ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΣΥΓΧΟΡΔΙΩΝ

ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΣΥΓΧΟΡΔΙΩΝ Α1. Τρίφωνες συγχορδίες σε ευθεία κατάσταση I ii iii IV V vi vii Μείζων τρόπος τονική επιτονική / σχετική της υποδεσπόζουσας μέση / σχετική της δεσπόζουσας (αλλά και αντιθετική της τονικής) υποδεσπόζουσα δεσπόζουσα επιδεσπόζουσα / σχετική ελάσσονα [της τονικής] (αλλά και αντιθετική της υποδεσπόζουσας ενίοτε αναφέρεται και ως «υπομέση») δεσπόζουσα μεθ εβδόμης χωρίς θεμέλιο Ελάσσων τρόπος i τονική ii επιτονική (υποδεσπόζουσα με έκτη αντί της πέμπτης) ΙΙΙ μέση / σχετική μείζονα [της τονικής] (αλλά και αντιθετική της ελάσσονος δεσπόζουσας) ΙΙΙ + μέση με προσαγωγέα, ως υποκατάστατο της ενεργής δεσπόζουσας (με έκτη αντί της πέμπτης) iv υποδεσπόζουσα v ελάσσων δεσπόζουσα V δεσπόζουσα (ενεργή) VI επιδεσπόζουσα / σχετική της υποδεσπόζουσας (αλλά και αντιθετική της τονικής ενίοτε αναφέρεται και ως «υπομέση») VII υποτονική / σχετική της ελάσσονος δεσπόζουσας vii δεσπόζουσα μεθ εβδόμης χωρίς θεμέλιο I ii iii IV V vi vii (vii o ) i ii (ii o ) ΙΙΙ ΙΙΙ + (ΙΙΙ ) iv v V VI VII vii (vii o ) Τονικότητα αναφοράς για τον μείζονα τρόπο (σε όλα τα ακόλουθα παραδείγματα): Ντο-μείζων με έντονους χαρακτήρες καταδεικνύονται παραπάνω οι στενά συγγενικές τονικές περιοχές: I, V, IV και vi, iii, ii Τονικότητα αναφοράς για τον ελάσσονα τρόπο (σε όλα τα ακόλουθα παραδείγματα): ντο-ελάσσων με έντονους χαρακτήρες καταδεικνύονται παραπάνω οι στενά συγγενικές τονικές περιοχές: i, v, iv και III, VII, VI Κεφαλαία = συγχορδία με μεγάλη τρίτη: μείζονα ή αυξημένη (στην τελευταία προστίθεται είτε το σύμβολο + είτε η ένδειξη ή, ανάλογα με την κλίμακα της εκάστοτε τονικότητος) Μικρά = συγχορδία με μικρή τρίτη: ελάσσονα ή ελαττωμένη (στην τελευταία προστίθεται ενίοτε το σύμβολο o ) Στον μείζονα τρόπο, οι κύριες βαθμίδες είναι μείζονες (σχηματίζονται από μία μεγάλη και μία μικρή τρίτη σε ανιούσα φορά) οι σχετικές τους θεμελιώνονται μία τρίτη μικρή χαμηλότερα και είναι ελάσσονες (η πέμπτη μίας κύριας συγχορδίας αντικαθίσταται από την έκτη, η οποία αποτελεί την θεμέλιο της δευτερεύουσας συγχορδίας) οι αντιθετικές τους, προσέτι, θεμελιώνονται μία τρίτη μεγάλη υψηλότερα και είναι ελάσσονες (η θεμέλιος μίας κύριας συγχορδίας αντικαθίσταται από τον «προσαγωγέα» της, ο οποίος αποτελεί την πέμπτη της δευτερεύουσας συγχορδίας) Στον ελάσσονα τρόπο, οι κύριες βαθμίδες είναι ελάσσονες (σχηματίζονται από μία μεγάλη και μία μικρή τρίτη σε κατιούσα φορά) οι σχετικές τους θεμελιώνονται μία τρίτη μικρή υψηλότερα και είναι μείζονες (η θεμέλιος μίας κύριας συγχορδίας αντικαθίσταται από την «υποτονική» της, η οποία αποτελεί την πέμπτη της δευτερεύουσας συγχορδίας) οι αντιθετικές τους, προσέτι, θεμελιώνονται μία τρίτη μεγάλη χαμηλότερα και είναι μείζονες (η πέμπτη μίας κύριας συγχορδίας αντικαθίσταται από την έκτη, η οποία αποτελεί την θεμέλιο της δευτερεύουσας συγχορδίας) Σε αμφότερους τους τρόπους, η τονική αποτελεί τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο τοποθετούνται οι υπόλοιπες βαθμίδες: η δεσπόζουσα (ή «υπερδεσπόζουσα») και η υποδεσπόζουσα στην υπερκείμενη και την υποκείμενη πέμπτη, αντίστοιχα (IV I V ή iv i v), αλλά και ανάμεσα σε αυτές η μέση και η «υπομέση» στην υπερκείμενη και την υποκείμενη τρίτη, αντίστοιχα (IV vi I iii V ή iv VI i III v) 1

Α. Τρίφωνες συγχορδίες σε πρώτη αναστροφή (σε μείζονα και ελάσσονα τρόπο) I ii iii IV V vi vii (vii o ) i ii (ii o ) ΙΙΙ ΙΙΙ + (ΙΙΙ ) iv v V VI VII vii (vii o ) Οι αραβικοί αριθμοί δηλώνουν την διαστηματική απόσταση των υπόλοιπων φθόγγων πάνω από τον θεμέλιο μίας συγχορδίας σε «κλειστή» θέση και παραλείπονται όταν είναι ευκόλως εννοούμενοι (συγκεκριμένα, οι αριθμοί 8,, στις τρίφωνες συγχορδίες αλλά και οι αριθμοί και στις τετράφωνες συγχορδίες, εφ όσον οι φθόγγοι τους οποίους αντιπροσωπεύουν δεν συνυπάρχουν στην ίδια συγχορδία με άλλους γειτονικούς φθόγγους, δηλαδή σε οποιοδήποτε διάστημα δευτέρας, αλλά και δεν φέρουν οιανδήποτε αλλοίωση σε σχέση με την φυσική τους κατάσταση στην κλίμακα του μείζονος ή του ελάσσονος τρόπου, όπου αναφέρονται) Α. Τρίφωνες συγχορδίες σε δεύτερη αναστροφή (σε μείζονα και ελάσσονα τρόπο) I ii iii IV V vi vii (vii o ) i ii (ii o ) ΙΙΙ ΙΙΙ + (ΙΙΙ ) iv v V VI VII vii (vii o ) Η συγχορδία της τονικής σε δεύτερη αναστροφή (I και i ), ειδικά όταν χρησιμοποιείται σε πτώσεις, αναφέρεται ως «πτωτικό έξι-τέσσερα» και επέχει λειτουργία δεσπόζουσας! Β1. Η συγχορδία της δεσπόζουσας μεθ εβδόμης Μείζων τρόπος Ελάσσων τρόπος V 7 V V V V 7 V V V Η τρίτη αναστροφή μιας οποιασδήποτε (τετράφωνης) συγχορδίας μεθ εβδόμης μπορεί να σημειωθεί και με δύο αριθμούς: π.χ. εν προκειμένω V

Β. Οι υπόλοιπες συγχορδίες μεθ εβδόμης στον μείζονα τρόπο, I 7 I I I ii 7 ii ii ii iii 7 iii iii iii IV 7 IV IV IV vi 7 vi vi vi vii 7 (vii ø7 ) vii vii vii Σε μιαν ελαττωμένη συγχορδία με μικρή έβδομη εν γένει προστίθεται ενίοτε το σύμβολο ø (π.χ. στην προκειμένη περίπτωση: vii ø7, vii ø, vii ø, vii ø ) η συγχορδία vii 7 ή vii ø7 νοείται ως δεσπόζουσα μετ ενάτης μεγάλης χωρίς θεμέλιο Η συγχορδία της επιτονικής μεθ εβδόμης συχνά εκλαμβάνεται από λειτουργικής επόψεως ως υποδεσπόζουσα με «επιπρόσθετη έκτη» (ii, ii, ii και ii 7 ) Β. Οι υπόλοιπες συγχορδίες μεθ εβδόμης στον ελάσσονα τρόπο, i 7 i i i i 7 (i 7 ) i i i ii 7 (ii ø7 ) ii ii ii III 7 III III III III +7 (ΙΙΙ 7 ) III + (ΙΙΙ ) III + (ΙΙΙ ) III + (ΙΙΙ ) iv 7 iv iv iv IV 7 IV IV IV v 7 v v v VI 7 VI VI VI VII 7 VII VII VII vii 7 (vii o7 ) vii vii vii i 7 (ή i 7, εάν η έβδομη βαθμίδα της κλίμακας είναι φυσική, όπως π.χ. στην λα-ελάσσονα) = ελάσσονα τονική με μεγάλη έβδομη (με προσαγωγέα), σε αντιδιαστολή προς την i 7 (ή i 7 / ) = ελάσσονα τονική με μικρή έβδομη (δίχως όξυνση) Η συγχορδία της επιτονικής μεθ εβδόμης συχνά εκλαμβάνεται από λειτουργικής επόψεως ομοίως όπως και στον μείζονα τρόπο ως υποδεσπόζουσα με «επιπρόσθετη έκτη» (ii ή ii ø, ii ή ii ø, ii ή ii ø και ii 7 ή ii ø7 )

IV 7 (ή, αναλόγως της κλίμακας, IV 7 ) = μείζονα υποδεσπόζουσα (ως δάνεια συγχορδία από τον αντίθετο τρόπο) με μικρή έβδομη Σε μιαν ελαττωμένη συγχορδία με έβδομη ελαττωμένη (ή «συγχορδία ελαττωμένης εβδόμης») εν γένει προστίθεται ενίοτε το σύμβολο o (π.χ. στην προκειμένη περίπτωση: vii o7, vii o, vii o, vii o, τουτέστιν συγχορδία δεσπόζουσας μετ ενάτης μικρής χωρίς θεμέλιο). Αυτή η συγχορδία ελαττωμένης εβδόμης συχνά, δυστυχώς, αποκαλείται τελείως εσφαλμένα στα ελληνικά «ντιμινουΐτα», με έναν όρο, δηλαδή, ο οποίος προέρχεται από την πρωτότυπη ιταλική έκφραση accordo di settima diminuita [= «συγχορδία εβδόμης ελαττωμένης»] και χρησιμοποιείται ως δήθεν αντιπροσωπευτικός αυτής. Στην πραγματικότητα, όμως, η υποτιθέμενη «ντιμινουΐτα συγχορδία» αποτελεί μονάχα προϊόν ελληνικής παρανόησης (και καταφανέστατης ημιμάθειας) και μάλιστα διπλής: αφ ενός μεν, διότι ο επιθετικός προσδιορισμός diminuita αναφέρεται εν προκειμένω κατ αποκλειστικότητα στο ουσιαστικό settima, το οποίο δεν μπορεί να παραλειφθεί χωρίς να επέλθει πλήρης νοηματική αλλοίωση (και ασάφεια) στην πρωτότυπη ιταλική έκφραση αφ ετέρου δε, επειδή η λέξη accordo στα ιταλικά είναι αρσενικού γένους και επομένως δεν δύναται καν να προσδιορίζεται από αλλά και να συνδέεται συντακτικώς με ένα επίθετο σε γένος θηλυκό, όπως η λέξη diminuita (πρβλ. απεναντίας τους συντακτικά και νοηματικά ορθούς ιταλικούς όρους accordo diminuito = «ελαττωμένη συγχορδία» [τρίφωνη], καθώς και accordo di settima = «συγχορδία μεθ εβδόμης» [εν γένει]) Κρίνεται σκόπιμο να διευκρινισθεί εδώ επιπροσθέτως ότι η ελαττωμένη συγχορδία με μικρή έβδομη επί της οξυμένης έκτης βαθμίδος δεν ανήκει στο άμεσο περιβάλλον μιας ελάσσονος τονικότητος η συγχορδία αυτή νοείται και λειτουργεί είτε α) ως παρενθετική υποδεσπόζουσα με «επιπρόσθετη έκτη» στο πλαίσιο μιας ευρύτερης τονικοποίησης της δεσπόζουσας, δηλαδή ως ii ø /V (ή ii ø7 /V βλ. Στ παρακάτω), εφ όσον βέβαια ακολουθείται απευθείας από την ίδια την δεσπόζουσα ή από μιαν οιανδήποτε συγχορδία διπλής δεσπόζουσας (βλ. Δ1- Δ παρακάτω), είτε β) ως παρενθετική δεσπόζουσα μετ ενάτης χωρίς θεμέλιο της υποτονικής, δηλαδή ως vii 7 /VII (ή vii ø7 /VII) που λύνεται στην VII (βλ. Δ παρακάτω), είτε ακόμη γ) ως δάνεια «αλλοιωμένη» από την ομώνυμη μείζονα, δηλαδή ως vi 7 /Ι, στο πλαίσιο αρμονικών αλυσίδων (βλ. Ζ παρακάτω) Παράρτημα Ι: Δάνειες συγχορδίες από την ομώνυμη τονικότητα (από τον αντίθετο τρόπο) Στο πλαίσιο μιας μείζονος τονικότητος, οι δάνειες συγχορδίες από την ομώνυμη ελάσσονα δηλώνονται: α) χωρίς περαιτέρω διευκρίνιση, εφ όσον διακρίνονται ήδη σαφώς από τις οικείες συγχορδίες του μείζονος τρόπου επί της ιδίας θεμελίου: π.χ. iv (αντί της μείζονος IV), i (αντί της μείζονος I ) κ.λπ. β) με συμπληρωματική αναφορά στην τονική της ομώνυμης ελάσσονος, εφ όσον δεν διακρίνονται σαφώς από τις οικείες συγχορδίες του μείζονος τρόπου επί της ιδίας θεμελίου ή η θεμέλιός τους δεν εντάσσεται στην κλίμακα του μείζονος τρόπου: π.χ. ii /i (ειδάλλως ii o, αντί της ελάσσονος συγχορδίας ii του μείζονος τρόπου), ii /i (ειδάλλως ii ø, αντί της ελάσσονος συγχορδίας μεθ εβδόμης ii του μείζονος τρόπου), vii 7 /i (ειδάλλως vii o7, αντί της ελαττωμένης συγχορδίας με μικρή έβδομη vii ø7 του μείζονος τρόπου), ΙΙΙ/i, VI/i, VII/i κ.ο.κ. Στο πλαίσιο μιας ελάσσονος τονικότητος, οι δάνειες συγχορδίες από την ομώνυμη μείζονα δηλώνονται κατά τον ίδιο τρόπο: π.χ. I (αντί της ελάσσονος i), IV (αντί της ελάσσονος iv ), ii/i (αντί της ελαττωμένης συγχορδίας ii o ή απλώς ii του ελάσσονος τρόπου), iii/i, vi/i κ.λπ. Γ. Οι συγχορδίες δεσπόζουσας μετ ενάτης και δεσπόζουσας με δέκατη-τρίτη, Μείζων τρόπος Ελάσσων τρόπος V 9 7 V 7 V 10 V 1 7 V 11 V 7 V 9 7 ( ) V 7 ( ) V 10 ( ) V 1 7 ( ) V 11 ( ) V 7 ( ) Οι συγχορδίες δεσπόζουσας μετ ενάτης (μικρής) και δεσπόζουσας με δέκατη-τρίτη (μικρή) του ελάσσονος τρόπου χρησιμοποιούνται συχνά και στον μείζονα τρόπο ως δάνειες (σε αυτήν και μόνον την περίπτωση, οι ενδείξεις που σημειώνονται παραπάνω εντός παρενθέσεων καθίστανται απαραίτητες)

Δ1. Οι συγχορδίες διπλής δεσπόζουσας Μείζων τρόπος Ελάσσων τρόπος V/V V /V V /V V/V V /V V /V V 7 /V V /V V /V V /V V 7 /V V /V V /V V /V vii/v (vii o /V) vii /V vii /V vii/v (vii o /V) vii /V vii /V vii 7 /V (vii ø7 /V) vii /V vii /V vii /V vii 7 /V (vii o7 /V) vii /V vii /V vii /V Ειδικά οι συγχορδίες ελαττωμένης εβδόμης με λειτουργία διπλής δεσπόζουσας του ελάσσονος τρόπου (vii o7 /V, vii o /V, vii o /V και vii o /V) χρησιμοποιούνται συχνά και στον μείζονα τρόπο ως δάνειες Όλες οι συγχορδίες διπλής δεσπόζουσας στον ελάσσονα τρόπο μπορούν να αναφέρονται (και να λύνονται) εξίσου και στην ελάσσονα δεσπόζουσα (V/v, V /v, V /v V 7 /v, V /v, V /v, V /v vii/v, vii /v, vii /v vii 7 /v, vii /v, vii /v, vii /v) Στον μείζονα τρόπο, η τρίφωνη συγχορδία της διπλής δεσπόζουσας (V/V) είναι ταυτόσημη με την ομώνυμη της σχετικής της υποδεσπόζουσας (II) Δ. Οι (αλλοιωμένες) συγχορδίες έκτης αυξημένης με λειτουργία διπλής δεσπόζουσας Μείζων και ελάσσων τρόπος vii /V vii /V V /V Όλες οι παραπάνω συγχορδίες έκτης αυξημένης παράγονται κατ αρχήν από τον ελάσσονα τρόπο, αλλά χρησιμοποιούνται ως δάνειες ομοίως και στον μείζονα τρόπο vii /V = «ιταλική» συγχορδία έκτης αυξημένης, ήτοι διπλή δεσπόζουσα μεθ εβδόμης χωρίς θεμέλιο, με πέμπτη βαρυμένη, σε πρώτη αναστροφή παράγεται δηλαδή από την vii /V (βλ. Δ1 παραπάνω) με βάρυνση του μπάσσου vii /V = «γερμανική» συγχορδία έκτης αυξημένης, ήτοι διπλή δεσπόζουσα μετ ενάτης (μικρής) χωρίς θεμέλιο, με πέμπτη βαρυμένη, σε πρώτη αναστροφή παράγεται δηλαδή από την vii /V (βλ. Δ1 παραπάνω) με βάρυνση του μπάσσου V /V = «γαλλική» συγχορδία έκτης αυξημένης, ήτοι διπλή δεσπόζουσα μεθ εβδόμης, με πέμπτη βαρυμένη, σε δεύτερη αναστροφή παράγεται δηλαδή από την V /V (βλ. Δ1 παραπάνω) με βάρυνση του μπάσσου Για μία ακόμη, ιδιαίτερη περίπτωση συγχορδίας έκτης αυξημένης με λειτουργία διπλής δεσπόζουσας, βλ. Ζ παρακάτω

Δ. Οι υπόλοιπες παρενθετικές δεσπόζουσες στον μείζονα τρόπο, V/ii V /ii V /ii V /ii vii/ii vii /ii vii /ii vii /ii V /ii V 7 /ii V /ii vii /ii vii 7 /ii vii /ii V/iii V /iii V /iii V /iii vii/iii vii /iii vii /iii vii /iii V /iii V 7 /iii V /iii vii /iii vii 7 /iii vii /iii V/IV V /IV V /IV V 7 /IV V /IV V /IV V /IV vii/iv vii /IV vii /IV vii ø7 /IV vii ø /IV vii ø /IV vii ø /ΙV vii o7 /IV vii o /IV vii o /IV vii o /IV V/vi V /vi V /vi V /vi vii/vi vii /vi vii /vi vii /vi V /vi V 7 /vi V /vi vii /vi vii 7 /vi vii /vi Η τρίφωνη συγχορδία της παρενθετικής δεσπόζουσας της επιτονικής (V/ii) είναι ταυτόσημη με την ομώνυμη της σχετικής (VI), ενώ η τρίφωνη συγχορδία της παρενθετικής δεσπόζουσας της επιδεσπόζουσας (V/vi) είναι ταυτόσημη με την ομώνυμη της σχετικής της δεσπόζουσας (ΙΙΙ) επίσης, η τρίφωνη συγχορδία της παρενθετικής δεσπόζουσας της υποδεσπόζουσας (V/IV) είναι ταυτόσημη με την τονική (Ι) Δ. Οι υπόλοιπες παρενθετικές δεσπόζουσες στον ελάσσονα τρόπο, V/III V /III V /III V 7 /III V /III V /III V /III vii/iii vii /III vii /III vii ø7 /III vii ø /III vii ø /III vii ø /ΙII vii o7 /III vii o /III vii o /III vii o /III

V/iv V /iv V /iv V /iv vii/iv vii /iv vii /iv vii /iv V /iv V 7 /iv V /iv vii /iv vii 7 /iv vii /iv V/VI V /VI V /VI V 7 /VI V /VI V /VI V /VI vii/vi vii /VI vii /VI vii ø7 /VI vii ø /VI vii ø /VI vii ø /VI vii o7 /VI vii o /VI vii o /VI vii o /VI V/VII V /VII V /VII V 7 /VII V /VII V /VII V /VII vii/vii vii /VII vii /VII vii ø7 /VII vii ø /VII vii ø /VII vii ø /VII vii o7 /VII vii o /VII vii o /VII vii o /VII Η τρίφωνη συγχορδία της παρενθετικής δεσπόζουσας της σχετικής (V/ΙΙΙ) είναι ταυτόσημη με την σχετική της ελάσσονος δεσπόζουσας (VIΙ), ενώ η τρίφωνη συγχορδία της παρενθετικής δεσπόζουσας της επιδεσπόζουσας (V/VI) είναι ταυτόσημη με την σχετική (ΙΙΙ) Ε. Η ναπολιτάνικη συγχορδία και τα παράγωγά της, Μείζων και ελάσσων τρόπος ΙΙ Ν ΙΙ Ν ΙΙ Ν ΙΙ Ν 7 ΙΙ Ν ΙΙ Ν ΙΙ Ν V/ΙΙ Ν V /ΙΙ Ν V /ΙΙ Ν V 7 /ΙΙ Ν V /ΙΙ Ν V /ΙΙ Ν V /ΙΙ Ν vii/ιι Ν vii /ΙΙ Ν vii /ΙΙ Ν vii ø7 /ΙΙ Ν vii ø /ΙΙ Ν vii ø /ΙΙ Ν vii ø /ΙΙ Ν vii o7 /ΙΙ Ν vii o /ΙΙ Ν vii o /ΙΙ Ν vii o /ΙΙ Ν 7

Η ναπολιτάνικη συγχορδία (με όλα τα παράγωγά της) ανήκει κατ αρχήν στο περιβάλλον του ελάσσονος τρόπου πρόκειται, συγκεκριμένα, για την αντιθετική συγχορδία της (ελάσσονος) υποδεσπόζουσας αλλά χρησιμοποιείται ως δάνεια ομοίως και στον μείζονα τρόπο Η τρίφωνη συγχορδία της παρενθετικής δεσπόζουσας της ναπολιτάνικης (V/ΙΙ Ν ) είναι ταυτόσημη με την σχετική της υποδεσπόζουσας (VΙ) επίσης, η τετράφωνη συγχορδία της παρενθετικής δεσπόζουσας μεθ εβδόμης της ναπολιτάνικης (V 7 /ΙΙ Ν ) είναι εναρμονίως ισοδύναμη με την «γερμανική» συγχορδία έκτης αυξημένης (vii /V) Στ1. Οι συγχορδίες διπλής υποδεσπόζουσας στον μείζονα και στον ελάσσονα τρόπο, Μείζων τρόπος Ελάσσων τρόπος IV/IV IV /IV IV /IV iv/iv iv /iv iv /iv ii /IV ii /IV ii /IV ii 7 /IV ii /iv (ii ø /iv) ii /iv ii /iv ii 7 /iv Η διπλή υποδεσπόζουσα του ελάσσονος τρόπου (iv/iv) δύναται ενίοτε να αξιοποιηθεί ως δάνεια και στον μείζονα τρόπο (δηλαδή ως iv/iv) η τρίφωνη αυτή συγχορδία είναι επίσης ταυτόσημη με την ομώνυμη της σχετικής της ελάσσονος δεσπόζουσας (vii) Η διπλή υποδεσπόζουσα με «επιπρόσθετη έκτη» χρησιμοποιείται σε αμφότερους τους τρόπους ειδικά όμως στον μείζονα τρόπο, πέραν της ii /IV δύναται να αξιοποιηθεί και η δάνεια ii ø /IV από τον αντίθετο τρόπο Στ. Οι υπόλοιπες παρενθετικές υποδεσπόζουσες στον μείζονα τρόπο, iv/ii iv /ii iv /ii ii /ii (ii ø /ii) ii /ii ii /ii ii 7 /ii iv/iii iv /iii iv /iii ii /iii (ii ø /iii) ii /iii ii /iii ii 7 /iii IV/V IV /V IV /V ii /V ii /V ii /V ii 7 /V iv/v iv /V iv /V ii ø /V ii ø /V ii ø /V ii ø7 /V 8

iv/vi iv /vi iv /vi ii /vi (ii ø /vi) ii /vi ii /vi ii 7 /vi Οι παρενθετικές υποδεσπόζουσες, ιδίως ως τρίφωνες συγχορδίες, ταυτίζονται κατά κανόνα με κύριες και δευτερεύουσες βαθμίδες του μείζονος τρόπου (iv/iii = vi, iv/vi = ii, αλλά και IV/V = I) ως εκ τούτου, η χρήση της «επιπρόσθετης έκτης» συμβάλλει εν προκειμένω ιδιαίτερα στην αποσαφήνιση της λειτουργίας τους Στ. Οι υπόλοιπες παρενθετικές υποδεσπόζουσες στον ελάσσονα τρόπο, IV/ΙΙ Ν IV /ΙΙ Ν IV /ΙΙ Ν ii /ΙΙ Ν ii /ΙΙ Ν ii /ΙΙ Ν ii 7 /ΙΙ Ν iv/ιι Ν iv /ΙΙ Ν iv /ΙΙ Ν ii ø /ΙΙ Ν ii ø /ΙΙ Ν ii ø /ΙΙ Ν ii ø7 /ΙΙ Ν IV/III IV /III IV /III ii /III ii /III ii /III ii 7 /III iv/iii iv /III iv /III ii ø /III ii ø /III ii ø /III ii ø7 /III iv/v iv /V iv /V ii ø /V ii ø /V ii ø /V ii ø7 /V IV/V IV /V IV /V ii /V ii /V ii /V ii 7 /V iv/v iv /v iv /v ii /v ii /v ii /v ii 7 /v IV/VI IV /VI IV /VI ii /VI ii /VI ii /VI ii 7 /VI iv/vi iv /VI iv /VI ii ø /VI ii ø /VI ii ø /VI ii ø7 /VI IV/VII IV /VII IV /VII ii /VII ii /VII ii /VII ii 7 /VII iv/vii iv /VII iv /VII ii ø /VII ii ø /VII ii ø /VII ii ø7 /VII Όπως στον μείζονα τρόπο, έτσι και εδώ οι παρενθετικές υποδεσπόζουσες, ιδίως ως τρίφωνες συγχορδίες, ταυτίζονται κατά κανόνα με κύριες και δευτερεύουσες βαθμίδες του ελάσσονος τρόπου (IV/III = VI, IV/VII = III, περαιτέρω δε iv/v ή iv/v = i αλλά και IV/VI = II N ) ως εκ τούτου, η χρήση της «επιπρόσθετης έκτης» συμβάλλει ομοίως ιδιαίτερα στην αποσαφήνιση της λειτουργίας τους 9

Η ελάσσονα παρενθετική υποδεσπόζουσα της σχετικής (iv/iii) είναι ταυτόσημη με την ομώνυμη της σχετικής της υποδεσπόζουσας (vi) επίσης, η ελάσσονα παρενθετική υποδεσπόζουσα της υποτονικής (iv/vii) είναι ταυτόσημη με την ομώνυμη της σχετικής (iii) Παράρτημα ΙΙ: Άλλες εξαρτημένες συγχορδίες στο πλαίσιο τονικοποιήσεων Οποιαδήποτε αλληλουχία συγχορδιών συμβάλλει στην τονικοποίηση μιας οιασδήποτε άλλης βαθμίδος, πέραν της τονικής της τρέχουσας μείζονος ή ελάσσονος τονικότητος, δηλώνεται με συστηματική αναφορά στην βαθμίδα που εκλαμβάνεται ως προσωρινή «τονική»: π.χ. vi ii /vi vii /vi V (στον μείζονα τρόπο), VI iv /III ΙΙ Ν /III V 7 /ΙΙΙ ΙΙΙ + (στον ελάσσονα τρόπο) κ.ο.κ. Z1. Συγχορδίες με πέμπτη οξυμένη στον μείζονα τρόπο, V V V ( ) V 7 V V ( ) V vii vii ( ) vii vii ø7 vii ø ( ) vii ø vii ø vii o7 vii o ( ) vii o vii o Ι Ι Ι ( ) ΙV ΙV ΙV ( ) IΙ N IΙ N IΙ N ( ) Ι 7 Ι Ι ( ) Ι IV 7 IV IV ( ) IV IΙ N 7 IΙ N IΙ N ( ) IΙ N Z. Συγχορδίες με πέμπτη βαρυμένη στον μείζονα τρόπο, V V V V 7 V V V vii vii vii vii ø7 vii ø vii ø vii ø vii o7 vii o vii o vii o 10

Ι Ι Ι ΙV ΙV ΙV iii iii iii vi vi vi iii 7 iii iii () iii vi 7 vi vi () vi Z. Συγχορδίες με πέμπτη οξυμένη στον ελάσσονα τρόπο, VΙ VΙ VI ( ) VII VII VII ( ) IΙ N IΙ N IΙ N ( ) VI 7 VI VΙ ( ) VI VII 7 VII VIΙ ( ) VII IΙ N 7 IΙ N IΙ N ( ) IΙ N Ζ. Συγχορδίες με πέμπτη βαρυμένη στον ελάσσονα τρόπο, V V V V 7 V V V vii vii vii vii 7 vii vii vii i i i III III III iv iv iv v v v VI VI VI VII VII VII 11

i 7 i i ( ) i iv 7 iv iv () iv v 7 v v () v VII 7 VII VII VII Ζ. Άλλες αλλοιωμένες συγχορδίες ii ii /i (ii ø ) V 9 /V Οι δύο αυτές συγχορδίες νοούνται ως συγχορδίες «υποδεσπόζουσας με επιπρόσθετη έκτη αυξημένη» και μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο στον μείζονα τρόπο (ακόμη και η δεύτερη, η οποία θεωρητικά προέρχεται από τον ελάσσονα τρόπο και χρησιμοποιείται στον μείζονα τρόπο ως δάνεια) Η συγχορδία αυτή, η επονομαζόμενη και «του Τριστάνου» (χάρη στην εμβληματική της χρήση στο μουσικό δράμα Τριστάνος και Ιζόλδη του Richard Wagner), είναι μία συγχορδία διπλής δεσπόζουσας με (μεγάλη) δέκατη-τρίτη και πέμπτη βαρυμένη, σε δεύτερη αναστροφή είναι μάλιστα αρκετά παρεμφερής, καίτοι ουδόλως ταυτόσημη, με την «γαλλική» συγχορδία έκτης αυξημένης (πρβλ. Δ παραπάνω) Παράρτημα ΙΙΙ: Βαθμοί συγγένειας μεταξύ τονικοτήτων / τονικών περιοχών Μείζων τρόπος Α. Στον κύκλο των πεμπτών Από την τονικότητα αναφοράς με διαδοχικά βήματα προς την κατεύθυνση των διέσεων (κατά πέμπτη ανιούσα ή τετάρτη κατιούσα) ή προς την κατεύθυνση των υφέσεων (κατά πέμπτη κατιούσα ή τετάρτη ανιούσα): [ ] Σι / ΝτοÏ ΦαÍ / ΣολÏ ΝτοÍ / ΡεÏ ΛαÏ ΜιÏ ΣιÏ Φα Ντο Σολ Ρε Λα Μι Σι / ΝτοÏ ΦαÍ / ΣολÏ ΝτοÍ / ΡεÏ [ ] Σχηματικά: [ ] IV/IV IV I V V/V [ ] Β. Σε σχέσεις τρίτης μικρής (σχετικές και ομώνυμες) α) Η τονικότητα αναφοράς και όσες εδράζονται στις υπόλοιπες κύριες βαθμίδες (μείζονες), με τις (ελάσσονες) σχετικές τους: IV (Φα) Ι (Ντο) V (Σολ) ii (ρε) vi (λα) iii (μι) β) Η ομώνυμη ελάσσονα με τις δικές της στενά συγγενικές τονικότητες (όσες εδράζονται στις κύριες και δευτερεύουσες βαθμίδες): iv (φα) i (ντο) v (σολ) VI/i (ΛαÏ) III/i (ΜιÏ) VII/i (ΣιÏ) Ελάσσων τρόπος Α. Στον κύκλο των πεμπτών Από την τονικότητα αναφοράς με διαδοχικά βήματα προς την κατεύθυνση των διέσεων (κατά πέμπτη ανιούσα ή τετάρτη κατιούσα) ή προς την κατεύθυνση των υφέσεων (κατά πέμπτη κατιούσα ή τετάρτη ανιούσα): [ ] σολí / λαï ρεí / μιï λαí / σιï φα ντο σολ ρε λα μι σι φαí ντοí σολí / λαï ρεí / μιï λαí / σιï [ ] Σχηματικά: [ ] iv/iv iv i v v/v [ ] Β. Σε σχέσεις τρίτης μικρής (σχετικές και ομώνυμες) α) Η τονικότητα αναφοράς και όσες εδράζονται στις υπόλοιπες κύριες βαθμίδες (ελάσσονες), με τις (μείζονες) σχετικές τους: iv (φα) i (ντο) v (σολ) VI (ΛαÏ) III (ΜιÏ) VII (ΣιÏ) β) Η ομώνυμη μείζονα με τις δικές της στενά συγγενικές τονικότητες (όσες εδράζονται στις κύριες και δευτερεύουσες βαθμίδες): IV (Φα) Ι (Ντο) V (Σολ) ii/ι (ρε) vi/ι (λα) iii/ι (μι) 1

γ) Οι ομώνυμες των σχετικών (πρβλ. α, δεύτερη σειρά): ΙΙ (Ρε) VI (Λα) III (Μι) δ) Οι ομώνυμες των σχετικών της ομώνυμης ελάσσονος (πρβλ. β, δεύτερη σειρά): vi/i (λαï / σολí) iii/i (μιï / ρεí) vii/i (σιï / λαí) Οι τέσσερεις παραπάνω κατηγορίες περιλαμβάνουν ιεραρχικά όλες τις σχέσεις τρίτης προς την κύρια βαθμίδα (Ι): α) τις σχετικές της τονικής και της δεσπόζουσας (vi και iii), οι οποίες έχουν δύο κοινούς φθόγγους με την συγχορδία της τονικής β) τις σχετικές της ομώνυμης ελάσσονος και της ελάσσονος υποδεσπόζουσας (III/i και VI/i), οι οποίες έχουν έναν κοινό φθόγγο με την συγχορδία της τονικής γ) τις ομώνυμες των σχετικών της τονικής και της δεσπόζουσας (VI και III), οι οποίες έχουν έναν κοινό φθόγγο με την συγχορδία της τονικής και τέλος, δ) τις ομώνυμες των σχετικών της ομώνυμης ελάσσονος και της ελάσσονος υποδεσπόζουσας (iii/i και vi/i), οι οποίες δεν έχουν κοινό φθόγγο με την συγχορδία της τονικής ε) Οι σχετικές των ομώνυμων των σχετικών (πρβλ. γ): vi/ιι (σι) vi/vi (φαí) vi/iii (ντοí) ς) Οι σχετικές των ομώνυμων των σχετικών της ομώνυμης ελάσσονος (πρβλ. δ): III/vi/i (ΝτοÏ / Σι) III/iii/i (ΣολÏ / ΦαÍ) III/vii/i (ΡεÏ / ΝτοÍ) Οι δύο τελευταίες κατηγορίες (ε και ς) περιλαμβάνουν τις πλέον απομεμακρυσμένες τονικότητες / τονικές περιοχές, οι οποίες απέχουν κατά ημιτόνιο και τρίτονο από την τονικότητα αναφοράς Οι σχέσεις τρίτης μικρής αποφέρουν τρεις αναλογικούς, κυκλικούς τονικούς άξονες: 1. Ι (Ντο) vi (λα) VI (Λα) vi/vi (φαí) III/iii/i (ΣολÏ / ΦαÍ) iii/i (μιï / ρεí) III/i (ΜιÏ) i (ντο) Ι (Ντο). V (Σολ) iii (μι) III (Μι) vi/iii (ντοí) III/vii/i (ΡεÏ / ΝτοÍ) vii/i (σιï / λαí) VII/i (ΣιÏ) v (σολ) V (Σολ). IV (Φα) ii (ρε) ΙΙ (Ρε) vi/ιι (σι) III/vi/i (ΝτοÏ / Σι) vi/i (λαï / σολí) VI/i (ΛαÏ) iv (φα) IV (Φα) Γ. Σε σχέσεις τρίτης μεγάλης (αντιθετικές και ομώνυμες) α) Αντιθετικές των κυρίων και δευτερευουσών βαθμίδων: [1α & 1β] Ι (Ντο) iii (μι) [α & β] IV (Φα) vi [iii/iv] (λα) V (Σολ) iii/v (σι) [8α] ii (ρε) VI/ii (ΣιÏ) [= IV/IV ή VII/i] [11β] β) Αντιθετικές των κυρίων και δευτερευουσών βαθμίδων της ομώνυμης ελάσσονος: [9β & 9α] i (ντο) VI/i (ΛαÏ) [β & α] v (σολ) III/i [VI/v] (ΜιÏ) iv (φα) II N [VI/iv] (ΡεÏ / ΝτοÍ) [β] VII/i (ΣιÏ) iii/vii/i (ρε) [= ii] [11α] γ) Οι ομώνυμες των σχετικών (πρβλ. α, δεύτερη σειρά): vi (λαï / σολí) iii (μιï / ρεí) vii (σιï / λαí) δ) Οι ομώνυμες των σχετικών της ομώνυμης μείζονος (πρβλ. β, δεύτερη σειρά): ΙΙ/Ι (Ρε) VI/Ι (Λα) III/Ι (Μι) Οι τέσσερεις παραπάνω κατηγορίες περιλαμβάνουν ιεραρχικά όλες τις σχέσεις τρίτης προς την κύρια βαθμίδα (i): α) τις σχετικές της τονικής και της υποδεσπόζουσας (III και VI), οι οποίες έχουν δύο κοινούς φθόγγους με την συγχορδία της τονικής β) τις σχετικές της ομώνυμης μείζονος και της (μείζονος) δεσπόζουσας (vi/i και iii/i), οι οποίες έχουν έναν κοινό φθόγγο με την συγχορδία της τονικής γ) τις ομώνυμες των σχετικών της τονικής και της υποδεσπόζουσας (iii και vi), οι οποίες έχουν έναν κοινό φθόγγο με την συγχορδία της τονικής και τέλος, δ) τις ομώνυμες των σχετικών της ομώνυμης μείζονος και της (μείζονος) δεσπόζουσας (VI/I και III/I), οι οποίες δεν έχουν κοινό φθόγγο με την συγχορδία της τονικής ε) Οι σχετικές των ομώνυμων των σχετικών (πρβλ. γ): III/vi (ΝτοÏ / Σι) III/iii (ΣολÏ / ΦαÍ) III/vii (ΡεÏ / ΝτοÍ) ς) Οι σχετικές των ομώνυμων των σχετικών της ομώνυμης μείζονος (πρβλ. δ): vi/ιι/ι (σι) vi/vi/ι (φαí) vi/iii/ι (ντοí) Οι δύο τελευταίες κατηγορίες (ε και ς) περιλαμβάνουν τις πλέον απομεμακρυσμένες τονικότητες / τονικές περιοχές, οι οποίες απέχουν κατά ημιτόνιο και τρίτονο από την τονικότητα αναφοράς Οι σχέσεις τρίτης μικρής αποφέρουν τρεις αναλογικούς, κυκλικούς τονικούς άξονες: 1. i (ντο) III (ΜιÏ) iii (μιï / ρεí) III/iii (ΣολÏ / ΦαÍ) vi/vi/ι (φαí) VI/Ι (Λα) vi/ι (λα) Ι (Ντο) i (ντο). v (σολ) VII (ΣιÏ) vii (σιï / λαí) III/vii (ΡεÏ / ΝτοÍ) vi/iii/ι (ντοí) III/Ι (Μι) iii/ι (μι) V (Σολ) v (σολ). iv (φα) VI (ΛαÏ) vi (λαï / σολí) III/vi (ΝτοÏ / Σι) vi/ιι/ι (σι) ΙΙ/Ι (Ρε) ii/ι (ρε) IV (Φα) iv (φα) Γ. Σε σχέσεις τρίτης μεγάλης (αντιθετικές και ομώνυμες) α) Αντιθετικές των κυρίων και δευτερευουσών βαθμίδων: [1α & 1β] i (ντο) VI (ΛαÏ) [8α & 8β] v (σολ) III [VI/v] (ΜιÏ) iv (φα) II N [VI/iv] (ΡεÏ / ΝτοÍ) [α] VII (ΣιÏ) iii/vii (ρε) [= ii/i] [β] β) Αντιθετικές των κυρίων και δευτερευουσών βαθμίδων της ομώνυμης μείζονος: [β & α] Ι (Ντο) iii/ι (μι) [10β & 10α] IV (Φα) vi/ι [iii/iv] (λα) V (Σολ) iii/v (σι) [1β] ii/ι (ρε) VI/ii/Ι (ΣιÏ) [= VII] [α] 1

γ) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών (πρβλ. α): III (Μι) iii/iii (σολí / λαï) [= vi/i] [α] VI (Λα) iii/vi (ντοí) [10α] ΙΙΙ/V (Σι / ΝτοÏ) iii/iii/v (ρεí / μιï) [= iii/i] [1α] vi/ii (σιï/λαí) [=vii/i] VI/vi/ii (ΣολÏ/ΦαÍ) [=VI/vii/i] [7β] δ) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών της ομώνυμης ελάσσονος (πρβλ. β): vi/i (λαï / σολí) VI/vi/i (Μι) [= III] [β] iii/i (μιï / ρεí) VI/iii/i (ΝτοÏ / Σι) [1β] vi/iv (ντοí) VI/vi/iv (Λα) [= VI] [10β] ΙΙΙ/VII/i (Ρε) [= II] iii/ιιι/vii/i (φαí) [= iii/ii] [α] ε) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών των ομώνυμων των αντιθετικών (πρβλ. γ): ΙΙΙ/III (ΛαÏ) [= VI/i] i (ντο) [9α] ΙΙΙ/VI (ΝτοÍ / ΡεÏ) [= II N ] iv (φα) [α] ΙΙΙ/III/V (ΜιÏ) [= ΙΙΙ/i] v (σολ) [α] vi/vi/ii (φαí) [= iii/ii] ΙΙ (Ρε) [β] ς) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών των ομώνυμων των αντιθετικών της ομώνυμης ελάσσονος (πρβλ. δ): vi/vi/i (μι) [= iii] I (Ντο) [1β] vi/iii/i (σι) [= iii/v] V (Σολ) [8β] vi/vi/iv (λα) [= vi] IV (Φα) [β] [7α] ΙΙΙ/ΙΙΙ/VII/i (ΦαÍ / ΣολÏ) [= VI/vii/i] vii/i (λαí / σιï) Με τις ενδείξεις [1α], [1β] κ.λπ. ανιχνεύεται η τοποθέτηση των ίδιων διαστημάτων μεγάλης τρίτης σε ανιούσα και κατιούσα φορά (ξεκινώντας από τον φθόγγο ντο στην χρωματική κλίμακα) στο πλαίσιο όλων των παραπάνω κατηγοριών Οι σχέσεις τρίτης μεγάλης αποφέρουν τέσσερεις αναλογικούς, κυκλικούς τονικούς άξονες: 1. Ι (Ντο) iii (μι) III (Μι) iii/iii [vi/i] (σολí / λαï) ΙΙΙ/III [VI/i] (ΛαÏ) i (ντο) Ι (Ντο). IV (Φα) vi [iii/iv] (λα) VI (Λα) iii/vi (ντοí) ΙΙΙ/VI [II N ] (ΝτοÍ / ΡεÏ) iv (φα) IV (Φα). V (Σολ) iii/v (σι) ΙΙΙ/V (Σι / ΝτοÏ) iii/iii/v [iii/i] (ρεí / μιï) ΙΙΙ/III/V [ΙΙΙ/i] (ΜιÏ) v (σολ) V (Σολ). ii (ρε) VI/ii [IV/IV ή VII/i] (ΣιÏ) vi/ii [vii/i] (σιï / λαí) VI/vi/ii [VI/vii/i] (ΣολÏ / ΦαÍ) vi/vi/ii [iii/ii] (φαí) ΙΙ (Ρε) ii (ρε) γ) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών (πρβλ. α): vi (λαï / σολí) VI/vi (Μι) [= III/Ι] [9α] iii (μιï / ρεí) VI/iii (ΝτοÏ / Σι) [α] vi/iv (ντοí) VI/vi/iv (Λα) [= VI/Ι] [α] ΙΙΙ/VII (Ρε) [= II/I] iii/ιιι/vii (φαí) [= iii/ii/ι] [7β] δ) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών της ομώνυμης μείζονος (πρβλ. β): III/Ι (Μι) iii/iii/ι (σολí / λαï) [= vi] [9β] VI/Ι (Λα) iii/vi/ι (ντοí) [β] ΙΙΙ/V (Σι / ΝτοÏ) iii/iii/v (ρεí / μιï) [= iii] [β] vi/ii/ι (σιï/λαí) [=vii] VI/vi/ii/Ι (ΣολÏ/ΦαÍ) [=VI/vii] [11α] ε) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών των ομώνυμων των αντιθετικών (πρβλ. γ): vi/vi (μι) [= iii/ι] I (Ντο) [α] vi/iii (σι) [= iii/v] V (Σολ) [1α] vi/vi/iv (λα) [= vi/ι] IV (Φα) [10α] ΙΙΙ/ΙΙΙ/VII (ΦαÍ / ΣολÏ) [= VI/vii] vii (λαí / σιï) [11β] ς) Αντιθετικές των ομώνυμων των αντιθετικών των ομώνυμων των αντιθετικών της ομώνυμης μείζονος (πρβλ. δ): ΙΙΙ/III/Ι (ΛαÏ) [= VI] i (ντο) [1β] ΙΙΙ/VI/Ι (ΝτοÍ / ΡεÏ) [= II N ] iv (φα) [β] ΙΙΙ/III/V (ΜιÏ) [= ΙΙΙ] v (σολ) [8β] vi/vi/ii/ι (φαí) [= iii/ii/ι] ΙΙ/Ι (Ρε) [7α] Με τις ενδείξεις [1α], [1β] κ.λπ. ανιχνεύεται η τοποθέτηση των ίδιων διαστημάτων μεγάλης τρίτης σε κατιούσα και ανιούσα φορά (ξεκινώντας από τον φθόγγο ντο στην χρωματική κλίμακα) στο πλαίσιο όλων των παραπάνω κατηγοριών Οι σχέσεις τρίτης μεγάλης αποφέρουν τέσσερεις αναλογικούς, κυκλικούς τονικούς άξονες: 1. i (ντο) VI (ΛαÏ) vi (λαï / σολí) VI/vi [III/Ι] (Μι) vi/vi [iii/ι] (μι) I (Ντο) i (ντο). v (σολ) III [VI/v] (ΜιÏ) iii (μιï / ρεí) VI/iii (ΝτοÏ / Σι) vi/iii [iii/v] (σι) V (Σολ) v (σολ). iv (φα) II N [VI/iv] (ΡεÏ / ΝτοÍ) vi/iv (ντοí) VI/vi/iv [VI/Ι] (Λα) vi/vi/iv [vi/ι] (λα) IV (Φα) iv (φα). VII (ΣιÏ) iii/vii [ii/i] (ρε) ΙΙΙ/VII [II/I] (Ρε) iii/ιιι/vii [iii/ii/ι] (φαí) ΙΙΙ/ΙΙΙ/VII [VI/vii] (ΦαÍ / ΣολÏ) vii (λαí / σιï) VII (ΣιÏ) 1

ΣιÏ σολ Σολ μι Μι ντοí ΝτοÍ λαí ΣιÏ σολ Σολ μι ΜιÏ ντο Ντο λα Λα φαí ΦαÍ ρεí ΜιÏ ντο Ντο λα ΛαÏ φα Φα ρε Ρε σι Σι σολí ΛαÏ φα Φα ρε ΡεÏ σιï ΣιÏ σολ Σολ μι Μι ντοí ΝτοÍ λαí ΣιÏ σολ ΣολÏ μιï ΜιÏ ντο Ντο λα Λα φαí ΦαÍ ρεí ΜιÏ ντο ΝτοÏ λαï ΛαÏ φα Φα ρε Ρε σι Σι σολí ΛαÏ φα Μι ντοí ΡεÏ σιï ΣιÏ σολ Σολ μι Μι ντοí ΝτοÍ λαí Λα φαí ΣολÏ μιï ΜιÏ ντο Ντο λα Λα φαí ΦαÍ ρεí Ρε σι ΝτοÏ λαï ΛαÏ φα Φα ρε Ρε σι Σι σολí Σολ μι Μι ντοí ΡεÏ σιï ΣιÏ σολ Σολ μι Μι ντοí Ντο λα Λα φαí ΣολÏ μιï ΜιÏ ντο Ντο λα Λα φαí Φα ρε Ρε σι ΝτοÏ λαï ΛαÏ φα Φα ρε Ρε σι ΣιÏ σολ Σολ μι Μι ντοí ΡεÏ σιï ΣιÏ σολ Σολ μι ΜιÏ ντο Ντο λα Λα φαí ΣολÏ μιï ΜιÏ ντο Ντο λα ΛαÏ φα Φα ρε Ρε σι ΝτοÏ λαï ΛαÏ φα Φα ρε Υπόμνημα: Οι σχέσεις πέμπτης τοποθετούνται στον κάθετο άξονα κάθε βήμα προς τα κάτω στην ίδια στήλη δηλώνει μετατόπιση προς την κατεύθυνση των υφέσεων, ενώ κάθε βήμα προς τα πάνω στην ίδια στήλη δηλώνει μετατόπιση προς την κατεύθυνση των διέσεων Οι σχέσεις τρίτης μικρής τοποθετούνται στον οριζόντιο άξονα, με εναλλαγή σχετικής ελάσσονος και ομώνυμης μείζονος προς τα δεξιά στην ίδια γραμμή ή σχετικής μείζονος και ομώνυμης ελάσσονος προς τα αριστερά στην ίδια γραμμή (ανάμεσα σε δύο σχετικές τονικότητες σημειώνεται ένα βέλος διπλής κατευθύνσεως, ενώ ανάμεσα σε δύο ομώνυμες τονικότητες σημειώνεται μία παύλα) Οι σχέσεις τρίτης μεγάλης τοποθετούνται διαγώνια στο παραπάνω διάγραμμα: η πορεία από μία μείζονα προς την ελάσσονα αντιθετική της δηλώνεται με βήμα προς τα δεξιά στην υπερκείμενη γραμμή, ενώ η πορεία από μία ελάσσονα προς την μείζονα αντιθετική της δηλώνεται με βήμα προς τα αριστερά στην υποκείμενη γραμμή, όπως καταδεικνύουν και τα βέλη διπλής κατευθύνσεως σε κλίση μοιρών Ένα παρόμοιο πλέγμα / δίκτυο τονικών σχέσεων παρουσιάζεται για πρώτη φορά από τον Gottfried Weber, Versuch einer geordneten Theorie der Tonsezkunst (zum Selbstunterricht, mit Anmerkungen für Gelehrtere) Erster Band: Grammatik der Tonsezkunst, B. Schott, Mainz 1817, σ. 01 ( Tabelle aller Tonarten-Verwandtschaften ) το μόνο στοιχείο που απουσιάζει από το συγκεκριμένο διάγραμμα είναι ουσιαστικά οι σχέσεις τρίτης μεγάλης Αυγούστου 018 / αναθεώρηση: 1 Δεκεμβρίου 018 Ιωάννης Φούλιας 1