Κοσμάς Χριστούλας Αναπλ. Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α.-Α.Π.Θ. Α.Π.Θ.

Η αίσθηση του κρύου Το στρες που ασκείται από το ψύχος στον οργανισμό μας, κατά την έκθεση του ανθρώπου σε συνθήκες χαμηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος, επηρεάζεται από τους ακόλουθους παράγοντες:

Την ταχύτητα του ανέμου Το επίπεδο του ενεργειακού μεταβολισμού Την υγρασία της ατμόσφαιρας Το σωματικό λίπος και την αντίσταση που αυτό προβάλλει στη μεταφορά μεταγωγή της θερμότητας

Πολύ συχνά η θερμοκρασία του περιβάλλοντος δεν αποτελεί από μόνη της ένδειξη ψύχους. Επηρεάζεται σημαντικά από την ταχύτητα του ανέμου. Παράδειγμα είναι οι «τσουχτεροί» άνεμοι μιας ανοιξιάτικης ημέρας, ενώ η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας είναι πολύ πάνω από το σημείο ψύξης.

Αντίθετα, μπορεί να νοιώθουμε άνετα σε θερμοκρασίες κοντά στο μηδέν, αλλά χωρίς άνεμο.

χωρίς άνεμο + άνεμο 40 km/h (20 F) - 6,7 C - 23,4 C

Τα ρεύματα του αέρα μεγιστοποιούν την απώλεια της θερμότητας, καθώς το μονωτικό στρώμα του θερμότερου αέρα που περιβάλλει το σώμα αντικαθίσταται συνεχώς από ψυχρότερο.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι όταν ένα άτομο ασκείται κινούμενο αντίθετα στην κατεύθυνση του ανέμου, η ψυκτική επίδραση του αέρα αυξάνεται σε άμεση σχέση με την ταχύτητα του ατόμου. Έτσι, τρέξιμο 12,8 km/h με αντίθετο αέρα 19,3 km/h ισοδυναμεί με ταχύτητα ανέμου 32,1 km/h.

Αντίστροφα, τρέξιμο 12,8 km/h με άνεμο 19,3 km/h στην ίδια κατεύθυνση δημιουργεί σχετική ταχύτητα ανέμου μόλις 6.5 km/h.

Αρχική αντίδραση του οργανισμού στο κρύο αποτελεί η προοδευτική αύξηση του μυϊκού τόνου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκό ρίγος με επαναλαμβανόμενες μυϊκές συστολές σε ταχείς ρυθμούς. Αυτός ο μυϊκός «τρόμος» ελέγχεται από τον υποθάλαμο.

Κατά το τρέμουλο (ρίγος) δεν παράγεται εξωτερικό έργο και όλη η παραγόμενη ενέργεια μετατρέπεται σε θερμότητα. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται τρομώδης θερμογένεση.

Συμπτώματα όπως ρίγος συχνά παρατηρούνται σε άτομα που βρίσκονται ακίνητα μέσα σε πισίνα ή θάλασσα, εξαιτίας της μεγάλης απώλειας θερμότητας με μεταφορά μεταγωγή θερμότητας από το σώμα μας στο νερό.

Στο δροσερό ή κρύο νερό η θερμότητα του σώματος μας χάνεται 2 έως 4 φορές ταχύτερα απ ότι στον αέρα με την ίδια θερμοκρασία.

Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση της μυϊκής δραστηριότητας είναι ο κύριος τρόπος παραγωγής θερμότητας, για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.

Εγκλιματισμός στο κρύο Ο εγκλιματισμός στο κρύο έχει διερευνηθεί σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με τον θερμοεγκλιματισμό. Αυτό οφείλεται κυρίως στη δυσκολία της έκθεσης ολόκληρου του ανθρώπινου σώματος σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες ικανές να οδηγήσουν σε εγκλιματισμό.

Ομάδες ανθρώπων που ζουν σε ψυχρά κλίματα ντύνονται με πολύ ζεστά ρούχα, που εμποδίζουν την πραγματοποίηση σημαντικών προσαρμογών στο κρύο.

Παράγοντες που επηρεάζουν τον εγκλιματισμό στο κρύο είναι: Η ένταση του κρύου. Η ημερήσια χρονική διάρκεια της Η διάρκεια της περιόδου του έκθεσης. εγκλιματισμού.

Μηχανισμοί εγκλιματισμού Εξοικείωση με τον κρύο αέρα ή το κρύο νερό. Παράδειγμα αποτελούν οι ψαράδες που εκθέτουν τα γυμνά τους χέρια μέσα στο κρύο νερό, για πολύ ώρα καθημερινά.

Σε αυτά τα άτομα η αγγειοσυστολή του δέρματος μετριάζεται τοπικά από το κεντρικό νευρικό σύστημα, επιτρέποντας μεγαλύτερη αιματική ροή και υψηλότερη θερμοκρασία δέρματος κατά την εργασία τους.

Μεταβολικές προσαρμογές: Εγκλιματισμός σε μεταβολικό επίπεδο με αλλαγές όσο αφορά το είδος των θερμιδογόνων ουσιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας στο κρύο, καθώς και αλλαγές στις μεταβολικές διεργασίες.

Προσαρμογές για καλύτερη θερμομόνωση: Εγκλιματισμός με αλλαγές όσο αφορά τη σωματική σύσταση και συγκεκριμένα την αύξηση του υποδόριου λίπους.

Προπόνηση αντοχής & εγκλιματισμός στο κρύο Η άσκηση στο κρύο επηρεάζει αρνητικά τη μυϊκή λειτουργία, μειώνοντας τα αντανακλαστικά και προκαλώντας μεταβολικές αλλαγές που αυξάνουν την κατανάλωση ενέργειας από τους μυς και τον εγκέφαλο.

Προπόνηση αντοχής & εγκλιματισμός στο κρύο Για παράδειγμα, η μέγιστη παραγωγή δύναμης από τους μυς μειώνεται στο κρύο. Το σώμα μπορεί να αντισταθμίσει αυτό το φαινόμενο με μεγαλύτερη επιστράτευση των γλυκολυτικών (ταχείας συστολής) μυϊκών ινών, αυξάνοντας έτσι τους ρυθμούς κατανάλωσης του μυϊκού γλυκογόνου και επισπεύδοντας τον μυϊκό κάματο.

Προπόνηση αντοχής & εγκλιματισμός στο κρύο Κατά την άσκηση στο κρύο με μέγιστες επιβαρύνσεις, τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα μπορεί να μειωθούν, μετά από την εξάντληση των αποθεμάτων του μυϊκού γλυκογόνου.

Προπόνηση αντοχής & εγκλιματισμός στο κρύο Σε αυτές τις καταστάσεις και επειδή ο εγκέφαλος μεταβολίζει μόνο γλυκόζη, οι εγκεφαλικές λειτουργίες και η επιδεξιότητα των αθλητών μπορεί να χειροτερέψουν σημαντικά.

Προπόνηση αντοχής & εγκλιματισμός στο κρύο Ο εγκλιματισμός στο κρύο μπορεί να μειώσει αυτά τα φαινόμενα και να βελτιώσει τη μυϊκή απόδοση κατά την άσκηση στο κρύο.

Προπόνηση αντοχής & εγκλιματισμός στο κρύο Για παράδειγμα, η επαναλαμβανόμενη έκθεση στον κρύο αέρα (-5 μέχρι 5 C) για περίπου 1 ώρα, 3 φορές την εβδομάδα και για 2-3 εβδομάδες, μπορεί να κατεβάσει το κατώφλι του ρίγους σε χαμηλότερες θερμοκρασίες σώματος.

Προπόνηση αντοχής & εγκλιματισμός στο κρύο Αυτό επιτρέπει τους αθλητές να δεχθούν χαμηλότερες θερμοκρασίες περιβάλλοντος, χωρίς μεγάλη ενεργειακή σπατάλη κατά την άσκηση και μείωση της απόδοσης.

Πρακτικές συμβουλές Για έκθεση και άσκηση στο κρύο

Πρακτικές συμβουλές Η πρόληψη ενός κρυολογήματος είναι πολύ πιο εύκολη υπόθεση,! απ ότι η αντιμετώπιση του

Πρακτικές συμβουλές Για την πρόληψη των κρυολογημάτων: Συνιστάται η αποφυγή στενών ρούχων, γαντιών και παπουτσιών, τα οποία περιορίζουν την κυκλοφορία του αίματος.

Πρακτικές συμβουλές Για την πρόληψη των κρυολογημάτων: Συνιστάται η περιοδική άσκηση των δακτύλων των χεριών και των ποδιών, καθώς και των μυών του προσώπου, για να διατηρηθούν ζεστά και για να ανιχνευτούν τυχόν μουδιασμένες από το κρύο περιοχές.

Πρακτικές συμβουλές Για την πρόληψη των κρυολογημάτων: Η άσκηση στο κρύο περιβάλλον να γίνεται με την παρουσία άλλων ατόμων, που θα παρακολουθούν και θα έχουν το νου τους στην εμφάνιση προειδοποιητικών - ανησυχητικών ενδείξεων υποθερμίας και κρυολογημάτων.

Πρακτικές συμβουλές Για την πρόληψη των κρυολογημάτων: Συνιστάται η ένδυση με κατάλληλο εξοπλισμό για χαμηλές θερμοκρασίες, που να κρατάει το σώμα ζεστό και στεγνό.