Λειτουργικά Συστατικά και Λειτουργικά Τρόφιμα Βασιλεία Ι. Σινάνογλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα! Τον 4ο π.χ. αιώνα ο Ιπποκράτης (460 π.χ.-360 π.χ.) δίδασκε μέσα απ τον πασίγνωστο αφορισμό του ότι: «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας.»
Λειτουργικά τρόφιμα Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όρισε ως λειτουργικά τρόφιμα «τα τρόφιμα που αποδεικνύεται επιτυχώς ότι εκτός από την επαρκή κάλυψη των διατροφικών αναγκών, επιδρούν θετικά σε έναν ή περισσότερους λειτουργικούς στόχους του οργανισμού, για τη βελτίωση της υγείας είτε τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών».
Διάκριση λειτουργικών τροφίμων Φυσικά (συμβατικά) λειτουργικά τρόφιμα Τροποποιημένα (ενισχυμένα ή εμπλουτισμένα) λειτουργικά τρόφιμα και Τρόφιμα για ειδικές διατροφικές/διαιτητικές χρήσεις.
Φυσικά λειτουργικά τρόφιμα Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε βιοδραστικές ουσίες (φρούτα λαχανικά αρωματικά φυτά βότανα κρόκος αυγού) Παραδείγματα: Το λυκοπένιο της τομάτας, οι ανθοκυάνες του κόκκινου κρασιού, οι κατεχίνες του τσαγιού
Τροποποιημένα (ενισχυμένα ή εμπλουτισμένα) λειτουργικά τρόφιμα Τρόφιμα που έχουν προκύψει με προσθήκη συστατικών άλλων τροφίμων που τα ίδια δεν τα περιέχουν (γάλα με φυτοστερόλες) Τρόφιμα που έχουν εμπλουτισθεί με προσθήκη συστατικών που ήδη περιέχουν ώστε να ενισχυθούν σε αυτά (δημητριακά πρωινού, χυμοί φρούτων) Τρόφιμα από τα οποία έχει αφαιρεθεί κάποια επιβλαβής ουσία (τυρί χωρίς χοληστερόλη)
Τρόφιμα για ειδικές διατροφικές/διαιτητικές χρήσεις Τρόφιμα για βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους, υποαλλεργικά τρόφιμα, όπως τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης και λακτόζης, και τρόφιμα για απώλεια βάρους Ιατρικά τρόφιμα, μόνο για ασθενείς με ιατρική συνταγή, που στοχεύουν στη διατροφική διαχείριση και αντιμετώπιση ασθένειας Νεοφανή τρόφιμα, που προκύπτουν κυρίως με βιοτεχνολογικές μεθόδους, όπως φρούτα με αυξημένη περιεκτικότητα σε βιταμίνες
Τροφοφάρμακα Περιλαμβάνουν οτιδήποτε μπορεί να έχει όφελος για την υγεία, όπως τα συμπληρώματα διατροφής, τα αρωματικά φυτά και βότανα, τα λειτουργικά τρόφιμα, τα νεοφανή τρόφιμα.
Λειτουργικά συστατικά Διαιτητικές ίνες Πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα Φυσικά αντιοξειδωτικά Movo- και ολιγοσακχαρίτες Γλυκοζίτες Βιταμίνες και ισοπρενοειδή Προβιοτικά, Πρεβιοτικά Αμινοξέα, πεπτίδια και πρωτεΐνες
Κατηγορία / συστατικά Πηγή Πιθανό όφελος Λιπαρά οξέα (CLA) ω-3 FA (DHA, EPA) Πολυφαινόλες (Ανθοκυανιδίνες Φλαβόνες, φλαβονόλες Κατεχίνες) Προβιοτικά / Πρεβιοτικά / Συνβιωτικά Φυτοοιστρογόνα Καροτενοειδή (βκαροτένιο, λυκοπένιο, λουτείνη, ζεαξανθίνη) Διαιτητικές ίνες (βγλυκάνες) Γάλα και κρέας Ψάρια, ιχθυέλαια, μουστάρδα, λιναρόσπορος, κράμβη Φρούτα και λαχανικά Τσάι, σπόροι, βότανα Κρεμμύδι, σκόρδο, κόκκοι, γιαούρτι Σόγια, λιναρόσπορος, φακές, καλαμπόκι, λαχανικά Αυγά, βρώμη, αραβόσιτος καρότα, λαχανικά, φρούτα Πίτουρο σιταριού, βρώμη, σπόροι δημητριακών Πρόληψη καρκίνου Μειώνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και βελτιώνουν τη λειτουργία του νευρικού συστήματος Δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες, μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου Βελτιώνουν τη μικροβιακή ισορροπία του εντέρου Πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπτώματα εμμηνόπαυσης Δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες, πρόληψη καρκίνου, βελτίωση όρασης Πρόληψη καρκίνου του μαστού, του εντέρου, καρδιαγγειακών παθήσεων
Γενικός ισχυρισμός Το βιοδραστικό συστατικό λαμβάνεται από τις τροφές και η χρήση του γίνεται σε δοσολογίες που δρούν ενισχυτικά στην υγεία και υπερβαίνουν την ποσότητα που λαμβάνεται φυσικά από τις τροφές.
Νομοθετικό πλαίσιο Για να κυκλοφορήσει στην ευρωπαϊκή αγορά ένα νέο λειτουργικό τρόφιμο πρέπει να κατατεθεί στην Ευρωπαική Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA, European Food Safety Authority) πλήρης φάκελος με την επιστημονική τεκμηρίωση για τους δηλούμενους ισχυρισμούς υγείας (health claims), οι οποίοι και ελέγχονται εργαστηριακά.
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1924/2006 σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1925/2006 σχετικά με την προσθήκη βασικών θρεπτικών ουσιών (βιταμινών, ανόργανων συστατικών και ορισμένων άλλων ουσιών) στα τρόφιμα Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 432/2012 για την κατάρτιση καταλόγου των επιτρεπόμενων ισχυρισμών υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα, εκτός εκείνων που αναφέρονται στη μείωση του κινδύνου για ασθένεια και στην ανάπτυξη και υγεία των παιδιών. Οδηγία 2009/39 / ΕΚ σχετικά με τους γενικούς κανόνες για τα τρόφιμα που προορίζονται για ειδική διατροφή. Κανονισμός αριθ. 609/2013 για τα τρόφιμα που προορίζονται για βρέφη και μικρά παιδιά, τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς και για πλήρη αντικατάσταση διατροφής για έλεγχο βάρους (Τρόφιμα για ειδικές ομάδες).
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές Κατάλογος υποχρεωτικών ενδείξεων: όνομα του τροφίμου κατάλογος των συστατικών συστατικό ή επεξεργασία που προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή ενός τροφίμου και εξακολουθούν να υπάρχουν στο τελικό προϊόν, - την ποσότητα ορισμένων συστατικών ή κατηγοριών συστατικών καθαρή ποσότητα του τροφίμου ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή ημερομηνία «χρήση έως» ειδικές συνθήκες αποθήκευσης ή / και συνθήκες χρήσης όνομα ή εταιρική επωνυμία και διεύθυνση του υπευθύνου επιχείρησης τροφίμων χώρα καταγωγής ή τόπος προέλευσης οδηγίες χρήσης όπου είναι δύσκολη η κατάλληλη χρήση του τροφίμου ελλείψει τέτοιων οδηγιών ποτά που περιέχουν περισσότερο από 1,2% κατ 'όγκο αλκοόλη Διατροφική δήλωση (θα είναι υποχρεωτική από το 2016 για όλους τους τύπους τροφίμων)
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1925/2006 για την προσθήκη βασικών θρεπτικών ουσιών στα τρόφιμα Vitamin A (μg) Vitamin D (μg) Vitamin E (mg) Vitamin K (μg) Vitamin C (mg) Thiamin (mg) Riboflavin (mg) Niacin (mg) Vitamin B6 (mg) Folic acid (μg) Vitamin B12 (μg) Biotin (μg) Pantothenic acid (mg) Potassium (mg) Chloride (mg) Calcium (mg) Phosphorus (mg) Magnesium (mg) Iron (mg) Zinc (mg) Copper (mg) Manganese (mg) Fluoride (mg) Selenium(μg) Chromium (μg) Molybdenum (μg) Iodine (μg)
Πρέπει να αποδεικνύεται επιστημονικά ότι: η κάθε δραστική ουσία απορροφάται από τον οργανισμό ή φτάνει στο σημείο όπου μπορεί να δράσει. η κατανάλωση του τροφίμου στις συνήθεις ποσότητες έχει ωφέλιμη δράση για τον οργανισμό.
Ισχυρισμοί διατροφής Το τρόφιμο έχει θρεπτικές ιδιότητες Επιτρέπονται ΜΟΝΟ οι ισχυρισμοί διατροφής που απαριθμούνται στο Παράρτημα του Κανονισμού 1924/2006 και υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι όροι χρήσης τους
Χωρίς ζάχαρη Πλούσιο σε ω-3 λιπαρά οξέα Ισχυρισμοί διατροφής Χαμηλά λιπαρά Πηγή πρωτεϊνών Υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες
Ισχυρισμοί διατροφής low energy energy-reduced energy-free very low sodium/salt sodium-free or salt-free source of fibre contains [name of the nutrient or other substance] increased [name of the energy free low fat fat-free low saturated fat saturated fat-free low sugars sugars-free with no added sugars low sodium/salt source of fibre high fibre source of protein high protein source of [name of vitamin/s] and/or [name of mineral/s] high [name of vitamin/s] and/or[name of mineral/s] increased [name of the nutrient] reduced [name of the nutrient] light/lite naturally/natural (linked to other nutrition claim e.g. naturally high in fibre source of omega-3 fatty acids high omega-3 fatty acids high mono unsaturated fat high poly unsaturated fat Since 2010 and 2012.: high omega 3 fatty acids high poly unsaturated fat high unsaturated fat no added sodium/salt Reduced [name of the nutrient]:
Ισχυρισμοί υγείας Οι ισχυρισμοί υγείας αναφέρονται στη σχέση που υπάρχει μεταξύ τροφίμου ή συστατικού ή κατηγορίας τροφίμων και της υγείας Δεν πρέπει να αποδίδονται σε οποιοδήποτε τρόφιμο ιδιότητες πρόληψης, αγωγής ή θεραπείας οιασδήποτε ανθρώπινης ασθένειας, ούτε να γίνεται αναφορά σε τέτοιες ιδιότητες (Καν. 1169/2011, άρθρο7, παρ. 3)
Λειτουργικοί ισχυρισμοί Για τη μείωση κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας Για την ανάπτυξη και υγεία των παιδιών
Από τους ισχυρισμούς υγείας επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται ΜΟΝΟ εκείνοι οι οποίοι έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ύστερα από επιστημονική αξιολόγηση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων EFSA) Και εκείνοι που βρίσκονται σε εκκρεμότητα γιατί δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η αξιολόγησή τους από την EFSA ή η εξέτασή τους από την Επιτροπή υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι όροι χρήσης τους
Μειονεκτήματα Πολλοί ισχυρισμοί παραμένουν "σε αναμονή" (όχι στον κατάλογο των εγκεκριμένων, αλλά δεν απαγορεύονται - βότανα) γιατί απαιτείται έγκριση της EFSA Πολλοί ισχυρισμοί απορρίφθηκαν Δυσκολίες εφαρμογής λόγω των απαιτητικών κριτηρίων της EFSA Προσέγγιση παρόμοια με εκείνη της έγκρισης φαρμάκων (περίπλοκη) Οι αποφάσεις καθυστερούν πολύ (αξιολόγηση της EC 10-18 μήνες, αξιολόγηση της EFSA 5-7 μήνες) Δεν έχουν καθοριστεί διατροφικά προφίλ
Δεν επιτρέπονται ισχυρισμοί Παραπλανητικοί και ψευδείς Που δημιουργούν αμφιβολίες σχετικά με την ασφάλεια ή/και τη θρεπτική επάρκεια των άλλων τροφίμων Που ενθαρρύνουν ως αποδεκτή την υπερβολική κατανάλωση ενός τροφίμου Που δηλώνουν ή υπονοούν ότι μια ισορροπημένη διατροφή δεν μπορεί να παρέχει επαρκείς ποσότητες των θρεπτικών ουσιών
Οδηγία 2009/39 / ΕΚ σχετικά με τους γενικούς κανόνες για τρόφιμα που προορίζονται για ειδική διατροφή Έχει ως στόχο την εξασφάλιση της ασφάλειας των προϊόντων, της καταλληλότητας και της κατάλληλης πληροφόρησης των καταναλωτών και την έκδοση ειδικών οδηγιών για ορισμένες ομάδες τροφίμων, όπως: Τρόφιμα για βρέφη και μικρά παιδιά Βρεφικά παρασκευάσματα και παρασκευάσματα δεύτερης βρεφικής ηλικίας Μεταποιημένες τροφές με βάση τα δημητριακά και παιδικές τροφές Τρόφιμα για άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη Τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς Τρόφιμα για αθλητές και τρόφιμα για δίαιτες με μειωμένη ενεργειακή κατανάλωση για μείωση του βάρους
Φυσικά Τρόφιμα με θετικές επιδράσεις στη υγεία
Ελαιόλαδο Πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, κυρίως το ελαϊκό οξύ. Υψηλή περιεκτικότητα σε φαινολικά συστατικά. Θεωρείται ότι βοηθά στην πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων αλλά και καρκίνου, και σε άλλα.
Κόκκινο κρασί Περιέχει σε μεγάλες συγκεντρώσεις φαινολικά οξέα, κατεχίνες, ανθοκυάνες και ρεσβερατρόλη, που έχουν σημαντική αντιοξειδωτική δράση. Το Γαλλικό παράδοξο έχει συσχετιστεί με την κατανάλωση κόκκινου κρασιού, με αναφορές για αντικαρκινική δράση.
Τομάτα Πολύ καλή πηγή λυκοπενίου, βιταμίνης Κ, βιταμίνης Α, χρωμίου, φυτικών ινών. Το λυκοπένιο έχει σημαντικές αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Έχει συνδεθεί με την προστασία του DNA στα λευκά αιμοσφαίρια. Μειώνει τη συνολική και την LDL χοληστερόλη Μειώνει την υψηλή αρτηριακή πίεση Συμβάλλει στην υγεία του πεπτικού συστήματος, της οράσεως και των οστών
Φρέσκιες ή επεξεργασμένες τομάτες; Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η επεξεργασία της τομάτας αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητα του λυκοπενίου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι με την επεξεργασία ευνοείται η ισομερείωση του λυκοπενίου από trans σε cis μορφή, η οποία απορροφάται ευκολότερα από τον οργανισμό.
Τσάι Πλούσια πηγή πολυφαινολών (κατεχίνες και φλαβονοειδή). Η κατανάλωση >1 φλυτζάνι τσαγιού/ημέρα συνδυάστηκε με μία 50% μείωση στον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μείωση του κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου.
Κακάο και σοκολάτα Είναι πλούσιες πηγές πολυφαινολικών συστατικών, όπως κερκετίνη, επικατεχίνη, προκυανιδίνη, με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η κατανάλωση σοκολάτας έχει σχετιστεί με τη μείωση της οξείδωσης της LDL, ενώ έχει αναφερθεί και ρόλος της στην πρόληψη του καρκίνου και των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Σταυρανθή λαχανικά Το λάχανο είναι πολύ καλή πηγή βιταμινών Α και C και φυτικών ινών. Το μπρόκολο είναι καλή πηγή βιταμινών Α και C, καλίου, ασβεστίου, φυλλικού οξέος, σιδήρου και φυτικών ινών. Τα λαχανάκια Βρυξελλών περιέχουν σημαντικές ποσότητες αντιοξειδωτικών, βιταμινών Α και C και αποτελούν καλή πηγή φυτικών ινών και φυτικών πρωτεϊνών.
Η κατανάλωση σταυροειδών λαχανικών έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα, του στομάχου, του προστάτη και του παχέος εντέρου.
Είναι η κύρια πηγή βιταμίνης C και καλή πηγή φυλλικού οξέος, ασβεστίου, μαγνησίου, καλίου, θειαμίνης, νιασίνης και φυτικών ινών. Ο χυμός περιέχει περισσότερη βιταμίνη C ανά μερίδα από ό, τι το σύνολο των καρπών. Πορτοκάλια
Εσπεριδοειδή Περιέχουν φλαβονοειδή και κυρίως εσπεριδίνη. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα φλαβονοειδή των εσπεριδοειδών και οι μεταβολίτες τους είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά. Πιστεύεται ότι είναι σε θέση να καταστέλλουν πολλά περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα και του προστάτη.
Κολοκύθα Είναι πολύ καλή πηγή καροτενιειδών, β- καροτενίου, βιταμίνης Α, βιταμίνης C, καλίου, ψευδαργύρου, μαγνησίου και φυτικών ινών. Οι σπόροι της είναι πολύ καλή πηγή απαραίτητων λιπαρών οξέων, φυτοστερολών και πρωτεϊνών
Σπανάκι Το σπανάκι περιέχει σημαντικές ποσότητες φλαβονοειδών, που έχουν αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική και αντικαρκινική δράση Έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο, β-καροτένιο βιταμίνες C, Ε και Κ, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, σελήνιο, ψευδάργυρο, ασβέστιο, μαγνήσιο, χλωροφύλλη, άλατα ιωδίου και σαπωνίνες. Είναι πολύ καλό στη σωστή λειτουργία του εντέρου και κατά της αναιμίας. Συμβάλλει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού και του νευρικού συστήματος.
Γλυκοπατάτες Μια ψημένη γλυκοπατάτα περιέχει μόνο περίπου 140 θερμίδες και παρέχει: Το 42% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης (RDA) για βιταμίνη C Το 6% του RDA για ασβέστιο Το 10% του RDA για σίδηρο Το 8% του RDA για θειαμίνη
Ξηροί καρποί Περιέχουν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και κυρίως το ω-3, α-λινολενικό οξύ, βιταμίνη Ε, φυλλικό οξύ, αντιοξειδωτικά και φυτοστερόλες.
Ψάρια Τα ψάρια είναι μια καλή πηγή πρωτεΐνης και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα. Τα παρακάτω είδη ψαριών είναι ιδιαίτερα καλές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων Σκουμπρί Πέστροφα Ρέγγα Σαρδέλες Τόνος Σολομός
Φύκια (φύκη) Περιέχουν ποικιλία βιοδραστικών ουσιών με εν δυνάμει ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία. Αποτελούν κατάλληλα συστατικά για την δημιουργία «λειτουργικών» τροφίμων. Περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα, πολυφαινόλες, καροτενοειδή, τοκοφερόλες, μέταλλα, ιώδιο
Τροποποιημένα (ενισχυμένα ή εμπλουτισμένα) λειτουργικά τρόφιμα
Δημητριακά πρωινού Εμπλουτίζονται με θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, φολικό, ασκορβικό οξύ, βιταμίνη D και βιταμίνη Α έτσι ώστε να παρέχουν το 25% του RDA σε 30 g προϊόντος αλλά και το 10 έως 25% του σιδήρου και το 20% του ασβεστίου. Οι σταθερές στη θέρμανση βιταμίνες (ριβοφλαβίνη, νιασίνη) και τα ιχνοστοιχεία προστίθενται πριν την παραγωγή των δημητριακών. Οι θερμο-ευαίσθητες βιταμίνες (A, C, θειαμίνη) πρέπει να προστίθενται με ψεκασμό μετά την επεξεργασία (π.χ. εκβολή).
Άλευρα Προσθήκη πολυσυστατικού μίγματος προσθέτων (π.χ. Βιταμίνες Α, B1, B2, Ε, φολικό οξύ και νιασίνη, σίδηρος, ψευδάργυρος, μαγνήσιο και ασβέστιο)
Μπισκότα - Φρυγανιές Μπισκότα: έχει αφαιρεθεί το λίπος ή η ζάχαρη,ή έχουν εμπλουτιστεί με φυτικές ίνες ή έχουν εμπλουτιστεί με σίδηρο ή με ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα. Φρυγανιές: έχει αφαιρεθεί νάτριο ή το λίπος ή έχουν εμπλουτιστεί με φυτικές ίνες (β-γλυκάνες).
Γαλακτοκομικά προϊόντα Έχει αφαιρεθεί λίπος ή έχει προστεθεί καλλιέργεια Bifidus ή έχουν εμπλουτιστεί με ασβέστιο και μαγνήσιο ή έχουν προστεθεί προβιοτικά και πρεβιοτικά, ή έχει προστεθεί φυσική καλλιέργεια.
Τρόφιμα για ειδικές διατροφικές/διαιτητικές χρήσεις
Έχουν σχεδιαστεί για ασθενείς οι οποίοι, λόγω συγκεκριμένης ιατρικής κατάστασης, ασθένειας, ή διαταραχής, έχουν διατροφικές ανάγκες που δεν μπορούν να καλυφθούν με την κατανάλωση συνήθων τροφών. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, τα τρόφιμα αυτά προορίζονται για ασθενείς που έχουν περιορισμένη ικανότητα να λάβουν, να χωνέψουν, να απορροφήσουν και να μεταβολίσουν συνηθισμένα τρόφιμα, ή ορισμένα θρεπτικά στοιχεία. Επίσης, σε όσους έχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά. Τα τρόφιμα αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο υπό ιατρική επίβλεψη και να φέρουν σήμανση σχετικά με την προβλεπόμενη χρήση τους.