Η σωστή συμπεριφορά Προληπτική συντήρηση: μια ασπίδα για την προστασία των μνημείων των επισκεπτών στα μνημεία ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ/ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Πριν την επίσκεψη: Επισκεπτόμαστε το μνημείο σε εποχή του χρόνου με λίγους επισκέπτες. Τότε επιβαρύνουμε το μνημείο λιγότερο και μπορούμε να το απολαύσουμε καλύτερα. Φτάνουμε στο μνημείο χρησιμοποιώντας τα μέσα μαζικής συγκοινωνίας. Τα Ι.Χ. αυτοκίνητα απελευθερώνουν περισσότερους αέριους ρυπαντές που είναι υπεύθυνοι για την καταστροφή των αρχαίων μαρμάρων. Κατά την επίσκεψη: Φοράμε ίσια παπούτσια με μαλακές σόλες. Δεν τραυματίζουμε τα υλικά του μνημείου και απολαμβάνουμε την περιήγησή μας πιο ξεκούραστα. Μιλάμε χαμηλόφωνα. Έτσι θα απολαύσουμε καλύτερα την περιήγηση και την επαφή μας με το αρχαίο μνημείο, θα ακούμε καλύτερα τον ξεναγό και τους φύλακες και θα επιτρέψουμε στους υπόλοιπους επισκέπτες να κάνουν το ίδιο. 1
Τρώμε και καπνίζουμε μόνο στους προβλεπόμενους χώρους. Έτσι απολαμβάνουμε καλύτερα την επαφή μας με το μνημείο και δεν αφήνουμε πίσω μας σκουπίδια. Περπατάμε ήρεμα στο χώρο. Δεν τρέχουμε και δεν σκαρφαλώνουμε γιατί βάζουμε σε κίνδυνο τα μνημεία, τον εαυτό μας, τους επισκέπτες και τους εργαζόμενους. Σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους η πρόσβαση γιατρού ή νοσοκομειακού οχήματος είναι πολύ δύσκολη. Στεκόμαστε πίσω από τις μπάρες και τα σχοινάκια, όπου υπάρχουν. Αυτά οριοθετούν το χώρο του μνημείου που μπορούμε να εξερευνήσουμε με ασφάλεια. Η περισχοίνιση υποδεικνύει τους χώρους των μνημείων όπου δεν επιτρέπεται η πρόσβαση για λόγους ασφαλείας των αρχαίων υλικών και των επισκεπτών. 2
Δεν αγγίζουμε τα υλικά των μνημείων. Οι φθαρμένες επιφάνειες δεν αντέχουν την επαναλαμβανόμενη επαφή και πίεση. Επιπλέον, τα δάχτυλά μας αφήνουν ουσίες που μπορούν να καταστρέψουν τα αρχαία υλικά. Τέλος, υπάρχει ο κίνδυνος να ρίξουμε και να σπάσουμε κάτι εύθραυστο. Φωτογραφίζουμε όπου επιτρέπεται, χωρίς φλας. Η υπεριώδης ακτινοβολία του φλας «ξεθωριάζει» τα αρχαία χρώματα. Αποφεύγουμε να αφήνουμε στο μνημείο «ενθύμια» της επίσκεψής μας. Οι πατημένες τσίχλες, τα χαράγματα και οι ανεξίτηλοι μαρκαδόροι πάνω στο αρχαίο υλικό αφαιρούνται πολύ δύσκολα και προκαλούν ανεπανόρθωτες ζημιές στα μνημεία. Δεν παίρνουμε «ενθύμια» από τα μνημεία ή από το έδαφος. Τα μεγάλα ή μικρά θραύσματα από πέτρα, μέταλλο ή πηλό που βρίσκουμε πεσμένα στο έδαφος μπορεί να προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες στους ειδικούς και ανήκουν μόνο στο μνημείο. 3
Αθήνα, 2015 Συντονισμός έργου Μαρία Λαγογιάννη, Δρ Αρχαιολογίας Σουζάνα Χούλια - Καπελώνη, Αρχαιολόγος Γενική επιμέλεια Τόνια Κουτσουράκη, Αρχαιολόγος Αλεξάνδρα Σέλελη, Αρχαιολόγος - Μουσειολόγος Γραφιστική επιμέλεια Σπήλιος Πίστας, Γραφίστας Κείμενα Σoφία Παπιδά, Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης - Μουσειολόγος Διορθώσεις κειμένων Βιολέττα Ζεύκη, Αρχαιολόγος - Μεταφράστρια Ηλεκτρονική και καλλιτεχνική επιμέλεια Πασχαλιά Τσαγκαριάν, Γραφίστρια 2015 Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων ISBN 978-960-386-216-1 Το έντυπο «Η σωστή συμπεριφορά των επισκεπτών στα μνημεία» της θεματικής ενότητας «Προληπτική συντήρηση: μια ασπίδα για την προστασία των μνημείων» δημιουργήθηκε και ψηφιοποιήθηκε το 2015 για την Πράξη με κωδικό MIS 339815 «Επικαιροποίηση και ψηφιοποίηση πολιτιστικού εκπαιδευτικού υλικού για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας», που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.