι εξαιρετικά επίκαιρο και λόγω της Ολυµπιάδας και των γνωστών πιθανολογήσεων, που αξιοποιούνται κατάλληλα για την εµφάνιση τέτοιων ατυχηµάτων. Υπάρχουν εισηγήσεις που δίνουν στατιστικά στοιχεία που επισηµαίνουν τα γνωστά παγκόσµια ατυχήµατα. Έχουµε όµως και στη χώρα µας σηµαντικά ατυχήµατα. Είναι η Jet-Oil Θεσσαλονίκης, η Petrola, το βυτιοφόρο στα Καµένα Βούρλα, το δεξαµενόπλοιο Prestige. 1 / 5
Σκοπός της διηµερίδας είναι η συνολική θεώρηση των θεµάτων επικινδυνότητας για εγκαταστάσεις και δραστηριότητες που είτε υπάγονται στις οδηγίες Seveso, είτε όχι. Απώτερος στόχος µας, όπως θα σας αναλυθεί από την Οργανωτική Επιτροπή είναι αφ ενός µεν να εκσυγχρονιστεί το όλο πλαίσιο προστασίας από επικίνδυνες καταστάσεις και αφετέρου να διασφαλιστεί η ενεργή συµµετοχή των µηχανικών σε συνεργασία µε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς. Εξάλλου το Τεχνικό Επιµελητήριο δεν είναι η πρώτη φορά που οργανώνει εκδηλώσεις µε τέτοιο αντικείµενο. Να θυµίσουµε την Ηµερίδα για τα Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης και την Ηµερίδα για τις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών. Η διαχείριση της επικινδυνότητας και οι οδηγίες που καλύπτουν εγκαταστάσεις ή δραστηριότητες τέτοιου τύπου αποτελούν ένα ιδιαίτερα σύνθετο πρόβληµα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ταυτόχρονα µια πρόκληση µε ιδιαίτερες απαιτήσεις, δεδοµένου ότι απαιτείται η εκτίµηση επιπτώσεων, ο σχεδιασµός δράσεων, η ανάπτυξη µηχανισµών επιχειρησιακής ετοιµότητας, ο συντονισµός υπουργείων, οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης βιοµηχανικών φορέων και πολιτών. Στο πλαίσιο που ορίζεται από τις οδηγίες Seveso, θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα για την αποτροπή της εκδήλωσης ατυχηµάτων, όπως αναδεικνύεται µε ιδιαίτερη έµφαση στη νέα οδηγία Seveso ΙΙ µε την ανάπτυξη συστηµάτων διαχείρισης επικινδυνότητας. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να υπάρξει επιχειρησιακή ετοιµότητα για την αντιµετώπιση τυχόν Ατυχήµατος Μεγάλης Έκτασης και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Αυτό περιλαµβάνει, σε στρατηγικό επίπεδο, το σχεδιασµό συστήµατος αντιµετώπισης ατυχηµάτων και τον προσδιορισµό των πόρων, ανθρώπινων και τεχνολογικών, που απαιτούνται και, σε τακτικό επιχειρησιακό επίπεδο, την οργάνωση για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των ατυχηµάτων. 2 / 5
Παραδείγµατος χάρη την ενηµέρωση των πολιτών, βέλτιστη εκκένωση περιοχών και άλλα. Από τη µέχρι σήµερα εφαρµογή των οδηγιών Seveso στη χώρα µας διαπιστώνεται αφ ενός η παραγωγή πολύ σηµαντικού έργου στην εκτίµηση των επιπτώσεων από ατυχήµατα και στην ανάπτυξη σύγχρονων συστηµάτων αντιµετώπισης ατυχηµάτων, και αφ ετέρου η ύπαρξη σηµαντικών κενών και παραλείψεων στον έλεγχο εφαρµογής των Μελετών Ασφαλείας και στην οργάνωση του επιχειρησιακού συστήµατος αντιµετώπισης ατυχηµάτων. Θα ήταν πολύ χρήσιµο να ακούγονταν σήµερα και οι απόψεις του Συνδέσµου Ελληνικών Βιοµηχανιών που αποτελεί σηµαντικό παράγοντα στην επιτυχή εφαρµογή της σχετικής νοµοθεσίας. υστυχώς, εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τα αρµόδια όργανα για την επιχειρησιακή οργάνωση της πολιτείας απέναντι στην εκδήλωση τεχνολογικών ατυχηµάτων, µια χαλαρή αντιµετώπιση των σχετικών θεµάτων, λόγω της µικρής πιθανότητας να συµβούν τέτοια ατυχήµατα. Όπως και σε άλλους τοµείς, έτσι και ο τοµέας των επικίνδυνων εγκαταστάσεων στερείται µηχανισµών ελέγχου, στερείται θεσµικού πλαισίου που να ορίζει τις προϋποθέσεις για να αναλάβει κάποιος την εκπόνηση µελετών και συστηµάτων διαχείρισης, στερείται τεχνικών προδιαγραφών και δεν παρέχεται τεχνική υποστήριξη σε θέµατα τόσο εξειδικευµένα. Επίσης, µέχρι σήµερα, απουσιάζει η δράση στην κατεύθυνση της ενηµέρωσης και της προετοιµασίας των περίοικων εγκαταστάσεων που υπάγονται στις οδηγίες Seveso. Πέρα όµως από την εφαρµογή της νοµοθεσίας για τις δραστηριότητες που υπάγονται στη νοµοθεσία που προήλθε από την ενσωµάτωση των κοινοτικών Οδηγιών, υπάρχει το τεράστιο θέµα των µονάδων, που, λόγω µεγέθους, δεν καλύπτονται από τη νοµοθεσία αυτή. Παραδείγµατος χάρη: εγκαταστάσεις υγραερίου σε κατοικηµένες περιοχές ή των µονάδων που δεν καλύπτονται εξ ορισµού από τη νοµοθεσία, όπως η µεταφορά επικίνδυνων φορτίων. 3 / 5
Πρόσφατα, µε τη µεγάλη πυρκαγιά σε αποθήκη στον Πειραιά, ήλθε στην επικαιρότητα το τεράστιο θέµα των µικρών µονάδων που είναι διασκορπισµένες στον αστικό ιστό και δεν υπάγονται σε καµία ειδική νοµοθεσία, όπως είναι οι αποθήκες πλαστικών. Το Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας προτίθεται να προσεγγίσει το θέµα της επικινδυνότητας στο σύνολό του και να συµβάλει στην ιεράρχηση των κινδύνων και να προτείνει ρυθµίσεις πολιτικές και δράσεις, ενώ είναι έτοιµο και το ίδιο να αναλάβει άµεσα ευθύνες σε θέµατα όπως η εκπαίδευση τεχνικών, η σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών και άλλα. Εξάλλου η θεµατολογία που θα συζητηθεί σήµερα περιέχει όρους που δεν µας είναι καθόλου άγνωστοι, είναι πολύ οικείοι στο Τεχνικό Επιµελητήριο. Είναι συστήµατα διαχείρισης, εκτίµηση διαχείρισης επικινδυνότητας, υγεία και ασφάλεια εργαζοµένων και πολιτών, τεχνικός ασφαλείας, όπου για πρώτη φορά βλέπουµε µέτρα που να υποβαθµίζουν έµµεσα το ρόλο του, κενά και ασάφειες στην υπάρχουσα νοµοθεσία, έρευνα, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, µεταφορά επικίνδυνων φορτίων, και πάνω απ' όλα η ενηµέρωση και εκπαίδευση των πολιτών για αρχές αυτοπροστασίας. ιοργανώνουµε την ιηµερίδα αυτή, προσδοκώντας να ανοίξουµε έναν δίαυλο επικοινωνίας ανάµεσα σε όλους όσοι εµπλέκονται σε µικρό ή µεγάλο βαθµό στο θέµα, και πολύ περισσότερο εκείνους τους φορείς που έχουν σηµαίνοντα ρόλο στην οργάνωση της υποδοµής και την αντιµετώπιση ατυχηµάτων του τύπου αυτού. Θέλουµε να σας διαβεβαιώσουµε για κάτι, που στο Τεχνικό Επιµελητήριο υστερούµε : το Τεχνικό Επιµελητήριο θεωρεί την ιηµερίδα αυτή ως αρχή, και σύντοµα θα αρχίσουµε τη διοργάνωση επιµέρους επιστηµονικών συναντήσεων σε θέµατα που χρήζουν διεξοδικής και σε µεγαλύτερο βάθος ανάλυσης. Υστερούµε στο να προχωρούµε τα θέµατα σε µεγαλύτερη ανάλυση και βάθος. Εδώ δεσµευόµαστε ότι θα το κάνουµε. 4 / 5
Ευχαριστούµε ιδιαίτερα τον Υπουργό Ανάπτυξης µε τον οποίο έχουµε σαν Τεχνικό Επιµελητήριο καλή συνεργασία, τους εκπρόσωπους των Φορέων και Αρχών που έχουν άµεση εµπλοκή στα θέµατα επικινδυνότητας, όπως το Πυροσβεστικό Σώµα. Τέλος ευχαριστίες ανήκουν από τη µεριά της ιοίκησης του Τεχνικού Επιµελητηρίου στην υπεύθυνη αυτής της οργάνωσης από την πλευρά της ιοικούσας Επιτροπής, Ρούλα Ξαρχάκου, στο Γραφείο Περιβάλλοντος και στη Μόνιµη Επιτροπή Περιβάλλοντος, που έχουν δείξει µια πολύ σηµαντική δραστηριότητα το τελευταίο διάστηµα και, βέβαια, και οι µεγαλύτερες ευχαριστίες στην Οργανωτική Επιτροπή για τη δουλειά της, καθώς και σε όλους τους υπόλοιπους που συνέβαλαν στη διοργάνωση του διηµέρου. Σας ευχαριστώ πολύ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ 5 / 5