M 1T Coimisiún na Scrúduithe Stáit State Examinations Commission SCRÚDÚ NA hardteistiméireachta, 2004 GRÉIGIS ÁRSA GNÁTHLEIBHÉAL (400 marc) DÉ haoine, 25 MEITHEAMH TRÁTHNÓNA 2.00 go dtí 5.00 Lch. 1 de 4
1. Cuir Gaeilge ar thrí cinn ar bith de na sleachta A, B, C, D. (Tá na sleachta go léir sa cheist seo ar cómharc): [210] A. (Teipeann ar sholáthairtí na ngréagach i dtír na Taochi. Ionsaíonn Cheirisophous, an ceannaire Gréagach, áit lán de dhaoine agus d eallach;is fearr leis na Taochi an bás ná go ngabhfaí iad, in ainneoin iarrachtaí Aeinéis Stymphalos.) κα τ πιτήδεια πέλειπεν ο γ ρ Τάοχοι κουν σχυρ χωρία ν ο ς ε χον τ πιτήδεια πάντα. πε δ ο Ελληνες φίκοντο πρ ς χωρίον π λιν ο κ ε χεν ο δ ο κίας, λλ ν σαν κα νδρες κα γυνα κες κα κτήνη πολλά, Χειρίσοφος πρ ς το το προσέβαλλεν ε θ ς. ντα θα δ δειν ν ν θέαµα. α γ ρ γυνα κες, ρίπτουσαι τ παιδία, ε τα αυτ ς πικατερρίπτουν, κα ο νδρες σα τως. ντα θα δ κα Α νείας Στυµφάλιος, δών τινα θέοντα ς ρίψοντα αυτ ν, στολ ν χοντα καλ ν, πιλαµβάνεται ς κωλ σων δ α τ ν πισπ ται, κα µφ τεροι χοντο κατ τ ν πετρ ν φερ µενοι κα πέθανον. ντε θεν νθρωποι µ ν πάνυ λίγοι λήφθησαν, β ες δ κα νοι πολλο κα πρ βατα. SEINEAFÓN (70) πιλείπω: teipim, ídítear orm. σχυρ ς: láidir. κτ νος: eallach, beithígh. θέαµα: radharc. ριπτω: caithim síos. πικαταρριπτέω: caithim síos i ndiaidh. σα τως: ar an gcaoi chéanna. θέω: rithim. στολή: ball éadaigh. πισπάοµαι: tarraingím i mo dhiaidh. ο χοµαι: imím, téim. νος: asal. πρ βατον: caoirigh. B. (Cuireann na haithinigh ag Pylos blocáid ar na trúpaí Lacedaemóiniacha ar oileán in aice láimhe, agus ag an am céanna tairgíonn na Lacedaemóiniaigh ar an mórthír cúitimh do dhuine ar bith atá sásta soláthairtí a thabhairt chucu siúd atá ar an oileán; tá fonn mór ar na Héalótaí go háirithe cúnamh a thabhairt.) ν δ τ Π λ ω ο Αθηνα οι τι πολι ρκουν το ς ν τ νήσ ω Λακεδαιµονίους, κα τ ν τ πείρ ω στρατ πεδον τ ν Πελοποννησίων κατ χώραν µενεν. δ φυλακ ν πίπονος το ς Αθηναίοις πορί α σίτου τε κα δατος ο γ ρ ν κρήνη τι µ µία ν α τ τ κροπ λει τ ς Π λου κα α τη ο µεγάλη. ο Λακεδαιµ νιοι προε πον τ ν βουλ µενον σάγειν ς τ ν ν σον σ τ ν τε κα ο νον κα τυρ ν κα λλο βρ µα, τάξαντες ργυρίου πολλο κα πισχνο µενοι λευθερίαν τ σαγαγ ντι τ ν Ε λώτων. κα λλοι τε κινδυνε οντες σ γον κα µάλιστα ο Ε λωτες, παίροντες π τ ς Πελοποννήσου κα καταπλέοντες τι νυκτ ς ς τ πρ ς τ πέλαγος τ ς νήσου. TÚICIDIDÉAS (70) πειρος: mórthír. πίπονος: dian, deacair. πορία: ganntanas, easpa. τι µή: ach amháin. προλέγω: achainím go poiblí ar dhuine éigin (áinsíoch) rud a dhéanamh (infinid). τυρ ς: cáis. βρ µα: bia. τάξαντες: tar éis an tasc a luacháil ar (+ ginideach). πισχνέοµαι: geallaim. Ε λως (Ε λωτος): Héalóta. παίρω: buailim bóthar. τά τ ς νήσου: na codanna den oileán. πέλαγος: farraige. C. (Deir Afraidíte go ngearrfaidh sí pionós ar Hipiliteas mac do Théiséas agus máthair Amasóineach, a thóg Pittheus, rí Troezen mar is scorn leis í féin agus an grá, agus is fearr leis é féin a thiomnú d Artaimís.) γάρ µε Θησέως πα ς, Αµαζ νος τ κος, Ιππ λυτος, γνο Πιτθέως παιδε µατα, µ νος πολιτ ν τ σδε γ ς Τροιζηνίας λέγει κακίστην δαιµ νων πεφυκέναι ναίνεται δ λέκτρα κο ψα ει γάµων, Φοίβου δ δελφ ν Αρτεµιν, ι ς κ ρην, τιµ ά, µεγίστην δαιµ νων γο µενος. το τοισι µέν νυν ο φθον τί γάρ µε δε ; δ ε ς µ µάρτηκε τιµωρήσοµαι Ιππ λυτον ν τ δ µέρ α. EOIRIPIDÉAS (70) µε: tóg le κακίστην δαιµ νων i líne 4. γν ς: glan. παιδε µατα: coimircí, diúlachán. πεφυκέναι = ε ναι. ναίνοµαι: tugaim an t-eiteachas do. λέκτρα: leaba an ghrá. ψα ω (+ ginideach): muirním. γέοµαι: machnaím ar. φθονέω (+ tabharthach): tá olc orm chun.... µάρτηκε: na botúin a rinne sé. τιµωρέοµαι: gearraim pionós ar. Lch. 2 de 4
D. (Ordaíonn Hekabe dá mná freastail seanmhná na Traí a chruinniú le chéile. Ansin mar ofráil do Aitéine, téann sí ag triall ar cheann de na róbaí a rinne na mná a thug Alastar leis as Sidon.) δέ, µολο σα ποτ µέγαρ, µφιπ λοισι κέκλετο τα δ ρ λλισσαν κατ στυ γεραιάς. α τ δ ς θάλαµον κατεβήσετο κηώεντα, νθ σαν ο πέπλοι, παµποίκιλα ργα γυναικ ν Σιδονίων, τ ς α τ ς Αλέξανδρος θεοειδ ς γαγε Σιδονίηθεν πιπλ ς ε ρέα π ντον. τ ν ν ειραµένη Εκάβη φέρε δ ρον Αθήν η, ς κάλλιστος ην ποικίλµασιν δ µέγιστος, στ ρ δ ς πέλαµπεν κειτο δ νείατος λλων. HÓIMÉAR (70) µολο σα: tar éis imeacht. ποτί: = πρ ς. µέγαρον: halla. κέκλετο: thug orduithe. ολλίζω: cruinním le chéile. θάλαµος: seomra. κηώεις: cumhra. σαν = σαν. παµποίκιλος: greanta. πιπλώς: tar éis seoladh thar. είροµαι: piocaim suas. ποίκιλµα: bróidnéireacht. πολάµπω: lonraím, spréachaim. νείατος (+ ginideach): in íochtar, ag bun. 2. [100] (i) Cuir Gaeilge ar: (60) ν γάρ ποτε χρ νος τε θεο µ ν σαν, θνητ δ γένη ο κ ν. πειδ δ κα το τοις χρ νος λθεν ε µαρµένος γενέσεως, τυπο σιν α τ θεο γ ς νδον κ γ ς κα πυρ ς µείξαντες κα τ ν σα πυρ κα γ κεράννυται. πειδ δ γειν α τ πρ ς φ ς µελλον, προσέταξαν Προµηθε κα Επιµηθε κοσµ σαί τε κα νε µαι δυνάµεις κάστοις ς πρέπει. Προµηθέα δ παραιτε ται Επιµηθε ς α τ ς νε µαι, νείµαντος δέ µου, φη, πίσκεψαι. κα ο τω πείσας νέµει. νέµων δ το ς µ ν σχ ν νευ τάχους προσ πτε, το ς δ σθενεστέρους τάχει κ σµει το ς δ πλιζε, το ς δ οπλον διδο ς φ σιν λλην τιν α το ς µηχαν το δ ναµιν ε ς σωτηρίαν. µ ν γ ρ α τ ν σµικρ τητι µπισχε, πτην ν φυγ ν κατάγειον ο κησιν νεµεν δ η ξε µεγέθει, τ δε α τ α τ σ ωζε κα τ λλα ο τως πανισ ν νεµε. τα τα δ µηχαν το ε λάβειαν χων µή τι γένος ϊστωθείη. READING GREEK (ii) Freagair ceithre cinn ar bith de na ceisteanna seo a leanas. (Gabhann deich marc le gach ceist díobh): (40) (a) (b) (c) (d) (e) (f) Cad iad na sochair bhreise a thugann Eipiméitéas níos deireanaí do chréatúirí beo? Cén fhadhb atá ag Eipiméitéas le daoine daonna? Cad a dhéanann Proiméitéas chun é a réiteach? Scríobh go hachomair ar shaol Shócraitéis. Tabhair an Chéad Phearsa, Uimhir Uatha, Aimsir Láithreach de dhá cheann de na focail seo a bhfuil líne fúthu thuas: λθεν; µελλον; πείσας. Tabhair cuntas gearr ar an gcúnamh a thug Nausikaa d Odaiséas. Rianaigh go hachomair scéal Ailceistis. Lch. 3 de 4
3. Freagair trí cinn de na ceisteanna seo a leanas. Ní mór ceist amháin ar a laghad a roghnú as Roinn A agus ceist amháin as Roinn B. Is féidir an tríú ceist a roghnú as Roinn A nó as Roinn B. (Gabhann tríocha marc le gach ceist díobh): [90] A. (i) Rianaigh na cúiseanna a bhí le Cogadh na Peilipinéise. (ii) Déan cur síos ar dhá cheann ar bith de na cathanna seo a leanas, agus mínigh cén tábhacht a bhaineann leis an dá cheann a roghnaigh tú: Arginusae; Mantinea; Gaugamela; Hydaspes. (iii) Inis cén chaoi ar ghlac Pilip na Macadóine ceannas ar an ngréig iomlán. (iv) Rianaigh príomhghnéithe shochaí agus rialtas Sparta. B. (i) Déan plé ar an gcaoi, dar leat, ar cumadh agus ar léiríodh na heipicí Hóiméaracha. Rianaigh go hachomair an scéal atá i gceann amháin de na heipicí. (ii) Ainmnigh scríbhneoir amháin tragóidí sa tsean-ghréig. Scríobh go hachomair ar a shaol agus ar a shaothair. (iii) Déan cur síos ar phríomhghnéithe an Phartanain. (iv) Scríobh nótaí ar dhá cheann ar bith díobh seo a leanas. Bain úsáid as líníochtaí más maith leat: Vásanna Deargfhigiúir; an Colún Íónach; Afraidíte as Melos (Véineas de Milo); Peidiméidí. Lch. 4 de 4
LEATHANACH BÁN Page 5 of 4
LEATHANACH BÁN Page 6 of 4