Η μείζων κατάθλιψη ανήκει σε μια κατηγορία ψυχικών διαταραχών που ονομάζονται διαταραχές της διάθεσης. Η κατάθλιψη είναι αρκετά συχνή. Υπολογίζεται ότι 15 στους 100 ανθρώπους θα πάθουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους, ενώ για τις γυναίκες το ποσοστό είναι ακόμα πιο ψηλό (περίπου 25 στις 100). Η κατάθλιψη εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα σε όλους τους ανθρώπους της γης ανεξαρτήτως φυλής, μόρφωσης, τόπου κατοικίας ή οικονομικής κατάστασης. Περίπου οι μισοί ασθενείς εμφανίζουν το πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο μεταξύ 20 και 50 χρονών, αλλά η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε φάση της ζωής, από την παιδική ηλικία μέχρι τα γεράματα. Πιο ευαίσθητοι στην εμφάνιση κατάθλιψης είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν στενές διαπροσωπικές σχέσεις και όσοι είναι ανύπαντροι ή διαζευγμένοι. Από τι προκαλείται η κατάθλιψη? Σήμερα πιστεύουμε ότι υπάρχει μια σαφής γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση κατάθλιψης. Πιστεύουμε ότι ο τρόπος κληρονόμησης είναι πολυγονιδιακός πολυπαραγοντικός. Δηλαδή δεν έχει βρεθεί κάποιο γονίδιο που αν κάποιος το έχει θα αρρωστήσει ενώ αν δεν το έχει θα παραμείνει υγιής. Υπάρχουν περισσότερα από ένα γονίδια τα οποία σε συνδυασμό μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση της νόσου. Ο όρος «πολυπαραγοντικός» τονίζει τη συμμετοχή του περιβάλλοντος η οποία δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Στην περίπτωση της κατάθλιψης, ο βαθμός συμφωνίας σε μονοζυγωτικούς διδύμους ως προς την εμφάνιση της νόσου είναι περίπου 50%. Αυτό σημαίνει ότι αν ο ένας δίδυμος αδερφός πάθει κατάθλιψη, ο άλλος αδερφός, που έχει πανομοιότυπο γενετικό υλικό, έχει 50% πιθανότητα να πάθει κι αυτός κατάθλιψη και 50% να μην πάθει. Άρα η βιολογική προδιάθεση από μόνη της δεν αρκεί για να εμφανιστεί η πάθηση. Αυτό που φαίνεται να κληρονομείται δεν είναι η ίδια η νόσος, αλλά η ευαισθησία του κάθε ανθρώπου να την αναπτύξει υπό ειδικές συνθήκες. Οι συνθήκες αυτές διαμορφώνονται από τις εμπειρίες της ζωής και από την προσωπικότητά του καθενός. Στρεσσογόνα γεγονότα της παιδικής ηλικίας, όπως είναι ο θάνατος ενός γονέα πριν τα 11 χρόνια, έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση κατάθλιψης στην ενήλικη ζωή. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η απώλεια ενός συζύγου και η ανεργία.
Όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως προσωπικότητας, θα μπορούσαν να πάθουν κατάθλιψη κάτω από κάποιες συνθήκες. Πάντως οι άνθρωποι που έχουν κάποιους συγκεκριμένους τύπους προσωπικότητας, όπως είναι η ιδεοψυχαναγκαστική, η οιστριονική και η μεθοριακή, παθαίνουν κατάθλιψη ευκολότερα από άλλους. Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης? Όλοι μας έχουμε περάσει περιόδους στη ζωή μας που νιώθαμε στενοχωρημένοι και κακοδιάθετοι. Αυτό είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό να συμβεί στον καθένα κάποια στιγμή στη ζωή του και σίγουρα δεν έχει σχέση με την κατάθλιψη ως νοσολογική οντότητα. Όταν μιλάμε για κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση βαθιάς και παρατεταμένης θλίψης υπερβολικής σε ένταση και διάρκεια. Η κατάθλιψη είναι μια παθολογική ψυχική διεργασία που προκαλεί έντονο ψυχικό πόνο στον άρρωστο. Τα κύρια συμπτώματα ενός καταθλιπτικού επεισοδίου είναι η καταθλιπτική διάθεση για όλη σχεδόν τη διάρκεια της μέρας και η αδυναμία του ανθρώπου να νιώσει ευχαρίστηση για οποιαδήποτε δραστηριότητα. Ο ασθενής με κατάθλιψη κάνει πολύ αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του και για τη ζωή του. Μπορεί να κλαίει πολύ ή αντίθετα να μην μπορεί να κλάψει καθόλου παρόλο τον ψυχικό πόνο που νιώθει. Συνήθως δεν έχει καθόλου όρεξη και τρώει ελάχιστα γι αυτό και χάνει βάρος. Επίσης επηρεάζεται ο ύπνος του κι έχει αϋπνία σχεδόν καθημερινά. Μπορεί να δυσκολεύεται ν αποκοιμηθεί το βράδυ, να ξυπνά πολλές φορές μέσα στη νύχτα και να μένει ξύπνιος κάνοντας δυσάρεστες σκέψεις ή να ξυπνά πολύ νωρίς το πρωί. Η κατάθλιψη κάποιες φορές εμφανίζεται με την αντίθετη εικόνα: με αύξηση της όρεξης, αύξηση του σωματικού βάρους και υπνηλία. Ο ασθενής με κατάθλιψη νιώθει πολύ κουρασμένος χωρίς προφανή λόγο, και συνήθως μιλά αργά και χαμηλόφωνα. Χάνει τη διάθεση του για ζωή και την ενεργητικότητά του. Αισθάνεται απελπισμένος, αποτυχημένος και άχρηστος. Έχει έντονα κι υπερβολικά συναισθήματα ενοχής. Δυσκολεύεται να συγκεντρώσει τη σκέψη του σ ένα θέμα, δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις. Μπορεί να είναι συνέχεια εκνευρισμένος χωρίς προφανή λόγο, να έχει χάσει το ενδιαφέρον του για το σεξ, ενώ οι γυναίκες μπορεί να έχουν ανωμαλίες της εμμήνου ρύσης. Συχνά ο καταθλιπτικός ασθενής κάνει σκέψεις αυτοκτονίας ή αποπειράται ν
αυτοκτονήσει. Περίπου τα 2/3 των καταθλιπτικών σκέφτονται ν αυτοκτονήσουν, ενώ το 10 15% το επιχειρούν. Για να τεθεί η διάγνωση της κατάθλιψης, τα καταθλιπτικά συμπτώματα θα πρέπει να διαρκούν για τουλάχιστον 2 εβδομάδες και να επικρατούν τις περισσότερες ημέρες, για σχεδόν ολόκληρη την ημέρα. Αυτά τα συμπτώματα δυσκολεύουν την καθημερινότητα του αρρώστου, τις διαπροσωπικές του σχέσεις, την απόδοσή του στην εργασία του και τη ζωή του γενικότερα. Πολλοί ασθενείς με χρόνιες νόσους, όπως ο διαβήτης, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, το εγκεφαλικό επεισόδιο και ο καρκίνος, αναπτύσσουν μείζονα κατάθλιψη. Επίσης καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν και από κάποιες άλλες αιτίες πέραν της κατάθλιψης, όπως στα πλαίσια υποθυρεοειδισμού, ουσιοεξάρτησης, σαν παρενέργεια της λήψης κάποιων φαρμάκων κ.λ.π. Η κατάθλιψη μπορεί να επιπλέκεται κι από ψυχωσικά συμπτώματα. Ένας καταθλιπτικός ασθενής με ψυχωσικά συμπτώματα μπορεί π.χ. να είναι σίγουρος ότι έχει καρκίνο ενώ οι εξετάσεις του δείχνουν ότι δεν έχει. Οι ασθενείς που έχουν ψυχωσικά συμπτώματα έχουν χειρότερη πρόγνωση από αυτούς που δεν έχουν. Η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί με άτυπη συμπτωματολογία, δηλαδή με σωματικά συμπτώματα, όπως γαστρεντερικά ενοχλήματα, πονοκεφάλους, υπνηλία κ.λ.π. Ποια είναι η πορεία και η πρόγνωση της κατάθλιψης? Η πορεία της υποτροπιάζουσας μείζονος κατάθλιψης ποικίλλει. Κάποιοι ασθενείς έχουν μεμονωμένα επεισόδια μεταξύ των οποίων μεσολαβούν πολλά χρόνια και άλλοι έχουν ένα προοδευτικά αυξανόμενο αριθμό επεισοδίων, μεγαλώνοντας. Περίπου οι μισοί από τους ασθενείς με ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο έχουν και ένα δεύτερο. Τα άτομα που έχουν δύο επεισόδια έχουν 70% πιθανότητα να έχουν και τρίτο. Επιπλέον, 5% έως 10% των ασθενών με μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο στην πορεία εμφανίζουν μανιακό επεισόδιο (π.χ. διπολική ή μανιοκαταθλιπτική διαταραχή). Τα συμπτώματα του μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου μπορούν να αναπτυχθούν μέσα σε μέρες η εβδομάδες, ενώ τα πρόδρομα συμπτώματα όπως το άγχος και τα ήπια καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν εβδομάδες ή και μήνες. Ένα επεισόδιο που δεν έχει αντιμετωπιστεί συνήθως διαρκεί τουλάχιστον έξι μήνες ανεξάρτητα με
την ηλικία έναρξης. Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν πλήρη ύφεση. Στο 20 έως 30% των περιπτώσεων η ύφεση είναι μόνο μερική και στο 5% έως 10% το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο μπορεί να διαρκέσει για 2 ή περισσότερα χρόνια. Ένας ασθενής που περνά ένα σοβαρό καταθλιπτικό επεισόδιο μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία για να επανέλθει. Μετά από επανειλημμένες νοσηλείες είναι όλο και πιο δύσκολο να επανέλθει ο ασθενής. Η πιθανότητα υποτροπής είναι μικρότερη σε ασθενείς που έχουν περάσει μόνο ένα ή δύο επεισόδια και σε αυτούς που παίρνουν προφυλακτική φαρμακευτική αγωγή. Γενικά, σε έναν ασθενή που έχει πολλά καταθλιπτικά επεισόδια, το μεσοδιάστημα μεταξύ των επεισοδίων μικραίνει ενώ η σοβαρότητα του κάθε επεισοδίου αυξάνει. Τα στρεσσογόνα γεγονότα ζωής δρουν εκλυτικά συνήθως στο αρχικό επεισόδιο ενώ τα επόμενα μπορεί να εμφανιστούν αυτόνομα. Κακή πρόγνωση έχουν οι ασθενείς που πέρασαν καταθλιπτικά επεισόδια με ψυχωσικά στοιχεία ή που χρειάστηκαν ενδονοσοκομειακή νοσηλεία. Καλύτερη πρόγνωση έχουν όσοι έχουν σταθερές φιλικές σχέσεις, ισορροπημένο οικογενειακό περιβάλλον και γενικά όσοι είχαν καλή λειτουργικότητα πριν εμφανιστεί η νόσος. Αντίθετα, κακό προγνωστικό σημείο είναι η ύπαρξη διαταραχής προσωπικότητας πριν την εμφάνιση κατάθλιψης, η κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών, η συνύπαρξη αγχωδών διαταραχών και το ιστορικό περισσότερων του ενός επεισοδίων της νόσου. Ποια είναι η θεραπεία της κατάθλιψης? Η θεραπεία της κατάθλιψης κινείται σε δύο άξονες: φαρμακευτική αντιμετώπιση και ψυχοθεραπεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αποτελέσματα είναι πολύ αισιόδοξα. Το 60% έως 80% των ασθενών με μείζονα κατάθλιψη ανταποκρίνεται σε ένα και μόνο φάρμακο, σε επαρκή δόση, διάρκειας τουλάχιστον 6 εβδομάδων. Από τους υπόλοιπους, οι περισσότεροι θα έχουν τουλάχιστον μια μερική ανταπόκριση. Το 10% 15% των ασθενών δε βελτιώνονται επαρκώς. Για όσους δεν ανταποκρίνονται πλήρως στην πρώτη φαρμακευτική προσπάθεια ο συνδυασμός φαρμάκων ή η αλλαγή σε διαφορετικό φάρμακο είναι συχνά αποδοτική. Οι περισσότεροι ασθενείς που είναι ανθεκτικοί στη φαρμακευτική θεραπεία συχνά ανταποκρίνονται στο ECT (ηλεκτροσπασμοθεραπεία). Πολλοί ασθενείς που θεωρούνται ανθιστάμενοι στη φαρμακευτική αγωγή, συχνά δεν την έχουν λάβει σε επαρκή δόση ή διάρκεια. Επίσης, ασθενείς με
συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές, όπως διαταραχές προσωπικότητας ή ψυχωτικές διαταραχές έχουν χαμηλότερη συχνότητα ανταπόκρισης. Οι περισσότεροι από τους ασθενείς που πάσχουν από μείζονα κατάθλιψη με ψυχωτικά στοιχεία ανταποκρίνονται καλύτερα στο ECT ή σε συνδυασμό ενός αντικαταθλιπτικού και ενός αντιψυχωτικού (70% 80%), από ότι αν αντιμετωπιστούν με ένα μόνο από αυτά (30% 50%). Η άτυπη κατάθλιψη (που χαρακτηρίζεται από αναστροφή των ζωτικών συμπτωμάτων όπως αυξημένος ύπνος και όρεξη, ευαισθησία στην απόρριψη και έντονο άγχος) ανταποκρίνεται καλύτερα στους αναστολείς της μονοαμινικής οξειδάσης (ΜΑΟΙs) ή στους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) σε σχέση με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCAs). Οι πιο βαριές καταθλίψεις σε νοσοκομειακούς ασθενείς τείνουν να ανταποκρίνονται καλύτερα στα τρικυκλικά ή σε ουσίες που επηρεάζουν τόσο τη σεροτονίνη όσο και τη νορεπινεφρίνη (π.χ βενλαφαξίνη [Efexor]), σε σχέση με τους SSRIs. Στους εξωνοσοκομειακούς ασθενείς καμία ομάδα αντικαταθλιπτικών δεν έχει δείξει κάποιο ιδιαίτερο πλεονέκτημα ως προς την αποτελεσματικότητα. Στον Πίνακα 3 παρατίθενται οι παράγοντες που αφορούν στην επιλογή του αντικαταθλιπτικού. Τα περισσότερα από τα παλιά φάρμακα, όπως οι ΜΑΟΙs και τα TCAs έχουν λιγότερο ευνοϊκό προφίλ παρενεργειών σε σχέση με τα νέα φάρμακα όπως τα SSRIs, τους αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης? νορεπινεφρίνης (SNRIs), και τα άτυπα αντικαταθλιπτικά. Όμως, οι ΜΑΟΙs και τα TCAs θα πρέπει να αρχίζουν σε χαμηλότερες δόσεις και να αυξάνονται σταδιακά μέχρι την τελική δόση. Από την άλλη πλευρά, πολλοί SSRIs και SNRIs μπορούν να αρχίσουν με την αποτελεσματική δόση. Για κάποια αντικαταθλιπτικά τα επίπεδα στο αίμα μπορούν να υπολογιστούν ώστε να ελεγχθεί η συμμόρφωση του ασθενή ή να εκτιμηθεί η τοξικότητα και οι παρενέργειες. Όμως, τα επίπεδα αίματος μόνο λίγων αντικαταθλιπτικών (π.χ. νορτριπτιλίνη [Nortrilen], ιμιπραμίνη [Tofranil*] και δεσιπραμίνη [Trittico] ) σχετίζονται με τη θεραπευτική ανταπόκριση. Τα αποτελέσματα των περισσότερων αντικαταθλιπτικών θεραπειών εξελίσσονται αργά μέσα σε αρκετές ημέρες ή εβδομάδες. Μία επαρκής θεραπεία θα περιλάμβανε την κατάλληλη δόση για τουλάχιστον 3 6 εβδομάδες. Εάν η ανταπόκριση είναι ανεπαρκής, μπορεί να είναι αποτελεσματική η αλλαγή σε ένα διαφορετικό αντικαταθλιπτικό (μετά από περίοδο διακοπής, αν είναι δυνατόν) ή η ενδυνάμωση του αντικαταθλιπτικού με κάποιον άλλο παράγοντα όπως έναν σταθεροποιητή του συναισθήματος (π.χ. λίθιο [Milithin, Priadel, Lithiofor]), μια θυροειδική ορμόνη (π.χ. λιοθυρονίνη
[Τ3]), κάποιο άλλο αντικαταθλιπτικό (π.χ. συνδυασμός SSRI με αναστολέα επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης ή ντοπαμίνης) ή βουσπιρόνη (Bespar ένας 5 HT1A αγωνιστής). Ασθενείς που παρόλα αυτά δεν ανταποκρίνονται θα πρέπει να επανεκτιμηθούν ως προς την αρχική διάγνωση ή την παρουσία συνοσηρότητας, η οποία θα μπορούσε να επιπλέξει την έκβαση της θεραπείας. Από τη στιγμή που ο ασθενής περιέλθει σε πλήρη ύφεση συνιστάται θεραπεία συντήρησης για τουλάχιστον 6 μήνες ώστε να μειωθεί η πιθανότητα υποτροπής. Όμως, λόγω της ιδιότητας της μείζονος κατάθλιψης να υποτροπιάζει, ενδείκνυται η προληπτική (μακροπρόθεσμη) θεραπεία ειδικότερα σε ασθενείς με περισσότερα από 2 προηγούμενα καταθλιπτικά επεισόδια. Επίσης, η θεραπεία συντήρησης με πλήρη δόση (π.χ. με την ίδια δόση που απαιτείται για να υφεθεί ένα οξύ επεισόδιο) παρατηρήθηκε ότι σε πολλές περιπτώσεις είναι αποτελεσματικότερη κατά της υποτροπής από θεραπείες με μικρότερη δόση. Πως παρουσιάζεται η κατάθλιψη στα παιδιά και τους εφήβους? Η κατάθλιψη είναι πολύ σπάνια στην προσχολική ηλικία, με συχνότητα περίπου 0,3%. Στα παιδιά της σχολικής ηλικίας το ποσοστό ανεβαίνει στο 2%. Μεταξύ των εφήβων, υπολογίζεται ότι κατάθλιψη φτάνει το 5%. Οι καταθλιπτικές διαταραχές που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία τείνουν να χρονίζουν και επιπλέκονται με διαταραχές διαγωγής, αντικοινωνική συμπεριφορά, χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών. Είναι συχνό το φαινόμενο να υπάρχει και κάποιος ενήλικος με κατάθλιψη στο περιβάλλον του καταθλιπτικού παιδιού. Αν υπάρχει ένας γονέας με κατάθλιψη, διπλασιάζεται ο κίνδυνος να εμφανίσει το παιδί κατάθλιψη πριν τα 18 χρόνια, ενώ αν και οι δύο γονείς έχουν κατάθλιψη ο κίνδυνος τετραπλασιάζεται. Φαίνεται ότι ο θάνατος ενός γονέα πριν τα 11 χρόνια αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης για το παιδί, ιδίως όταν το παιδί είναι αγόρι και πεθάνει ο πατέρας. Η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί απότομα, σ ένα παιδί που δεν είχε προηγουμένως ψυχιατρικά συμπτώματα, αλλά μπορεί και να εμφανιστεί βαθμιαία, σ ένα παιδί που εμφάνιζε κι άλλα προβλήματα στο παρελθόν, όπως υπερκινητικότητα ή άγχος αποχωρισμού. Στα παιδιά και στους εφήβους η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί είτε με καταθλιπτική διάθεση είτε με ευερεθιστότητα και θυμό. Άλλα συμπτώματα είναι η αδυναμία του παιδιού να πάρει το επιθυμητό για την ηλικία του βάρος, η αϋπνία ή η
υπνηλία, η κούραση, η δυσκολία συγκέντρωσης και οι σκέψεις αυτοκτονίας. Αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν την κοινωνικοποίηση του παιδιού και τις σχέσεις με τους συνομηλίκους του ενώ η απόδοσή του στο σχολείο πέφτει. Η κατάθλιψη στα παιδιά μπορεί να εκδηλωθεί με σωματικά ενοχλήματα. Επίσης τα παιδιά συχνά δυσκολεύονται ν αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους και να μιλήσουν γι αυτά. Οι έφηβοι μπορεί ν αρχίσουν να παραμελούν την εμφάνισή τους, να γίνουν υπερβολικά ευαίσθητοι στην απόρριψη από αυτούς που αγαπούν ή να καταφύγουν στη χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών. Πώς παρουσιάζεται η Κατάθλιψη στους Ηλικιωμένους; Η κατάθλιψη είναι μία από τα περισσότερο συχνά και σοβαρά σύνδρομα στη γηριατρική ψυχιατρική. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι ηλικιωμένοι είναι προδιατεθειμένοι στην κατάθλιψη λόγω σχετιζόμενων με την ηλικία, δομικών και βιοχημικών αλλαγών που αυξάνουν την ευαισθησία τους, παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο όπως το πένθος ή άλλες απώλειες, καθώς και λόγω ιατρικής φύσης προβλημάτων και περιορισμού σε ιδρύματα γεγονός που είναι συχνότερο με το πέρασμα της ηλικίας. Οι ηλικιωμένοι επίσης έχουν δυσανάλογα υψηλή συχνότητα αυτοκτονίας, περίπου 4 φορές περισσότερη, σε σχέση με άλλους ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη. Με συντηρητικούς υπολογισμούς, η μείζων κατάθλιψη συμβαίνει περίπου σε 2% των ηλικιωμένων, η δυσθυμία στο 2%, και η διπολική διαταραχή στο 0,2%. Στους υπολογισμούς αυτούς εξαιρούνται ασθενείς που υποφέρουν από διαταραχή προσαρμογής και πένθος. Η μείζων κατάθλιψη έχει μεγαλύτερη συχνότητα σε ηλικιωμένους ασθενείς που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία ή άλλα ιδρύματα, όπου κυμαίνεται από 10 20%. Αρκετές μελέτες επίσης έδειξαν ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα είναι περισσότερο συχνά σε ηλικιωμένους πάνω από 80 ετών, και σε ηλικιωμένες γυναίκες, σε σχέση με ηλικιωμένους άνδρες. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς έχουν διαφορετική εμφάνιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, συγκρινόμενοι με τους νεώτερους, παρουσιάζοντας ειδικά περισσότερα σωματικά συμπτώματα και λιγότερο ανοικτά συμπτώματα από τη διάθεση. Όπως και με τα άλλα γηριατρικά ψυχιατρικά σύνδρομα, η απόκτηση ενός σφαιρικού ιστορικού από μέλη της οικογένειας είναι σημαντική για τη διάγνωση της κατάθλιψης. Οι ηλικιωμένοι καταθλιπτικοί έχουν συχνότερα την τάση να αναπτύσσουν ψυχωτικά συμπτώματα στη διάρκεια του επεισοδίου, σε σχέση με τα νεότερα άτομα.
Μελέτες επίσης έδειξαν ότι οι καταθλιπτικοί άνδρες ήταν σημαντικά περισσότερο πεσιμιστές, σε σχέση με τις γυναίκες με κατάθλιψη. Οι ηλικιωμένοι καταθλιπτικοί ασθενείς επίσης βαθμολογούν υψηλότερα στις κλίμακες για την αλεξιθυμία (ανικανότητα κάποιου να περιγράψει τη συναισθηματική του κατάσταση) και τις δυσλειτουργικές στάσεις. Στους γηριατρικούς ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη, η ανάρρωση από μία προηγούμενη σωματική νόσο μπορεί να αυξήσει την ανταπόκριση στην αντικαταθλιπτική θεραπεία. Σε ασθενείς με μόνιμη σοβαρή σωματική ανικανότητα η απάντηση στα αντικαταθλιπτικά μπορεί να είναι μειωμένη. Επίσης, βρέθηκε ότι η κατάθλιψη αυξάνει το ενδεχόμενο σωματικής ανικανότητας, γεγονός που προδιαθέτει για σοβαρότερη κατάθλιψη. Σημαντικός παράγοντας επίσης είναι η συνοσηρότητα με χρόνιες ιατρικές καταστάσεις, όπως καρκίνο, έμφραγμα μυοκαρδίου, νόσο Parkinson, αρθρίτιδα, υπέρταση, αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο, και διαβήτη. Επίσης, πολλά κοινά φάρμακα, όπως οι β αδρενεργικοί αναστολείς, είναι δυνατόν να παράγουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να επανεξετάζουμε τα λαμβανόμενα φάρμακα στην περίοδο αυτή. Επιπλέον της ενδελεχούς ψυχιατρικής και παθολογικής εξέτασης, εξετάσεις όπως, γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις, VDRL τεστ για τη σύφιλη, γενική ούρων, επίπεδα βιταμίνης Β12 και φυλλικού, εξετάσεις θυροειδούς, και ηλεκτροκαρδιογράφημα, αποτελούν ένα σημαντικό έλεγχο για την ανίχνευση ιατρικών νόσων. Ειδικότερες εξετάσεις θα μπορούσε να είναι η απεικόνιση εγκεφάλου και η πολυυπνογραφία. Πώς αντιμετωπίζεται η Κατάθλιψη στους Ηλικιωμένους; Η κλινική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την ψυχοφαρμακολογία, την ηλεκτροσπασμοθεραπεία, την ψυχοθεραπεία (ειδικότερα γνωσιακή και συμπεριφορική), και την εκπαίδευση της οικογένειας. Οι ηλικιωμένοι ενδέχεται να έχουν τροποποιημένη ηπατική λειτουργία, ειδικότερα σε σχέση με τη φάση Ι που περιλαμβάνει απομεθυλίωση και υδροξυλίωση, οι οποίες είναι μεταβολικές οδοί που αδρανοποιούν τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά. Επίσης, η νεφρική λειτουργία ενδέχεται να είναι μειωμένη, με αποτέλεσμα την αυξημένη ευαισθησία στην αγωγή. Έτσι, οι ηλικιωμένοι ασθενείς χρειάζονται γενικά πολύ χαμηλότερη τόσο δόση έναρξης όσο και τελική δόση, λόγω της μειωμένης κάθαρσης των λαμβανομένων φαρμάκων και της μεγαλύτερης πιθανότητας για παρενέργειες. Η σταδιακή αύξηση της αγωγής θα πρέπει επίσης να
γίνεται σε περισσότερο αργό ρυθμό από ότι στα νεότερα άτομα. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς ανέχονται γενικά τις παρενέργειες των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), των αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνη νορεπινεφρίνη (SNRIs), και των άλλων άτυπων αντικαταθλιπτικών, πολύ καλύτερα από τις παρενέργειες των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών (TCAs) και των αναστολέων της μονοαμινοξειδάσης (MAOIs). Οι ασθενείς αυτοί τείνουν να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις αντιχολινεργικές επιδράσεις, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, κατακράτηση ούρων, και ντελίριο και στις αδρενεργικές επιδράσεις, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν ορθοστατική υπόταση και συνεπώς πτώσεις στο έδαφος. Επιπρόσθετα, επειδή τα TCAs είναι τύπου 1Α αντιαρρυθμικά, αντενδείκνυνται σε ασθενείς με γνωστή καρδιακή νόσο επειδή θα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη προβλημάτων αγωγιμότητας. Επίσης, οι γηριατρικοί ασθενείς μπορεί να είναι γενικά περισσότερο ευαίσθητοι στις καρδιολογικές παρενέργειες από τη χρήση TCAs. Οι πλέον προβληματικές παρενέργειες των σεροτονεργικών φαρμάκων είναι η ευερεθιστότητα και η απώλεια βάρους. Τέλος, οι πιο βαριές καταθλίψεις με μελαγχολικά και ψυχωτικά στοιχεία δεν απαντούν τόσο καλά στα νεώτερα αντικαταθλιπτικά όπως απαντούν στα TCAs ή τα SNRIs. Στις περιπτώσεις αυτές, η ηλεκτροσπασμοθεραπεία με την κατάλληλη ιατρική υποστήριξη παραμένει μία ασφαλής και αποτελεσματική θεραπεία για τους ηλικιωμένους ασθενείς, ειδικότερα αυτούς με βαριά ψυχωτική κατάθλιψη. Οι δόσεις έναρξης στους γηριατρικούς ασθενείς είναι πολύ χαμηλότερες από ότι στους υγιείς νεώτερους. Επίσης, ο ρυθμός αύξησης της δόσης και το εύρος της θεραπευτικής δόσης είναι χαμηλότερος. Πώς παρουσιάζεται η Κατάθλιψη κατά την Εγκυμοσύνη; Οι γυναίκες βιώνουν κατάθλιψη δύο φορές συχνότερα από ότι οι άνδρες. Η περίοδος ανατροφής του παιδιού είναι περίοδος αυξημένου κινδύνου για έναρξη κατάθλιψης στις γυναίκες. Μέχρι 70% των εγκύων αναπτύσσουν καταθλιπτικά συμπτώματα και 10 16% των γυναικών παρουσιάζουν μείζονα κατάθλιψη στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο χειρισμός της κατάθλιψης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι δύσκολος. Ο κλινικός θα πρέπει πάντα να έχει υπόψη την πιθανότητα εγκυμοσύνης και τις επιδράσεις των ψυχοτρόπων φαρμάκων, όταν έχει να κάνει με γυναίκες ασθενείς, δεδομένου ότι οι μισές περίπου εγκυμοσύνες δεν είναι προγραμματισμένες. Παράγοντες κινδύνου για κατάθλιψη στη διάρκεια
της εγκυμοσύνης περιλαμβάνουν το ιστορικό του ίδιου ή της οικογένειας για κατάθλιψη, τα προβλήματα γάμου, τα πρόσφατα αντίξοα γεγονότα, ο μεγάλος αριθμός παιδιών, και η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Ο μεγαλύτερος αριθμός καταθλιπτικών επεισοδίων συμβαίνει μεταξύ των εβδομάδων 34 έως 38 της εγκυμοσύνης. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η αλλαγή του όγκου κατανομής και η αύξηση της ηπατικής δραστηριότητας και της νεφρικής κάθαρσης, οδηγεί σε πτώση των επιπέδων φαρμάκου, γεγονός που μπορεί να καταλήξει σε αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Πώς αντιμετωπίζεται η Κατάθλιψη κατά την Εγκυμοσύνη; Η θεραπεία της κατάθλιψης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης περιλαμβάνει τη ψυχοθεραπεία, τη φαρμακολογική αντιμετώπιση, και την ηλεκτροσπασμοθεραπεία. Η επίδραση της τελευταίας στο έμβρυο είναι σπάνια. Οι κίνδυνοι της μη θεραπευμένης κατάθλιψης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης περιλαμβάνουν τη φτωχή διατροφή, τη δυσκολία εφαρμογής των γυναικολογικών οδηγιών ή θεραπειών, την αυτοκτονικότητα, και την αυξημένη χρήση καπνού, αλκοόλ και ουσιών. Οι μελέτες τερατογένεσης από τη χρήση αντικαταθλιπτικών κατά την εγκυμοσύνη είναι περιορισμένες. Επειδή υπάρχει μεγαλύτερη κλινική εμπειρία με τα TCAs, εάν ένας ασθενής χρειάζεται να λάβει αγωγή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι καλύτερο να προτιμηθούν τα TCAs, έναντι των νεώτερων αντικαταθλιπτικών. Δεν βρέθηκε αυξημένος κίνδυνος για ανάπτυξη συγγενών διαμαρτιών μετά από χρήση TCAs κατά την εγκυμοσύνη. Έχουν αναφερθεί μεμονωμένα περιστατικά νεογνών με σημεία απόσυρσης μετά από χρήση TCAs στην περίοδο εγγύς του τοκετού. Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα και εκνευρισμό. Μελέτες με χρήση φλουοξετίνης (Ladose) κατά το πρώτο τρίμηνο δεν έδειξαν κάποια σύνδεση με εμβρυϊκές διαμαρτίες. Ίσως η λήψη του φαρμάκου αυτού να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο περιγεννητικών επιπλοκών. Πρόσφατη μελέτη με τη φλουοξετίνη δεν έδειξε διαφορές στο IQ, τη γλωσσική ικανότητα και τη συμπεριφορά παιδιών που είχαν σαν έμβρυα εκτεθεί στο φάρμακο. Κάποιοι από τους νεώτερους SSRIs, όπως η φλουβοξαμίνη (Dumyrox), η παροξετίνη (Seroxat) και η σερταλίνη (Zoloft), χορηγούμενες στις συνιστώμενες δόσεις, δεν έδειξαν να αυξάνουν τον κίνδυνο τερατογένεσης. Δεν υπάρχουν μελέτες που να αφορούν τους MAOIs, τους SNRIs ή τα άλλα άτυπα αντικαταθλιπτικά. Από την ομάδα των σταθεροποιητών της διάθεσης, το
λίθιο έδειξε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιοαγγειακών ανωμαλιών, πιο συχνά το σύνδρομο Ebstein, σε νεογνά που εκτέθηκαν σε αυτό στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου. Ο κίνδυνος για ανάπτυξη της ανωμαλίας Ebstein είναι 0,05 1 %. Η έκθεση σε λίθιο συνδέεται επίσης με την ανάπτυξη του συνδρόμου?floppy baby?, που χαρακτηρίζεται από κυάνωση και υποτονικότητα. Άλλες επιδράσεις περιλαμβάνουν υποθυροειδισμό του νεογέννητου και νεφρογενή άποιο διαβήτη. Μία μελέτη παιδιών που είχαν εκτεθεί σε λίθιο και δεν ανέπτυξαν διαμαρτίες, μετά από επανέλεγχο 5 ετών δεν ανέδειξε κάποιο σημαντικό πρόβλημα συμπεριφοράς. Ο κίνδυνος ανάπτυξης συγγενών διαμαρτιών είναι αυξημένος μετά από περιγεννητική έκθεση σε αντικαταθλιπτικά. Έκθεση σε καρβαμαζεπίνη (Tegretol) κατά το πρώτο τρίμηνο συνδέεται με δισχιδή ράχη (1%). Το βαλπροϊκό (Depakine) έχει συνδεθεί με βλάβες του νωτιαίου σωλήνα (3 5%). Επίσης, ένα σύνδρομο με ελάσσονες διαμαρτίες, όπως συστροφή ώτων, καθίζηση της βάσης της ρινός, και υποπλασία νυχιών άνω άκρων έχει περιγραφεί σε παιδιά που εκτέθηκαν σε αντιεπιληπτικά. Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία έχει βρεθεί ότι είναι σχετικά ασφαλής και αποτελεσματική στη θεραπεία της κατάθλιψης, έχοντας γίνει η κατάλληλη προετοιμασία. Περιορισμένα δεδομένα δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά εκκρίνονται στο μητρικό γάλα, ενώ οι πληροφορίες είναι ανεπαρκείς σχετικά με την επίδραση των αντικαταθλιπτικών σε θηλάζοντα παιδιά. Επομένως, εάν είναι δυνατόν, ο θηλασμός θα πρέπει να αποφεύγεται. Τι είναι η Επιλόχεια Κατάθλιψη; Η περίοδος της λοχείας θεωρείται περίοδος αυξημένης επικινδυνότητας για διαταραχές της διάθεσης στις γυναίκες. Σε μεγαλύτερο κίνδυνο βρίσκονται οι γυναίκες με ιστορικό διαταραχών της διάθεσης, καθώς και αυτές που ένιωσαν κατάθλιψη στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι επιλόχειες καταθλιπτικές διαταραχές διακρίνονται στις εξής τρεις κατηγορίες: 1. Την επιλόχειο θλίψη, 2. Τη μη ψυχωτική επιλόχειο κατάθλιψη και 3. Την επιλόχειο ψύχωση. Η επιλόχειος θλίψη (postpartum blues) είναι η πιο συχνή από τις τρεις, με συχνότητα που κυμαίνεται από 30 75%. Χαρακτηριστικά συμπτώματα περιλαμβάνουν την ευμεταβλητότητα του συναισθήματος, την ευερεθιστότητα, τα κλάματα, το άγχος, και τη διαταραχή σε ύπνο και όρεξη. Η επιλόχειος θλίψη δεν έχει τάση να διαρκεί πολύ και είναι καλοήθης. Τα συμπτώματα συνήθως κορυφώνονται την 4η 5η ημέρα της λοχείας και υφίενται την 10η περίπου
ημέρα. Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι επίσης σχετικά συχνή, 10 15%, μία συχνότητα παρόμοια με αυτήν του γενικού γυναικείου πληθυσμού. Αν και οι περισσότερες γυναίκες με επιλόχεια κατάθλιψη βιώνουν καταθλιπτικά συμπτώματα κατά τον 1ο μήνα μετά τον τοκετό, τα συμπτώματα μερικές φορές αναπτύσσονται από το τέλος της εγκυμοσύνης. Τα σημεία και συμπτώματα δεν διαφοροποιούνται από αυτά της μείζονος κατάθλιψης. Η επιλόχεια ψύχωση είναι σπάνια και συμβαίνει σε συχνότητα 0,1 έως 0,2 % μετά τη γέννηση. Η εικόνα της είναι εντυπωσιακή και μπορεί να αρχίσει είτε νωρίς, τη 2η ή 3η ημέρα μετά τον τοκετό, είτε συχνότερα μέσα στις πρώτες 2 εβδομάδες. Τα πρώιμα συμπτώματα περιλαμβάνουν ανησυχία, ευερεθιστότητα και διαταραχές ύπνου. Αργότερα αναπτύσσεται καταθλιπτική ή ανεβασμένη διάθεση, ευμεταβλητότητα του συναισθήματος, ψευδαισθήσεις και παραληρήματα. Πώς αντιμετωπίζεται η Επιλόχεια Κατάθλιψη; Η επιλόχεια θλίψη διαρκεί λίγο και είναι ελαφριάς βαρύτητας. Δεν απαιτείται ιδιαίτερη θεραπεία, πέρα από την υποστήριξη της ασθενούς. Αντικαταθλιπτικά φάρμακα, όπως σερταλίνη (Zoloft), βενλαφαξίνη (Efexor), και φλουοξετίνη (Ladose), έχουν χρησιμοποιηθεί με κάποια επιτυχία στην επιλόχεια κατάθλιψη. Άλλες θεραπείες περιλαμβάνουν τα οιστρογόνα, την προγεστερόνη, τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, και τη διαπροσωπική ψυχοθεραπεία. Κανένα τρέχον δεδομένο δεν υποστηρίζει ότι η επιλόχεια κατάθλιψη θα πρέπει να αντιμετωπιστεί διαφορετικά από τη μη επιλόχεια κατάθλιψη. Η επιλόχεια ψύχωση είναι μία επείγουσα ψυχιατρική κατάσταση και τυπικά απαιτεί θεραπεία με νοσηλεία. Η κατάλληλη άμεση αντιμετώπιση περιλαμβάνει σταθεροποιητές της διάθεσης και αντιψυχωτικά, ενώ ενδέχεται να χρειαστεί η ηλεκτροσπασμοθεραπεία. Πώς παρουσιάζεται η Κατάθλιψη σε ασθενείς με έμφραγμα του μυοκαρδίου; Η κατάθλιψη επηρεάζει αρνητικά την πρόγνωση των ασθενών με νόσο της στεφανιαίας αρτηρίας. Το ιστορικό κατάθλιψης βρέθηκε να αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η παρακολούθηση της πορείας και πρόγνωσης των ασθενών αυτών έδειξε ότι 31% βίωσαν κατάθλιψη στο νοσοκομείο ή στη διάρκεια ενός έτους μετά το εξιτήριο. H ύπαρξη ιστορικού κατάθλιψης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης
κατάθλιψης μετά το έμφραγμα. Η κατάθλιψη κατά τη νοσηλεία συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα στους επόμενους 18 μήνες. Οι ασθενείς που είχαν επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατά τη νοσηλεία είναι σε ιδιαίτερο κίνδυνο. Βρέθηκε ότι ο κίνδυνος που συνδέεται με την κατάθλιψη είναι μεγαλύτερος στους ασθενείς με 10 ή περισσότερες έκτακτες κοιλιακές συστολές ανά ώρα. Η επίπτωση της κατάθλιψης που αναπτύσσεται μετά το έμφραγμα στη θνησιμότητα κατά το επόμενο 6μηνο φαίνεται να είναι τουλάχιστον ίδια με την επίπτωση της δυσλειτουργίας της αριστερής κοιλίας και του προϋπάρχοντος εμφράγματος. Πώς αντιμετωπίζεται η Κατάθλιψη στους εμφραγματίες; Η θεραπεία με ψυχοθεραπεία, ομαδική θεραπεία, και αντικαταθλιπτικά έχει δείξει ότι βοηθά τους ασθενείς με έμφραγμα του μυοκαρδίου. Εάν ο ασθενής χρειάζεται φαρμακοθεραπεία, η επιλογή του κατάλληλου αντικαταθλιπτικού είναι σημαντική. Μελέτες στην καρδιολογία έδειξαν ότι τα αντιαρρυθμικά τύπου 1Α συνδέονται με αυξημένη θνησιμότητα όταν δίδονται σε εμφραγματίες. Επειδή τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά έχουν αντιαρρυθμική δράση τύπου 1Α, τα νεώτερα αντικαταθλιπτικά, όπως οι SSRIs, οι SNRIs, και τα άτυπα αντικαταθλιπτικά θα πρέπει να προτιμώνται και να συνιστώνται στη θεραπεία της κατάθλιψης των εμφραγματιών, λόγω της έλλειψης της αντιαρρυθμικής δράσης. Αρχικές έρευνες έδειξαν ότι αν και η νορτριπτιλίνη (Nortilen) και η παροξετίνη (Seroxat) ήταν εξίσου αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση των ασθενών με κατάθλιψη και στεφανιαία ανεπάρκεια, η νορτριπτιλίνη συνδέθηκε με υψηλότερη συχνότητα ανεπιθύμητων καρδιοαγγειακών επιδράσεων. Η επιλογή του κατάλληλου αντικαταθλιπτικού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Επειδή πολλοί εμφραγματίες έχουν επίσης συνοδό άγχος, οι SSRIs είναι μία καλή επιλογή επειδή έχουν επίσης αγχολυτικές ιδιότητες. Ασθενείς με σημαντικά καρδιολογικά προβλήματα, όπως πρόσφατο έμφραγμα, σοβαρή καρδιακή ισχαιμία, σοβαρή υπέρταση, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επιβάρυνσης του καρδιαγγειακού συστήματος κατά τη διάρκεια και λίγο μετά τις συνεδρίες της ηλεκτροσπασμοθεραπείας. Οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει να εκτιμώνται ενδελεχώς από έναν καρδιολόγο που είναι εξοικειωμένος με τις δυνητικές παρενέργειες της ηλεκτροσπασμοθεραπείας, εάν η θεραπεία αυτή θεωρείται απαραίτητη.
Πως παρουσιάζεται η Κατάθλιψη σε ασθενείς με Εγκεφαλικό Επεισόδιο; Η κατάθλιψη μετά από εγκεφαλικό συμβαίνει στο 22% έως 60 % των Αμερικανών που προσβάλλονται από εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε έτος. Χωρίς παρέμβαση, η επικράτηση και βαρύτητα της κατάθλιψης για τους ασθενείς αυτούς είναι υψηλότερη ανάμεσα στους 6 μήνες και 2 χρόνια μετά το επεισόδιο. Η κατάθλιψη μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο σχετίζεται ισχυρά με την αποτυχία του ατόμου να έχει καλή προνοσηρή κοινωνική και σωματική δραστηριότητα. Η βαρύτητα της κατάθλιψης φαίνεται να σχετίζεται με τον εντοπισμό της βλάβης στον άνω αριστερό μετωπιαίο λοβό, και σε υποκροταφικές περιοχές. Ασθενείς με σημαντική μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο κατάθλιψη βρέθηκε να έχουν μεγαλύτερη νευρολογική βλάβη, να έχουν ιστορικό κατάθλιψης, και να είναι γυναίκες. Πώς αντιμετωπίζεται η Κατάθλιψη μετά από Εγκεφαλικό Επεισόδειο; H θεραπεία συνίσταται σε υποστήριξη της οικογένειας, εκπαίδευση, και αντικαταθλιπτική θεραπεία. Ασθενείς που συμμετείχαν ενεργά σε προγράμματα που σχεδιάστηκαν για ασθενείς με τη νόσο αυτή έτειναν να είναι σε καλύτερο επίπεδο λειτουργικότητας και ψυχικής υγείας. Η αντικαταθλιπτική θεραπεία δείχνει να είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Νεώτεροι ασθενείς, καθώς και αυτοί που έχουν καλύτερη κοινωνική υποστήριξη τείνουν να πηγαίνουν καλύτερα με τη θεραπεία. Σε μικρής έκτασης μελέτες φάνηκε επίσης ότι οι γυναίκες ανταποκρίθηκαν λιγότερο, σε σχέση με τους άνδρες. Η επιλογή του αντικαταθλιπτικού είναι σημαντικός παράγοντας επειδή τα άτομα αυτά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις παρενέργειες των ψυχοτρόπων φαρμάκων. Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά δεν συνιστώνται λόγω των πολλών αντενδείξεων και παρενεργειών. Μελέτες με SSRIs έδειξαν ότι αυτοί έχουν καλή ανοχή και αποτελεσματικότητα στην κατάθλιψη μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Προκαταρκτικές μελέτες έδειξαν επίσης ότι τα φάρμακα που αναστέλλουν τόσο τη σεροτονίνη όσο και τη νορεπινεφρίνη (SNRIs), μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά. Διεγερτικά όπως η δεξτροαμφεταμίνη ή η μεθυλφαινιδάτη (Ritalin) είναι μερικές φορές ασφαλείς και αποτελεσματικές στη θεραπεία της κατάθλιψης μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Περιστατικά που υποβλήθηκαν σε ηλεκτροσπασμοθεραπεία έδειξαν καλή ανοχή. Απαιτούνται όμως
περισσότερες έρευνες που να μελετούν τις μακροχρόνιες συνέπειες της θεραπείας αυτής. Πώς παρουσιάζεται η Κατάθλιψη σε ασθενείς με λοίμωξη HIV; Σε ασθενείς με λοίμωξη HIV μπορεί να συμβούν διαταραχές στη διάθεση, κυρίως κατάθλιψη καθώς επίσης και υπομανιακά ή μανιακά επεισόδια. Η κατάθλιψη στους ασθενείς με HIV μπορεί να έχει πολλές αιτίες αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να θεωρείται σαν φυσιολογική κατάσταση. Η επικράτηση της κατάθλιψης σε όλη τη διάρκεια της ζωής των μολυσμένων με HIV είναι 30% 45%. Η συχνότητα δεν φάνηκε να σχετίζεται με το στάδιο της νόσου. Η κατάθλιψή τους όμως φάνηκε να σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα μειωμένων CD4 κυττάρων. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας των μολυσμένων με HIV ασθενών είναι πολύ υψηλός, περίπου 66 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Πώς αντιμετωπίζεται η Κατάθλιψη σε ασθενείς με λοίμωξη HIV; Οι θεραπεία των καταθλιπτικών ασθενών με HIV περιλαμβάνει συνήθως συνδυασμό ψυχοθεραπείας και ψυχοφαρμακολογίας. Ο μολυσμένος με HIV εγκέφαλος είναι περισσότερο ευαίσθητος τόσο στην ανταπόκριση στη θεραπεία όσο και στις παρενέργειες. Έτσι, τα τρικυκλικά με τις λιγότερες αντιχολινεργικές δράσεις, και τα νεώτερα αντικαταθλιπτικά, όπως οι SSRIs περιλαμβανομένης της παροξετίνης και της φλουοξετίνης, οι SNRIs και τα άτυπα αντικαταθλιπτικά, έχουν τη μικρότερη πιθανότητα ανάπτυξης παρενεργειών και να επηρεάσουν τη γνωσιακή ικανότητα προκαλώντας ντελίριο. Η θεραπευτική δόση ενός αντικαταθλιπτικού θα πρέπει να είναι πολύ χαμηλότερη σε άτομα μολυσμένα με HIV, σε σχέση με τα μη μολυσμένα. Τα διεγερτικά επίσης έχουν φανεί ότι βοηθούν στη θεραπεία μολυσμένων με HIV ατόμων, ειδικότερα αυτών που δεν έχουν γνωσιακή επιβάρυνση. Η συνήθης δόση της μεθυλφαινιδάτης είναι 5 mg έως 20 mg τρεις φορές την ημέρα. Μολυσμένοι με HIV ασθενείς που παρουσιάζουν κατάθλιψη με ψυχωτικά σημεία ή κατατονία ή έχουν αποτύχει στη φαρμακοθεραπεία, ενδέχεται να ωφεληθούν από την ηλεκτροσπασμοθεραπεία. Αυτή όμως μπορεί να επιδεινώσει τη σύγχυση σε κάποιους ασθενείς με μεγαλύτερη βλάβη του ΚΝΣ λόγω της νόσου.