Ψυχοδιεγερτικά ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Αντικείμενο κατάχρησης μετά από σύντομη διάρκεια χρήσης από την επίσημη Ιατρική Σύνθεση το 1887 (Edeleano) 1927 (Alles): Δράση παρόμοια με της εφεδρίνης Ουσία με κεντρικές διεγερτικές ιδιότητες Ανορεξιογόνο φάρμακο (ανάπτυξη αντοχής) 1930: πρώτες αναφορές για κατάχρηση (ποτοαπαγόρευση, χαμηλή τιμή)
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Αμφεταμίνη και μεθαμφεταμίνη χρησιμοποιήθηκαν στο β Παγκόσμιο πόλεμο, ως ψυχοδιεγερτικά καθημερινής χρήσης 1958: Αναφέρεται η τοξική ψύχωση από αμφεταμίνες Εξάπλωση ενδοφλέβιας λήψης Δημοτικότητα που οφείλεται και στην ταυτόχρονη λήψη με άλλες ουσίες Πολύ περιορισμένη χρήση σήμερα
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Αμφεταμίνη Δεξτροαμφεταμίνη Μεθαμφεταμίνη MDA, MDMA Απελευθέρωση μονοαμινών (DA, NA) Υποστρώματα μεταφορέων πρόσληψης αμινών στους νευρώνες
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Μεθυλφαινυδάτη-ΔΕΠΥ (Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας) Η μεθυλοφαινιδάτη χορηγείται κυρίως σε παιδιά, σε δόσεις χαμηλότερες από εκείνες που προκαλούν ευφορία και ανεπιθύμητες ενέργειες Ναρκοληψία Χαρακτηρίζεται από μεγάλες κρίσεις υπνηλίας στη διάρκεια της μέρας και θεραπεύεται με αμφεταμίνη (όχι πλήρως αποτελεσματική), μοδαφινίλη Καταστολή της όρεξης
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Λήψη από του στόματος, (δόσεις 5-10mg 150-250mg) Απορρόφηση από τη γαστρεντερική οδό-μέγιστη τιμή στο πλάσμα: 2,5h Ενδοφλέβια χορήγηση-μέγιστη τιμή στο πλάσμα μέσα σε λίγα λεπτά (Ακαριαία στο πλάσμα και τους πνεύμονες, εντός δεκαλέπτου στον εγκέφαλο)
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Χρόνος απομάκρυνσης από τον εγκέφαλο μεγαλύτερος από εκείνον της κοκαΐνης (>1h) Μεταβολισμός (υδροξυλίωση) στο ήπαρ Απέκκριση στα ούρα Φαρμακολογικές ιδιότητες παρόμοιες με των κατεχολαμινών
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Μηχανισμός δράσης Αυξημένη έκλυση νοραδρεναλίνης, ντοπαμίνης, σεροτονίνης Αναστολή ΜΑΟ Αθρόα έκλυση και αναστολή επαναπρόσληψης κατεχολαμινών στα συναπτοσωμάτια
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Φαρμακολογικές ενέργειες Επαγωγή της κινητικότητας Ελάττωση κόπωσης αύξηση σωματικής αντοχής Πνευματική διαύγεια Αφροδισιακή/ηδονιστική δράση αμφισβητούµενη, υφίσταται μάλλον λόγω ευεξίας Υπέρμετρη αυτοπεποίθηση
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Οξεία τοξικότητα ΚΝΣ Θόλωση διανοίας, αϋπνία, ανησυχία, ευερεθιστότητα, ίλιγγο, τρόμο,επίταση αντανακλαστικών Σπανιότερα ψυχικές διαταραχές (παραληρηματική συμπεριφορά, πανικός, μανία, παραισθήσεις, τάσεις αυτοκαταστροφής) ΠΝΣ Ταχυκαρδία με υπέρταση, έξαψη και υπεραιμία, εφιδρώσεις, κεφαλαλγία, πόνος στο στήθος, αρρυθμίες Χρόνια τοξικότητα Ανορεξία Τοξική ψύχωση
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Η λήψη υπερβολικής δόσης αντιμετωπίζεται με χλωροπρομαζίνη (αποκλεισμός α υποδοχέων)-μείωση συμπτωμάτων από το ΚΝΣ και υπέρτασης-κατασταλτική και υποθερμική δράση Ισχυρή ψυχολογική-αμφισβητούμενη σωματική εξάρτηση Χαρακτηριστική ευφορία-ευεξία (ισχυρή εξαρτησιογόνος δράση) Ανάπτυξη αντοχής (ταχυφυλαξία) Ήπια στερητικά συμπτώματα (αυξημένη όρεξη, αυξημένος ύπνος, δυσφορία)
Κοκαΐνη Αλκαλοειδές του φυτού Erythroxylon coca στις Άνδεις της Ν. Αµερικής Χρήση σε τελετουργίες, αλλά και στην καθημερινή ζωή Μάσημα φύλλων κόκας με ασβέστη ή στάχτη Ευρώπη: 1569, Σεβίλλη 1859, Βιέννη. Ο Nieman απομονώνει το αλκαλοειδές που ονομάζει κοκαΐνη Freud: Επίδραση της κόκας και της κοκαΐνης στις σωματικές και ψυχικές ικανότητες του ανθρώπου Υπέρμετρη και αλόγιστη κατανάλωση (κρασιά, διαιτητικά συμπληρώματα, εμπειρικά ιδιοσκευάσματα)-ενδείξεις: νευρασθένεια, φυματίωση, σύφιλη, ναυτία, αναιμία, σεξουαλική ανεπάρκεια, ελονοσία 1914: Απαγόρευση
Κοκαΐνη Μεθυλεστέρας της εκγονίνης Εύκολη απορρόφηση (υδατοδιαλυτή και λιποδιαλυτή)- διαπερνά όλα τα εμπόδια των μεμβρανών Λήψη από του στόματος, από το ρινικό βλεννογόνο, με ένεση ή με κάπνισμα Μεταβολισμός μέσω των εστερασών πλάσματος, ήπατος, εγκεφάλου (μεθανόλη, βενζοϊκό οξύ, υδροξυοξύ)
Κοκαΐνη Δέσμευση της ουσίας στους μονοαμινεργικούς μεταφορείς επαναπρόσληψης ενίσχυση και παράταση κεντρικών και περιφερικών δράσεων των κατεχολαμινών Η παράταση δράσης της ντοπαμίνης στο σύστημα ευχαρίστησης του εγκεφάλου (μεταιχμιακό) ευθύνεται για την έντονη ευφορία μετά την αρχική χρήση της κοκαΐνης Η χρόνια πρόσληψη κοκαΐνης προκαλεί εξαφάνιση ντοπαμίνης που δημιουργεί έντονη επιθυμία για λήψη η οποία ανακουφίζει προσωρινά την βαριά κατάθλιψη
Κοκαΐνη ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΝΣ Έντονη διέγερση φλοιού, εγκεφαλικού στελέχους Απότομη αύξηση διανοητικής εγρήγορσης, αίσθημα ευφορίας ΑΝΣ Συμπαθητικό ΝΣ: ενίσχυση δράσης της νορεπινεφρίνης - ταχυκαρδία, υπέρταση, μυδρίαση, και περιφερική αγγειοσύσπαση Βραδυκαρδία σε μικρές δόσεις, ταχυκαρδία σε μεγάλες Αφροδισιακή δράση (ενδοφλέβια χορήγηση) Τοπική αναισθητική δράση
Κοκαΐνη Μέση θανατηφόρα δόση 500mg Οξεία τοξικότητα Ψυχική διέγερση (αίσθημα πανικού, ναυτία, εμετός) Υπερκινητικότητα (τρεμούλα, μυϊκές συσπάσεις, σπασμοί, ταχυκαρδία, αύξηση πίεσης) Κατασταλτικά φαινόμενα (απώλεια αντανακλαστικών, αναισθησία, κυκλοφορική και αναπνευστική ανεπάρκεια, θάνατος) Χρόνια τοξικότητα Τοξική ψύχωση (παράλογη συμπεριφορά, παρανοϊκές τάσεις, επιθετικότητα, ψευδαισθήσεις) Νέκρωση ρινικού βλεννογόνου, λόγω αγγειόσπασμου-διάτρηση ρινικού διαφράγματος
Κοκαΐνη Μακροχρόνια χρήση δεν συνοδεύεται από ανάπτυξη φυσικής εξάρτησης/αντοχής-ταχυφυλαξία Σημαντική ψυχολογική εξάρτηση Απότομη διακοπή: Μυϊκή αταξία, μυϊκοί πόνοι, υπερβολική όρεξη, διαταραχές ύπνου Αντιμετώπιση στερητικών συμπτωμάτων με χορήγηση κοκαΐνης ή αμφεταμινών Απαραίτητα για την απεξάρτηση τα ψυχοθεραπευτικά μέτρα
Συμπεράσματα Ψυχοδιεγερτικά> ταχεία αύξηση των επιπέδων των κατεχολαμινών στις ντοπαμινεργικές συνάψεις ραβδωτού σώματος και επικλινούς πυρήνα Περιοχές που σχετίζονται με διεργασίες ελέγχου της ευχαρίστησης, των νοητικών λειτουργιών και της κίνησης Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη σε αυτές τις περιοχές ως απόκριση σε κάποια ανταμοιβή
Συμπεράσματα Η δράση της ντοπαμίνης τερματίζεται με την επαναπρόσληψή της στον προσυναπτικό νευρώνα μέσω του μεταφορέα της Ανεξέλεγκτη αύξηση στη ντοπαμινεργική λειτουργία> έντονη ευφορία μετά από κάθε χρήση>λειτουργίες που σχετίζονται με τον έλεγχο της ευχαρίστησης, της κίνησης και των γνωστικών λειτουργιών