1
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το 1 ο Διεθνές Συνέδριο Πράσινων Υποδομών διοργανώθηκε από την Επιτροπή Περιβάλλοντος (Ε.Π.) και τη Δομή Απασχόλησης και Σταδιοδρομίας (ΔΑΣΤΑ) του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης (ΑΤΕΙΘ). Από τη θέση αυτή θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους που με οποιονδήποτε τρόπο βοήθησαν στην πραγματοποίηση αυτού του Συνεδρίου. Ειδικότερα, τον Πρόεδρο κ. Π. Καρακολτσίδη και τη Διοίκηση του ΑΤΕΙΘ, τους Χορηγούς του Συνεδρίου, τη ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, την Εταιρεία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), τα μέλη και το προσωπικό της Επιτροπής Περιβάλλοντος και της ΔΑΣΤΑ, τους εθελοντές φοιτητές και συνεργάτες της Ε.Π. και όλους τους Έλληνες και ξένους ομιλητές του Συνεδρίου. Πιστεύουμε, ότι το Συνέδριο αυτό θα σημαδέψει όχι μόνο το δρόμο προς τη Πράσινη Ανάπτυξη που τόσο έχει ανάγκη η χώρα μας αυτό το καιρό, αλλά και μια νέα ουσιαστική προσέγγιση της ανώτατης τεχνολογικής εκπαίδευσης στην σημερινή τεχνογνωσία και την επιστημονική γνώση στην Ελλάδα. Αν. Καθηγητής Κωνσταντινίδης Δημήτριος Επιστ. Υπεύθυνος ΔΑΣΤΑ & Διευθυντής ΣΤΕΦ Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Καθηγητής Βοσνιάκος Φωκίων Πρόεδρος Επιτροπής Περιβάλλοντος Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης 2
INTRODUCTION The 1 st International Conference on GRΕΕΝ INFRASTRACTURE is co-organized by the Environmental Committee (E.C) and the Employment and Career Center (ECC) of the Alexander Technological Educational Institution of Thessaloniki (ATEI-Thessaloniki). On this occasion, we would like to express our thanks to everybody who contributed to the realization of the Conference. In particular, we thank the President Prof. P. Karakoltsidis and the Administration of ATEI of Thessaloniki, our sponsors Piraeus Bank, the Water Supply-Sewerage Company of Thessaloniki, National Strategic Reference Framework, the members and the personnel of the Environmental Committee and Employment and Career Center, the volunteer students and collaborators of the Environmental Committee and al the Greek and foreign Speakers of the Conference. We indeed believe that this Conference will be significant not only for the Green Development, which is very much needed today by our country, but also for a pragmatic approach to the updating of the knowledge and know-how of higher technological education in Greece. Assoc. Professor Dr. D. Konstantinidis Scientist s responsible for Prof. Fokion Vosniakos President of the Environmental Committee Employment and Career Center and Dean of Technological Application Faculty 3
1 η Θεματική Ενότητα Σχεδιασμός Πράσινων Έργων Υποδομής Προεδρείο: Δ. Κωνσταντινίδης, Φ. Βοσνιάκος, Φ. Καρυπίδης ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΛΙΔΑ «Συναινετικό και Υλοποιήσιμο Σχέδιο για την Θεσσαλονίκη», Μαγκριώτης Ι. «Consensual and Achievable Master Plan for Thessaloniki», Magriotis I. 5 «Πράσινη Ανάπτυξη στην Εποχή της Οικονομικής και Οικολογικής Κρίσης», Μυλόπουλος Ι. «Green Development in the Age of Economic and Environmental Crisis», Μilopoulos Ι. 6 «Σχεδιασμός και Οργάνωση του Τομέα Ύδρευσης- Αποχέτευσης», Παπαδάκης Ν. «Planning and Organization of Water supply- Sewerage sector» Papadakis N. 7 «Επίπεδα Συγκεντρώσεων και Επιπτώσεις των Υπολειμμάτων Φυτοφαρμάκων στο Περιβάλλον και τα Γεωργικά Προϊόντα», Αλμπάνης Τρ. «Pesticide concentration levels and ecological risk assessment in natural waters and agricultural products of Greece», Albanis Tr. 8 «Τα Μεγάλα Τεχνικά Έργα Οδοποιίας και η Προστασία του Περιβάλλοντος», Μουρατίδης Αν., Σακουμπέτα Ε. «Major highway construction projects and environmental protection», Mouratidis An., Eleni Sakoubenta. 10 «Μετρό και Πράσινη Ανάπτυξη», Κωνσταντινίδης Γ. «Subway and Green Development», Kontantinidis G. 13 1 Ά Θεματική Ενότητα Σχεδιασμός Πράσινων Έργων Υποδομής Προεδρείο: Γ. Βασιλικιώτης, Δ. Κοτζιάς, Θ. Δημόπουλος ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΛΙΔΑ «Στοχευμένο Πρόγραμμα Πράσινης Ανάπτυξης: Επενδύσεις σε Περιβαλλοντικές Υποδομές και Πράσινες Επιχειρήσεις σε Βιομηχανικές Περιοχές», Ζάβρας Βρ. «Investments in environmental infrastructure and green businesses in industrial area», Zavras V. 15 «Εξοικονόμηση Ενέργειας, Οικοδομικά Υλικά και Ποιότητα Ατμόσφαιρας Εσωτερικών Χώρων», Κοτζιάς Δ. «Energy saving, building products and indoor air quality», Kotzias D. 17 «Sustainable Coastal Development: A Challenging Trial on the Aegean Coast», Otay E. 19 4
«Renewable Energies in the Green Infrastructure The Example of Germany: Success, Problems and Solutions», Kuhnke K. 20 «Natural Organic Matter in the environment: from Supramolecular structure to Humeomic», Piccolo Al. 21 2 η Θεματική Ενότητα Πράσινη Επιχειρηματικότητα Χρηματοδοτικές Ευκαιρίες Προεδρείο: Ν. Τσίτσης, Γ. Κοκκίνης, Σ. Αγγελόπουλος ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΛΙΔΑ «Κατασκευή και Περιβάλλον», Κούτρας Δ. «Construction and Environment», Koutras D. 22 «Οι Εξελίξεις στο Δίκαιο του Περιβάλλοντος», Παναγοπούλου Ι. «The Developments in Environmental Legislation», Panagopoulou I. 23 «Παράμετροι Κατασκευής Δημοσίων Έργων στα Πλαίσια της Πράσινης Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης», Σίμας Μ. «Parameters for the Construction of Public Works in the framework of Green Entrepreneurship and Development» Simas M. 25 «Πράσινη Ανάπτυξη και Νέες Προκλήσεις για τους Μελετητές», Λουκάτος Α. «Green Development and New Challenges for Speculators», Loukatos A. 26 «Επιχειρηματικά Μοντέλα στην Πράσινη Οικονομία», Κοκκίνης Γ., Αβδημιώτης Σ., Γαρυφάλλου Μ. «Business Models in Green Economy», Kokkinis G., Avdimiotis S., Garifallou M. 27 «ΣΙΘΩΝ: Εφαρμογή και Αξιολόγηση Επίγειων και Εναέριων Μεθόδων Τηλεματικής στον Έγκαιρο Εντοπισμό - Αναγγελία - Παρακολούθηση των Δασικών Πυρκαγιών», Κωνσταντινίδης Π. «SITHON: Application and evaluation of terrestrial and aerial scouting methods in the early location - notification monitoring of forest fires», Konstantinidis P. 29 «Χρηματοδοτώντας την Προσαρμογή μιας Υφιστάμενης Επιχείρησης σε Πράσινη», Γεωργίου Χ. «Financing the adaptation of a Subordinate Business into Green», Georgiou Ch. 30 5
3 η Θεματική Ενότητα. Προστασία Περιβάλλοντος και Ανάπτυξη Προεδρείο: Ε. Κυρανάς, Κ. Νικολάου, Κ. Παπαθεοδώρου ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΛΙΔΑ «Έργα Διαχείρισης Περιβάλλοντος: Προϋπόθεση βιώσιμης ανάπτυξης», Μίχου Άννα 31 «Προκλήσεις και Προσεγγίσεις στη Δόμηση του Περιβάλλοντος με Υλικά Υψηλής Επιτελεστικότητας», Κωνσταντινίδης Δ. «Challenges and Approaches in construction with high performance materials», Konstantinidis D. 33 «Μελέτη για τα Οικονομικά Οφέλη της Βιώσιμης Κατασκευής», Μανωλιάδης Ο. «Assessing the economic benefits of sustainability», Manoliadis O. 34 «Η Συμβολή του Αστικού Πράσινου στην Πράσινη Ανάπτυξη της Πόλης», Νικολάου Κ. «The contribution of urban green to the city green development», Nikolaou K. 36 «Διασυνοριακή Ρύπανση- Αξιός Ποταμός», Βοσνιάκος Φ., T. Αλμπάνης, Γ. Βασιλικιώτης, M. Kochubovski, D. Gjorjev, K. Νικολάου,K. Βοσνιάκος «Transboundary Pollution: Axios- Vardar river study case», Vosniakos F.K., Αlbanis Τ., Basilikiotis G.,Kochubovski M., Gjorjev D., Nikolaou, K. Vosniakos K. 37 «Ανάπτυξη και Εφαρμογή ΕΜΑS στο ΑΤΕΙΘ», Κυρανάς Ε. «ΕΜΑS Development and Application in Alexander Technological Educational Institution of Thessaloniki», Κiranas Ε. 38 3 A Θεματική Ενότητα Προστασία Περιβάλλοντος και Ανάπτυξη Προεδρείο: Γ. Χαραλαμπίδης, Θ.Παπαλιάγκας, Σ. Μπάσμπας, ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΛΙΔΑ «Ήπια Μέσα Μεταφοράς», Μπάσμπας Σ. «Soft Public Transportation», Basbas S. 40 «Δείκτες Επικινδυνότητας της Λίμνης Πολυφύτου, Δυτική Μακεδονία», Χαραλαμπίδης Γ., Ο. Μανωλιάδης, Α. Ασβεστά, Χ. Άκρατος Κ. Ι. Βατάλης «Sustainability indicators of Polyfyto Lake in the region of Western Macedonia Greece», Charalambidis G., Vatalis K. I., Manoliadis O., Asvesta A., Akratos C. 41 6
«Δορυφορική Τεχνολογία και Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών για την Προστασία και τη Διαχείριση Υπόγειων Νερών στα Πλαίσια μιας Πράσινης Ανάπτυξης», Παπαθεοδώρου Κ., Βεράνης Ν. «Satellite Technology and Geographic Information Systems for the Protection and Management of Underground Waters in the Frames of a Green Development», Papatheodorou, Veranis N. 43 «Συγκριτική Αξιολόγηση και Διαχείριση Κατολισθήσεων Κατά Μήκος Οδικών Αξόνων», Παπαλιάγκας Θ. «Risk assessment and management of landslide along roadways», Papaliagas Th. 45 «Μεγάλα Οδικά Έργα Πεδία Εφαρμογής με Στόχο την Προστασία του Περιβάλλοντος», Βουμβουλάκη Ν. Γεωργιάδου Ν. «Major road projects Implementation level of Environmental protection», Voumvoulaki N., Georgiadou N. 47 «Η Ποιότητα του Αέρα Πρωτεύων Στοιχείο στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων», Πεχλιβανίδης Γ. «The significance of air quality on environmental impact assessment», Pechlivanidis G. 49 «Ο Σιδηρόδρομος, Ένα Οικολογικό Μέσο Μεταφοράς», Δημόπουλος Θ. «Railway, an ecological means of transport - The relationship with the environment», Dimopoulos T. 50 «Αειφόρος Ανάπτυξη και Κατασκευή», Αναγνωστόπουλος Κ.- Βοσνιάκος Κ. «Sustainable Development and Constructions», Anagnostopoulos K., Vosniakos Κ. 51 «Προστασία Ακτών από Διάβρωση με Ήπια Τεχνικά Μέτρα», Χριστόπουλος Σ. «Protection of eroding coasts with soft technical measures», Hristopoulos S. 53 «Οδός και Περιβάλλον: Η Περίπτωση της Εξωτερικής Περιφερειακής Θεσσαλονίκης», Κωνσταντινίδης Κ. «Road and Environment the Case of External Ring Road of Thessaloniki», Konstantinidis K. 54 «Χαρακτηρισμός Λυματολάσπης Βιολογικού Καθαρισμού Νέας Καλλικράτειας, ως Εδαφοβελτιωτικού Μέσου», Παπαδημητρίου Α., Βουλγαρόπουλος Α. «Characterization of -Nea Kallikratia s biological cleaning- waste mud, as a ground- improve mean», Papadimitriou A., Boulgaropoulos A. 55 «Συγκριτική Αξιολόγηση Μεθόδων Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων», Λιαπόπουλος Στ. «Comparison method assessment for management of urban solid wastes», Liapopoulos St. 57 «Η Χρήση των Περιβαλλοντικών Δεικτών για την Αξιολόγηση Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων», Κεσκιλίδου Ε. «The use of environmental indices for the Evaluation of liquid wastes treatment facilities» Keskilidou E. 58 7
1 Η Θεματική Ενότητα Session 1 Σχεδιασμός Πράσινων Έργων Υποδομής - Planning of Green Infrastructure Projects ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΟ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΙΜΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Γιάννης Μαγκριώτης Υφυπουργός, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Στην εισήγησή μου θα παρουσιάσω τους άξονες και το πνεύμα του Ενιαίου Στρατηγικού Σχεδίου Υποδομών και Μεταφορών 2010-2020, για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής. Συνοπτικά, θα παρουσιάσω: 1. τον τρόπο με τον οποίο δουλέψαμε για να διαμορφώσουμε την πρόταση για το Ε.Σ.Σ.Υ.Μ. 2010-2020 (συναινετικός χαρακτήρας, συνέχεια και σύνδεση με προηγούμενα σχέδια), 2. τον τρόπο με τον οποίο το προωθούμε και συντονίζουμε την πρότασή μας (συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία, ειδικούς επιστήμονες, αρμόδιες υπηρεσίες, τοπικούς φορείς και δημόσια διαβούλευση), 3. τα έργα υποδομών και μεταφορών που περιλαμβάνει (έργα σε εξέλιξη και νέα έργα), τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τις θεσμικές ρυθμίσεις για την εφαρμογή του. CONSEΝSUAL AND ACHIEVABLE MASTER PLAN FOR THESSALONIKI Giannis Magriotis Deputy Minister of Infrastructure, Transports and Networks My presentation will focus to the pillars and the logic of the Single Strategic Plan of Infrastructures & Transports 2010-2020 (S.S.P.I.T 2010-2020), for the development of the wider region of Thessaloniki. In a few words, I will present: 1. the way through which we worked to configure the proposition for the S.S.P.I.T. 2010-2020 (consensual character, continuity with previous plans) 2. the way through which we promote and coordinate our proposition (cooperation with other Ministries, scientists, competent authorities, local institutions and public consultation). 3. the infrastructures and transport systems which are included in the plan (public works which are already in process and new ones). 4. the funding instruments and the institutional regulations for the implementation of the plan. 8
Πράσινη Ανάπτυξη στην Εποχή της Οικονομικής και Περιβαλλοντικής Κρίσης Ιωάννης Μυλόπουλος Πρύτανης Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Σήμερα είναι σχεδόν βρισκόμαστε διαρκώς αντιμέτωποι με ζητήματα οικονομίας στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης- και οικολογίας λόγω της συνεχιζόμενης περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Η νέα πραγματικότητα απαιτεί αλλαγή από τις παραδοσιακές αντιλήψεις για την ανάπτυξη και την κερδοφορία προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Η πολυπλοκότητα των ζητημάτων, μάλιστα, μας καλεί να στοχαστούμε και να αναστοχαστούμε- σχετικά με τις πρακτικές του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Στο πνεύμα αυτό, εισηγούμαστε ένα πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης με συγκεκριμένες προτεραιότητες, στόχους και μηχανισμούς υλοποίησης, το οποίο θα μετατρέψει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο πρώτο Ελληνικό οικολογικό πανεπιστήμιο, καθιστώντας το ταυτόχρονα πρότυπο για τους θεσμικούς φορείς και την κοινωνία στο σύνολό της. Έτσι, δεσμευόμαστε στην υιοθέτηση θεμελιωδών πρακτικών της ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης σε σχέση με τη μείωση των ρύπων, την παραγωγή και την εξοικονόμηση ενέργειας, τη διαχείριση των απορριμμάτων, την ανάπλαση των χώρων του πανεπιστημίου και την ορθολογική χρήση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του νερού. Στις προτεραιότητες μας συμπεριλαμβάνονται, επίσης, η εξασφάλιση τροφίμων που έχουν παραχθεί ακολουθώντας τις αρχές της βιολογικής γεωργίας και η προμήθεια προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μέσα από την κύρια αποστολή του, την εκπαίδευση και την έρευνα, έχει συμβάλλει σημαντικά στην κατανόηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και ενισχύει το διδακτικό και ερευνητικό του έργο προς αυτή την κατεύθυνση. Το όραμά μας είναι, μέσα από στοχευμένες πρακτικές και πολιτικές, να ενσωματώσουμε την αειφορία και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση σε κάθε πτυχή της πανεπιστημιακής ζωής. Green Development in the Age of Economic and Environmental Crisis Giannis Milopoulos Dean of Aristotle University of Thessaloniki Today it is impossible not to be confronted with issues of economy -in the wake of the global economic crisis-, and ecology -in the face of continuing environmental degradation. This requires a paradigm shift in thinking away from traditional conceptions of growth and profit towards sustainable development and ecologically sound solutions. The complexity of this whole world syndrome calls us to reflect on past, present and future practices. In this spirit, we are launching an integrated priorities, goals and mechanisms program for implementing sustainability principles, thereby establishing Aristotle University of Thessaloniki as the first Greek green university and a practical model for other universities, institutions and society as a whole. The University, therefore, is committed to adopting core sustainability practices including greenhouse gas emission reduction targets, renewable energy production and energy efficiency investment programs, recycling and waste management, campus greening and sustainable resources management. Providing 9
sustainably produced food and supporting and facilitating the purchase of environmentally preferable products are also among our major considerations. Through its primary mission of education and research, our University has significantly advanced understanding of environmental issues and will enhance research and teaching towards this direction. Our vision is to set the example by incorporating sustainability and environmental awareness into every aspect of campus life. «Σχεδιασμός και Οργάνωση του Τομέα Ύδρευσης- Αποχέτευσης» Νίκος Παπαδάκης Διευθύνων Σύμβουλος Εταιρείας Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης Η καθημερινή δραστηριότητα της ΕΥΑΘ Α.Ε. είναι στο σύνολό της πράσινη: από την ορθολογική αξιοποίηση των υδάτινων πόρων, επιφανειακών και υπόγειων, τη διάθεσή τους στο κοινό της Θεσσαλονίκης μέσα από σύγχρονες εγκαταστάσεις μέχρι και την απόδοση στο Θερμαϊκό καθαρών, επεξεργασμένων λυμάτων. Η επέκταση της ζώνης ευθύνης της εταιρείας με περιβαλλοντικά φιλικούς όρους, όπως και η περιβαλλοντική και ποιοτική απόδοση όλων των έργων που αναλαμβάνει αποσκοπούν εντέλει στο να κάνουν πιο ποιοτική, πιο πράσινη τη ζωή των Θεσσαλονικέων. Planning and Organisation of the Water Supply & Sewerage Sector Νikos Papadakis Managing Director of Water Supply-Sewerage Company of Thessaloniki Everyday activity of the Water Supply & Sewerage Systems Co. of Thessaloniki S.A. undergoes the green philosophy: making sustainable use of surface and underground water resources, supplying water to the people of Thessaloniki through modern plants and finally giving away to Thermaikos gulf clear, processed sewage, all fulfilling official environmental requirements. The company s expansion to new areas of activity under the same, environmentally friendly philosophy, as well as the environmental and quality performance of the works the company undertakes, all aim at doing customer s life better and greener. 10
Επίπεδα Συγκεντρώσεων και Επιπτώσεις των Υπολειμμάτων Φυτοφαρμάκων στο Περιβάλλον και τα Γεωργικά Προϊόντα Τριαντάφυλλος Αλμπάνης Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 45110 Ιωάννινα Το φυσικό περιβάλλον και ιδιαίτερα οι υδατικοί πόροι της Ελλάδας είναι σε γενικές γραμμές καλής ποιότητας, λόγω της απουσίας σημαντικών πηγών ρύπανσης στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Τα κυριότερα προβλήματα παρουσιάζονται στα υπόγεια και επιφανειακά νερά αγροτικών περιοχών, όπου εμφανίζονται σημαντικά αυξημένες συγκεντρώσεις νιτρικών, λόγω κυρίως της εντατικής χρήσης αζωτούχων λιπασμάτων στην γεωργία της περιοχής. Σε αγροτικές περιοχές εμφανίζεται επίσης ρύπανση, επιφανειακών κυρίως νερών, από φυτοφάρμακα, η οποία επίσης σχετίζεται με τις εφαρμοζόμενες συμβατικές γεωργικές πρακτικές. Η ποιότητα των επιφανειακών και υπογείων νερών που χρησιμοποιούνται μαζί την υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων σε αρκετές περιπτώσεις επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα των παραγόμενων γεωργικών προϊόντων. Η απουσία πολιτικών και μέτρων ορθής διαχείρισης των αποβλήτων και απουσία κινήτρων για την εφαρμογή μέτρων της ολοκληρωμένης γεωργίας είναι δυνατόν μακροπρόθεσμα να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στους υδατικούς πόρους και κατ επέκταση στα σημαντικότερα γεωργικά προϊόντα της περιοχής. Μια ανασκόπηση της ρύπανσης των επιφανειακών υδάτων της Ελλάδας από υπολείμματα παρασιτοκτόνων λαμβάνοντας υπόψη τα επίπεδα συγκεντρώσεών τους στο περιβάλλον και τις τοξικολογικές τους ιδιότητες δίνονται στην εργασία αυτή. Χρησιμοποιήθηκαν δυο μέθοδοι για την εκτίμηση της επικινδυνότητας. Η μέθοδος της τοξικής μονάδας, η οποία παρέχει μια πρώτη εκτίμηση της σχετικής συνεισφοράς των ενώσεων στη συνολική τοξικότητα του υδατικού δείγματος, και η ποσοτική μέθοδος των Van Straalen και Denneman, η οποία εφαρμόσθηκε για την εκτίμηση της οικολογικής επικινδυνότητας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παρουσία υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων αποτελεί μια σημαντική πίεση στα υδάτινα οικοσυστήματα ιδιαίτερα την περίοδο (Μάιος-Ιούλιος) που παρατηρείται η μέγιστη συγκέντρωση τους μετά την εφαρμογή τους. Η συγκέντρωση των φυτοφαρμάκων βρέθηκε σε επίπεδα για τα οποία ο κίνδυνος να προκληθούν αποτελέσματα οξείας τοξικότητας σε οργανισμούς που ανήκουν σε τρία επίπεδα της τροφικής αλυσίδας (φύκη, ζωοπλαγκτόν, ψάρια) κυμαίνεται από μηδαμινός έως πολύ υψηλός. Αντιθέτως ο κίνδυνος εμφάνισης επιπτώσεων σε επίπεδα χρόνιας τοξικότητας είναι αρκετά υψηλότερος και για τα τρία είδη οργανισμών. Τα ζιζανιοκτόνα εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για τοξικές επιπτώσεις στα φύκη ενώ τα εντομοκτόνα εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για το ζωοπλαγκτόν και τα ψάρια. Η παρακολούθηση των επιπέδων ρύπανσης πρέπει να είναι συνεχής δεδομένου ότι νέες δραστικές ουσίες εφαρμόζονται στις καλλιέργειες ενώ άλλες καταργούνται. Η μελέτη για την οικοτοξικολογική επίδραση των φυτοφαρμάκων στα υδάτινα οικοσυστήματα πρέπει να συμπληρωθεί με πειράματα πεδίου και μελέτη ενδημικών οργανισμών που θα εκτίθενται σε μεταβαλλόμενα επίπεδα συγκεντρώσεων όπως αυτά που παρατηρήθηκαν στα επιφανειακά ύδατα της Ελλάδας. 11
Τέλος στην εργασία αυτή δίνονται μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα επιπτώσεων στην ποιοτήτων γεωργικών προϊόντων και του φυσικού περιβάλλοντος από την χρήση των χημικών και ιδιαιτέρα και φυτοφαρμάκων από τις πρακτικές τη συμβατικής γεωργίας. Pesticide Concentration Levels and Ecological Risk Assessment in Natural Waters and Agricultural Products of Greece Triantafyllos A.D. Albanis Department of Chemistry, University of Ioannina, Ioannina 45110, GREECE. The environmental impact of a pesticide depends on the degree of exposure (the resulting concentration in the environment) and on its toxicological properties. The exposure assessment involves the measured environmental concentrations (MEC) derived from monitoring studies or the developing of models that can estimate the predicted environmental concentration (PEC) based on factors such as application rate, distribution, bioaccumulation and persistence. The effect assessment involves summarizing toxicant reference values (TRV) on the effects of the pesticide on representative organisms expressed as LC 50 or EC 50 or NOEC concentrations. The simplest method for the risk assessment is the calculation of the risk quotient (RQ) i.e the quotient of the measured or estimated environmental concentration (exposure) divided by a TRV value. In probabilistic approaches the risk is expressed as the degree of overlap between the exposure and the effects that is acceptable for a certain level of protection that would be attained. The level of certainty required in a particular situation is also taken under consideration. Other approaches include the scoring and ranking of pesticides into descriptive categories of risk in terms of their physicochemical and ecotoxicological properties. These methods are simple and fast for ecological screening assessments but are highly arbitrarily. The ecological risk assessment is performed applying two different methods: a) the risk quotient method for three taxonomic groups (i.e. algae, zooplankton, fish) at two effect levels (i.e. the acute level, using LC50 or EC 50 values and the chronic level, using the NOEC values) and b) the inverse method of Van Straalen and Denneman, a probabilistic approach, for at least five different species of the lake. The detected concentrations of the pesticides in the water and sediment are divided by an effect level reported in the literature according to the following equation 1: Exposure Water or Se diment Concentration Risk Quotient ( RQ) = = (1) toxicity LC50 or EC50 or NOEC This approach provides an estimate of the contribution of the compound of interest to the total toxicity of the water/sediment sample analyzed to a certain taxonomic group. The initial approach to the risk assessment should be undertaken using the worst case scenario the maximum detected concentrations are used for the calculations. In the present study the median reported effect level for a certain taxonomic group is used. Data were obtained from the open literature and technical reports containing validated toxicological data. The toxicity assessment is a composite of 12
the toxicology of characteristic species of each ecosystem for three environmental levels (e.g. algae, zooplankton, fish) according to directive 414/91/EEC. Common carp (Cyprinus Carpio), was selected as the more representative fish species of the lake, Daphnia Magna, was selected for the zooplankton category. The toxicity values for algae were taken for the species reported mostly in the bibliography, as they are common for many freshwater ecosystems. Additionally Chironomidae and Tubificidae species were used to assess potential effects on benthic organisms. The pesticide concentration levels in natural surface waters and sediment samples from from rivers, estuaraies, lakes and lagoons in Greece as well as the corresponding ecological risk assessment are presented in this work. Atrazine, simazine, diazinon, malathion, ethion, carbofuran and ethion were detected in water and atrazine, diazinon and EPTC in sediments, all in ppb concentration level. Levels have a temporal variation being the highest during May-July period. In the same period the maximum percentage of the ecological risk was found to be 10.28 % and 51.8 % for water and 4.47 % and 49.6 % for sediment based on acute and chronic level respectively. Herbicides are found to be more toxic for algae whereas the toxicity for zooplankton, invertebrates and fish is mainly determined by the organophosphorus compounds. Τα Μεγάλα Τεχνικά Έργα Οδοποιίας και η Προστασία του Περιβάλλοντος Αναστάσιος Μουρατίδης Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Ελένη Σακουμπέντα Διεύθυνση Μελετών ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Η σύγχρονη οδοποιία, ανταποκρινόμενη στις απαιτήσεις κυκλοφοριακής άνεσης και εξοικονόμησης χρόνου προκρίνει μια φιλοσοφία «τεταμένων χαράξεων» με μεγάλες ακτίνες καμπυλότητας σε οριζοντιογραφία και μηκοτομή και αυξημένο πλάτος κυκλοφορίας, γεγονός που επιφέρει μεγάλες επεμβάσεις και δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Παράλληλα, η σύγχρονη απαίτηση για αειφόρο ανάπτυξη επιβάλλει την ενσωμάτωση, στο σχεδιασμό έργων οδοποιίας, αρχών και στρατηγικών για την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση των δυσμενών επιπτώσεων. σε όλες τις πτυχές του: έδαφος, ατμόσφαιρα, υδάτινους πόρους, οικοσύστημα, φυσικό τοπίο, αρχαιολογικούς χώρους και κοινωνικό σύνολο. Ένας από τους βασικούς άξονες σχεδιασμού που στοχεύει στη ελαχιστοποίηση των επεμβάσεων στο περιβάλλον είναι η πρόβλεψη μεγάλων τεχνικών έργων όπως κοιλαδογεφυρών, σηράγγων και τεχνικών «εκσκαφής & επανεπίχωσης. Τα μεγάλα αυτά τεχνικά μειώνουν τη διάσπαση του φυσικού περιβάλλοντος, ελαχιστοποιούν την έκταση και τον όγκο των χωματουργικών έργων, προσφέρουν φυσικές ζώνες διέλευσης της πανίδας, μειώνουν την ηχορρύπανση, καθιστούν εφικτή την αποφυγή χώρων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και περιβαλλοντικής προστασίας και γενικώς διατηρούν με τη λιγότερη κατά το δυνατόν διατάραξη τις υφιστάμενες χρήσεις γης. Ένας άλλος άξονας «περιβαλλοντικού» σχεδιασμού είναι η αποκατάσταση του τοπίου στις περιπτώσεις πρανών ορυγμάτων και επιχωμάτων, δανειοθαλάμων και αποθεσειοθαλάμων. Επενδύσεις των πρανών με ειδικά βιοαποικοδομήσιμα φύλλα, υδροσπορά και φυτεύσεις με φυτά της τοπικής χλωρίδας προσφέρουν προστασία του εδάφους έναντι διάβρωσης, αισθητική αναβάθμιση των 13
πρανών και αρμονική ένταξη του δρόμου στο φυσικό περιβάλλον από το οποίο διέρχεται. Η Εγνατία οδός αντιμετώπισε την πρόκληση σε μελετητικό και κατασκευαστικό επίπεδο υλοποιώντας μια χάραξη που διέρχεται μέσα από ένα δύσκολο τοπογραφικό ανάγλυφο, με προβληματικές τεχνικογεωλογικές συνθήκες στο οποίο έπρεπε να τηρηθούν πιστά οι περιβαλλοντικοί όροι (π.χ. προστασία δασών και άγριας ζωής σε περιοχές όπως η Πίνδος, ο Νέστος, το Βέρμιο, ο Αλιάκμονας). Οι παραπάνω δεσμεύσεις οδήγησαν στην κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων, πολλών από αυτά πρωτοποριακών ακόμα και σε διεθνές επίπεδο. Στη φάση σχεδιασμού των έργων αυτών, πέρα από τα συνήθη τεχνικοοικονομικά κριτήρια, υιοθετήθηκαν κριτήρια αισθητικής, όγκου και ελαχιστοποίησης των επεμβάσεων στο έδαφος. Στην περίπτωση των κοιλαδογεφυρών, προτιμήθηκε η εφαρμογή μεγάλων ανοιγμάτων για μείωση του αριθμού των βάθρων και των εκσκαφών θεμελίωσης η κατασκευή των οποίων κατέστη εφικτή με τη χρήση βαρέως τύπου εξοπλισμού και προηγμένων μεθόδων κατασκευής (π.χ. προβολοδόμηση) αξιοποιώντας πλήρως τη διαθέσιμη εθνική και ευρωπαϊκή εμπειρία και τεχνογνωσία. Στην περίπτωση των υπόγειων τεχνικών έργων (Σηράγγων, Cut & Cover κλπ.) έγινε χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνικών και των κατάλληλων υλικών καθώς και εφαρμογή της βέλτιστης κλίσης πρανών για τη καλύτερη αισθητικά προσαρμογή των στομίων στο περιβάλλον. Χαρακτηριστικά μεγάλα έργα που προκρίθηκαν λόγω περιβαλλοντικών δεσμεύσεων είναι η σήραγγα της Δωδώνης μήκους 3.3 χιλιομέτρων διπλού κλάδου για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου του θεάτρου Δωδώνης, 3.1 συνολικά χιλιόμετρα κοιλαδογεφυρών και 11 συνολικά χιλιόμετρα σηράγγων διπλού κλάδου στην περιοχή Γρεβενών για την προστασία του βιοτόπου της καφέ Αρκούδας, 460 μέτρα διπλής γέφυρας για την προστασία του υδροβιοτόπου στο δέλτα του Νέστου, 1.5 συνολικά χιλιόμετρα κοιλαδογεφυρών και 7 συνολικά χιλιόμετρα σηράγγων για την προστασία του Βερμίου (διέλευση Καστανιάς) από εκτεταμένες εκσκαφές και αποθέσεις, και τέλος 1000 μέτρα σηράγγων μονού κλάδου για την προστασία του οικισμού της Ασπροβάλτας. Στο θέμα της αποκατάστασης και της προστασίας των πρανών από την επιφανειακή διάβρωση έχουν εφαρμοστεί στη φάση κατασκευής, η μέθοδος εγκατάστασης χλοοτάπητα με επικάλυψη, με ή χωρίς την χρήση βιοαποικοδομήσιμων γεωυφασμάτων από γιούτα ή κοκοφοίνικα. Επίσης η εταιρεία με κατάλληλο προγραμματισμό των εργασιών της συλλογής, καθαρισμού και αποθήκευσης σπόρων αυτοφυών ξυλωδών φυτικών ειδών, έχει αναπτύξει και διατηρεί ιδιόκτητη τράπεζα σπόρων, από τους οποίους γίνεται η παραγωγή του απαραίτητου αριθμού φυτών για τις προβλεπόμενες εργασίες αποκατάστασης σε ιδιόκτητες φυτωριακές εγκαταστάσεις. Major highway Construction Projects and Environmental Protection Anastasios Moyratidis Chairman of BoD and Managing Director EGNATIA ODOS S.A. Eleni Sakoubenta Design Department EGANTIA ODOS S.A. Modern highway engineering, meeting the requirements of traffic comfort and time saving, adopts a «straight alignment approach with big curvature radii both in the vertical and in the horizontal alignment, and an increased usable width, thus inflicting major interventions and adverse impacts on the natural and anthropogenic environments. In addition, today s requirements for sustainable development impose integrating into the design of major highway projects principles and strategies 14
that aim at the protection of the environment and the mitigation of negative impacts on all distinct environmental aspects: soil, air, water resources, ecosystem, natural landscape, archaeological sites and social context. One of the fundamental design aspects that aim at minimizing the necessary interventions is the provision for major structures, such as valley bridges, tunnels and Cut & Cover structures. Such structures minimize the fragmentation of the natural environment, reduce the size and volume of earthworks, provide wildlife passages, reduce noise pollution, make feasible the protection of archaeological sites and environmentally sensitive sites, and, in general, manage to preserve the existing land uses by causing the minimum possible disturbance. Another environmentally-conscious design aspect is landscaping in cases of cut slopes and embankments, borrow pits and deposit areas. The methods of covering the slopes with special biodegradable sheets, hydroseeding and planting local flora species protect the soil against erosion, aesthetically enhance slopes and harmonically integrate a road project into its natural environment. Egnatia Odos A.E., both in terms of design and actual construction, was faced with the challenge of implementing an alignment that crosses a very demanding terrain with difficult engineeringgeological conditions, and, in parallel, strictly observing the project s environmental terms (e.g. protection of forests and wildlife species in areas such as the Pindus Mountains, Nestos River, the Vermio Mountains, Aliakmonas River). These commitments led to the construction of major structures, many of which are considered to be state-of-the-art constructions even worldwide. In the stage of the design of these structures, apart from the standard value engineering criteria, additional ones were adopted, i.e. criteria relating to aesthetics, size and minimization of soil interventions. In the case of valley bridges, large spans were selected to reduce the number of piers and foundation excavation works; their construction was made feasible with the use of heavy-duty machinery and advance construction methods (e.g. cantilevering) taking full advantage of all national and European experience and know-how available today. In the case of underground structures (tunnels, Cut & Cover structures, etc) the most advanced techniques and adequate materials were used, while the slope inclinations adopted were the ones ensuring an optimum integration of tunnel portals into the environment in terms of aesthetics. Some typical examples of major structures that prevailed due to the their environmentally-sensitive design is Dodoni tunnel, which is a twin-bore 3,3km long tunnel constructed in a way so as to ensure the protection of the archaeological site of Dodoni ancient theatre, a total length of 3,1km of valley bridges and 11km of twin-bore tunnels in the region of Grevena, the construction of which aimed at the protection of the brown bear biotope, 460m of a dual carriageway bridge for the protection of Nestos river wetland, 1,5km of valley bridges and 7km of tunnels for the protection of Vermio Mountains (Kastania passage) against extensive excavations and deposits, and, finally, 1000m of single-bore tunnels for the protection of the settlement of Asprovalta. As far as restoration and protection of slopes against erosion is concerned, construction included topsoiling with or without the use of biodegradable jute or coco geotextiles. Furthermore, the company carries out a well-planned schedule of collection, cleaning and storage of indigenous seeds of woody plants, which led to the creation of a private seed bank used for the production (in private nurseries) of the plants required for restoration works. 15
ΜΕΤΡΟ και ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Γεώργιος Κωνσταντινίδης Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, MSc, DIC, Διευθυντής ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης Οι συνθήκες διαβίωσης στο αστικό περιβάλλον έχουν επιδεινωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η άναρχη δόμηση και εξάπλωση των πολεοδομικών συγκροτημάτων καθώς και η έλλειψη σχεδιασμού αστικών συγκοινωνιών δυσχεραίνει τους τρόπους μετακίνησης των πολιτών με αποτέλεσμα τη δημιουργία κυκλοφοριακών συμφορήσεων και περιβαλλοντικών προβλημάτων που έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και ποιότητα ζωής των κατοίκων των πόλεων. Σκοπός της Πράσινης Ανάπτυξης είναι η δημιουργία ενός συστήματος ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης που θα προωθήσει τους στόχους της αειφορίας. Ένα από τα καίρια ζητήματα της εν λόγω διαχείρισης αποτελεί η βελτίωση των αστικών συγκοινωνιών, οι οποίες πρέπει να ανταποκρίνονται στις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Οι αστικές συγκοινωνίες αποτελούν τον πιο σημαντικό τομέα δημιουργίας ενός βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος. Είναι κοινώς αποδεκτό πως μεγάλες αστικές περιοχές δεν είναι βιώσιμες χωρίς αστικές συγκοινωνίες. Η δημιουργία ενός ασφαλούς και ποιοτικού δικτύου μέσων μεταφοράς αποτελεί το μόνο τρόπο αντικατάστασης των ιδιωτικών αυτοκινήτων, ιδιαίτερα στα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα. Στην περίπτωση που τα χαρακτηριστικά της αστικής περιοχής και οι επίγειες αστικές συγκοινωνίες δεν ικανοποιούν τις απαιτήσεις των καθημερινών μετακινήσεων των πολιτών, η υπόγεια συγκοινωνία αποτελεί τη μόνη λύση που μπορεί να βελτιώσει ένα αστικό περιβάλλον. Η λειτουργία υπόγειας συγκοινωνίας ΜΕΤΡΟ αποτελεί μία ελκυστική και ασφαλή εναλλακτική λύση προς το ιδιωτικό αυτοκίνητο, ώστε οι πολίτες να εγκαταλείψουν αυτό τον τρόπο μετακίνησης. Η λειτουργία αυτή, συνδυασμένη με κατάλληλο δίκτυο επίγειας μεταφοράς στις κάθετες διαδρομές και ικανοποιητικούς χώρους στάθμευσης ιδιωτικών αυτοκινήτων για τους κατοίκους των προαστίων και απομακρυσμένων περιοχών του πολεοδομικού συγκροτήματος, μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην Πράσινη Ανάπτυξη. Τα πρώτα και άμεσα πλεονεκτήματα της υπόγειας συγκοινωνίας είναι η βελτίωση της κυκλοφοριακής ροής στην πόλη λόγω της μείωσης χρήσεως των επίγειων μέσων μεταφοράς - δημοσίων ή ιδιωτικών -, η μείωση του χρόνου μετακίνησης, η αύξηση του διαθέσιμου χώρου κίνησης των πεζών και ποδηλατών, η αστική ανάπτυξη και βελτίωση της χρήσης γης, η ανά κάτοικο μειωμένη κατανάλωση ενέργειας για μετακινήσεις, με το ανάλογο οικονομικό όφελος - ατομικό και συλλογικό -, και η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των ατυχημάτων. Επιπλέον, η δημιουργία ενός ικανοποιητικού συστήματος υπόγειας συγκοινωνίας ΜΕΤΡΟ στα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα, που χαρακτηρίζονται από την τάση ανάπτυξης των προαστίων, δίνει λύση στην ολοένα αυξανόμενη και οικονομικά ασύμφορη κατασκευή νέων οδικών αρτηριών. 16
Η ύπαρξη ενός τέτοιου συστήματος μετακίνησης δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάδειξη μίας νέας παιδείας αστικής κινητικότητας. Σκοπός αυτής της παιδείας είναι η κατάρτιση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κάθε πολίτη ως προς τη χρήση μη ρυπογόνων και εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης. Βέβαια, βασική προϋπόθεση για την επιλογή φιλικών μέσων μετακίνησης προς το περιβάλλον είναι η μέριμνα για τη δημιουργία τέτοιων μέσων εκ μέρους της πολιτείας, με στόχο, πάντοτε, να καταστεί η Πράσινη Ανάπτυξη μία έννοια κατανοητή και υλοποιήσιμη από το κοινωνικό σύνολο. METRO System & GREEN Growth Georgios Konstantinidis Dr. Civil Engineer, MSc, DIC, Manager METRO Thessalonikis Living conditions in the urban environment have significantly worsened over the last decades. Urban sprawl combined with lack of proper urban transport planning make public transport more difficult, by creating traffic congestion and environmental problems with serious impact on human health and quality of life. Green Growth aims at creating a system of integrated environmental management towards sustainability. One of the prevalent goals of this management is to improve urban transport, which should comply with economic, social and environmental needs of modern society. Mass transport systems play the most vital role in the creation of a sustainable urban environment. It is widely accepted that large urban regions are not viable without an urban mass transit system. The creation of a good quality and safe transport network forms the only way to replace the use of private cars, especially in densely populated city centres. When city traits and ground public transit systems fail to meet the needs of public commuting, an underground transport system is the only way to improve urban environment. The operation of a metro system forms an attractive and safe alternative solution to the use of private car, a means of public transport which ought to be abandoned. Thus, a metro system, combined with the appropriate ground transport system on the vertical axle and large parking lots for people who come from the suburbs could be of great contribution towards Green Growth. Among the first and direct advantages of underground transport is better traffic flow due to the decreased use of ground transport means private or collective-, less time spent for commuting, more space for pedestrians and bicyclists, urban development and better land-use, reduced energy consumption, combined with the corresponding economic benefits on the individual and public level, less air-pollution, traffic congestion and, therefore, less accidents. Last but not least, the construction of a good metro system in big cities which are constantly expanding is, actually, the key to the costly and all the more growing construction of new roads. What is more important, such a means of transport helps to elicit an urban mobility culture, according to which all citizens ought to be aware of the need to use clean and alternative modes of transport through training and education. Of course, the creation of environmentally friendly 17
means of transport is a basic prerequisite for their use and, thus, it should be first on the list of public authorities projects, so that everyone can become part of Green Growth. ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: Επενδύσεις σε Περιβαλλοντικές Υποδομές και Πράσινες Επιχειρήσεις σε Βιομηχανικές Περιοχές Βρασίδας ΖΑΒΡΑΣ Γενικός Διευθυντής Τομέα Πράσινης Επιχειρηματικότητας, Τράπεζα Πειραιώς Ο Όμιλος Τράπεζας Πειραιώς δια της θυγατρικής εταιρείας ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. Α.Ε., προωθεί επενδύσεις για την περιβαλλοντική αναβάθμιση στις υπάρχουσες βιομηχανικές περιοχές και τη δημιουργία ενός νέου προτύπου «πράσινων επιχειρηματικών πάρκων», σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Το Σχέδιο περιλαμβάνει πέντε άξονες δράσεις: Α. Περιβαλλοντική αναβάθμιση υπαρχουσών ΒΙ.ΠΕ. Β. Ενεργειακές επενδύσεις σε υπάρχουσες ΒΙ.ΠΕ. Γ. Μονάδες κομποστοποίησης και Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών σε υπάρχουσες ΒΙΠΕ Δ. Δημιουργία 3 νέων πράσινων ΒΙ.ΠΕ. (Eco-Industrial Parks) Ε. Ολοκληρωμένα Περιβαλλοντικά Επιχειρηματικά Πάρκα (ΟΠΕΠ) σε νησιά Το συγκεκριμένο σχέδιο πράσινης ανάπτυξης αναμένεται να ανέλθει σε 1,5 δισ. την ερχόμενη τετραετία, με τη συμμετοχή της ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. ΑΕ και επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα, οι οποίες θα υποστηριχτούν και από το ΕΣΠΑ. Οι δράσεις αυτές, δράσεις πράσινης επιχειρηματικότητας, θα αποτελέσουν πρότυπο και για μελλοντικά σχέδια ανάπτυξης, θα επιταχύνουν επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και θα οδηγήσουν την Ελλάδα σε μια από τις πρώτες θέσεις των χωρών σε σχέση με το ποσοστό του ΑΕΠ που επενδύεται στην πράσινη οικονομία. 18
A TARGETED GREEN DEVELOPMENT PROGRAMME: Investments in Environmental Infrastructure and Green Businesses in Industrial Areas Vrasidas ZAVRAS General Manager Green Banking Sector, Piraeus Bank Piraeus Bank Group, through its subsidiary company ETVA VI.PE., is promoting investments for environmental improvement in the existing industrial areas and for the formation of a new model of green business parks, in cooperation with the Ministry of Regional Development and Competitiveness and the Ministry of Environment, Energy and Climate Change. The Plan includes five priority action areas: A. Environmental improvement of existing industrial areas (VI.PE.) B. Energy investments in existing VI.PE. C. Composting Units and Recycling Sorting Centres in existing VI.PE. D. Creation of 3 new green VI.PE. (Eco-Industrial Parks) E. Integrated Environmental Business Parks (ΟPΕP) on selected islands. The specific green development plan is expected to raise 1.5 billion in the coming four years, with the participation of ETVA VI.PE., private sector businesses and the support of the National Strategic Reference Framework (ESPA programme). These green business initiatives will also set an example for future development plans; they will accelerate investments in green technologies and they will place Greece high up on the list of countries investing in green economy as a percentage of their GDP. 19
Εξοικονόμηση Ενέργειας, Οικοδομικά Υλικά και Ποιότητα Ατμόσφαιρας Εσωτερικών Χώρων Δημήτριος Κοτζιάς Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Joint Research Centre, Ispra, ITALY Η μείωση κατανάλωσης της ενέργειας στα κτίρια χωρίς επιπτώσεις στην ποιότητα των εσωτερικών χώρων αποτελεί πρόκληση για την Ευρώπη. Οι εσωτερικοί χώροι στους οποίους περνάμε το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (80-90% του χρόνου μας) περιέχουν έναν μεγάλο αριθμό από χημικές και βιολογικές ουσίες. Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία όσον αφορά στην έκθεση του ανθρώπου στις ουσίες αυτές, στην τοξικότητα τους και στις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία του. Πηγές για τις ουσίες αυτές αποτελούν σε μεγάλο βαθμό τα δομικά υλικά καθώς και άλλα προϊόντα που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή των κτιρίων και που αποτελούν μεγάλες επιφάνειες στους εσωτερικούς χώρους, ανθρώπινες δραστηριότητες αλλά και ο εξωτερικός αέρας που εισέρχεται στο εσωτερικό των κτιρίων μέσω των συστημάτων εξαερισμού ή από τα ανοικτά παράθυρα. Μια πρώτη ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση (για τις χημικές ενώσεις) έγινε με το πρόγραμμα INDEX (που αφορά στην καταγραφή και στα επίπεδα έκθεσης χημικών ουσιών στους εσωτερικούς χώρους στην Ευρωπαϊκή Ενωση). Συγκεκριμμένα τo πρόγραμμα INDEX αξιολόγησε το ρίσκο για την υγεία από τις πτητικές ουσίες που απαντώνται στον αέρα των εσωτερικών χώρων και συνέταξε μια λίστα από ενώσεις υψηλής προτεραιότητας για τους εσωτερικούς χώρους. Οι ενώσεις αυτές είναι η φορμαλδεϋδη, το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του αζώτου, το βενζόλιο και η ναφθαλίνη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πρόσφατα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του για την ανάπτυξη οδηγίας για την ποιότητα του αέρα εσωτερικών χώρων πρόσθεσε στην υπάρχουσα λίστα μερικές ακόμα ενώσεις όπως το τρίχλωρο-και τετραχλώρο αιθυλένιο και το βενζο (α) πυρένιο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την διατύπωση και εφαρμογή της οδηγίας για την ενεργειακή κατάσταση των κτιρίων, της οδηγίας για τα δομικά υλικά και τις διάφορες δράσεις για την εξασφάλιση της καλής ποιότητας του αέρα εσωτερικών χώρων βάζει τις βάσεις για μια σωστή κατανάλωση της ενέργειας στα κτίρια, για ασφαλή και οικολογικά δομικά υλικά και προωθεί πολιτικές για ένα βιώσιμο και υγιές εσωτερικό περιβάλλον. 20