ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Οργάνωση: Εργαστήριο Παιδαγωγικής Έρευνας και Εκπαιδευτικών Πρακτικών (Ε.Π.Ε.Ε.Π.), Τ.Ε.Ε.Π.Η. Δ.Π.Θ. Χορηγοί: Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας Δ.Π.Θ., Σχολή Επιστημών Αγωγής Δ.Π.Θ. Επιμέλεια: Φαλέκα Ειρήνη ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ 2013

Οργανωτική Επιτροπή Ρεκαλίδου Γαλήνη, Αν. Καθηγήτρια, Τ.Ε.Ε.Π.Η. - Δ.Π.Θ. Μουμουλίδου Μαρία, Επ. Καθηγήτρια, Τ.Ε.Ε.Π.Η.- Δ.Π.Θ. Καραδημητρίου Κων/νος, Λέκτορας, Τ.Ε.Ε.Π.Η. - Δ.Π.Θ. Πεντέρη Ευθυμία, Διδάκτωρ Τ.Ε.Ε.Π.Η. Δ.Π.Θ. Φαλέκα Ειρήνη, Msc Τ.Ε.Φ.Α.Α. - Δ.Π.Θ. Ανδρεάδου Ευθυμία, Πτυχιούχος Τ.Ε.Ε.Π.Η. Δ.Π.Θ. Μοκαϊτη Φανή, Πτυχιούχος Τ.Ε.Ε.Π.Η. Δ.Π.Θ. Γαλέντζα Βασιλική, Φοιτήτρια Τ.Ε.Ε.Π.Η. Δ.Π.Θ. Μπαμπαλή Μαρία, Τ.Ε.Ε.Π.Η. Δ.Π.Θ. Τσαμαδιά Γεωργία, Τ.Ε.Ε.Π.Η. Δ.Π.Θ. Επιστημονική Επιτροπή Χρυσαφίδης Κώστας, Ομ. Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α Κακανά Δόμνα, Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τάφα Ευφημία, Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Κρήτης Τζεκάκη Μαριάννα, Καθηγήτρια, Α.Π.Θ Ρεκαλίδου Γαλήνη, Αν. Καθηγήτρια, Δ.Π.Θ Μουμουλίδου Μαρία, Επ. Καθηγήτρια, Δ.Π.Θ Καραδημητρίου Κων/νος, Λέκτορας, Δ.Π.Θ

Η προβληματική του συνεδρίου Όλο και καλύτερη εκπαίδευση μελλοντικών εκπαιδευτικών σε περίοδο κρίσης; Για το «Δίκτυο Πρακτικής Άσκησης» των Τμημάτων εκπαίδευσης εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας, αυτό είναι το διακύβευμα. Με άλλα λόγια, υιοθετώντας ρεαλιστική προοπτική, να συνεισφέρει στη δημιουργική δράση και στη βελτίωση του επιπέδου της παρεχόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης σε περιβάλλον κρίσης. Με αυτή την αφετηρία, οι συναντήσεις του «Δικτύου» καθίστανται ένας δυναμικός πόλος επιστημονικού προβληματισμού των υπευθύνων Πρακτικής Άσκησης, όπου ανταλλάσσονται εμπειρίες και προβληματικές, συζητιούνται οι καλές πρακτικές και εκτιμώνται οι καινοτόμες πρωτοβουλίες, γεγονός που «ανοίγει» τα τμήματα μεταξύ τους, προβάλλοντας ταυτόχρονα δυναμικές και ενισχύοντας μελλοντικές συνεργασίες. Συζητώντας για την κρίση, δεν μπορούμε να μη λάβουμε υπόψη μας τις επιπτώσεις της στην εκπαίδευση γενικότερα και στη μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση των υποψήφιων εκπαιδευτικών. Μέσα σε ένα αμφίβολο πλαίσιο άσκησης του επαγγέλματος, καλούμαστε να προτείνουμε ό, τι καλύτερο μπορούμε, ώστε οι φοιτητές να μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά μια πολύ απαιτητική εκπαιδευτική και κοινωνική πραγματικότητα, μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία: μεγάλος αριθμός παιδιών ανά τάξη, ευαίσθητες κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά κατηγορίες παιδιών, ακατάλληλοι και ανεπαρκείς χώροι, ελλιπής συνεχής επιμόρφωση, μη ευνοημένα οικογενειακά περιβάλλοντα παιδιών, κλπ. Τι μπορεί να κάνει η πανεπιστημιακή εκπαίδευση των εκπαιδευτικών προς αυτήν την κατεύθυνση; Σίγουρα δεν μπορεί να ανατρέψει καταστάσεις, μπορεί όμως να δημιουργήσει ευνοϊκά περιβάλλοντα μάθησης για τον μελλοντικό εκπαιδευτικό, ώστε να καταστεί ικανός να κατανοεί τις συνθήκες μέσα στις οποίες θα κληθεί να ασκήσει το επάγγελμά του, να τις ερμηνεύει και να προχωρά σε εφαρμογή κατάλληλων, όχι μόνο αναπτυξιακά πρακτικών, αλλά και κοινωνικά. Να περνά στην πράξη με στοχασμό πάνω: 1. Στο άτομο που έχει απέναντί του, ότι έχει δηλαδή προσωπική ιστορία και παρελθόν, που δεν μπορεί να αγνοεί στις διδακτικές και παιδαγωγικές παρεμβάσεις που θα σχεδιάσει, θα υλοποιήσει και θα αξιολογήσει. 2. Στον εκπαιδευτικό θεσμό στο σύνολό του, ότι δηλαδή υπάρχει για να διασφαλίζει μια δημοκρατική και ποιοτική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά. 3. Στην επιστημονική γνώση, ότι είναι ένα πολύτιμο αγαθό για όλους, ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης, και ότι η απόκτηση και η χρήση της δεν αποκλείει άλλες μορφές κατανόησης του κόσμου. 1

4. Στην ευθύνη του απέναντι στον θεσμικό ρόλο που καλείται να αναλάβει: να εγγυηθεί την υλοποίηση των σκοπών της προσχολικής εκπαίδευσης, παρέχοντας τη δυνατότητα σε όλα τα νήπια να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να συνεχίσουν ομαλά τη φοίτησή τους στις επόμενες βαθμίδες εκπαίδευσης. Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση και κατάρτιση μελλοντικών των εκπαιδευτικών μπορεί να εγγυηθεί έναν στοχαστικό και ερευνητή εκπαιδευτικό; Ο ρόλος του πανεπιστημίου συνδέεται άμεσα με την παραγωγή γνώσης μέσω της έρευνας, ιδίως της συλλογικής. Συνεπώς, το ερώτημα απαντάται σε σχέση με τη θέση του ελληνικού πανεπιστημίου στην γενικότερη προαγωγή της ερευνητικής πρακτικής, με το κατά πόσο πραγματοποιείται (συλλογική) έρευνα στις επιστήμες της εκπαίδευσης και γενικότερα στις επιστήμες του ανθρώπου. Η ιδιαιτερότητα της πρακτικής άσκησης υποψήφιων εκπαιδευτικών σε καιρούς κρίσης συνδέεται στενά με το κατά πόσο εξοικειώνει τον φοιτητή με την σύνθετη πραγματικότητα του σχολείου, αλλά και όλων των τόπων όπου παρέχεται εκπαίδευση σε παιδιά προσχολικής ηλικίας: τυπικών, άτυπων και μη τυπικών. Κατά πόσο ο φοιτητής μπορεί, έχοντας στέρεες θεωρητικές αφετηρίες για το παιδί, τις δομές του, τις ανάγκες του, αλλά και τα περιβάλλοντα μέσα στα οποία αναπτύσσεται, να εμπλουτίσει τη διδακτική και παιδαγωγική του δράση με αυτές και στη συνέχεια, επιστρέφοντας στην πανεπιστημιακή αίθουσα, να «ρωτήσει» τη θεωρία καταθέτοντας την εμπειρία του; Είμαστε μπροστά σε μια πρόκληση, στην οποία η πρακτική άσκηση των φοιτητών οφείλει να απαντήσει αποτελεσματικά. Αν η εκπαίδευση των μελλοντικών εκπαιδευτικών, από «επαγγελματικού» τύπου που ήταν μέχρι τη δεκαετία του 80, έγινε «επιστημονικού», με θεωρητική κατάρτιση και χωρίς «έτοιμες συνταγές», καλείται σήμερα, εν μέσω κρίσης, να εξετάσει πρακτικές και μοντέλα που θα δομούν δυναμικά τη σύνδεση θεωρίας και πράξης και θα εγγυώνται την εφαρμογή στην πράξη της επιστημονικής γνώσης, μέσα από ποιοτικές και αμοιβαία γόνιμες πρακτικές τόσο για τον φοιτητή όσο και για τον εκπαιδευτικό της τάξης, συνεπώς για την εκπαίδευση. Ο μελλοντικός εκπαιδευτικός οφείλει να γνωρίζει το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα εργαστεί, σε όλες του τις εκφάνσεις, με όλες του τις ιδιαιτερότητες και απαιτήσεις. Όσο πιο πολύπλοκο καθίσταται αυτό τόσο πιο ευέλικτο οφείλει να είναι το πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισής του. Να μην ανταποκρίνεται μόνο στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες του, αλλά ενδεχομένως να τις προβλέπει και ανάλογα να τον προετοιμάζει. Το πανεπιστημιακό περιβάλλον εκπαίδευσής του δεν μπορεί να γίνεται αντιληπτό ως απομακρυσμένο από αυτό του νηπιαγωγείου ή όποιου άλλου χώρου παροχής εκπαίδευσης σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, καθώς η παιδαγωγική και η διδακτική που έχει διδαχθεί, εμπεριέχουν και πρακτικές, άρα υλοποίηση δράσεων για απόκτηση ποικίλων γνώσεων και 2

δεξιοτήτων. Η άγνοια του δεύτερου υπονομεύει την αποτελεσματικότητα του πρώτου. Μόνο που η οργανική τους διάρθρωση είναι πάντα μια λεπτή υπόθεση, τα ερωτήματα πολλαπλά και απαιτούν επείγουσες απαντήσεις: - Πώς αλληλοσυμπληρώνονται τα προγράμματα θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης; - Πώς διαρθρώνεται ένα πρόγραμμα πρακτικής άσκησης με τρόπο ώστε η εμπειρία της πράξης να επιστρέφει και να ενισχύει τη θεωρία και πώς, παίρνοντας αυτή τη γνώση, να επαναδιαπραγματεύεται η πράξη; - Πόσο χρόνο στην πανεπιστημιακή τάξη και πόσο στην (προ)σχολική; - Από ποιο έτος σπουδών να αρχίζει η πρακτική άσκηση; - Πώς επηρεάζει η πρακτική άσκηση την επαγγελματική ταυτότητα των μελλοντικών εκπαιδευτικών; - Πώς μπορεί η πρακτική άσκηση να αποφύγει την τυποποίηση και τον φορμαλισμό; Η φετινή συνάντηση του «Δικτύου» καλείται να προβληματιστεί και να προχωρήσει το διάλογο που άρχισε εδώ και πέντε χρόνια, πιστεύοντας ότι η οικονομική κρίση δεν θα εμποδίσει την εξέλιξη δημιουργικών μορφών εκπαίδευσης μελλοντικών εκπαιδευτικών και ότι απεναντίας θα δώσει ώθηση σε νέες ιδέες και πρακτικές. Ο ρόλος του «Δικτύου» σε αυτό το σημείο μπορεί να είναι καταλυτικός, αφού λειτουργεί ως δίαυλος, μοναδικός στο είδος του, ως αναπτυξιακός παράγοντας της πρακτικής άσκησης σε διαπανεπιστημιακό επίπεδο, ως φορέας βελτίωσής της, όχι μόνο σε καιρούς κρίσης. 3

"Εκπαιδεύοντας τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο της πρακτικής άσκησης: ζητήματα και προτάσεις". Σοφία Αυγητίδου, saugitidoy@uowm.gr Αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Περίληψη Η πρακτική άσκηση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των προγραμμάτων αρχικής εκπαίδευσης εκπαιδευτικών. Η πρακτική άσκηση απαιτεί τόσο από τους εκπαιδευτές υποψηφίων εκπαιδευτικών όσο και από τους υποψήφιους εκπαιδευτικούς άμεσες και πολλαπλές συσχετίσεις ανάμεσα στη θεωρία, την έρευνα, την πράξη και το στοχασμό, προκειμένου να επιτευχθεί η συγκρότηση ενός εκπαιδευτικού ερευνητή και στοχαζόμενου επαγγελματία. Η παρούσα ανακοίνωση αντλεί από τη διερεύνηση του τρόπου σκέψης και δράσης των υποψηφίων εκπαιδευτικών κατά την πρακτική τους άσκηση, όπως αυτή γίνεται φανερή στις ημερολογιακές καταγραφές τους, στις παρατηρήσεις των τρόπων υλοποίησης των εκπαιδευτικών τους σχεδιασμών και στις προφορικές συζητήσεις μαζί τους με στόχο την ανατροφοδότηση και τον προβληματισμό. Τα θέματα που προκύπτουν από την ανάλυση των παραπάνω δεδομένων με τη χρήση της θεμελιωμένης θεωρίας είναι: α) η χρήση σχεδόν αποκλειστικά της προσωπικής θεωρίας των υποψηφίων εκπαιδευτικών και η αδυναμία χρήσης της επιστημονικής παιδαγωγικής θεωρίας ως πλαίσιο κατανόησης, σχεδιασμού και αξιολόγησης της εκπαιδευτικής πράξης κατά την πρακτική άσκηση, β) η μη αξιοποίηση της παιδαγωγικής τεκμηρίωσης για την ερμηνεία της εκπαιδευτικής πράξης, τη λήψη αποφάσεων και την αξιολόγηση της προσωπικής δράσης και γ) η επικέντρωση στον τεχνοκρατικό παρά στον κριτικό στοχασμό. Η αναγνώριση αυτών των θεμάτων συνδέεται με τις αντιλήψεις και παρανοήσεις των φοιτητριών και την πρόβλεψη των πιθανών αδυναμιών και λαθών που μπορούν να προκύψουν κατά τη αλληλεπίδραση των φοιτητριών με τα παιδιά στο πεδίο της τάξης ή κατά την επιλογή συγκεκριμένων εκπαιδευτικών στρατηγικών και διαδικασιών από τις υποψήφιες εκπαιδευτικούς. Στο τέλος της ανακοίνωσης γίνονται συγκεκριμένες προτάσεις για το περιεχόμενο και τη διαδικασία της πρακτικής άσκησης με σκοπό τη βελτίωση της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών ως στοχαζόμενων, ερευνητών επαγγελματιών που μπορούν να αξιοποιήσουν τη θεωρία, την έρευνα και το στοχασμό στην εκπαιδευτική πράξη. Λέξεις κλειδιά: πρακτική άσκηση, αρχική εκπαίδευση εκπαιδευτικών, σχέση θεωρίας και πράξης. Abstract Teaching practice forms an integral part of teacher education. Teaching practice requires both from teacher educators as well as student teachers to relate theory, research, practice and reflection in direct and multiple ways. This paper draws from an investigation of student teachers thinking and practice as this is recorded in their journal entries, observation of their teaching practice and personal conversations with them aiming at their feedback. Grounded theory analysis of this data highlighted three important themes: a) the 4

almost explicit use of student teachers personal theory instead of scientific pedagogical theory as a context for understanding, designing and evaluating practice, b) the lack of utilization of documentation in making interpretations of educational action, taking decisions and evaluating personal action and c) the emphasis on technocratic rather than critical reflection. These three themes are related to student teachers beliefs and misunderstandings and the estimation of possible inadequacies or pitfalls that can emerge during student-teacher and children interaction as well as selection of educational strategies and processes by prospective early childhood teachers. At the end, specific proposals regarding the content and process of teaching practice are made to enhance the education of teachers as researchers and reflective professionals who can use effectively theory, research and reflection in their practice. 5

Πρακτική Άσκηση των μελλοντικών νηπιαγωγών και «Μάθηση μέσω Σχεδιασμού»: Μια εναλλακτική προσέγγιση Μαρία Σακελλαρίου, marisak@uoi.gr Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Π.Τ.Ν. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Περίληψη Η εκπαίδευση των μελλοντικών εκπαιδευτικών αποτελεί ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα και επίκαιρα θέματα διεθνώς, τόσο στο χώρο της εκπαίδευσης, όσο και στα πεδία λήψης των αποφάσεων. Υπάρχει ανάγκη για πολλαπλή εξειδίκευση αυτής της εκπαίδευσης και διασφάλιση εναλλακτικών διαδρομών δια βίου επαγγελματικής μάθησης. Επομένως μια σύγχρονη στρατηγική επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών οφείλει να προετοιμάζει με διαφοροποιημένο και συνεργατικό τρόπο τους εκπαιδευτικούς του μέλλοντος, ώστε αυτοί να διαδραματίσουν το ρόλο τους ως επαγγελματίες της γνώσης, ως φορείς αλλαγής και συνδετικοί κρίκοι με την κοινωνία στην οποία εντάσσονται. Η Πρακτική Άσκηση αποτελεί τη διαδικασία, τον τόπο και χρόνο, όπου ο φοιτητής/μελλοντικός εκπαιδευτικός καλείται να χρησιμοποιήσει τις γνώσεις του, να προγραμματίσει, να εφαρμόσει, να αξιολογήσει και να βελτιώσει το έργο του, να πειραματιστεί και να αναπτύξει τις δικές του θεωρίες για τη σχολική πράξη και ζωή. Βασικοί στόχοι της Π.Α. είναι οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί να συνειδητοποιήσουν τη μεγάλη παιδαγωγική ευθύνη του νηπιαγωγού απέναντι στο παιδί σε συνθήκες τάξης, να αναπτύξουν την ικανότητα σχεδιασμού, υλοποίησης και κριτικής ανάλυσης του συνολικού παιδαγωγικού και εκπαιδευτικού έργου που προσφέρουν, να αποκτήσουν την ικανότητα συνεχούς αυτοβελτίωσης του παιδαγωγικού και διδακτικού έργου που αναλαμβάνουν. Με βάση αυτή τη φιλοσοφία για το ρόλο της Π.Α. εφαρμόσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 την προσέγγιση «Μάθηση μέσω Σχεδιασμού» στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των Πρακτικών Ασκήσεων φοιτητών/ μελλοντικών εκπαιδευτικών του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στο πλαίσιο των μαθημάτων Προσχολικής Παιδαγωγικής (http://earlychildhoodpedagogy.gr).η Μάθηση μέσω Σχεδιασμού χρησιμοποιεί μια διαφοροποιημένη και συνεκτική Παιδαγωγική Προσέγγιση που στηρίζεται στην ενεργή συμμετοχή εκπαιδευτικών και μαθητών για το σχεδιασμό δυναμικών περιβαλλόντων μάθησης με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων σχεδιασμού & κοινωνικής δικτύωσης. Τη βάση της θεωρίας και πρακτικής της Νέας Μάθησης αποτελούν θεμελιώδεις αξίες και αρχές όπως αυτή της διαφορετικότητας, η οποία είναι βασικό γνώρισμα των σύγχρονων κοινωνιών, ότι η εκπαίδευση οφείλει να καλλιεργεί τη βαθιά γνώση, ότι η εκπαιδευτική διαδικασία θα πρέπει να επικεντρώνεται συστηματικά στον σχεδιασμό και στην παρακολούθηση των μαθησιακών εμπειριών και τέλος ότι οι ιδέες για τη Νέα Μάθηση εδράζονται σε ένα σύνολο «νέων βασικών αρχών» για την εκπαίδευση, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν οπουδήποτε. Για τους σκοπούς αυτής της πιλοτικής εφαρμογής, όπου συμμετείχαν περίπου 250 φοιτητές, αξιοποιήσαμε την ελληνική δικτυακή πύλη http://neamathisi.com/learning-by-design/ με βασικό εργαλείο ένα λογισμικό σχεδιασμού (http://cglearner.com/).με τη «Μάθηση μέσω Σχεδιασμού» 6

επιχειρήσαμε τη συνέργεια μεταξύ Θεωρίας και Πράξης με την παρουσίαση Μαθησιακών Ενοτήτων, οι οποίες σχεδιάστηκαν σε επίπεδο Εργαστηρίου στο πλαίσιο των μαθημάτων ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Ι & ΙΙ, στη συνέχεια διδάχτηκαν από τους φοιτητές στο πλαίσιο της υποχρεωτικής Πρακτικής Άσκησης (Μάρτιος-Απρίλιος 2013) σε Νηπιαγωγεία της πόλης των Ιωαννίνων, επανασχεδιάστηκαν μετά το τέλος της Π.Α., παρουσιάσθηκαν συνολικά από όλους τους φοιτητές με ppt και posters στο 1ο Διεθνές Συμπόσιο Προσχολικής Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων(Μάϊος 2013) και είναι υπό δημοσίευση στη διεθνή πλατφόρμα της Νέας Μάθησης. Η Μάθηση μέσω Σχεδιασμού σύμφωνα με τα πρώτα ερευνητικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα/ εφαρμοσιμότητά της για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του ελληνικού Νηπιαγωγείου, από φοιτητές /υποψήφιους εκπαιδευτικούς είχε σημαντική επίδραση: Στην δυναμική της ομάδας(επικοινωνία και συνεργασία, ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και καλών πρακτικών), στη διαμόρφωση μιας σκεπτόμενης κοινότητας πρακτικής(ανάπτυξη κοινής επαγγελματικής γλώσσας γύρω από το σχεδιασμό), στην ανάπτυξη μιας κουλτούρας ανταλλαγής καλών πρακτικών, στην τεκμηρίωση και δημοσιοποίηση των μαθησιακών ενοτήτων στην εκπαιδευτή κοινότητα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, δηλαδή...κοινωνική λογοδοσία στην Πρακτική Άσκηση και ανάπτυξη παιδαγωγικού ρεπερτορίου. Επίσης διερευνήθηκαν οι απόψεις των υποψήφιων εκπαιδευτικών σχετικά με την προσέγγιση «Μάθηση μέσω Σχεδιασμού» στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης σε σχέση με το Αναλυτικό Πρόγραμμα και το ΔΕΠΠΣ για το Νηπιαγωγείο, την προσαρμογή στις σύγχρονες γνώσεις της έρευνας, τον συνδυασμό των Γνωστικών Διαδικασιών, την επιλογή των Γνωστικών Διαδικασιών, την προσαρμογή στην παιδαγωγική πράξη, τη βοήθεια για τη διαμόρφωση της παιδαγωγικής εργασίας στο νηπιαγωγείο, την παιδαγωγική διάσταση, την επιστημονική θεμελίωση. Λέξεις κλειδιά: Μελλοντικοί νηπιαγωγοί, Νέα Μάθηση, «Μάθηση μέσω Σχεδιασμού» Abstract The training of future teachers is one of the most debated and timely issues internationally, both in education as well as in decision-making area. There is a need for multiple specialization of this training to ensure alternative pathways of lifelong professional learning. Therefore a modern teacher training strategy must prepare future teachers with a diverse and collaborative way, so that they can play their role as knowledge professionals, as agents of change and a link to the society in which they operate. The students practicum is a process in a specified time and place where the future teacher is invited to use his/her knowledge to plan, implement, evaluate and improve his/her work, and also to experiment and develop his/her own theories for school practice and life. Key objectives of students practicum are prospective teachers a) to realize the great responsibility they undertake as kindergarten teachers towards the child in the real classroom context, b) to develop the ability to design and critically analyze their overall the educational work and c) to acquire the capacity for continuous self-improvement. Based on this philosophy we adopted for the first time in Greece the "Learning by Design" approach in the design and implementation of students practicum at the Department of Early Childhood Education, University of Ioannina during the academic year 2012-2013. The practicum constitutes an integral part of the preschool pedagogy curriculum in our Department (http:// earlychildhoodpedagogy.gr).the Learning by Design uses a diverse and coherent pedagogical approach. It is based on the 7

active participation of teachers and students to design dynamic learning environments with the use of electronic media & social networking. Basis for the theory and practice of New Learning are fundamental values and principles such as diversity, which is a key feature of modern societies, that education must cultivate a deep knowledge, that the educational process should systematically focus in the design and monitoring of learning experiences and finally that the ideas for New Learning draws on a set of "new basics" for training, which can be applied in diverse settings. 250 students participated in this pilot implementation using the Greek portal http://neamathisi.com/learning-by-design and the web tool design (http://cglearner.com). The implementation of «Learning by Design» and especially the editing of Learning Elements allowed us to build up synergies between theory and practice. This experimentation occurred both at laboratory level in the context of the Courses Teaching APPLICATIONS I & II and in schools (in 100 kindergartens of the city of Ioannina) where students taught their Learning Elements during their compulsory practicum (March - April 2013). After their practicum students reflected and redesigned their Learning Elements and also had the opportunity to present them (in the form of with ppt and posters) in the 1st International Symposium on Early Childhood Pedagogy at the University of Ioannina (May 2013). Students had also the opportunity to publish their Elements in the international platform of the New Learning. The Learning by Design approach, according to preliminary research data, had a significant effect in both effectiveness and applicability in the context of early childhood education, where it applied for the first time in Greece and especially in the training of future Kindergarten teachers. More specifically has proven its effectiveness in group dynamics (communication and cooperation, exchange of views, ideas and good practice), in the formation of a thinking community of practice (developing common professional language about pedagogical design), in developing a culture of sharing best practices, documentation and finally, in disseminating learning elements in educational communities using an electronic platform. Overall students during their practicum were able to engage in a framework of social accountability and to further develop pedagogical repertoire. Also action research data revealed the views of prospective teachers on "Learning by Design" and particularly its relation to the national curriculum standards for Kindergarten. Finally, data revealed its validity for modern research in the area of early childhood education, its importance of scaffolding knowledge processes for real class context and lastly its contribution to the act of teaching as a whole. Keywords: Future kindergarten teachers, New Learning, "Learning by Design" 8

Η πρακτική άσκηση των φοιτητών των παιδαγωγικών τμημάτων, μέσα από την οπτική των αποσπασμένων εκπαιδευτικών Καφένια Μπότσογλου 1,kmpotso@uth.gr, Ελευθερία Μπεαζίδου 2, liliabe@uth.gr, Ιωάννης Τσολακίδης 2, ikkigr@yahoo.gr 1 Αν.Καθηγήτρια, Π.Τ.Ε.Α, Π.Θ, 2 Υπ. Διδάκτορας Π.Τ.Ε.Α, Π.Θ Περίληψη Οι πρακτικές ασκήσεις των φοιτητών των παιδαγωγικών τμημάτων είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την εμπλοκή και υποστήριξη των αποσπασμένων εκπαιδευτικών. Η παρουσία τους αποτελεί έναν συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο πανεπιστήμιο και στο σχολείο και είναι εκείνοι που με την καθημερινή τους επαφή με τους φοιτητές, τους βοηθούν να διερευνήσουν και να χτίσουν σταδιακά το ατομικό διδακτικό τους προφίλ. Επιπρόσθετα, η εμπειρία τους μέσα στην τάξη, αλλά και τα αυξημένα προσόντα που συνήθως έχουν (μεταπτυχιακές σπουδές, διδακτορικοί τίτλοι) τους καθιστούν πολύτιμους συνεργάτες των μελών ΔΕΠ ενός τμήματος. Όμως, ποια είναι τα κίνητρα που κάνουν ένα εκπαιδευτικό να επιλέγει να αφήσει την σχολική τάξη και να αποσπαστεί σε κάποιο παιδαγωγικό τμήμα; Ποιες είναι οι προσδοκίες του κατά την περίοδο της απόσπασής του στο Πανεπιστήμιο; Πως αξιολογεί αυτήν την εμπειρία και τι ρόλο μπορεί να παίξει στην επαγγελματική του ανάπτυξη; Πως πιστεύει ότι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί καλύτερα; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που επιχειρούμε να απαντήσουμε στο πλαίσιο της συγκεκριμένης έρευνας. Πρόκειται για μία μελέτη περίπτωσης, αφού το δείγμα αποτελείται από αποσπασμένους εκπαιδευτικούς των Παιδαγωγικών Τμημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Για τη διεξαγωγή της έρευνας, χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο του οποίου τα αποτελέσματα τα επεξεργαστήκαμε με το στατιστικό πακέτο, SPSS 20. Τα αποτελέσματα της έρευνας φωτίζουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες οπτικές από την πλευρά των αποσπασμένων εκπαιδευτικών σχετικά με την καλύτερη αξιοποίηση τους, αλλά και τις δυνατότητες επαγγελματικής ανάπτυξη που οι ίδιοι μπορούν να έχουν. Λέξεις κλειδιά: Αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί, πρακτική άσκηση, επαγγελματική ανάπτυξη Abstract Student s school practice in Pedagogical Departments are tight connected with the implication and support of the in service teachers, who for a period serve in university as mentors to students. Their presence is a connecting link between university and school and they are the ones who, through their daily interaction with students, assist them to explore and gradually build their own personal teaching profile. Furthermore, their experience in class as well as their increased qualifications (Master, PhD) turns them into valuable colleagues of the academic stuff. However, what are the motives that force a teacher to leave school class and join to a pedagogical department? What are his expectations during the period he or she is attached to the university? How does he or she evaluates this experience and which role might play to 9

his/her professional development? How does he or she believe that could be exploited in a better way? These are some of the questions we try to answer during this specific research. It is a case study, as the sample consists of teachers that are attached to the pedagogical departments of the University of Thessaly. For the implementation of the research a questionnaire was used that its results were processed according to the statistic packet SPSS 20. The results of the research shed some light in particularly interesting views from the side of the attached teachers regarding their best exploitation as well as the potential professional development they may have. 10

Η Συνεργασία φοιτητριών/τών με τις Νηπιαγωγούς των συνεργαζόμενων σχολείων στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης Μαρία Ποιμενίδου 1, mpoimenidou@uth.gr, Δόμνα - Μίκα Κακανά 2, dkakana@uth.gr 1 Λέκτορας υπό διορισμό ΠΤΠΕ ΠΘ, 2 Καθηγήτρια ΠΤΠΕ ΠΘ Περίληψη Ο επαγγελματικός ρόλος αποτελεί σημαντικό μέρος της κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου. Οι αντιλήψεις σχετικά με τον επαγγελματικό ρόλο κάθε πολίτη αποτελούν ένα σύνθετο πεδίο που καθορίζεται από ατομικούς και κοινωνικούς παράγοντες και σε μεγάλο βαθμό διαμορφώνονται από τη συμμετοχή στην επαγγελματική ομάδα και την κυρίαρχη εικόνα που έχει διαμορφωθεί. Όπως σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή στην ομάδα δημιουργεί κίνητρα και διαμορφώνει τις προσδοκίες και τις στάσεις των μελών της. Το επάγγελμα του/ης εκπαιδευτικού στην χώρα μας δεν αναγνωρίζεται σε αυτά που έχουν υψηλό κύρος τόσο από την κοινωνία γενικότερα όσο και από τους ίδιους τους/ις εκπαιδευτικούς ενώ η αποτίμηση αυτή επιτείνεται στο νηπιαγωγείο. Η ΠΑ είναι η πρώτη ουσιαστική επαφή των φοιτητριών/ών με τον επαγγελματικό χώρο που προσανατολίζονται να εργαστούν. Κατά το διάστημα αυτό η επικοινωνία των φοιτητριών/ών με τις νηπιαγωγούς αποτελεί μια διαδικασία επαγγελματικής κοινωνικοποίησης που εστιάζει στις συνθήκες και στις αντίστοιχες πρακτικές που καθορίζουν την ικανοποίηση που εισπράττουν οι εκπαιδευτικοί στο νηπιαγωγείο. Στόχος της εργασίας μας ήταν η διερεύνηση των πεδίων επικοινωνίας, η ανταπόκριση των φοιτητριών/ών στους προβληματισμούς των νηπιαγωγών και η εικόνα που αποκομίζουν οι φοιτήτριες/ές σχετικά με τον επαγγελματικό χώρο και το ρόλο που στοχεύουν να αναλάβουν. Στο πλαίσιο της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε με το πέρας της Πρακτικής Άσκησης συμπληρώθηκε ερωτηματολόγιο από το σύνολο των συμμετεχόντων φοιτητριών/ών του 8 ου εξαμήνου σπουδών (Ν=135). Η ανάλυση διερευνά ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των δεδομένων και επιβεβαιώνει καταρχήν την επικοινωνία μεταξύ φοιτητριών/ών και νηπιαγωγών σε θέματα και πέρα από την καθημερινότητα της πρακτικής άσκησης. Ειδικότερα τα θέματα της επικοινωνίας είναι συμβουλές για την αποτελεσματική διαχείριση της τάξης, τις σχέσεις με τους γονείς και την αντιμετώπιση πρακτικών δυσκολιών. Επιπλέον στις συζητήσεις αναλύονται οι θετικές διαστάσεις και οι δυσκολίες του επαγγέλματος εστιάζοντας κυρίως στην προσωπική ικανοποίηση. Λέξεις κλειδιά: επαγγελματικός ρόλος, πρακτική άσκηση, προσδοκίες, στάσεις, συνεργασία Abstract The professional role is an important part of social identity and the perceptions concerning this role are determined through a complex procedure by both individual and social factors. The participation in the working group shapes the dominant image, creates motivation and shapes the expectations and attitudes of its members. In our country, teachers do not have 11

a robust prestige in society or even a high self-esteem and this phenomenon is intensified for kindergarten teachers. The period of students professional training is the first substantial contact with their workplace. During this period of time, the communication between the professionals and the novices is a process of professional socialization that focuses on the conditions and the practices that determine the satisfaction teachers draw. The goal of our study was the investigation of the fields of communication and the students feedback about the concerns of kindergarten teachers and the impression that students get concerning the role they aim to impersonate. In the context of research, all students (Ν=135) during the last semester of their studies, were called to answer a questionnaire in the end of their training. The analysis uses the information with both its quality and quantity attributes. First of all, it confirms the fact that students and teachers communicate about subjects even after the training s routine. Specifically, these subjects consist of tips about the effective administration of the class, the relationships with the parents and the confrontation of practical difficulties. In addition, this communication examines the positive aspects and the difficulties of the profession primarily emphasizing on personal well being. 12

Η αναστοχαστική πράξη των υποψήφιων εκπαιδευτικών κατά την εφαρμογή μιας προσαρμοσμένης εκδοχής του μοντέλου Lesson Study. Ελένη Γιαννακίδου 1,el.giannakidou@gmail.com, Κατερίνα Γιόφτσαλη 2, gioftsali@yahoo.gr, Ελένη Τζιώρα 3, etzioras@gmail.com 1 Νηπιαγωγός, 2 Δρ.Νηπιαγωγός-Μουσειοπαιδαγωγός, 3 Νηπιαγωγός Περίληψη Η εργασία αυτή αποτελεί τον αναστοχασμό μας πάνω στην αναστοχαστική πράξη που ανέπτυξαν οι φοιτητές του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης στο πλαίσιο της πρακτικής τους άσκησης. Η πρακτική άσκηση των φοιτητών υλοποιήθηκε υπό τη μορφή μιας προσαρμοσμένης εκδοχής του μοντέλου επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών Lesson Study. Κατά την εφαρμογή του Lesson Study, συμμετείχαμε ενεργά ως επόπτριες- νηπιαγωγοί. Στοχαζόμενες πάνω στην εμπειρία μας, μέσα από τη μελέτη μιας ομάδας φοιτητών, επιδιώκουμε να διερευνήσουμε και να ερμηνεύσουμε την αναστοχαστική πράξη που ανέπτυξαν οι φοιτητές, καθώς ένας κύριος λόγος υιοθέτησης του συγκεκριμένου μοντέλου ήταν η επιθυμία διαμόρφωσης στοχαστικο-κριτικών εκπαιδευτικών. Με τα αποτελέσματα, αυτής της αρχικής αναστοχαστικής διερεύνησης, καταλήγουμε στην υπόθεση ότι με την εφαρμογή της προσαρμοσμένης εκδοχής του Lesson Study σε συνδυασμό με την εφαρμογή μιας ανοιχτής μαθητοκεντρικής παιδαγωγικής προσέγγισης, στο πλαίσιο της σχολικής τάξης, φαίνεται να δημιουργούνται συνθήκες που ενθαρρύνουν την αναστοχαστική πράξη των φοιτητών. Η υπόθεση αυτή, όπως προκύπτει μέσω του αναστοχασμού της εμπειρίας μας, οφείλει να αποτελέσει στη συνέχεια αντικείμενο συστηματικής διερεύνησης, ώστε να καταλήξουμε σε έγκυρα και αξιόπιστα αποτελέσματα. Λέξεις κλειδιά: αναστοχασμός, Lesson Study, πρακτική άσκηση, μέθοδος project Abstract This study consists our reflection upon the reflective action that was developed by the students of the Department of Education Sciences in Pre-school Age of Democritus University of Thrace during their teaching practice. The students teaching practice took place in the form of an applied version of the educators professional development model Lesson Study. During the implementation of Lesson Study we participated actively as Supervisors - Pre-school teachers. Reflecting on our experience, we attempt to determine and interpret the reflective action that was developed by a group of students, as the main purpose of the adoption of this specific educational model is the need to form reflective and critical teachers. The results of this initial study concludes to a first hypotheses that the application of the version of Lesson Study in conjunction with the implementation of progressive student-centered pedagogical approach in the classroom, seems to create conditions that encourage the reflective action of the students. In turn, this conclusion, based on the reflection on our experience, should consist a subject of systematic investigation in order to reach to valid and reliable results. Key words: Reflection, Lesson Study, teaching practice, Project method 13

Υποστηρίζοντας κατανοήσεις και αναστοχαστικές διαδικασίες: ο ρόλος της εποπτείας στην πρακτική άσκηση των φοιτητριών/τών του Τ.Ε.Α.Π.Η Χ. Δαφέρμου 1, hdafermou@ecd.uoa.gr, M. Σφυρόερα 2, msfyroera@ecd.uoa.gr, Κ. Αβλάμη 3, Στ. Βουβουσίρα 3, Λ. Κοσμίδου 3, Φ. Κωστούδη 3, Μ. Στάθη 3, Αι. Φάκου 3 1 Επίκουρη Καθηγήτρια ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ, 2 Επίκουρη Καθηγήτρια ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ, 3 Εκπαιδευτικός Περίληψη Ο ρόλος της εποπτείας στην πρακτική άσκηση των μελλοντικών εκπαιδευτικών έχει ιδιαίτερα συζητηθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της στροφής των προγραμμάτων σπουδών σε αναστoχαστικά μοντέλα, που δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις διαδικασίες μέσω των οποίων συζητιέται η βιωμένη εμπειρία και συνδέεται η θεωρία με την πράξη. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται η εποπτεία της πρακτικής άσκησης στο 3 ο έτος του ΤΕΑΠΗ και συζητιέται αφενός η συμβολή της την προοπτική της σύνδεσης, από πλευράς των φοιτητριών/των, της παιδαγωγικής θεωρίας με την εκπαιδευτική πράξη και αφετέρου ο τρόπος με τον οποίο αυτή βιώνεται ή/και εκτιμάται από τις/τους φοιτήτριες/τές. Για τη συζήτηση αξιοποιούνται τα παρακάτω δεδομένα από το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013: α) καταγραφές και σχολιασμοί κρίσιμων συμβάντων των φοιτητριών/ών, οι οποίες έχουν συζητηθεί στο πλαίσιο της εποπτείας και αναδεικνύονται διαφοροποιήσεις τους ανάμεσα στην αρχή και στο τέλος του εξαμήνου, β) γραπτές αυτοαξιολογήσεις των φοιτητριών/ών στο πλαίσιο των οποίων αναφέρονται αυτόβουλα και στη συμβολή της εποπτείας, γ) αποσπάσματα από συνεντεύξεις φοιτητριών που αποτέλεσαν το focus group της έρευνας που επίσης εστιάζουν στο ρόλο της εποπτείας, δ) ερωτήσεις από το ερωτηματολόγιο που συμπληρώνεται από τους φοιτητές στην αρχή και στο τέλος του εξαμήνου, οι οποίες αφορούν την αποτίμηση του ρόλου της εποπτείας στην πρακτική άσκηση και τέλος προσωπικές σημειώσεις των συνεργάτιδων εκπαιδευτικών που είχαν αναλάβει κατά το συγκεκριμένο ακαδημαϊκό έτος την εποπτεία. Η επεξεργασία του παραπάνω υλικού βρίσκεται σε εξέλιξη. Μια πρώτη ανάγνωση των αποτελεσμάτων καταδεικνύει ότι η εποπτεία βιώνεται από την πλευρά τω ν φοιτητριών/ών ως εξαιρετικά ουσιαστικό στοιχείο της πρακτικής άσκησης. Λέξεις-κλειδιά: Εποπτεία, αναστοχαστικά μοντέλα, σύνδεση θεωρίας με πράξη. Αbstract The role of tutoring in the future teachers practicum has been the object of much recent discussion, mainly because of the shift of curricula towards reflective models that focus especially on the processes through which students experiences are examined and theory is linked to practice. This work presents the way in which tutoring is developed in the 3 rd year practicum in the Early Childhood Education Department at the University of Athens and discusses: a) the contribution of tutoring to the students efforts in linking theory to practice, and b) the way in which tutoring is experienced and/or assessed by the students. For this discussion we draw on the following data and material collected in the academic year 2012-13: a) students written descriptions and analysis of critical insidents which were 14

discussed during tutoring sessions and which reveal differences between the beginning and the end of the semester; b) students written self-evaluations where they spontaneously refer to the role of tutoring; c) excepts from the focus group s interviews concerning the role of tutoring; d) questions from the written questionnaire completed by all students in the beginning and end of the semester; and, finally, e) some personal notes by the teachers working with us as tutors this year. While the exploration of these data is still in progress, a first reading of the material indicates that tutoring is experienced by the students as an extremely important component of their practical training. 15

Απόψεις υποψήφιων νηπιαγωγών για τα κρίσιμα συμβάντα κατά τη διάρκεια της Πρακτικής τους Άσκησης Κατερίνα Μιχαλοπούλου, kmihal@uth.gr Αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Περίληψη Είναι γενικά παραδεκτό ότι η αναστοχαστική εξέταση της εκπαιδευτικής πρακτικής αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για τη δημιουργία, διατήρηση και ανάπτυξη της ικανότητας του εκπαιδευτικού να σκέφτεται και να ενεργεί με επαγγελματισμό καθ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας. Ο αναστοχασμός οδηγεί πρώτα απ όλα στην κριτική: κριτική της δικής του εκπαιδευτικής πρακτικής των συνεπαγομένων αξιών που προκύπτουν από αυτήν του προσωπικού, κοινωνικού, θεσμικού και πολιτικού περιβάλλοντος, υπό την ευρεία έννοια, με σκοπό τη συνεισφορά τους για την επιτυχία. Ως εκ τούτου, ο αναστοχασμός αφορά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον: πρόκειται τόσο για τη «διατύπωση του προβλήματος» όσο και για τη «λύση του προβλήματος». Ο αναστοχασμός συμβάλλει σημαντικά τόσο στη δημιουργία όσο και τη διατήρηση των δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών ως επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στην εκπαίδευση. Η αναστοχαστική διαδικασία αποτελεί μια διαλεκτική μεταξύ της σκέψης και της δράσης, της θεωρίας και της πρακτικής και είναι γνωστή ως γενεσιουργός πράξη μεταβολών. Η χρήση του αναστοχασμού διανοίγει ευκαιρίες αυτοαξιολόγησης, ενώ το συγκεκριμένο μοντέλο του διδάσκοντα επηρεάζει την ποιότητα των σχέσεων μεταξύ εκπαιδευτικών, πανεπιστημιακών και νομοθετών. Στην παιδαγωγική διαδικασία, ένα γεγονός θεωρείται κρίσιμο όταν καταδεικνύει μια σημαντική αλλαγή ή ένα αντιληπτό λάθος. Κρίσιμο συμβάν είναι επίσης ένα γεγονός που ωθεί τον εκπαιδευτικό να αναρωτηθεί για το τι πρέπει να κάνει και τι αποφάσεις πρέπει να πάρει, για να είναι περισσότερο αποτελεσματική η διδασκαλία του, δηλαδή για να βελτιωθεί. Συνεπώς, τα κρίσιμα συμβάντα μας παραπέμπουν σε εναλλακτικές δράσεις κατά τη διδασκαλία. Τα κρίσιμα συμβάντα αφορούν παράγοντες όπως η διαχείριση της τάξης, η προϋπάρχουσα γνώση και εμπειρία των παιδιών, οι αρχικές ιδέες των παιδιών, τα κίνητρα, οι παιδαγωγικές πρακτικές, οι αλληλεπιδράσεις, η στάση απέναντι στο αναλυτικό πρόγραμμα και σε διάφορες θεωρίες. Με βάση τα παραπάνω, αναλύονται οι απόψεις και αντιλήψεις των υποψήφιων νηπιαγωγών για τα κρίσιμα συμβάντα που εντοπίζουν στη διάρκεια των δύο εβδομάδων εφαρμογής του project κατά τη διάρκεια της Πρακτικής τους Άσκησης. Λέξεις-κλειδιά: Πρακτική Άσκηση, παιδαγωγικές πρακτικές, κρίσιμα συμβάντα. 16

Abstract It is generally accepted that a reflective examination of educational practice is an essential factor in the creation, maintenance and development of the educator s ability to think and act professionally throughout his career. Reflection leads, first and foremost, to criticism: criticism of his own educational practice, the values implied by that practice, and the personal, social, institutional and political environment, in the broad sense, in order to ensure their contribution to success. Therefore reflection is directed to the past, present and future: it involves both the formulation of the problem and the resolution of the problem. Reflection contributes significantly to both creation and preservation of the skills of educators, as professionals actively engaged in the work of education. The reflective process is dialectic between thought and action, theory and practice, and is known as a practice which generates change. The use of reflection opens up opportunities for self-assessment, while the specific model of the teacher influences the quality of relations between educators, academics and legislators. In the pedagogical procedure, an event is considered crucial when it indicates an important change or a noticeable mistake. An event is also crucial when it prompts the educator to wonder what he must do and what decisions he must take, to make the teaching more effective, in order to improve himself. Therefore, crucial events refer to alternative actions during the teaching. Crucial events refer to factors such as the management of the classroom, the preexisted children s knowledge and experience, the motives, the pedagogical practices, the interactions, the attitude towards the curriculum ant the different theories. Based on the above, the opinions and perceptions of preschool student teachers as regard to any crucial events during their teaching practice and the implementation of the project are analyzed. 17

Από την Πράξη στη Θεωρία της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών μέσα από την Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Π. Τ. Ν. Ιωαννίνων Κατερίνα Πλακίτση 1, kplakits@cc.uoi.gr, Ελένη Κολοκούρη 2, ekolokouri@gmail.com Χαρίκλεια Θεοδωράκη 3, xarikleia85@hotmail.com, Ιωάννα Χριστονάση 4, ioannachrist@hotmail.gr 1 Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2 Νηπιαγωγός, Υποψήφια Διδάκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, 3 Νηπιαγωγός, Υποψήφια Διδάκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, 4 Δασκάλα, Υποψήφια Διδάκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Περίληψη Η προσέγγιση της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών στις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης, είναι μια συνεχής ενασχόληση του Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η πρακτική άσκηση των φοιτητών συνεχίζει να είναι και μάλιστα αυτή την περίοδο περισσότερο από ποτέ, στο επίκεντρο των εργασιών των Παιδαγωγικών Τμημάτων της χώρας. Στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, οι φοιτητές εκπαιδεύονται, στο πλαίσιο των μαθημάτων Διδακτική των εννοιών των Φυσικών Επιστημών Ι και ΙΙ, με σκοπό να διαμορφώνουν σενάρια διδασκαλίας από τον κόσμο των Φ. Ε. για τους μαθητές τους. Τα μαθήματα για την προσέγγιση εννοιών και θεμάτων που σχετίζονται με τις Φυσικές Επιστήμες διαρκούν δύο ακαδημαϊκά εξάμηνα και περιλαμβάνουν μια σειρά από διαλέξεις, σεμινάρια και πρακτική άσκηση στα εργαστήρια και στα σχολεία της πόλης των Ιωαννίνων. Τα νέα αναλυτικά προγράμματα που χρησιμοποιούνται από το 2011 σε πειραματικό αλλά και από το 2012 αναδιαμορφωμένα σύμφωνα με τις υποδείξεις της εκπαιδευτικής κοινότητας, στοχεύουν ολοένα και περισσότερο στην ένταξη κοινωνικοπολιτισμικών συνιστωσών στο ευρύτερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Ο αναπροσδιορισμός και η ένταξη της κουλτούρας, των κοινωνικοπολιτισμικών στοιχείων και των νέων εργαλείων μάθησης, έχει ξεκινήσει για τις Φυσικές Επιστήμες αρκετά νωρίς. Ο Roth (2011), υπογραμμίζει την αναγκαιότητα ενασχόλησης με τις Φυσικές Επιστήμες από τη νηπιακή ηλικία με σκοπό να δημιουργηθούν οι δομές οι οποίες θα διαμορφώσουν προσωπικότητες με δια βίου ενδιαφέρον για την επιστήμη. Επίσης θεωρεί τη μάθηση ως άρρηκτα συνδεδεμένη με τον κύκλο εμπειριών της καθημερινής ζωής του μαθητή ο οποίος ξεπερνά τα όρια της σχολικής τάξης και επεκτείνεται στην κοινωνία (Roth, 2010). Η ενασχόληση των ερευνητών της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών με την πρακτική άσκηση των φοιτητών στα νηπιαγωγεία των νομών που εδρεύουν τα πανεπιστήμια, προσφέρει γόνιμο έδαφος αρχικά για την αλληλεπίδραση πανεπιστημίου- κοινωνίας, αλλά και για την διαμόρφωση ευρύτερων θεωριών, που βασίζονται στο κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο μάθησης (Roth, Goulard, Plakitsi, 2013). Στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, το θεωρητικό πλαίσιο εκπαίδευσης των φοιτητών και ειδικότερα για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της πρακτικής άσκησης στα εργαστήρια και στα σχολεία αποτελεί η θεωρία της 18