Ερώτηση Σε μια συγχρονική μελέτη μετρήθηκε ο δείκτης μάζας σώματος 5000 αγοριών και 5500 κοριτσιών ηλικίας 14-17 ετών. Το 15% των αγοριών και το 8% των κοριτσιών ήταν υπέρβαρα. Ποιο μέτρο συχνότητας υπολογίστηκε; Εξάγεται ασφαλές συμπέρασμα για τη σχέση μεταξύ φύλου και δείκτη μάζας σώματος (υπέρβαρα και μη υπέρβαρα παιδιά);
Απάντηση Το μέτρο συχνότητας είναι ο επιπολασμός Δεν έχουν εξουδετερωθεί οι συγχυτές, οπότε δεν εξάγεται ασφαλές συμπέρασμα για τη σχέση μεταξύ φύλου και δείκτη μάζας σώματος
Ερώτηση Σε μια συγχρονική μελέτη διερεύνησης των προσδιοριστών της συχνότητας εθισμού των εφήβων στο διαδίκτυο κλήθηκαν να συμμετάσχουν οι φοιτητές μιας ιατρικής σχολής Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής, καθώς είναι πιθανό οι φοιτητές της ιατρικής σχολής να διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό από τους έφηβους του πληθυσμού-πηγή
Ερώτηση Σε μια συγχρονική μελέτη για την εκτίμηση της ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας στο χώρο του νοσοκομείου συμμετείχαν 250 ασθενείς που νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο της Λήμνου Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής, καθώς είναι πιθανό οι ασθενείς στο νοσοκομείο της Λήμνου να διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό από τους ασθενείς του πληθυσμού-πηγή
Ερώτηση Σε μια συγχρονική μελέτη διερεύνησης των προσδιοριστών της συχνότητας εθισμού των εφήβων στο διαδίκτυο κλήθηκαν να συμμετάσχουν 5000 έφηβοι. Το ποσοστό συμμετοχής ήταν 20% (=1000/5000) Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής που οφείλεται στην επιλογή μικρού ποσοστού των εφήβων να συμμετάσχουν στη μελέτη. Το ποσοστό συμμετοχής είναι εξαιρετικά χαμηλό και είναι πιθανό οι συμμετέχοντες έφηβοι να διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό από τους μη συμμετέχοντες
Ερώτηση Στη συγχρονική μελέτη Α για τη διερεύνηση των προσδιοριστών της συχνότητας εθισμού των εφήβων στο διαδίκτυο, η διάγνωση του εθισμού πραγματοποιείται με ένα αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο από τους έφηβους Στη συγχρονική μελέτη Β με το ίδιο ερευνητικό ερώτημα, η διάγνωση του εθισμού πραγματοποιείται με την ιατρική διάγνωση που βασίζεται σε διεθνή διαγνωστικά κριτήρια Σε ποια μελέτη είναι μεγαλύτερο το συστηματικό σφάλμα και ποιο είναι αυτό;
Απάντηση Το συστηματικό σφάλμα πληροφορίας για την έκβαση είναι μεγαλύτερο στη μελέτη Α
Ερώτηση Σε μια μελέτη κοόρτης για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ κατανάλωσης οινοπνεύματος και συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος, δεν λαμβάνεται υπόψη η δράση της καπνιστικής συνήθειας Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Σύγχυση που οφείλεται στο γεγονός ότι δεν λαμβάνεται υπόψη η δράση της καπνιστικής συνήθειας, καθώς η καπνιστική συνήθεια σχετίζεται με τον καρκίνο του παγκρέατος είναι δηλαδή εξωγενής προσδιοριστής (ή δυνητικός συγχυτής) της πάθησης
Ερώτηση Σε μια μελέτη κοόρτης συγκρίνεται η θνησιμότητα των βετεράνων του Πολέμου του Κόλπου (Ιράκ, 1991) με τη θνησιμότητα του γενικού πληθυσμού Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής, καθώς ο γενικός πληθυσμός περιλαμβάνει ασθενείς σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τον πληθυσμό των βετεράνων που συμμετέχει σε έναν πόλεμο
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ κατανάλωσης αλατιού και συχνότητας εμφάνισης υπέρτασης, οι μάρτυρες προέρχονται από τους συμμετέχοντες σ ένα συνέδριο για τους επαγγελματίες υγείας Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής, καθώς οι μάρτυρες δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού-πηγή. Οι συμμετέχοντες σ ένα συνέδριο για τους επαγγελματίες υγείας είναι πιθανότερο να έχουν καλύτερες διατροφικές συνήθειες και επομένως να καταναλώνουν λιγότερο αλάτι σε σχέση με τον πληθυσμό-πηγή
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων διερευνάται η σχέση μεταξύ οικονομικού επίπεδου και άσθματος. Οι ασθενείς είναι όλες οι περιπτώσεις άσθματος που καταγράφηκαν στο νοσοκομείο Α της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Οι μάρτυρες είναι όλοι οι ασθενείς με κατάγματα που νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο Α της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Το νοσοκομείο Α έχει πολύ καλή φήμη στην αντιμετώπιση του άσθματος, με αποτέλεσμα να προσέρχονται σε αυτό ασθενείς με άσθμα από όλη την Αθήνα, ενώ αντίθετα δεν έχει κάποια ιδιαίτερη φήμη για την αντιμετώπιση των καταγμάτων Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής των μαρτύρων, καθώς δεν προέρχονται από τον ίδιο πληθυσμό-πηγή με τους ασθενείς. Ο πληθυσμός-πηγή των ασθενών είναι ολόκληρη η Αθήνα, ενώ οι μάρτυρες προσέρχονται στο νοσοκομείο Α μόνο από γειτονικές περιοχές
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ σωματικής άσκησης και συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, ο μελετώμενος πληθυσμός αποτελείται από άνδρες μη καπνιστές Στη μελέτη αυτή, πιστεύετε ότι η καπνιστική συνήθεια είναι συγχυτής της σχέσης μεταξύ σωματικής άσκησης και συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου;
Απάντηση Η καπνιστική συνήθεια δεν είναι συγχυτής της σχέσης μεταξύ σωματικής άσκησης και συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, διότι ο μελετώμενος πληθυσμός περιλαμβάνει μόνο μη καπνιστές
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ φλεγμονής και συχνότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, χρησιμοποιούνται κατεψυγμένα δείγματα αίματος πριν από 5 έτη για τη μέτρηση της C- αντιδρώσας πρωτεΐνης, τα επίπεδα της οποίας αυξάνονται σε περίπτωση φλεγμονής. Υπάρχει η υποψία ότι κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης, τα δείγματα αλλοιώθηκαν, με αποτέλεσμα μειωμένα επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας αναφορικά με τον προσδιοριστή (επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης που δηλώνουν την ύπαρξη ή όχι φλεγμονής)
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ στρεσογόνων εμπειριών και συχνότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, οι ασθενείς τείνουν να υπεραναφέρουν στρεσογόνες εμπειρίες κατά το παρελθόν, ενώ οι μάρτυρες τείνουν να υποαναφέρουν στρεσογόνες εμπειρίες Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας αναφορικά με τον προσδιοριστή (στρεσογόνες εμπειρίες)
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και συχνότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, ο αδρός λόγος των επιπτώσεων-πυκνοτήτων για τη σχέση μεταξύ προσδιοριστή και έκβασης είναι 5. Έπειτα από την εξουδετέρωση της δράσης της ηλικίας, ο διορθωμένος (ή αλλιώς) σταθμισμένος λόγος των επιπτώσεωνπυκνοτήτων είναι πλέον 3 Στη μελέτη αυτή, πιστεύετε ότι η ηλικία είναι συγχυτής της σχέσης μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και συχνότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου;
Απάντηση Η ηλικία είναι συγχυτής της σχέσης μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και συχνότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι η εξουδετέρωση της δράσης της ηλικίας μειώνει τον λόγο των επιπτώσεων-πυκνοτήτων από 5 σε 3
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων διερευνάται η σχέση μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και καρκίνου του ήπατος. Οι ασθενείς είναι όλες οι περιπτώσεις καρκίνου του ήπατος που καταγράφηκαν σε όλα τα νοσοκομεία της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Οι μάρτυρες είναι το 40% των ασθενών με κατάγματα που νοσηλεύτηκαν σε όλα τα νοσοκομεία της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Το 60% των μαρτύρων με κατάγματα αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη μολονότι κλήθηκαν για αυτό από τους ερευνητές Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής των μαρτύρων που οφείλεται στο γεγονός ότι σημαντικό ποσοστό (60%) των μαρτύρων αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη μολονότι κλήθηκαν για αυτό από τους ερευνητές
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ κατανάλωσης αλκοόλ και συχνότητας εμφάνισης τροχαίου ατυχήματος, για τη μέτρηση της κατανάλωσης αλκοόλ χρησιμοποιούνται δείγματα αίματος για τους ασθενείς, ενώ για τους μάρτυρες πραγματοποιούνται συνεντεύξεις Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας αναφορικά με τον προσδιοριστή στους μάρτυρες
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ κατανάλωσης καφέ και συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος, δεν λαμβάνεται υπόψη η δράση της καπνιστικής συνήθειας Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Σύγχυση που οφείλεται στο γεγονός ότι δεν λαμβάνεται υπόψη η δράση της καπνιστικής συνήθειας, καθώς η καπνιστική συνήθεια σχετίζεται με τον καρκίνο του παγκρέατος είναι δηλαδή εξωγενής προσδιοριστής (ή δυνητικός συγχυτής) της πάθησης
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων διερευνάται η σχέση μεταξύ κατανάλωσης αλκοόλ και συχνότητας εμφάνισης θανατηφόρου τροχαίου ατυχήματος. Για τη μέτρηση του αλκοόλ στους ασθενείς χρησιμοποιούνται δείγματα αίματος, ενώ στους μάρτυρες πραγματοποιούνται προσωπικές συνεντεύξεις Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας αναφορικά με τον προσδιοριστή στους μάρτυρες
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων διερευνάται η σχέση μεταξύ παθητικού καπνίσματος και άσθματος. Το παθητικό κάπνισμα μετράται ως έκθεση στο κάπνισμα στο σπίτι ή στο χώρο εργασίας τα τελευταία 10 έτη Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας. Οι ασθενείς τείνουν να υπερεκτιμούν την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα εξαιτίας του ότι πάσχουν από άσθμα, ενώ οι μάρτυρες τείνουν να υποεκτιμούν την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα εξαιτίας του ότι δεν πάσχουν από άσθμα
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ κατανάλωσης οινοπνεύματος και συχνότητας εμφάνισης χρόνιας παγκρεατίτιδας, οι ασθενείς τείνουν να υπεραναφέρουν την κατανάλωση οινοπνεύματος κατά το παρελθόν, ενώ οι μάρτυρες τείνουν να υποαναφέρουν την κατανάλωση οινοπνεύματος Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας αναφορικά με τον προσδιοριστή (κατανάλωση οινοπνεύματος)
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, η λήψη των πληροφοριών για την καπνιστική συνήθεια στο 60% των ασθενών προέρχεται από το οικογενειακό περιβάλλον εξαιτίας θανάτου των ασθενών, ενώ η αντίστοιχη πληροφορία στο 100% των μαρτύρων προέρχεται από τους ίδιους τους μάρτυρες Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας αναφορικά με τον προσδιοριστή στους ασθενείς (καπνιστική συνήθεια)
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων διερευνάται η σχέση μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και διαβήτη. Οι ασθενείς είναι όλες οι περιπτώσεις διαβήτη που καταγράφηκαν σε όλα τα νοσοκομεία της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Το 50% των μαρτύρων που προέρχονται από τον γενικό πληθυσμό αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη μολονότι κλήθηκαν για αυτό από τους ερευνητές Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής των μαρτύρων που οφείλεται στο γεγονός ότι σημαντικό ποσοστό (50%) των μαρτύρων αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη μολονότι κλήθηκαν για αυτό από τους ερευνητές
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων με παιδιά για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ τόπου διαμονής (αστική ή αγροτική περιοχή) και συχνότητας εμφάνισης άσθματος, δεν λαμβάνεται υπόψη η δράση της καπνιστικής συνήθειας των γονέων των παιδιών Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Σύγχυση που οφείλεται στο γεγονός ότι δεν λαμβάνεται υπόψη η δράση της καπνιστικής συνήθειας των γονέων
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ χρήσης κινητών τηλεφώνων και συχνότητας εμφάνισης όγκων του εγκεφάλου, η πληροφορία αναφορικά με τη χρήση κινητών τηλεφώνων προέρχεται από τις δηλώσεις των συμμετεχόντων σε σχετικό ερωτηματολόγιο Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα πληροφορίας αναφορικά με τον προσδιοριστή (χρήση κινητών τηλεφώνων) τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους μάρτυρες
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων διερευνάται η σχέση μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και καρκίνου του ήπατος. Οι ασθενείς είναι όλες οι περιπτώσεις καρκίνου του ήπατος που καταγράφηκαν σε όλα τα νοσοκομεία της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Οι μάρτυρες είναι όλοι οι ασθενείς με κατάγματα που νοσηλεύτηκαν σε 3 νοσοκομεία της κεντρικής Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015 Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής των μαρτύρων, καθώς δεν προέρχονται από τον ίδιο πληθυσμό-πηγή με τους ασθενείς
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων διερευνάται η σχέση μεταξύ έκθεσης σε κρεβάτι μαυρίσματος (solarium) και καρκίνου του δέρματος. Οι ασθενείς είναι όλες οι περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος που καταγράφηκαν στο νοσοκομείο Α της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Οι μάρτυρες είναι όλοι οι ασθενείς με κατάγματα που νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο Α της Αθήνας κατά τη διάρκεια του 2015. Το νοσοκομείο Α έχει πολύ καλή φήμη στην αντιμετώπιση του καρκίνου του δέρματος, με αποτέλεσμα να προσέρχονται σε αυτό ασθενείς με καρκίνου του δέρματος από όλη την Αθήνα, ενώ αντίθετα δεν έχει κάποια ιδιαίτερη φήμη για την αντιμετώπιση των καταγμάτων Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής των μαρτύρων, καθώς δεν προέρχονται από τον ίδιο πληθυσμό-πηγή με τους ασθενείς. Ο πληθυσμός-πηγή των ασθενών είναι ολόκληρη η Αθήνα, ενώ οι μάρτυρες προσέρχονται στο νοσοκομείο Α μόνο από γειτονικές περιοχές
Ερώτηση Σε μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ λήψης ασπιρίνης και καρκίνου του ήπατος, οι νοσοκομειακοί μάρτυρες προέρχονται από δυο πηγές: (α) ασθενείς με έλκος στομάχου και (β) ασθενείς με αρθρίτιδα Ποιο σφάλμα (επιλογής, πληροφορίας ή σύγχυση) είναι πιθανότερο να προκύψει στη μελέτη αυτή; Το σφάλμα που υπεισέρχεται στη μελέτη οδηγεί σε υπερεκτίμηση ή σε υποεκτίμηση του υπολογιζόμενου μέτρου σχέσης;
Απάντηση Συστηματικό σφάλμα επιλογής των μαρτύρων Οι ασθενείς με έλκος στομάχου λαμβάνουν λιγότερο συχνά ασπιρίνη σε σχέση με τον πληθυσμό-πηγή. Άρα υπερεκτιμάται το μέτρο σχέσης (odds ratio) Οι ασθενείς με αρθρίτιδα λαμβάνουν συχνότερα ασπιρίνη σε σχέση με τον πληθυσμό-πηγή. Άρα υποεκτιμάται το μέτρο σχέσης (odds ratio)
Ερώτηση Σε μια μελέτη με 200 ασθματικά παιδιά ηλικίας 5-10 ετών διερευνήθηκε η σχέση μεταξύ φαρμακευτικής αγωγής και συχνότητας εμφάνισης κρίσεων άσθματος σε χρονικό διάστημα ενός μήνα. Η μελετώμενη έκβαση ήταν η εμφάνιση ή όχι κρίσεων άσθματος. Έπειτα από την τυχαιοποίηση, 100 παιδιά έλαβαν την καθιερωμένη φαρμακευτική αγωγή Α, ενώ 100 παιδιά έλαβαν τη νέα φαρμακευτική αγωγή Β. Μεταξύ των παιδιών που έλαβαν την καθιερωμένη φαρμακευτική αγωγή Α, 50 εμφάνισαν κρίσεις άσθματος, ενώ μεταξύ των παιδιών που έλαβαν την νέα φαρμακευτική αγωγή Β, 40 εμφάνισαν κρίσεις άσθματος. Τα παιδιά και οι θεράποντες ιατροί δεν γνώριζαν την φαρμακευτική αγωγή στην οποία υποβάλλονταν τα παιδιά. Η κατανομή του φύλου και της ηλικίας ήταν παρόμοια στις δυο ομάδες παιδιών. (α) Ποιο είδος μελέτης πραγματοποιήθηκε; (β) Υπολογίστε το κατάλληλο μέτρο συχνότητας στις δυο ομάδες παιδιών. (γ) Ποια φαρμακευτική αγωγή (Α ή Β) ήταν καλύτερη; Δικαιολογήστε την απάντησή σας, υπολογίζοντας το κατάλληλο μέτρο σχέσης. (δ) Που οφείλεται η παρόμοια κατανομή του φύλου και της ηλικίας στις δυο ομάδες παιδιών; (ε) Εφαρμόστηκε η απλά ή η διπλά «τυφλή» μέθοδος;
Απάντηση (α) Κλινική δοκιμή (β) Επίπτωση-ποσοστό Α =50/100 σ έναν μήνα Επίπτωση-ποσοστό Β =40/100 σ έναν μήνα (γ) Καλύτερη ήταν η φαρμακευτική αγωγή Β Διαφορά επιπτώσεων-ποσοστών= Α-Β=10/100 σ έναν μήνα Λόγος επιπτώσεων-ποσοστών=α/β=1,25 σ έναν μήνα (δ) Στην εφαρμογή της μεθόδου της τυχαιοποίησης (ε) Διπλά «τυφλή» μέθοδος
Ερώτηση Σε μία μελέτη κοόρτης, βρέθηκε ότι η λήψη θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σχέση με γυναίκες χωρίς λήψη θεραπείας υποκατάστασης (λόγος των επιπτώσεων-πυκνοτήτων= 1,90, 95% διάστημα εμπιστοσύνης = 1,12 έως 2,53, p=0,023). (α) Ποια ήταν η μελετώμενη έκβαση και ποιος ο προσδιοριστής; (β) Ποια ήταν η ενδεικτική κατηγορία και ποια η κατηγορία αναφοράς του μελετώμενου προσδιοριστή; (γ) Βρέθηκε στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ προσδιοριστή και έκβασης σε επίπεδο σημαντικότητας 5%; Δικαιολογείστε την απάντησή σας. (δ) Βρέθηκε κλινικά σημαντική σχέση μεταξύ προσδιοριστή και έκβασης; Δικαιολογείστε την απάντησή σας.
Απάντηση (α) Έκβαση: εμφάνιση ή όχι καρκίνου του μαστού Προσδιοριστής: λήψη ή όχι θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (β) Ενδεικτική κατηγορία: λήψη θεραπείας Κατηγορία αναφοράς: μη λήψη θεραπείας (γ) p=0,023. Άρα, βρέθηκε στατιστικά σημαντική σχέση (δ) λόγος των επιπτώσεων-πυκνοτήτων= 1,90. Άρα, μέτρια κλινική σχέση
Ερώτηση Μελέτη που διεξήχθη στο Βέλγιο και τη Δανία κατέληξε στο ότι η κατανάλωση >53 γραμμαρίων τυριού καθημερινά αύξανε τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστεως κατά 50%. Στόχος των ερευνητών ήταν να διερευνήσουν εάν τα κορεσμένα λίπη, όπως εκείνα που βρίσκονται στο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, σχετίζονται με τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστεως. Συγκρίθηκαν οι διατροφικές συνήθειες 200 ατόμων που έπασχαν από καρκίνο της ουροδόχου κύστεως και 386 ατόμων που δεν έπασχαν από καρκίνο της ουροδόχου κύστεως (πηγή: European Journal of Cancer, 2011). (α) Ποια ήταν η μελετώμενη έκβαση και ποιος ο μελετώμενος προσδιοριστής; (β) Ποιο ήταν το είδος της συγκεκριμένης μελέτης; (γ) Ποιο μέτρο σχέσης υπολογίστηκε και ποια ήταν η τιμή του; (δ) Εκτιμάται η ακρίβεια στον υπολογισμό του μέτρου σχέσης; (ε) Ποια στατιστική μέθοδος εφαρμόστηκε για τον υπολογισμό του μέτρου σχέσης; (στ) Σύμφωνα με την παραπάνω παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μελέτης, πιστεύετε πως είναι αξιόπιστη η εξαγωγή του συμπεράσματος ότι «η αυξημένη κατανάλωση τυριού σχετιζόταν με αύξηση της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστεως»; Δικαιολογείστε την απάντησή σας.
Απάντηση (α) Έκβαση: συχνότητα εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστεως. Προσδιοριστής: καθημερινή κατανάλωση τυριού. (β) μελέτη «ασθενών-μαρτύρων» (γ) Λόγος των οιονεί επιπτώσεων-πυκνοτήτων=1,5. (δ) Όχι, καθώς δεν αναφέρεται το διάστημα εμπιστοσύνης για το μέτρο σχέσης. (ε) Λογιστική παλινδρόμηση. (στ) Δεν είναι αξιόπιστη η εξαγωγή του συμπεράσματος, καθώς δεν αναφέρεται εάν o λόγος των οιονεί επιπτώσεων-πυκνοτήτων ήταν αδρός ή διορθωμένος, εάν δηλαδή στη μελέτη αυτή είχαν εξουδετερωθεί ή όχι συγχυτές και ποιοι ακριβώς ήταν αυτοί.
Ερώτηση Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας: Κόστος Μελέτες «ασθενών-μαρτύρων» Μελέτες παρακολούθησης Απάντηση Μικρότερο - Μεγαλύτερο Αριθμός συμμετεχόντων Μικρότερος - Μεγαλύτερος Μελέτη σπανίων παθήσεων Ναι - Όχι Μελέτη παθήσεων με μεγάλο χρόνο επαγωγής Ναι - Όχι Ταυτόχρονη μελέτη πολλών εκβάσεων Συστηματικό σφάλμα Ναι - Όχι Μικρότερο- Μεγαλύτερο Απώλειες κατά την παρακολούθηση Απευθείας υπολογισμός των μέτρων συχνότητας σε εκτεθειμένους και μη Ναι - Όχι Ναι - Όχι
Απάντηση Μελέτες «ασθενών-μαρτύρων» Μελέτες παρακολούθησης Απάντηση Κόστος Μικρότερο Μεγαλύτερο Μικρότερο - Μεγαλύτερο Αριθμός συμμετεχόντων Μικρότερος Μεγαλύτερος Μικρότερος - Μεγαλύτερος Μελέτη σπανίων παθήσεων Ναι Όχι Ναι - Όχι Μελέτη παθήσεων με μεγάλο χρόνο επαγωγής Ναι Όχι Ναι - Όχι Ταυτόχρονη μελέτη πολλών Όχι Ναι Ναι - Όχι εκβάσεων Συστηματικό σφάλμα Μεγαλύτερο Μικρότερο Μικρότερη - Μεγαλύτερη Απώλειες κατά την παρακολούθηση Απευθείας υπολογισμός των μέτρων συχνότητας σε εκτεθειμένους και μη Όχι Ναι Ναι - Όχι Όχι Ναι Ναι - Όχι
Άσκηση Μια μελέτη διεξήχθη στη Δανία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία και την Ελβετία για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της χρήσης κινητών τηλεφώνων και της συχνότητας εμφάνισης όγκων του εγκεφάλου. Ο μελετώμενος πληθυσμός περιλάμβανε 998 παιδιά ηλικίας 7-19 ετών. Στη μελέτη αυτή, 352 παιδιά με όγκους του εγκεφάλου συγκρίθηκαν με 646 παιδιά χωρίς όγκους του εγκεφάλου. (α) Ποιο ήταν το είδος της επιδημιολογικής μελέτης που πραγματοποιήθηκε; Δικαιολογήστε την απάντηση σας. Ως χρήστες κινητών τηλεφώνων θεωρήθηκαν τα παιδιά που είχαν μια τουλάχιστον τηλεφωνική επικοινωνία την εβδομάδα σε χρονικό διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Μεταξύ των 352 παιδιών με όγκους του εγκεφάλου, τα 194 ήταν χρήστες κινητών τηλεφώνων, ενώ μεταξύ των 646 υγιών παιδιών, τα 329 ήταν χρήστες κινητών τηλεφώνων. (β) Πιστεύετε πως υπάρχει σχέση μεταξύ της χρήσης κινητών τηλεφώνων και όγκων του εγκεφάλου; Δικαιολογήστε την απάντηση σας
Άσκηση Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά τα δεδομένα της μελέτης, σύμφωνα με τον συνολικό αριθμό ωρών τηλεφωνικής επικοινωνίας με το κινητό τηλέφωνο. (γ) Πιστεύετε πως υπάρχει σχέση μεταξύ της αύξησης της χρήσης των κινητών τηλεφώνων και της συχνότητας εμφάνισης όγκων του εγκεφάλου; Δικαιολογήστε την απάντηση σας. Συνολικές ώρες τηλεφωνικής επικοινωνίας με το κινητό τηλέφωνο 0 35 36-144 >144 Παιδιά με όγκους του εγκεφάλου 158 94 48 49 Παιδιά χωρίς όγκους του εγκεφάλου 317 162 81 81
Άσκηση Τα παιδιά με όγκους του εγκεφάλου προέκυψαν από τα αντίστοιχα αρχεία των νοσοκομείων. (δ) Πως θα επιλέγατε τα υγιή παιδιά, τα οποία συγκρίθηκαν με τα παιδιά με όγκους του εγκεφάλου; Επιλέξτε δυο μεθόδους. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν τα υγιή παιδιά, έτσι ώστε να είναι ασφαλής η σύγκρισή τους με τα παιδιά με όγκους του εγκεφάλου; (ε) Ποιο είδος μη πειραματικής επιδημιολογικής μελέτης πιστεύετε πως θα ήταν το ιδανικό για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της χρήσης των κινητών τηλεφώνων και της συχνότητας εμφάνισης όγκων του εγκεφάλου; Περιγράψτε συνοπτικά (<500 λέξεις) τη μελέτη που προτείνετε.
Λύση (β) Χρήστες κινητών τηλεφώνων Μη χρήστες κινητών τηλεφώνων Σύνολο Ασθενείς 191=α 158=b 352 περιπτώσεις «Μάρτυρες» 324=c 317=d 646 ανθρωπο-έτη ό ώ ή a d b c 191 317 158 324 1,18
Λύση (γ) Χρήση κινητών τηλεφώνων 35 ώρες Μη χρήστες κινητών τηλεφώνων (0 ώρες) Σύνολο Ασθενείς 94=α 158=b 252 περιπτώσεις «Μάρτυρες» 162=c 317=d 479 ανθρωπο-έτη ό ώ ή a d bc 94317 158162 1,16
Λύση (γ) Χρήση κινητών τηλεφώνων 36-144 ώρες Μη χρήστες κινητών τηλεφώνων (0 ώρες) Σύνολο Ασθενείς 48=α 158=b 206 περιπτώσεις «Μάρτυρες» 81=c 317=d 398 ανθρωπο-έτη ό ώ ή a d bc 48317 15881 1,18
Λύση (γ) Χρήση κινητών τηλεφώνων >144 ώρες Μη χρήστες κινητών τηλεφώνων (0 ώρες) Σύνολο Ασθενείς 49=α 158=b 207 περιπτώσεις «Μάρτυρες» 81=c 317=d 398 ανθρωπο-έτη ό ώ ή a d bc 49317 15881 1,21
Λύση (δ) Οι δύο συνηθέστερες πηγές προέλευσης των «μαρτύρων», δηλαδή των υγιών παιδιών, τα οποία θα συγκριθούν με τα παιδιά με όγκους του εγκεφάλου είναι (α) ο «γενικός πληθυσμός» ή «πληθυσμιακοί μάρτυρες» και (β) οι «νοσοκομειακοί μάρτυρες». Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι «μάρτυρες» και για τις δύο μεθόδους, έτσι ώστε να είναι ασφαλής η σύγκρισή τους με τα παιδιά με όγκους του εγκεφάλου είναι οι εξής: (α) Οι «μάρτυρες» πρέπει να είναι υγιείς ως προς τη μελετώμενη έκβαση, δηλαδή να μην πάσχουν από όγκους του εγκεφάλου.
Λύση (δ) (β) Οι μάρτυρες (δηλαδή τα παιδιά χωρίς όγκους του εγκεφάλου) πρέπει να προέρχονται από τον ίδιο πληθυσμό-πηγή από τον οποίο προέρχονται και οι ασθενείς της μελέτης. Οι μάρτυρες εκτιμούν τον πληθυσμο-χρόνο παρακολούθησης των ατόμων του πληθυσμού-πηγή των ασθενών, ώστε η κατανομή του μελετώμενου προσδιοριστή στη σειρά των «μαρτύρων» να είναι παρόμοια με την κατανομή του προσδιοριστή στον πληθυσμό-πηγή των ασθενών. Έτσι, η έγκυρη επιλογή της σειράς των «μαρτύρων» εξαρτάται από το αν η κατανομή του μελετώμενου προσδιοριστή στη σειρά αυτή είναι παρόμοια με την κατανομή του προσδιοριστή στον πληθυσμό-πηγή. Ο πληθυσμός-πηγή σε μια μελέτη «ασθενών-μαρτύρων» αναπαριστά, ουσιαστικά, έναν υποθετικό πληθυσμό στον οποίο θα πραγματοποιούνταν η αντίστοιχη μελέτη κοόρτης. Ο πληθυσμός-πηγή είναι ο πληθυσμός εκείνος από τον οποίο προκύπτουν οι περιπτώσεις πάθησης που συμπεριλαμβάνονται στη μελέτη «ασθενών-μαρτύρων».
Λύση (δ) (γ) Επιπλέον, στην περίπτωση που επιλεγούν «νοσοκομειακοί μάρτυρες», πρέπει να πληρούν και τις εξής προϋποθέσεις: Οι «νοσοκομειακοί μάρτυρες» πρέπει να νοσηλεύονται στα ίδια νοσοκομεία που νοσηλεύονται και οι ασθενείς Η πάθηση των «νοσοκομειακών μαρτύρων» δεν πρέπει να σχετίζεται με το μελετώμενο προσδιοριστή, δηλαδή με τη χρήση των κινητών τηλεφώνων
Λύση (ε) Μελέτη κοόρτης, ή αλλιώς μελέτης παρακολούθησης