ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 21 92 11 2-1, Fax: 21 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou, 117 42 Athens, Greece, Tel.: +3 21-9211 2-1, Fax: +321-9233 977 Τάσεις και προοπτικές στην ελληνική οικονομία Νίκος Βέττας Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (vettas@iobe,gr, www,iobe,gr, http://www,aueb,gr/users/vettas) ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ Αθήνα, 25 Απριλίου 218
Μαρ/7 Σεπ/7 Μαρ/8 Σεπ/8 Μαρ/9 Σεπ/9 Μαρ/1 Σεπ/1 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Μαρ/18 Δείκτης οικονομικού κλίματος (www.iobe.gr) 12 11 1 9 8 7 6 5 Οικονομικό κλίμα EΕ Οικονομικό κλίμα Ευρωζώνη Οικονομικό κλίμα Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (21-217) Πηγές: ΙΟΒΕ / DG ECFIN, Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2
Μαρ/7 Σεπ/7 Μαρ/8 Σεπ/8 Μαρ/9 Σεπ/9 Μαρ/1 Σεπ/1 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Μαρ/18 Επιχειρηματικές Προσδοκίες - Βιομηχανία 12 2 11 1 1 9-1 8-2 7-3 6-4 5-5 Βιομηχανία - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (21-217) Βιομηχανία - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Πηγή: ΙΟΒΕ 3
1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σταθερές τιμές 21 4. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. Γερμανία Ελλάδα Πορτογαλία Πηγή: Eurostat 4
Βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Βασικά Μακροοικονομικά Μεγέθη 29 214 216 217 218* ΑΕΠ -3,1,7 -,2 1,3 2,1 Ανεργία 9,5 26,5 24,9 21,5 19,8 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης 1-15,6-3,6-7,5 -,7*,6 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών -14,4-3,, -1,1-2, Εναρμονισμένος Πληθωρισμός Επενδύσεις Πάγιου Κεφαλαίου 1,3-1,4-1,1 1,1,8-13,7-2,8 -,2 9,7 12, 1 Συμπεριλαμβανομένων των κρατικών ενισχύσεων στον τραπεζικό τομέα * Προβλέψεις IOBE Πηγές: Eurostat, ΕΛ.ΣΤΑΤ. 5
Έκθεση για την Ελληνική οικονομία Παρουσίαση επόμενης έκθεσης: IOBE, 26 Απριλίου, 13: 6
Δημόσια Έσοδα - Δαπάνες - Πρωτογενές Ισοζύγιο (% ΑΕΠ) % ΑΕΠ % ΑΕΠ 7 6 5 4 3 2 1 6 4 2-2 -4-6 -8-1 -12 Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης (αριστερός άξονας) Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης (αριστερός άξονας) Πρωτογενές Ισοζύγιο (αριστερός άξονας) Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, autumn 217, Ευρωπαϊκή Επιτροπή 7
2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 δισεκ. % ΑΕΠ Επενδύσεις 8 3% 7 6 5 22,7% 22,7% 22,3% 25,1% 23,8% 54,5 54,2 21,1% 24,7% 59,9 25,9% 64,9 23,6% 59, 18,1% 17,1% 25% 2% 4 43,1 45, 46, 48,5 43,2 38,6 14,7% 12,1% 11,2% 11,9% 1,9% 11,8% 13,3% 15% 3 3,2 1% 2 1 23, 2,7 22,1 2,2 21,7 24,9 5% % Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Μέγιστο ύψος επενδύσεων το 27 ( 64,9 δισεκ.) Υψηλότερες επενδύσεις ως % του ΑΕΠ το 27 (25,9%) Δραματικά χαμηλότερα το 215 ( 2,2 δισεκ. και 1,9% του ΑΕΠ) 8
Εθνικό Εισόδημα (μακροχρόνια) 48. ΑΕΠ κατά κεφαλή (σε όρους αγοραστικής δύναμης και σε δολλάρια του 214) 24. Ελλάδα Ιρλανδία Ισπανία Πορτογαλία 12. 197 198 199 2 21 Η Ελλάδα καθίσταται μια από τις φτωχότερες χώρες στην ΕΕ. Από 14 η μεταξύ 28 χωρών το 198, έχει πέσει σε 24 η το 216. Σταδιακή πτώση--και πριν από την είσοδο στο Ευρώ και μετά.
Παραγωγικές Επενδύσεις Εταιρικές επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ 2 18 16 14 12 1 8 6 4 197 198 199 2 21 Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία EU Οι εταιρικές επενδύσεις στην Ελλάδα είναι χαμηλές. Αυξήθηκαν με την προσδοκία εισόδου στο Ευρώ, αλλά μειώθηκαν με την κρίση.
Επιμέρους τάσεις οικονομικών μεγεθών Οικοδομική δραστηριότητα Έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου Ιαν. 18: Αύξηση αδειών 18,%, επιφάνειας 45,2% όγκου 45,8% Παραπλήσιες τάσεις στο δ τριμ.(+7,4%, +29,9%, +4,%) Ιαν.-Φεβ. 18: -15,5% Εξαιρουμένων πλοίων πετρελαιοειδών, +5,5% Κύκλος εργασιών Τουριστικού τομέα Έσοδα αποκρατικοποιήσεων δ τρίμ. 17: +7,% +9,9% στο σύνολο του έτους 217: 1,66 δισεκ., έναντι στόχου 2,3 δισεκ. Στόχος 218: 2,74 δισεκ. Βιομηχανική παραγωγή Ιαν.-Φεβ. 18: -2,%, έναντι +1,2% την ίδια περίοδο πέρυσι +1,6% στο δ τρίμ. 17 11
Εμπορικό Ισοζύγιο (αγαθών υπηρεσιών) δισεκ. 1 8 6 4 2-2 -4-6,9-4,2-4,5-3,2-5, -5,7-5,4-13,5-23,9-19,3-31,3 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 218 Ισοζύγιο Εισαγωγές αγαθών - υπηρεσιών (τιμές 21) Εξαγωγές αγαθών - υπηρεσιών (τιμές 21) Πηγή: Eurostat 12
δισεκ. εκατ. τόνοι Εξαγωγές αγαθών-αξία έναντι όγκου* 4 5 35 3 25 2 15 25 19 32 21 31 18 29 29 24 21 41 38 38 36 34 28 27 27 26 25 43 29 45 4 35 3 25 2 1 15 1 5 5 27 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 *Αξία σε τρέχουσες τιμές Πηγή: Eurostat Αξία εξαγωγών Όγκος εξαγωγών Μεταβολή αξίας εξαγωγών, 27-216: +48,8%. Μεταβολή όγκου εξαγωγών, 27-216: +69,9%. 13
Η ελληνική οικονομία από τις πλέον κλειστές στην Ευρώπη % ΑΕΠ 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Γερμανία Iρλανδία Ελλάδα Κύπρος Πορτογαλία Σλοβακία Δανία Ολλανδία Φινλανδία Πηγή: Eurostat 14
Υστέρηση σε οκτώ σύνθετους δείκτες καινοτομίας Επιδόσεις της Ελλάδας στους σύνθετους δείκτες καινοτομίας, 215 (1=ΕΕ) Περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Χρηματοδότηση και υποστήριξη Oικονομικά αποτελέσματα Επενδύσεις επιχειρήσεων Συνδέσεις και επιχειρηματικότητα Συστήματα έρευνας Παραγωγοί καινοτομίας Ανθρώπινοι πόροι 2 4 6 8 1 12 1=ΕΕ Πηγή: European Innovation Scoreboard Database 28-216 Η μεγαλύτερη υστέρηση παρατηρείται στον σύνθετο δείκτη που μετρά την παραγωγή καινοτομίας σε όρους διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, κοινοτικών εμπορικών σημάτων και κοινοτικών σχεδίων (υπολείπεται του μέσου όρου της ΕΕ κατά 56,3%) 15
Η μεγαλύτερη υστέρηση παρατηρείται στον σύνθετο δείκτη για τα περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας DK CH SE LU FI AT DE MT NL IL IS EU IT UK BG FR BE SI ES IE EE CY PL PT CZ LV NO HU LT EL SK HR TR UA RO RS MK CH SE SI IE UK FI LT IL DK NO CY FR NL AT SK BE HR PT EU DE EL CZ PL EE LV BG HU ES LU MK IT RO UA RS IS MT TR Σύνθετος δείκτης «Περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας» για ευρωπαϊκές χώρες, 215 Σύνθετος δείκτης «Ανθρώπινοι πόροι» για ευρωπαϊκές χώρες, 215,9,8,7,6 Στην κατάταξη με βάση τον συγκεκριμένο δείκτη, η χώρα βρίσκεται στην 29η θέση 1,9,8,7 Η Ελλάδα έχει καλύτερα εκπαιδευμένο πληθυσμό σε σχέση με άλλες χώρες της Νότιας (όπως Ισπανία, Ιταλία και Μάλτα), Ανατολικής (όπως Τσεχία, Πολωνία και Εσθονία) και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (όπως Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία και Τουρκία). Υστερεί, ωστόσο, σημαντικά από τις χώρες της Βόρειας και της Δυτικής Ευρώπης.,6,5,5,4,4,3,3,2,2,1,1 Πηγή: European Innovation Scoreboard Database 28-216 Η μικρότερη υστέρηση της Ελλάδας παρατηρείται στον σύνθετο δείκτη για τους ανθρώπινους πόρους 16
Επιτυχής πορεία της ελληνικής οικονομίας (πριν την έξοδο από τα προγράμματα); Εξισορρόπηση εμπορικού ισοζυγίου Κυρίως μέσω συμπίεσης εισαγωγών. Διατηρήσιμη; Εξισορρόπηση δημοσιονομικού ισοζυγίου Σύνθεση φόρων, δαπανών, ασφαλιστικό Βελτίωση ανταγωνιστικότητας Σχεδόν αποκλειστικά μέσω μείωσης του μοναδιαίου κόστους εργασίας Επιστροφή στην ανάπτυξη Ασθενής, αργή και αναιμική Διατηρήθηκε η θέση στην ευρωζώνη Όμως γιατί και από ποιους τέθηκε στο τραπέζι;
Ερωτήματα Δυναμική μεταρρυθμίσεων; Λιγότεροι πόροι στην οικονομία μέσω δημόσιου δανεισμού Υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης; Εφόσον συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις Ρόλος χρηματοδότησης Επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος; Διεθνής οικονομικός κύκλος, δημοσιονομική επιτήρηση στην ΕΕ, ελάφρυνση από δημόσιο χρέος, εγγύηση καταθέσεων, κίνητρα για δομικές μεταρρυθμίσεις 18
www.iobe.gr 19