ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ»

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ» ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Α3 ΓΙΑ ΤΟ PROJECT ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ Το Project μπορεί να οριστεί ως διαθεματικός και διεπιστημονικός κύκλος δραστηριοτήτων με στόχο τη διερεύνηση κάποιου θέματος. Απαιτείται η συνεργασία του εκπαιδευτικού με τους μαθητές, ενώ ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι κυρίως καθοδηγητικός και υποβοηθητικός. Οι μαθητές δραστηριοποιούνται, συμμετέχουν και βιώνουν την πρόοδο της μαθησιακής διερεύνησης. Φέτος στο σχολείο μας διαλέξαμε ως θέμα «Το σώμα μου» για να το επεξεργαστούμε σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι στόχοι ήταν γνωστικοί αλλά και ψυχοσυναισθηματικοί: να μάθουν τα παιδιά για το ανθρώπινο σώμα, να γνωρίσουν τα μέλη και τη λειτουργία τους, αλλά ακόμα να εξοικειωθούν, να νιώσουν άνετα τόσο με το σώμα τους όσο και με το σώμα του άλλου. Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πολλά: βιβλία, παιδικές εγκυκλοπαίδειες, βιωματικές δραστηριότητες, η τέχνη (ζωγραφική, μουσική), κ.ά. Στη συνέχεια θα αναφερθούν οι δραστηριότητες που έλαβαν χώρα στο τμήμα του Α3. Το πλάνο διδασκαλίας είχε ως εξής: α) Διατροφή για ένα δυνατό και υγιές σώμα β) Κανόνες υγιεινής για ένα καθαρό σώμα γ) Μαθαίνω για το ανθρώπινο σώμα δ) Γνωρίζω το σώμα μου μέσα από βιωματικές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες των κατηγοριών γ και δ, δεν αναφέρονται με χρονολογική σειρά αλλά με τυχαία, καθώς κάποιες από αυτές έγιναν την ίδια μέρα και περισσότερες από μια φορές. ΕΝΑ ΜΑΓΕΥΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΓΕΥΣΕΩΝ Πριν ξεκινήσουμε να μιλάμε για το σώμα μας, διαβάσαμε το βιβλίο της Ομάδας Αγωγής Υγείας του Λεοντείου Λυκείου Πατησίων «Ένα μαγευτικό ταξίδι». Εκεί γνωρίσαμε τη Μίνα τη Βιταμίνα, η οποία ξεκίνησε ένα μαγευτικό ταξίδι στις τροφές καισ τις γεύσεις. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού έκανε πολλές στάσεις σε υγιεινές και σε μη υγιεινές τροφές. Μάθαμε πως, για να διατηρούμε ένα δυνατό και υγιές σώμα, πρέπει να υιοθετήσουμε σωστές διατροφικές συνήθειες. Τα φρούτα, τα λαχανικά, το κρέας και το γάλα είναι μερικά από τα τρόφιμα που βοηθούν στη σωστή λειτουργία του σώματός μας. Αντίθετα, τα γλυκά, τα τσιπς και τα αναψυκτικά είναι κακές διατροφικές συνήθειες, που πρέπει να έχουν περιορισμένη θέση στην καθημερινότητά μας. Τα παιδιά, καθώς ταξιδεύαμε στις τροφές και τις γεύσεις, θυμήθηκαν και ανέφεραν τις δικές τους διατροφικές συνήθειες. Μίλησαν για τη σπιτική πίτσα, το κέικ της μαμάς και για το παγωτό βανίλια που φτιάχνουμε το καλοκαίρι με τη μαμά. H ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Η Μίνα η Βιταμίνα μάς σύστησε την πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής. Η Ελλάδα όπως και οι άλλες χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοντέλο διατροφής, το οποίο κρίνεται ως ιδανικό για την υγεία και τη μακροζωία. Έτσι, λοιπόν, φτιάξαμε τη δική μας πυραμίδα. Προμηθευτήκαμε από την κα Χριστίνα Σαρηγιάννη σχέδια με όλα τα είδη διατροφής (κρέας, φρούτα,

σοκολάτα, αναψυκτικά, κ.ά.). Τα σχέδια αυτά διανεμήθηκαν στους μαθητές, οι οποίοι τα ζωγράφισαν και τα έκοψαν. Ο εκπαιδευτικός σχεδίασε σε χαρτόνι την πυραμίδα, χωρίζοντάς τη σε τρία μέρη ανάλογα με τη συχνότητα που πρέπει να λαμβάνεται το κάθε φαγητό από τον άνθρωπο: κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα, κάθε μήνα. Έπειτα, τα παιδιά κόλλησαν τα φαγητά στο σωστό μέρος. Η πυραμίδα κολλήθηκε στην πόρτα της τάξης. ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ Η εκπαιδευτικός ζήτησε από τους μαθητές να ψάξουν στο σπίτι τους και να βρουν φωτογραφίες με μια υγιεινή τροφή και μια μη υγιεινή τροφή. Οι μαθητές έφεραν ό,τι ζητήθηκε, κυρίως αποκόμματα από εφημερίδες και περιοδικά. Με χαρτόνι φτιάξαμε ένα δέντρο με πυκνό φύλλωμα, το οποίο χωρίστηκε σε καλό και κακό. Οι μαθητές κόλλησαν τις υγιεινές τροφές στην πλευρά του καλού και τις μη υγιεινές στην πλευρά του κακού. Το δέντρο κολλήθηκε στην πόρτα της τάξης. Στόχος των τριών πρώτων δραστηριοτήτων: Τα παιδιά να γνωρίσουν και να μιλήσουν για τις υγιεινές και μη υγιεινές τροφές. ΚΑΝΟΝΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Έκτος από δυνατό και υγιές σώμα, πρέπει να φροντίζουμε και για ένα καθαρό σώμα. Η καθαριότητα είναι καλό να αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ζωής μας, ιδιαίτερα μάλιστα η καθαριότητα του σώματός μας. Άλλωστε μην ξεχνάμε τη λαϊκή ρήση «Η καθαριότητα είναι η μισή αρχοντιά». Στο εγχείρημα της διερεύνησης των κανόνων υγιεινής και καθαριότητας και πάλι μας βοήθησε η Ομάδα Αγωγής Υγείας του σχολείου με το βιβλιαράκι «Μικρός οδηγός για να είμαι καθαρός». Στο βιβλίο αυτό διαβάσαμε και μάθαμε για τον τρόπο που καθαρίζουμε κάθε μέρος του σώματός μας: τα μαλλιά, τα αυτιά, τα μάτια, τα δόντια, τα χέρια, τα πόδια και το υπόλοιπο σώμα. Ακόμα, έγινε αναφορά και στο πλύσιμο των ρούχων. Τα παιδιά μίλησαν για τις δικές τους συνήθειες. Πολλές από αυτές ταίριαζαν με τους κανόνες, ενώ υπήρχαν και πληροφορίες που ήταν άγνωστες στα παιδιά όπως φάνηκε από την έκπληξη με την οποία τις αντιμετώπισαν. Σε συνάρτηση με την καθαριότητα, αναφερθήκαμε στη γρίπη, στους ιούς και στα μικρόβια. Με απλό τρόπο μιλήσαμε για τον τρόπο που κολλάμε τις ασθένειες. Επιπρόσθετα, μιλήσαμε για τα μικρόβια, για το τι είναι αυτά, για τα καλά και τα κακά μικρόβια. Είδαμε βίντεο που έδειχνε τα μικρόβια μέσα από το μικροσκόπιο καθώς και την αναπαραγωγή αυτών. Τα παιδιά, σε φύλλο δραστηριότητας, ζωγράφισαν τα μικρόβια όπως φαντάζονται και νομίζουν ότι είναι. Μοιράστηκαν φωτοτυπίες με δραστηριότητες και ασκήσεις που σχετίζονταν με την καθαριότητα. Στόχος δραστηριότητας: Τα παιδιά να γνωρίσουν τους κανόνες υγιεινής. ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ. ΤΙ ΕΙΝΑΙ; Στο σημείο αυτό τα παιδιά καλούνται να μάθουν για την υπόσταση του ανθρώπινου σώματος, για τα μέρη από τα οποία αποτελείται και για τη λειτουργία αυτών. Ο γνωστικός αυτός στόχος πρέπει να έρθει στα μέτρα των μαθητών της Α τάξης, καθώς εύκολα γίνεται αντιληπτό πως περνάμε σε επιστημονικά θέματα που μπορεί να μην είναι κατανοητά από τα παιδιά. Έτσι,

λοιπόν, ο εκπαιδευτικός ζήτησε από τους μαθητές να φέρουν βιβλία και παιδικές εγκυκλοπαίδειες που έχουν στο σπίτι τους. Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν με θέρμη καθώς έφεραν μεγάλο αριθμό αξιόλογων βιβλίων και παιδικών εγκυκλοπαιδειών. Τα βιβλία αυτά συζητήθηκαν στην τάξη και μας έδωσαν τη δυνατότητα να μιλήσουμε για το κάθε μέρος του σώματος ξεχωριστά και για τη δουλειά που κάνει. Ύστερα, κάθε βιβλίο περνούσε από θρανίο σε θρανίο και τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να το ξεφυλλίσουν και να δουν τις εντυπωσιακές εικόνες. Στόχος: Τα παιδιά να μάθουν για τα μέρη του ανθρώπινου σώματος και τη λειτουργία τους. ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ Α3! Ήρθε η ώρα να φτιάξουμε ένα ανθρώπινο σώμα! Σε χαρτί του μέτρου και με μοντέλο έναν μαθητή, σχεδιάσαμε ένα ανθρώπινο σώμα. Στη συνέχεια και με τη βοήθεια των παιδικών εγκυκλοπαιδειών, τα παιδιά ζωγράφισαν τον άνθρωπο παρουσιάζοντας τόσο εξωτερικά μέλη (χέρι, μάτια, κ.ά.) όσο και εσωτερικά (πνεύμονες, φλέβες, κ.ά.). Το σώμα αυτό ονομάστηκε «Το σώμα του Α3» και κολλήθηκε στην πόρτα. Στόχος: Τα παιδιά να μάθουν και να αναγνωρίσουν τα μέλη του σώματος. ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ Τα παιδιά στέκονται όρθια σε ευθείες γραμμές. Ο εκπαιδευτικός τούς ζητάει να κλείσουν τα μάτια, να χαλαρώσουν τους ώμους και τα χέρια τους και να κουνήσουν το κεφάλι τους κυκλικά με χαλαρό τρόπο. Έπειτα, τους ζητάει να ακουμπήσουν τα χέρια τους στο επάνω μέρος του κεφαλιού και να συνεχίσουν κατεβαίνοντας προς τα κάτω. Με αυτόν τον τρόπο ακουμπούν κάθε μέρος του σώματος. Ένας μαθητής λέει δυνατά το μέρος που ακουμπά κάθε φορά. Η άσκηση επαναλαμβάνεται τρεις φορές ξεκινώντας από το κεφάλι και συνεχίζοντας πίσω, μπροστά και δεξιά για να συναντήσουμε κάθε μέρος του σώματος. Στόχος: Τα παιδιά να μάθουν το σώμα τους, ψηλαφίζοντάς το. Να χαλαρώσουν από την ένταση της μέρας. ΧΟΚΙ ΠΟΚΙ Το Χόκι Πόκι είναι ένα παιδικό τραγούδι που καλεί τα παιδιά να χορέψουν και κάθε φορά να σηκώνουν και να κουνούν ένα μέρος του σώματός τους. Το λάτρεψαν! Το Χόκι Πόκι : http://www.youtube.com/watch?v=p7kyl1h_lue Στόχος: Τα παιδιά να κάνουν κινησιολογικές ασκήσεις μέσα από τον χορό. «ΑΣ ΚΟΛΛΗΣΟΥΜΕ» Τα παιδιά φτιάχνουν δύο κύκλους των 10 παιδιών (ο κύκλος πρέπει να έχει ζυγό αριθμό παιδιών). Στην αρχή ο εκπαιδευτικός καλεί τα παιδιά να πιάσουν ένα μέρος του σώματός τους: «Ας πιάσουμε όλοι το αυτί μας, ας πιάσουμε τώρα το γόνατό μας». Ύστερα, τους ζητάει να χωριστούν σε ζευγάρια και να ενώσουν το μέρος τους σώματος που τους λέει: «Ας ενώσουμε τα μάγουλά μας, ας ενώσουμε τα γόνατά μας». Τα παιδιά στην αρχή γελούσαν και ντρέπονταν,

όταν έπρεπε να ενώσουν τα μάγουλα ή τα αυτιά τους, με τον χρόνο όμως και την επανάληψη των ασκήσεων ένιωσαν πιο άνετα. Στόχος: Τα παιδιά να εξοικειωθούν με το σώμα τους και με το σώμα του άλλου, να έρθουν πιο κοντά με τον διπλανό τους. Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ Τα παιδιά χωρίζονται σε ζευγάρια. Το ένα παιδί γίνεται πρότυπο συμπεριφοράς και το άλλο προσπαθεί να μιμηθεί τις κινήσεις του πρώτου, είναι δηλαδή ο καθρέφτης. Στην πρώτη φάση το παιδί-πρότυπο κάνει κινήσεις μόνο στο πρόσωπο και στη δεύτερη συνεχίζει στο υπόλοιπο σώμα. Οι ρόλοι αλλάζουν εναλλάξ. Τα παιδιά φάνηκε να παρατηρούν ιδιαίτερα το πρότυποσυμπεριφοράς. Ωστόσο, στην αρχή δεν έκαναν πολλές και διαφορετικές κινήσεις. Έτσι, ο εκπαιδευτικός έγινε για λίγο πρότυπο-συμπεριφοράς και έκανε πολλές κινήσεις που ώθησαν τα παιδιά στο να τσαλακωθούν και να βάλουν ποικιλία στις κινήσεις τους. Στόχος: Τα παιδιά ασκούνται κινησιολογικά. Ιδιαίτερα, το παιδί-καθρέφτης καλείται να αυξήσει την παρατηρητικότητά του και να ελέγξει τις κινήσεις του, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για παιδιά μικρής ηλικίας. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑ Ο εκπαιδευτικός συζητά με τα παιδιά για τα συναισθήματά μας. Το σώμα μας πάντα δείχνει τι αισθανόμαστε και, παρατηρώντας το σώμα κάποιου, μπορούμε να καταλάβουμε πώς νιώθει. Γενικά, υπάρχουν χειρονομίες κι άλλες κινήσεις που υποδηλώνουν τα συναισθήματά μας. Έτσι, λοιπόν, τέσσερα παιδιά καλούνται να εκφράσουν ένα συναίσθημα: χαρά, στενοχώρια, έκπληξη και θυμό. Έπειτα, συζητάμε για αυτές τις κινήσεις και για τις αντιδράσεις που έχουμε π.χ. όταν θυμώνουμε, μπορεί να μην ελέγξουμε τις κινήσεις μας και να χτυπήσουμε ή σπρώξουμε κάποιον, πράγμα που δεν είναι σωστό! Στόχος: Τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν πως με το σώμα εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και να προσπαθήσουν να ελέγξουν τις κινήσεις τους σε συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές. ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ, Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ Στο μάθημα 41-«Ο χρόνος», στα Μαθηματικά μαθαίνουμε τις τέσσερις εποχές. Με αφορμή αυτό το μάθημα ακούμε τις «4 Εποχές» του Vivaldi: http://www.youtube.com/watch?v=grxofemo3ha. Τα παιδιά κάνουν έναν μεγάλο κύκλο, χωρίς να ακουμπάει ο ένας τον άλλο. Καθώς ακούν τη μουσική της κάθε εποχής, κλείνουν τα μάτια και εκφράζουν τα συναισθήματά τους με το σώμα τους, χωρίς να μιλούν. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα ήταν σχετικά δύσκολη, καθώς οι μαθητές δυσκολεύτηκαν να ταυτίσουν τα συναισθήματά τους με τη μουσική. Στο χειμώνα φάνηκαν κινήσεις φόβου, οι οποίες εύκολα βγαίνουν από το μουσικό σύνολο. Στόχος: Τα παιδιά να εκφράσουν συναισθήματα μέσα από το σώμα τους. ΑΛΛΑΖΩ ΣΩΜΑ! Ο εκπαιδευτικός ζητάει από τα παιδιά να περπατήσουν σαν να είναι κάτι άλλο, σαν να έχουν κάποιο άλλο σώμα. Τα παιδιά, λοιπόν, στέκονται στον πίσω τοίχο

της τάξης και στις γωνίες. Για να μην μπερδευτούμε, δεν περπατούν όλα μαζί αλλά πέντε-πέντε. Λέει ο εκπαιδευτικός: «Τώρα περπατάμε σαν λιοντάρια, τώρα σαν μυρμήγκια, τώρα σαν ένας πολύ ψηλός άνθρωπος και τώρα σαν ένας χοντρούλης άνθρωπος, κ.ά.». Τα παιδιά άλλαζαν τις κινήσεις τους, έσκυβαν όταν έκαναν κάποιο μικρόσωμο ζώο και προσπάθησαν να ψηλώνουν όταν έκαναν κάποιο ψηλό και μεγαλόσωμο ζώο. Στο τέλος, όλοι μαζί κάναμε τα μυρμήγκια και μαζευτήκαμε στο κέντρο, επειδή θέλαμε να προστατευτούμε από κάποιον που ήθελε να μας πατήσει. Η αγκαλιά είχε σκοπό την ενίσχυση της ομαδικότητας και της αλληλεγγύης. Στόχος: Τα παιδιά να εξοικειωθούν με το σώμα τους και να νιώσουν για λίγο πώς μπορεί να κινείται κάποιος διαφορετικά από εμάς. ΠΡΟΣΠΑΘΩ ΝΑ ΚΙΝΗΘΩ ΧΩΡΙΣ Ο εκπαιδευτικός ζητάει από τα παιδιά να κινηθούν μη έχοντας κάποια από τις λειτουργίες του σώματος. Για παράδειγμα, ζητάει από τα παιδιά να περπατήσουν με ένα πόδι, με κλειστά μάτια, να περάσει από τους διπλανούς του, χωρίς να κουνά τα χέρια, κ.ά. Στόχος: Τα παιδιά να μάθουν να ελέγχουν τις κινήσεις τους και να καταλάβουν πώς ζουν και κινούνται οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες. ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΦΑΓΗΤΑ Ο εκπαιδευτικός φέρνει στην τάξη διάφορα φαγητά, όπως μακαρόνια, πένες χρωματιστές, αστράκι, φασόλια, αμύγδαλα, δημητριακά, κ.ά. Ύστερα, ζητά από τους μαθητές να φτιάξουν με τον διπλανό τους (σε ζευγάρια) ένα πρόσωπο ή ένα σώμα με τα υλικά-φαγητά που τους έχουν δοθεί. Στόχος: Τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους για να φτιάξουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο ή σώμα. ΤΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΣΩΜΑ Ο εκπαιδευτικός δείχνει στα παιδιά διάφορες εικόνες με ψηφιδωτά και τους εξηγεί την τεχνική του ψηφιδωτού. Ακόμα, ζητά από τα παιδιά να φέρουν από το σπίτι τους παλιά περιοδικά και εφημερίδες. Στην τάξη έχουμε χαρτί του μέτρου. Ένα παιδί κάνει το μοντέλο και σχεδιάζουμε το σώμα του στο χαρτί. Έπειτα, μια ομάδα παιδιών κόβει σε μικρά κομμάτια τα χαρτιά από τις εφημερίδες και τα περιοδικά, δημιουργώντας ψηφίδες. Τους ζητάμε να κόβουν κομμάτια σε ομάδες χρωμάτων αλλά και ανακατεμένα. Τα υπόλοιπα παιδιά κολλάνε τις ψηφίδες στο σώμα. Ιδιαίτερη σημασία δίνουμε στο πρόσωπο. Φτιάξαμε ένα ψηφιδωτό σώμα! Στόχος: Τα παιδιά να δημιουργήσουν ένα σώμα με μια εναλλακτική τεχνική. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Είναι σίγουρο πως η διαδικασία του Project ήταν αρκετά εποικοδομητική και δημιουργική. Οι στόχοι που τέθηκαν στην αρχή προσπαθήσαμε να επιτευχθούν μέσα από τις συγκεκριμένες δραστηριότητες. Κάποιες από αυτές ήταν αρκετά επιτυχημένες ως προς την αλλαγή των στάσεων των παιδιών και το ενδιαφέρον που έδειξαν, ενώ άλλες δεν ήταν το ίδιο πετυχημένες, κυρίως επειδή δυσκόλεψαν τα παιδιά να τις φέρουν εις πέρας και να εμβαθύνουν στο ψυχοσυναισθηματικό υπόβαθρο που μάλλον απαιτούσαν.

Πιο συγκεκριμένα, θεωρούμε, ότι τα παιδιά ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τη λειτουργία και τα μέλη του σώματος και ήταν πολύ περίεργα ως προς αυτό. Τους ενδιέφεραν τα θέματα διατροφής και καθαριότητας, καθώς άπτονταν της καθημερινότητάς τους. Οι δραστηριότητες που απαιτούσαν ενσυναίσθηση και ανεπτυγμένη φαντασία («Αλλάζω σώμα», «Οι τέσσερις εποχές,..», «Πρόσωπα και σώματα από φαγητά») δεν ήταν το ίδιο επιτυχημένες από όλα τα παιδιά. Ακόμα, η διαδικασία του project ήταν ευέλικτη και η αποσπασματικότητα των δραστηριοτήτων βοήθησε στην προσαρμογή στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Εν τέλει, η δράση ήταν ενδιαφέρουσα για τον εκπαιδευτικό και εποικοδομητική για τα παιδιά, χωρίς ωστόσο να λείπουν σημεία βελτίωσης για αντίστοιχες κινήσεις στο μέλλον. Λένα Τσιρίκου