Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ Δυστυχώς η διαχρονική ανικανότητα παθογένεια της χώρας μας (αντικειμενική ή εσκεμμένη) στη σύνταξη ορθολογικών, εφαρμόσιμων και τελικά υλοποιήσεων προϋπολογισμών, τόσο στο τομέα της γενικής κυβέρνησης όσο και στον τομέα των δημοσίων έργων, που σε συνδυασμό με την ανταποδοτικότητά τους, διόγκωσε το δημόσιο χρέος στα 430 δις, μας οδήγησε στην πτώχευση, και τους πολίτες σε εξαθλίωση Η ανατροπή αυτής της πραγματικότητας, ο εκσυγχρονισμός του κράτους σε συνδυασμό με τον περιορισμό των δαπανών και την επιβολή αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, και μάλιστα σε μία πτωχευμένη χώρα, απαιτεί παρεμβάσεις σε όλους τους συντελεστές παραγωγής δημοσίων έργων, και πρέπει να γίνεται χωρίς αναταράξεις και ιδιαίτερη δημοσιότητα, αρκεί να υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση, υπευθυνότητα και νηφαλιότητα, ώστε να έχουμε πραγματικό αποτέλεσμα Ο κύριος στόχος μας πρέπει να είναι η θεσμοθέτηση εκείνων των διαδικασιών και η λειτουργία εκείνων των φορέων, ώστε να επιλέγονται αυτοί που ξέρουν να προγραμματίζουν, να προετοιμάζουν, να μελετούν, να κατασκευάζουν και να επιβλέπουν ποιοτικά Έργα, με επαρκώς τεκμηριωμένο προϋπολογισμό, στους προβλεπόμενους χρόνους. 2

ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η αναγκαιότητα της τροποποίησης του προϋπάρχοντος θεσμικού πλαισίου ανάθεσης Μελετών Δημοσίων Έργων που ίσχυσε για 30 χρόνια (Νόμος 716/77) ήταν αναπόφευκτη και αναγκαία, ώστε αφενός να προσαρμοσθεί η ελληνική νομοθεσία στην ευρωπαϊκή και αφετέρου να βελτιωθεί εκσυγχρονιστεί το σύστημα της ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων μελετών Δημοσίων Έργων. Σε τρεις μήνες συμπληρώνονται 8 (οκτώ) χρόνια από την έναρξη ισχύος του τελευταίου νόμου 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α/22.2.2005), που αφορά την ανάθεση συμβάσεων μελετών και υπηρεσιών Δημοσίων Έργων. Η ψήφιση του ν. 3316 το 2005 ήρθε ύστερα από μακρές και εποικοδομητικές διαβουλεύσεις, μέσα από τις οποίες αντιμετωπίστηκαν ικανοποιητικά ορισμένα ζητήματα, σε συνδυασμό με τους στόχους που είχαν τεθεί, τόσο από το ΤΕΕ όσο και από τους Συλλόγους των Μελετητών. Το Νοέμβριο του 2009 τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του ν. 3316, το τότε Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων δια στόματος των κυρίων Ρέππα και Οικονομίδη ανακοίνωσε την έναρξη των διαδικασιών για την αναμόρφωση των θεσμικών πλαισίων μελετών και παραγωγής δημοσίων έργων, ζητώντας από τους φορείς να καταθέσουν τις προτάσεις τους. 3

ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Στις 2 Μαρτίου του 2011, αντί για την αλλαγή των θεσμικών πλαισίων των μελετών και έργων, ψηφίστηκε ο νόμος 3919 «Αρχή της επαγγελματικής ελευθερίας, κατάργηση αδικαιολόγητων περιορισμών στην πρόσβαση και άσκηση επαγγελμάτων» του υπουργείου Οικονομικών, με τον οποίο θεσμοθετήθηκε η κατάργηση των ελάχιστων αμοιβών στα ιδιωτικά έργα, καθώς η κατάργηση του κάτω ορίων των εκπτώσεων στις μελέτες των δημοσίων έργων. Στη συνέχεια στις 15 Σεπτεμβρίου του 2011 θεσμοθετήθηκε μία νέα Ανεξάρτητη Αρχή, η 12η αρχή ελέγχου των διαδικασιών, η Ενιαία Αρχή Συμβάσεων με τον νόμο 4013, η οποία στη συνέχεια τροποποιήθηκε με το νόμο 4038 στις 2-22012). Στις 21 Σεπτεμβρίου του 2011 με την ψήφιση του νόμου 4014, περί αυθαιρέτων κατασκευών του υπουργείου Περιβάλλοντος επιβλήθηκε ο θεσμός των Δωρεάν Μελετών. Στις 17 Νοεμβρίου του 2012 υπήρξε η έναρξη της ισχύος Προεδρικού Διατάγματος 138/18.9.2009 (ΦΕΚ 185 Α/24.9.2009), το οποίο ανεστάλη με τα Π.Δ. 193/17.12.2009 (ΦΕΚ 232 Α/18.12.2009), 112/2010 (ΦΕΚ 192 Α/ 16.11.2010) και 133/2011 (ΦΕΚ 263 Α/16.12.2011), και δημιούργησε πρόσθετα προβλήματα στη λειτουργία των μητρώων ατομικών και εταιρικών μελετητών δημοσίων έργων. 4

ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Στις 9 Ιουλίου του 2013 και στο νόμο 4164 «Συμπλήρωση των διατάξεων περί Εθνικού Κτηματολογίου και άλλες ρυθμίσεις», καταργήθηκε η αξιολόγηση της τεχνικής προσφοράς των μελετών κτηματογράφησης και δασικών χαρτών, και θεσμοθετήθηκε η «απλή και άδολη» οικονομική προσφορά. Και στις 11 Οκτωβρίου του 2013 και στο άρθρο 109 του νόμου 4199 «Δημόσιες υπεραστικές οδικές μεταφορές επιβατών Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών και άλλες διατάξεις» δόθηκε νομοθετική λύση για τις συμπληρωματικές συμβάσεις των μελετών που έχουν ανατεθεί με το άρθρο 7 του νόμου 3316 και εκπονούνται κατά τη δημοσίευση του νόμου. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Το π.δ. 346/1998 εκδόθηκε για την προσαρμογή της νομοθεσίας σύναψης δημοσίων συμβάσεων στην οδηγία 92/50/ΕΟΚ. Τα π.δ. 59/2007 και 60/2007 εκδόθηκαν για την προσαρμογή της νομοθεσίας σύναψης δημοσίων συμβάσεων 2004/18/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2005/51/ΕΚ της Επιτροπής και την Οδηγία 2005/75/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2005. 5

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ α. Με το άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 3481/2006 προστέθηκε η δυνατότητα να συμπεριλαμβάνονται (με κάποιες προϋποθέσεις) αμοιβή για εκτέλεση ερευνητικών εργασιών στην οικονομική προσφορά. β. Με το άρθρο 5 παρ. 1 εδ. β του ν. 3481/2006 περιορίστηκε η δυνατότητα χρήσης του κριτηρίου της γνώσης των ιδιαίτερων συνθηκών του τόπου εκτέλεσης του έργου. γ. Με το άρθρο 5 παρ. 2 του ν. 3481/2006 τροποποιήθηκαν διατάξεις των διαδικασιών ανάθεσης συμφωνίας-πλαίσιο, με την παρ. 3 του ίδιου άρθρου τροποποιήθηκαν διατάξεις ανάθεσης σύμβασης παροχής υπηρεσιών και με την παρ. 4 τροποποιήθηκαν διατάξεις της ανάθεσης χωρίς προκήρυξη (επείγουσα περίπτωση για ανάθεση μελέτης). δ. Με το άρθρο τέταρτο παρ. 4β του ν. 3621/2007 καταργήθηκε το κριτήριο των ανειλημμέων υποχρεώσεων, και με την παρ. 4α τροποποιήθηκαν διατάξεις σχετικά με αλλαγές της σύνθεσης κοινοπραξίας ή σύμπραξης κατά τη διάρκεια διαγωνισμού ε. Με το Π.Δ. 7/2013 ορίστηκαν τα αποφαινόμενα Όργανα για μελέτες του ν. 3316/2005, αρμοδιότητας Ο.Τ.Α. (δήμων και περιφερειών). 6

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ δεν επιτεύχθηκε οικονομία χρόνου στις αναθέσεις μελετών, αντίθετα μάλιστα παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις, που οφείλονται κυρίως στους υπέρμετρους χρόνους που καταναλώνουν τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής, για να εκδώσουν τα προβλεπόμενα πρακτικά, τις προβλεπόμενες γνώμες επί των ενστάσεων και τις αποφάσεις στις ενστάσεις. Ο νόμος προβλέπει διαδοχικά στάδια αξιολόγησης των προσφορών και ενστάσεις σε κάθε στάδιο. Όμως, ενώ προβλέπονται σύντομες προθεσμίες για τις ενστάσεις, δεν προβλέπονται προθεσμίες για τις ενέργειες της Επιτροπής Διαγωνισμού και της Προϊσταμένης Αρχής. εμφανίστηκαν σημαντικές δυσλειτουργίες που οδήγησαν σε καταστρατήγηση από τις αναθέτουσες αρχές, είτε με την κατάχρηση της εφαρμογής διατάξεων απ ευθείας αναθέσεων, ιδίως στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είτε με την εκπόνηση μελετών και παροχή υπηρεσιών μέσω συμβάσεων έργου, είτε κάνοντας κανόνα διατάξεις άρθρων του νόμου που θα έπρεπε να εφαρμόζονται σε εξαιρετικές περιπτώσεις είτε με τη δημιουργία εταιρειών του δημοσίου που εξαιρούνται ή θεωρούν αυθαίρετα ότι εξαιρούνται από την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου. 7

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ Οι χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες αδειοδοτήσεων, με εμπλοκή πολλών φορέων και ανυπαρξία χρονικού ορίου ανταπόκρισης, σε συνδυασμό με την άγνοια συχνά - της αλληλουχίας των ενεργειών στη διαδικασία αδειοδότησης από τις περιφερειακές υπηρεσίες, οδηγούσαν πολλές φορές σε καταστρατηγήσεις των διαδικασιών ανάθεσης η εσφαλμένη αντίληψη των πολιτικών και των αναθετουσών αρχών για τη φάση ωρίμανσης ενός έργου, που αφορά την περίοδο της προπαρασκευής του και καλύπτει χρονικά όλο το φάσμα της σύλληψης, της χρηματοδότησης, του σχεδιασμού, της εκπόνησης των μελετών, των ερευνών, των αδειοδοτήσεων, των απαλλοτριώσεων και καταλήγει στη διακήρυξη της δημοπρασίας και την εγκατάσταση του εργολάβου. Επισημαίνεται ο μέσος χρόνος για την υλοποίηση ενός έργου π.χ. οδοποιίας είναι τα 10 χρόνια, αλλά τις περισσότερες φορές επικεντρώνουμε την κριτική μας στον απαιτούμενο χρόνο ανάθεσης της μελέτης, υποβαθμίζοντας όλες τις άλλες διαδικασίες και την ανάγκη για την απλοποίησή τους. 8

ΜΕΣΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ 9

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ η εσφαλμένη αντίληψη των αναθετουσών αρχών ότι οι συμβάσεις μελετών είναι ουσιαστικά συμβάσεις προκαθορισμένου μελετητικού αντικειμένου και προκαθορισμένου οικονομικού ανταλλάγματος, χωρίς δυνατότητα αναπροσαρμογής, σε συνδυασμό με τα προσεγγιστικά εκ φύσεως ή πρόχειρα ή λανθασμένα στοιχεία των αρχικών φακέλων των Έργων, μετατρέπει στην πράξη τη σύμβαση σε σύμβαση παροχής εμπορικών υπηρεσιών με τις όλες τις στρεβλώσεις που αυτό επιφέρει στο σύστημα ανάθεσης μελετών δημοσίου ενδιαφέροντος. η έλλειψη ουσιαστικής δευτεροβάθμιας ανεξάρτητης κρίσης (δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ το θεσμοθετημένο 2βαθμιο όργανο της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Ενστάσεων - ΓΕΕ που προβλεπόταν στον νόμο 3316), οδήγησε σε πολλαπλασιασμό δικαστικών προσφυγών που λειτούργησαν, τόσο σε βάρος των μελετητών και των Αναθετουσών Αρχών όσο και σε καθυστερήσεις ή ακυρώσεις ανάθεσης μελετών, με τελική συνέπεια τη μη παραγωγή έργου και τη μη απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων. η κακή εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, λόγω εσκεμμένης χρησιμοποίησης παραλείψεων ή ασαφειών των διατάξεων της νομοθεσίας, εκ μέρους των Υπηρεσιών, σε συνεργασία πολλές φορές με υποψηφίους Αναδόχους συμβάσεων. 10

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ η μη επικαιροποίηση του κανονισμού προεκτιμώμενων αμοιβών, σε συνδυασμό με τη μή θεσμοθέτησή του για τις Κατηγορίες Μελετών, που δεν περιλαμβάνονται στον Κανονισμό που ήδη εκδόθηκε η μη επικαιροποίηση και ο μη εκσυγχρονισμός των Προδιαγραφών των Μελετών για τις Κατηγορίες, που περιλαμβάνονται στο Προεδρικό Διάταγμα 696/1974 και η αναγκαιότητα για θεσμοθέτηση σύγχρονων Προδιαγραφών, ιδιαίτερα δε για τις κατηγορίες μελετών που δεν υπάρχουν. το έλλειμμα οργανωμένης και ουσιαστικής διαβούλευσης, ιδιαίτερα στις υποδομές κοινής ωφελείας, που εστιάζεται στον τεχνικό σχεδιασμό και στις δια-διοικητικές διαβουλεύσεις, περιορίζοντας ουσιαστικά την ευρύτερη και έγκαιρη συμμετοχή των κοινωνικών φορέων και ομάδων, αλλά και των απλών πολιτών μέσω θεσμοθετημένων διαδικασιών. η ουσιαστική «εγκατάλειψη του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου», δια της μεθόδου της «παράλειψης έκδοσης» των βασικών εκτελεστικών Υπουργικών Αποφάσεων και των Προεδρικών Διαταγμάτων του νόμου 3316/2005. 11

α/α ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 3316 / 2005 Άρθρο/ παράγραφος Περιεχόμενο ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 1 Άρθρο 2 παρ. 3 Προσδιορισμός του αντικειμένου κάθε κατηγορίας μελέτης και της αντιστοιχίας του με το γνωστικό αντικείμενο των μελετητών που δικαιούνται να εγγραφούν ανά κατηγορία στο μητρώο Μεταβολή (διαίρεση ενοποίηση) των κατηγοριών μελετών Ρύθμιση ζητημάτων που προκαλούν οι τροποποιήσεις των κατηγοριών, ιδίως στα μητρώα, στα ισχύοντα πτυχία, στις εκκρεμείς διαδικασίες σύναψης συμβάσεων και στις εκκρεμείς συμβάσεις 2 Άρθρο 3 παρ. 4 Καθορισμός προδιαγραφών επάρκειας των τεχνικών υπηρεσιών όλων εν γένει των αναθετουσών Αρχών, για την προετοιμασία, τη διεξαγωγή της διαδικασίας ανάθεσης και τη διοίκηση μελέτης ή έργου, ανάλογα με το είδος, το μέγεθος και την πολυπλοκότητα των έργων 3 Άρθρο 4 παρ. 4 Καθορισμός των ενεργειών και των στοιχείων που απαιτούνται για την προετοιμασία του κυρίου του έργου ανά κατηγορία ή κατηγορίες μελετών και το ειδικότερο περιεχόμενο του φακέλου του έργου, των προκαταρκτικών του πρώτου σταδίου των μελετών ανά κατηγορία μελέτης των προκαταρκτικών μελετών και των τεχνικών εκθέσεων της τεχνικής προσφοράς 4 Άρθρο 4 παρ. 5 Καθορισμός των αρχείων που είναι υποχρεωμένες να τηρούν οι υπηρεσίες που εκτελούν μελέτες, υπηρεσίες και έργα, του τρόπου πρόσβασης στα αρχεία, αξιοποίησής τους από άλλες υπηρεσίες και αναθέτουσες Αρχές και ο τρόπος συντονισμού των υπηρεσιών Υ.Α. που εκδόθηκε Δ17γ/06/157/ΦΝ 439.3/18.10.2006 και ΔΜΕΟ/α/οικ. 1161/15.7.2005, όπως τροποποιήθηκε με την ΔΜΕΟ/οικ. 2614/27.6.2011 (ΦΕΚ 1581 Β/30.6.2011) 5 Άρθρο 4 παρ. 7 Έγκριση κανονισμού αμοιβών μελετών και υπηρεσιών ΔΜΕΟ/α/ο/1257/9.8.2005 (ΦΕΚ 1162 Β/22.8.2005), ΔΜΕΟ/α/ο/2361/30.12.2005 (ΦΕΚ 58 Β/24.1.2006) και ΔΜΕΟ/α/ο/2229/4.7.2006 (ΦΕΚ 900 Β/12.7.2006) 12

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 3316 / 2005 α/α Άρθρο/ παράγραφος Περιεχόμενο ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 6 Άρθρο 5 παρ. 6 Προσδιορισμός των περιπτώσεων στις οποίες είναι υποχρεωτική η διενέργεια διαγωνισμού μελετών και κάθε λεπτομέρεια του διαγωνισμού 7 Άρθρο 6 παρ. 4 Καθορισμός του περιεχομένου της τεχνικής προσφοράς και κατάλογος υποχρεωτικών και προαιρετικών υποκριτηρίων αξιολόγησης της τεχνικής προσφοράς με τη βαρύτητά τους 8 Άρθρο 6 παρ. 8 Ορισμός διαδικασίας φύλαξης των οικονομικών προσφορών, από την υποβολή μέχρι την αποσφράγισή τους 9 Άρθρο 6 παρ. 9 Καθορισμός των επιμέρους συντελεστών βαρύτητας των υποκριτηρίων αξιολόγησης της τεχνικής προσφοράς Εξειδίκευση αυτών ανάλογα με την κατηγορία, το μέγεθος και το είδος του έργου ή προσθήκη άλλων 10 Άρθρο 6 παρ. 4 & 9, Άρθρα 7, 8 και 9 Καθορισμός ενιαίου τρόπου βαθμολόγησης της οικονομικής προσφοράς παρ. 6 11 Άρθρο 11 παρ. 2 Έγκριση πρότυπων τευχών προκήρυξης, πρότυπων πινάκων υποβαλλόμενων στοιχείων και λοιπών στοιχείων για τις διαδικασίες ανάθεσης οικ. 26804/16.6.2011 (ΦΕΚ 1427 Β/16.6.2011) Δ17γ/06/157/ΦΝ 439.3/18.10.2006 και ΔΜΕΟ/α/οικ. 1161/15.7.2005, όπως τροποποιήθηκε με την ΔΜΕΟ/οικ. 2614/27.6.2011 (ΦΕΚ 1581 Β/30.6.2011) Δ17γ/04/157/ΦΝ 439.3/ 18.10.2006 (ΦΕΚ 1561 Β/24.10.2006) ΔΜΕΟ/α/οικ/1161/15.7.2005 (ΦΕΚ 1064 Β/27.7.2005), όπως τροποποιήθηκε με την ΔΜΕΟ/οικ. 2614/27.6.2011 (ΦΕΚ 1581 Β/30.6.2011) Δ17γ/06/168/ΦΝ 439.1/ 5.12.2007 (ΦΕΚ 2333 Β/10.12.2007), όπως τροποποιήθηκε με την Δ17γ/ 06/102/ΦΝ 439.1/30.6.2011 (ΦΕΚ 1581 Β/30.6.2011) 13

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 3316 / 2005 α/α Άρθρο/ παράγραφος Περιεχόμενο ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 12 Άρθρο 14 παρ. 8 Καθορισμός κριτηρίων ανάθεσης που συνδέονται με την απασχόληση μελετητών με πτυχίο α ή β τάξης εγκατεστημένων σε περιοχές με ειδικά χαρακτηριστικά, για συμβάσεις με προεκτιμώμενη αμοιβή κάτω του ορίου εφαρμογής των Οδηγιών 2004/18/ΕΚ και 2004/27/ΕΚ 13 Άρθρο 16 παρ. 4 Περιορισμός ή αποσαφήνιση, στα πλαίσια των Κοινοτικών Οδηγιών 2004/18/ΕΚ και 2004/17/ΕΚ, των λόγων αποκλεισμού της παραγράφου 2 και εξειδίκευση των στοιχείων της παραγράφου 3 με τα οποία αποδεικνύεται η έλλειψη των λόγων αποκλεισμού - Καθορισμός του χρονικού διαστήματος αποκλεισμού από τους διαγωνισμούς 14 Άρθρο 17 παρ. 1 Καθορισμός του τρόπου με τον οποίο, μετά την ολοκλήρωση της αναθεώρησης του Μητρώου μελετητών και γραφείων μελετών, θα δηλώνονται τα στοιχεία τεχνικής ικανότητας ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 15 Άρθρο 17 παρ. 1 Παροχή οδηγιών για την εξειδίκευση των απαιτούμενων στοιχείων για την απόδειξη της τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας 16 Άρθρο 21 παρ. 5 Καθορισμός αμοιβών των μελών των Επιτροπών Διαγωνισμού και του γραμματέα αυτών 2/17140/0022/17.4.2007 17 Άρθρο 25 παρ. 3 Εξειδίκευση των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των υπαλλήλων των αναθετουσών Αρχών που ασκούν την επίβλεψη των μελετών και των έργων (ΦΕΚ 192 ΥΟΔΔ/8.5.2007) Δ17/04/17/ΦΝ 439.3/ 22.1.2007 (ΦΕΚ 103 Β/30.1.2007) 18 Άρθρο 30 παρ. 1 Καθορισμός ποσοστού και διαδικασίας αναθεώρησης αμοιβής μελετών Δ17γ/05/157/ΦΝ 19 Άρθρο 32 παρ. 6 Καθορισμός λεπτομερειών για τη συμμετοχή μελετητή στην επίβλεψη έργου που έχει μελετήσει 439.3/18.10.2006 (ΦΕΚ 1591 Β/30.10.2006) 20 Άρθρο 38 παρ. 1 Έγκριση πίνακα κλάσεων εμπειρογνωμόνων 21 Άρθρο 43 παρ. 2 Ορισμός των αποφαινομένων και γνωμοδοτούντων οργάνων των επιμέρους αναθετουσών Αρχών Π.Δ. 7/18.1.2013 (ΦΕΚ 26 Α/31.1.2013 14

α/α ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΑ ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 3316 / 2005 Άρθρο/ παράγραφος Περιεχόμενο ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ 1 Άρθρο 2 παρ. 4 Επέκταση του πεδίου εφαρμογής του νόμου και σε δημόσιες συμβάσεις παροχής άλλων υπηρεσιών του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ και του Παραρτήματος ΧVΙΙ της Οδηγίας 2004/27/ΕΚ. 2 Άρθρο 2 παρ. 4 Μεταβολές στις κατηγορίες μελετών ή υπηρεσιών της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του νόμου (προσθήκη κατηγοριών κ.λ.π.) Ρύθμιση ζητημάτων που προκαλεί η προσθήκη στα Μητρώα του άρθρου 39, στα ισχύοντα πτυχία, στις εκκρεμείς διαδικασίες σύναψης συμβάσεων και στις εκκρεμείς συμβάσεις Π.Δ. που εκδόθηκε 3 Άρθρο 39 παρ. 1 Καθορισμός των όρων και προϋποθέσεων εγγραφής και κατάταξης στο Μητρώο Μελετητών των πτυχιούχων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του τεχνολογικού τομέα 4 Άρθρο 39 παρ. 7 Καθορισμός: (α) των όρων και προϋποθέσεων εγγραφής και κατάταξης στα μητρώα και τα δικαιολογητικά που υποβάλλονται, (β) των όρων και προϋποθέσεων ελέγχου, ανανέωσης και ακύρωσης του πτυχίου, η χρονική διάρκεια ισχύος του, η διαδικασία και τα δικαιολογητικά που υποβάλλονται και τα αρμόδια για την έκδοση των πτυχίων όργανα, (γ) των ορίων αμοιβών μελετών που έχουν δικαίωμα εκπόνησης οι εγγεγραμμένοι στα μητρώα, ανάλογα με την κατηγορία και την τάξη του πτυχίου τους, (δ) των όρων και προϋποθέσεων άσκησης ενδικοφανούς διαδικασίας κατά των διοικητικών πράξεων εγγραφής και κατάταξης στα Μητρώα, αναθεώρησης του πτυχίου, διαγραφής από τα Μητρώα και αφαίρεσης του πτυχίου, τα αποφαινόμενα όργανα και η σχετική διαδικασία 5 Άρθρο 40 παρ. 5 Καθορισμός των οργάνων του πειθαρχικού ελέγχου των μελετητών και γραφείων μελετών, η διαδικασία και οι όροι επιβολής και παραγραφής των ποινών, η σχέση της πειθαρχικής με τις λοιπές δίκες και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια 6 Άρθρο 11 παρ. 2 Καθορισμός των προδιαγραφών των μελετών και λοιπών υπηρεσιών που δεν καλύπτονται από τις ισχύουσες κατά τη δημοσίευση του νόμου νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις 138/18.9.2009 (ΦΕΚ 185 Α/24.9.2009), το οποίο ανεστάλη με τα Π.Δ. 193/17.12.2009 (ΦΕΚ 232 Α/18.12.2009), 112/2010 (ΦΕΚ 192 Α/ 16.11.2010) και 133/2011 (ΦΕΚ 263 Α/16.12.2011). Έναρξη ισχύος 17.11.2012. 93/13.7.2009 (ΦΕΚ 117 Α/20.7.2009) 15

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Είναι προφανές, ότι κανείς στη Χώρα μας δεν μπορεί να είναι υπερήφανος για το πλέγμα των νόμων, των διαδικασιών, των συνηθειών και των συμπεριφορών που συγκροτούν το σύστημα σύλληψης, επιλογής, χρηματοδότησης, εκπόνησης μελέτης, παραγωγής, επίβλεψης και παραλαβής των Δημοσίων Έργων. Δυστυχώς, η μέχρι σήμερα εφαρμογή απέδειξε την απροθυμία (για πραγματικούς λόγους ή από πρόθεση) όλων των εμπλεκομένων πλευρών να εφαρμόσουν τις διαδικασίες αξιοποιώντας τη θετική πλευρά τους. Όλες οι παραπάνω νομοθετικές ρυθμίσεις και «παραλείψεις», που αφορούν αποκλειστικά και μόνο το θεσμικό πλαίσιο μελετών - και καταργούν θεμελιώδεις αρχές άσκησης του επαγγέλματος μας, επιβλήθηκαν και νομοθετήθηκαν, χωρίς ποτέ να κατατεθεί και να ψηφιστεί ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο μελετών και έργων. 16

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αρκούσε να προταχθεί από τους κυβερνώντες το κατάλληλο επικοινωνιακό επιχείρημα, όπως για παράδειγμα ότι το επάγγελμα του μηχανικού είναι ένα κλειστό επάγγελμα, που αποτελεί εμπορική δραστηριότητα, όπου προέχει η διαμεσολάβηση του κεφαλαίου και η διαχείριση του επιχειρηματικού κινδύνου για να καταργηθούν οι ελάχιστες αμοιβές ή το κάτω όριο των εκπτώσεων. Από τις μέχρι σήμερα καταγραφές των εκπτώσεων των διαγωνισμών αποδεικνύεται ότι: α. μαγικές λύσεις που επιβάλλονται αποσπασματικά με μαγικά ραβδιά και άνωθεν εντολές, χωρίς συνολική θεώρηση των προβλημάτων και των στρεβλώσεων, δεν υπάρχουν. β. η επιχειρηματολογία, ότι η μοναδική λύση για να διακοπούν οι διαδρομές μαύρου χρήματος στις αναθέσεις μελετών είναι η κατάργηση των ελάχιστων αμοιβών, δεν αποδεικνύεται επαρκής. γ. ο φθηνότερος μελετητής δεν συμπίπτει σχεδόν ποτέ με τον καλύτερο. 17

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Δυστυχώς κανένας Υπουργός δεν είναι σε θέση να απαντήσει στο ερώτημα πόσες μελέτες και πόσα έργα εκπονούνται ή εκτελούνται στη χώρα μας σήμερα; Από ποιους, με ποιό τελικό κόστος και σε ποιο χρόνο; Προφανώς, πολλοί επωφελούνται από την διαιώνιση της υφιστάμενης αποτυχημένης κατάστασης και συντηρούν τους παράγοντες που υποθάλπουν την αδιαφάνεια, τον χρηματισμό, και σε φάσεις αδιεξόδου ή επιβολής άνωθεν εντολών, εφευρίσκουν ή αντιγράφουν αποσπασματικά, δήθεν μαγικές λύσεις από άλλες χώρες ή άλλα θεσμικά πλαίσια, ακόμη και εάν αυτές αντίκεινται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία υπερισχύει της εθνικής. Και βέβαια, επειδή κανένας Υπουργός ή κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να απαντήσει στο ερώτημα ποιο είναι το πρότυπο δομής του Κράτους και εάν υπάρχει η πολιτική βούληση και δυνατότητα σε μία πτωχευμένη χώρα να υλοποιήσουμε τους στόχους του «Καλλικράτη» και οι αναθέτουσες αρχές να στελεχωθούν με το απαιτούμενο επιστημονικό δυναμικό και να αποκτήσουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και την υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να μπορούν με επάρκεια να δημοπρατούν και να υλοποιούν ένα Δημόσιο Έργο θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τα βασικά. 18

Απαιτείται: ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ α) ο «λαβύρινθος» της ελληνικής νομοθεσίας, που συγκροτεί το σύστημα παραγωγής Δημοσίων Έργων να αντιμετωπισθεί με την κατάθεση ενός πλήρους και κωδικοποιημένου νομοσχεδίου. β) ο εκσυγχρονισμός των μητρώων των μελετητών και των κατασκευαστών να συνδυαστεί και να αντιστοιχηθεί με τη θεσμοθέτηση ενιαίων μητρώων μελετών και έργων, όπου θα καταγράφονται όλοι οι παράγοντες του χρόνου, του κόστους των αναθεωρήσεων, των υπερβάσεων και των διαδικασιών και θα γίνεται ουσιαστική πιστοποίηση, και έλεγχος της αυθεντικότητας των όσων δηλώνονται ή προσκομίζονται γ) να συνταχθούν προδιαγραφές και κανονισμοί, που θα ενσωματώνουν τις νέες τεχνολογίες, την εξέλιξη της επιστήμης και τις μεταβολές στον Τομέα των σύγχρονων κατασκευών, και θα είναι ενιαίες για τα δημόσια και ιδιωτικά έργα. 19

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ δ) η θεσμοθέτηση των ελάχιστων παραδοτέων των μελετών και κατασκευών, ώστε να διασφαλίζεται η απαιτούμενη ποιότητα με βάση το δημόσιο συμφέρον και την ασφάλεια των χρηστών, σε συνδυασμό με την σπουδαιότητα, την πολυπλοκότητα και τον προϋπολογισμό των έργων, με ενιαίες αρχές είτε πρόκειται για δημόσια είτε για ιδιωτικά έργα. ε) η πιστοποίηση, η διαβάθμιση και η κατανομή των ευθυνών όλης της πυραμίδας των τεχνικών επαγγελμάτων, σε συνδυασμό με τη λειτουργία ενιαίου φορέα για όλα τα μητρώα του τεχνικού κόσμου, καθώς και η Έκδοση των Προεδρικών Διαταγμάτων του Μητρώου Συντελεστών Ιδιωτικών Έργων (ΜΗ.Σ.Ι.Ε) και της Ταυτότητας των Κτιρίων. ζ) η επανεξέταση των προεκτιμώμενων αμοιβών, ώστε να καταστούν ρεαλιστικές ανά κατηγορία μελέτης. η) η υποβοήθηση της επίβλεψης της μελέτης χρησιμοποιώντας τον θεσμό του ελεγκτή της μελέτης. 20

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ θ) τη συμμετοχή των μελετητών στην επίβλεψη κατασκευής του έργου με πρόσθετες ευθύνες σε σχέση με την κατασκευασιμότητα της μελέτης και το τελικό κόστος του έργου. ι) τη θεσμοθέτηση της διαδικασίας της διαβούλευσης, κατά το σχεδιασμό αλλά και κατά την υλοποίηση των έργων αντίστοιχη με αυτή που προβλέπεται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες και εφαρμόζεται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. κ) την απλοποίηση των διαδικασιών και αδειοδοτήσεων, με στόχο τη σύντμηση του συνολικού χρόνου υλοποίησης ενός έργου, και όχι στην αναζήτηση «ελαστικών διαδικασιών», ώστε στα όρια της νομιμότητας ή και πέρα από αυτήν να μπορεί κάποιος να «αναθέτει και να δημοπρατεί» το δυνατόν γρηγορότερα και το δυνατόν περισσότερα Δημόσια Έργα, ώστε στον πολιτικό χρόνο που έχει στη διάθεσή του να προλάβει να τα εγκαινιάσει, στοχεύοντας αποκλειστικά και μόνο στην επανεκλογή του. 21

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ αποτελεί προϋπόθεση για τη χώρα μας να επανέλθει η ουσία των Δημόσιων Έργων, και η χώρα να αποκτήσει ένα Υπουργείο στρατηγικού σχεδιασμού των έργων, επιτάχυνσης των διαδικασιών, σύνταξης προτύπων και προδιαγραφών και αξιόπιστων μηχανισμών ελέγχου ποιότητας και κόστους. απαιτείται η συνολική θεώρηση του συστήματος σύλληψης, επιλογής, ανταποδοτικότητας, χρηματοδότησης, μελέτης, παραγωγής και παραλαβής ενός τεχνικού έργου στη χώρα μας, καθώς και ο έλεγχος του αθέμιτου ανταγωνισμού και των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών, ώστε να μπορούμε να μιλάμε για μια ελεύθερη και υγιή «αγορά μελετών». Σας ευχαριστώ ΠΟΛΥ για τον χρόνο σας 22