Robotic Assistant for MCI patients at home H2020-PHC-2014-2015 RIA-643433 RAMCIP Ρομποτικός οικιακός βοηθός για ηλικιωμένους με ΗΝΔ Δρ. Δημήτριος Γιακουμής Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης ΕΚΕΤΑ ΙΠΤΗΛ PICAD - MeCoND 2017 Θεσσαλονίκη 04 Φεβρουαρίου 2017
Το έργο RAMCIP RAMCIP: Robotic Assistant for MCI Patients at home Δράση Έρευνας και Καινοτομίας (Research and Innovation Action - RIA) Χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση Horizon 2020 PHC-19-2014 Advancing active and healthy ageing with ICT: Service robotics within assisted living environments Αρ. Συμβολαίου: 643433 Έναρξη: 1/1/2015 Διάρκεια: 3 years Κοινοπραξία: 8 εταίροι από 6 Ευρωπαϊκές χώρες PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 2
The RAMCIP consortium Research centre University University Research centre SME University Non-profit organisation SME PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 3
RAMCIP Ρομποτικός οικιακός βοηθός για ηλικιωμένους με ΗΝΔ Σκοπός του έργου: Έρευνα και Ανάπτυξη ενός καινοτόμου ρομποτικού οικιακού βοηθού για ηλικιωμένους με Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ) και σε αρχικά στάδια της Νόσου Alzheimer Οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στην αυτόνομη διεξαγωγή καθημερινών δραστηριοτήτων, και την ανεξάρτητη διαβίωσή τους, ακόμη και στον οικιακό τους χώρο Ειδικά τα άτομα σε προ-στάδια άνοιας, με συμπτώματα ΗΝΔ Οι δυσκολίες μπορούν να οδηγήσουν σε παραίτηση από καθημερινές δραστηριότητες ρουτίνας, όπως μαγείρεμα κ.α. Μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την ίδια την ασφάλεια και υγεία του ατόμου Π.χ. δυσκολίες στη λήψη φαρμακευτικών αγωγών, χειρισμός ηλεκτρικών συσκευών Κάποιες φορές κρίνεται απαραίτητη η διαρκής παρουσία ενός φροντιστή Μέλος της οικογένειας η μη Ώστε να εξασφαλιστεί η άνετη και ασφαλής διαβίωση του ηλικιωμένου PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 4
RAMCIP Βασικά κίνητρα Στα αρχικά στάδια της νόσου οι ασθενείς δεν έχουν ξεκάθαρη εικόνα των προβλημάτων τους Μειωμένη γνώση / αποδοχή των προβλημάτων Η εκτέλεση των καθημερινών τους δραστηριοτήτων μπορεί να παρουσιάσει κινδύνους Με την παραδοχή των προβλημάτων αυξάνεται ο κίνδυνος για παραίτηση από καθημερινές δραστηριότητες Μπορεί να οδηγήσει σε o Αρνητικά συναισθήματα, μειωμένη αυτοεκτίμηση o Να ενισχύσει την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης Αυξάνοντας περαιτέρω τις προοπτικές εξέλιξης της ΗΝΔ σε ΝΑ PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 5
RAMCIP Βασικά κίνητρα Τα προβλήματα μπορούν να μειωθούν με παροχή υποστήριξης στις οικιακές δραστηριότητες Από συγγενή / επαγγελματία φροντιστή Με τρόπο που να ενισχύει τον ίδιο τον ασθενή στην εκτέλεσή τους Η συνεχής υποστήριξη συνδέεται με υψηλό κόστος Aνθρωποπροσπάθεια - χρήματα Στο μέλλον η ανθρώπινη υποστήριξη μπορεί να συνδυάζεται με υποστήριξη από ρομποτικά συστήματα Επιμερισμός καθηκόντων παρακολούθησης και υποστήριξης του ασθενή ανάμεσα στο φροντιστή και ρομποτικό βοηθό Στόχος: o Ρομποτικοί βοηθοί ικανοί να αντικαταστήσουν για περιορισμένα χρονικά διαστήματα τον φροντιστή σε κάποια από τα καθήκοντά του PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 6
RAMCIP Βασικά κίνητρα Σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια στο χώρο των ρομποτικών οικιακών βοηθών για ηλικιωμένους Μια σειρά ερευνητικών έργων (π.χ. HOBBIT, ACCOMPANY) έχουν αναπτύξει ρομποτικά συστήματα ικανά για Αυτόματη πλοήγηση Παροχή υπηρεσιών διασκέδασης και τηλεπαρουσίας Αναγνώρισης και χειρισμού αντικειμένων (π.χ. για παροχή στο χρήστη) Αναγνώριση πτώσεων Υποστήριξη της ασφαλούς οικιακής μετακίνησης του ατόμου o Είτε με μηχανική υποβοήθηση κατά το περπάτημα είτε με αναγνώριση και απομάκρυνση αντικειμένων που μπορεί να οδηγήσουν σε πτώση PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 7
Κατηγοριοποίηση ρομποτικών βοηθών Οι ρομποτικοί βοηθοί του μέλλοντος θα πρέπει να συνδυάζουν χαρακτηριστικά «ρομπότ υπηρεσιών» (service robots) και «συντροφικών ρομπότ» (companion robots) socially interactive robots that carry out service tasks; guide or carry persons, offer butler-like services or function as an interface to smart home devices used for social companionship or for robot assisted therapy Categorization of robots in eldercare Heerink, M., Kröse, B., Evers, V., & Wielinga, B. (2010). Assessing acceptance of assistive social agent technology by older adults: the almere model. International journal of social robotics, 2(4), 361-375. PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 8
Το όραμα του έργου RAMCIP H περαιτέρω εξέλιξή των σύγχρονων εφαρμογών μπορεί να οδηγήσει στο μέλλον σε ρομποτικά συστήματα που Θα λειτουργούν αυτόνομα στο οικιακό περιβάλλον του ηλικιωμένου, παρέχοντας βοήθεια σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων Π.χ. μαγείρεμα, φαγητό, λήψη φαρμακευτικής αγωγής, διατήρηση άνετου και ασφαλούς χώρου διαβίωσης Το ρομπότ θα πρέπει να βοηθά το ηλικιωμένο άτομο και στη διατήρηση θετικών συναισθημάτων, καθώς και στη νοητική και φυσική εξάσκηση o Ιδανικά, τα παραπάνω θα μπορούν να παρέχονται και μέσα από την ίδια συμπεριφορά του ρομπότ Μέσα από αντίστοιχες μεταβολές της υποστηρικτικής συμπεριφοράς του PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 9
Στόχος Ανάπτυξη ρομποτικού οικιακού βοηθού ικανού να παρέχει προνοητική και ταυτόχρονα διακριτική βοήθεια στον ηλικιωμένο με ΗΝΔ, σε μια σειρά από καθημερινές δραστηριότητες... Διατροφή, λήψη φαρμακευτικών αγωγών, χρήση ηλεκτρικών συσκευών, κοινωνικοποίηση, ασφαλή μετακίνηση στον οικιακό χώρο Μέσα από: Παρακολούθηση των δραστηριοτήτων του ατόμου Ρομποτικές παρεμβάσεις o Όταν χρειάζεται να προσφερθεί βοήθεια και να αντιμετωπιστούν τυχόν αναγνωρισμένες ανωμαλίες PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 10
Καινοτόμα χαρακτηριστικά (α) Γνωσιακές λειτουργίες, βασισμένες σε μοντελοποίηση και παρακολούθηση του χρήστη και του περιβάλλοντός του, που οδηγούν στη λήψη αποφάσεων για το πότε και πώς πρέπει το ρομπότ να επέμβει ώστε να βοηθήσει (b) Καινοτόμο σύστημα επικοινωνίας ανθρώπου - ρομποτικού συστήματος, που περιλαμβάνει: Οθόνη αφής, ομιλία, χειρονομίες Αναγνώριση συναισθημάτων και αντίστοιχες μεταβολές στη συμπεριφορά του ρομπότ Διεπαφή επαυξημένης πραγματικότητας (c) Επιδέξιους και ασφαλείς ρομποτικούς χειρισμούς Επιτρέπουν το πιάσιμο και χειρισμό μιας σειρά από οικιακά αντικείμενα, καθώς και ασφαλή φυσική επαφή ανάμεσα στον άνθρωπο και το ρομπότ PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 11
Το ρομπότ RAMCIP σήμερα PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 12
Βασικά σενάρια χρήσης Παροχή βοήθειας σε περιπτώσεις κινδύνου Αναγνώριση πτώσης και παροχή βοήθειας Καταγραφή βιοσημάτων και αναγνώριση κινδύνων Αναγνώριση καπνού / διαρροής αερίου Βοήθεια για αποφυγή κινδύνων Σβήσιμο ηλεκτρικών συσκευών Άναμμα φώτων για διευκόλυνση ασφαλούς μετακίνησης Αναγνώριση αντικειμένων σε λάθος θέση (στο πάτωμα, κουτί χαπιών ξεχασμένο στο τραπέζι) Αναγνώριση περιπτώσεων άγνωστων ατόμων στο σπίτι PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 13
Βασικά σενάρια χρήσης Υπενθύμιση για φαρμακευτικές αγωγές, παροχή και παρακολούθηση Βοήθεια κατά το μαγείρεμα Προνοητική/κατ εντολή παροχή μαγειρικού είδους Αναγνώριση ανοιχτού ψυγείου και βοήθεια στο κλείσιμο αν χρειαστεί Παροχή βοήθειας σε περίπτωση πεσμένου αντικειμένου (υπενθύμιση, πιάσιμο) Υπενθύμιση για λήψη υγρών, προνοητική παροχή νερού στο χρήστη Προνοητική παροχή επικοινωνίας με συγγενείς και φίλους Παροχή εφαρμογών νοητικής ενδυνάμωσης PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 14
Ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης σε ρομποτικά συστήματα Παραδείγματα ασκήσεων* Μπορούν να εφαρμοστούν σε ρομπότ μικρής κλίμακας, π.χ. NAO, αρκεί να υποστηρίζουν λεκτική επικοινωνία με ομιλία *Kintsakis, A.M., Reppou, S.E., Karagiannis, G.T. and Mitkas, P.A., 2015, November. Robot-assisted cognitive exercise in mild cognitive impairment patients: The RAPP approach. In E-Health and Bioengineering Conference (EHB), 2015 (pp. 1-4). IEEE. PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 15
Ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης σε ρομποτικά συστήματα Ρομποτικοί οικιακοί βοηθοί μεγαλύτερης κλίμακας, με περαιτέρω διεπαφές επικοινωνίας από την ομιλία (π.χ. οθόνη αφής), μπορούν να υποστηρίξουν περαιτέρω μορφές νοητικών ασκήσεων Παιχνίδια υπολογιστή σε μορφή «πάζλ», π.χ. tangram Παιχνίδια βασισμένα σε εξελιγμένες τεχνολογίες με τρισδιάστατα γραφικά, εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 16
Ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης βασισμένες σε τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας Η Εικονική Πραγματικότητα (ΕΠ - VR) επιτρέπει στο χρήστη να εισέλθει σε ένα εικονικό περιβάλλον και να αλληλεπιδράσει με αυτό Χρησιμοποιείται σε εφαρμογές εκπαίδευσης και αποκατάστασης Μπορεί να προσαρμοστεί σε πληθώρα διαφορετικών εφαρμογών Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εφαρμογές ΕΠ με στόχο τη νοητική ενδυνάμωση, αλλά και τον έλεγχο PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 17
Ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης βασισμένες σε τεχνολογίες ΕΠ Εφαρμογές ΕΠ για παροχή νοητικών ασκήσεων σε ασθενείς με ΗΝΔ, ανεπτυγμένες από το ΕΚΕΤΑ/ΙΠΤΗΛ, σε συνεργασία με την ΕΕΑ και το Α.Π.Θ. (Εν-ΝΟΗΣΗΣ): Εικονικό σουπερμάρκετ Εικονικός κήπος Εικονική κουζίνα Εικονικό πλυντήριο Εικονική βιβλιοθήκη Εφαρμογή εικονικού σουπερμάρκετ: χρηστική και αποδεκτή άσκηση, ικανή να βοηθήσει και την εξέταση ασθενών με ΗΝΔ: Zygouris, S., Giakoumis, D., Votis, K., Doumpoulakis, S., Ntovas, K., Segkouli, S., Karagiannidis, C., Tzovaras, D. and Tsolaki, M., Can a virtual reality cognitive training application fulfill a dual role? Using the virtual supermarket cognitive training application as a screening tool for mild cognitive impairment. Journal of Alzheimer's Disease, 44(4), pp.1333-1347, 2015 PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 18
Εφαρμογή Εικονικού Σουπερμάρκετ PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 19
Εφαρμογή Εικονικού Σουπερμάρκετ PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 20
Ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης στο ρομπότ RAMCIP Παροχή μέσα από την οθόνη αφής του ρομπότ Εικονικό σουπερμάρκετ Πάζλ (π.χ. tangram) PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 21
Για περισσότερες πληροφορίες RAMCIP Website: www.ramcip-project.eu Follow us on twitter: @ramcip (https://twitter.com/ramcip) RAMCIP at LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/rproject PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 22
Ευχαριστώ για την προσοχή σας Δρ. Δημήτριος Γιακουμής Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης ΕΚΕΤΑ-ΙΠΤΗΛ www.iti.gr PICAD MeCoND 2017, Θεσσαλονίκη 23