ΛΕΜΦΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΛΕΜΦΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΙΜΟΦΟΡΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Καρδιά Αρτηρίες Φλέβες 2

Λεμφικό Σύστημα Το δίκτυο αγγείων του οργανισμού που άγει το επιπλέον υγρό των ιστών, από τον χώρο των ιστών προς τη κυκλοφορία του αίματος Από τη στιγμή που το υγρό των ιστών του σώματος εισέρχεται σε ένα λεμφαγγείο ονομάζεται λέμφος Λέμφος: σωματικό μεσοκυττάριο υγρό (πλάσμα, αναπνευστικά αέρια, πρωτεΐνες, γλυκόζη, άλατα και ελεύθερα κύτταρα, τα λεγόμενα λεμφοκύτταρα) Λεμφικά τριχοειδή (αρτηριακά/φλεβικά): Παντού εκτός από οστά, δόντια, ΚΝΣ Χυλοφόρα τριχοειδή (απορρόφηση λίπους στο έντερο) Αθροιστικά λεμφαγγεία (συνοδεύουν τα αιμοφόρα αγγεία) Λεμφικά στελέχη Λεμφικοί πόροι 3

Λεμφικά τριχοειδή: (τα μικρότερα αγγεία του δικτύου) σχηματίζουν δίκτυο που απάγει τη λέμφο από τους ιστούς (αρτηριακό άκρο>φλεβικό άκρο τριχοειδικής κοίτης) Λεμφαγγεία: κομβολογοειδής εμφάνιση, εξαιτίας των πολυάριθμων βαλβίδων που υπάρχουν στον αυλό τους Πολύ χαμηλή πίεση => βραδεία/περιστασιακή κίνηση προς τις κεντρικές φλέβες (διόγκωση μυών, συστολή παρακείμενων αρτηριών, μυικός μέσος χιτώνας λεμφαγγείων, κινήσεις άκρων) Παρατεταμένη Στάση: Οίδημα 4

Να μπει η φωτο με το τριχοειδικό και λεμφικό σύστημα

Τελικά, το λεμφικό σύστημα επικοινωνεί με το φλεβικό και η λέμφος χύνεται στις φλέβες, αφού προηγουμένως, υποχρεωτικά έχει περάσει από τουλάχιστον ένα λεμφογάγγλιο (αλλιώς λεμφαδένα). 6

Να μπει η φωτο με το τριχοειδικό και λεμφικό σύστημα

Λεμφαδένες (Λεμφογάγγλια) - Απαλλάσσουν τη λέμφο από παθογόνους μικροοργανισμούς - Περίπου 500, από 1 ως 25mm - Επιπολής: τράχηλος, βουβώνες, μασχάλη -Εν τω βάθει: κοιλιά, θώρακας, πύελος - Τραχηλικοί: λέμφος από κεφαλή/λαιμό - Μασχαλιαίοι: από άνω άκρα - Βουβωνικοί: από κάτω άκρα - Μεσοθωρακίου: από όργανα θώρακα - Παραορτικοί: οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα - Πυελικοί: πύελος/κάτω άκρα Λέμφος: απαλλαγμένη από μικρόβια πριν εισέλθει στα λεμφικά στελέχη 8

Λεμφικά Στελέχη Οσφυικό: Διφυές, στα πλάγια της αορτής (λέμφος από κάτω άκρα, πύελο, τμήμα πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος) Εντερικό: Μονοφυές, πλησίον οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος στη μέση γραμμή (λέμφος από στόμαχο, έντερο, όργανα πεπτικού) Βρογχομεσοθωρακικό: Διφυές, πλάγια της τραχείας (λέμφος από θωρακικά σπλάχνα και θωρακικό τοίχωμα) Υποκλείδιο: Διφυές, κοντά στη βάση του λαιμού, (λέμφος από άνω άκρα, κάτω τμήμα λαιμού, άνω τμήμα θωρακικού τοιχώματος) Σφαγιτιδικό: Διφυές, στη βάση εκάστης έσω σφαγίτιδας (λέμφος από κεφαλή και λαιμό) 9

Λεμφικοί Πόροι Η λέμφος χύνεται στο φλεβικό σύστημα στη βάση του τραχήλου (λαιμού) με δύο μεγάλα λεμφαγγεία που ονομάζονται μείζων και ελάσσων θωρακικός πόρος Το λεμφικό σύστημα είναι πιο ανεπτυγμένο στα σημεία του σώματος που είναι πύλες αντιγόνων Η ημερήσια παραγωγή λέμφου (άνθρωπος) είναι περίπου 12 λίτρα 10

Η λέμφος μεταφέρεται με τα λεμφαγγεία στην κυκλοφορία του αίματος Τα λεμφαγγεία είναι τα αφθονότερα αγγεία του σώματος, αρχίζουν από την περιφέρεια του σώματος ώς μικρά αγγεία με τυφλό άκρο και σχηματίζουν πυκνό δίκτυο, Ο μείζων θωρακικός πόρος, αρχίζει από την κοιλιά και Καταλήγει στην αριστερή υποκλείδιο φλέβα, Ο έλασσων θωρακικός πόρος, που συλλέγει τη λέμφο από την κεφαλή και τον τράχηλο και εκβάλλει στην δεξιά υποκλείδιο φλέβα, Βασικές Λειτουργίες Λεμφαγγείων -Απορροφούν το λίπος από το τοίχωμα των εντέρων διαμέσου των χυλοφόρων αγγείων -Επαναφέρουν το πλεόνασμα του διάμεσου υγρού στην αιματική κυκλοφορία - Επιστρέφουν τις εξαγγειωμένες πρωτεΐνες στην αιματική κυκλοφορία - Λεμφαδένες: ηθμοί του συστήματος, συμβολή στην άμυνα του οργανισμού

Λεμφικό Ανοσοποιητικό Σύστημα Αμυντικό σύστημα που αναγνωρίζει ειδικά εξωγενή μόρια και επιτίθεται σε αυτά Καταστροφή παθογόνων που γίνεται ολοένα αποτελεσματικότερη μετά από κάθε νέα έκθεση Λεμφοκύτταρα : εντοπίζονται στο λεμφικό ιστό και στα λεμφικά όργανα σπλήνας, μυελός οστών, σκωληκοειδής απόφυση, λεμφαδένες, θύμος αδένας, αμυγδαλές-) Λεμφικός Ιστός: εξειδικευμένος συνδετικός ιστός σε μικροβιοβριθείς βλεννογόνους (πεπτικό, αναπνευστικό, ουροποιητικό, αναπαραγωγικό σύστημα -MALT-) και σε όλα τα λεμφικά όργανα πλην θύμου - λεμφοθυλάκια: διάσπαρτες σφαιρικές συναθροίσεις συνωστισμένων Β-λεμφοκυττάρων 12

Λεμφοκύτταρα Λεμφικό Ανοσοποιητικό Σύστημα Συνήθης Δράση: αναγνωρίζουν Ags (πρωτεΐνες/γλυκοπρωτεΐνες) στην επιφάνεια των εισβολέων (ιοί, μικρόβια) - Β Λεμφοκύτταρα: μετατροπή σε πλασματοκύτταρα (παράγουν Αbs)=> σύνδεση σε Ags εισβολέων=> σήμανση=> καταστροφή από μακροφάγα - Τ λεμφοκύτταρα: εναντίον «μη οικείων» κυττάρων, μέσω σύνδεσης με Ags επιφανείας=> Κυτταρόλυση - Natural Killer Cells: Δεν αναγνωρίζουν αντιγόνα. Κυτταρόλυση λόγω απουσίας ενδογενών μορίων/παρουσίας συγκεκριμένων σακχάρων πάνω στα κύτταρα-εισβολείς 13

Διαφοροποίηση και Ενεργοποίηση Λεμφοκυττάρων Όλα τα λεμφοκύτταρα παράγονται στον Μυελό των Οστών (αρχέγονα κύτταρα λεμφικής σειράς) Κάποια λεμφοκύτταρα: εγκαταλείπουν το ΜτΟ >εισέρχονται στην αιματική κυκλοφορία >ωριμάζουν στο Θύμο αδένα >Τλεμφοκύτταρα Άλλα λεμφοκύτταρα: παραμένουν στο ΜτΟ > ωριμάζουν και διαφοροποιούνται σε Β-λεμφοκύτταρα 14

Διαφοροποίηση και Ενεργοποίηση Λεμφοκυττάρων Όλα τα λεμφοκύτταρα: διαίρεση σε λεμφοκυτταρικούς κλώνους (καθένας με ειδικότητα σε συγκεκριμένο τύπο αντιγόνου) > Ανοσοικανότητα > ώριμο αλλά μη ενεργοποιημένο (παρθένο) λεμφοκύτταρο >επιστροφή στην κυκλοφορία (αιματική/λεμφική) Συνάντηση παρθένου λεμφοκύτταρου με αντιγόνο: αντιγονική έκθεση > πλήρης ενεργοποίηση > παραγωγή ώριμων λεμφοκυττάρων στο λεμφικό ιστό (Τ-λ: αναζητούν παντού τα αντιγόνα, Β-λ: διαφοροποίηση σε πλασματοκύτταρα στο λεμφικό ιστό) 15

Διαφοροποίηση και Ενεργοποίηση Λεμφοκυττάρων Δενδριτικά κύτταρα: συλλέκτες αντιγόνων στον οργανισμό, που τα μεταφέρουν στο λεμφικό ιστό και τα εκθέτουν στα λεμφοκύτταρα, όπως και τα μακροφάγα Ενεργοποιημένα λεμφοκύτταρα: - δραστικά κύτταρα: βραχύβια, αντιδρούν αμέσως στα παθογόνα και πεθαίνουν - Β κύτταρα > πλασματοκύτταρα > αντισώματα από το λεμφικό ιστό στην κυκλοφορία > σύνδεση στα αντιγόνα > σήμανσή τους για φαγοκυττάρωση - CD8 T κύτταρα >μεταφορά μέσω αίματος και λύση του εισβολέα - CD4 T κύτταρα >έκκριση κυτοκινών >ενεργοποίηση Τ/Β κυττάρων και συντονισμό ανοσολογικής αντίδρασης - κύτταρα μνήμης: μέσα στο λεμφικό ιστό, πολλαπλασιάζονται ταχύτερα/αποτελεσματικότερα όταν ξαναέρθουν σε επαφή με το αντιγόνο (επίκτητη ανοσία) 17

Περί Εμβολιασμού Εκμεταλλεύεται τους μηχανισμούς επίκτητης ανοσίας Έκθεση του οργανισμού σε αδρανοποιημένο/εξασθενημένο λοιμογόνο παράγοντα ή στοιχεία του > ενεργοποίηση λεμφοκυττάρων > ενεργοποίηση λεμφοκυττάρων μνήμης Μεταγενέστερη έκθεση στον ίδιο λοιμογόνο παράγοντα > άμεση ενεργοποίηση λεμφοκυττάρων μνήμης και εξουδετέρωση του λοιμογόνου παράγοντα 18

Λεμφικά Όργανα Λεμφικά Όργανα 19

Μυελός των Οστών (ΜτΟ) Καταλαμβάνει το εσωτερικό όλων των οστών Ερυθρός ΜτΟ: - Διαρκής παραγωγή αιμοκυττάρων - Γέννηση: Σε όλα τα οστά - Ενήλικες: Όλοκληρος ο αξονικός σκελετός, πυελική/ωμική ζώνη, βραχιόνια και μηριαία οστά (εγγύς επιφάνειες) - Από 8 ο ως το 18 ο έτος: σταδιακή αντικατάσταση ερυθρού ΜτΟ από κίτρινο ΜτΟ Κίτρινος ΜτΟ: - Παραγωγή αιμοκυττάρων μόνο σε επείγουσες καταστάσεις - Πολλά λιποκύτταρα 21

Μυελός των Οστών (ΜτΟ) Δικτυωτός συνδετικός ιστός σε πυκνό πλέγμα («σύμπλεγμα σπηλαίων») Δικτυωτά κύτταρα: ινοβλάστες που καλύπτουν το πλέγμα Μέσα στο πλέγμα βρίσκονται αιμοκύτταρα σε όλα τα στάδια ωρίμανσης Μυελικοί φλεβόλποι: δίκτυο διευρυμένων τριχοειδών που υποδέχονται τα ώριμα αιμοκύτταρα Μακροφάγα: σύλλεγουν αντιγόνα μέσα από τους φλεβόκολπους («καθαρισμός αίματος») 22

Θύμος Αδένας Δίλοβος, άνω μέρος θώρακα, πίσω από το στέρνο Άωρα Τ-κύτταρα, μέσω θυμοσίνης και θυμοποιητίνης, αποκτούν ανοσοικανότητα Νεογνά: μεγάλος/δραστήριος Παιδιά: αυξάνει σε μέγεθος Εφηβεία: Έναρξη σταδιακής ατροφίας Ενήλικη ζωή: Σε ηλικία 20 ετών-80%, σε ηλικία 40 ετών-5%, σε ηλικία >80 ετών-2% Σωμάτια Hassal: Ανάπτυξη ρυθμιστικών Τ- κυττάρων (αποτροπή αυτοανοσίας) Ωρίμανση λεμφοκυττάρων/όχι αντιμετώπιση αντιγόνων Αιματοθυμικός φραγμός: ανάλογος αιματοεγκεφαλικού φραγμού, συγκρατεί τα αντιγόνα μέσα στα τριχοειδή για να μην ενεργοποιήσουν πρόωρα τα λεμφοκύτταρα Βασικός σκελετός θύμου: αστεροειδή επιθηλιακά κύτταρα, εκκρίνουν τις θυμικές ορμόνες που διεγείρουν τα Τ-λεμφοκύτταρα 23

Λεμφαδένες Συνάντηση λεμφικού και ανοσοποιητικού συστήματος Είσοδος αντιγόνων στο λεμφικό ιστό, κατά τη διήθηση της λέμφου μέσα από του λεμφόκολπους > ενεργοποίηση Β/Τ λεμφοκυττάρων > καταστροφή αντιγόνων και παραγωγή κυττάρων μνήμης Φλοιός (εξωτερικά): Β-λεμφοκύτταρα Μυελός (κοντά στην πύλη):τ-λεμφοκύτταρα Μυελικές Χορδές: Εντός του μυελού, περιέχουν Τ-λεμφοκύτταρα και πλασματοκύτταρα 24

Αμυγδαλές Επάρματα του βλεννογόνου που επενδύει το φάρυγγα (επιθήλιο πάνω σε συνδετικό ιστό («χόριο του βλεννογόνου»)) 4 ομάδες, πέριξ της εισόδου του φάρυγγα Συλλογή, απομάκρυνση, επεξεργασία αντιγόνων >πυροδότηση ανοσολογικών αντιδράσεων Χόριο του βλεννογόνου: άφθονος λεμφικός ιστός+λεμφοκύτταρα+διάσπαρτα λεμφοθυλάκια Επιθήλιο: εγκολπώνεται εντός της αμυγδαλής: Κρύπτες - ένα τυφλό άκρο - παγίδευση μικροβίων και σωματιδίων - μεταφορά μέσω επιθηλίου στο λεμφικό ιστό - ενεργοποίηση λεμφοκυττάρων (δράση/μνήμη) Αμυγδαλίτιδες παιδικής ηλικίας 26

Αμυγδαλές Παρίσθμια (υπερώια) αμυγδαλή: Η μεγαλύτερη, Διφυής (ΔΕ/ΑΡ), πίσω μέρος στοματικής κοιλότητας και μαλακής υπερώας στην πλάγια επιφάνεια του φαρυγγικού τοιχώματος Γλωσσική αμυγδαλή: Οπίσθια επιφάνεια γλώσσας Φαρυγγική αμυγδαλή: Επί της οροφής του φάρυγγα (υπερτροφία: αδενοειδείς εκβλαστήσεις ή «κρεατάκια») Σαλπιγγικές αμυγδαλές:,πτυχές πίσω από τα στόμια των φαρυγγοτυμπανικών σωλήνων ή ευσταχιανών σαλπίγγων (συνδέουν το ρινοφάρυγγα με το μέσο αυτί). Προστασία στο μέσο αυτί 27

Σπλήνας Άνω/ΑΡ 4μόριο κοιλιάς, πίσω από το στόμαχο, μέγεθος γροθιάς, σχήμα κόκκου καφέ,2 επιφάνειες (έξω ή διαφραγματική/έσω ή σπλαχνική) Ανοσολογική δράση: απομάκρυνση αντιγόνων αίματος (λευκός πολφός) Ανανεωτική δράση: απομάκρυνση γηρασμένων/παθολογικών αιμοκυττάρων (ερυθρός πολφός) Αιμοποιητική δράση: περιοχή αιμοποίησης στην εμβρυική ζωή Αποθηκευτική δράση: αποθηκεύει αιμοπετάλια και μονοκύτταρα 31

Αθροίσεις Λεμφικού Ιστού ή Λεμφώδεις Πλάκες (του Peyer) MALT ιστός, σε ομάδες λεμφοθυλακίων στα τοιχώματα της 3 ης μοίρας του εντέρου (ειλεός) Κατά προσέγγιση 40 πλάκες σε όλο το μήκος του ειλεού, διαμέτρου περίπου 1cm η καθεμία 32

Σκωληκοειδής Απόφυση Ουραία συνέχεια του τυφλού Ο πυκνός λεμφικός ιστός καταλαμβάνει περίπου το ½ του πάχους της σκωληκοειδούς Ανοσολογική δράση: καταστροφή μικροοργανισμών Δειγματοληπτική δράση: κύτταρα μνήμης 33

34