ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 16.12.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0171/2012, του Klaus Träger, γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με διαφορετικές προθεσμίες παραγραφής στην Ιταλία για Ιταλούς και αλλοδαπούς 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων θεωρεί ότι στην Ιταλία εισάγονται διακρίσεις σε βάρος των αλλοδαπών στον τομέα των προθεσμιών παραγραφής των παραβάσεων. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, οι τροχαίες παραβάσεις που διεπράχθησαν από Ιταλούς παραγράφονται μετά την πάροδο 90 ημερών, ενώ η προθεσμία παραγραφής για τους αλλοδαπούς ανέρχεται σε 360 ημέρες. Ο αναφέρων ζητεί τη διεξαγωγή σχετικής έρευνας. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 8 Ιουνίου 2012. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216, παράγραφος 6, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 30 Απριλίου 2014 Στο άρθρο 201 του νομοθετικού διατάγματος αριθ. 285 της 30ής Απριλίου 1992 ("Νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας") όπως τροποποιήθηκε από τον Νόμο αριθ. 120 της 29ης Ιουλίου 2010 ("http://www.scuolaguida.it/nuovo-codice-della-stradaτροποποίηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, οδική ασφάλεια, Σύστημα Ελέγχου Συμπεριφοράς Οδηγών (ΣΕΣΟ) με βαθμούς ποινής (point system) ") θεσπίζεται ότι οι τροχαίες παραβάσεις πρέπει να κοινοποιούνται από τις εθνικές αρχές στον ενδιαφερόμενο εντός 90 ημερών από την ημέρα της παράβασης. Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, για πρόσωπα που δεν κατοικούν στην Ιταλία, η προθεσμία κοινοποίησης παρατείνεται σε 360 ημέρες. CM\1044180.doc PE532.612v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Σύμφωνα με τη σχετική ιταλική νομοθεσία, όσον αφορά τις οδικές παραβάσεις, είναι βραχύτερη η προθεσμία κοινοποίησης των προστίμων σε παραβάτες που κατοικούν στην Ιταλία από την αντίστοιχη προθεσμία κοινοποίησης σε παραβάτες που κατοικούν εκτός Ιταλίας. Η ιταλική νομοθεσία υιοθετεί ένα κριτήριο βάσει κατοικίας το οποίο δεν συνδέεται με την υπηκοότητα του παραβάτη. Η Επιτροπή ήρθε σε επαφή με τις ιταλικές αρχές για να εξετάσει το ζήτημα των προθεσμιών παραγραφής που ισχύουν για τους Ιταλούς υπηκόους και οι οποίες είναι διαφορετικές από τις προθεσμίες παραγραφής που ισχύουν για τους μη Ιταλούς πολίτες της ΕΕ. Οι ιταλικές αρχές τόνισαν στην απάντησή τους ότι το άρθρο 201 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας δεν εισάγει διακρίσεις στους μη Ιταλούς πολίτες της ΕΕ δεδομένου ότι η προθεσμία παραγραφής δεν συνδέεται με την υπηκοότητα του ενδιαφερόμενου προσώπου εφόσον, αφενός, η βραχύτερη προθεσμία ισχύει για μη Ιταλούς πολίτες της ΕΕ που διαμένουν νομίμως στην Ιταλία, ενώ η μακρύτερη προθεσμία ισχύει για Ιταλούς πολίτες που κατοικούν στο εξωτερικό. Η Επιτροπή επισήμανε στην επιστολή της προς τις ιταλικές αρχές ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι κανόνες για την ίση μεταχείριση που προβλέπονται στο δίκαιο της ΕΕ απαγορεύουν «όχι μόνο τις εμφανείς διακρίσεις λόγω ιθαγενείας αλλά και κάθε συγκεκαλυμμένη μορφή διακρίσεως η οποία, με την εφαρμογή άλλων κριτηρίων διακρίσεως, καταλήγει στην πράξη στο ίδιο αποτέλεσμα». 1 Οι προϋποθέσεις, που επιβάλλονται από την εθνική νομοθεσία πρέπει να θεωρείται ότι συνεπάγονται εμμέσως δυσμενείς διακρίσεις εφόσον, παρόλο που εφαρμόζονται ανεξαρτήτως ιθαγενείας, είναι ευκολότερο για πολίτες του οικείου κράτους μέλους να ικανοποιήσουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις από ό,τι για διακινούμενο πολίτη της Ένωσης, εκτός εάν τα μέτρα δικαιολογούνται με αντικειμενικά κριτήρια και είναι ανάλογα του επιδιωκόμενου νόμιμου στόχου. Στο πλαίσιο αυτό, οι ιταλικές αρχές τόνισαν στην απάντησή τους ότι: - ο Ιταλός νομοθέτης στοχεύει στον εντοπισμό σαφώς καθοριζόμενων τροχαίων παραβάσεων προς το γενικό συμφέρον που συνδέεται με την οδική ασφάλεια - ο λόγος των διαφορετικών προθεσμιών παραγραφής συνίσταται στην πιθανότητα άμεσης ανάκτησης των απαραίτητων στοιχείων με σκοπό την κοινοποίηση του προστίμου για τροχαία παράβαση σε πολίτες της ΕΕ που κατοικούν νομίμως στην Ιταλία. Αντιθέτως, η ανάκτηση των απαραίτητων στοιχείων με σκοπό την κοινοποίηση του προστίμου τροχαίας παράβασης σε πολίτες της ΕΕ που διαμένουν στο εξωτερικό απαιτεί την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ διαφόρων εθνικών αρχών, διαδικασία που πολύ συχνά δεν διεκπεραιώνεται γρήγορα. Στην απάντησή τους οι ιταλικές αρχές προσκόμισαν πολύ συγκεκριμένα λεπτομερή στοιχεία της επαχθούς διαδικασίας που πρέπει να ακολουθηθεί από το κράτος μέλος στο οποίο πραγματοποιήθηκε η παράβαση για την πρόσβαση στα δεδομένα άδειας κυκλοφορίας του 1 Βλέπε την υπόθεση 152/73 Sotgiu κατά Deutsche Bundespost Συλλογή [1974], σ.153, σκέψη 11 Νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 16ης Ιανουαρίου 2003 στην Υπόθεση C-388/01 Επιτροπή κατά της Ιταλίας, Συλλογή [2003] σ. I-721, σκέψη 13. PE532.612v02-00 2/5 CM\1044180.doc
οχήματος στο κράτος μέλος καταχώρισής του. Συνεπώς, οι ιταλικές αρχές επιβεβαιώνουν ότι το σκεπτικό για την εφαρμογή διαφορετικών προθεσμιών παραγραφής σε πολίτες της ΕΕ που διαμένουν στο εξωτερικό είναι να δοθεί στην ιταλική διοίκηση επαρκής χρόνος για την ανάκτηση των απαραίτητων στοιχείων ώστε να αποφεύγεται το ενεχόμενο να μένουν ατιμώρητες οι παραβάσεις του ΚΟΚ που πραγματοποιούνται από πολίτες της ΕΕ στην Ιταλία. Ως εκ τούτου, οι ιταλικές αρχές συμπεραίνουν ότι οι πολίτες της ΕΕ που διαμένουν στην Ιταλία και οι πολίτες της ΕΕ που διαμένουν στο εξωτερικό δεν βρίσκονται στην ίδια κατάσταση και ότι η μακρύτερη προθεσμία που προβλέπεται από τη νομοθεσία δεν καθιστά ευκολότερο για τους κατοίκους του οικείου κράτους μέλους να ικανοποιούν τις υποχρεώσεις τους έναντι της Δημοκρατίας της Ιταλίας. Τέλος, στην απάντησή τους οι ιταλικές αρχές αναφέρουν ότι είναι διατεθειμένες να επανεξετάσουν το ζήτημα αυτό μετά τη θέση σε ισχύ της οδηγίας αριθ. 2011/82/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, για τη διευκόλυνση της διασυ νοριακής ανταλλαγής πληροφοριών για τροχαίες παραβάσεις που έχουν σχέση με την οδική ασφάλεια. Σύμφωνα με την Επιτροπή, όπως τονίστηκε και από τις ιταλικές αρχές στην απάντησή τους, και λαμβάνοντας υπόψη τις πρακτικές δυσχέρειες όσον αφορά την ανάκτηση των απαραίτητων στοιχείων για την κοινοποίηση των προστίμων για παραβάσεις του ΚΟΚ σε πολίτες της ΕΕ που διαμένουν στο εξωτερικό, η Επιτροπή θεωρεί ότι το άρθρο 201 του νομοθετικού διατάγματος αριθ. 285 της 30ής Απριλίου 1992 δεν θα μπορούσε, την εποχή που οι ιταλικές αρχές συνέταξαν την απάντησή τους, να συνιστά δυσμενή διάκριση λόγω ιθαγένειας σύμφωνα με το άρθρο 18 της ΣΛΕΕ. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η οδηγία αριθ. 2011/82/ΕΕ ετέθη σε ισχύ στις 7 Νοεμβρίου 2013, η Επιτροπή διερεύνησε περαιτέρω με τις ιταλικές αρχές το ενδεχόμενο να επανεξετάσει η Δημοκρατία της Ιταλίας τις προθεσμίες παραγραφής των τροχαίων παραβάσεων που καλύπτονται από την οδηγία 2011/82/ΕΕ και ισχύουν για τους μη Ιταλούς υπηκόους, βάσει της πρόσφατης εμπειρίας την οποία άντλησαν οι ιταλικές αρχές με το σύστημα διασυνοριακής ανταλλαγής πληροφοριών για ορισμένες τροχαίες παραβάσεις σχετικές με την οδική ασφάλεια, το οποίο παρέχει στο κράτος μέλος της παράβασης πρόσβαση σε δεδομένα σχετικά με τις άδειες κυκλοφορίας οχημάτων (ΑΚΟ) του κράτους μέλους ταξινόμησης. Η Επιτροπή αναμένει επί του παρόντος την απάντηση των ιταλικών αρχών. 4. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ.), που ελήφθη στις 16 Δεκεμβρίου 2014 Στις 23 Ιουλίου 2014, οι ιταλικές αρχές διατύπωσαν τις απόψεις τους σχετικά με το κατά πόσον το σύστημα διασυνοριακής ανταλλαγής πληροφοριών για ορισμένες τροχαίες παραβάσεις οι οποίες αφορούν την οδική ασφάλεια και καλύπτονται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2011/82/ΕΕ θα τις οδηγήσει να επανεξετάσουν τη θέση τους. Καταρχάς, οι ιταλικές αρχές υποστηρίζουν ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακύρωσε την οδηγία 2011/82/ΕΕ. Επομένως, πριν γίνει η τελική αξιολόγηση, πρέπει να CM\1044180.doc 3/5 PE532.612v02-00
εγκριθεί και να τεθεί σε ισχύ νέα νομοθεσία. Δεύτερον, σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές, η ανταλλαγή πληροφοριών που προβλέπεται από την οδηγία 2011/82/ΕΕ δεν επαρκεί για να επιταχυνθεί η διαδικασία που αποβλέπει στη δίωξη τροχαίων παραβάσεων οι οποίες αφορούν την οδική ασφάλεια στην Ιταλία και διαπράττονται από αλλοδαπούς κατοίκους για τους ακόλουθους λόγους: - το πεδίο εφαρμογής της ανταλλαγής πληροφοριών είναι περιορισμένο δεδομένου ότι εφαρμόζεται μόνο σε ορισμένες πληροφορίες και σε ορισμένα αδικήματα - ορισμένες διαδικαστικές απαιτήσεις που επιτρέπουν την ταχεία και απλή κοινοποίηση τροχαίων παραβάσεων οι οποίες αφορούν την οδική ασφάλεια δεν ισχύουν για αλλοδαπούς κατοίκους - η οδηγία 2011/82 δεν εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Δανία και την Ιρλανδία. Όταν επιβάλλουν πρόστιμα για τροχαίες παραβάσεις, τα κράτη μέλη οφείλουν να τηρούν τις διατάξεις της Συνθήκης για την λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανόμενης της αρχής περί μη εισαγωγής διακρίσεων λόγω ιθαγένειας που κατοχυρώνεται με το άρθρο 18 της εν λόγω Συνθήκης και το άρθρο 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, πρέπει να διασφαλίσουν ότι η επιβολή και η εκτέλεση τέτοιων κυρώσεων δεν εισάγει, άμεσα ή έμμεσα, διακρίσεις μεταξύ των χρηστών του οδικού δικτύου για λόγους ιθαγένειας ή τόπου εγκατάστασης. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης [1], η διαφορετική μεταχείριση των τροχαίων παραβάσεων ανάλογα με τον τόπο ταξινομήσεως του οχήματός τους είναι συμβατή με την αρχή της μη διάκρισης για λόγους εθνικότητας σύμφωνα με το άρθρο 18 της ΣΛΕΕ, εφόσον δικαιολογείται από αντικειμενικές περιστάσεις και είναι ανάλογη του επιδιωκόμενου στόχου. Στη νομολογία του, το Δικαστήριο έχει αναγνωρίσει ότι η εξασφάλιση της πληρωμής των χρηματικών ποινών που επιβάλλονται για τροχαίες παραβάσεις οι οποίες διαπράττονται όταν χρησιμοποιείται όχημα ταξινομημένο σε άλλο κράτος μέλος από το κράτος της παράβασης, ενδέχεται να αποτελεί αντικειμενικό λόγο που μπορεί να δικαιολογεί έμμεση διάκριση λόγω ιθαγενείας, επειδή υπάρχει διαφορετική μεταχείριση των παραβατών της οδικής κυκλοφορίας ανάλογα με τον τόπο ταξινομήσεως του οχήματός τους. Η οδηγία 2011/82/ΕΕ προβλέπει ρητώς την ηλεκτρονική (online) ανταλλαγή πληροφοριών με την οποία καθίσταται δυνατή η ταυτοποίηση του ιδιοκτήτη/κατόχου ενός οχήματος ταξινομημένου σε κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος μέλος όπου διαπράχθηκε η τροχαία παράβαση. Ωστόσο, η οδηγία δεν προβλέπει υποχρεωτικούς κανόνες σχετικά με την κοινοποίηση του πιθανού παραβάτη αλλά ούτε και καλύπτει τις προθεσμίες για την κοινοποίηση ή άλλες διαδικασίες παρακολούθησης. Έτσι, ακόμη και για τις παραβάσεις που καλύπτονται από την οδηγία 2011/82/ΕΕ, δεν παρέχει μία βάση για την αξιολόγηση της νομιμότητας της ιταλικής ρυθμίσεως περί παραγραφής. Η επίμαχη ιταλική ρύθμιση εξυπηρετεί τον στόχο της εξασφάλισης της πληρωμής των χρηματικών ποινών που επιβάλλονται για τροχαίες παραβάσεις οι οποίες διαπράττονται όταν χρησιμοποιείται ένα όχημα που έχει ταξινομηθεί σε άλλο κράτος μέλος από εκείνο στο οποίο [1] Υπόθεση C-29/95, Pastoors and Trans-Cap και Υπόθεση C-224/00, Επιτροπή κατά Ιταλίας PE532.612v02-00 4/5 CM\1044180.doc
διεπράχθη η παράβαση. Λαμβάνοντας υπόψη τα εμπόδια στη διακρατική εφαρμογή αυτών των χρηματικών ποινών, καθώς και την έλλειψη κανόνων του ενωσιακού δικαίου για την αντιμετώπιση των εν λόγω δυσκολιών, η πρόβλεψη μεγαλύτερων προθεσμιών για την κοινοποίηση των οδικών παραβάσεων, όπως προβλέπεται στη σχετική ιταλική νομοθεσία, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως δυσανάλογο μέτρο σε σχέση με τον προαναφερθέντα στόχο. Συμπέρασμα Η Επιτροπή θεωρεί ότι, δεδομένων των πρακτικών δυσκολιών στην δίωξη των τροχαίων παραβάσεων που διαπράττονται από πολίτες της ΕΕ οι οποίοι διαμένουν στο εξωτερικό, η διαφορετική μεταχείριση μπορεί να θεωρηθεί ότι συμβιβάζεται με την αρχή περί μη εισαγωγής διακρίσεων, όπως αυτή δικαιολογείται αντικειμενικώς ιδίως για τους σκοπούς της πρόληψης της μη πληρωμής των προστίμων από παραβάτες οι οποίοι δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι της χώρας. CM\1044180.doc 5/5 PE532.612v02-00