Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 31 Οκτωβρίου 2018 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 31 Οκτωβρίου 2018 (OR. en) 12794/3/18 REV 3 LIMITE EJUSTICE 130 JURINFO 59 JAI 963 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 11724/4/18 REV 4 Θέμα: Σχέδιο στρατηγικής για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη για την περίοδο 2019-2023 Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το σχέδιο της στρατηγικής για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη, όπως τροποποιήθηκε μετά τις συζητήσεις στις 24 Σεπτεμβρίου 2018 και τις 16 Οκτωβρίου 2018 και κατόπιν γραπτών παρατηρήσεων. Στο κείμενο αυτό λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις για το προσχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη για την περίοδο 2019-2023 με τη συμπερίληψη επιπλέον πληροφοριών σχετικά με τη δημιουργία του σχεδίου δράσης και την εφαρμογή του. Τα παρόν κείμενο θα υποβληθεί στη συνέχεια στην ΕΜΑ και το Συμβούλιο προς έγκριση. 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 1 DG JAI 2 LIMITE EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σχέδιο στρατηγικής για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη για την περίοδο 2019-2023 I. Εισαγωγή 1. Η ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη σε πανευρωπαϊκό πλαίσιο. Αναπτύσσει και ενσωματώνει τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών στην πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες και τη λειτουργία των δικαστικών συστημάτων. Οι διαδικασίες που εκτελούνται με ψηφιοποιημένο τρόπο και η ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων σε δικαστικές διαδικασίες έχουν καταστεί ουσιαστικό στοιχείο της αποτελεσματικής λειτουργίας του δικαστικού σώματος στα κράτη μέλη. 2. Η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη μετρά πλέον πάνω από μια δεκαετία. Τόσο το Συμβούλιο 1 όσο η Επιτροπή 2 και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 3 έχουν αποδείξει την προσήλωσή τους στην ανάπτυξη της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης. 3. Μέχρι στιγμής, η δράση στον τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης κατευθύνεται από δύο σχέδια δράσης για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη 4 σε συνδυασμό με την στρατηγική για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη για την περίοδο 2014-2018 5. Το Συμβούλιο, μέσω των σχετικών προπαρασκευαστικών οργάνων του, και τα κράτη μέλη, η Επιτροπή και η Υπηρεσία Εκδόσεων έχουν εφαρμόσει τα δύο αυτά σχέδια δράσης. 1 Συμπεράσματα του Συμβουλίου ΔΕΥ της 12ης-13ης Ιουνίου 2007, σελίδα 43 του εγγράφου 10267/07. 2 Ανταποκρινόμενη στο Συμβούλιο, η Επιτροπή εξέδωσε την ανακοίνωσή της με τίτλο «Προς μια Ευρωπαϊκή στρατηγική σε θέματα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-justice)» στις 5 Ιουνίου 2008 (COM(2008) 329 final, έγγραφο 10285/08 του Συμβουλίου). 3 Ψήφισμα για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη κατά τη σύνοδο της ολομέλειας της 18ης Δεκεμβρίου 2008, 2008/2125 (INI). 4 Πολυετές σχέδιο δράσης 2009-2013 σχετικά με την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη (ΕΕ C 75, 14.6.2014, σ. 1-12) Πολυετές σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη 2014-2018 (ΕΕ C 182, 14.6.2014, σ. 2-13). 5 Στρατηγική για την «Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη» 2014-2018 (ΕΕ C 376, 21.12.2013, σ. 7-11). 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 2

4. Η διαδικτυακή πύλη της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (εφεξής «διαδικτυακή πύλη») εμπλουτίστηκε με ενημερωτικές σελίδες 6, εργαλεία αναζήτησης 7 και δυναμικά έντυπα 8. Επίσης, ανανεώθηκε ο σχεδιασμός της προκειμένου να βελτιωθεί και να διευκολυνθεί η εμπειρία του χρήστη. 5. Η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών εργαλείων για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη ακολούθησε αλματώδεις ρυθμούς. Πλέον παρέχουν δυνατότητες για ψηφιακές δικαστικές διαδικασίες με χρήση ασφαλών ηλεκτρονικών διαύλων 9, ασφαλή επικοινωνία μεταξύ δικαστικών αρχών 10, διευκόλυνση της ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με τις νομικές διατάξεις 11 και πρόσβαση σε ορισμένα εθνικά μητρώα υπό την ευθύνη των κρατών μελών 12 ή επαγγελματικών οργανώσεων. 6. Παρομοίως, ο δικτυακός τόπος EUR-Lex εμπλουτίστηκε με νέα είδη εγγράφων και εργαλείων αναζήτησης. Επίσης, επικαιροποιήθηκε με την προσθήκη νέων νομικών πράξεων και νέας νομολογίας, όπως τα εθνικά μέτρα μεταφοράς στην εθνική νομοθεσία και η εθνική νομολογία, καθώς και με συνόψεις νομοθεσίας, όπου εξηγούνται νομικές πράξεις της ΕΕ σε απλή γλώσσα. Με βάση τις παρατηρήσεις των πολιτών, έχουν επίσης ενισχυθεί οι λειτουργικές δυνατότητες και η δομή του EUR- Lex. 7. Έχουν συνταχθεί δύο εκθέσεις σχετικά με την κατάσταση προόδου του σχεδίου δράσης για την περίοδο 2014-2018, η μία από το Συμβούλιο 13 και η άλλη από την Επιτροπή 14. 6 Οι σελίδες αυτές αφορούν διάφορους τομείς, από το οικογενειακό δίκαιο και την κατάρτιση των επαγγελματιών του τομέα της δικαιοσύνης στο ενωσιακό δίκαιο έως τα δικαιώματα των θυμάτων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών ή το δίκαιο σε θέματα προστασίας καταναλωτών. 7 Τα εργαλεία αυτά παρέχουν δυνατότητα να αναζητηθούν επαγγελματίες του νομικού κλάδου, επιχειρήσεις ή αρχές που είναι αρμόδιες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 8 Για παράδειγμα, δημόσια έγγραφα, όπως πιστοποιητικά γέννησης ή κατοικίας, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1191 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Ιουλίου 2016, για την προώθηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών μέσω της απλούστευσης των απαιτήσεων για την υποβολή ορισμένων δημόσιων εγγράφων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1024/2012 (ΕΕ L 200 της 26.7.2016, σ. 1-136). 9 Όπως τα δυναμικά έντυπα για τις μικροδιαφορές, που διατίθενται στη διαδικτυακή πύλη για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη. 10 Για παράδειγμα, μέσω των πυλών e-codex, όπως προβλέπεται για το έργο για ψηφιακά πειστήρια (e-evidence). 11 Όπως η χρήση των αναγνωριστικών ELI και ECLI για την αναζήτηση και την ανάλυση νομικών πράξεων και νομολογίας. 12 Για παράδειγμα, μητρώα επιχειρήσεων, μέσω του συστήματος διασύνδεσης των μητρώων επιχειρήσεων, ή μητρώα αφερεγγυότητας. 13 Ισχύουσα έκδοση στις 10 Οκτωβρίου 2018: WK 598/2018 REV 2 14 WK 8440/2018 η τελική έκδοση διατίθεται στη διεύθυνση: https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/d72311d9-c070-11e8-9893- 01aa75ed71a1/language-en/format-PDF 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 3

II. Σχέσεις μεταξύ των αρχών της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης 8. Το έργο που επιτελείται στον τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης μπορεί να ωφελήσει και άλλους τομείς. Ειδικότερα, το e-codex μπορεί να παράσχει δομικά στοιχεία, όπως το e- Delivery (ασφαλής μεταφορά πληροφοριών), για διάφορους τομείς. Ομοίως, τα αποτελέσματα του ολοκληρωθέντος έργου e-sens αποσκοπούν στη διευκόλυνση της ανάπτυξης διασυνοριακών ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών μέσω γενικών και επαναχρησιμοποιήσιμων τεχνικών μερών. 9. Διευκολύνοντας την πρόσβαση στην πληροφόρηση και τη δικαιοσύνη, η ηλεκτρονική δικαιοσύνη αναμένεται ότι θα συμβάλει στην ανάπτυξη της ψηφιακής ενιαίας αγοράς, που αποτελεί έναν από τους στόχους της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπως επισημαίνεται στη δήλωση του Τάλιν για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 15. Οι πρωτοβουλίες της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης θα πρέπει να επιδιώξουν την περαιτέρω συνέπεια στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης λαμβάνοντας υπόψη τις συνταγματικές διατάξεις περί δικαιοσύνης στα κράτη μέλη (ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και διαχωρισμός των εξουσιών), εφαρμόζοντας τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 20ής Σεπτεμβρίου 2016, με τίτλο «Σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 2016-2020: επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της διακυβέρνησης» 16 και την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 19ης Απριλίου 2016, με τίτλο «Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 2016-2020 Επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της διακυβέρνησης» 17. 10. Σύμφωνα με τα εν λόγω συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 20ής Σεπτεμβρίου 2016, οι πρωτοβουλίες που δρομολογούνται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης θα πρέπει να τηρούν τις αρχές 18 που προβλέπονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 19ης Απριλίου 2016 19. 15 Δήλωση του Τάλιν για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση που υπογράφηκε στην υπουργική σύνοδο κατά τη διάρκεια της εσθονικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, στις 6 Οκτωβρίου 2017, https://www.eu2017.ee/news/insights/tallinn-declaration-egovernment-ministerial-meeting-duringestonian-presidency. 16 12359/16. 17 8097/16 COM (2016) 179 final. 18 Οι αρχές αυτές είναι οι εξής: εξ ορισμού ψηφιακός χαρακτήρας (που περιλαμβάνει την προσαρμογή των νομοθετικών πρωτοβουλιών στην ψηφιακή εποχή), αρχή «μόνον άπαξ» (τηρουμένων δεόντως των κανόνων για την προστασία των δεδομένων), κατάργηση των αποκλεισμών και προσβασιμότητα, ανοικτός χαρακτήρας και διαφάνεια, εξ ορισμού διασυνοριακός χαρακτήρας (όπου αρμόζει), εξ ορισμού διαλειτουργικός χαρακτήρας (με βάση πρότυπα και ανοικτές προδιαγραφές σύμφωνα με τις αρχές τυποποίησης), και αξιοπιστία και ασφάλεια. 19 Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 2016-2020 Επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της διακυβέρνησης, ST 8097/16 - COM (2016) 179 final 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 4

11. Ειδικότερα, η ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη θα πρέπει: να υποστηρίζει την προσέγγιση του εξ ορισμού ψηφιακού χαρακτήρα, ιδίως: δεσμευόμενη να παρέχει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις την επιλογή να αλληλεπιδρούν ψηφιακά με τις αρχές, και ενσωματώνοντας μια προσέγγιση εξ ορισμού ψηφιακού χαρακτήρα στην εθνική και την ενωσιακή νομοθεσία, προκειμένου να διασφαλιστούν σχετικές νομικές διατάξεις και, ως εκ τούτου, να υπάρξουν εγγυήσεις για την ασφάλεια δικαίου και την απρόσκοπτη αλληλεπίδραση σε εθνικό και διασυνοριακό πλαίσιο να λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή «μόνον άπαξ», για την αποφυγή περιττών διαδικασιών και, σύμφωνα με τους κανόνες περί προστασίας των δεδομένων, την επαναχρησιμοποίηση πληροφοριών που έχουν καταχωριστεί στο σύστημα μία φορά για μεταγενέστερες διαδικασίες, εφόσον εξακολουθούν να ισχύουν να είναι επικεντρωμένη στον χρήστη, δηλαδή να διαθέτει εφαρμογές, δικτυακούς τόπους, εργαλεία και συστήματα που έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπον ώστε το κοινό να μπορεί να τα χρησιμοποιεί με ευκολία και αυτονομία. III. Οι στόχοι της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης 12. Η ηλεκτρονική δικαιοσύνη αποσκοπεί στη διευκόλυνση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και τη λειτουργία των δικαστικών συστημάτων, μεταξύ άλλων σε διασυνοριακές υποθέσεις, για τους πολίτες, τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου και τις αρχές, λαμβάνοντας υπόψη την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τη διάκριση των εξουσιών. Επιτυγχάνει αυτόν τον σκοπό με την απλοποίηση και την ψηφιοποίηση των επικοινωνιών, της πρόσβασης σε διαδικασίες και νομικές πληροφορίες και της σύνδεσης με τα εθνικά συστήματα, και μεταξύ αυτών, σε διασυνοριακό πλαίσιο. 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 5

A. Πρόσβαση στην πληροφόρηση 13. Στόχος είναι να βελτιωθεί η πρόσβαση στην πληροφόρηση στον τομέα της δικαιοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμπεριλαμβανομένων των εξής: πληροφόρηση για τα δικαιώματα των πολιτών, η οποία συμβάλλει στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησής τους, πληροφόρηση για το ενωσιακό δίκαιο, καθώς και για την εθνική νομοθεσία που μεταφέρει ενωσιακό δίκαιο, πληροφόρηση για διαδικασίες, που βοηθά τους πολίτες να χρησιμοποιήσουν τα διάφορα εργαλεία που τίθενται στη διάθεσή τους για τη διεξαγωγή τέτοιων διαδικασιών, όπως τα δυναμικά έντυπα ή τα εργαλεία αναζήτησης για επαγγελματίες του κλάδου και (δικαστικές) αρχές, πληροφόρηση σχετικά με αρμόδιες αρχές, που βοηθά τους πολίτες να εντοπίσουν τις αρμόδιες αρχές και τη σχετική νομοθεσία, στο πλαίσιο δικαστικών ή εξωδικαστικών διαδικασιών, δημοσιοποιημένες πληροφορίες που περιλαμβάνονται στα εθνικά μητρώα, και δεδομένα σχετικά με τη χρήση της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-justice) 20 και του ηλεκτρονικού δικαίου (e-law) 21. 14. Η διαδικτυακή πύλη, σε συνδυασμό με το EUR-Lex, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο προς επίτευξη αυτού του στόχου. 15. Πρέπει να συνεχιστεί η ανάπτυξη της διαδικτυακής πύλης προκειμένου να γίνει ένας πιο διαδραστικός φορέας ενιαίας εξυπηρέτησης για τη δικαιοσύνη που παρέχει πρόσβαση σε ηλεκτρονικές υπηρεσίες και λύσεις. 16. Το EUR-Lex θα πρέπει να αναπτυχθεί ώστε να εξυπηρετεί περισσότερες ανάγκες των πολιτών και να τους παρέχει τη δυνατότητα εύκολης εύρεσης κάθε σχετικής πληροφορίας για το δίκαιο της ΕΕ. 20 Όπως δεδομένα τα οποία, αν και δεν είναι νομικού χαρακτήρα, υποστηρίζουν τη χρήση των εργαλείων της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, π.χ. μητρώα επαγγελματιών του νομικού κλάδου, πληροφορίες για επιχειρήσεις ή την κατάσταση αφερεγγυότητας ατόμων και επιχειρήσεων. 21 Όπως δεδομένα που συνδέονται με τη νομοθεσία, π.χ. μεταδεδομένα. Η πρόσβαση στα δεδομένα αυτά θα πρέπει να παρέχεται σε επαναχρησιμοποιήσιμη μορφή, προκειμένου να προωθηθεί η διαλειτουργικότητα, είτε τεχνική (χρήση μορφότυπων ανοικτών δεδομένων) είτε σημασιολογική (χρήση ελεγχόμενων λεξιλογίων, όπως το Euro-Voc), και η χρηστικότητα, με την απλοποίηση της πρόσβασης σε νομικά δεδομένα μέσω της χρήσης αναγνωριστικών όπως το ELI και ECLI. 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 6

17. Για να παρασχεθεί πρόσβαση σε πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε δικαστικές και εξωδικαστικές διαδικασίες, έχουν διασυνδεθεί ή βρίσκονται στη διαδικασία διασύνδεσης σχετικά μητρώα, όπως τα μητρώα επιχειρήσεων και τα μητρώα αφερεγγυότητας. Θα πρέπει να υπάρξουν περαιτέρω διασυνδέσεις μητρώων και βάσεων δεδομένων, ανάλογα με τις ανάγκες, προκειμένου να απλουστευθεί η πρόσβαση στην πληροφόρηση και να διευκολυνθούν οι εργασιακές διαδικασίες για τους επαγγελματίες του κλάδου. 18. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να συνεχιστούν οι εργασίες για να εξασφαλιστεί η στενή συνεργασία με τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου, οι οποίοι έχουν διπλό ρόλο, τόσο ως χρήστες των πληροφοριών που παρέχουν τα έργα για τη διασύνδεση μητρώων ή βάσεων δεδομένων όσο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ως υπεύθυνοι για την εφαρμογή και τη λειτουργία αυτών των μητρώων και βάσεων δεδομένων. B. Ηλεκτρονική επικοινωνία στον τομέα της δικαιοσύνης 19. Η αποϋλοποίηση των δικαστικών και εξωδικαστικών διαδικασιών θα πρέπει να συνεχιστεί με σκοπό την παροχή πιο εύκολης και ταχείας πρόσβασης στα δικαστήρια και τη διευκόλυνση της χρήσης εξωδικαστικών διαδικασιών μέσω της χρήσης εργαλείων ασφαλούς ηλεκτρονικής επικοινωνίας, όπως το e-codex, σε διασυνοριακές υποθέσεις. 20. Η ηλεκτρονική δικαιοσύνη θα πρέπει να διευκολύνει την ηλεκτρονική διάδραση και επικοινωνία μεταξύ των δικαστικών αρχών, καθώς και με τους πολίτες και τους επαγγελματίες στο πλαίσιο δικαστικών διαδικασιών (π.χ. μέσω τηλεεικονοδιάσκεψης ή ασφαλούς ανταλλαγής ηλεκτρονικών δεδομένων) σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο. 21. Σε ορισμένες λειτουργικές δυνατότητες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση μόνο τα μέλη των δικαστικών αρχών, μέσω ασφαλούς πρόσβασης με συγκεκριμένα δικαιώματα και ενιαία ή διαλειτουργική μέθοδο ταυτοποίησης, με βάση τα συστήματα που συμμορφώνονται με το πλαίσιο e-idas. 22. Οι διατάξεις του νομικού πλαισίου e-idas θα πρέπει να εξεταστούν και να ενεργοποιούνται όποτε εφαρμόζονται ή αξιοποιούνται υπηρεσίες εμπιστοσύνης στον τομέα της δικαιοσύνης. 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 7

23. Τα συστήματα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να διευκολύνουν τη λειτουργία διαφόρων δικτύων που υπάρχουν ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο για αστικές και εμπορικές υποθέσεις ή το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο για ποινικές υποθέσεις. Προς τον σκοπό αυτόν, πρέπει να αξιοποιηθούν περαιτέρω οι δυνατότητες που προσφέρει το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και η διαδικτυακή πύλη κατόπιν διαβούλευσης με τις προαναφερθείσες αρχές. Γ. Διαλειτουργικότητα 24. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να διασφαλίζει την τεχνική υλοποίηση και διαχείριση των εθνικών συστημάτων ηλεκτρονικής δικαιοσύνης που απαιτούνται για να διευκολυνθεί η διασύνδεση και η διαλειτουργικότητα μεταξύ των συστημάτων των κρατών μελών. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η συμβατότητα μεταξύ των διαφόρων τεχνικών, οργανωτικών, νομικών και σημασιολογικών πτυχών που έχουν επιλεγεί για τις εφαρμογές του δικαστικού συστήματος, ενώ ταυτόχρονα θα διασφαλίζεται η ευελιξία για τα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι αρχές που ορίζονται στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας (EIF). IV. Αρχές της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης A. Κατευθυντήριες γραμμές για το σχέδιο δράσης i. Καθορισμός προτεραιοτήτων 25. Η συμπερίληψη έργων στο σχέδιο δράσης θα πρέπει να αποφασιστεί βάσει προτεραιοτήτων που καθορίζονται ανάλογα με την προσδιορισθείσα σημασία τους για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και το δικαστικό σύστημα, τις προοπτικές βιωσιμότητας, τις τεχνολογικές εξελίξεις και τον αριθμό των κρατών μελών που συμμετέχουν από την αρχή. Τα έργα στα οποία δίδεται προτεραιότητα θα πρέπει να βασίζονται σε επαρκώς ώριμη τεχνολογία, ώστε να μπορούν να εφαρμόζονται με εύλογο κόστος, διασφαλίζοντας παράλληλα τη δέουσα σταθερότητα και ποιότητα των υπηρεσιών. Τα έργα θα πρέπει να ωφελούν τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και/ή το δικαστικό σύστημα και να εφαρμόζονται σε ευρέως διαδεδομένες ή σημαντικές διαδικασίες. Επίσης, πρέπει να προσφέρουν τη δυνατότητα συμμετοχής όλων ή σχεδόν όλων των κρατών μελών. Μπορούν δε να προβλέπουν και τη συμμετοχή των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 8

26. Τα έργα που θα κριθούν έργα προτεραιότητας, λόγω της κατάστασης προόδου τους, του επείγοντος χαρακτήρα τους ή των σχέσεών τους με άλλα έργα, θα συμπεριληφθούν σε κύριο κατάλογο του σχεδίου δράσης. 27. Παράλληλα, θα καταρτιστεί και εφεδρικός κατάλογος έργων τα οποία προς το παρόν φαίνεται να μην πληρούν ορισμένες από τις προϋποθέσεις. Τα έργα χαμηλότερης προτεραιότητας που περιέχονται στον εν λόγω εφεδρικό κατάλογο θα μπορούν, ωστόσο, να υλοποιηθούν με τη συμμετοχή των κρατών μελών που επιθυμούν να προχωρήσουν στην εφαρμογή τους μόλις βρεθούν λύσεις για τα υφιστάμενα εμπόδια ή τις προϋποθέσεις που δεν έχουν εκπληρωθεί, και μπορούν να λαμβάνουν χρηματοδότηση εάν το πεδίο εφαρμογής τους περιλαμβάνεται σε προσκλήσεις υποβολής προτάσεων. ii. Συνέχεια 28. Τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη από προηγούμενα σχέδια δράσης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και ενδεχομένως να περιληφθούν στο σχέδιο δράσης κατά την εκπόνησή του, ώστε να προωθηθεί η συνέχεια των εργασιών. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη συμπερίληψη έργων που έχουν ήδη αποφέρει και επιδείξει θετικά αποτελέσματα. iii. Εξελιξιμότητα 29. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευελιξία σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές νομικές ή τεχνικές εξελίξεις, γεγονός που συνεπάγεται ότι ένα συγκεκριμένο έργο θα μπορεί να συμπεριληφθεί στο σχέδιο δράσης αν σε μια νομική πράξη ζητείται η ανάληψη δράσης στον τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης. 30. Οι τομείς νομικής τεχνολογίας (legal tech), όπως, για παράδειγμα, η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η τεχνολογία αλυσίδας συστοιχιών (blockchain), η ηλεκτρονική μετάφραση ή η εικονική πραγματικότητα, θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά προκειμένου να εντοπίζονται και να αξιοποιούνται ευκαιρίες με δυνητικό θετικό αντίκτυπο για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη. 31. Ειδικότερα, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και η τεχνολογία αλυσίδας συστοιχιών θα μπορούσαν να έχουν θετικές συνέπειες για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη, για παράδειγμα ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα και την εμπιστοσύνη. Κάθε μελλοντική εξέλιξη και ανάπτυξη τέτοιων τεχνολογιών πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους κινδύνους και τις προκλήσεις, ιδίως σε ό,τι αφορά την προστασία των δεδομένων και τη δεοντολογία. 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 9

iv. Συνεργασία με επαγγελματίες του κλάδου 32. Τα έργα που προτείνουν επαγγελματίες του νομικού κλάδου ή τελούν υπό τη διαχείρισή τους και/ή τα έργα στα οποία συμμετέχουν επαγγελματίες θα πρέπει να είναι επιλέξιμα για συμπερίληψη στο σχέδιο δράσης, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που περιγράφονται στις τρεις προηγούμενες παραγράφους. 33. Τα έργα που προτείνουν επαγγελματίες του νομικού κλάδου θα τίθενται σε εφαρμογή με δική τους πρωτοβουλία. 34. Εξυπακούεται ότι δεν θα είναι όλα τα κράτη μέλη σε θέση να συμβάλουν στην υλοποίηση των έργων αυτών, λόγω των διαφορών μεταξύ των εθνικών συστημάτων. B. Εφαρμογή του σχεδίου δράσης i. Εθελοντική συμμετοχή 35. Τα έργα του τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης βασίζονται στην αρχή της εθελοντικής δράσης, εκτός των περιπτώσεων επιβολής υποχρεώσεων από συγκεκριμένες νομικές πράξεις. Ωστόσο, θα πρέπει να επιδιώκεται ευρεία συμμετοχή των κρατών μελών από το αρχικό στάδιο κάθε πρωτοβουλίας, καθώς το γεγονός αυτό συμβάλλει στην ενίσχυση του θετικού αντικτύπου και τη βελτίωση των δυνατοτήτων βιωσιμότητας. ii. Βιωσιμότητα 36. Σε γενικές γραμμές, η βιωσιμότητα θα πρέπει να θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμπερίληψη ενός έργου ηλεκτρονικής δικαιοσύνης στο σχέδιο δράσης. Η βιωσιμότητα περιλαμβάνει οργανωτικές, νομικές, τεχνικές και οικονομικές πτυχές. 37. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η ύπαρξη βιώσιμου πλαισίου για τη διακυβέρνηση και τη συντήρηση των έργων, πιθανότατα μέσω νομικών μέσων της ΕΕ 22, σε εύθετο χρόνο. 22 Όπως, για παράδειγμα, το e-codex (με την επιφύλαξη μελλοντικών τεχνικών λύσεων). 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 10

38. Η πλήρης συμμόρφωση των έργων ηλεκτρονικής δικαιοσύνης με το νομικό πλαίσιο της ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση για τη βιωσιμότητά τους. 39. Οι τεχνικές απαιτήσεις θα πρέπει να είναι εύκολο να υιοθετηθούν από τα κράτη μέλη και να αναπτυχθούν περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές εξελίξεις. Θα πρέπει να διασφαλιστεί επίσης κατάλληλο επίπεδο κυβερνοασφάλειας. 40. Θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ πιλοτικών έργων και λύσεων μεγάλης κλίμακας. Οι λύσεις μεγάλης κλίμακας θα αναπτύσσονται και θα λειτουργούν με βάση ισχύοντα νομικά μέσα, τα οποία θα περιλαμβάνουν διατάξεις περί διακυβέρνησης και βιωσιμότητας. Τα πιλοτικά σχέδια θα έχουν χρονικούς περιορισμούς. Με την ολοκλήρωση ενός πιλοτικού σχεδίου, θα επιλέγεται εάν θα μετατραπεί σε λύση μεγάλης κλίμακας, αν θα συνεχιστεί σε αυτοδύναμη βάση, κατά προτίμηση χωρίς ενωσιακή χρηματοδότηση, ή αν θα τερματιστεί. iii. Οικονομική βιωσιμότητα 41. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη μέλη και οι ενώσεις επαγγελματιών του κλάδου θα πρέπει να διασφαλίζουν την έγκαιρη διαθεσιμότητα κατάλληλης χρηματοδότησης για τα έργα στον τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης 23. 42. Σε ενωσιακό επίπεδο, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση θα πρέπει να διευκολυνθεί, κυρίως με τη μεγαλύτερη δυνατή απλούστευση των διοικητικών διατυπώσεων τηρώντας ταυτοχρόνως τον δημοσιονομικό κανονισμό 24. 23 Η χρηματοδότηση αυτή θα μπορούσε να παρέχεται, για παράδειγμα, μέσω προγραμμάτων επιχορηγήσεων της Επιτροπής, όπως ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη». 24 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/el/txt/?uri=oj:l:2018:193:toc 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 11

iv. Αποκέντρωση 43. Η ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη βασίζεται στην αρχή ενός αποκεντρωμένου μοντέλου σε ευρωπαϊκό επίπεδο το οποίο διασυνδέει τα διάφορα συστήματα που ήδη εφαρμόζονται στα κράτη μέλη. Η αποκεντρωμένη προσέγγιση ως προς την ηλεκτρονική δικαιοσύνη τηρεί, ως εκ τούτου, τις αρχές της αναλογικότητας και της επικουρικότητας. 44. Ωστόσο, μπορεί επίσης να προβλεφθεί μια προσέγγιση κεντρικής διαχείρισης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ή να επιβληθεί από την ενωσιακή νομοθεσία. v. Οργάνωση των εργασιών για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη 45. Το αρμόδιο προπαρασκευαστικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρακολουθεί τη γενική εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη. 46. Αν κριθεί αναγκαίο, μπορούν να πραγματοποιηθούν συναντήσεις περιορισμένου αριθμού ομάδων εμπειρογνωμόνων που συμμετέχουν σε συγκεκριμένα έργα ώστε να σημειωθεί πρόοδος σε αυτούς τους τομείς των εργασιών χάρη στην ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών και την προώθηση της συμμετοχής. 47. Για να διευκολυνθεί η επιτυχία της εφαρμογής της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, θα πρέπει, στο πλαίσιο των εργασιών στον τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, να ληφθούν υπόψη η προώθηση και η ευαισθητοποίηση τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. 48. H Ομάδα θα εξετάζει, τουλάχιστον μία φορά ανά εξάμηνο, την υλοποίηση του σχεδίου δράσης για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη, το οποίο θα προσαρμόζεται αν αυτό επιβάλλεται από τις τρέχουσες εξελίξεις. vi. Συνεργασία με επαγγελματίες του κλάδου 49. Οι επαγγελματίες θα πρέπει να συμμετέχουν στην υλοποίηση του σχεδίου δράσης, ως σύμβουλοι ή εταίροι σε έργα που βασίζονται στη συμμετοχή τους ή θα μπορούσαν να ωφεληθούν από αυτήν. 12794/3/18 REV 3 ΓΕΧ/γπ/ΕΠ 12